U hap një diskutim për Lacan-in tek një temë që nuk duhej të ishte hapur; tani po ju ftoj që atë diskutim ta vazhdojmë këtu, nëse kemi akoma gjë për të thënë.
Diskutimi u përqendrua, në fillim, në çështjen nëse përkthimi i një vepre të Lacan-it i shërben kulturës shqiptare sot, apo mund ta dëmtojë atë.
Tani, unë po i qasem kësaj teme me cilësinë e jo-specialistit të kualifikuar – meqë jam përkthyesi i librit Mësimet e mia.
Natyrisht, nuk isha unë që vendosa të përkthehej ky libër, as e zgjodha unë nga veprat e Lacan-it; por unë e mbështeta idenë e përkthimit dhe vazhdoj ta mbështet edhe sot.
Doktrinës psikanalitike të Lacan-it mund t’i qasesh në disa mënyra – si teori e mendjes dhe e zhvillimit psikologjik të njeriut dhe si teori e çrregullimeve psikike nga njëra anë; por edhe si bazë e një praktike terapeutike psikanalitike të caktuar, nga ana tjetër.
Në komentin e vet te tema tjetër, Phaino ndërtoi një straw man argument; duke shpjeguar se doktrina e Lacan-it nuk është shkencore; në fakt, unë nuk di që Lacan-i vetë ta ketë paraqitur atë si shkencë.
Teoritë e autorëve të tillë si Freud-i, Jung-u dhe Lacan-i unë do t’i shihja më tepër si forma të filozofisë spekulative që kanë vendin e tyre në dijen njerëzore; por që nuk janë shkencë, në kuptimin që i japim ne shkencës sot.
Prandaj, çështja nuk është, besoj unë, nëse është apo jo shkencor Lacan-i (pseudo-problem, ose më spekulativ edhe se vetë teoria e Lacan-it); por nëse ka vend, përtej shkencës, edhe për këtë lloj dijeje spekulative, që i jep vetes liri të tilla, që shkenca nuk do t’i jepte.
Debatin në fjalë, këtu në blog, e nisi një koleg që shkruan me pseudonimin Magnon; këtij i kërkova që ta shtjellonte më mirë kundërvënien që tregoi ndaj Lacan-it dhe përkthimit të tij në shqip. Nuk e bëri këtë – kushedi nuk e ka lexuar komentin tim; ndoshta edhe e ka lexuar por nuk i është dukur blogu vend i përshtatshëm ku mund ta bënte këtë; ose edhe nuk ka pasur ç’të thotë më: heshtjet online janë të barsura me mister, dhe unë nuk po spekuloj më tutje, siç do të kish spekuluar ndonjë tjetër (p.sh. Lacan-i).
Tani, për t’u kthyer te Phaino, këtij kolegu dua t’i kujtoj se debati për Lacan-in dhe psikanalizën nuk mund të nxirret krejt nga historia e praktikës terapeutike psikanalitike dhe, në përgjithësi, nga statusi i psikoterapisë mes teknikave, procedurave dhe metodave të trajtimit të çrregullimeve mendore.
Që me Freud-in, psikanaliza ka tashmë një shekull që praktikohet gjerësisht në Perëndim, me rezultate të diskutueshme.
E megjithatë, nuk ka nevojë që unë t’ia kujtoj Phaino-s, në kontekstin e këtij debati, se me çfarë rivalësh është përballur psikanaliza, gjatë shekullit që shkoi.
Vetëm pak kohë më parë, të sëmurët mendorë mbërtheheshin në këmisha force, trajtoheshin me elektroshok, me koma insulinike, barna konvulsive (metrazol shock therapy) dhe infektoheshin qëllimisht me malarje; për të mos përmendur lobotominë.
E gjithë kjo i paraqitej publikut si e bazuar në shkencë; dhe në fakt ishte e bazuar në “shkencë.”
Shpikësi i procedurës kirurgjikale të lobotomisë, mjeku António Egas Moniz, u nderua me Çmimin Nobel në Mjekësi, në vitin 1949, për “vlerën terapeutike të leukotomisë [një sinonim i lobotomisë] në disa psikoza.”
Të bazuar në shkencën solide të kohës (njëlloj solide sa edhe çfarë paraqitet sot si shkencore), vetëm në ShBA mjekët kryen me dhjetëra mijëra lobotomi ndaj pacientëve në spitalet psikiatrike, deri dikur midis viteve 1935-1951, kur shkenca “evoluoi” dhe procedura doli nga moda – edhe pse viktimat e saj mbetën në qarkullim edhe për shumë e shumë kohë akoma, kushedi ngaqë nuk e dinin që lobotomia ishte skualifikuar tashmë.
(Deri edhe homoseksualëve iu imponua ndonjëherë kjo procedurë, me synimin për t’i “shëndoshur” moralisht.)
Natyrisht, në kohën kur mjekësia shkencore ua ndante trurin më dysh, me daltë, të sëmurëve mendorë (ndonjëherë duke u futur aty nëpërmjet zgavrës së syrit), psikanaliza përpiqej t’i mjekonte me mënyra të tjera, ose me anë të fjalës.
Edhe në atë kohë, thuhej për teoritë e Freud-it se “nuk ishin shkencore”, ndryshe nga ato të këtij António Egas Moniz-it, që fitoi çmimin Nobel.
E megjithatë – edhe duke pasur parasysh se deri sa nuk kishin dalë në skenë barnat psikotrope, për psikozat nuk ekzistonte ndonjë mjekim i efektshëm – psikanalistët megjithatë përpiqeshin t’i qaseshin problemit në mënyrë njerëzore: jo doemos shkencore, pra, por të paktën njerëzore.
Phaino, sa skizofrenë ka lobotomizuar Lacan-i? Sa gjynahqarëve u ka dhënë metrazol në doza kuajsh? Sa i ka mbërthyer në krevatin prej gome, për t’u bërë elektroshok?
Ja, të ta them unë: asnjë.
Ka një maksimë, të cilën ua mësojnë studentëve të mjekësisë në çdo shkollë të botës: primum non nocere, dhe që ti me siguri e ke dëgjuar më shpesh se unë. Primum non nocere: para së gjithash, mos dëmto. Unë kam përshtypjen se psikanalistët, me gjithë gjynahet e tyre, janë treguar mjekë më të mirë për të sëmurët e tyre, sesa nobelisti Egas Moniz, që ua çante pacientëve të vet trurin përgjysmë, si lulelakër (dhe që mori edhe Nobel për këtë; ndryshe nga Freud-i e Lacan-i).
Dhe më në fund, ose së treti, kur pyesim nëse i duhet kujt Lacan-i në Shqipëri, duhet të kemi parasysh edhe ndikimin e Lacan-it në kulturën moderne – sidomos në fushën e film studies, ose, bie fjala, në një filozof si Zhizheku, të cilit ia lexojnë fjalën anembanë botës, madje edhe në Shqipëri.
Çfarë më shqetëson, në debatin e tanishëm, është prirja e Phaino-s, dhe ndoshta edhe e Magnon-it, për ta përçmuar atë pjesë të dijes, e cila nuk i kënaq kriteret për të qenë shkencë, në kuptimin modern (popperian?) të fjalës; për ta përçmuar edhe atëherë kur shkenca nuk ka ndonjë përgjigje të kënaqshme, si alternativë.
Arsyen e shqetësimit po e ilustroj me një anekdotë personale. Para disa vjetësh, pata një problem me gishtin e madh të dorës së djathtë, që më ishte bllokuar (trigger finger, quhet sëmundja, në anglisht). Mjeku më rekomandoi (1) një injeksion me kortikosteroid drejtpërdrejt në cipën e tendonit; ose (2) një ndërhyrje të vogël kirurgjikale.
Meqë nuk më pëlqeu asnjë nga këto, vendosa të provoj akupunkturën – dhe pas shtatë sesionesh 30-40 minutëshe, gishti filloi të përmirësohej, derisa u shërua krejt.
Çfarë ndodhi? Mundet që akupunktura ndihmoi; mundet që gishti u shërua se i erdhi koha për t’u shëruar; mundet edhe që të ketë vepruar efekti placebo.
Tani, sikurse dihet, akupunktura është një tërësi procedurash të mjekësisë tradicionale kineze (Chinese Traditional Medicine), baza teorike e të cilave nuk përkon fare me konceptin perëndimor, shkencor, për biologjinë e trupit të njeriut.
Megjithatë, për mua pacientin, fakti që mjekësia tradicionale kineze nuk komunikon dot me shkencën mjekësore perëndimore ka pak rëndësi; përkundrazi, rëndësi ka unë zgjodha të bëj akupunkturë dhe u shërova (e kam parasysh rrejshmërinë e llojit post hoc ergo propter hoc, por kjo nuk më shqetëson – meqë sëmundja dhe shërimi im nuk janë pjesë e ndonjë argumenti, por fakte reale, praktike, me pasoja për mua).
Dua të them, praktika të tilla jokonvencionale si akupunktura, ose psikanaliza, mund të mbështeten në teori dhe hipoteza krejt spekulative, që nuk i përkasin shkencës – në kuptimin modern të fjalës; por kjo nuk do të thotë se kemi të bëjmë, doemos, me marifete sharlatanësh dhe spekulatorësh irracionalë.
Fakti që edhe akupunktura, edhe psikanaliza jo rrallë japin rezultate, të krahasueshme me procedurat mjekësore konvencionale (p.sh. injeksioni drejtpërdrejt në tendon, ose lobotomia, ose mjekimi me SSRI) duhet të na bëjë, të paktën, të mendojmë se shkenca, në atë masë që zbatohet në praktikë, ka nevojë edhe për joshkencën, ose dijen jo rigorozisht shkencore, sa kohë që objekti i këtyre procedurave është njeriu.
Ftoj kolegët ta vijojnë këtë debat, në lidhje me Lacan-in, psikanalizën, shkencën, shkencizmin dhe, pse jo, humanizmin.
Shumë komode kjo mënyrë të të shprehurit, Ardian. Tipike e atyre që quhen post-modernistë. Që duke qëndruar të vagullt, mund t’i shpëtojnë kritikës duke bërë lojra fjalësh. Në rastin tonë: edhe më akuzon se po shtrembëroj “qëllimin” e veprës së Lacanit, mirëpo edhe thua se “unë nuk di…”. Ata që janë edukuar në perëndim, me gjithë modestinë e mundshme, këtu e ndërpresin leximin, sepse i pandershëm, mistifikator. Sepse nuk mund të më akuzosh mua për tjetërsim të “qëllimit” të Lacanit e njëkohësisht të lësh një steg për t’i shpëtuar kritikës. Kështu meqë ti nuk e di nëse Lacani i ka paraqitur apo jo si shkencore, atëherë pse merr guximin për të më akuzuar mua për shtrembërim? A është vallë prej intelektuali kjo mënyrë të bëri të gjërave?
Kam besimin se lexuesi i njëfarë niveli – pa ofendim për të tjerët sepse është një çështje e të njohurit të disa shtyllave mbi të cilat ngrihet debati, e që lexuesit mesatar mund të mos i dijë – e kupton se kjo mënyra jote është e pandershme, anti0intelektuale. Mbi këtë bazë, edhe të njëfarë egoje të intelektit, refuzoj të të “debunkerizoj”(?) dhe qartësoj se përse kjo pikë është një nga pikat themelore mbi të cilat ngrihet kritika për sharlatanizëm e z. Jacques Lacan (e në përgjithësi e të gjithë shpurës post-moderne).
Me të tjerat nuk merrem, edhe pse ti si gjithnjë citon gjëra dhe kontekste pa ua kuptuar mirë thelpin, e pa ndonjë domethënie. Ty, të mbajnë edhe për erudit, por që nga leximi jam tërësisht i bbindur se nuk është asfare i tillë. Hedh terma teknikë, të gjetura tek tuk nëpër rrjet, për më tepër në këtë kontekst që është tërësisht jo-relevant. Natyrisht qëllimi nënëkuptohet: impresionimi i lexuesit të pamësuar, apo për të trembuer e intimiduar ata që nuk kanë kohë të merren më këto gjëra.
(Disa procedura të “mjekësisë” tradicionale kineze kur kanë dhënë prova dhe fakte mbi efektshmërinë e tyre, janë përqafuar nga shkenca dhe mjekësia kapitaliste, pa thonjëza fare…)
Kështu, pas leximit të shkrimin, dhe rrejshmërisë së akuzën tënde, gjykoj të rrëzuar në fillim të këtij komenti, them se shkrimi është një straw-men përkundrejt domenthënieve të atyre çka unë pohoj.
Them kështu për të të mos krahasuar me ata fondamentalistët që hedhin tonelata me citime false, të rreme, jashtë kontekstit, duke mos i lënë tjetri kohë për t’u përgjithur, edhe pse kjo nuk do të ishte hera e parë.
Nga ana tjetër nuk mund të mos vë në dukje se ti me këtë shkrim, duke dalë hapur me disa (pseudo)argumente, në mbrojtje të Lacnait dhe Lacanianëve i del në shteg komentuesit Pauper (pauperal) i cili tema “Lëreni ta Tregojë” të pyet, nëse kjo “fushata” jote mbi psikanalizën Lacaniane ka apo jo ndonjë qëllim praktik. Ti atje thua jo natyrisht, por këtu tregon krejt të kundërtën.
Mënyrën se si ti i afroheshe “ëndrrës” dhe psikanalizës Lacaniane tek ai shkrim ngjan shumë me atë që quhet “secular mysticism”, meqënëse dikursi përpiqet të prodhojë një efekt mendor të atillë që nuk janë as pastërtisht estetike letrare, por as nuk bëjnë apel për arsye, duke qëndruar në një zonë gri, mistike pra, me qëllime të lloj-llojshme. Ky lloj diskursi, i eksperimentuar prej teje në atë shkrim, është kryekëput i ngjashëm me atë të mashtruesve mistikë post-modernistë, meqë jo vetëm nuk mund të rrëzohet me arsye, çka e bën të pa falsifikueshëm, por edhe i rrezikshëm, meqë mbi teori të ngjashme janë ngritur ideologji si ajo komuniste. Jo më kot një pjesë e mirë të këtyre mumbo-jumbove post-modernistë si Zizeku (i cili dashurohet shumë nga radikëlët komunistë shqiptarë) Deleuze, Lacan etj kanë tiparet e një sekti, shkrimet dhe pohimet e të cilëve janë bërë me kalimin e kohës gjithnjë e më hermetike, më kriptike në interpretim karakteristikë kjo e teksteve të shenjtë. Jo më kot disa grupime marksiste, që kanë mistifikuar jo pak mbi teoritë origjinale të këtij, i drejtoheshin teksteve si disa libra shenjtë për të gjetur përgjigje për gjithçka.
Pas këtyre që po shoh, i shqetësuar tej mase për shëndetin publik shqipëtar, administrimin e tij aktual dhe akoma më shumë atë eventual mistik, shpresoj që në Shqipëri të ketë psikiatër dhe intelektualë të vërtetë që dinë t’i bëjnë ballë këtyre teorive mistifikatore, dhe t’i kufizojnë këto vetëm atje ku kanë vendin, në spekulime letrare… e shumta filozofike.
Kam vëmendjen tënde. Komentet eventuale, të njëfarë natyre dhe “intelekti”, do të tregojë nëse kam apo jo edhe vëmendjen të ndonjë grupimi të caktuar.
“Pas këtyre që po shoh, i shqetësuar tej mase për shëndetin publik shqipëtar, administrimin e tij aktual dhe akoma më shumë atë eventual mistik…”
Phaino, mua me duket se shqetesohesh ca si teper. Ruaju hipokondrise, se pastaj behesh si Lacan-i per te cilin Heidegger-i paskesh thene: “Ky psikiater ka nevoje per psikiater”.
Relapso, është e dyta herë që më drejtohesh me terma të cilëve nuk ua di kuptimin (njëherë duke më akuzuar për një formë të lehtë autizmi). Hipokondria është një term psikologjik i cili përkufizon një person që është i shqetësuar se mos ka ndonjë problem të rëndë.
Unë po dua të flas për sistemin shëndetësor e pse jo arsimor. Shteti në përgjithësi duhet t’i mbrojë shtetasit e vetë, duke mbrojtur së pari veten; këtë e bën duke mos i financuar me para publike sharlatanët e llojllojshëm që mund të pretendojë të kurojnë njerëzit duke i yshtur, apo duke i trajtuar si tekst – edhe pse këta janë “humanë”. Ky është problemi i vetëm. Pastaj individi, me paratë e tija mund të shkojë ku të dojë…
Shteti duhet të jetë racional, Relapso, duhet të drejtohet si një pasuri e të gjithëve, pa humbje dhe shpërdorime… (Siç thotë edhe Friedmani më duket, meqë nuk jam ekonomist.)
Shkruan:
Phaino, më sqaro pak se nuk po e kuptoj mirë: ky është problemi i vetëm për shoqërinë shqiptare, apo për ty si person? Se mua nuk më rezulton që botimi i një përkthimi të një vepërze të Lacan-it, mund të ndikojë që shteti shqiptar të fillojë e të financojë psikanalistët e shkollës lakaniane!
Shëndetësia publike, në Shqipëri, nuk ka barna të kurojë një të sëmurë me malarje, ti bëhesh merak se mos harxhohen fonde publike për psikanalizën. Pak më serioz, të lutem.
“Hipokondria është një term psikologjik i cili përkufizon një person që është i shqetësuar se mos ka ndonjë problem të rëndë”
Nuk eshte tamam ashtu. Hipokondria perkufizon nje person qe eshte i shqetesuar “tej mase”, pra ne menyre te tepruar, pa arsye, per shendetin.
Ti vete e the se je “i shqetesuar TEJ MASE per shendetin…” Qe ketej edhe komenti im.
Ti qe paske lexuar Popper-in e di mire se, sipas kritereve te tij, jo vetem psikanaliza, por e gjithe psikologjia, sociologjia dhe te tjera “logji” humane i bie te mos jene shkenca. A mos valle duhet t’i ndalojme ato per te ruajtur shendetin publik te shqiptareve? Per te qendruar vetem te psikanaliza, sipas teje, as Frojdin, Jungun & co. nuk u dashka t’i perkthejme e t’i botojme sepse na marrkan me qafe kombin!
Sikur te ishte gjalle Enveri do te te kishte puthur ne balle!
Relapso, ku e kam thënë unë se nuk duhet përkthyer? Serio?
Madje, asnjë nuk ka pohuar ndonjë gjë të tillë, mbi asnjë libër…
E ju lutem, boll me këtë opinionin e gjthë hapur se totalitarizmi komunist ishte shkencor… nuk iu bën nder.
Natyrisht që edhe Sir Popperit i janë bërë kritika, e pse jo mund t’i bëhen me avancimin e akumilimit të dijeve. Por ai nuk thotë aspak këtë që thua ti më sipër; ai është një interpretim falsifikacionist strikt, naiv. Janë më ndryshe punët, i nderuar.Në Wikipedia, përtej biasit të atyre që e shkruajnë, ekziston edhe mundësia e “mangësisë” së informacionit apo interpretimit të shtrembëruar. 😀
P.S: Unë nuk jam kolegu yt; të më falësh.
Phaino, në përgjigjen tënde pashë që kishe kaluar në ad hominem – provë kjo që e humbe këtë debat, siç ke humbur edhe të tjera.
Unë solla fakte konkrete – dhe kur u referohem faqeve në ueb, këtë nuk e bëj ngaqë ato fakte i kam mësuar atje; por për t’u ndihmuar të tjerëve që t’i verifikojnë menjëherë ato që them.
Ti fakteve të mia konkrete u përgjigjesh me fryrje të kota dhe etiketime falas.
Më thua se “nuk je kolegu im”, madje edhe duke më kërkuar të falur; edhe pse unë të quajta koleg ngaqë po merrnim pjesë në të njëjtin debat, në të njëjtin log – dhe mos harro se je ti që ke zgjedhur të vish këtu, përndryshe unë as që kisha dëgjuar kurrë për ekzistencën tënde, as të kisha interpeluar gjëkundi.
Phaino,
pse gjithë ky mllef? Pse gjithë kjo energji negative? Dhe e fundit, pse gjithë ky postim kaq i gjatë i personalizuar?
Ndoshta diskutimet që hapen në këtë blog nuk janë vendi i përshtatshëm për t’ju lënë hapësirë pasioneve të tua dhe mund të kesh zgjedhur vendin e gabuar. Dhe këtë do e thoja në rastin më të mirë, sepse sinqerisht, duke venë re paaftësinë tënde për të vijuar një diskutim serioz të mbështetur ne argumente, ose thënë më konkretisht mbështetur në argumente të krahasueshme ndërmjet tyre për nga ana përmbajtjesore, nuk më mbetet gjë tjetër vetëm të gjykoj smirën apo zilinë si forcë lëvizjeje të ndërhyrjes tënde.
Akuza të rëndë në drejtim të autorit, të cilat mbeten për lexuesin e tretë krejtësisht të pakuptueshme.
Po si mund t’i drejtohesh një bashkësie lexuesish me pretendime mbi-mesatare, siç është ai i këtij blogu, duke shprehur vetëm sulme frontale me batare, pa një linjë logjike, kur kjo e fundit është edhe minimumi i asaj që pritet prej dikujt që merr rolin e protagonistit në diskutim?
Në rastin më të mirë do të thoja se sapo hapët një vrimë gjigante në ujë, dhe ja sepse.
Ky zotëria ka marrë mundimin dhe ka përkthyer një libër të psikanalizës, e cila mua personalisht nuk më intereson gjë nga ana përmbajtjesore, por që duke ja njohur kapacitetet, besoj se është një punë jashtëzakonisht e mirë prej përkthyesi.
Pra dobia e punës së tij, e cila ty nuk të bind për një arsye, që për mua mbetet ende shumë e errët, mund të shikohet edhe në zhvillimin e mëtejshëm të shqipes së një niveli të lartë, gjuhë që diku tjetër, falë edhe këtij përkthimi, do të mund të përdoret për të shkëmbyer mendime të një niveli intelektual të ri.
Tani ti ose ke ndonjë problem me Lacanin, dhe ktheju atij, por të lutem diku tjetër, pra atje ku teoria e tij e psikanalizës gjen një promovim profesional, ose ke një problem me përkthimin, dhe në se është vërtetë kështu, atëherë këtu je në vendin e duhur, dhe bujrum, nxirre të shkretën!
Sinqerisht, nëse vërtetë qenke kaq i ngarkuar negativisht me autorin, qe e vendos pranë edhe më ide komuniste.
Shkruan:
“Mënyrën se si ti i afroheshe “ëndrrës” dhe psikanalizës Lacaniane tek ai shkrim ngjan shumë me atë që quhet “secular mysticism”, meqënëse dikursi përpiqet të prodhojë një efekt mendor të atillë që nuk janë as pastërtisht estetike letrare, por as nuk bëjnë apel për arsye, duke qëndruar në një zonë gri, mistike pra, me qëllime të lloj-llojshme. Ky lloj diskursi, i eksperimentuar prej teje në atë shkrim, është kryekëput i ngjashëm me atë të mashtruesve mistikë post-modernistë, meqë jo vetëm nuk mund të rrëzohet me arsye, çka e bën të pa falsifikueshëm, por edhe i rrezikshëm, meqë mbi teori të ngjashme janë ngritur ideologji si ajo komuniste.”
Se kush është duke folur si komunist, ose edhe më mbrapsht akoma në histori, si një inkuizitor, duket ashiqare.
Po pse o SHQIPTAR i vockël, fjala e fundit të ngeli për ta thënë të parën, që e telendis këtë tjetrin kur e akuzon edhe për mashtrim?
Shiko Phaino,
ka shumë kohë, që në diskutimin shqip të paaftët diskualifikohen vetvetiu si dështakë, kur me gjithë vrullin e madh që kanë, nuk i radhisin dot argumentet për të qenë, dukë lënë një përshtypje shumë të gjorë. Vite më parë njeriu kishte edhe pak mëshirë për këta meskinë, por sinqerisht kapacitetet e bujarisë sikur kanë shteruar. I konsumi të gjitha Sala. Kohët e fundit po kristalizohet gjithnjë e më shumë ajo ndjesia, për t’i ndarë gjërat që në fillim. Ti ke në plan të shash? Të lutem shumë, shko menjëherë në televizionin privat shqiptar dhe bëji atje këto paudhësi. Madje dhe të paguajnë për këtë me para. Autorët dhe lexuesit komentues të këtushëm mundohen prej vitesh të kultivojnë një mënyrë tjetër komunikimi, të cilën, nëse nuk e ndjek dot me etikën e nevojshme, rri e mshoi vendit atje ku je e mos u ndje.
Nëse ti shikon energji negative, është problemi yt dhe kushedi i botëkuptimit tënd. E ke parasysh se si reagon një kreacionist kur i vë në duke se besimi i tij është një dogmë e rrejshme? Të thotë se po e ofendon… Kur, në fakt, është kreacionisti që ofendon inteligjencën e njeriut mesatar dhe të gjithë njerëzimit, duke mos i hapur sytë ndaj fakteve dhe realitetit. (Thënë këtë, unë nuk jam anti-teist e madje nuk e quaj veten as ateist – mendoj se shkenca dhe feja mund të bashkëjetojnë sipas konceptimit të Magjistereve të ndara të S.J.Gould. Gjykoj vetëm mbi bazën e atyre që kemi… në jetën time spekullimet i reduktoj sa të mundem.)
Pifto, akuzat e mia, po të kishe ndonjëfarë njohurie mbi kritikën ndaj postmodernizmit do t’i kishe më të qarta. Duket që nuk ke njohuri. Postmodernizmi karakterizohet nga një stil i mbufatur, diskurs kriptik dhe një zhargon i pakuptueshëm. Shkrimi i xhaxhait “Lereni ta Tregojë”, mua më duket pikërisht i një lloji të këtillë, pra i ngjashëm me atë post-modernist – çka në vetvete nuk ka gjë të keqe.
Por po të shkosh tek shkrimi, lexon se Pauperi i bën një pyetje Xhaxhait dhe ky në përgjigjen e vetë i thotë :“Shkrimi im nuk synon të nxitë veprim publik dhe nuk ka natyrë praktike – thoni “nuk e kuptoj mirë ku doni të qëlloni”, por në fakt unë thjesht doja t’ju qëlloja ju, si lexues. ”.
Ndërsa tani, me këtë shkrim, s’e di pse të nxitur nga shkëmbimet e mia me ReadMe tek tema tjetër, Xhaxhai del në mbrojtje të një “praktike” e cila jo vetëm nuk është shkencore por nuk jep as prova për efektshmërinë e vet. (Një formë tjetër psikoterapie i jep. Vi re z Pifto, unë nuk po kritikoj psikoterapinë në vetvete, meqë aktualisht për shqetësime të lehta psikologjike, ekzistojnë guide-lines të cilat e “lejojnë” mjekun psikiatër të japi një “recetë” për disa seanca tek psikoterapeuti CBT-ist, të cilin po e emërtoj kështu meqë nuk e di se si e quajnë Shqip.)
Gjithsesi mua nuk më interesonte fare ky aspekt i Lacanit, e madje në këtë blog nuk e kam përmendur asnjëherë as Lacanin e as Freudin në terma të psikologjisë. Kanë qenë të tjerë, e unë kam heshtur sepse mbi nuancat që ata komentues kapnin unë nuk kam njohuri të thelluara. Por edhe ata që kanë tentuar ta bëjnë kanë marrë, nga xhaxhai dhe të tjerë, përgjigje negative, pra për “natyrë jo praktike”.
Pikërisht në këtë shkrim, Xhaxhai i cili për më tepër nuk di të ketë ndonjë formim mjekësor apo psikologjik tenton të dalë në mbrojtje të praktikës “kurative”. Dhe meqë xhaxhai më citoi – pa dalë unë gjë në mbrojtje as të psikiatrisë e as të lobotomisë – thashë ato që kisha për të thënë, e që i kisha thënë edhe tek tema tjetër. Padija jote apo e ndonjë tjetri në fushën e kritikës ndaj po-modernizmit, qoftë kjo kritikë shkencore apo filozofike (me letraren unë nuk merrem, meqë nuk kam këllqe!) nuk i bën ato që them unë shkenciste.
Lexuesi, tek e fundit përfundimet mund t’i nxjerrë vetë, në bazë të njohurive të veta mbi temën në fjalë, por pse jo evetualisht edhe duke e vuajtur në kurrizin e vetë – siç po vuan sot këtë klasë politike të kalbur.
Unë nuk ofendoj lexuesin, meqë unë SHKRUAJ për lexuesin, me vullnetin për t’i shërbyer komunitetit; Unë ofendoj lexuesin tendencioz si ti, sepse isha i ndërgjegjshëm se ti Pifto, edhe pse nuk ke ndonjë gjë për të thënë, meqë ushtari zakonisht s’para flet, do të komentoje gjithsesi. Dhe ja tek je…
Dhe kur e asocoj Lacanin dhe postmodernizmin me totalitarizmin diktatorial komunist nuk gabohem fare. Një nga kolonat mbi të cilat u ngrit doktrina totalitare komuniste ishte ajo e njeriut të ri, i cili duhej të formësohej sipas disa mësimeve dhe udhëzimeve. O burra të formojmë njeriun e ri… Fatkeqësish ky njeri i ri doli një dështim i vërtetë sepse teza e tabula rasa-s, mbi të cilën ngrihej “teoria” mistike e njeriut të ri ishte e gabuar. Pasojat i njohin të gjithë, por mbase të të kanë shpëtuar, kushedi ç’do kesh qenë duke bërë ato kohë. (Mbi tabula rasa-n ngrihet(j) edhe supremacia e pretenduar e disa grupimeve, madje edhe atyre që shpesh i quajnë elitë, apo klasë borgjeze)
Thua se unë akuzoj Xhaxhain për mashtrim. Nuk është e vërtetë. Mashtrimi i referohet postmodernistëve, pra Lacanit & co, të cilët janë njëfarë klike, që me tarafllëk përhapën influencën e vet, edhe pse në të vërtetë nuk thonë ndonjë gjë të madhe. Madje nëse e pyet lexuesin e këtyre, të thotë se nuk e ka “kuptuar akoma”.
I nderuari Pifto, unë kam aq etikë sa të mos përmend as Ramën e as Berishën; madje kur i kam përmendur në këtë blog, ka qenë sepse më duhej të thoja ndonjë gjë për fenomenin që lidhej me ta.
Ti thua se këtu komunikohet; drejtë! Atë po bëja edhe unë me Read Me. Por edhe sikur mos të ishte Read Me, mos vallë etika e komunikimit më pengon të shkruaj disa rreshta kundër filozofisë së Lacanit? Aq më tepër që ato që pohoj unë, në perëndimin imperialist i njohin të gjithë. Unë nuk thashtë se Lacani është b**ë-ashtu apo b**ë-kështu. Thashë se është një sharlatan; thashë se e kanë etiketuar si sharlatan, dhe efektivisht nga leximet e mia modeste më rezulton i tillë.
Përkufizimi i sharlatanit, Pifto, është ai i një njeriu që ngre një mashtrim duke u hequr si i ditur e si i zoti. Lacani në veprën e tij përdor disa koncepte matematike, të cilave edhe pse vetë ua di kuptimin, nuk jep asnjë shpjegim mbi domethënien në teorinë e tij. Nuk janë as metaforike meqë metafora zakonisht përdoret për të shënë një shpjegim më të kapshëm. Shkon deri aty, sa të gjithë ata që kanë lexuar ndonjë gjë mbi Lacanin e dinë se ky konkludon: “organi erektik është ekuivalent me √ -1 (rrënja katrore e -1)… “. Tani çfarë lloj filozofie është kjo? Çfarë llojë kure psikologjike mund të prodhojë kjo?
Apo ti Pifto e quan ndërhyrjen time të personalizuar, vetëm sepse e tregon Mbretin Nudo? Është nudo Pifto, Nudo, dhe rrobët prej fjale thjeshtë i rrëshkasin prej trupit.
Përshëndetje i nderuari Pifto e Gëzuar Vitin e Ri, Ty, Autorëve, Read Me dhe gjithë lexuesve të tjerë; se ku i dihet e mbyllim këtu edhe këtë aventurë. 🙂
Phaino,
cilado qoftë shkolla jote e dijes, njeriu nuk të ndjek dot. Dhe jo ngaqë njeriu nuk është në fushën e tij kur trajtohen argumente nga shkenca që kanë për objekt psikikën e njeriut, por ngaqë metoda jote e të parit të gjërave është e tejkaluar; është e djeshme.
Për një shkencëtar bashkëkohor të shkencave sociale, mjekësore, humane por edhe atyre ekzakte, interdisiplinariteti është një koncept shumë i rëndësishëm, pa të cilin nuk operohet më. Kufijtë e një shkence përfundojnë si rregull gjithnjë e më thellë brenda kufijve të një shkence tjetër. Në këto rrethana angazhimi konceptual i një gjuhëtari të mirë në përkthimin e një vepre në lëmin e psikanalizës është një kusht, pa të cilin çdo përpjekje alternative do të çonte në një vepër gjysmake; dhe si të tillë të papërdorshme.
Po kush tjetër më mirë se puna e një gjuhëtari të mirë mund t’i rrijë pranë asaj të një psikologu apo psikiatri, ndërsa verbalizohen mendimet?
Ndërsa ti pozicionohesh kaq radikalisht kundër një interference të tillë dijesh të ndryshme, ke treguar, se nuk je atje ku të pret pacienti dhe në një farë mënyre je thjeshtë jashtë loje.
Unë jam jurist me profesion dhe kam punuar në sektorin shkencor për shumë vite. Jo vetëm procesi i hartimit të ligjeve por edhe e gjithë praktika juridike kërkon gjithnjë e më shumë një kompetencë gjuhësore të paktën të një niveli të lartë. Juristët që janë të shkolluar në sisteme të bazuara në të drejtën romake orientohen mirë instinktivisht në sistemet e të njëjtës familje dhe kur është fjala për përkthime, ato vijojnë shpesh sipas një një modeli të parafabrikuar. Megjithatë, që një përkthim të jetë i përkryer kërkon të paktën një redaktim nga dikush, i cili është kompetent në fushën e gjuhësisë.
Kur është fjala për përkthime nga fusha të reja dhe ende të pashkelura, siç mund të jetë një shkollë e pavarur e psikanalizës, nevoja për përkthyes profesionistë me një kompetencë gjuhësore të shkëlqyer është më se evidente. Kjo që paska bërë xha xhai është diçka normale, që në këtë botën normale ku jetoj unë, ndodh përditë dhe pothuajse detyrimisht.
I shkruaj këto rreshta më tepër për vete dhe lexues të tjerë të këtij blogu, sepse nga ç’të lexova së fundi, ti jo vetëm që s’paske ndër mend të fusësh antitankun në kuti, por do edhe që ta shkrehësh patjetër.
Një shkencëtar nuk vepron kështu; të paktën ata në atë botën time normale të djeshme në Shqipëri apo sot në perëndim. Shkencëtarët e perceptojnë njëri tjetrin si të tillë dhe kujdesen që në komunikim midis tyre të ruajë një etikë të tillë, që komunikimi në vetvete t’i shërbejë shprehjes së mendimit dhe jo denigrimit të bashkëbiseduesit.
Ti, i cili në këtë diskutim ke dalë shumë herët prej kësaj rruge, e shumta ke thyer vetëm qafën tënde, sepse shumëkush që po të shkruan së fundi e bën këtë për hir të ruajtjes së higjienës intelektuale vetjake. Prurja jote në këtë diskutim ka ditë që është interesante vetëm si objekt vëzhgimi, se si mund të angazhohet keq dikush në një diskutim publik. Në këto rrethana do të ishte edhe gjëja më e arsyeshme të vazhdoje te rrije anonim, pasi dëmi që mund t’i bëje vetes do të ishte i pallogaritshëm.
Mos bjer në kurthin e xhaxhait e të tradhëtosh identitetin tënd, pasi pas kësaj performance këtu, integriteti yt profesional lipset të ketë vuajtur shumë.
Duke mos pritur të lexoj asgjë të arsyeshme prej teje edhe faktin që ti më quan “ushtar” të diçkaje, që nuk e kam kuptuar mirë për çfarë e ke fjalën, nuk e perceptoj dot si fyerje. Ti i ke lejuar vetes të gjitha liritë e harbutit dhe një i tillë është i paaftë të fyejë.
I trishtuar dhe i zhgënjyer.
Ti je pikërisht një ushtar sepse shfaqesh atëherë kur XhaXhai të ka më tepër nevoj se kurrë, për të sulmuar pa dhënë argumente mbi temën për të cilën flitet. (Përndryshe unë personalisht të shikoj tepër rrallë -gjë që jo medoemos është gjë e keqe.).
Si tani, që po merresh me mua, sikundër kanë bërë pothuaj të gjithë. Nuk po merreni me atë që them unë, por po shpifni, herë duke thënë se unë qenkësha kundër përkthimit të librave herë duke deformuar fjalët e mia.
Tani, kini të paktën dinjitetin që të ndaloni me sulmet personale bajate si këto të tuat (e të gjithë atyre të tjerëve që nuk kanë çfarë thonë mbi temën) sepse ndër të tjera jeni anonimë sikundër unë.
Se ky muhanet po kthehet qëllimisht në një ndërsyerje kolektive. Që në fillim, madje, shtoni komente pas komenti, kështu tërhiqni vëmendjen dhe bëni të pamundur leximin e atyre që janë shkruar.
Për të tjerat, çfarë kam dashur, t’i kamë thënë edhe tjetërkund.
Je i pashpresë!
“për të sulmuar pa dhënë argumente mbi temën për të cilën flitet.”
Po boll o burre i dheut, se nuk ke dhene asnje argument per vete. Ti thuash tjetrit ti nuk di, nuk eshte argument, e megjithate, ky eshte i vetmi argument prej teje. “Une e di qe Lakani eshte sharlatan. Ju nuk dini c’flisni. Pike.” Ky eshte i gjithe argumenti yt. Perndryshe je ftuar disa here te hapesh Lakanin dhe te argumentosh sharlatanizmin e tij. Dhe perhere po i ben bisht fteses. Te lutem shume!
Ore edhe nese ti apo ndonje tjetër jep interpretimin e mësipërm, me çtë drejtë i lejoni vetes të më shani dhe linçoni në atë mënyrë siç keni bërë që nga fillimi e deri tek komenti i parafundit? Përse?
Rrinit rehat, mor vëlla ose i demaskonit këto pseudoargumentet e mia, me argumente të forta siç pretendoni të keni bërë ju dhe me një stil të përkryer letraresk.
Unë po shkëmbeja disa mendime me Read Me, jo mbi psikiatrinë por mbi Lacanin si autor, postmodern dhe filozof. Asfare në terma të psikiatrisë…
Ndonjë që nuk di të lexojë shkon deri aty saqë më vë mua në gojë fjalë sikur nuk kam dashur të përkthehen libra… Si kështu? Apo hajt bëjmë zhurmë… kujt i plasi!
Dhe dogji aq shumë saqë për të mbrojtur këtë sharlatan duhej asociuar kritika ndaj problemeve të psikiatrisë me Lacanin? Si kështu? Apo hajt deformojmë fjalët e të tjerëve për të bërë propagandë.
Dhe e kam deklaruar që në komentin e parë: nuk doja fare ti futesha teknikaliteteve dhe po ta shikosh kam qëndruar dhe folur vetëm në terma të filozofisë së shkencës.
Ju tani… bëni gërr gërr kot. Jo po anonim, jo po s’ka lexuar atë, jo po ka lexuar kritikën, jo po lexime dy javëshe, jo po ad hominem – kur jeni ju ata që në mënyrë klikë-ngjashme po ushtroni paturpësisht një stigmë ndaj personit tim, sado anonim.
Pastaj nga dreqin e di ti se çfarë lexoj e nuk lexoj unë?
Si është puna, pra? Ka më, apo do ta mbyllim këtu?
Phaino, askush nuk të ka “sharë”; nëse ka pasur ad hominem ndaj teje (dhe ka pasur, edhe pse unë ato do t’i kisha quajtur ad homunculum, meqë një pseudonim nuk i përmbush kushtet për të qenë homo, hominis) këto nuk kanë qenë më të rënda se ato që ke lëshuar ti ndaj të tjerëve.
Unë vetë të paralajmërova, herën e parë, që të mos kuturise në rrugën e ad hominem-it, por ti s’ma vure veshin. Nëse e mban mend – dhe është e shkruar e zezë mbi të bardhë – deri atëherë nuk të kish thënë asnjeri asgjë, që do të mund të interpretohej si personale.
Ishe ti që e nise këtë punë, duke më quajtur mua, direkt ose indirekt, injorant, gjitholog, anti-shkencë, anti-intelektual, mistik, etj. Atëherë të pagova edhe unë me të njëjtën monedhë – edhe pse goditja jote ishte më e hidhur, meqë unë jam i njohur, ndërsa ti i panjohur.
Tani, dhe pavarësisht këtyre cic-miceve, ti ende nuk ke sqaruar pse e quan Lacan-in sharlatan. Në komentin e fundit, Lulian Kodra nuk duket se të sulmon gjë personalisht: vetëm të kërkon të sqarohesh (këtë ta them si moderator i këtij debati).
Fakti që ashtu e kanë quajtur Chomsky ose Sokal-i nuk përbën argument – edhe Chomsky-n mund ta kenë quajtur sharlatan (për mua si gjuhëtar, Chomsky është më sharlatan se Lacan-i, bie fjala; por kjo nuk ka pikë rëndësie).
Pra: pse kaq i egër dhe kaq i rreshtuar kundër Lacan-it? Kjo do të përbënte edhe një shans për ta reboot-ur këtë diskutim, dhe pikërisht: a mund ta kuptojmë mendjen e njeriut jashtë referencave ndaj trurit dhe neuroneve?
Xhaxhai: “Kjo do të përbënte edhe një shans për ta reboot-ur këtë diskutim, dhe pikërisht: a mund ta kuptojmë mendjen e njeriut jashtë referencave ndaj trurit dhe neuroneve?”
Rinstinct, Xhaxha, Lulian e te tjere, une kam mbetur paksa i befasuar dhe i trishtuar me drejtimin qe mori kjo teme rreth Lacan-it.
Le te “reboot-im” diskutimin. Psh e mira do te ishte, qofte ne forme komentesh apo ndoshta edhe shkrimesh me vete te shpalosim jo vetem opinionet personale, por edhe njohurine tone dhe te kushdo qe deshiron te ushqeje kete teme rreth Lacan-it dhe kontributit te tij, duke filluar nga psikoanaliza, e me vone fusha te tjera te mendimit, artit, shkences, mjekesise(si filmi, literatura, natyra e shkences, koncepti i te vertetes, lidhja me matematiken, futja e konceptit te topografise njerezore, etj).
Ta fillojme mbare kete vit. Dhe jo sikur te jemi zgjuar nga nje gjume me endrra te coroditura pasi kemi fjetur keq ne anen e gabuar te krevatit.
Cdo kush e ndjen se po mprehen me shume instinktet, sesa pathosi per te percuar mendimin dhe njohurine solide per subjektin Lacan.
Desha t’iu kujtoja nje logo shume te njohur ne fillimet e ketij shekulli, XXI-te, qe e ka origjinen ne prag te luftes se dyte boterore ne Britani. Sot e sheh kudo, bile ka nje kompani qe e perdor si logon e vet.
KEEP CALM & CARRY ON
Dhe një gjë: për të thënë që Lacani është sharlatan mafton ajo rrënja katrore e minus njëshit që me ca transformime të pashpjeguara (për më tepër duke futur koncepte matematike të tjetërsuara**) na del papritur organi mashkullor.
Nonsens total. Një mashtrues intelektual. **Një sharlatan.
Pastaj thua se po i bëj bisht fteses… Kush më detyron mua t’i bëj kritikën Lacanit. siç do ti? Mos po i kalon pak kompetencat, zotrote?
Në fakt, unë barazimin midis rrënjës katrore të -1 dhe organit erektil e kam parë si një lloj metafore (numrat imagjinarë, etj.). E megjithatë, nuk mund të mos jem dakord me Raymond Tallis, kur ky e quan matematikën e Lacan-it si “cargo cult science”, duke përdorur një koncept të formuluar së pari nga Richard Feynman. Megjithatë, për aq sa mund të vlejë, unë besoj se matematikën mund ta kruash me thikë nga tekstet e Lacan-it, pa ndryshuar gjë në thelbin e teorive të tij.
Xhaxha, meqe permende Raymond Tallis nuk e di a e ke lexuar review e tij ne suplementin e Times Higher Education rreth librit Jacques Lacan & Co: A History of Psychoanalysis in France, 1925-1985 te Elisabeth Roudinesco, personazh solid akademik i qarkut te ngushte lakanian ne Paris.
Te zbulohet nje bote e panjohur dhe e pabesueshme, incest dhe tirani intelektuale prej patriarku ne familje lakaniane.
artikulli
http://www.timeshighereducation.co.uk/159376.article
libri
http://books.google.com/books/about/Jacques_Lacan_Co.html?id=mmBIght4dVgC
autorja
http://en.wikipedia.org/wiki/%C3%89lisabeth_Roudinesco
nje tjeter review e librit
http://www.lrb.co.uk/v12/n23/sherry-turkle/dynasty
Më fal, Read Me, por artikullin “The shrink from hell”, që e kam lexuar edhe më parë, më duket sikur e ka shkruar Enver Hoxha. Weaponized gossip!
Ajo qe nuk kupton ti or zoteri eshte se cfare perben argument, dhe cfare brockulla prej fodulli. Rrenja katrore e minus nje baraz me organin e ngrefur (jo organi mashkullor si thua ti, por organi i ngrefur) mund te jete ashtu si e pershkruan ti, sharlatanizem; por mund te jete ashtu si thote Xhaxhai, metafore; por mund te jete edhe thjesht referimi i matriksit psikanalitik me ane te matematikes moderne, dicka e ngjashme me metaforen, por jo tamam, pasi me teper nje lloj liste apo indeksimi i koncepteve psikanalitike; por mund te jete edhe e kunderta, indeksim i matematikes moderne me ane te koncepteve psikanalitike; por mund te jete edhe parodi; por mund te jete edhe ceshtje stili; por mund te jete edhe reagim ndaj nje trysnie pseudo-poperiane per t’i nenshtruar medoemos “shkencat konjukturale” ndaj autoritetit te se vertetes matematike; por mund te jete edhe nje koment ne bumin e sterngrehur te filozofise se matematikes qe kaploi gjysmen e pare te shekullit XX; etj, etj. Nga ku, zoteri i dashur, qe percaktimi i Lakanit si sharlatan te mos tingelloje si sharlatanizem me vete, je i detyruar te argumentosh se pse nder gjithe keto mundesi interpretimi, ti je i bindur se eshte vetem ajo e para.
Kollaj t’i thuash tjetrit ti nuk di c’flet; veshtire te provosh se ti qe e thua kete ne fakt di.
Dhe me qe ra llafi, une jam lulian kodra. Po ti kush je?
“Ftoj kolegët ta vijojnë këtë debat, në lidhje me Lacan-in, psikanalizën, shkencën, shkencizmin dhe, pse jo, humanizmin.”
Xha Xha, per bese, ftese te rende po ben! Vertet mendon se ne ketu ne blog, me rastin e Vitit te Ri, mund t’i nxjerrim fundin epistemologjise? 🙂
Edhe ajo çeshtja tjeter nese duhej perkthyer libri i Lacanit apo jo per mua eshte “pseudoçeshtje”, sepse besoj se nuk ekzistojne libra te demshem. Aq me teper qe Lacan-i paska terhequr vemendjen e studiuesve dhe filozofeve me te medhenj te shekullit XX, si Heidegger, Derrida, Foucault, Chomsky etj. Kur e paskan lexuar keta, pse te mos e kemi ne shqip? E pastaj kush na e jep te drejten te vendosim se ç’duhet te lexojne e ç’nuk duhet te lexojne shqiptaret?
E bëra më tepër ngaqë doja ta hiqja debatin nga tema e Pishakut; meqë kisha edhe unë ca gjëra për të thënë, dhe sidomos meqë nuk e kuptoj pse janë acaruar shumë disa njerëz, që nuk i njoh, me Lacan-in; thashë t’u jap një mundësi të shprehen lirisht, jo kithtas, në tema që me Lacan-in nuk lidhen shumë.
Perkufizimi qe Lacan ka per shkencen eshte shume i ndryshem nga perkufizimi modern qe ka nje njeri i shkences per shkences. Shkenca nuk operon mbi nje jo-logjike primitive, mentalitet iracional, por mbeshtetet ne racionalitetin e mendjes njerezore dhe perdor gjithmone rezultatet e provuara te dijes njerezore. Shkenca e ngushton ne kete lloj ndjekje shkencore boshllekun midis dijes dhe te vertetes.
Shkenca e Lacan-it nuk eshte shkenca e njerezve te shkences qe mbeshtetet ne kriterin e korrespondences te se vertetes, pra te nje perputhje midis arsyes dhe realitetit, midis objekteve dhe botes jashte ketyre objekteve, duke perfshire ketu edhe njeriu.
Per njerezit e shkences, shkenca eshte procesi me i arrire i zbuluar nga njeriu deri me sot per te zbuluar te vertetat fondamentale te botes.. sic thote Atkins. E verteta, pavarsisht se rruga drejt saj nuk eshte gjithmone vije e drejte, ne fund te fundit, triumfon.
Duke u marre kryesisht me interpretimin e enderrave, sic edhe Freud-i beri, apo aspektet iracionale te sjelljes njerezore, fantazite, intuiten, motivet, emocionet, per Lacan-in “te thuash qe subjekti mbi te cilin ne veprojne(njeriu) ne psikoanalize, mund te jete vetem objekt i shkences, mund te ngjaje si dicka paradoksale”.
Dhe per shkencen ai thote: “..shkenca, nese dikush e vezhgon nga afer, nuk ka kujtese(memorie). Me te marre forme, me tu ndertuar, harron rrugen e qarkuar nepermjet te ciles erdhi ne jete(te kujtojme qe shkenca eshte gjithmone racionale), e thene ne fjale te tjera harron dimensionin e te vertetes(te psikoanalistave) qe psikoanalistat vene ne pune.”
Sipas Lacan-it, psikoanalistet nuk duhet te marrin ne konsiderate te vertetat faktike, aktuale per te analizuar mendimet dhe boten e pacienteve, sepse kjo do te sjelle deshtim ne perpjekjet e tyre.
Mendoj se “njeriu imagjinar” dhe jo real i Lacan-it, konfirmon Lacan-in si teoricien i te majtes europiane.
Do të thoja vetëm se në këtë rast, të Lacanit & po-mo-ve të tjerë përkundrejt racional-kritikëve perëndimorë mes të cilëve Sir Popper me disa koncepte themelore qëndron në krye, dallimi është thelpësor në mënyrën se si pretendohet të ushtrohet Arsyeja. Po-mo-të janë të idesë se kjo ka një funksion deri demonstrativ të gjërave, duke rënë shpesh viktima të obskurantizmit dhe rrejshmërisë në kritikat që ngrenë, meqë largohen tepër nga realiteti – siç edhe është treguar. Nga ana tjetër racional kritikët: Sir Popperi tregon sesi arsyeja ka një funksion vetëm e vetëm kritik. Kështu, tregon Sir Popper ne mund vetëm ta konsiderojmë një teori shkencore nëse kjo i nënshtrohet falsifikimit. Por nuk është vetëm ky thelpi i mendimit të Sir Karl Popper (meqë nëse bazohemi vetëm tek falsifikimi dukemi tepër radikalë), sepse tek Konjektura dhe Përgënjeshtrime (?) flet pikërisht për natyrën e shkencës, pra trial &error.
Nuk e kuptoj pse kapesh ne gjera elementare duke na shpjeguar Poperin me gjithe trial&error, nderkohe qe pyetja eshte shtruar ne shkrimin kryesor shume qarte: nuk po flasim per karamele qe ta adoptojme trial&error ne menyre kaq jokritike. Nuk mund pra shkenca, me gjithe qasjen trial&error, te pretendoje autoritet absolut ne kete ceshtje, pasi behet fjale per njeriun. Ti shume mire indinjohesh kur thua se “njeriu nuk eshte tekst,” por pavaresisht straw man-it, pavaresisht thjeshtimit qe i ben kjo gjithe qasjes per te cilen po flasim, ty te duket me e shendetshme qe njeriun t’ia imponosh metodes se trial&error se sa t’ia imponosh dialektikes, dialogut, gjuhes, etj, etj? Ka nje moment diskutimi, kur nje objeksion qe ngrihet duhet marre parasysh perpara se te vazhdosh me hipotezen. Dhe ky objeksion eshte se qasja strikte shkencore eshte provuar, tried, dhe u gjet gabim, and error. Lobotomia, e gjithe rastet qe numeron Xhaxhai me lart. Vetem nje dogmatizem bosh do vazhdonte te kembengulte mbi autoritetin absolut te shkences ne kete pike. Qasja jote eshte totalisht shkenciste. Sepse po te kesh nje qasje shkencore, i kupton edhe kufinjte e shkences, dhe kur te vene perpara nje rast trial&error, e dallon, e respekton, dhe nderron qasje ne vend qe t’i perdoresh termat ne te njejten menyre qe akuzon dhe te tjeret, pa i kuptuar. Gjyko mor njeri me koken tende, se nuk eshte me tifozllik kjo pune, me llogorizim “racional-kritikesh” nga nje krahe dhe “post-modernistesh” nga krahu tjeter, e une jam me kete ekip dhe ky ka fituar e ai ka humbur.
Dhe nuk behen keshtu keto gjera, nga nje krah me ad homineme, nga krahu tjeter duke i thurur lavde arsyes. E akuzon Xhaxhain pse perdor nje shprehje mese normale, “une nuk di qe Lakani ta kete perdorur si shkence,” por ta zeme se Xhaxhai me te vertete nuk di, se Lakani ne fakt ka pretenduar qe psikanaliza eshte shkence. Atehere, bujrum na thuaj ku? Ti qe ja ke pire lengun Lakanit, dhe qe ke guxim te na thuash se eshte i rrezikshem pasi do te kaloje per shkence dicka qe nuk eshte, pse nuk na e thua se ku e ka thene kete? Kete thuaj perpara se te perpiqesh te besh me turp tjetrin pse tregon modesti shprehje. Po ja nuk diti, pune e madhe, e di ti, do e korrigjosh. Ta korrigjosh ama. Ne filan tekst, apo filan ligjerate, ne filan faqe, ja ku e paska thene Lakani, o Xhaxha, e kishe gabim. Ja keshtu beje dhe mos e mbush komentin me fluff mistik.
Pikërisht sepse po flasim për njeriun, shtrohet çështja. Pa dashur të më keqkuptosh (sepse unë e di që ti Lulian më keqkupton shpesh) dua të më thuash se çfarë është njeriu? Tani e di që në rrethet letrare tabula rasa është ende e fortë, por të lutem shumë, pyeten veten dhe thuaj publikisht se kush i ka atributet (metodologjike dhe jo vetëm) për të thënë se çfarë është njeriu? Dmth si ndërtohet njohja mbi atë çka është njeriu dhe në përgjithësi njohja njerëzore? E kupton pra që dalim sërisht tek Popperi dhe racionalizmi kritik perëndimor. Shteti që po thoja më sipër, dhe në përgjithësi shoqëria duhet të ketë një të tillë përqasje ndaj problemeve që has. Dijet e pretenduara, të përftuara, nxjerra apo prodhuara në mënyra të tjera spekulative nuk mund të konsiderohen shkencore. Shkenca siç tenton të thotë ReadMe nuk është një entitet i huaj. Shkenca jemi vetë ne, që çdo ditë tentojmë të gjejmë një rrugë dhe metodë për të kapërcyer vështirësinë e radhës.
Po kjo që thotë xhaxhai nuk është pertinente, me atë tentoja të diskutoja unë me ReadMe. Ti po nuk kuptove këtë, do të thotë se nuk kupton metodën shkencore dhe mënyrën se si funksion akumulimi i dijeve. Unë citoj Konjektura dhe Refutacione meqë ajo është një nga veprat më të qarta në këtë aspekt.
Për sa i përket praktikës:
Sot për shembull ekzistojnë një sërë terapish, ato që quhen eksperimentale, të cilat me informin dhe konsensur paraprak u ofrohen pacientëve dhe në rast pranimi konsensual aplikohen tek pacientë për të cilët nuk ka kura të tjera. Pacienti është plotësisht i informuar mbi eksperimentalitetin e procedurës. (Psh disa terapi me qeliza staminale – të mos ngatërrohet me pseudokurat e disa sharlatanëve si Davide Vanoni). Por edhe pse eksperimentale këto kura bazohen mbi disa premisa të forta, shkencore, të cilat ti dhe letrarë të tjerë nga padija i quani shkenciste. (Psikanaliza nuk ka një metodoligji dhe as premisa shkencore, meqë natyra e njeriut dhe e mendjes nuk është ajo që postulonte Freudi. Ke pothuaj një shekull zhvillim biologji evolutive, neurologji, antropologji etj që e kanë rrëzuar konceptin e ‘800 mbi njeriun dhe mendjen e këtij.)
Mbi këto premisa shkencore, të përftuara empirikisht, ngrihet një metodologji e cila është e përshkruar me detaje, mbi mekanizmin se si funksionon. Natyrisht pacienti nuk është i detyruar të njoh metodologjinë pas kurës eksperimentale, meqë kjo vlerësohet dhe gjykohet në ambientet përkatëse.
Kjo, për ta lidhur me sa thua ti, e për të të thënë se je krykëput gabim; nuk do të thotë që nëse këto terapi eksperimentale nuk japin efekt, ka dështuar metoda shkencore… Përkundrazi kjo përforcon korpusin e dijeve, duke konsoliduar çka dimë. Një procedurë e re do të tentohet.
Sir Popperi, këtu hynë në punë me dy pika themelore: së pari falsifikueshmëria. Epistemologjikisht qënjë teori të konsiderohet shkencore duhet që ajo të bëjë disa parashikime, pohime e këto të mund të ofrojnë mundësinë të rrëzohen. Në këtë aspekt astrologjia është pseudoshkencë ndërsa astronomia jo, meqë kjo i nënshtrohet përgënjeshtrimeve, ndërsa astrologjia bën parashikime të cilat nuk mund të përgënjeshtrohen sepse thotë gjithëçka e nuk thotë asgjë.
Nga ana tjetër, një teori nuk mund të provohet asnjëherë e vëretë (në terma absolutë); Sir Popper përdor corroborated për të ilustruar një koncept të rëndësishëm.
Kështu, siç po i thoja Read Me-s, Arsyeja mund të përdoret vetëm për të kritikuar dhe rrëzuar një teori. Nëse kjo nuk mund të kritikohet, ajo nuk është shkencore.
Problem tjetër me pseudoshkencën lacaniane është se kjo nuk jep as rezultate praktike. Madje CBT thonë të dhënat është më e efektshme se kjo. Mund edhe të mbyllnim një sy mbi metodologjinë, nëse do të kishte efekte mbi shëndetin, por nuk i ka as këto. Si do ia bëjmë?
Në këtë shkrim që thua ti, Xhaxhai del hapur në mbrojtje të implementimit të psikanalizës në tarjtimin e problemeve psikiatrike (psikologjike do të thoja unë). Unë ndaj nuk do t’i përgjigjem direkt këtij shkrimi, sepse refuzoj një trajtim të tillë të çështjes. Unë vet u angazhova në debat, tek tema tjetër, duke shkëmbyer disa mendime me Read Me, edhe pse jashtë teme, pa dashur ti bëja iso thumbit të komentuesit Magnon.
Nëse unë i përgjigjem xhaxhait, kjo do të thotë se unë pranoj pozitën dhe prekonceptin që ai mendon se unë kam mbi këtë çështje – këtu po ka straw-man.
Nëse e lexon shkrimin pa syze prekonceptuale do të vësh re se është xhaxhai që ndërton një argument njeri-kashte duke e kapur problemin nga një optikë radikale. Unë po diskutoja vetëm për teorinë e Lacanit dhe postmodernizmin tek tema tjetër (edhe pse jashtë teme).
Lakani dhe vlefshmëria praktike e veprës së tij nuk është se merr ndonjë + apo – nga dështimi apo suksesi i psikiatrisë dhe problemeve që kjo has. Tek e fundit vetë aktiviteti njerëzor has herë pas here probleme dhe herë pas here lindin kritika. Por dale pak!, jo të gjitha kritikat janë të vlefshme dhe nuk mjafton që të ekzistojë një problem që teoritë dhe pseudoshkencat parazitare që lindin të jenë të vërteta. Jeta është e ashpër, por kritika ndaj “natyrës së jetës” nuk na jep të drejtën, gjykoj, për të qenë nihilistë.
(Po nuk kuptove këto më sipër, këtu ke një version të shkurtër: Të gjykuarit e veprës së Lacanit si shkencore, dhe kritikimi i kësaj me metodën shkencore, nuk kërkon doosdoshmërisht që autori të pretendojë se kjo është shkencore (psh me një parathënie pompoze). Përkundrazi, ky është tejet i rrejshme si arsyetim meqë, teoria nuk bëhet shkencore vetëm duke pretenduar se është e tillë. Psh shkenca islame. Vetë trajtimi i psikanalizës Lacaniane në shkrimin e mësipërm, pra për qëllime të kurimit të pacientëve, kërkon një gjykim metodologik shkencor nga ekspertët. Të cilët ekspertë, ta marrë e mira ta marrë, fatkeqësisht për akuzat për shkencizëm e kanë dhënë një verdikt… deri në provë të kundërt. Të mos harrojmë natyrën e shkencës. Trial and error. 🙂 )
Mos ki merak se do te perpiqem mos te te keqkuptoj fare, ashtu si ne fakt perpiqem kudo, kurdo dhe me kedo. Ner rradhe te pare, nuk do i pergjigjem fare kerkeses per te perkufizuar njeriun, kjo per shume arsye, ku me relevantja ketu ka te beje me faktin se pergjigja ime nuk mund te konsiderohet psikanalitike dhe se as psikanalitika nuk perpiqet ta perkufizoje.
Ajo qe kuptoj prej teje, eshte se i druhesh nje lloj legjitimimi te psikanalizes si kure. Por duhet te biem dakord, sidoqofte, per dicka. Panacea nuk eshte ne “scope” te psikanalizes. Kjo eshte elementare, dhe ne qofte se keqkupton kete, ke keqkuptuar gjithcka. Prandaj edhe Xhaxhai e quan “baze te nje praktike TERAPEUTIKE” dhe jo kure, dhe prandaj edhe cdo kritike e psikanalizes si praktike nuk mund t’i kerkoje efektet e kesaj praktike ne terma te nje shendeti te perkufizuar njehere e pergjithmone. E megjithate, mua me duket se ti ketu e ankoron kritiken, cka dhe perben straw man-in tend. Sic thua edhe vete, eshte e vertete qe psikanaliza nuk ka sjelle asnje risi per sa i perket kures, por eshte e pavertete qe psikanaliza nuk jep rezultate praktike, pasi psikanaliza si praktike diagnostikon jo semundjen, por nevojat psikologjike, sociologjike, kulturore, te pacientit, ne baze te nje topografie te perkufizuar nga egoja dhe cogitoja. Ne kete kontekst, ajo qe ti mohon, eshte dialogu i vazhdueshem dhe i dyanshem i psikanalizes me korpusin e CBT-se (Lakani) dhe te psikanalizes me korpusin neurologjik (Frojdi). Akumilimi i dijeve neurologjike nuk mund te imagjinohet pa mbeshtetjen e Frojdit, i cili ndryshe nga straw man-i qe ngrihet rreth tij, jo vetem qe nuk e ka konsideruar ndonjehere psikanalizen si zevendesuese te gjetjeve empirike ne neurologji–Lakani veren me te drejte se superego, ego, id, nuk jane aparate per Frojdin–por e ka mbeshtetur kete te fundit me gjithe autoritetin e vet. Po njesoj per sa i perket CBT-se, perben zhvillim qe nuk mund te imagjinohet pa thirrjen e Lakanit per t’u rikthyer tek Dekarti, tek cogito.
Tashti sa i perket shkences dhe shkencizmit, ajo qe thote Xha Xhai, qe mund edhe ta riperserisi vete po te doje, eshte pertinente, sepse ka te beje me intruzivitetin e diagnozes dhe te trajtimit. Psikanaliza eshte proponente e “soft touch.” Dhe e arrin kete “soft touch” ne rradhe te pare nepermjet rolit te psikanalistit, i cili per pacientin here shfaqet si doktor, here si karagjoz, here si sharlatan, here si magjistar, here si mesues, here si diktator, here si statuje, dhe ne rradhe te dyte, nepermjet nje topologjie jo te trupit, por te mendjes. Objekti i psikanalizes, e verteta, per Lakanin, flet–edhe guri ulerin po qe nevoja, thote Lakani–dhe nepermjet fjales diagnostikohet. Kjo teknike, shpesh here ngaterrohet me misticizem. Por kjo ngaterrese eshte gabim, pasi nuk eshte gje tjeter pervecse vjelje te dhenash, dhe te dhenat gjeo-logjia (fjala e gurit) mund t’i nxjerri edhe nga shkembi, e jo me njeriu nga njeriu. Nese ka ndonje pretendim shkencor nga psikanaliza lakaniane, eshte pikerisht kjo qepje apo thurje mes dijes (akumulimit te te dhenave) me te verteten (nevojat e pacientit). Dhe eshte rezultative, per sa kohe qe pranohet se te dhenat, edhe pse empirike, nuk i mbledh nga trupi, por nga egoja e pacientit, nepermjet cogitos se tij, fjales.
(Ah qe s’iua kisha per borxh, as ty, as Xha Xhait, qe me bete te hap Lakanin e palexueshem te Bruce Fink).
Patjetër… Vetëm se sa pohon ti më sipër meriton të futet tek spekulimet letrare dhe jo tek psikologjia, apo më tepër tek psikiatria, Shqetësimet psikiatrike, të rënda po të lehta, kanë një bazë fizike dhe kimike. Nëse ia thua këto një mjeku (jo psikanalist, as psikologu), pra një Mjeku Psikiatër apo edhe Neurolog që ka kaluar 5-6 + 3-4 vite specializim, atëhere ai po që reagon keq.
Phaino, perpiqu te kuptosh, e te mos behesh per te qeshur, qe kur flasim per diagnoze, progres te semundjes, etj, etj, nuk flasim per tjeter pervecse per spekulim. Nuk e mohon psikanaliza qe shqetesimet mendore kane shkaqe fizike dhe kimike. Pike. Kjo eshte e pamohueshme dhe po ta perseris, Frojdi jo vetem qe nuk e ka mohuar kurre bazen fizike dhe kimike, por e ka mbeshtetur me gjithe autoritetin e vet akumulimin e dijes ne lidhje me bazen fizike dhe kimike. Nese nuk e pranon kete fakt, nese nuk e vlereson sic duhet pozicionin e Frojdit dhe konsekutivisht te gjithe psikanalizes ne kete pike, then this is your straw man.
Nese e pranon kete fakt, por kembengul se psikanaliza nuk eshte shkence, atehere nuk ke straw man, por gabim kategorie. Nuk ka pretenduar kurre te jete shkence psikanaliza, ashtu si edhe gjithe mjekesia nga fillimi ne fund nuk ka pretenduar kurre te jete shkence. Eshte praktike mjekesore, e bazuar ne metodologji shkencore, objekti i se ciles, nuk jane shkaqet fizike dhe kimike te shqetesimeve mendore, por vete aftesite kognitive te pacientit. Eshte thjesht nje shkolle apo disipline brenda psikiatrise, dhe maksimumi, maksimumi thjesht nje emer trendi per nje dege te psikiatrise se aplikuar. Asgje mistike. Dhe po te them kete, qe nese nje neurolog, apo psikiater, 30 vjet specializim te kete, nese nuk merr parasysh shkaqet jo fizike, jo kimike te problemeve kognitive te pacientit, apo i qaset kesaj dege me kurrizin e dores, atehere ky neurolog dhe ky psikiater nuk eshte mjek fare.
Nuk di ça flet.. Si do na vej halli… po fol ore për ato që di.
“Mirëpo, përtej kësaj, psikiatria si një praktikë, apo më gjerë si një teknikë (aplikim i dijeve shkencore) ka, aktualisht në korpusin e saj të trajtimeve edhe psikoterapinë, e cila përfaqësohet nga e shtuquajtura CBT. Mirëpo CBT-ja ndryshe nga konkurrenteja e saj, psikanaliza Freudiane apo Lacaniane (kjo e fundit si ripunim i të parës), ka dhënë prova për efektshmërinë e vet, në trajtimin e disa shqetësimeve të lehta psikologjike.” (Kundër Lacanit – RinstinktBlog)
“Vi re z Pifto, unë nuk po kritikoj psikoterapinë në vetvete, meqë aktualisht për shqetësime të lehta psikologjike, ekzistojnë guide-lines të cilat e “lejojnë” mjekun psikiatër të japi një “recetë” për disa seanca tek psikoterapeuti CBT-ist, të cilin po e emërtoj kështu meqë nuk e di se si e quajnë Shqip.)” (Komenti im, replikë ndaj Piftos)
Mos u nxito, Phaino, se pastaj ben edhe gabimin tjeter qe mendon se ti kupton, nderkohe qe tjetri keqkupton. Une nuk e di se cfare literature ke lexuar ti kur thua se nuk di c’flas, por me tingellon tejet e llogorizuar. Charles Sanders Peirce, nje nga paraardhesit fatkeqesisht me pak te atribuar te Lakanit, ne nje ese te titulluar “Fiksimi i besimit,” kete qasje me te cilen vjen ti, e quan “tenacious.” Psikanaliza dhe CBT nuk jane rivale, por komplementare. Te pakten nga pozicioni i psikanalizes, CBT nuk konsiderohet si rivale, por si vlere me te cilen duhet dialoguar. Referencat dhe indeksi i Lakanit e deshmojne me se miri kete mirekuptim dhe dialektike mes CBT-se dhe psikanalizes. Kjo eshte ajo qe une di, dhe per te cilen flas. Nderkohe qe zotrote na keshillon te flasim per ato qe dime, do beje mire ta hapje vete Lakanin perpara se te konstatoje nje rivalitet te paqene, qe pale ne cfare literature te reduktuar e gjetur.
Dhe nje keshille te vogel. Mos cito veten, se do thone dynjaja “c’delir e ka kapur te ziun, mos i duket gje vetja Lakan.”
Phaino,
Shkruan autori: “Teoritë e autorëve të tillë si Freud-i, Jung-u dhe Lacan-i unë do t’i shihja më tepër si forma të filozofisë spekulative që kanë vendin e tyre në dijen njerëzore; por që nuk janë shkencë, në kuptimin që i japim ne shkencës sot.
Prandaj, çështja nuk është, besoj unë, nëse është apo jo shkencor Lacan-i (pseudo-problem, ose më spekulativ edhe se vetë teoria e Lacan-it); por nëse ka vend, përtej shkencës, edhe për këtë lloj dijeje spekulative, që i jep vetes liri të tilla, që shkenca nuk do t’i jepte.”
Une sinqerisht kisha kujtuar se ishte thjesht lapsus rasti kur ti ngaterrove fare keq edhe nje ‘shkencetar te mirefillte’ si Lombrozo. Nderkohe ti shkruan “Unë ndaj nuk do t’i përgjigjem direkt këtij shkrimi, sepse refuzoj një trajtim të tillë të çështjes.”
Pra, ti qe je perpjekur ta coje muhabetin tek mjekesia dhe problemet e shendetesise publike, edhe kur flitej per statusin e vendit kandidat, ne kete rast refuzon te pergjigjesh dhe pyet se cfare eshte njeriu ?! Ja ta perseris une pyetjen e thjeshte, elementare: A ka vend, përtej shkencës, edhe për këtë lloj dijeje spekulative, që i jep vetes liri të tilla, që shkenca nuk do t’i jepte ? Mua me rezulton qe disa nga praktikat dhe risite psikanalitike ndiqen sot e kesaj dite nga mjeke psikiater nga me te miret ne Perendim, p.sh. Ti njeh personalisht ndonje mjek psikiater perendimor, meqe ra fjala, se mos po pyes kot une?
Lulian, debati eshte interesant, por duke qene se jemi vetem jo me shume se 24 ore nga nata e gjelit, eshte pak e veshtire qe njerezit t’i perkushtohen ketij debati. Phaino eshte i perkushtuar shkences, une kam shume ngjashmeri ne kete drejtim, jam nje “murg i shkences”, me nje ndryshim qe temperamentet jane te ndryshme. Qellon ne kete periudhe qe une jam i ngeshem, e po e zgjas me keto nderhyrjet e mija.
Po perpiqem qe “te shtroj ne tave” disa thenie te dyshes Freud-Lacan, se si e shihnin ata psikoanalizen. Qe kur u krijua, debati nese eshte psikoanaliza shkence apo jo, u ndez dhe nuk u shua me.
Ne 1924 Freud shkruan rreth psikoanalizes: “Megjithese ne fillim ishte emri i nje metode terapeutike, tashme eshte kthyer ne nje shkence – shkenca e proceseve te pandergjegjeshme te mendjes”. Me vone ai insistoi qe kete pozicion te merrnin edhe ndjekesit e tij, nder keta edhe Jung-u, i cili pavarsisht respektit dhe nderimit qe i bente mjeshtrit, nuk mund te pranonte dogmatizmin e Freud-it.
Ai shkruan tekstualisht qe “pozicioni i Freud nuk ishte shkencor por nje perkushtim qe ishte I ngjashem me ethet besimtare te nje femije religjioz (ne kujtimet e tij per Freud-in).
Ne te njejten linje Lacan ne “The Four Fundamentals Concepts of Psychoanalysis”, ai shkruan se “psikoanaliza nuk eshte religjion. Procedon duke u nisur nga e njejta pozite si vete shkenca.”(1964). Ne nje transkriptim prej seminareve te tij 1965-66 me teme “Shkenca dhe e Verteta”(botuar ne 1989) duke u marre me natyren e shkences dhe psikoanalizen, ai kerkon te hape nje debat rreth shkences qe sipas tij e shtruar me heret prej tij “mund te na ndricoje se cfare duhet te kuptojme ne me shkencen”(1964).
Ne kontrast me fuqine dhe validitetin e venies ne prove te cdo lloj teorie te ndertuar mbi hipoteza prej observimeve te praktikes njerezore, ai e perbuzte empiricitetin e domosdoshem ne shkence. Deri ne fund mbeti nje teoricien, qe sic permend edhe Xhaxhai(nuk kuroi asnje pacient), psikoterapia e tij ishte me shume nje kontribut teorik se sa nje arritje praktike per te kuruar njerez te prekur nga semundjet mendore.
Ne nje hark kohor te shkurter besimi i Lacan-it se psikoanaliza ka statusin e nje shkence(1964), u zbyth duke e bere me te kujdesshem ne deklarata, per me teper duke u marre me persiatje jo-shkencore mbi natyren e vertete te shkences(shkenca dhe e verteta, seminare 1965-64).
Sharlatanizmi si akuze me teper vjen ne qendrimet dhe deklaratat e tij kontradiktore: “…psikoanaliza nuk eshte nje shkence por nje “praktike me vokacion shkencor”, kur nderkohe kishte deklaruar nje vit me pare rreth “shkences psikoanalitike”.
Kurse ne seminaret 1976-77 ai ka kaluar ne mohim total.
“Psikoanaliza nuk eshte shkence. Nuk ka status shkencor – vecse pret e shpreson per nje gje te tille. Psikoanaliza eshte nje deluzion – nje deluzion qe pritet te prodhoje shkence. Eshte nje deluzion shkencor, por kjo nuk do te thote se praktika analitike nuk do te prodhoje kurre shkence.”
Kjo deklarate eshte per te qeshur dhe per te qare. Sharlatanizmi dhe qendrimi kaq delirant vete-kontradiktor, rrezon qendrimin krejt negativ qe ka ai karshi empiricizmit(praktikes) ne shkence qe ka cuar ne formulimin e teorive me te fameshme shkencore dhe qe mund te kene lindur edhe nga incidente kaq banale qe tregohen si barcaleta si “molla e Njutonit” apo “incidenti radiaktiv i Kyrise”, e shembujt pa fund te praktikes njerezore qe kane cuar ne zbulimet e medha ne shkence.
Teknologjia dhe shkencat e aplikuara jane prova me e mire se cfare do te thote shkence, berje e saj. Ne perdorim makinat, kompjuterat, fotografojme, leshojme satelite dhe raketa nderplanetare, bejme operacione komplekse ne tru, transplante, krijojme bio-njeriun me organe te dhuruara ose gjymtyre te krjuara nga teknologjia.
Studimi dhe hulumtimi i hartes komplekse te organit te trurit, po ben mrekullira. E “verteta dhe qenia” e inicuar prej filozofise pre-sokratike deri tek Heidegger, po i vete-zbulohet imagjinates dhe dijes njerezore vecse nepermjet shkences.
Te sjellim edhe njehere Lacan-in qe na kujton ashtu si edhe Freud-i para tij, qe ashtu si kristianizmi dhe psikoanaliza nuk mund te lindete vecse ne nje toke hebreje.
Nevoje ndoshta per mite dhe figura religjioze baballaresh, kompleksesh, xhelatesh, shpetimtaresh, heronjsh, tiranesh, kryqetaresh, barinjsh dhe delesh… 🙂
Read Me, keto pohimet kontradiktore, nuk mund te merren jashte kontekstit ku jane shprehur. Lakani eshte shprehur per disa audienca, jo vetem ne kohe dhe periudha te ndryshme, por edhe ne te njejten kohe, apo ne te njejten ligjerate, aq sa behet i lodhshem. E kam hapur tek “Shkenca dhe e verteta.” Fatkeqesisht nuk e kam Lakanin e Vehbiut ne duar, apo edhe mund te jete diku, por librat i kam rremuje, pasi do ja vlente shume me teper per logun ku jemi te flisnim me ate perpara. Dhe rishoh se eshte mese i qarte dhe i plotndergjegjshem per kontradiktat dhe paradokset qe mund te mbartin fjalet e tij, madje jo vetem aq, por eshte edhe i ndergjegjshem se vetndergjegja dhe deliri perputhen (Mobius). Ne kete aspekt, nuk ben gje tjeter pervecse ofron nje lloj anatomie te mendimit, ku dallimi i vetem mes tij dhe logjicieneve eshte se aktiviteti i ketyre te fundit eshte formalizimi i ekuivokeve, paradokseve, dhe kontradiktave. Problemi eshte ketu, nje njeri qe perpiqet te vere ne dukje kontradiktat dhe paradokset, duke u dhene ze atyre ne menyre te ngjashme me ventrilokun, qe e ben mese te qarte objektin te cilit perpiqet t’i jape ze dhe metoden me ane te se ciles perpiqet t’i jape ze, nuk mund te konsiderohet sharlatan. Sharlatani e fsheh doren dhe te genjen per objektin. Lakani e vesh rroben e sharlatanit dhe e zhvesh rroben e sharlatanit, pasi edhe sharlatani eshte objekt psikanalize. Quaje art apo shkence ne kuptimin premodern te termave, ku dallimi mes ketyre te dyjave eshte pothuaj inekzistent. Por ka edhe potencial per shkence ne kuptimin modern apo popperian (per kuriozitet te Phainos, verej se shkencat humane i quan shkenca KONJUKTURALE), ku ka dallim mes dijes dhe se vertetes, cka i hap vend pergenjeshtrimit.
Nuk di c’te them tjeter per Lakanin ne kete moment. E kam me kollaj ta perdor ne kontekste te caktuara, se sa t’i hyj me koke. Bruce Fink me duket katastrofe totale, nje anglishte e perdhunuar e percudnuar, a thua nuk mund anglishtja t’i mbarte gjithe idiosinkracite e Lakanit pa e shkaterruar veten. Dhe sa i perket Lakanit dhe vleres se tij ne mendimin shqip sot, shqipja ka kaq mangesi vlerash sa qe xhevahire te tilla eshte per te ardhur keq qe nuk ofrohen me shpesh, madje pse jo, meqe e permendi edhe Phaino, me mbeshtetje te fuqishme nga Kumbaro.
Me te thene te drejten, pozicionimi qe i ben Lacan-it dhe vetes ndaj Lacan-it, ne perqasjen me te mire. eshte i paqarte per mua. Por kjo nuk ka shume rendesi. Ajo cfare me ra ne sy eshte pjesa me poshte:
” Bruce Fink me duket katastrofe totale, nje anglishte e perdhunuar e percudnuar, a thua nuk mund anglishtja t’i mbarte gjithe idiosinkracite e Lakanit pa e shkaterruar veten. Dhe sa i perket Lakanit dhe vleres se tij ne mendimin shqip sot, shqipja ka kaq mangesi vlerash sa qe xhevahire te tilla eshte per te ardhur keq qe nuk ofrohen me shpesh…”
Qe ta thuash kete duhet te njohesh shume mire te dyja gjuhet, si anglishten dhe frengjishten dhe nje mendje shume te lecitur abstraguese/analitike shqiptare.
Po te flas me sinqeritet. Une e konsideroj perpjekjen e Xhaxhait, perkthimin e Lacan-it, nje perkushtim te guximshem dhe te admirueshem, duke patur parasysh zhargonin dhe sic thua vete, “idiosinkracite” e Lacan-it.
Lacan-i ishte nje ithtar i robtuar i Heidegger-it, pavarsisht se cfare thote Zhizheku. Nuk doli kurre nga shpernganjte qe e kishte lidhur mjeshtri; bile u perpoq te krijonte nje zhargon te vetin, ashtu sic kishte ndertuar edhe mjeshtri.
Gjermanishtja te lejon te krijosh struktura gjuhesore te trupezuara edhe ne nje fjale te vetme, me shtesa dhe prapashtesa e bashkim fjalesh, idomatizma dhe shprehje, etj. Mosnjohesit e gjermanishtes(me background e nevojshem filozofik) qe ishin dhe jane te shumte, sepse njohesit me themel ishin dhe jane te pakte, dorezoheshin shpejt, pasi kalonin faqet e para te Being and Time.
Njohja e gjuhes e tille, forcen abstraguese te mendimit te Heidegger-it, e ben te pamundur qe ta thithin dhe me siguri i duket si “gibberish”. Heidegger-i eshte unik ne eksplorimin e nje teme te tille kaq te veshtire ekzistencale “being and time”, shume pak i kane hyre me themel, nderkohe kur shumica kane huazuar terminologjine per te bere emer dhe shume spekullime rreth mjeshtrit apo cfare ka dashur te thote ai.
Pyetja eshte e thjeshte: Cfare vlere do te kishin perkthimet e metejshme te Lacan-it? Kjo e lidhur me paragrafin tend me siper.
Nderkohe, kur figura e tij eshte kaq e sfumuar, kontroverse, plot ekuivoke dhe gjuha e tij shpesh mbahet si spekulative dhe e dyshimte, qe vesh / zhvesh rrobat e magjistarit apo le te themi, te sharlatanit.
Retorika e tij mund te jete plot ngjyra dhe fishekzare, njelloj si nje magjistar qe ben numra shpejtesie para syve tane dhe ne te habitur reagojme duke pare njeri-tjetrin: Si e beri?
A e pasuron kjo shqipen dhe mendimin ne shqip me nje menyre te re te shprehuri, me shprehje me te fuqishme, duke rritur aftesine analitike, abstraguese e filozofuese te shqiptareve?
Apo ben te kunderten, na konfuzon me shume dhe na le habitore pasi nuk jemi ne gjendje te marrim vesh se si arriti “to pull off from the sleeves the language trick”, rengun gjuhesor, zhargonin e rradhes.
🙂
Sa për saktësim, përkthimi im do të kish dështuar, ose do të kish qenë i pamundur, pa bashkëpunimin në të gjitha fazat, që nga përgatitja deri në redaktimin përfundimtar, të Jolka Nathanailit, e cila është edhe specialiste e fushës. E jona ishte një përpjekje për të kombinuar ekspertizën – unë në gjuhë, ajo në psikanalizë, me synimin për ta dhënë Lacan-in në shqip.
Përndryshe, fakti që kam përkthyer një libër të Lacan-it nuk është se më jep mua ndonjë farë autoriteti në këtë lëmë; por mua më interesojnë drejtpërdrejt operacione të tilla, të transplantimit të një mendimi krejt aberrant si ai i Lacan-it, në një kulturë që mbetet në thelb obskurantiste, si ajo në Shqipëri.
Read Me, une nuk e di se cfare paqartesish mund te kesh. Ai imi ishte thjesht nje koment qe nuk kishte per qellim te poziciononte Lakanin, eshte e pamundur te behet ketu, dhe as mua ne lidhje me Lakanin. Vetem po i pergjigjesha sulmit per sharlatanizem. S’ka asgje prej sharlatani prosopopoeia e Lakanit. Eshte thjesht nje studiues qe perpiqet te gjej zerin e objektit nen studim. Thjesht nje teater ku sharlatani eshte njeri prej karaktereve. “Nje iluzion arkaik” qe thote edhe vete duke cituar Claude Levi-Strauss. As me shume as me pak se teatri i maskave te Kierkegaard (harroje Heidegger). Dhe thjesht sa vura ne dukje se te pakten ne ate ese, “Shkenca dhe e verteta,” fillon dhe mbaron me nje carje, Spaltung, qe duhet te dalloje psikanalisti, e cila eshte e njejta carje qe dallon edhe shkencetari, Popperi, midis dijes dhe se vertetes. Nese nuk dallohet kjo krisje, nese dija dhe e verteta perceptohen si te perputhura plotesisht, kushti poperian qe teorite shkencore te jene te pergenjeshtrueshme, nuk plotesohet, ndersa nese dija dallohet nga e verteta sic e ve kushtin Lakani per psikanalistin, atehere pergenjeshtrimi i nje teorie te rreme apo te pamjaftueshme mund te behet. Thjesht, paster, qarte thote se nese duam qe psikanaliza te fitoje pike si shkence, duhet te degjojme Popperin. Nuk e di a eshte reference direkte apo jo ndaj Popperit kjo, por elementet e nevojshme, reduktimi i nevojshem poperian per lindjen e nje shkence, eshte eksplicit qe ne paragraf te trete.
Une frengjishten nuk e njoh fare por anglishten e njoh po aq mire sa shqipen, dhe besoj, ndoshta dhe pa merite, se kam aftesi te mprehta abstraguese. Problemi me Finkun, nuk eshte per mendimin tim, problem qe mund t’i atribuohet Lakanit, vec nese Lakani ka nderhyre fuqishem fare ne gramatike, dhe per kete sinqerisht as qe jam interesuar ndonjehere, po nga c’e lexoj se thote, me gramatiken s’ka pas gje i ziu. Ndoshta eshte pune e dobet e editoreve dhe korrektoreve, por problemi me Finkun eshte se e ka anglishten te palexueshme, dhe jo ne leksik, se ta haj dreqi leksikut te frengjve ne anglisht ia kam marre doren, por Finku e perdor anglishten me gramatike frengjishteje, a kinezceje, a rusishteje, a ku di une cfare ka katranosur. Si me i pas dhimbt dhemballa kur e ka perkthyer.
Vlera e Lakanit ne shqip mua me duket jo ne gjuhe–megjithese edhe aty duhet, pasi krijon ofron nje standard termash analitike, nje fjalor profesional–se sa ne mendim, ne kulture te menduari, ne procese te menduari, ne diapazon historik te shkollave te mendimit, etj, etj.
Ishte nje debat mjaft interesante!! duhet lexuar nga te gjithe…
Meqe u permend postmodernizmi ja njediçka qe mund te lehtesoj paksa shpirtrat… sidomos ate te LK. 😀
HOW TO SPEAK AND WRITE POSTMODERN
http://vserver1.cscs.lsa.umich.edu/~crshalizi/how-to-talk-postmodern.html
LK: “… por problemi me Finkun eshte se e ka anglishten te palexueshme, dhe jo ne leksik, se ta haj dreqi leksikut te frengjve ne anglisht ia kam marre doren, por Finku e perdor anglishten me gramatike frengjishteje, a kinezceje, a rusishteje, a ku di une cfare ka katranosur. Si me i pas dhimbt dhemballa kur e ka perkthyer.”
E bukur dhe domethenese. Per ta mbyllur me nje “positive note”, Fink-u eshte perpjekur te sjelle “posturing” e Lacan-in ne gjuhen dhe te menduarin e anglo-saksoneve, pavarsisht pragmatizmit te anglishtes. E pamundur apo jo? Megjithese Fink-u ka nje simpati te vecante per gjuhen, frengjishten postmoderne te Lacan-it.
Ky diskutim mund edhe te zgjatet, por po afrohet ora e gjelit, nderrimi i viteve dhe duhet te ndrrojme teme e te mos humbasim ne “labirinthet e (post)modernizmit” Lacan-ian sepse do te ngaterrohemi me kembet tona. Edhe Lacan-i na duhet, por shpresoj jo per te ilustruar “an obscure/ obfuscated language”.
🙂
Gezuar! Suksese dhe jete te shendeteshme Peisazheve te Fjales!
Sëmundjet mendore janë çrregullime të mendjes; disa prej tyre, kushedi ato më seriozet, kanë edhe një komponente biologjike (p.sh. skizofrenia), por te të tjerat komponentja psikologjike dhe sociale mbizotëron.
Për shembull, askush nuk e shpjegon dot pse histeria, aq e përhapur në kohën e Freud-it, sidomos në vajzat dhe gratë, tani është zhdukur pothuajse fare; pse format e skizofrenisë me halucinacione vizuale pothuajse nuk ndeshen më, në një kohë që janë shtuar ato paranoidet; ose pse janë shtuar kaq shumë format e depresionit të ngjyrosur me ankth; ose të ankthit të ngjyrosura me depresion.
Një teori biologjike, për këto dukuri me natyrë historike, do të ishte se sëmundjet mendore shkaktohen, ose ndërmjetësohen (qoftë edhe me rrugë gjenetike) nga një agjent patogjen, për shembull një virus.
Nga ana tjetër, kush ka shkuar qoftë edhe një herë të mjeku, e kupton sa rëndësi ka raporti njerëzor që vendoset gjatë vizitës – ku mjeku funksionon si autoriteti, me fuqi për të shëruar. Një mjek që njihet si i mirë do të ketë sukses shumë më tepër se një mjek i panjohur, edhe sikur të përdorin pak a shumë të njëjtat metoda terapeutike.
Mjeku i mirë, që vendos raportin e duhur me pacientin, duke i ngjallur atij besim, shpresë te shërimi dhe respekt, shëron edhe thjesht nëpërmjet këtij raporti; i cili krijon rrethanat e përshtatshme, që trupi – ose mendja – të aktivizojnë mekanizmat dhe proceset e shërimit.
Tani psikanaliza kapitalizon mbi këtë fakt – sepse unë fakt do ta quaja; dhe e përqendron teknikën terapeutike mbi zhvillimin sistematik të këtij raporti mjek-pacient. Edhe sikur teoria që e mbështet këtë raport të jetë e gabuar, ose pa bazë, sërish raporti është më i rëndësishëm; dhe do të ndihmojë pavarësisht nga doktrina.
Ka diçka magjike në performancën e mjekut të mirë; magjike jo në kuptimin mistik apo ezoterik, por komunikativ; diçka të krahasueshme me interpretimin e një aktori të madh ose këngëtari të madh ose balerini ose instrumentisti të madh në skenë; diçka elektrizuese, që nuk kuantifikohet dot, as mund të përshkruhet në manual.
Kjo e afron psikanalizën me artin performativ (performance art); dhe e bën të vështirë për t’u krahasuar me mjekësinë perëndimore standard, e cila procedon me protokolle pak a shumë rigjide, përgjithësisht me natyrë kuantitative (rezultatet e analizave dhe të testeve, provat e imazhimit, gramatura e barnave, etj.).
Në fakt, për t’u kthyer te çështja e njeriut, unë do të thoja se për psikanalistin pacienti që ka përpara është qenie unike dhe e papërsëritshme në univers; tek e cila nuk mund të qasesh, veçse nëpërmjet historisë personale. Nga kjo pikëpamje, teknika që përdor psikanalisti për ta njohur “hallin” e kujt i ka trokitur në derë është krejt e kundërt me atë të DSM-së.
Tani, nëse psikanalisti e sheh “pacientin” si produkt të historisë personale, ose të tërësisë së ngjarjeve reale dhe imagjinare që i kanë ndodhur, atëherë ai – psikanalisti – do ta vendosë këtë “pacient” në kontekstin social; duke marrë parasysh gjithçka njerëzore – që nga familja, e më pas shkolla, marrëdhëniet shoqërore, jeta seksuale, karriera, perceptimi i trupit, frika nga vdekja… dhe shërimi, idealisht, do të vijë kur të çngatërrohet lëmshi i kësaj vije të jetës.
Nga kjo pikëpamje, psikanaliza është vazhdimi, me mjete të tjera, i komedisë njerëzore të Balzakut dhe i shkrimtarëve të tjerë të mëdhenj të shekullit XIX; sepse këta të fundit i krijuan personazhet e tyre nëpërmjet fantazisë, ndërsa psikanalisti rreket të “shkrijojë” personazhin real, por defektoz, që i vjen në studio; ose ta dekonstruktojë, për ta ndërtuar sërish.
Kur kam qenë fëmijë, mbaj mend të më ketë trembur një përrallë, për dikë që u vidhte vezët shqiponjave, dhe që njëherë i rrëshqiti dora në shkëmb, dhe e kaloi gjithë natën i varur pezull në humnerë (nëse më kujtohet mirë). Të nesërmen ky arriti të shpëtojë, por ku arriti në shtëpi, i tha nëna që e priste te dera se ishte thinjur krejt.
Dua të them: trupi dhe mendja janë dy anë të së njëjtës medalje; dhe nëse disa anomali, bie fjala, në neurotransmetuesit, mund të vihen në bashkëlidhje me një simptomë mentale, po aq e vërtetë është edhe që një çrregullim mendor i kulluar (p.sh. divorci, ose vdekja e një të afërmi) të shkaktojë një simptomë fizike specifike.
Mjaft të shohësh, për shembull, lidhjet aq evidente midis gjendjes shpirtërore dhe sistemit nervor autonom (djersitja, dhimbjet e stomakut, palpitacionet, lemza, shtrëngimet në gjoks, luhatjet e tensionit): paniku mund të shkaktojë takikardi, por edhe takikardia mund të shkaktojë panik – dhe nëse është kështu, atëherë është më mirë të mendojmë se, në mungesë defektesh neurologjike ose kardiologjike të mirëfillta, paniku dhe takikardia janë e njëjta gjë, në dy rrafshe të ndryshme (po thjeshtoj në maksimum).
Në shekullin XIX, sikurse e ceka pak më lart, format e ndryshme të histerisë – që nga të fikëtit e deri te paralizat funksionale ose afonia (ikja e zërit) – kanë qenë nga rastet më të rëndomta të sëmundjeve mendore, sidomos në gratë. Sot këto nuk i ndesh më; në një kohë që janë shtuar pa masë format e ankthit dhe të agorafobisë. Çfarë ka ndodhur? Ka ndryshuar truri i njeriut? Ta ketë fajin ndonjë virus i ri? Apo të jenë histeria dhe ankthi forma të ndryshme të së njëjtës përgjigje abnormale ndaj stresit? Mjeku u përgjigjet këtyre pyetjeve zakonisht me një fjalë të vetme: xanax (sa për shembull; mund të jetë edhe Lexapro). Psikanalisti kërkon të zhbirojë më tej, nëpërmjet një raporti special që vendos me “pacientin.”
Në fakt, as njëri, as tjetri, nuk e kuptojnë mirë se çfarë ka ndodhur – edhe pse mjeku, me përkufizim, ka mbështetjen virtuale të establishmentit shkencor; ndërsa psikanalisti të establishmentit psikanalitik.
Dhe në këtë situatë, një mjek i mirë, me autoritet – i thinjur, le të themi – ia del mbanë ngaqë arrin të ndërtojë një raport besimi me njeriun që ka përpara. Teoria këtu ka rëndësi deri në një farë shkalle – një pianist i shkëlqyer mund të bëjë mrekulli edhe me një sonatë të Adem Ademit, ndërsa një pianist mediokër mund të mërzisë publikun për vdekje edhe me një sonatë të Chopin-it.
Ekzistonë një shërbëtore e vogël e psikiatrisë dhe psikologjisë, CBT-ja për të cilën unë nuk kam çthem përveç se është më e zonja se këto “terapitë” psikodinamike. Pikërisht CBT-ja merret me këto gjërat e vogla.
CBT-ja është e shkëlqyer, por unë nuk shoh ndonjë dallim të madh mes CBT-së dhe formave garden-variety të psikanalizës dhe psikoterapisë relaksative, bie fjala.
Po të lexosh, bie fjala, teorinë që qëndron pas psikoterapisë relaksative, të ngrihen qimet e kokës përpjetë; por natyra ezoterike e teorisë, ose e mitit përkatës, nuk e bën teknikën vetë më pak të efektshme.
Këtu po shtoj një argument me natyrë personale, sepse më duket me interes. Im atë ka qenë psikiatër; dhe si psikiatër ka praktikuar, herë pas here, edhe relaksacionin edhe CBT-në.
Ishte specializuar, në Francë, në çfarë njihet si stërvitja autogjene e Schultz-it, ose trajnimi autogjen; dhe e zbatoi këtë me një grup pacientësh, derisa ia mbyllën kabinetin që mezi e kish ngritur (pas Plenumit IV). Më tej, e vazhdoi ta praktikonte në shtëpi, me fare pak pacientë – por vetë kam parë si njërës prej tyre arriti t’ia lehtësojë në mënyrë dramatike marrjen e gojës, në mos t’ia heqë fare. Dhe ajo, në fillim, pothuajse nuk fliste dot fare, aq shumë i mbahej goja.
Sa për CBT-në, edhe këtë e zbatoi në formë praktikisht eksperimentale, në vitet 1980, me një person që vuante nga një formë e rëndë e panikut të shoqëruar me agorafobi; dhe që deri atëherë familja e kish çuar nga një kardiolog te tjetri (duke e shembur me anti-aritmikë dhe beta-bllokues). Ky nuk dilte nga shtëpia – pse druhej mos vdiste papritur nga arresti kardiak.
Me këtë CBT-ja vazhdoi gjatë; mbaj mend që im atë u interesua edhe në Ministrinë e Shëndetësisë, dhe i vunë në dispozicion një veturë të vjetër me shofer, që të dilnin së bashku në Tiranë, ai dhe pacienti i vet, pak nga pak, step by step, derisa ai djali – se ishte i ri – të dekondicionohej.
Nuk më duket se CBT-ja pati shumë sukses me të; ose të paktën jo aq sa stërvitja autogjene (relaksimi) me pacientë të tjerë. Gjithsesi, im atë mbeti i bindur, deri sa vdiq, se ishte më e mira terapi për disa forma të ankthit, të shoqëruara me fobi.
Unë kam qenë shumë kurioz për psikoterapinë relaksative; pata lexuar edhe një libër atëherë – dhe më bëri përshtypje ngjashmëria e saj me jogën, meditimin dhe teknika të tjera, të gjitha mbi baza në thelb mistike. Për shembull, një nga synimet e stërvitjes autogjene të Schultz-it, në fazën përfundimtare, ishte që praktikanti të gjente “ngjyrën e vet” – të paktën kështu më kujtohej.
Megjithatë, me sa mbaj mend, në Tiranë grupi i relaksimit punonte vetëm me fazën e parë (rëndimin muskulor) dhe të dytën (ngrohjen ose kontrollin e qarkullimit periferik), me pak elemente të së tretës (rregullimi i ritmit të frymëmarrjes dhe i rrahjeve të zemrës), pa kaluar në fazat e tjera më të avancuara, ku – sipas manualit që lexoja unë – praktikantët mund të ndalonin edhe zemrën për një farë kohe, ose të hynin në kontakt me “të përtejmen”, duke parë edhe “ngjyrën” e vetes.
Personalisht, nuk e kam besuar teorinë që mbështet trajnimin autogjen; por jam njëkohësisht i sigurt se ky përfaqëson nga metodat më të suksesshme për të zgjidhur probleme të vogla të stresit, ose për t’u qetësuar në rast ankthi ose nervozizmi. Dua të them se, për mua, përfaqëson një shembull tjetër të një teknike a metode terapeutike që jep rezultat pavarësisht nga teoria ku mbështetet.
P.S. Thua “CBT-ja” merret me këto gjërat e vogla.” Nuk janë të vogla, për ata që u kanë rënë në hise të jetojnë me to. Përfytyroje veten (ose një njeri të dashur për ty) me agorafobi, të ngujuar në shtëpi, me vite. Nëse një mjeku i duken “të vogla” këto gjëra, ky është në profesion të gabuar; duhej të ishte bërë trajner fokash, ose teknik frigoriferësh industrialë.
Meqë flasim për “gjëra të vogla”:
Surviving Anxiety
Ende nuk i është tharë boja tipografike.
Ato jane te vogla meqenese nuk kane ne origjine nje substrat fiziko-kimik sic kane per shembull disa forma depresioni, tek te cilat me patjeter eshte prishur dicka ne anatomine apo fiziologjine e trurit e me tej sistemit nervor qendror.
Vetem sepse ti apo masat e gjera – kryesisht letrare – nuk njihni keto baza elementare, qe nje mjek i njeh padyshim, nuk do te thote se te tjeret kane nje perceptim shkencist te kesaj apo asaj gjeje. Perndryshe, mund te thuhet se jeni ju qe jeni injorante ne materie, e mendoj se per respekt edhe ndaj vetes beni mire t’i matni fjalet.
Problemet qe trajton CBT-ja nga sa di une (meqe nuk kane te beje me CBT-ne, pa as kam konflikte interesi), jane probleme te vogla, pra te vogla theksoj, si stresi e depresioni te cilat kryesisht nuk kane nje baze patologjike fizike, por qe lindin si pasoje e “bindjeve te gabuara”. Pikerisht, kete tenton te beje CBT-ja, modifikimin konjitiv apo/dhe komportamental, dhe e ben shume here me mire se sa mistifikatoret psikanaliste (me me shume efektshmeri, rendiment dhe me me pak shpenzime – duke dhene prova per efektshmerine e saj). CBT-isti ne bashkepunim te ngushte me pacientin, vendosin nje raport deri miqesor se bashku, me qellim identifikimin e sjelljes qe sjell problemin dhe modifikimin e kesaj. Ne te kundert nese mjeku psikiater apo neurlog identifikon nje problem, psh te natyres kimike atehere ceshtja nuk mund te zgjidhet as nga CBT-ja e jo qe jo nga psedoshkenca sharlataniste psikanalitike.
Keshtu, do te ishte CBT-ja dhe jo psikiatria ajo qe do te tentonte e para kurimin e nje pacienti i cili abuzon me kokainen, bie llafi…
Keto probleme te vogla, te tjereve u duken edhe me te vogla ngase i japin vetes te drejte te flasin publikisht, teknikisht, per gjera te clave nuk ua kane fare haberin.
Shkruan:
Është hera e dytë që më drejtohesh ad hominem, Phaino; sikurse është hera e satë që e përdor kinse ekspertizën tënde – të cilën nuk mjafton ta shpallësh, por duhet ta provosh, dhe deri tani e vetmja ekspertizë që të kam parë është të fryhesh si kaposh – për të poshtëruar tjetrin, ose jo specialistin.
Ti i ke humbur këto debate; sepse ti nuk e kupton çfarë janë patologjitë mendore. Fajin për këtë e ka specializimi yt; Bernard Show e quante specialistin e kulluar idiot në kuptimin e ngushtë të fjalës; edhe pse ti ilustron më mirë një batutë të Sartrit, për dikë që “kish kaq pak ide në kokë, sa ishte skllav i tyre.”
Unë e gjej brutalitetin tënd mendor te paaftësia jote për t’u përfshirë në një muhabet: ti reciton, refuzon, ose psall – por nuk bisedon; të bisedosh do të thotë të marrësh edhe feedback nga tjetri, të pranosh se edhe ai ka diçka për të thënë, të bësh një lëshim diku, që ai tjetri të bëjë gjithashtu një lëshim.
Por jo – ti e hap gojën vetëm për të konfirmuar autoritetin tënd profesional.
Me gjithë disa virtyte teknike prej xherahu që mund të kesh – p.sh. për t’u vizituar zverkun të sëmurëve – kot përfshihesh në këto punë të tjera; nuk i përballon dot, nuk ke kapacitet njerëzor; të mungon finesa intelektuale, empatia dhe, sidomos, formimi kulturor; je shumë i trembur, inferior, kafshues.
Dhe ta kesh këtë nga unë, edhe kur të na ndahen rrugët: ti nuk rregullohesh dot më – prandaj bëj paqe me veten dhe mos u mat kot me hijen e mëngjesit.
Kete e ke shkruar ti z Ardian Vehbiu. Pastaj edhe ankohesh sikur te akuzokan te tjeret ad hominem. Kjo eshte nje akuze e ulet, sepse e para ti mua nuk me njeh (dhe me mire keshtu) e keshtu, nese nuk me drejtohet mua, kjo akuze bie mbi njohurite shkencore ne vite e vite pune nga kerkuesit shkencore – te cilet ndryshe nga sa ke bere ti shpesh here, nuk para spekulojne mbi gjera te cilat nuk i njohin.
Une nuk kame cte te akuzoj ty ad hominem, sepse nuk te njoh e nuk me intereson te te njoh personalisht.
Une merrem me ato qe shkruan ti, me ato qe deklaron ti, me kulturen e deformuar qe perhap e ke perhapur ti ne disa raste specifike.
Dhe me vjen keq te ta them, por ti nuk merr vesh nga mjekesia zoti Vehbiu, sado qe thua se je i biri i nje mjeku. Kjo nuk te ben mjek vetvetiu. (Valle kjo eshte nje akuze ad hominem? Thjeshte po konstatoj, i nderuari Vehbiu).
Ti je gabuar ne te shkruaren kur ke deklaruar se “vaksina i ngjan semundjes”. E ndersa une tentoja te te vija ne dukje se gaboheshe, ti z Vehbiu sillje citime jo pertinente me thelpin e ceshtjes.
(Sikunder ke bere ne shkrimin me larte, ku per te dale ne nje mbrojtje absurde ndaj nej pseudoshkence fillon e na tregon problemet e shkuara apo te kaluara te psikiatrise, kur as une e as ndonje tjeter nuk kishte dale ne mbrojtje te kesaj.)
Nese e beje per te terhequr vemendjen nga thelpii muhabetit, me qellim, apo nese e beje nga padija kete mund vetem ta thuash ti. Gjykoj se ne njerin rast je dashakeq ndaj informimit te publikut, nese e kuptoje kritiken, ndersa ne tjetrin nje injorant per sa i perket temes dhe kritikes dashamirese qe te ngrija une.
Une thjesht po konstatoj se ti nuk ke njohuri mbi bazen fiziopatologjike te semundjes mendore. Dhe kete nuk e them duke pare titujt e tu, qe nder te tjera te mungojne (me pergenjeshtro, te lutem) por e bej, si nje lexues me sens kritik, qe gjykon mbi cka lexon.
Ndersa akuza ad hominem jane keto te tuat ne drejtimin tim, daso une shfaqem ketu si anonim
Keto, gjykoj, nuk jane te denja as per rrugecet e rrugeve te Romes – te cilen po e vizitoj keto dite. Edhe pse keta rrugece mund te duken te veshur, pispillosur, e intelektual-ngjashem, kur shetisin se bashku me kliken e vet. (Ad hominem, edhe kjo?)
Dhe ti e ke gabim, shume gabim kur thua:
Dhe ja ku po te them se po gabon. Perse? Sepse e para, thua se mbizoteron komponentja sociale dhe psikologjike, kur kjo eshte ajo komponente ndikimi i se ciles njihet me pak nga te gjitha. Mos njohja e kesaj ne detaje, sikunder nuk njohim edhe shume gjera te tjera ne bote, nuk do te thote se keto jane “shkaqet” mbizoteruese ne etiopatologjine e semundjeve dhe crregullimeve mendore. (akuze ad homine, edhe kjo z Vehbiu?)
Sot, per shembull, dihet mire se disa semundje mendore kane nje komponente te forte gjenetike. Me tej dihet prej kohesh se disa semundje mendore i detyrohen shkaqeve traumatike. Disa te tjera shkaktohen nga probleme sinaptike, neurotransmetitoriale. Disa te tjera shkaktohen edhe ngase individi ka nje problem tjeter fizik. Te tjera akoma, nga substanca abuzi, alkol dhe droge (kokaine perfshire), e meqe keto jane entitete fizike-kimike e ushtrojne ndikimin e vet ne menyre fiziko kimike mbi nje substrat fiziko kimik.
Dhe shkaqet traumatike z. Vehbiu nuk vrasin mendjen, por trurin. Deri ne prove te kundert: nga truri vjen mendja. Kur ndonje letrar te demonstroj se mendja ekziston pertej trurit, atehere ata qe merren me keto gjera seriozisht, e nga te cilet lexoj une -meqenese nuk vi te informohem ketu, e as ne wikipedia- do te heshtin, dhe bota do te jete e atyre qe, deri ne prove te kundert, sot quhen edhe spekulatore. Por ka pak gjasa qe te ndodh…
Thene keto, ve ne dukje se, une nuk kam shkruar asgjekundi se komponentja psiko-sociale nuk ndikon. Ata nga te cilet informohen une, ndryshe nga ti mesa duket, kane aktualisht si paradigme modelin biopsikococial.
E keshtu si korolar, ndryshe nga ti dhe shume te tjere -perfshire ata qe duan te perhapin miazmen psikanalitike- une, apo me mire ata nga te cilet informohem une, nuk e refuzojne aspak kete komponente meqe e njohin dhe e kuptojne shume mire implikimin e thenies “psikosomatike”, jo vetem ne terma te psikiatrise. Keshtu qe as akuzat per radikalizen, mbi ata te cilet lexoj une nuk kane ndonje baze. Perkundrazi, je ti qe me keto qe ke shkruar tregon haptazi radikalizmin tend (akuze ad hominem?).
Sokrati thoshte se une di nje gje qe nuk di asgje. Pa pretenduar se eshte e verteta, duket se ata qe pretendojne te dine shume, pra gjithologet (ku medoemos perfshihesh – mjaft te shikosh me cfare je marre nder vite), nuk dikan pra, asgje.
Nuk kam cfare them tjeter z Vehbiu, vecse te konfirmoj qasjen tende anti-intelektuale ndaj problemit ne fjale e ndaj shume problemeve te tjera, te cilat une i kam trajtuar ne blogun tim – e qe ti me shume probabilitet i ke lexuar. (Ad hominem, edhe kjo, z Vehbiu?)
Phaino, para se të zësh në gojë emrin tim dhe të tim eti, ki aq kurajë sa të prezantohesh – se kur i jep vetes lirshmëri me biografinë e tjetrit, fshehja pas një pseudonimi të bën burracak.
Ad hominem di të bëj edhe unë. Por të paktën unë po e bëj haptazi, jo fshehurazi. Fjalët që them unë mbeten të miat, edhe pas një viti, edhe pas dhjetë vjetësh. Ti pseudonimin tënd Phaino mund ta ndërrosh që nesër.
Kurrë nuk kam pretenduar të flas në mënyrë profesionale për mjekësinë; përkundrazi, atë të mjekut e konsideroj si nga profesionet më të vështira dhe më fisnike. Por është e drejta ime të flas për mjekësinë si qytetar i interesuar, i informuar dhe kurioz.
Dhe sidomos është e drejta ime t’ua shpoj tullumbacin cave si ty, që e shndërrojnë shkollën në virtyt dhe hyjnë në diskutime vetëm për të vënë rregull. Këtë bën edhe në blogun tënd – një xarbë ku ti masazhon iluzionet e tua të madhështisë.
E thashe, akuzat e tua ndaj meje jane te pabaza. Qe nga straw-gjerat e deri tek asociacionet qe nenkupton mbi personin tim.
Une nuk kam pse ta tregoj ty apo ndonje spekulatori tjeter identitetin tim. Mund vetem te them se une vij nga nje familje qe ka bere goxha sakrifica per mua. Per te tjerat, une nuk pse qahem tek lexuesi.
Kaq. Dhe ben mire qe mos te spekulosh me mbi qellimet e mia. Perndryshe, pertej acarimit tend, e te klikes psikanalitike, per “demaskimin” (kuptoi drejt thonjezat) e nje sharlatani si Lacani, ky muhabet mund edhe te perfundoje ne gjyq, meqe une nuk toleroj shpifje ndaj personit tim dhe jo vetem, sic mund ta kesh kuptuar z Vehbiu.
I indinjuar!
Shkruan:
Pra, ti ia lejon vetes të vish dhe t’i thuash tjetrit “injorant” në shtëpinë e vet; por kur tjetri ta jep kusurin me të njëjtën monedhë, fyhesh dhe kërkon ta shpiesh në gjyq për “shpifje ndaj personit”, edhe pse ti je fshehur pas pseudonimit gjatë gjithë kohës, ndërsa unë kam vënë reputacionin tim në tryezë?
Më fal që të kam rënë në qafë, pra. Të uroj suksese në karrierën tënde profesionale (sikurse uroj dhe lutem që kurrë në jetë të mos më duhet të kem të bëj me një njeri si ti), edhe pse mbetesh burracak, sa kohë që mua më drejtohesh me emër, madje më përmend edhe babanë, ndërsa vetë preferon të rrish i fshehur pas pseudonimit.
Jam kurioz, me pseudonim do të dilje edhe në gjyq?
Fjalet e nje njeriu qe pretendon te perhap kulture. Sharje, shpifje dhe provokime.
Mjere ne.. per trimat qe kemi. Trimi i mire me shoke shume…
(Babane e fute ti i pari ne debat, disa komente me larte. Une vura ne dukje nje fakt.)
Por ti megjithatë duhet të gjesh aq kurajë te vetja, sa të shfaqesh me emrin tënd në këtë debat; sepse unë vërtet e përmenda tim atë; por e përmenda në një rrëfim, jo si argument në debat. Kjo imja është kërkesë elementare, meqë emrin tim ti e zure në gojë i pari, dhe me emfazë të madhe (Ardian Vehbiu, bla-bla-bla). Prandaj, urdhëro, i nderuar koleg që s’të pëlqen të jesh koleg me mua, dhe prezantohu – apo ke frikë se mos kjo ta dëmton karrierën dhe ta njollos C.V.-në? Ose pikërisht atë karrierë që të lejon të marrësh këto pozicione ex cathedra këtu? Unë jam Ardian Vehbiu, po ju kush jeni?
Phaino, ti ke një përqasje shumë të gabuar ndaj temave që trajtojmë. Them se ke ndonjë problem me dialogun e ballafaqimin, që kërkojnë medoemos respektin e tjetrit dhe shmangien e sulmeve ad hominem. Përqasja jote është ex cathedra, çka shkon ndesh me rregullat e dialogut, sidomos kur bashkëbiseduesit nuk e meritojnë, as nga mosha, as nga përgatitja. Kam vënë re shpesh që bie në sulme personale, duke përmendur emra e mbiemra, çka tregon indirekt dobësinë e argumenteve që sjell. Ka disa tema që ti i konsideron si pronë private, si parcelë, kopsht personal. Edhe kjo nuk më duket e drejtë, përveçse simptomë e mbylljes. Edhe lulja, ose plisi, që mund të jetë aty e ka të drejtën e pikëvështrimit të vet, për të mos folur për atë që gëzon fusha të tëra mendimi.
Ad hominem…sepse ta marre e mira ta marre, nuk keni ku kapeni tjeter, padijen tuaj e fshihni pas lendimit te pretenduar,kur ne fakt, i lejoni vetes te shpreheni per detaje teknike edhe pse gjera dhe tema ne te cilat jeni injorante – cka nuk eshte nje e keqe e pariparueshme.
Une deri me sot nuk kam paraqitur ndonjeher ndonje titull, as ketu e as tek blogu. Vetem nje sens kritik.
Jeni ju ne te kunder qe nuk pranoni kritikat, here duke i fshehur pas “esese” e here pas “letersise”.
Shendet, juve!
Thua:
Gënjen. Ti që në krye je pozicionuar këtu si titullar (depozitar) i dijes shkencore, duke folur nga pozitat e specialistit.
Me vjen keq ta them, por ai ka qene interpretimi yt.
Dhe ky eshte ndryshimi mes nesh: une shkruaj mbi cka lexoje… ndersa ti shkruan duke i intepretuar dhe sulmuar, komentuar etj, fjalet e mia, apo te te tjereve, sipas interpreteimit tend. (me falni lojen e fjaleve).
Phaino, përsëri e ke gabim. Po e bën zinxhir. Unë p.sh. nuk jam mjek, kështu që nuk futem në tema specifike e tejet të ngushta, ta zëmë për teknikën e një ndërhyrjeje kirurgjikale. Mirëpo, në qoftë se lexoj diku, ose nga dikush me autoritet, se ajo teknikë nuk ka shumë efekt, atëherë e kam të drejtën ta bëj një pyetje. Kirurgut i takon që të më japë përgjigje, të ma shpjegojë, e jo të më thotë se jam injorant, se nuk marr erë nga ajo punë, se është diçka specialistësh, etj. E them teorikisht, se nuk je ti kirurgu në rastin tonë.
Pastaj si qytetarë e, larg qoftë, si pacientë, vallë nuk e kemi të gjithë të drejtën e mendimit tonë? Nuk mund t’i mbyllet goja tjetrit me sulme personale e duke i thënë se nuk merr vesh. Edhe pse përvoja ka treguar se dituria e djeshme na duket injorancë sot.
Ai që imponohet me ex cathedra nuk ka sens kritik, ka sensin e mbylljes, është autoreferencial.
Pishak, une mund te kem gabim shume gjera, por jo keto qe thua ti e te cilat deformon autori i ketij shkrimi.
Xhaxhai me larte gabon kur thote se une jam prezantuar me titull. Asnjehere nuk ka qene keshtu, edhe pse kam kembengulur kur xhaxha ka patur gabim. si ne tastin e vaksines qe i ngjakerka semundjes. Dhe jam munduar ketu qe tia shpjegoj me arsye dhe sens kritik, per me teper, kush kujton, edhe duke i treguar se perse te shprehurit ne ate menyre ka pasoja negative per shendetin publik.
Thua se kemi te drejte te themi mendimin tone. Ate po bejme, vecse mua nuk me vjen mire kur autori i ketij shkrimi me deformon mendimin, aq me teper kur une ne debatin nga lindi kritika per Lacanin (i cili mbetet gjithsesi nje sharlatan, per sa diskutova me siper), pra tek shkrimi yt, nuk u angazhova gje ne mbrtojtje te psikiatrise. Tani me cte drete autori i mesiperm me akuzon per straw man kur nga ana tjeter brenda te njejtes fjali thote haptazi se nuk ka njohuri? Andaj edhe akuze per anti-intelektalizem.
Pastaj perse i deformon dhe u jep interpretime te gabuara fjaleve te mia? Valle ky eshte cmimi per ne qe kemi mendimin se Lacani eshte nje sharlatan? Perse duhej medoemos lidhur kritika qe une dhe te tjere komentues ngritem ndaj Lacanit me kritiken ndaj pskiatrise. Sic thashe, valle te jete kjo e vetmja menyre per te mbrojtur nje sharlatan si Lacani. Kujtoj, une as nuk thash se nuk duhet perkthyer e as tjeter gje. Valle kaq shume e na (u) duhet Lacani?
Autoreferencial e quajne dijen shkencore edhe ata qe pretendojne te kurojne duke lepire ballin e te tjereve. Une prandaj refuzova te futesha ne teknikalitete, duke patur si qellim te angazhimit tim ne kete teme, pergejeshtrimin e atyre cka pohonte autorit dhe evidentimin e menyres se si perftohen dijet – nga ku per t’i thene lexuest se Lacani, nga shume pikeveshtrime pra jo vetem psikiatrik apo psikologjik por edhe filozofik. eshte nje sharlatan.
Phaino, ti po perfiton ne menyren me te turpshme te mundur me dashamiresine e ne lexuesve te blogut.
Sepse ti duhet ta kishe kuptuar tashme qe midis lexuesve te ketij blogu do te gjesh gjithmone dike qe jo vetem do te dije me shume se ty, sepse kjo na ka bere dhe do te na beje vaki te gjitheve, por mund te gjesh njerez qe do te te falin ty duke menduar se thjesht po mundohesh te hysh ne muhabet me te tjeret. E kemi bere te gjithe, ne fillim.
Dyshimi qe dijet e tua ne lemin e mjekesise mund te jene te nivelit te liberthave te xhepit per pergatitje 2-javore provimesh shqiptare, nuk eshte dhe aq i pamotivuar, sipas meje. Sa per rikujtim, ti nuk dite as te njohesh dhe as te kualifikosh nje shkrim te shkurter te Dr. Aleksit para ca kohesh. Qasje e paster psikanalitike ajo e Aleksit, gje elementare per t’u konstatuar edhe nga nje jo-ekspert dhe nje njeri me kulture te pergjithshme mesatare, ty ai shkrim te solli ne mendje kontributin e Cesare Lombrosos. Une mendova se mos ishte thjesht nje lajthitje e rastit, meqe do te ishte shume e rende per nje aspirant mjek te mos nuhaste gjera kaq elementare. Por ti po del bllof ne menyre te perseritur, aktualisht sipas meje sepse ti nuk ke lexuar asgje nga Lakani. Ti nuk eshte se ke qasje shkenciste ne fakt. Do te ishte eufemizem i mirefillte ky per rastin tend.
Nuk e di se pse po perkedhelesh kaq shume, po per nje gje duhet te jesh i bindur. Edhe ne kete teme, nuk qene fryrjet e tua qe sollen ndonje lloj kontributi ne diskutim. Sa per Lakanin, i ke bere nje reklame te papare, une sapo ia bleva 2 libra.
Mbi cfare baze po abuzoj, zonje? Sepse po pergjigjem duke pergenjeshtruar shtremberimet qe behen jo vetem mbi ato cka them une, por edhe cka jam une?
Apo, mos valle po abuzoj sepse po i paraqes lexuesit ashtu sic di une, me modestine me te madhe, nje kritike te Lakanit, e cila kritike nuk ekziston ne Shqip dhe as nuk permendet ne shqip? (Lacani na eshte prezantuar si nje kolos, si nje shtylle themelore e psikiatrise, nder te tjera e te tjera pompozitete false – kur ketij njeriu as nuk ia kane hedhur e as s’kane pse ia hedhin vemendjen – ngase nuk ka cfare shton ne dijet qe i sherbejne njerzimit)
E cila kritike ne terma te epistemologjise se shkences dhe epistemologjise se (perftimit te) dijes e rrezon kete sharlatan pertoke, e menyre te pameshirte… Ky eshte abuzimi im? Apo mos valle po abuzoj sepse lexuesit, sipas kutit tend, zonje, nuk duan te dine se per Lacanin kane thene kete e ate gje? Mos valle duhet te hesht mbi te verteten? Por a nuk pretendoni se doni te perhapni kulture; apo kultra eshte influence, e influenca propagande?
Po, une nuk e kam problem asfare per akuzat tuaja. Sepse une nuk shpif, une nuk i shtremberoj fjalet e te tjereve, dhe une nuk spekuloj per as per qellime personale e as per qellime te ndojnje lloje tjeter.
Une nuk vij ketu per te treguar sa di e cfare di, por vij ketu sic edhe tek faqja ime sepse e dua
popullin tim, ardhmerine e ketij, gjuhen time, pa filtra ideologjike, pa qellime propagandistike.
Libertha? Po, edhe sikur te jete se kam studiuar ne Shqiperi, cili eshte problemi? Valle ti zonje, po do me nxjerr nul gjithe studentet e mjekesise qe kane studiuar apo studiojne ne Shqiperi? Apo “argumenti” vlen vetem per mua?
Interesante do te ishte qe ta kuptoja, e ta kuptonte lexuesi, meqe ju natyrisht sic edhe shume komentues ne kete teme, keni komentuar per lexuesin, per te shtuar dicka, jo per te me sulmuar mua, apo ato cka thoja une… Patjeter se po, nuk ka pike dyshimi.
Permend Minella Aleksin, dhe dukesh se e ke lexuar trajtimin tim mbi shkrimin e tij racist-ngjashem – por tek e fundit per nje njeri pa syze partiake do te kishte mjaftuar edhe shenimi i K Cukalit.
Une nuk po e citoj; ju jeni e lire ta kapni nga fjalia e pare deri tek e fundit e duke perdorur dekonstruktivizmin derridean (i cili eshte i vetmi qe me ngjall simpati ngapo-mo-te, sa kohe nuk keqperdoret) ta beni fije fije, kur te doni, me ke te doni!. Keshtu mund edhe te spekuloni dhe te dilni ne perfundimin se rrezik qenkam njeri i Berishes, apo i ndonje sekti borgjez imperialist, anti-human a ku di une c’tjeter… Por kujdes, mund edhe te dal me i majte se shume nga ata qe hiqen sot ne Shqiperi si te majte…
Je e lire pra, zonje. Por, them, nuk mund ta besh… nuk ke cfare pergenjeshtron nga e verteta, perndryshe i bie te mashtrosh. (Te kuptohemi, une nuk e kam te verteten me vete. Por modestisht, ne kete debat, disa te verteta i mesova e te tjera i konfirmova. Te verteta jo spekulative qe thone se nje grupim kur ndihet ne rrezik, i shtrengon fort rradhet e veta, dhe mire ben sado qe une jam krejt i patekeq, gjykoj).
Por ju lutem, vazhdoni, lermeni dhe nxitmeni te jem nje dashamires i Krishtit…sot. 🙂
Oh, po ti dhuroja edhe une librat e Lacanit… krejt falas. Besoj nder shume gjuhet e tjera e njeh edhe frengjishten?
Sikur paskam patur hallin e librit, te cilin edhe ai qe e ka permendur i pari (Magnoni) nuk shikoj gjekundi te shprehet kunder botimit te ndonje libri.
Nuk e dija qe ato dy replika, tek tema tjeter, do te acaronin kaq shume nerva… Po edhe sikur ta dija, nuk do t’i trembesha te vertetes.
I hodha edhe një sy tjetër komentit tënd, dhe vura re se ti gënjen.
Them gënjen, sepse po e marr pa vërtetim se e ke bërë një shkollë në mjekësi të përgjithshme ose shkencat biologjike.
Dhe ja pse. Të gjitha premisat e arsyetimeve të tua janë të rreme. Për shembull, dikush që lexon gjepurat e tua, mund të kujtojë se shkaqet (etiologjia) e sëmundjeve mendore, si të tilla, dihen. Gabim. Nuk dihen. Dhe ti e di mirë që nuk dihen. Ka disa teori etiologjike, që i kundërvihen njëra-tjetrës. Fakti që ti qëllon t’i besosh njërës prej tyre (asaj më të modës), nuk do të thotë se të tjerat janë anti-shkencore.
Së dyti, premisa tjetër e arsyetimit tënd, se ato çrregullime psikike me bazë biologjike janë më të rënda se të tjerat, ose çfarë disa i quajnë “funksionale”: përsëri e rreme. Asnjë bazë nuk ka për këtë. Përditë ke njerëz që deri edhe vrasin veten, për shkak të çrregullimeve “funksionale.”
Së treti, ti ngatërron – qëllimisht besoj unë, jo nga padija e trashë – sëmundjet mendore si të tilla, me ato çrregullime mendore që vijnë si pasojë e sëmundjeve të tjera, p.sh. neurologjike ose në përgjithësi organike. Për shembull, epilepsia, ose tumori në tru, ose feokromocitoma mund të japin simptoma karakteristike sëmundjesh mendore, por kjo nuk është provë se çrregullimet psikike, si të tilla, kanë bazë biologjike.
Edhe shembulli që sjell ti në fund është i gabuar: CTB mund të përdoret për të luftuar abuzimin me një drogë, p.sh. kokainën; por njëlloj mund të përdoret edhe një produkt farmakologjik. Nuk ka asnjë lidhje.
Përndryshe, pozicionimi i sotëm i establishmentit mjekësor në ShBA, ndaj diagnostikimit dhe trajtimit të çrregullimeve mendore kryesisht kushtëzohet (1) nga trysnia e kostos së fryrë të kujdesit mjekësor dhe e kompanive të sigurimit; dhe (2) nga trysnia e kompanive farmaceutike që kërkojnë të përdorin me çdo kusht produktet e tyre.
Lexo edhe kritikat që i janë bërë edicionit të fundit të DSM-së, për të kuptuar rolin e establishmentit mjekësor dhe farmakologjik deri edhe në identifikimin e sëmundjeve mendore specifike (pa folur pastaj për protokollet e trajtimit).
Ti kushedi nuk e rrok dot këtë, sepse ti ke frikë të nxjerrësh kokën nga vrima jote e specialistit, ku kushedi ke krijuar edhe një farë komforti material dhe vetëkënaqësie.
Pasi të të kalojë inati me mua, shko dhe bisedo me një psikiatër, që të t’i sqarojë këto gjëra.
P.S. Këtë koment e kisha shkruar para se të lexoja komentin tënd të dytë.
Mire, ti ke te drejte. Tani kthehu e lexo akuzat e tua inatcore e foshnjarake, me qellim qe heren tjeter te jene stilikisht me te bukura, pa harruar ndonje shpifje sharlataneske si kjo, duke bere njekohesisht si i lenduar: “ku kushedi ke krijuar edhe një farë komforti material dhe vetëkënaqësie.”
Edhe sa per CBT-ne, them se perdoret per te ndryshuar konjicionin dhe sjelljen qe e ben ate te konsumoje kokaine. Sepse une them te kurojme pacientin qe abuzon dhe jo te kurojme crregullim qe shkakton kokaina.
Ndaj ta perseris, ose je injorant, i keqinformuar, ose dashakeq e deformues qe mistifikonmbi fjalet e te tjereve: sic edhe ke bere ne krye te ketij shkrimi ku me akuzon padrejtesisht dhe del ne mbrojtje te nje pseudoshkence, duke krijuar edhe nje asociacion sikur une apo komentues te tjere paskemi dale ne mbrojtje te psiakiatrise.
Lexuesi le te gjykoje.
Burracak je. Ky deficit moral t’i zhvlerëson edhe të tjerat që thua, madje edhe kur i ke nxjerrë nga tekstet e vitit të parë të mjekësisë.
Xha Xha, ne gjithe kete tollovi une nje gje nuk kuptoj.
A je ti moderatori apo jo? Pse nuk e moderon debatin por e lejon te degjeneroje ne kete menyre?
Kesaj i thone: hedh nje budalla nje gur ne uje dhe te mençurit kridhen me koke qe ta nxjerrin!
Ky Phaino alias Rinstinkt, meqe nuk ka lexues dhe nuk ia var kush ne blogun e tij, vjen t’i jape drejtim shtepise tende dhe ti jo vetem qe i hap deren, por i derezon edhe çelesat!
Meqe u hap thesi, tani po vihem edhe une te propozoj nje teme te re per diskutim:
Si ndodh qe ne hapesiren virtuale ia zgjasim kaq shume disa njerezve qe ne jeten reale nuk do t’u hidhnim as syte?
Pyetjet e tua qëndrojnë pa dyshim. Ke të drejtë. Disa komente i kam moderuar unë. Por nuk e konsideroj veten bashkëfajtor, ngaqë me tolerancën shpeshherë mundohemi të japim edhe mësime stili, që shkojnë përtej temës, mendimit, ose gurit, siç e quaje.
Faleminderit Relapso!
Me lejoni, te pergenjeshtroj Relapson. Gjate vitit 2013 Blogu i mirembajtur nga une ka marre mesatarisht rreth 400 vizita unike cdo dite (me nje mesatare prej rreth 1000 klikimesh). Mund edhe ta konsideroni kete si publiciteti! Bejeni, vetem ju lutem moderoni edhe keta individet ziliqare te cilet kur u rrezohen argumentet nxitin nje te tille stigmatizim.
Jo me kot ne fund te komentit tim te pare e kete teme shkruaja: “Kam vëmendjen tënde. Komentet eventuale, të njëfarë natyre dhe “intelekti”, do të tregojë nëse kam apo jo edhe vëmendjen të ndonjë grupimi të caktuar.”
Shpresoj te mos kete me spekulime mbi personin tim. Une nuk kam cfare them tjeter, pervecse te mbrohem kur e ndjej veten te ndotur nga disa lloje komentesh.
Relapso ke të drejtë – duhej të isha treguar më i qetë.
Tek e fundit, kur dikush quan sharlatan një kolos si Lacan-i, nuk kam pse të shqetësohem kur, po ai, më quan mua të paditur, ose edhe anti-intelektual!
E kuptoj që një psikiatër mund të mos jetë dakord me psikanalizën e Lacan-it dhe të preferojë metoda të tjera.
E kuptoj që Lacan-i sot ka më shumë sukses si filozof, sesa si autoritet në psikanalizë dhe psikiatri.
Çfarë nuk kuptoj është tërbimi me të cilin i vërsulen disa Lacan-it dhe psikanalizës, si puna e këtij Phaino-s (Phaino është simptomë e një sëmundje që i ka rrënjët gjetiu).
Problemi është tek intoleranca karakteristike e shkencizmit, ose paaftësia e disa ekspertëve për të pranuar se ka disa mënyra si mund të flasësh për diçka, disa qasje.
Unë e çmoj Lacan-in, por nuk është se ky ka luajtur ndonjë rol kritik në formimin tim. Përfshirja ime në projektin e përkthimit erdhi më tepër për shkak të natyrës së veçantë të atij projekti dhe dëshirës për të sjellë në shqipe një intelektual të madh europian.
Përndryshe, ka mes nesh njerëz që Lacan-in e njohin shumë më mirë se unë; dhe që unë do të kisha dashur t’i dëgjoja në këtë debat – sepse dua edhe unë të mësoj prej tyre.
Prandaj ndihem pak i zhgënjyer – jo nga Phaino, sesa nga këta të tjerët, që nuk flasin; madje rrinë të heshtur aq shumë, sa duket pastaj sikur Phaino-ja ka të drejtë, me qasjen e tij kaq pozitiviste ndaj problemit të sëmundjeve mendore.
Në fakt unë mund ta mbroj Lacan-in në parim, por jo në detaje, sepse këtë të fundit nuk e bëj dot; megjithatë, po të vuaja nga një sëmundje mendore, do të kërkoja ndihmën e një psikanalisti, sikur të ma mbante xhepi (nuk ma mban), para se të shkoja te psikiatri dhe të bleja pastaj drogë të autorizuar nga shteti.
Dhe nuk e kam fjalën vetëm për debatin tonë këtu, por për debatin publik në tërësi, i cili nuk mund të kufizohet vetëm te Sali Berisha dhe Edi Rama.
Përtej animozitetit të mësipërm, Phaino gabon para së gjithash me arrogancën e vet; ose me deluzionin që ka, se po flet me njerëz profanë.
Kërkon që t’ia respektojmë ekspertizën që mund të ketë, por nuk ia respekton jo-ekspertizën tjetrit.
Gjithsesi, shpresoj që debati të ketë shërbyer për diçka, përtej shkëmbimeve ad hominem, ku u përfshiva edhe unë. Ftoj lexuesin që t’i injorojë, ose t’i konsiderojë thjesht zhurma, nëse mundet.
Xha Xhai, ju e quani perqasjen e Phano si teper pozitiviste ndaj problemeve mendore.
Por do te vija ne dukje se Phaino (kushdoqofte) qe ne fjalet e veta te para ka these se refuzon te futet ne debat ne mbrojtje te psikiatris apo problemeve mendore.
Dhe pash se ishte futur ne kete debat vetem kur ju keni thene dicka mbi mjeket qe duhet te behen teknike fokash a frigoriferash. Edhe nese Phanua mbase nuk eshte mjek, kjo u dhemb te gjitheve… sepse ofendohen breza e breza njohurish te dala nga puna e shume njerzve.
.Para disa vitesh meqe kishja nje problem personal me nje te aferm(ndjes past!), me kerkuan qe ta merrja ca dite ketu ku jetoj, per ta cuar tek nje psikolog per te cilin me pas mesova se nuk kishte fare shkolle.Ky i afermi ishte kuruar per disa vite me rradhe ne Shqiperi dhe fillimisht ishte mire. Pastaj vajti edhe ne Gjermani dhe me vone ne Angli,sepse po perkeqsohej sado ilace merrte. I thane se kishte nje semundje neurodegradative, huntington quhej dhe me aq pak sa kam lexuar une nuk ishte nje semundje mendore.Por ne staded e vet te vonshem per shak te demtimit te ca zonave ne tru jep edhe probleme mendore. Te pashprese nga mjeksia degjojne per kete psikologun, ketu ku jetoj une vend veri-ballkanik, dhe e cojme si perfundim… une nuk e dija se mjeket u kishin thene se kjo nuk kurohej (ketu e para 7 vitesh)por vetem fshiheshin simptomat… Mire u them dhe e cojme.Ajo cfare shoh ishte nje ndertese modeste ne periferi te qytetit ku jetonte nje burr me gruan e vet.Nga pamja dukeshin si njerz te vuajtur qe kerkonin vetem te benin mire. Thonin se kuronin cdo gje sepse psikologu (po keshtu prezantohej) nepermjet nje teknike te vecante te induktuar nga ca perparate kerpudhore binte ne kontakt me nje shtrese”siperore ku qendronin mendjet qe nuk kishin arritur te zbrisnin ne trupat e njerzve kur keta lindnin.Qe ne fillim dyshova sepse dija qe i afermi nuk e kishte qe nga lindja kete huntingtonin po e kishte zhvilluar me vone gjate pjekuris…Dhe meqe keto preparatet dinte ti pergatiste vetm psikologu dhe ishin shum te veshtira per tu gjet na kerkoi ca para. Ai theksoi se parate nuk i donte per qellime perfitimi por vetem per mjetet e nevojshme… nejse asgje me teper… bem disa seanca… pa asnje rezultat. I hoqem edhe ilacet e doktorave se psikologu thoshte se nderhynin me punene tij
I afermi vdiq gjithsesi nga huntingtoni… duke vuajtur ashtu nen fjelet e shqiptareve, meqe ne Shqiperi i thonin se dridhjet gjymtyreve ja shkaktonte djalli dhe kishin frik ti afroheshin, deri kur ishte ne gjendje te ecte vet… se pastaj u mbyll ne shtepi e nuk e nxirrnin dot me, deri sa vdiq.
Shume eksperienc e hidhur,me ka shenjuar plotesisht… dhe kam shum kujdes kur has ne kurues te tille te cielet e ngren kuren e tyre mbi vuajtjen dhe shpresen e njerzve se duhet te ekzistoj patjeter nje kure.
Prandaj, doja ta ndaja eksperiencen time, sepse dijet ne pergjithsesi dhe ato mjeksoret ne vecanti duhet tu nenshtrohen disa rregullave strikte… sepse prekin shendetin e te gjitheve. Njeriu duhet te jet i informuar per ato qe ben dhe ta pyes veten… si vepron kjo si vepron ajo? Edhe pse mjeksia nuk jep shpresa te kota ben mire qe te mos bie pre e mashtrimeve…
Dhe une mendoj se ne meqe jemi te vegjel, dua te them se nuk kemi nje zhvillim si perendimi apo njerz te zot sic jane ne perendim, eshte mire qe te mesojme nga bota. Nuk e di pse akoma nuk i kurojm dot te gjitha semundjet, por nuk mendoj fare se eshte faji i pharmacive apo shkenctareve, te cilet jane vet njerez dhe bejne nje nga punet me te vlefshme.
Shkruan:
E ke parë gabim. Të lutem mos humb kohë me meta-analiza të debatit.
Falemnderit per pergjigjen XhaXhai. Po une thjesht thash ate qe shikoja… Po cilido shikon me syt e vet dhe mbi bazen e eksperiences se vet.
Nejse, nuk dua te debatoj kot, gjerat jane shume relative.
Phaino,
mbaj mend qe njehere, kur isha student, shume dekada me pare, d.m.th. ne shekullin e kaluar, pasi mbaroi leksioni i radhes, e prita profesorin ne korridor dhe e ndalova per t’i shprehur mospajtimin tim mbi nje teze mjaft te perhapur asokohe, autor i se ciles ishte pikerisht ai profesor dhe per te cilen teze na kishte folur gjate atij leksioni.
Profesori, pasi me degjoi me vemendje, me pa drejt ne sy dhe duke buzeqeshur dashamiresisht me tha:
– shume interesante kjo ide, pse nuk shkruan diçka me te shtjelluar, te pakten nje artikull me ilustrime konkrete e argumente me shteruese, dhe une te premtoj qe do te ndihmoj te botohet ne “Studime Filologjike”.
Nuk po e vazhdoj me rrefimin, sepse nuk po dua te te rokanis koken edhe une, me keq se Xha Xhai, me “histori te kaluara”. Dua vetem te te them se fundi i asaj historie nderroi krejt qasjen time ndaj leximeve, kritikave dhe shkences ne pergjithesi.
Tani me lejo te ta drejtoj ty sugjerimin e profesorit tim:
Pse nuk shkruan diçka me te shtjelluar, me ilustrime konkrete e argumente me shteruese, qe te kete pak a shume permasat dhe formen e nje libri, ku te vertetosh shkencerisht se Lacan-i eshte sharlatan? Qofte edhe duke mbledhur e sistemuar kritikat qe i kane bere te tjeret ne libra te botuar. Une premtoj qe do ta lexoj, e me ate rast ndoshta lexoj edhe Lacan-in.
Besoj se je dakord me mua qe duhet t’i japim tjetrit, ne kete rast Lacan-it qe ka botuar shume libra, dinjitetin e nje ndeshjeje me arme te barabarta. Siç e pe vete, ne ketu nuk jemi ne lartesine e duhur.
Xhaxha! Te lutem gjej nje menyre per te qetsuar kete “pallone gonfiato” se cdo gje ka nje kufi. Ju e disa te tjere kujtoni se me ane arsyetimesh do gjeni gjuhen e perbashket me kete individ.
Po kur tipi ne fjale me nje te rene te lapsit jep gjykime te paapelueshme per figura si Lacani, apo i jep vehtes mandatin per te caktuar se cfare duhet te perkthehet ne shqip e cfare jo, a nuk eshte ky nje indikator alamant i gjendjes mendore te ketij xhevahiri?
A nuk jane mbushur ca “institucione” me njerez qe dine vehten Napoleone?
Te pakten ata u lodhin koken vetem nje numuri te kufizuar viktimash (psikiater dhe infermiere)!
Po ne c’kusur kemi?
Vërtet, ka diçka për t’u alarmuar.
Unë s’e njoh fare këtë Phaino-n, por kam bindjen se disa qëndrime nuk janë aq karakteristike të tijat si person, sa të maskës që i ka vënë vetes, ose të personazhit Phaino, që shkruan për shkencën, që e ka parë dritën, etj.
Por mua më alarmon intoleranca, që këtë radhë vjen e veshur me rrobat e “shkencës”; sepse ky njeri ka aq besim në sistemin që ka përvetësuar, sa kërkon t’ua imponojë të gjithëve, përndryshe këta të tjerët janë të paditur, sharlatanë, mistikë, anti-shkencorë, anti-intelektualë…
Ky është qëndrim arrogant, që nuk po shfaqet këtu për herë të parë; përkundrazi, ndeshet rregullisht, në të gjitha instancat e kulturës publike pas vitit 1990.
Shumë prej nesh e kanë më të lehtë që ta zëvendësojnë një hegjemoni (të stalinizmit enverist) me një tjetër (p.sh. të shkencës ose të shqiptarizmit), sesa të adoptojnë një sistem pluralist të mendimit.
Phaino të përplas në fytyrë shkencën dhe ekspertizën; por gjetiu të përplasin, njëlloj në fytyrë, fenerin ndriçues të nacionalizmit; dhe gjetiu akoma, egalitarizmin.
Te shkenca Phaino ka gjetur, kështu, një armë për të disiplinuar mendimin e Tjetrit – që këtej edhe pamundësia e tij për t’u angazhuar në debat me ndonjë mënyrë më produktive dhe konstruktive se monologu.
Manifesime te ketij mentaliteti jane pare ne te gjitha kohet e ne te gjitha vendet. Dikur kjo behej nen flamurin e besimit kur cdo gje ne kundershtim (apo ne dukje se ishte ne kundershtim) me Dogmen Fetare te kohes futej nen “Indeks”, dhe gjynahqaret e rastit digjeshin te gjalle bashke me librat e tyre. Me vone per arsye ideologjike. Nese kalojme ne planin individual ka te ngjare (une te pakten jam i bindur per kete) qe jane manifestime te individeve me memorje te fuqishme por aftesi kritike te ulta qe ne pamundesi per te notuar si Barke ne Oqean preferojne te jene (zakonisht kujtojne se jane) Kyqezore ne Perrua.
Bien ne kontakt me nje liber apo me nje Disipline pak a shume te ngushte dhe e ngaterrojne me nje Sistem Universal te shpjegimit te Botes.
Te gjithe e dine se per Cekicin cdo fenomen ka formen e Gozhdes!
Pra eshte e natyrshme qe kjo kategori pa pasur friken minimale te te renit ne pozita qesharake Pontifikon me hare se nje figure si Lacan, Freud, Yung apo ne rast nevoje Kant apo Hegel eshte nje……sharlatan!
Ku te perplaset ne fytyre egalitarizmi ne Shqiperi? Me droje nuk i numeron dot me shume se nje a dy burime kritike majtiste ne Shqiperi.
Per mua nuk eshte dhe aq ceshtje maske, se sa ceshtje padije. Imponimi qe ben Phaino nuk eshte per hir te imponimit, pasi ai e beson se cfare thote eshte e vertete.
Ai flet per Lakanin, por nuk thote asgje ne lidhje me Lakanin. Kesisoj, edhe zhgenjimi i Xhaxhait per mospjesmarrjen e atyre qe dine dicka nga Lakani, eshte i adresuar gabim, pasi cfare mund t’i thuhet nje njeriu qe vetem do te flase mbi Lakanin por pa thene asgje ne lidhje me te.
Gjithe cfare ai ka lexuar eshte kritika negative ndaj Lakanit dhe psikanalizes, qe manifestohet ne disa terma kyce si “spekullime letrare” apo “pseudo-shkence” apo “sharlatan” por nuk e ka lexuar kurre vete Lakanin. Fatkeqesisht, ky lloj imponimi agresiv, i perket ne menyre te vecante literatures ku mbeshtetet Phaino, me shume se sa ndonje mentaliteti kulturor dogmatik te pergjithshem.
Shqetesimi i tij eshte se mos publiku shqiptar genjehet nga nje kritike teper pozitive ne raport me psikanalizen, dhe e balancon kete duke perfaqesuar vetem kritken negative agresive, kritike qe gjithsesi nuk i drejtohet Lakanit, pasi Phaino refuzon te angazhohet drejtperdrejt me te, por kultit te Lakanit.
Problemi eshte se qe te shkaterrosh Lakanin kult duhet te respektosh Lakanin mesues. Po njesoj, nderkohe qe nga psikanaliza mund te nxirren mesime te vyera me nje ane, me anen tjeter cmimet e kripura te terapise me psikanalize kane te beje me kultin e psikanalistit me shume se sa me tjeter gje. Kult qe ushqehet sa nga mjek qe e kane harruar betimin e Hipokratit dhe betohen vetem per parane, aq edhe nga perqafimi qe i ka bere establishmenti kesaj kritike ultra-agresive ndaj psikanalizes.
Keshtu psh, Lakani eshte ne nje vije me terapine kognitive, dhe nje nga figurat me te nenvleresuara te revolucionit kognitiv — fjala e psikanalistit nuk duhet te kushtoje por te sheroje, dhe sherimi nuk vjen vetem nga heqja e barres prej pacientit nepermjet rrefimit, por mbi te gjitha nga fjala korrigjuese e psikanalistit. Dhe eshte interesant roli i tij per sa i perket komercializimit te tejskajshem dhe ngritjes se psikanalizes ne kult; ka caste ku edhe merr pamjen e Krishtit ne Tempull tek perpiqet te nxjerre idhujtaret e parase nga shtepia e Atit me kamzhik ne dore.
Mirepo ashtu si Phaino nuk e di qe CBT eshte brainchild i mesimeve te psikanalizes, ashtu edhe nuk do e kete lexuar ate pjese te kritikes ku mesuesi respektohet.
Keshtu qe ne mungese te vullnetit te Phainos per te hapur Lakanin, nisur nga fiksimi se aty nuk ka c’te gjeje, dhe megjithese edhe une do te kisha deshire qe njerez me te ditur te merrnin pjese ne debat, perderisa debati ka mbetur peng i fiksimit te Phainos, kjo pjesmarrje mund te jete krejt e pavlere.
Shkruan:
Unë do të doja të lexoja diçka më shumë pse qasja lakaniane dhe, në përgjithësi, psikanalitike i duhet shëndetësisë publike në Shqipëri – aq më tepër që këtu nisi edhe debati. Ka njerëz në Tiranë që merren me këtë punë, ose dhe i janë përkushtuar; ky do të ishte një rast i mirë për ta që ta konfirmonin psenë; dhe të shpjegonin çfarë mund t’i sjellë Lacan-i qytetarit shqiptar – jo si tekst i përkthyer, por si praktikë terapeutike. Problemet dhe paragjykimet nuk zhduken vetvetiu, aq më tepër në mjedisin pak toksik të kulturës shqiptare, ku pluraliteti i qasjeve shihet si një lloj diversioni, në mos sabotimi.
Kam biseduar me këta njerëz dhe e di që ata mund ta artikulojnë shumë mirë pikëpamjen e tyre; sikurse di për pengesat që u dalin, në çdo hap, nga njerëz si Phaino, të cilët e konsiderojnë psikanalizën si një lloj shamanizmi të importuar nga Perëndimi. Shto këtu edhe që Lacan-i, në Shqipëri, nuk e ka aurën mitike që shoqëron Freud-in, por është vetëm një emër mes shumëve; prandaj edhe duhej të ishte, idealisht, konkluzioni i një debati, jo premisa.
Dhe nuk më përket mua t’i dal zot psikanalizës si praktikë, pa qenë ekspert i fushës. Unë e mbroj, sepse mbroj pluralizmin dhe qasjen humane në psikiatri; por kaq nuk mjafton – sepse psikanaliza është shumë më tepër sesa provë e pluralizmit dhe e humanizmit. Edhe ti, Lulian, fole nga pikëpamja më filozofike ose e teorisë kritike; por këto qasje, si jotja si imja, janë të jashtme – në një kohë që sulmet më të mëdha Lacan-it dhe psikanalizës i vijnë nga brenda. Madje shkencistët suksesin e Freud-it dhe freudianëve në kulturë mund ta sjellin edhe si provë që teoritë psikanalitike nuk janë shkencore!
Këto punë nuk zgjidhen duke u mbyllur në zhguallin e profesionit. Fakt është që për ta sjellë Lacan-in në shqip m’u drejtuan mua, një outsider-i; duke më nderuar, pa dyshim; por edhe duke treguar se vetëm ekspertiza nuk mjafton, duhet edhe konteksti i përshtatshëm, edhe bashkëpunimi ndërdisiplinor. Një diskurs, si ai i Lacan-it, për t’u sjellë në shqip, ka nevojë për bashkëpunimin e madh të shqipes. Unë u bëra copë, për ta realizuar këtë; por pa mbikëqyrjen konceptuale dhe editoriale të Jolkës, nuk do të kisha mundur. Kësisoj, bashkëpunimi bëri të mundur diçka për të cilën unë gjithnjë do të krenohem – pse gjëra të tilla nuk i arrin njeriu çdo ditë.
Ne nje fare menyre ke shume te drejte. Kete heshtje prej psikanalisti, (kjo sufiçencë e bekuar, por me kepuce te ngushta, qe beson se nuk mund te flase vecse gjera siperfaqesore kur eshte vertete e nevojshme — sic e parodizon kete lloj heshtjeje Lakani) nuk mund te kuptohet ndryshe pervecse, o si mbyllje ne zhguallin e profesionit, o si sesion psikanalize ndaj publikut qe kerkon te dije.
Ka edhe dy opsione te tjera Lulian.
Separi ka shume pak njerez qe e njohin tamam psikoanalizen ne Shqiperi. Dhe kur them shume pak nenkuptoj me pak se gishtat e njeres dore. Madje kam parasysh nje dore minatori apo marangozi qe ndonje gisht edhe mund te mos e kete. Sigurisht, ka shume me teper njerez qe pretendojne se e njohin, por keta jane nje tjeter kategori qe nuk besoj se e ndihmon debatin. Kam pershtypjen se edhe mllefi i Phaino-s vjen me keta ne mendje pavaresisht se ben debat me te tjere ketu.
Sedyti, eshte opsioni qe keta pak njerez qe e njohin psikoanalizen nuk lexojne kete blog ose jane marre me te tjera gjera ne kete kapercyell vitesh.
I lexova te gjitha komentet e te gjithe komentuesve te lena ne kete artikull. Disa kane cituar edhe ca shkrime te tjera te meperparshme, i lexova dhe ato… dhe nje gje mund te them: nje pjese e komenteve nuk duhej te kishin kaluar, sepse jane ato qe kane filluar te parat sulmet ad hominem.. qe nga komenti i dyt e Relapso e pastaj komenti i pifto e me rradhe te gjithe te tjeret..
Gjynaf… Sepse pjesa me e madhe e replikave ndaj komentuesit Phaino jane sulme personale apo tentativa baltosje dhe jo kritika te argumenteve qe eshte munduar te sjell.
Nuk mund te mos them se si autsajder kritikat ishin shume me te qarta se tentativat per mbrojtje te Lakan.
Damiano
Nuk kam asfare nevojë për komente të tilla. Më kupto drejtë ti dhe ndonjë tjetër që mund të ndjejë nevojën të më vijë “në ndihmë”. Nuk kam nevojë për këtë llojë ndihme. Mendoj se njeriu duhet vetëm t’i trembet së vërtetës dhe historisë.
Merruni me ato që them dhe kam thënë unë dhe JO me ato që thonë të Tjerët mbi mua.
lol mire mos u nxeh…
Phaino, je ne rregull nga mendte ti. apo jo? C’rrezik mund te paraqesesh ti per nje grup te caktuar o njeri, edhe duke e pranuar ekzistencen e grupeve armiqesore ne mes tone?
Ti e ke lexuar Lakanin po aq sa une mund te kem lexuar une ndonje artikull ne blogun tend, i nderuar, pra asnje fraze te vetme. Ti ke lexuar kritiken mbi Lakanin dhe thjesht hidhesh perpjete se ketu nuk ka asnje profan qe te rrije me goje hapur kur ti keput brockulla.
Nga pervoja personale di te te them se te kerkuarit ndjese ne pergjithesi te ben te ndjehesh ne rregull me vetveten, edhe kur ndjesen nuk ta pranojne hapur. Meqe permende Jisuin, tha.
Unë hidhem përpjetë kështu? 🙂 Po të mendosh se kam qenë fare i qetë, dhe kush i lexon komentet e mia e shikon. Madje do të shoh edhe postulatin tim në fund të komentit të parë. Përsëris: a është e mundur të gjykohet mbi ato çfarë unë realisht kam thënë e mbi të cilat jam shprehur?
Si duhet interpretuar kjo, zonjë? Them se meqë po të të përgjigjem akoma, pas kësaj më sipër, jo nuk jam. 🙁
Sherr interesant. Psikanaliza nuk eshte shkence (t’i besojme Poperit tek e vetmja fushe ku eshte vertete kompetent), prandaj psikanalisti eshte vetiu spekullator, gje qe s’do te thote se eshte sharlatan. Sharlatan, besoj, behet ai spekullator, qe pretendon boterisht vlere shkencore per spekullimet e veta.
Nqs Lakani ka pretenduar vlere shkencore, atehere eshte sharlatan. Nqs marrim per te vertete ate qe thote xha xhai se Lakanit i eshte bjerre roli ne psikanalize e po njihet me shume si filozof, atehere kjo vetem sa perforcon sharlaterine e Lakanit, gjithnje nese ka pretenduar vleren shkencore per mesimet e veta.
Nuk me duket shume e koklavitur kjo çeshtje, mjaft te bihet dakort per konceptet. E vetmja ngaterrese mund te vije nga fakti qe Lakani do kete thene ne morine e spekullimeve edhe gjera me mend, qe qendrojne, pavaresisht pamundesise se tyre shkencore, keshtu qe eshte veshtiresisht e pranueshme te perkufizohet si sharlatan, por ne kete mes ngaterresen e ka sjelle vete Lakani me pretendimet e veta dhe nuk e ka gjetur aspak midis nesh. Prandaj, duket si me e udhes qe palet te mos bien prè e Lakanit, dmth e damkes se sharlatanit qe atij vete i ka kerkuar kurrizi. Kur te ha kurrizi, del gjithnje ndokush qe s’ta perton.
Por, une kam pershtypjen se Lakani ngjall me shume interes si flamur majtist, sesa per vleren e mesimeve ne lemin e psikanalizes, te cilat fare mire psikanalistet tane shumegjuhesh mund t’i marrin ne origjinal apo anglisht. Pak a shume, ai, Comski, Zizeku etj jane pompuar e pompohen me shume per arsye ideologjike, si llafi qe bie Driteroi tek ne, te cilin e kane bere rival te Kadarese, a thua se maçoku dhe luani mund te jene rivale pa lente ideologjike.
Ne kete kendveshtrim, keshillimi i shume autoreve, nder te cilet edhe Lakani, nuk vijne prej ndonje domosdoshmerie te kultivimit te kultures sesa nevojes se kultivimit te kultit ideologjik. E thene me troç jane autore qe çdo i majte i kulturuar duhet t’i lexoje e per kete kujdesen patriarket majtiste me keshilla jo thjesht autoritare por edhe paternaliste (rinstikt eshte toleruar se nuk duket si i djathte, perndryshe do kish marre debim si shume te tjere).
Me kete interpretim nuk dua te them qe eshte ndonje gje e gabuar, pasi besoj se askush s’i shpeton dot rrjetes se ideologjise, e cila ngrihet duke filluar qe prej bibliotekes se prinderve qe femija fillon e shfleton (kush i shpeton, do bjere ne ndonje nga fijet e mepasshme), thjesht doja te shprehja opinionin tim se mosleximi i mundshem i autoreve te ketille nga jomajtistet nuk u krijon ndonje handikap kulturor. Ne fund te fundit mosperzgjedhja e burimeve apo balancimi i burimeve eshte kriter shkencor e jo kriter kulturor apo intelektual.
Pluralizmi pa paragjykim eshte i lezetshem si koncept kur i thua Tjetrit merr (lexo) helmin ideologjik me te cilin ushqehem une, por jo edhe aq i lezetshem kur te thote Tjetri te marresh helmin me te cilin ushqehet ai. Mandej duke qene se prodhon mendim te dobet, relativ,medyshes, nuk eshte i pershtatshem per te rinjte; nuk eshte ne sintoni me vrullin rinor, as i dobishem ne shfrytezimin praktik te dijes e per me teper gjithe krijuesit ne radhe te pare krijojne polemika (mandej dije,kulture e shkence), gje qe s’mund ta bejne me ane te mendimit te dobet, sepse polemika kerkon marrjen e pozicioneve te forta e absolutiste.
Përshendetje!
Në rradhë të parë ju përgëzoj për hapjen e një diskutimi mbi Lacan-in. Së dyti kërkoj ndjesë për ndërhyrjen jashtë kontekstit dhe injorimin tërësor të tij, që mesa duket është filluar tjetërkund.
Më tërhoqi vëmendjen fillimisht titulli provokues, por edhe trajtimi i mëtejshëm i argumentit (përjashto këtu moralizmat, paragjykimet, hovet epshore të testosteronit mbi gjërat apo personat). Duke ripërsëritur paditurinë time mbi fillesat e diskutimit, më duket gjithsesi absurde distanca shurdhuese që na ndan nga diskuri lacan-ian. Ende duhet pyetur To Lacan or not to Lacan? Tek bëj pyetjen gjej edhe përgjigjen: PO! Dhe pas kësaj përgjigjeje më vjen sërish dyshimi, dhe së bashku me të edhe pyetja e rinovuar To Lacan or not to Lacan? Mund të vazhdoj pafundësisht këtë lojë autistike pyetje-përgjigje. Pafundësisht … ju kujtohet The Shining i S. Kubrick. Edhe unë, njësoj. Duket qartësisht që kam një problem apo jo?!
Dhe problemi është fillimisht gjuhësor. PO-ja nuk i përgjigjet çështjes së shërbimit në kulturën shqiptare të publikimit të veprës së Lacan-it. PO-ja është konfirmimi i pikëpyetjes në fund të To Lacan or not to Lacan?. Pa konfirmuar nevojshmërinë dhe shërbimin e pazëvendësueshëm të kësaj shenje pikësimi nuk do të kishte shkencë. Pa pyetje do të vegjetonim. Kështu që është mirë që të ketë gjithmonë pyetje mbi Lacan-in shqiptar. Lacan-i e lejon dhe e pretendon këtë.
Personalisht nuk më intereson shumë katalogimi si shkencë apo jo e psikanalizës. Më intereson teatri, vendi ku realitetit i hapen perspektivat e munguara. Por, psikanaliza me teatrin kanë shumë të përbashkëta. Freud jo më kot themelon bazën e tij teoretike mbi tragjedinë e ekzistencës njerëzore (Edipi si shembull). Si teatri që heton mundësitë e munguara të realitetit, ashtu dhe psikanaliza freudiane ishte e para që hapi diskutimin me një realitet të suprimuar deri më atëherë: të pavetëdijshmen, ES-in (shih Foucault në Historia e Marrëzisë). Dhe duhet patur kujdes: hapi diskutimin me të pavetëdijshmen duke i dhënë lirinë e fjalës njësoj si të vetëdijshmes. Në pak fjalë: vuri në diskutim, hapi skenën për të parë dinamikat e të vetëdijshmes dhe të pavetëdijshmes. Pra, pikëpyetja dhe përgjigjia afirmuese që e pason tek titulli To Lacan or not to Lacan? përbëjnë jo vetëm një problem gjuhësor, por edhe një problem ekzistencial.
Revolucioni freud-ian preku një krizë, thuajse të pakthyeshme, në vitet ’50 të ‘900 sepse Freud për të fiksuar konceptet dhe termat përdor fjalë të së përditshmes, të racionales, të kuptueshme për të transmetuar zbulimet e tij në komunitetin e shkencëtarëve, gjë që rezultoi fatale kundrejt kritikave, si në rastin e këtushëm popper-iane. Dalja e freud-ianizmit prej krize i duhet – në pjesën më të madhe – pikërisht këtij J. Lacan-i mbi të cilin po pyesim nëse i duhet kulturës sonë apo jo. Dhe Lacan-i nxjerr Freud-in nga kriza duke i përvetësuar si totem metodologjik pozitivizmin e kureshtjes, përtej së mirës dhe së keqes, të shëndoshës dhe të sëmurës, të nevojshmes dhe të panevojshmes; i përvetësoi proçesin.
Lacan-i kishte kuptuar që Freud-i kishte vënë në diskutim sëbashku me psikanalizën shkencën, racionalitetin, ligjërimin tonë të përditshëm dhe e kish vënë përballë joracionales së psikes (p.sh. kur Lacan përdor metaforën dhe metoniminë për të qarkuar proçesorin apo shifrën më thelbësore të kodit të së pavetëdijshmes, ripërsërit të njëjtën gjë që kish bërë Freud me kondensimin, spostimin, simbolizimin, dramatizimin, por të shtyrë në rrafshin e gjuhësisë … e plot analogji të tjera si kjo). Këtë e bën sepse tepër teknicienë (duhet patur kujdes me termat: teknicienët nuk janë shkencëtarë sepse ndryshe nga këta të fundit nuk hetojnë, kërkojnë apo hulumtojnë, por zbatojnë) kishin menduar se Freud kishte mbyllur sistemin e tij me një pikë; por ishte një pikëpyetje. Teknicienët nuk e kishin kuptuar që Freud për të ndezur një qiri në terrin e të pavetëdijshmes kishte vënë në diskutim fjalën, ergo kodin gjuhësor (pa të cilën asnjë shkencë nuk është e mundur), kështu që është mëse e kuptueshme që thelbi qëndron pikërisht në kujdesin që duhet treguar në interpretimin e psikanalizën fjalë për fjalë. Shkenca nuk bën gjë tjetër veçse ridiskuton pambarimisht fjalën, termat, konceptet, kristalizimet, sepse prej tyre dhe në bazë të tyre ekziston; ndërsa teknika zbaton. Mjafton t’i heqim anti-psikanalizmit popper-ian bukën e përditshme që konsiston në intepretimin fjalë për fjalë (të përqëndrohemi në logos-in e epistemè-s: besoj se jemi të gjithë dakort që s’ka epistemè pa logos, apo jo?!) dhe do të shohim që vështirë se i refuzohet statusi si shkencë psikanalizës.
Për të dalë nga aporitë e rastit ndihmon edhe etimologjia e ‘shkencës’: rrënja ‘ska/ski’ prej sanskriptishtes është ‘prerje’, ‘gërmim’, ‘hapje’, ‘ndarje’. Freud dhe Lacan me këto terma kanë themeluar kërkimet e tyre duke i vënë gjithmonë në diskutim. Dhe nuk është e lehtë të themelosh diçka duke gërrmuar, hapur, prerë, ndarë; por nuk është as paradoks dhe aq më pak absurditet po të vihet re që thelbësor është proçesi dhe jo rezutati.
Pra, duhet gërrmuar, prerë, hapur, ndarë vazhdimisht për të qenë shkencorë. Në momentin kur ndalemi dhe thërrasim Eureka!, kemi rënë në grackën e fjalës për fjalën, në grackën gjuhësore prozeltike të Tjetrit autoritar. Kush ka lexuar ndopak Lacan-in e di se për çfarë po flitet. Fjala, gjuha është gjithmonë e Tjetrit (JL): fundja vijmë në jetë në një banjë gjuhësore (JL). Gjuha na flet (JL)!
ronikodra: “To Lacan or not to Lacan? përbëjnë jo vetëm një problem gjuhësor, por edhe një problem ekzistencial.”
Ne lidhje me titullin do te bija dakord me te dyja: reflekton nje problem gjuhësor qe mund te jete refletim i nje problemi ekzistencial. Por…
A eshte nje forme tjeter e shprehjes se fameshme shekspiriane ne gojen e Princit te Danimarkes, Hamletit: “to be(Lacan) or not to be(Lacan)” sepse Shekspiri e kishte ndihmuar(Froidin) te kuptonte me mire natyren njerezore, prandaj Froidi e mbante mbi tavolinen e punes; ose duhet te kuptohet(korrigjohet) “to Lacan or No Lacan”(Yes or No to Lacan), ta pranojme apo jo Lacan-in? Kete nuk e di…jam i paqarte.
ronikodra: “Revolucioni freud-ian preku një krizë, thuajse të pakthyeshme, në vitet ’50 të ‘900 sepse Freud për të fiksuar konceptet dhe termat përdor fjalë të së përditshmes, të racionales, të kuptueshme për të transmetuar zbulimet e tij në komunitetin e shkencëtarëve, gjë që rezultoi fatale kundrejt kritikave, si në rastin e këtushëm popper-iane.”
Preku cilen krize? Mund te themi me plot gojen, se ne ate periudhe frojdizmi ishte ne krize, sic eshte edhe sot ne krize permanente, ashtu sic eshte edhe majtizmi psikoanalitik lacan-ian. Lacan-i duke huazuar koncepte dhe terma nga leme dhe filozofe te tjere, u përpoq ta nxirrte psikoanalizen nga kriza, duke kërkuar te formalizoje “aspektin shkencor” te psikoanalizes.
Froidi, ne thelb, nuk kishte zbuluar asgje te re; metoden qe ai perdori dhe popullarizoi e kishte te huazuar nga Josef Breuer, protegje i te cilit ishte. Ne fillimet e veta ai ishte shume me modest per te njohur/pranuar faktin se cfare po aplikonte si metode terapeutike ishte nje huazim prej mentorit te tij hebre. Por kur fama filloi t’i rendonte mbi supe, e la fare ne harrese qofte edhe si reference mentorin e tij.
ronikodra: “Dalja e freud-ianizmit prej krize i duhet – në pjesën më të madhe – pikërisht këtij J. Lacan-i mbi të cilin po pyesim nëse i duhet kulturës sonë apo jo. Dhe Lacan-i nxjerr Freud-in nga kriza duke i përvetësuar si totem metodologjik pozitivizmin e kureshtjes, përtej së mirës dhe së keqes, të shëndoshës dhe të sëmurës, të nevojshmes dhe të panevojshmes; i përvetësoi proçesin.
Duket sikur flitet per krize(jashte frojdizmit) dhe me nje kapërcim pindarik kuptojme se kriza paska qene e frojdizmit, ku si shpëtimtar ishte thirrur Lacan-i, nje nga dishepujt e tij. Te krijohet përshtypja pa sens, sikur kriza e frojdizmit(dalja nga) do te shpetonte nje krize tjeter: por cilen krize? te shkences?
Ne nuk dime qe shkenca kalon ne krize, mund te kaloje ne “impasse”, pauza, per vete faktin qe shkenca pranon procesin e pandalshem prej mosnjohjes ne njohje, nepermjet zgjerimit dhe thellimit te dijes dhe eksperiences njerezore, si nje proces i vazhdueshem, qe njeh vecse stacione te perkoheshme, por jo stacion te fundit.
Eureka eshte nje thirrje metaforike “arkimediane”, kur zbulohet dicka, nje ligjesi, nje teori, dhe perseritet aq here sa konfirmohen, revizionohen hipotezat shkencore te shtruara per zgjidhje..
ronikodra: “Këtë e bën sepse tepër teknicienë (duhet patur kujdes me termat: teknicienët nuk janë shkencëtarë sepse ndryshe nga këta të fundit nuk hetojnë, kërkojnë apo hulumtojnë, por zbatojnë) kishin menduar se Freud kishte mbyllur sistemin e tij me një pikë; por ishte një pikëpyetje.”
Froidizmi duke ngritur flamurin e pavetëdijes, duket se ka arritur ne stacionin e fundit, duke mistifikuar gjithshka me te vetmin motor te subkoshiences qe sipas tij dhe ithtarëve eshte “the drive of sexuality”. Ky eshte stacioni i vetem dhe i fundit i Froidit dhe froidizmit.
Jungu, i cili i dha nje drejtim tjeter psikoanalizes, i tha” At, deri ketu te ndjek une. Seksualiteti nuk eshte i vetmi motor i pavetëdijes njerezore. Kjo e kthen psikoanalizen ne dogme dhe ty te kthen ne dogmatik”. Jungu ishte shume me analitik se idhulli i tij(ne eksplorimin e psikoanalizes).
Shkenca sot po hulumton ne nje drejtim te ri, qe edhe pritet, ne ate qe njeriu nuk eshte nje “tabula rasa” i drejtuar nga i vetmi motor, “sexual drive”, sikur te kishte te trashëguar vetem instinktin e kafshes dhe jo edhe instinktet sociale te homo sapiensit.
Shkenca sot po provon se fenomenet e sukoshiences jane nje memorie e eksperiences historike te njeriut si homo sapiens, si qenie sociale qe mendon, arsyeton dhe krijon ndergjegjesisht mitologjite e tij(te kujtojme kontributin e Jungut ne kete drejtim), ku përzihet individualja dhe kolektivja te transmetuara gjenetikisht nepermjet memories te ADN-se. ADN-ja transmeton nje memorie te akumuluar miliona vjet dhe qe aplikohet individualisht brez pas brezi.
Mos te na duket cudi qe ne shohim te njejtat endrra(por jo absolutisht te njëjta) qe kane pare para nesh miliona njerëz me te cilet na lidhin ne menyre ta pazgjidhshme fijet e padukshme te trashegimise. Nuk jemi kaq vullnete te lira. E di, eshte fatale dhe e papranueshme per filozofite e vullneteve te lira, qe te na shohin si te paraprogramuar nga momenti fatal i hedhjes te zareve.
🙂
Subkoshienca ne logjiken shkencore si koncept nuk eshte pa substance racionale dhe memorie gjenetike historike. Subkoshienca nuk eshte kaq iracionale, por ka rrenje historike ne “Mythos-et” e krijuara, te rikonstruktuara, te rijetuara pergjate mijera e mijera vjetesh.
Qe kur lindim, nuk lindim kaq te lire sa mendojme, sepse tërheqim pas vetes nje zinxhir te rende qe ka ne fund nje “gjyle” gjenetike te ciles nuk i shpetojme dot. Shkenca kërkon te hulumtoje, te zgjidhe lemshin gjenetik, kodifikimin e memorizuar te kësaj gjyleje te rende. A foli(a ishte ne dijeni) ndonjere Froidi apo Lacan-i per “toponomine” gjenet(ike) te njeriut?
Fatalitet? Sic duket…
@ Romeo Kodra: më duket se nuk i ke konceptet të qarta. Më kupto drejtë, unë, si bashkë-bisedues, do përqpiqem të transmetoj, jo vetëm për ty, disa koncepte, – ashtu siç di të bëj unë.
Së pari: nuk ka ndonjë dallim substancial mes teknikut dhe shkencëtarit. Shkencëtari, që në vetvete nuk ekziston si profesion, edhe pse përdoret gjerësisht si kategori klasifikimi, përkufizon individët që sillen ndaj fakteve, provave dhe në përgjithësi dijes së faktuar dhe jo spekulative me një mënyrë të caktuar. Mënyra është e tillë që mund të përvetësohet nga cilido. Shkencën mund ta bësh edhe duke kritikuar në mendjen tënde një spiker lajmesh që flet budallëqe. Shkenca kërkon vetëm një sens kritik dhe zbatimin e disa mjeteve dhe veglave metodologjike të cilat priren ta zvogëlojnë në maksimum gabimin dhe spekulimin.
Kështu, shkenca mund të bëhet edhe nga një fëmijë apo një vajzë e vogël, që është autorja me moshën më të vogël që boton një kërkim shkencor (peer reviewed). Thënë këtë shkenca bëhet edhe nga teknikët, për mos të thënë se bëhet në pjesën më të madhe nga këta. Teknik në rastin e Psikiatrisë është një mjek neurolog, një mjek psikiatër, e mbase edhe ndonjë psikolog (edhe pse atributin për të folur për fiziopatologjinë e sëmundjeve, mendoj, po mbase edhe gabohem, e kanë mjekët.).
Këta teknikë janë pedant, dhe bëjnë mirë që janë të tillë. Sepse po të mos ishin pedantë dhe skrupolozë jo vetëm që nuk do të ishin në gjendje të aplikonin siç duhet njohuritë dhe dijet që njerëzimi ka përftuar nëpërmejt medotës shkencore, por nuk do të ishin në gjendje as të kapnin rastet kur aplikimi i këtyre dijeve është i pamundur… në këtë rastin e fundit zakonisht ndodh fillimisht një ngecje e shkencës dhe tentakulës së saj praktike, teknikës; një pamundësi pra, mëpastaj siç nga tregon historia e shkencës, pason një zbulim i ri shkencor dhe një pasurim i dijeve.
(Problemet dhe diskutimet mbi mënyrën se si ndodh kalimi nga ngecja tek stadi i ri dhe nëse kalimi është gradual apo dogmatik, siç pretendon – gabimisht gjykoj – Kuhn, le t’i lemë për ndonjëherë tjetër, meqë në blogosferë di se vetëm Kapedani është shprehur me një paragraf, diku.)
Kështu, në praktikë “shkencëtari” nuk ekziton. Ekziton tekniku, e pse jo njeriu i së përditshmes i cili kur ngec në një problem, kërkon një zgjidhje. Ndonjëherë edhe spekulon mbi shkaqet e mundshme, duke teorizuar. Por ndryshe nga psikanaliza nuk i shpje spekulimet deri në absurd dhe e ka integritein “moral” në kushtetutën e vet; shkenca e ka integritetin e nevojshëm për të pranuar risinë në vetvete. Shkenca evoluon.
Tani këta psikiatërit, sado teknikë të jenë, sado pedantë të jenë, kanë një eksperiencë të atillë pune që edhe sikur ne këtu të rrinim gjithë jetën tonë duke shkruar llafe (të kota) mbi psikiatrinë dhe pavlefshmërinë e psikanalizës në formën e sotme apo të djeshme qoftë… qoftë në terma të qenies shkencore apo jo të teorisë, qoftë në terma të efekteve të faktueshme mbi shëndetin e pacientit, qoftë në terma të kompeticionit me CBT-në, nuk do të arrinim dot as tek maja e thoit të njohurisë që ka njerëzimi. Dhe njerëzimi, apo më mirë organi që njerëzimi ka emëruuar për të qenë kompetent mbi sëmundjet mendore është psikiatria, mjeku psikiatër dhe provat që ky i nënshtron të peer-review, statistikës e të tjera veglave të shkencës.
Tani, mua, me gjithë modestinë e mundshme, me parashtrimin e mësipërm, më duket se ke folur qesim. Ke paraqitur teknikën aktuale, pra stadin aktual të teknikës si anti-shkencore, pra statike, dhe si pengesë për përhapjen e psikanalizës apo ndonjë pseudo-teorie tjetër. Kur në fakt nuk është këshu: teknika aktuale, ndryshon me daljen në pah të dijeve dhe problemeve të reja. Psikanaliza në të kundërt, në këto terma themelorë të shkencës, është një dogmë.
Freudi, na tregon historia (meqë vetë nuk ishim të pranishëm) ngriti një teori mbi disa vëzhgime personale dhe një konceptim të gabuar të teorisë së evolucionit. Ky është edhe handikapi i madh i atyre që unë me miqtë e mi i quajmë letrarë. Mungesa e koncepteve themelore.
Problemet që ka hasur freudizmi: Së pari koncepti filozifik i Popperit. Së dyti efektet që jep e zbatuar në praktikë. Kështu nga mënyra se si pretendohet të jetë ngritur teoria ajo nuk është shkencore, pavarësisht nëse Lacani e ka deklaruuar si të tillë apo jo. Vetëm fakti se kërkohet të zbatohet në shëndetësi kërkon prova shkencore të efikasitetit të vet. Nga ana tjetër, siç edhe jam lodhur duke e shkruar më parë në komentet më sipër, nuk do të ishte hera e parë që njerëzimi do të mbyllte një sy mbi qenien shkencore apo jo të teorisë… nëse kjo do të kishte dhënë prova të faktueshme dhe kompetitive të efikasitetit, të atilla që të mund të gëzonte termin e praktikës mjekësore të akredituar. Por kjo nuk ia kalon CBT-së… Përse një sistem shëndetësor duhet të zgjedh psikanalizën përballë CBTsë, kur kjo e fundit ka dhënë më shumë prova që i nënshtrohen hetimit shkencor, i nënshtrohet një metodologjie, dhe për më tepër kanë rapostin më të mirë kosto benefite.
Psikanaliza (ma lejoni termin e përgjithshëm), i ngjan një dogme, sepse është postuluar (në një pjesë të mirë të vetën) mbi një koncept të gabuar të mendjes njerëzore. Njohuritë e reja nuk duket ta kenë modifikuar substratin e rrejshëm mbi të cilën është ngritur, si dogmë, as pas një shekulli.
Nga ana tjetër, nuk mund të mos i paraprij një pyetjeje: “po nëse ndonjë nga gjërat që Freudi ka postuluar, apo më mirë të them, nëse njerëzimi në të ardhmen zbulon diçka të re dhe në pamundësi të krijimit të një termi të pa ndotur zgjedh një të krijuar nga Zigmundi apo Zhaku, a i bën kjo ato shkencore, a jep kjo ndonjë ndjenjë revanshi?” Pyetjes gjykoj, një njeri me sens kritik dhe që gjykon racionalisht, di t’i japi vetë përgjigje.
Ka dy gjera qe midis nesh Phaino duhen sqaruar: ose une nuk jam i afte te dekodifikoj gjuhen tende qe ndoshta eshte teper specifike (do ta dija per nder te me thoje ciles fushe i perket dhe te hap fjalorin e duhur), ose ti ke njohuri relative te fjalorit te pergjithshem (te shqipes ose gjuheve te tjera). Nuk kuptoj si mund te thuash qe s’ka dallim substancial midis teknicienit dhe shkencetarit? Mjafton te hapit fjalori i çdo gjuhe, dhe jo vetem ai i shqipes per te pare ndryshimin. I dyti formulon dhe standartizon punen e te parit, dmth nje shkencetar mund te jete teknicien dhe jo detyrimisht anasjelltas. Pastaj shembulli i ‘shkencetarit femije’ apo ‘kushdo sheh televizion eshte shkencetar’ me duket si teper i banalizuar si argument per te bere pjese ne kete diskutim.
Personalisht mendoja se do te mberrinte heret a vone diskutimi tek Michel Foucault-ja (Lindja e Klinikes) dhe do te vinim pika mbi ‘i’ ne kete diskutim, por kam frike se nuk eshte lexuar mjaftueshem ose aspak dhe, mbi te gjitha, paragjykohen lexime te tilla me nje lloj tifozlliku qe mua s’me stimulon aspak intelektin.
Gjithe te mirat.
Dy gjera sa per te specifikuar me mire. ‘Krize’ e psikanalizes eshte krize e shkences, sepse mbi te gjitha eshte krize e fjales dhe duke qene se s’ka shkence pa fjale besoj se rrjedhimisht kuptohen pasojat. Ky ishte Freud …mbi te gjitha Freud-i i Lacan-it. Deri ketu nuk kuptoj nese isha mjaftueshem i qarte apo jo Read Me. Duket sikur po konteston qe ne krize ishte freudizmi dhe jo shkenca. Per te arritur ne nje pike te perbashket kujtoj vetem qe ,krize’ vjen etimologjikisht nga ‘ndarje’, ‘zgjedhje’, ‘gjykim’. po te shohim, ka shume te perbashketa me etimologjine e vete shkences. Sefundmi them vetem qe duhet lexuar Lacan-i, sepse thote pikerisht ate qe ti thua ne 4 paragrafet e fundit …madje flet shume per toponominet, por jo gjenetike sepse po te ndjeke ate rruge perfundon ne racionalizmin nazist te eugjenetikes. P.S. Shpresoj qe t’me mirekuptosh per sintetizimin sepse rrezikoj te dukem sikur po bej pedagogjizem te pakerkuar …eshte thjeshte distanca qe na perkufizon ky medium. Uroj nje vit te mbare dhe te begate …jo vetem ekonomikisht.
@Romeo Kodra:
Këtu ke kapur një pikë kyçe të muhabetit:
Evolucioni dhe seleksioni natyror, na pëlqen s’na pëlqen, janë racionalë. Problemi është se interpretimi që (fatkeqësisht ende) ke ti mbi evolucionin dhe ai që ekzistonte shumë kohë më parë, janë të shtrembërt dhe nuk përkasin me evolucionin Darvinian. Janë shtrembërime të një letrari (letraruci) si Spenceri. Nga ku lindi edhe eugjenetika. Këto shtrembërime, fatkeqësisht pra, ekzistojnë një një trajtë mit-ngjashme edhe sot, kryesisht ndër ata që nuk kanë një formim adekuat. Rritja e njohurive (shkencore) e ka këtë anë negative, është e pamundur që një njeri i vetëm të lexojë gjithë ato vepra artistike dhe mëpastaj të pretendoj të kuptojë ration e evolucionit, që për më tepër është një “fenomen” stokastik, të paktën nga sa dimë deri më tash. 🙂
Plotesisht dakort, dmth as vete shkencetaret nuk mund te thone se kuptojne ratio-n e evolucionit. Sepse mbi te gjitha eshte çeshtje fjalesh, te cilat perbehen ne baze te nje ratio dhe jo-ratio relative (fjala ‘qen’ nuk eshte vete kafsha ‘qen’, per kete duhet te biem dakort midis nesh dhe zakonisht biem dakort mbi ate qe vendos me i forti). Ishte Freud ai qe piketoi te vetedijshmen – ergo racionalen – si kulmi i nje ajsbergu nen te cilin qendronte e pavetedijshmja – ergo joracionalja. Lacan shpalosi problemin mbi keto dinamike.
Nje gje kisha per te shtuar: evolucioni darwinian nuk duhet pare si BIBLA dhe kristalizuar. Perveç bios kemi ne gene edhe mundesine per te modifikuar bios-in, dhe kjo modifikohet nepermjet dinamikave te ndersjellta midis racionales dhe joracionales qe vendosen ne baze te nje pushteti te influencuar drejpersedrejti prej bios-it. Po i referohem pu+shtetit si dhune mbi te gjitha fizike dhe autoritare e me vone si dhune intelektuale demokratike (dmth: autoritarizem per te gjithe dhe mbi te gjithe). Shpresoj te mos na vije ndermend ta shnderrojme ne kanun Evolucionin e Species; jo per gje, por e kemi provuar nje here …me Marx-in. Enveri i thoshte vetes marksist dhe nuk perktheu asnjehere Marx-in haptazi, por kontrolloi te gjithe perkthimin e tij pa bere te njohur emrin e perkthyesve duke na dhene idene e nje trashendentalizmi te ri: jo me prej frymes se shenjte tek Krishti apo Muhamedi por prej Marx-it tek Partia dhe Enveri. Nuk duhet harruar qe empirizmi eshte lehtesisht i shnderrueshem ne nje lloj trashendentalizmi te ri sepse per fat te keq ka nevoje per fjalen per tu transmetuar …dhe siç shihet qarku mbyllet perseri tek pushteti i fjales.
Nuk e di pse por më kujtove një diçka të lezetshme, që nuk ka medoemos të bëjë me ty apo rastin që po diskutojmë: ekzitojnë ata që thonë se nuk ekziston realiteti dhe se edhe kur “ta veshin” me pëllëmbë surratit kjo nuk është reale, por mund të trajtohet si tekst. Madje as ligjet fizike, thonë, nuk ekzistokan… ekzistojnë vetëm fjalët. 😀
Po sikur per absurd te jete disi me ndryshe: nje njeri ta vesh me pellembe surratit per te te ulur koken nese nuk merr vesh me fjale, me pas riperserit te njejten gje qe pat thene ne fillim dhe pret reagimin tend qe ne kete rast eshte aprovues. Ka njerez qe ligjerimin e atij qe jep pellemben dhe ligjerimin e atij qe merr pellemben surratit e trajtojne si te njejte: thjeshte tekst …per aq sa mund te jete i thjeshte nje tekst dhe ç’eshte me e keqja si pa lidhje me realitetin e keture dy personave.
romikodra: “Deri ketu nuk kuptoj nese isha mjaftueshem i qarte apo jo Read Me. Duket sikur po konteston qe ne krize ishte freudizmi dhe jo shkenca.”
Me duket se u morrem vesh bashke RK.: )
Nuk e dija qe Lacan-i ishte i lecitur si shkencetar ne dy principet(tenets) e shkences: natyra e shkences(nature of science) dhe metoda shkencore(scientific method).
E verteta ne shkence, nuk eshte “e vertete absolute”, natyra e dijes shkencore eshte tentuese(tentative); kjo do te thote qe ligjet dhe teorite shkencore edhe mund te ndryshojne. Nje e vertete e thjeshte: gjuha, fjala, ne shkence, nuk eshte qellim ne vetevete, si mermerimat e magjikshme te shamanteve te fjaleve, por “reveals”, zbulon ligjesite e natyres, universit, qe ekzistojne jashte vullnetit dhe mendjes njerezore.
Po te kishte mbaruar Lacan-i medicinen edhe mund te kishte mesuar per rigorozitetin shkencor. Psikologjia (psikoanaliza) nuk konsiderohet shkence rigoroze, shkurt nuk je md; as nuk mund te japesh edhe nje recete medikamentesh te zakonshem pa siglen e mjekut psikiater, ta zeme.
Nje mjek psikiater mund fare mire te praktikoje psikanalizen nder te tjera, ama. “Primum non nocere,” tha.
Shkruan:
Read me, sikur nuk po të marr vesh. Lacan-i për mjekësi i ka mbaruar studimet. Më pas është specializuar në psikiatri.
Lacan-i eshte trejnuar si mjek, dhe ka marre doktoraturen ne fushen e psikiatrise, qe presupozon edhe marrjen e titullin MD(PHD) ne psikiatri.
Po te lexosh biografine Lacan-it prej Elizabeth Roudinesco-s, Lacani abandonoi neurologjine, e cila kerkonte nje trainim dhe studim me rigoroz shkencor. Disa nga diagnostikimet e tij(gjithmone sipas kesaj biografeje) jane absurditete dhe jo diagnoza serioze; me emra te shpikur dhe te pabazuara ne shkencat neurologjike(dege e mjekesise).
Roudinesco (dhe nje autor tjeter te pakten) merret me kete aspekt te mungeses te nje mendje rigorozisht shkencore te Lacan-i, gje qe do te perpiqem ta sjell sapo te nxjerr citimin nga tekstet. Shume neuroza jane me baze biologjike dhe zgjidhen vecse me neurologun dhe nuk jane semundje te mirefillta te trurit.
Tani me sa mbaj mend nga leximet, Lacan-i ishte nje tip “dandy” dhe nuk dallohej per nje mendje te dedikuar ne mjekesi, te afte per te marre persiper nje gjykim shkencor. Po te shtyhem me tej – jam i sigurte se do te spekulloj, – por Lacan-i, kongjenialitetin me seksualitetin e teorise froidiane (sipas nje pjese te autoreve) mund te kishte te lidhur me jeten dhe eksperiencat e tij te tepruara seksuale. Bote e erret e humaneve, por e kuptueshme. Froidi qe deri para pak kohesh mbahej si qelibar ne jeten e patriarkut te shtepise, iu zbulua rastësisht nje marredhenie intime ndoshta prej nje dekade me kunaten, motren e gruas me te cilen jetonin sebashku ne nje shtepi. Ishte ajo cfare Jungu kishte zbuluar nga rrefimi i vete kunates se Froidit.
PS. Nje fakt kurioz per Ameriken, ne vecanti per NY. Jo shume kohe me pare, vetem mjeket psikiater kishin te drejten te licencoheshin apo te ushtroheshin edhe si psikoanaliste. Kurse sot, mund te licensohet gjithkush qe ploteson disa kritere te caktuar edukimi dhe eksperience, pa qene nevoja e nje “degree-je” ne mjekesi apo si psikiater.
Titulli “psikoanalist i certifikuar” nuk mbrohen nga ligjet federale, sic eshte eshte rasti i MD-se. Keshtu qe nje pacient nuk ka asnje lloj garancie kur merret me nje psikoanalist, qofte edhe te licensuar,
Ne ndryshim, nje mjek MD mund ta cosh ne gjygj per “malpractice”; nje psikoanalisti nuk ke cfare t’i besh kur eksperimenton ne divanin e tij me ty dhe ti mund t’i paguash me mijra dollare. Ai nuk mban asnje lloj pergjegjesije medikale dhe nuk mund “ta gjobitesh” ta hedhesh ne gjygj apo t’i marresh parate perseri. Ngjan me teper me rastin kur hedh para “nje vend te mire”, ta zeme teqe. Nuk merr asgje ne kthim, ndoshta vetem nje ndjenje lehtësimi.
Me ka qelluar rasti, kur per miqësi, si njohes i anglishtes te shoqeroja te semure mendore shqipefoles neper spitale me diagnoza te tilla si bipolar, skizofrenik, ose BPD, etj. Diagnostikimet dhe dhenia e ilaceve beheshin ekskluzivisht nga psikiatri, kurse sesionet bashkëbiseduese (talking sessions, psychotherapy jo talking cure) zhvilloheshin nga social worker. Asnjehere nuk kam qene dëshmitar/degjuar te shkembehej/perdorej termi psikoanaliste apo psikanalize.
Read Me, le mos e shnderrojme ne semantike. E quajme edhe talk therapy dhe jo psikanalize, po deshe, thelbi eshte i njejte: shkenca sot nuk eshte ne gjendje te jape nje pergjigje konkluzive etiologjike ne lidhje me semundjet mendore. Zgjidhjet e neurologut kane nje limit, dhe theksohen nga nje anomali e tille ne lidhje me keto semundje mendore, sa qe eshte e pamundur te mos i rikthehesh teorise dhe spekulimit. Me thuaj cili neurolog eshte aq i afte sa te thote ne menyre bindese se kush eshte shkaku dhe kush pasoja mes crregullimeve te personalitetit dhe crregullimeve te nervave? Mirepo verej cfare shantazhi i fuqishem po i behet teorise nisur nga kjo qasje shkenciste ku rigoroziteti neurologjik duhet me patjeter te triumfoje: “Minimizim gabimesh dhe spekullimi,” thote Phaino. I fut edhe nje shkelm jo dhe aq naiv Kuhn-it me ate rast, edhe ec e minimalizoi gabimet dhe jepju zgjidhje anomalive pa maksimalizim spekullimesh po qe i zoti tashti.
Nga ana tjeter, nuk jam dakord fare me Xhaxhain se fuqia ekonomike dhe konsolidimi etik mund te jene ndonjehere aq te mjaftueshme, per cfaredo profesioni apo disipline, sa te mos kete nevoje fare per kontroll te jashtem.
Shkruan : “Shume neuroza jane me baze biologjike dhe zgjidhen me neurologun dhe nuk jane semundje te mirefillta te trurit.”
Statistikisht sa mendon ti p.sh. te jete perqindja e neurozave me baze biologjike? Sepse une dhe shume te tjere mund te jemi te idese qe pjesa me e madhe e neurozave ne kohet moderne (shembuj pa fund nga aktualiteti, te sjella edhe me lart) perbehet nga forma te larmishme patologjish me baze sociale, mungese adaptimi individesh psikologjikisht te dobet, trauma te femijerise kurre te kapercyera, probleme me pijen, etj etj. Sa mund te jete perqindja e individeve bipolare ose skizofrene e krahasuar me individet (shpesh profesioniste perndryshe te shkelqyer, njoh dy syresh) qe vuajne nga ankthi, apo ataket e panikut, p.sh.? Nuk kam as une statistika, por nese pranojme kete, a jemi dakort qe praktikat psikanalitike jane ne fakt ato me pak intruzive per individin, krahasuar me barnat? Dhe meqe asnje dem nuk mund t’i shkaktoje individit biseda e lirshme me psikanalistin, elementare, nuk mund ta heshesh as ne gjyq, rrjedhoje logjike.
Na shkaterrove mitin e psikanalistes Melfi te Tony Soprano-s, meqe ra fjala. Gjithsesi, ne Europe, fari ndricues do te shtoja une, mjeket psikanalistet nuk mund te jene vecse mjeke te mire, dhe me sa kam pare kane shume me shume pune se psikiatret. 70 shoqata psikanalistesh neper bote, meqe ra fjala. Duhen kellqe per te hedhur poshte psikanalizen me thashetheme, Read Me, tipa dandy mund te jemi edhe ne, fjala vjen. Gje qe nuk do te thote automatikisht te adhurosh Freudin, Jungun apo Lakanin.
Thua: “Psikologjia (psikoanaliza) nuk konsiderohet shkence rigoroze, shkurt nuk je md; as nuk mund te japesh edhe nje recete medikamentesh te zakonshem pa siglen e mjekut psikiater, ta zeme.” O njeri, me perkufizim psikanaliza eshte thjesht baza e njeres prej teorive dhe disiplinave psiko-terapeutike, thote Wiki.
Чёрный ворон: “Statistikisht sa mendon ti p.sh. te jete perqindja e neurozave me baze biologjike?….”
Nuk e di a kemi te njejtin veshtrim per bazen biologjike te neurozave. Presioni ambjental (environmental) me predispozicionin, deri edhe nje ndryshim ne dieten e te ngrenit, apo pirja e kafes me tepri, mungesa e gjumit, mund te shkaktoje crregullime biologjike, per pasoje edhe gjerat e tjera me rradhe, semundjet, neurozat, patologjite e koheve moderne. Kjo nuk eshte ndonje mister me duket?
Mendon se psikoanalisti me bisedat ne divanin e tij do te gjeje kuren per patologjite qe mund te lindin nga tensionet social-ekonomike te perditeshme, te te udheheqe, te te ndricoje rrugen per nje karriere me te sukseseshme apo te ardhura me te mira?
C’hyjne ketu tensionet ekonomiko-sociale o njeri? C’hyn ketu ambicia per nje karriere te sukseshme apo kafet e pira me tepri, o njeri?
Sigurisht qe nuk kemi te njejtin veshtrim per bazen biologjike te neurozave, nga momenti qe ti ke veshtiresi te identifikosh bazen biologjike te neurozave dhe mendon, gabimisht, se tre kafe ose tre nete pa gjume mund te te te ndryshojne biologjine dhe te te bejne quasi-bipolar.
Pastaj cfare jane keto pyetje prej profani nese une mendoj se bisedat me psikanalistin do me ndricojne rrugen per nje karriere me te sukseshme? Une mund te jem ninfomane p.sh., dhe shkoj te psikanalisti te bisedoj se si e qysh u bera e ketille, gjithmone ne se I kam parate per psikanalistin. Nje ish-shefi im, tjeter shembull, profesionist qe nuk i kane munguar ndonjhere parate, dhe as e ka care koken ndonjehre per to, kaq shume ka patur dhe do te kete, e pra, edhe ky shkonte te psikanalisti sepse nuk u qendronte dot tundimit para cdo gruaje te bukur duke e tradhtuar ne pafundesi bashkeshorten po aq te bukur, dhe ceku e ekzagjeronte me pijen. Behet fjale per njerez me se te sukseshem ne profesionet e tyre, pra, dhe jo idjote qe jane ne ndjekje te suksesit. Keta te fundit thjesht nuk i kane parate per t’ia lejuar vetes psikanalistin.
,
Të gjithë kemi dëgjuar për Alan Turing-un, shkencëtarin e madh britanik, personin që deshifroi kodin sekret të përdorur nga nazistët, dhe që mendohet se luajti rol të dorës së parë në ecurinë e Luftës II Botërore; ose edhe Turing-un matematikan dhe specialist të inteligjencës artificiale dhe të informatikës.
Në 1952 Turing-un e arrestuan për veprimtari homoseksuale – që në atë kohë konsiderohej krim – dhe e dënuan me “tredhje kimike” (si alternativë ndaj burgimit); me ç’rast i dhanë hormone femërore, ose nuk di ç’helme të tjera. Dy vjet pas këtij dënimi, Turing-u vrau veten duke ngrënë një mollë të injektuar me cianur.
Vëreni – nuk i dhanë gjë trajtim a riedukim psikanalitik, por “tredhje kimike”, të administruar nga një mjek me diplomë.
Në atë kohë mjekët psikiatër i konsideronin homoseksualët si të sëmurë mendorë – dhe megjithatë, establishmentit mjekësor i dukej normale që një i sëmurë të dënohej me burg ose me tredhje kimike, për simptomat e sëmundjes së vet.
Ma merr mendja që edhe mjeku që e gjymtoi fizikisht gjeniun Turing do të ketë pasur bindjen e patundur se akti i tij ishte jo vetëm i mbështetur nga ligji, por edhe etik.
Ai është një përdorim politik i një diçkaje mbi të cilën njerëzimi nuk kishte ende dije të plota.
E njëjta gjë thuhet tani, ekzistojnë, sikundër atëherë disa njerëz që kanë bindjen se psikanaliza duhet përdorur (në shërbim të publikut? me para publike?) edhe kur nuk kanë as kokrrën më të vogël të faktit të efektshmërisë së vetë. Përndryshe njeriu para se të harxhojë gjithë atë kohë dhe gjithë ato para tek psikanalisti apo tek ndonjë tjetër shaman (se edhe këta kanë teoritë e tyre) mund fare mirë të pijë një gotë ujë… meqë as uji, në doza normale, nuk bën dëm.
Kështu është mirë të dallohet çka njohim falë metodës shkencore, e faktuar me prova, statistika dhe eksperimente të përsërituara, nga cka shtrembëron dhe ka shtrembëruar politikani, gazetari apo shumëkush tjetër duke abuzuar dhe etiketën shkencë.
Është i njëjti përdorim politik siç edhe ai i tabula rasas për të krijuar njeriun e ri komunist, që që dështoi bindshëm, edhe pse edhe këta “shkencëtarët” komunistë, apo të krahut të majtë, ishin të bindur për NEVOJËN e një akti të tillë… për të realizuar utopinë e tyre ideologjike. Madje ishin të bindur se njeriu po ishte kundër duhej pushkatuar, sepse ashtu e thoshte dogma. Për mos të folur për lincimet publike…
Përndryshe edhe Lacani mund të përdoret fare mirë idelogjikisht, siç e përmend Dies më lartë, duke e nxjerrë shoqërinë si në krizë “atërore” e duke e reduktuar njohjen e botës sipas interpretimit të një dogme, pa marrë parasysh dijen e vërtetë, të faktuar. Sipas Lacanit dhe Freudit rrezik dalim të gjithë të sëmurë, dashorë sekretë të pavetdijshëm të mamave tona, apo me cik më shumë fantazi mund edhe të jemi nën pushtetin e interpretimit të ëndrrave sipas psikanalistit.
Por është kurioze, ti citon Turingun, kur ky e nxjerr pseudo-teorinë për të cilën po diskutojmë, bllof, sepse është një nga pionerët e inteligjencës artificiale, ç’ka dmth që këto llafet e Lacanit dhe të Freudit shkojnë në kosh të plehrave.
U bë si ajo puna e djallit dhe citimit…
Shkruan:
Po ti pse refuzon ta kuptosh se unë nuk jam ithtar i ndonjë teorie që e hedh poshtë Turing-un, shkencën, ose mjekësinë biologjike; por vetëm nuk mund të pranoj shkencizmin, ose arrogancën – shembull i këtyre je pikërisht ti, në mënyrën si e prezanton veten në blog.
Thjesht besoj se, përtej shkencës së trurit dhe neurologjisë, ka një fushë të gjerë dhe shumë komplekse, ku vepron psikanaliza, psikoterapia dhe mënyra të tjera të cilat u qasen problemeve (dhe njeriut) me mënyra jo-biologjike, por psikologjike.
Në përgjithësi, ekspertiza ka qenë, dhe është përdorur lehtësisht, si vegël nga pushteti politik dhe ekonomik. Sot, të paktën në ShBA, nuk kalon ditë pa lexuar si ekspertiza mjekësore është vënë në shërbim të gjigantëve të farmaceutikës (big pharma) dhe të shoqërive të sigurimit.
Deri në atë shkallë sa edhe vetë sistemi i respektuar i peer review të ketë marrë goditje të rënda, për shkak të komprometimit dhe korruptimit të autoriteteve përkatëse.
Fakt është që kompanitë e mëdha farmaceutike i kanë fshehur qëllimisht efektet anësore të shumë barnave të reja (të ashtuquajtura blockbusters) dhe mjekët kanë bashkëpunuar në këtë komplot. Publiku ka paguar biliona dollarë, por është informuar keq dhe ndonjëherë edhe gënjyer.
Shkenca mund të mbështetet vërtet në metoda rigoroze, por shkencëtarët nuk vijnë gjë me garanci për virtytin; dhe vetë shkenca nuk sjell asnjë garanci etike në vetvete.
Historia e kërkimit shkencor është e pasur me shembuj heronjsh dhe maskarenjsh, si çdo histori tjetër; dhe kjo nuk ka të bëjë me mënyrën si e kërkon të vërtetën shkenca.
E solla shembullin e Turing-ut, për të kujtuar se establishmenti mjekësor i atëhershëm ishte po kaq smug dhe kaq të sigurt në vetvete sa edhe establishmenti të cilit i falesh ti sot; ose më mirë, për të kujtuar se historia e mjekësisë nuk më lejon të besoj asgjë nga ky optimizmi yt i tanishëm.
Ti bëj ça të duash, je i lirë. Nuk më duket se po them gjë se njeriu duhet ndaluar t’i harxhojë paratë e veta tek psikanalisti apo tnë kumar apo me kurva.
Por mua, ta kam thënë e ta përsëris, nuk më “ledhatojnë” fare akuzat e tua, të ngitura në absurd.
Ti herë tjetër, kur të më akuzosh për shkencizëm, nxirr edhe citimin që të të kundërshtoj, nëse do muhabet serioz, jo kështu shatra patra… me perceptime boshe.
Dhe jo duke lincuar në grup siç ka ndodhur dhe rrezik të ndodh sërisht, në këtë temë.
Ne pikërsiht këtë po diskutojmë, një sharlatan si Lacani që abuzon me koncepte shkencore, dhe ngre një dogmë të tillë si ajo Lacaniane.
“Thjesht besoj se, përtej shkencës së trurit dhe neurologjisë, ka një fushë të gjerë dhe shumë komplekse, ku vepron psikanaliza, psikoterapia dhe mënyra të tjera të cilat u qasen problemeve (dhe njeriut) me mënyra jo-biologjike, por psikologjike.”
Asnjeri nuk ka thënë të kundërtën. Ta kam përmendur se ekziston koncepti “psikosomatik” i sëmundjeve. Nga ana tjetër ekziston edhe koncepti i sharlatanëve si Lacani që pretendojnë të kurojnë pacientë pa metodologji dhe pa dhënë prova të efikasitetit të vet. Unë këtë kam diskutuar. Nuk kam deklaruar asgjëkundi se sëmundjet ne përgjithësi apo ato mendore janë kështu apo ashtu.
Ndaj nuk e kuptoj këtë përmendjen tënde as të Farmacive e as të Big Pharmave veçse si një asocim dashakeq nga ana jote për të deformuar qëllimin se përse unë po komentoj në këtë temë. Mbrojtësit dhe apologjetët e Farmacive këtkoi tek ata që financojnë politikën, edhe në shqipëri. E do të shohësh se nja ca kokrra të mira i ke tek mazhoranca e sotme, e Edi Ramës (sikundër mund të ketë patur edhe tek e djeshmja, padyshim.).
Nëse mendon se ke ndonjë kritikë ndaj Big Pharmës nuk ke pse ma përmend mua, unë mund fare mirë të edhe të bie dakord me ty, por nuk është kjo tema. Ti nga ana tjetër je i lirë që këto kritikat e tua ndaj Big Pharmës dhe kujtdo tjetër lobi të fshehtë apo thjeshtë lobi, t’ia paraqesësh tek autoriteteve amerikane.
Dhe prap po ngre disa akuza të pabaza sharlataneske ndaj meje, meqë unë nuk i falem asgjërit, por gjykoj si lexues i pavarur duke e konfirmuar paraprakisht argumentin tim. Jo duke cituar kuturu për të impresionuar dhe sugjestionuar lexuesin siç ke bërë dhe po bën qëllimisht ti, edhe pse puna e Turing, e rrëzon në mënyrë të pamëshirshme pseudoshkencën Lacaniane, në mënyrën se si paraqitet sot (se kushedi, del ndonjë tjetër njeri i zgjuar dhe i bën një modifikim të vogël.)
Phaino, në një koment më lart, u tërhoqe vëmendjen kolegëve (dhe atyre të tjerëve si unë, të cilët ti nuk denjon t’i quash kolegë), për një artikull që vlerësonte bashkëlidhjen mes depresionit dhe niveleve të zinkut në gjakun periferik.
Këtë koment e shoqërove edhe me vërejtjen: “Shpresoj që abstraktin të paktën të jeni në gjendje ta lexoni.” Kjo vërejtje mua m’u duk patronising, ndaj të gjithë atyre që nuk janë specialistë të fushës: qofsha i gabuar.
Shembulli më kujtoi edhe disa vërejtje të tjera që ke bërë, në lidhje me mënyrën si përparon kërkimi shkencor dhe për revistat peer reviewed; sikurse më kujtoi edhe kritikat serioze që i janë bërë sistemit në fjalë.
Nuk po merrem drejtpërdrejt me studimin që citon ti, sepse ai është meta-analizë dhe rezultatet e një meta-analize varen nga saktësia e analizave të analizuara. Por po marr një shembull fiktiv, të një artikulli që “provon” drejtpërdrejt bashkëlidhjen midis niveleve të bakrit në plazmë dhe skizofrenisë.
Një libër që po lexoja para pak javësh, nga David H. Freedman, më thotë se mes artikujve shkencorë (jo meta-analizave!) të botuar në revista peer reviewed, gjasat janë që rreth 70% e artikujve (2 nga 3) të jenë të gabuar.
Dhe ja pse – po përpiqem ta përmbledh argumentin e Freedman-it në pak rreshta.
Së pari, studiuesi që zgjedh të studiojë nivelet e bakrit, dhe jo, bie fjala, të seleniumit, e bën këtë mes të tjerash edhe nga nevoja për të marrë fonde për studimin e vet; sepse pa fonde, ai vetë si studiues ka marrë fund. Fondet janë gjithnjë e më të vështira për t’u siguruar, sidomos nga burime të paanshme; në një kohë që biznesi privat vë në dispozicion burime të mëdha financiare, për t’i “mbrojtur” produktet e veta (p.sh. një ilaç të ri që i mban stabël nivelet e bakrit në gjak).
Së dyti, është provuar se një revistë shkencore peer reviewed do të priret të botojë artikuj për studime me natyrë pozitive – në kuptimin që një studim që provon bashkëlidhjen mes niveleve të bakrit në gjak dhe skizofrenisë do të ketë më tepër gjasë të botohet, sesa një studim që nuk gjen ndonjë bashkëlidhje mes nivelve të bakrit dhe të skizofrenisë (këtë e kanë quajtur publication bias). Kjo i detyron autorët të këkojnë me çdo kusht rezultate “pozitive” nga studimet e tyre, përndryshe rrezikojnë të mbeten të pabotuar. Madje, sa më “pozitiv” artikulli e sa më sensacional në dukje, aq më të mëdha janë shanset e botimit.
Së treti, me të drejtë është thënë, edhe prej teje, se kriter i vërtetësisë së një përfundimi është replikueshmëria; e pra, sipas Freedman, rreth 95% e studimeve në artikujt e botuar në revistat mjekësore nuk replikohen – kryesisht ngaqë për replikimin nuk mund të gjenden fonde.
Së katërti, edhe sikur dikush nesër të studiojë marrëdhëniet mes niveleve të bakrit dhe skizofrenisë dhe të mos konfirmojë dot përfundimet e artikullit në fjalë, gjasat që ky studim të botohet janë shumë, shumë të ulëta.
Së pesti, disa studime që janë bërë për procesin peer reviewed kanë gjetur mangësi të mëdha; p.sh. kur 221 recenzentëve të një reviste shkencore (British Medical Journal) iu dërgua një material ku ishin futur qëllimisht gabime të detektueshme, vetëm 25% të këtyre gabimeve u kapën mesatarisht.
Së gjashti, peer reviews zakonisht nuk i kontrollojnë artikujt për mashtrim ose të dhëna të masazhuara; edhe pse dihet tashmë se një pjesë sado e vogël (por jo edhe aq e vogël, po të kemi parasysh interesin financiar) e studiuesve i falsifikojnë qëllimisht të dhënat, ose të paktën i masazhojnë.
Së shtati, një pjesë e studimeve nuk i plotësojnë kriteret objektive për t’u quajtur të mira (niveli i ekipit, niveli i laboratorit, niveli i personelit ndihmës, etj.).
Së teti, edhe kur një studim shkencor “demaskohet” si i gabuar, gjasat mbeten të larta që ai të vazhdojë të citohet, për inerci, shumë e shumë vjet pas përgënjeshtrimit.
Së nënti, vetë metoda statistikore është e tillë, që rreth 5% e rezultateve të konsideruara si statistikisht domethënëse janë, në fakt, pa domethënie (flukes).
Që këtej edhe përfundimet e habitshme që nxjerr Freedman, i cili mbështetet në bibliografi të gjerë – prandaj edhe duhet lexuar libri.
Kolegët e mi (përfshi këtu edhe ata që nuk duan të jenë kolegë të mi) janë të ftuar të nxjerrin vetë përfundimet nga sa më lart, dhe sidomos të gjejnë pak kohë dhe të shfletojnë faqet 104-125 të librit në fjalë.
P.S. Phaino, të lutem mos harro t’u përgjigjesh dy pyetjeve të thjeshta që të bëra në komentin tjetër – nëse je vërtet në mirëbesim.
“P.S. Phaino, të lutem mos harro t’u përgjigjesh dy pyetjeve të thjeshta që të bëra në komentin tjetër – nëse je vërtet në mirëbesim.”
Qe ta beje kete, duhet qe Phaino te flase me fakte, me prova, dhe me argumente. Por sic duket, Phainos nuk i intereson kjo. I intereson te flase per faktet por jo me fakte, per provat, por jo me prova, per argumentet, por jo me argumente. Po te mos injoronte pyetjet qe i jane bere, Phaino do i leshonte pretendimet e veta ne besim te sensit kritik te lexuesit, por Phainos nuk i intereson qe dijen e vet t’ia nenshtroje falsifikueshmerise Popperiane duke sjelle argumentet e duhura, me fakte, prova dhe ekzegjeze, per sharlatanizmin dhe dogmatizmin e psikanalizes. Absurde se si dikush qe flet aq fuqishem dhe me vrer kunder dogmatizmit, ende nuk ka dhene argument tjeter pervecse “une di, ju s’dini.”
p.s. se mos te duket lincim ne grup kjo kerkesa per fakte qe mbeshtesin pretendimet e tua, ore.
@ Lulian Kodra:
Po rri ore urt, mos kerce pupthi, si kalama kopështi. 😀
Ti fillove që në krye të më bëje analizën mua, duke thënë “ka lexuar këtë ka lexuar atë”. Tamam si telepatik… i dështuar. Nga njëra anë pretendon se njef leximet e mia, nga ana tjeter vjen me provokime bajate dhe kërkon emrin tim. Tani, shikoji edhe njëherë letrat, hidh prap fall, se ndonjëherë ta marrë e mira ta marrë del edhe gabim… i ka falli këto probleme.
Ne fund lëshon edhe vezën e artë: “Mua me quajne Dorian Kulla”, thote, dhe e përplas emrin fortë, si kaposh lakuriq. 😀
Kam thene qe ne fillim:
“ta zeme se Xhaxhai me te vertete nuk di, se Lakani ne fakt ka pretenduar qe psikanaliza eshte shkence. Atehere, bujrum na thuaj ku? Ti qe ja ke pire lengun Lakanit, dhe qe ke guxim te na thuash se eshte i rrezikshem pasi do te kaloje per shkence dicka qe nuk eshte, pse nuk na e thua se ku e ka thene kete? Kete thuaj perpara se te perpiqesh te besh me turp tjetrin pse tregon modesti shprehje. Po ja nuk diti, pune e madhe, e di ti, do e korrigjosh. Ta korrigjosh ama. Ne filan tekst, apo filan ligjerate, ne filan faqe, ja ku e paska thene Lakani, o Xhaxha, e kishe gabim. Ja keshtu beje dhe mos e mbush komentin me fluff mistik.”
Pra nuk fillova une te them “ka lexuar kete, e ka lexuar ate,” se s’jam as telepatik, dhe as sharlatan, si ke qef ti quash ti kundershtaret e tu ne debat, por plasi syte dhe lexo si e fillova une, me nje kerkese mese normale, qe termat dhe pretendimet e tua t’i faktoje me tekst, e njejta kerkese qe refuzon dhe refuzon ta plotesosh, dhe vetem pas kemebenguljes tende per mos u marre me tekstin por njekohesisht duke vazhduart me te njejtat pretendime, vetem atehere kur cdo njeriu normal do i humbiste durimi e do mendonte se ti nuk e ke lexuar ndonjehere Lakanin, vetem atehere pra, e ngrita dyshimin me se legjitim se ti nuk di c’flet. Pra plasi syte, fol me fakte se aty jane, dhe mos u bej sharlatan.
Ah po, edhe per emrin. Jam une s’jam une sharlatan, e kam nje emer, e kam aq integritet moral sa mos fshihem pas pseudonimeve, nga ai integritet moral per te cilin ti di te flasesh por nuk di ta misherosh. Ndersa ti je thjesht nje bulurites interneti, nje cope bully, aq i pasigurt ne “dijet” e tua, aq sharlatan dhe i pamoralshem, sa nuk ke guxim t’i mbeshtesesh keto “dije” as me emrin tend te vertete.
E o mirë, të faleminderit për komplimentet.
Sa për atë, unë hyra në temë për të zhbërë mistifikimin e Vehbiut mbi citimin tim, dhe siç duket asnjë nga ju burrat e fortë nuk arriti të tregonte të vërtetë pretendimin sipas të cilit unë kisha ngritur një straw-man. Kaq.
Të tjerat pastaj, Vehbiu të shkruaj apo komentoj cfarë të dojë, mbi farmacitë, mbi lobet e fshehta, mbi postmodernizmin etj etj. Mua nuk më intereson. Aman, a ka mundësi mos të më citosh kot, dhe mos të më asociosh në mënyrë dashakeqe me gjëra për të cilat unë nuk jam shprehur. Kam kërkoj, si blog intelektualësh të ndershëm që jeni. Unë nuk dua të përfshihem në debate të tjera të kota. Juve u interesojnë, diskutojini, asnjë nuk ju ka ndaluar.
Dhe sa për citimin, ja ku ta kam dhënë përgjigjen: “Të gjykuarit e veprës së Lacanit si shkencore, dhe kritikimi i kësaj me metodën shkencore, nuk kërkon doosdoshmërisht që autori të pretendojë se kjo është shkencore (psh me një parathënie pompoze). Përkundrazi, ky është tejet i rrejshëm si arsyetim meqë, teoria nuk bëhet shkencore vetëm duke pretenduar se është e tillë. Psh shkenca islame. Vetë trajtimi i psikanalizës Lacaniane në shkrimin e mësipërm, pra për qëllime të kurimit të pacientëve, kërkon një gjykim metodologik shkencor nga ekspertët. Të cilët ekspertë, ta marrë e mira ta marrë, fatkeqësisht për akuzat për shkencizëm e kanë dhënë një verdikt… deri në provë të kundërt. Të mos harrojmë natyrën e shkencës. Trial and error. 🙂 ”
Pi ti si llafollog debil që je, dhe me syzet e tua letrareske llafolloge* flet përçart edhe për gjëra që nuk ua ke haberin fare… Dhe këtë nuk po e them unë “si shkencëtar”, por si qytetar me sens kritike, sepse kushedi sa studentë mjekësie do të kenë qeshur me broickulalt e tua.
Dhe jam i bindur, se unë me “shkencizmin” tim (të pretenduar, por të pa ilustruar – përndryshe shkencistë janë gjithë shkencëtarët e botës, të gjithë ata që lexojnë gjëra shkencore, apo që janë të informuar për gjërat e shkencës) kam qenë më i lexueshëm se kushdo tjetër për lexuesin profan. Po siç kam thënë, lexuesi le të gjykojë. 😀
Unë jam fare i qetë… Shëndet tyja, e më pak fjalë më shumë realitet. Apo realiteti nuk ekziston, ekzistojnë vetëm fjalët… ? lol
*Edhe një sqarim, Unë nuk kam gjë kundër letërsisë apo filozofisë të trajtuara në mënyrën e duhur, pa i kaluar kompetencat e veta. Madje vepra ime letrare e preferuar, është e rrezik do të mbetet Fausti i Gëtesë(si vepër letrare, jo si bibël! 🙂 ).
I thua kolegut tënd:
Avash-avash, po të del kallaji.
🙂
Opo… pas gjithë atyre sharjeve në drejtimin tim, jo vetëm nga z Kulla…
Apo pas kësaj: “Ndersa ti je thjesht nje bulurites interneti, nje cope bully, aq i pasigurt ne “dijet” e tua, aq sharlatan dhe i pamoralshem,”
Dmth, më analizoi edhe moralin, pasi hodhi fall edhe mbi ato që kisha apo nuk kisha lexuar unë…
Çfarë tjetër të thuash…
Shëndet pra. 😉
“C’hyjne ketu tensionet ekonomiko-sociale o njeri? C’hyn ketu ambicia per nje karriere te sukseshme apo kafet e pira me tepri, o njeri?”
Po hyn, o njeri! Ja po pervesh menget te pergjigjem… 🙂
“Sigurisht qe nuk kemi te njejtin veshtrim per bazen biologjike te neurozave, nga momenti qe ti ke veshtiresi te identifikosh bazen biologjike te neurozave dhe mendon, gabimisht, se tre kafe ose tre nete pa gjume mund te te te ndryshojne biologjine dhe te te bejne quasi-bipolar.”
Sa e forte! Une i paskam thene kete mbroçkulla me siper?! … Po sikur? Mos ndoshta i keni thene ju?
Po SiGURISHT, qe nuk kemi te njejten vështrim per bazen biologjike te neurozave qe ti/une ke/kam veshtiresi te identifiko(j)sh bazen biologjike, etj…
“… cfare jane keto pyetje prej profani nese une mendoj…”
Kjo eshte fyese, teper fyese, por jam xhentellmen do ta kapërdi, pavarësisht se me humbje te dinjitetit.
Ne lidhje me shefin tuaj, cka ben ai, futet ne kategorine e gjere te “sexual primiscuity”-it, nderkohe qe eshte ne nje “commited relationship” , sic eshte martesa. Vetem se duket burre me shije, përderisa seksin e radhes e realizon gjithmonë me gra te bukura dhe nuk merr mbare cfare mund te gjej rruges. Ka kërkesa per veten. A thua mos ka te beje me faktin qe eshte pareli? Nder rastet e rralle, perderisa kjo kërkon mjeshteri. Kjo qe ka ai futet(mendoj se futet) ne kategorine e nje crregullimi mendor, qe ka shume mundesi te jete bipolar, sepse eshte nje nder karakteristikat me dalluese te kësaj semundje, duke perfshire edhe faktin qe duhet te jesh vertete nje “confidence man”(con man) te arrish te jesh “pafundësisht” i suksesshem.
Kjo pa qene doktor, thjesht me intuite psikoanalisti… 🙂 keshtu qe nuk eshte nevoja per ndonje honorar.
Mos te harrojme, se tema e seksit ne doli edhe si ne shteg, se “the center piece” e psikoanalizes froidiane-lakaniane eshte pikërisht seksualiteti.
Ne lidhje me bazen biologjike te sëmundjeve mendore po perkthej dicka nga nje artikull “popullor” ne site-in e American Psychological Association( link-u me poshte).
http://www.apa.org/monitor/2012/06/roots.aspx
Eric Kandel, MD, nje laureat i Nobelit dhe profesor i shkences te trurit ne Columbia University(atje ku ka edhe nje institut te psikoanalizes) thote: “Te gjitha proceset mendore jane procese te trurit, dhe per rrjedhoje te gjitha crregullimet e funksionimit mendor jane semundje biologjike. Truri eshte organi i mendjes. Ku tjeter mund te jete(semundja mendore) nese nuk eshte ne tru.”
Richard McNally, PhD, nje psikolog klinik(al) ne Harvard University qe përpiqet t’i pergjigjet pyetjes se cfare eshte semundja mendore ne librin e tij, mendon se faktoret jane me kompleks: gjenetike, biologjike, ambientale dhe sociale(nuk thone kot, “the great minds think alike”).
Sic mund te kuptohet nga artikulli gjenetika, biologjia dhe faktoret ambientale-sociale duhet te faktorizohen ne ekuacionin qe akoma pritet te zgjidhet ne lidhje me sëmundjet mendore. Por artikulli flet vete… eshte nje përmbledhje inteligjente e dy tenet-eve te shkences, natyres se saj dhe metodes shkencore.
Desha te shtoj ne fund ne lidhje me amanetin e Lacan-it: “Kur psikoanaliza te jete zhdukur(te mos jete me) nga(ne) udhëkryqet, ndalesat ne rritje te civilizimit, cfare eshte dëshmuar(te kuptohet si sinoret e ardhshme, stafeta metaforikisht) ne Ecrits(qe konsiderohet si magnus opus-i i tij) duhet te merret nga dikush tjeter.”
I zoti parashikoi fundin e shkences se tij.
Po presim marresin e stafetes qe nuk pritet te jete ne lidhje me psikoanalizen, por me thelbin e amanetit te tij: “e pandergjegjeshmja eshte strukturuar si nje gjuhe”.
Read, per mua shkaqet biologjike nuk jane gje tjeter vecse substanca kimike, organike qe truri dhe fiziku i individit te semure nuk i prodhon dot ne sasine e duhur, ndaj dhe eshte legjitim ne keto raste nje trajtim farmakologjik, me barna pra. E pandergjegjshmja ime me kerkon te te specifikoj ne menyren me te detajuar te mundshme ate qe eshte pershtypja ime per shkaqet biologjike te semundjes mendore.
Ideja jote ishte kjo: “edhe nje ndryshim ne dieten e te ngrenit, apo pirja e kafes me tepri, mungesa e gjumit, mund te shkaktoje crregullime biologjike, per pasoje edhe gjerat e tjera me rradhe, semundjet, neurozat, patologjite e koheve moderne.” Keto, sipas meje hyjne ne shkaqet ambientale, nutricionale, komportamentale, por nuk mund te jene shkaqe biologjike te mirefillta. Tani, une e di qe ti je nje xhentellmen i vertete 🙂 dhe po perfitoj per te te vene ne dukje perseri qe nderhyrja jote fillestare ishte pak prej ‘profani’.
Artikulli i sjelle vetem se e mbeshtet idene time dhe te shume te tjereve, por edhe tenden tani se fundi verej me kenaqesi, se nuk duhen mbivleresuar kurre shkaqet biologjike, per reference shiko c’thote Jerome Wakefield, profesor i Punes Sociale dhe Psikiatrise ne New york University.
Tani, vertet ti mendon se ish-shefi im apo une te kemi ndonje veshtiresi te lindur ne lidhje me shtjellimin e promiskuitetit seksual per vdekataret e zakonshem ? Une fjala vjen, i kisha edhe ofruar kohen time te lire qe kisha ne dispozicion per ta degjuar ndersa artikulonte historine e ngaterruar te dashurise/urrejtjes me bashkeshorten qe e kishte njohur dhe dashuruar qe ne moshen 4-vjecare, ne kembim sigurisht te gjysmes e honorarit te kripur te psikanalistes apo te rritjes progresive te pages sime te mjere prej praktikanteje, por nuk me degjoi. Njeri erudit, pervecse sigurisht nje ‘prinicipe del foro’, sic thone italjanet. Femrat i terheq gjithmone mendja tek nje mashkull, besoj se ishte kjo arsyeja, fakti qe menderisht dominonte. Por shume korrekt me ne dhe me koleget, fjala vjen. Kurrsesi bipolar, 90% e profesionisteve qe njoh bejne te njejten jete si ai, me ndryshimin qe keta as nuk i bren ndergjegja aq sa te kontaktojne nje psikanalist 🙂
Tani, rilexoje komentin tim dhe do te shikosh te misheruar fare mire thenien e Lakanit 🙂
“Tani, rilexoje komentin tim dhe do te shikosh te misheruar fare mire thenien e Lakanit :)”
E keni fjalen per “e pandergjegjeshmja eshte strukturuar si nje gjuhe” dhe kur stafeta duhet te merret nga dikush tjeter. Apo e ke fjalen per ndonje thenie tjeter?
Pasi lexova shpjegimin tend siper, une do te zgjidhja epigramin lacanian “e pandergjegjeshmja eshte strukturuar si nje gjuhe”. Diskursi juaj i mesiperm eshte tipik metonimik lakanian: “Dua…(boshllek)… por cfare?.
Kjo metonimi i referohet zhvendosjes se kuptimit nga nje “signifier” ne nje tjeter “signifier” kur ne subkoshience gjendja eshte akoma ne ate fazen feminore, eksperience prelingustic-e.
Deshira kthehet ne nje lloj kerkese(ne kerkim), ne kete labirinth te subkoshiences, dhe perfundon duke u kapur vecse me vetvetes, duke e kthyer veten ne objektin ne kerkim.
Lacani do ta kishte mbyllur sesionin e tij te shkurter duke thene me nje shprehjen famekeqe: “Desire is the desire of the Other”(Ecrits) Deshira eshte deshira e Tjetrit.
Kete te fundit po e le si gje-a-gjeze: cfare donte te thoshte ai me kete?
Keshtu i kapet(i perqafohet) kuptimi sic duhet epigrames me siper.
🙂
Prit pak Read Me. Dy komente me lart nxorre seksualitetin si objekt te psikanalizes, dhe edhe pse nuk pate replike, u vetkorrigjove, dhe tashti tingellon sikur po nxjerr deshiren. Thua ky vetkorrigjim ka per shkak deshiren e Tjetrit per besnikeri dhe mirekuptim ndaj tekstit? (Tekstit te Frojdit, vetkuptohet).
RM, se pse kam pershtypjen qe bashke u kuptuam shume mire kete here 🙂
Je i mirepritur cdo here qe do te te duhet te te shpjegojne gjera elementare i dashur.
Sigurisht, nuk mund te pretendosh te me harxhosh kohe te cmuar me gjera fare fare elementare….
Read, ky Kandeli ka bërë, në bashkëpunim me kolegë të tjerë të vet, edhe një libër të neurofiziologjisë. (http://www.amazon.com/Principles-Neural-Science-Eric-Kandel/dp/0838577016)
Këtu, me sa di unë studiojnë studentëtë e mjekësisë të vendeve perëndimore, në daç kur studiojnë fiziologjinë, që është një nga lëndët teorike bazë në fushat biomjekësore, në daç kur bëjnë specializimin për neurofiziologji, neurologji, apo të tjera gjëra që kanë të bëjnë me studimin e trurit.
(Për më tepër, nëse nuk e njeh punën e Kandelit do të sugjeroja, jo për ty në mënyrë të veçantë, të lexohej diçka mbi organizmin-model se ku e ka zhvilluar kërkimin e vet ky zotëria. “Aplysia californica”. kështu kuptohet pjesërisht se si përftohen disa nga dijet tona mbi trurin dhe “epifenomenet” që lindin prej tij)
Rashë në kontakt me të kur ma sugjeroi një mik, dhe kur e lexova, këtu e disa vite më parë, 🙂 çfarë të them… mu hapën sytë si i thonë. Pa ditur këto koncepte themelore, njeriu është e kotë, nuk ka për të arritur kurrë të kuptojë se si teorikisht (meqë nuk kemi njohuri të plota) është e mundur që nga truri të “dalë” mendja…
Nuk e di nëse profesorët e Fac. të Mjekësisë e kanë përkthyer për studentët e vet. Nuk do bënin keq!
P.S: Një diçka e vogël, ku një meta-analizë tregon një lidhje (kujdes tek kuptimi i lidhjes) mes depresionit dhe nevelit të zinkut: http://www.biologicalpsychiatryjournal.com/article/S0006-3223(13)00451-4/abstract
(Shpresoj që abstraktin të paktën të jeni në gjendje ta lexoni)
Shkruan:
A mund të sjellësh ndonjë referencë për këtë që thua, sa u përket psikanalistëve shqiptarë?
Shkruan:
Unë s’kam dëgjuar të flitet gjëkundi për ndonjë mundësi të tillë, por mbase s’i kam mbajtur veshët hapur sa duhet. A mund të sjellësh edhe këtu ndonjë provë ose referencë se vërtet kjo është diskutuar ose konsideruar diku?
Shkruan:
Edhe mjek mund të bëhet kushdo – mjaft të marrë diplomën e mjekut. Këtu më poshtë do të lexosh për rrugën që duhet të ndjekë dikush, për t’u bërë psikanalist në NYC:
http://www.op.nysed.gov/prof/mhp/psyanllic.htm
Nuk më intereson, ky diskutimi (http://xhaxhai.wordpress.com/2013/12/30/to-lacan-or-not-to-lacan/#comment-34398).
U futa në debat për të saktësuar atë që kisha thënë tek tema tjetër. As për të mbrojtur lobotominë, as psikiatrinë, as kapitalizmin, as Big Pharman, e as se si funksionon publikimi në revista shkencore.
Pra nuk të përgjigjem,për sa më lartë. (Por natyrisht e di fare mirë se, mund të vi ndonjë Aleks djalë heteroseksual dhe të tregojë se Phaino është injorant.)
Nuk të përgjigjem sepse ti tërheq vëmendjen me gjëra që nuk janë pertinente.
Nëse je në gjendje ta rrëzosh atë dhe ata që kanë nxjerrë ato rezultatet mes relatës nivele zinku -depresion, bujrum, e di vendin ku bëhet. Nuk të pengon njeri, madje unë të uroj ta bësh, sepse do të rrisësh dijet e të gjithëve ne.
Kështu funksionon shkenca, provë dhe gabim. Ose, me feedback (prapaveprim) negativ dhe pozitiv, që për mua personalisht janë edhe filozofi jete, përtej të qenit edhe “filozofi” e shumë proceseve natyrore, fiziologjike etj.
Apo nuk e bën dot? Apo po merresh me çikërrimat dhe po i lë fushë të lirë Kullë provokatorit? 🙂
Sa për referencat, nuk janë fare pertinente me thelpin e komentit.
Gjithsesi, për t’i mbyllur gojën ndonjë spekulatori: kam sjellë artikullin e The Guardian. Ndërsa për sa u përket psikanalistëve shqiptarë, ajo është çka më kanë referuar të tjerë, kolegë. Mund edhe ta marrësh si anekdodë, nuk më intereson. Nuk është pertinente me thempin e komentit tim, dhe as me shqetësimin tim, të parashtruar nëpër komentet e kësaj palo-teme. Qasja e përgjithshme nëpër botë është se psikanaliza është në rivalitet me të suksesshmen CBT. Kaq.
Sa për citimin e dytë, as unë nuk thashë se ka folur ndonjë, sepse nuk e njoh realitetin shqiptar. Pavarësisht kësaj, , financimi i psikanalizës me para publike është një akt obskurantist, në daç për standardet perëndimore, në daç për mendimin tim personal, si qytetar i shqetësuar.
Përndryshe mund dhe duhet t’ua kishe këruar referencat dhe citimet të gjithë atyre që më shanë, akuzuan, dhe spekuluan jo vetëm mbi personin tim por edhe mbi atë që kisha po nuk kisha lexuar unë.
Shkruan:
Korrigjim: nuk të duken ty pertinente. Për mua janë. Kushedi edhe për ndonjë tjetër. Për ty nuk janë, sepse e rrëzojnë kështjellën prej letre, që u përpoqe të ngresh.
Shkruan:
Po ç’argument është ky? Unë dua t’i besoj asaj relatës, sikurse dua t’i besoj mjekut ekspert, kur të më thotë nesër që të pi këtë apo atë bar, nëse dua të kuroj depresionin tim (bie fjala).
Dhe argumentet e librit që citova unë, vënë një pikëpyetje të madhe, në mënyrën si po përcillet ekspertiza, veçanërisht në lëmin e mjekësisë.
Në këtë rast, distanca mes mjekësisë “shkencë” dhe mjekësisë “art” zvogëlohet shumë!
Dhe ky është argumenti që mua më duket pertinent – nëse ty nuk të duket i tillë, atëherë ti je në keqbesim.
Shkruan:
Por më intereson mua. Sepse kështu del që ti u ke rënë kot në qafë atyre, ose ke folur në bazë thashethemesh – gjë që prej teje nuk e prisja.
Thua:
Më vjen keq, por këtë temë ti e hape në blog; unë vetëm sa e zhvendosa nga shkrimi i Pishakut dhe e nxora më vete.
Shkruan:
Por ama e njihje realitetin shqiptar aq mirë, sa të shkruaje:
Në kontekstin e një debati që mori shkas nga botimi në shqip i librit të Lacan-it “Mësimet e mia”.
Dhe më tej, kur shkruajte:
Kush nuk e njeh realitetin në Shqipëri dhe flet kështu, është duke spekuluar – pikërisht si Lacan-i.
Me falni qe po nderhyj edhe une, por, meqenese nuk e njoh fare fushen, dua te bej nja dy pyetje qe mund te rezultojne ndoshta naive:
Ketu u kalua si me marifet nga botimi i nje libri te Lacan-it, ne diskutimin nese ka baze shkencore psikanaliza apo jo, deri te sistemi shendetesor shqiptar.
Tani une di se ne Universitetin e Tiranes, perveç fakultetit te mjekesise, ne kemi edhe nje fakultet apo dege psikologjie, ku pergatiten perkatesisht mjeke psikiater dhe specialiste te psikologjise dhe te psikoterapise. Doemos qe ne keto fakultete do te kete katedra te psikiatrise dhe te psikologjise me shume profesore eksperte te specializuar jashte Shqiperise dhe te perditesuar me zhvillimet me te fundit shkencore ne fushat perkatese.
Mbi ç’baze thuhet atehere se botimi i librit te Lacan-it rrezikon sistemin shendetesor shqiptar?
Cilet nga keta profesore kane perfshire ne programet e tyre mesimore metodat e Lacan-it apo te psikanalizes ne dem te metodave te tjera? Me fjale te tjera, pse behet lidhja e shkurter “libri i Lacan-it – sistemi shendetesor shqiptar”?
Me tej akoma:
Phaino e tha me se nje here se nuk eshte kunder botimit te librave te psikanalizes, Frojdit, Lacanit e Co.
Ndersa Xha xhai, nga ana e tij, perveç se ka perkthyer librin e Lacan-it, nuk me duket se ka nderhyre drejtperdrejt dhe ka bere çmos qe metoda e Lacan-it te pershtatet nga sistemi mjekesor apo te shpallet si e vetmja terapi psikologjike zyrtare ne sistemin mjekesor shqiptar.
Per bese, nuk e marr vesh, ku eshte problemi ketu?
Në fakt, Relapso, unë një copë përkthim kam bërë; edhe pse kam miqësi me Jolka Nathanailin, që është edhe psikoanaliste e shkollës së Lacan-it në Tiranë dhe që, tek e fundit, u bë shkas për përkthimin; dhe që më duket njeri shumë i përgatitur dhe me integritet etik; pa folur për aktivizimin e saj në veprimtari të ndryshme kulturore në Tiranë.
Por mua më shqetësoi kjo replikë fillestare e Phaino-s në lidhje me psikanalizën lacaniane:
Dhe më shqetësoi sepse i përkiste një filli diskutimesh ku ishte folur më parë për librin e përkthyer prej meje – dhe që tani u cilësua sikur “keqinformonte publikun”, libri vetë dhe ndonjë fjalë e mirë që mund të jetë thënë rreth tij ose përkthimit. Ishte një gjykim ku e pashë veten të ndotur, meqë u gjykova si të isha palë në komplotin për lakanizimin e kulturës shqiptare.
Ne fakt pyetjet e mia i drejtoheshin Phaino-s.
Lexova ketu se Phaino nuk eshte psikolog, e madje thote se nuk e njeh realitetin shqiptar. Nuk me duket se eshte psikolog as Xha Xhai apo Read Me, L. Kodra e te tjere qe u perfshine ne kete diskutim e madje del se askush nga keta nuk e njihka realitetin shqiptar nga pikepamja psikoterapike.
Atehere, do te thosha une, kur s’kemi pula, pse bejme ish?
Ky diskutim u nis keq qysh ne fillim, kaloi kot se koti nga nje dege ne tjetren dhe tani nuk ka gjasa t’i gjendet me filli.
Xha Xha, sa per citimin e lartpermendur, une i mbetem asaj historise se atij qe hodhi nje gur ne uje…
Thotë Xha2: “Kush nuk e njeh realitetin në Shqipëri dhe flet kështu, është duke spekuluar – pikërisht si Lacan-i.”
Dmth, ti me dije apo me padije, ke përkthyer një sharlatan spekulator, si Lacani? 🙂 Dmth nuk ishte ajo që po thoja unë tekl tema tjetër? Apo… ti ke prap të drejtë?
P.S: të kujtoj zorëti se ti në shkrimi tënd ke shtrembëruar fjalët e mia, në një mënyrë aspak intelektuale, duke më akuzuar për straw-man argument. Për kaq ndërhyra. Të tjerat diskutohen në vende përkatëse, nga njerëzit përkatës.
Shëndet!
Ah, po unë nuk e kam problem fare spekulimin – ti e kishe, dhe e ke.
Unë mbetem i mendimit se ti ndërtove një straw man argument me Lacan-in. Nëse të kam shtrembëruar fjalët, urdhëro dhe drejtoi – hapësirën e ke në dispozicion.
Përndryshe, është e drejta jote të tërhiqesh nga diskutimi kur të duash – por se për çfarë diskutojmë në PTF, këtë nuk e vendos ti.
Shëndet! 🙂
Sinqerisht une nuk e kuptoj gjithe kete negativizem ne lidhje me psikanalizen. Shpeshhere mund te behet fjale per rrethe qe nuk priten, psikiatria klinike le ta quajme, nga njera ane, dhe praktikat psikanalitike. Here te tjera mund edhe te shoqerojne njera-tjetren ose t’i mbivendosen njera-tjetres. Problemet fillojne kur ti e likuidon psikanalizen si nje ‘shamaneri’, nuk eshte keshtu. Shume njerezve ua ka permiresuar cilesine e jetes. Jetojme ne nje bote super te stresuar dhe te gjithe ne njefare menyre e vuajme stresin e ketyre koheve. Mua personalisht stresi me provokon therje ne stomak, dikujt tjeter I meket goja dhe pothuajse belbezon diten qe duhet te shkelqeje si profesor perpara studenteve, nje tjeter ha thonjte vazhdimisht ne tren, nje tjeter nxjerr gersheren dhe fillon t’i prese thonjte ne prani te te tjereve gjiothmone ne subway. Dhe ty nuk te ngelet tjeter vecse te mundohesh t’i shpetosh thonjve te prere qe mund te te kercejne deri ne sy e te te qorrojne.
Nuk bej shaka, per fat te keq. Ndaj them se duhet ca mirekuptim reciprok ne kete teme, dhe kjo fare sinqerisht dhe me deshire per te debatuar.
Nuk ka ndonjë ndryshim të madh nga shamanëria apo nga ata kuruesit e lagjes. Edhe ata, nëse i pyet, e kanë një teori, syri i keq, shpirti që nuk gjen paqe etj. Natyrisht, nuk përdorin barazime të tipit: “rrënja katrore e -1 = seksi mashkullor”, dmth nuk janë kaq të “rafinuar” 😀 ; nuk kanë prerje moderne të flokëve, dhe nuk jetojnë në qytete të mëdha etj etj.
Këto problemet e mësipërme më duken se lindin më shumë nga një konjicion i gabuar i rrethanave dhe rrethinave. (Pastaj stresi “kurohet” edhe duke dalë një ditë jashtë Tiranës, Milanos, Frankfurtit, apo Nova Jorkut, ose duke e zgjedhur dhe seleksionuar mjedisin ku rri dhe njerëzinë ndaj të cilës ekspozohesh).
Ndërsa ai që pret thonjtë në tren, nuk ka nevojë me patjetër të shkoi tek shamani i radhës, sepse problemi i tij, vjen pra nga një konjicion i gabuar i rrethinës dhe mënyrës se si jetohet, apo dhe sillet njeriu në metro’. Pra ai që pret thonjtë nuk ka patur medoemos ndonjë nga ato gjërat thotë Freudi apo Lacani psikanaliste.
Mëpastaj, mua mirëkuptimi më iku që kur pashë se shkëmbimi im me Read Me tek tema tjetër ishte deformuar.
Une nuk besoj se je ne mirebesim, Phaino, jo me. C’rendesi ka shkembimi yt me RM te tema tjeter apo shkembimi im me Hyllinin te tema e Katovices, o njeri, kur sinqerisht kjo ishte tema e duhur per te diskutuar per psikanalizen?
Tjetri, i cili mund te jete une, Luliani, Xha Xha-i, apo kushdo, te nderon, ben dy kerkime, sjell ne mend gjtihe ato qe di per kete teme, dhe ta kerkon mendimin me miresjellje, ne fillim, ne vazhdim dhe ne fund. Po ti e nise keq kete debat, sepse sulmove I pari dhe shume keq autorin e shkrimit. Beme sikur nuk kishte ndodhur gje, edhe ti edhe ne te tjeret, po me sa duket nuk funksionoi. Nuk di me c’te te them, jam pa fjale.
Nuk ka problem te me pergjigjesh mua babam, se une pseudonim jam, vetem mendoje njehere me qetesi kete pune. E cove ne djall ate qe mund te ishte nje teme shume interesante diskutimi. Nejse xhanem, gjerat kryesore u thane, edhe keshtu.
“Edhe ata, nëse i pyet, e kanë një teori, syri i keq, shpirti që nuk gjen paqe etj. Natyrisht, nuk përdorin barazime të tipit: “rrënja katrore e -1 = seksi mashkullor”, dmth nuk janë kaq të “rafinuar””
Bere c’bere e more prape pa vertetim se barazimi me lart eshte gur themeli ne teorine e psikanalizes, kur fare mire mund te jete po aq margjinal sa edhe lloji i kolonave te nje ndertese (dorike, korinthe, a ku di une).
Eshte e habitshme se sa thjesht e konsideron teorine psikanalitike si prifterore ngaqe ben argumente jo shkencore, kur nga ana tjeter, i ben vete argumentet te tilla. “Beni si them une,” tha prifti… E di vete vazhdimin, mjeshter.
lol Mirë…
Po ajo Kristeva… edhe ajo teori interesante paskërka… E nxori teorinë e relativitetit të Ajnshtajnit maskiliste, seksiste etj. lol
Të argëtojnë këta post-modernistët, ku bën pjesë edhe “shoku” Lacan. 😀
“lol”?
E qarte. Argument bindes.
Nuk njoh background-in formativo-studimor te Lacan-it perveçse nga leximet e shkrimeve te tij; keshtuqe s’di ç’te them. Di vetem qe shkenca eshte bere pushtet ose me mire te them si ne komentin tim te pare qe pu-shteti perdor shkencen duke e shnderruar ne teknike sepse keshtu eshte me e shfrytezueshme ekonomikisht. Pu-shteti nuk ka kohe te hetoje, hulumtoje, kerkoje pafundesisht siç e kerkon deontologjikisht profesioni i shkencetarit. Pu-shteti funksionion ne baze te hic-et-nunc te deshirave anarkoide te tij (anarkia e pushtetit e cilesonte Pasolini …per te bere dallimin nga nje anarki e paster pertej çdo pushteti). Nuk eshte kaq pafajsisht qe fjala ‘reveals’ ligjesite e natyres; fjala eshte pushtet.
Psikanalistët në NYC, të të gjitha shkollave, janë aq ekonomikisht të fuqishëm dhe aq etikisht të konsoliduar, sa ta disiplinojnë vetë profesionin e tyre, pa pasur nevojë për ligje të imponuara nga jashtë.
Nuk e njoh “the economic standing” te psikoanalisteve. Me sa kam mesuar ka mbi dhjetra (ndoshta 70) institute qe certifikojne njerez si psikoanaliste vetem ne NYC.
Nuk habitem per asgje, sepse ketu jemi si ne nje “Solomon modern Kingdom”. 🙂
“Apo realiteti nuk ekziston, ekzistojne vetem fjalet”
Kush e tha kete? Kjo eshte brockulla qe ke frike mos mashtron dynjane? Por kush e tha kete, pra? Dhe ku? Lakani, Kristeva, Frojdi? Apo nuk ka rendesi fare qe kete ndoshta vetem Berkley e ka thene? E ke idene cfare eshte straw man, apo jo? Ti mveshesh psikanalizes cilesite e idealizmit te Berkeleyt, ja c’eshte. E di si i shpeton straw man-it? Duke hapur tekstet e psikanalizes dhe duke vertetuar qe nuk po flet brockulla vete, se ne fakt, ja ku e paskan thene. Por sic thashe, ty nuk te intereson kjo. Nuk eshte “pertinente,” nuk eshte “thelpi” nese ato qe thua i qendrojne testit te tekstit. “Thelpi” eshte… boh?
Phaino e humbi këtë debat, sepse nuk e njeh mirë psikanalizën, por duket sikur ka lexuar disa libra që e karikaturizojnë psikanalizën; sikurse nuk e njeh mirë post-modernizmin, por duket sikur ka lexuar disa libra që e karikaturizojnë post-modernizmin. Ai gjithashtu duket sikur nuk është i vetëdijshëm se kredoja e tij nuk është shkenca, por shkencizmi – ose përpjekja për të rikthyer autoritetin e fesë në punët e dijes. Megjithatë, mund të kish dalë në mënyrë disi më elegante nga debati, gjë që nuk e bëri, sepse ai, në thelb, i përçmoi të gjithë ata që nuk u rreshtuan me të. Vijmë sërish tek etika – ose pikërisht ajo që shkenca (dhe aq më pak shkencizmi) nuk ta siguron dot. Ja që duhen, pra, edhe arti, edhe filozofia, edhe letërsia, edhe psikanaliza – sepse përndryshe njeriu ngec në nivelin mendor të një fëmije të kapur në trupin e një gjiganti; dhe shkenca pa këto të tjerat prodhon shëmti.
Mua me duket se perleshje te tilla ka pasur gjithmone ne historine e shkences dhe te mendimit, dhe ne fakt duhet te kete gjithmone, dhe nuk e di pse, por kjo eko e Sokalit ketu, se bashku me vete Sokalin, se c’ka nje eko te pozitivizmit logjik, shkolle qe lindi si reagim i opacitetit te Heidegger, dhe qe pohon se objekti i filozofise eshte sqarimi logjik i cdo mendimi.
Ajo qe me ben pershtypje nga nje sy i shpejte mbi “Sokalin e shkrete,” jane akuzat e ndersjellta per mungese integriteti moral. Keshtu psh, Irigaray akuzohet se nuk ka integritet moral pse ka thene se formula e shpejtesise se drites eshte maskiliste, pasi kjo ky pretendim eshte i pabazuar ne fakt, eshte formule e provuar pertej te qenit maskilist apo feminist, e provuar ne realitet. Mungesen e integritetit moral nga ana tjeter, e perfaqeson me se miri Phaino: verej se NE FAKT, ky nuk eshte pretendim i Kristeves, por i Irigaray, fakt ky qe eshte i parendesishem per Phainon, i cili na kerkon te flasim me fakte, pasi per te, gjithe postmodernistet nje kallep jane.
Ne nje recense qe i ben librit “Poza Intelektuale” te Sokalit dhe Brikmontit, Raymond Tallis, te cilit i doli emri dhe me pare, ve ne dukje kater pika te postmodernisteve. 1) mbahen fort pas teorish te cilave nuk ua kane haberin. 2) importojne koncepte nga shkencat natyrore ne shkencat sociale pa dhene as edhe justifikimin me te vogel. 3) shfaqin nje erudicion irelevant termash teknike 4) manipulojne fraza dhe fjali pa kuptim. Cka i ben ne syte e tij, sharlataner.
Por a nuk mund te thuhet ekzaktesisht e njejta gje edhe per Sokalin dhe ndjekesit e tij? 1) Duke kembengulur medoemos ne leximin literal te teorive fizike apo matematikore, duke mohuar perdorimin e ketyre teorive si metafora, dhe jo si ndonje pretendim per saktesi (ne fund te fundit postmodernet nuk jane shkencetare te natyres, keshtu qe trajtimi i teorive te shkencave ekzakte prej tyre nuk ka pasur ndonjehere pretensen e ekzaktesise) a nuk perben ky literalizem nje mbajtje fort pas nje teorie qe u perket shkencave sociale nderkohe pa ja patur haberin? 2) Teorema e ZGJEDHJES, teorema e VENDOSSHMERISE apo e PAVENDOSSHMERISE, teorema e SFORCIMIT, teoria e RELATIVITETIT, principi i PASIGURISE, importojne koncepte nga shkencat sociale, pa as edhe nje justifikim ne keto shkenca per kete import, dhe termat te cilat filozofia i perkufizon me rigorozitet, zgjedhja, vendosshmeria, pavendosshmeria, sforcimi, relativiteti, shkencat e natyres i perdorin metaforikisht. 3) Nese perdorimi i termave teknike nga postmodernistet eshte irrelevant, dhe relevanca e tyre qendron gjetke, si dhe Sokali me modesti e pranon, atehere Derrida ka te drejte, “i shkreti Sokal, pse merret me gjera irelevante, kur fare mire, ne vend qe te sqaronte me saktesi teorite e tjetrit, mund te ofronte shkence interesante ne fushen e vet.” 4) serish, nese eshte e pakuptimte te sjellesh teori matematikore ne shkencat sociale, sakte apo gabuar qofshin, atehere c’kuptim ka t’i sjellesh te sakta, makar?
Ne nje fare menyre pra, ka dy qasje. E para, ku shkencat ekzakte dhe ato sociale huazojne me bujari nga njera tjetra, dhe termat e njera tjetres lejohen te perdoren metaforikisht, loosely, pa rigorozitetin e ekspertizes reciproke, dhe jo me pedantizmin qe keshillon Phaino; dhe e dyta, lufte e ftohte, ti ne keshtjellen tende, une ne timen, ti mos perdor termat e mia aq lirshem perndryshe do me detyrosh te behem pedant i pameshirshem, dhe une nuk do perdor te tuat po njesoj. Thene ndryshe, nese Kristeva keqkupton precizionin e teoremes se zgjedhjes ne matematike, keshtu qe me mire te mbaje vendin, Zermelo te mbaj vendin po njesoj dhe mos keqperdori “zgjedhjen” si term, pasi cdo formalizim ia mohon realitetin.
Qasja e dyte eshte shkaterrimtare. Dija, akumulimi i saj, dhe e verteta, jane projekte te perbashketa te njerezimit dhe jo klanore. Specializimi dhe ekspertiza ne nje fushe te vecante nuk mund te shnderrohen ne mungese respekti per nje fushe tjeter, perndryshe jo vetem qe do paguhesh me te njejten monedhe, por edhe demi me i madh do te jete nje dije e percare.
Fatkeqesisht, jane shkencat ekzakte ato nga te cilat vjen ky animozitet, dhe nuk eshte cudi qe percmimi me i madh, percmim qe nuk i perket vete shkences por prapaskenave politike, vjen nga vendet anglishtfolese. Dhe se fundi, nuk guxoj ndonje teze te padegjuar po te them se renia nga vakti e Frances koloniale (ndryshe nga vendet anglishtfolese) u shoqerua hap pas hapi nga ky bum postmodernist.
Por a nuk mund te thuhet ekzaktesisht e njejta gje edhe per Sokalin dhe ndjekesit e tij?
Zor të thuhet. Ja pse:
Shkencat ekzakte përpiqen të zbulojnë ligje objektive të botës, që ushtrojnë veprimin e tyre mbi gjithçka dhe këdo. Unë mund të ushqehem me një metaforë, ta zëmë, për rëndesën si dukuri, nga një gjyshe poeteshkë (“Toka mëmë të merr në gji”). Por metafora e saj nuk do të më shpëtonte nga të bërët shakull përtokë po të hidhesha nga një lartësi më e madhe se 3 apo 4m. Trajtimi si metaforë këtu vetëm se do të shtonte numrin e makinave të urgjencës.
Teoritë e shkencave ekzakte duhen marrë, pra, literalisht, dhe zbatuar si të tilla. Nga kjo ne kemi veç të mira. Shembujt janë të panumërt, praktikisht gjithë përparimi teknik i derisotëm, fakt të cilin, të mësuar me mirëqenien e sotme, e harrojmë lehtësisht. Metaforat, legjendat, priftërinjtë dhe shamanët, rapsodët, cirku, feja, filozofia dhe artet ekzistonin para tij, por bota e atëhershme ishte një botë mizore.
Aftësia për të shpjeguar dukuri të ndryshme, dhe për të bërë parashikime (të vërtetuara) mbi bazën e modeleve të krijuara prej këtyre përpjekjeve, u ka dhënë shkencave ekzakte respektin që gëzojnë. Këtë përshoqërim të shkencave ekzakte me objektivitetin dhe integritetin, me të të vërtetën dhe progresin e njerëzimit janë përpjekur ta shfrytëzojnë postmodernistë për t’u dhënë një vel joshës teorive të tyre, përndryshe të amullta dhe subjektive, pronë e interpretimeve nga më të ndryshmet.
Shkencat ekzakte merren me gjëra që ndodhin vërtet, dukuri natyrore, ligjësi të natyrës, objekte jashtë mundësisë së sugjestionimit nga njeriu. Psikanaliza merret me ato që ndodhin në tru, në mendjen e qenieve njerëzore, pra objekte të sugjestionimit nga një njeri. Dhe për më tepër, jo të të gjitha qenieve njerëzore. Ndërkohë e gjithë specia njerëzore i nënshtrohet rëndesës. Njëra përpiqet të kuptojë, shpjegojë, formalizojë dhe përdorë ligjësi të natyrës. Tjetra raste të veçuara, në mos anomalike.
Ja pse shkëmbimi i koncepteve është i pamundur, edhe sikur vlera e secilit prej këtyre koncepteve brenda fushës specifike të ish reale. (Vlera e shkencave ekzakte është e dëshmuar, dhe e verifikueshme nga kushdo që interesohet ta bëjë. Ajo e palës tjetër ende debatohet mes specialistëve, lëre më pastaj të mund të verifikohet në mënyrë të pavarur nga një i interesuar).
Pra këmbimi i roleve nga pikëpamja metodologjike nuk është i zbatueshëm; nga pikëpamja e rezultateve që mund të merren, dobia është e pavërtetuar ende për postmodernistët; nga pikëpamja e integritetit (nuk pretendojnë për saktësi, sipas, Lulian Kodrës) nuk përligjet. Atëherë përse bëhet? Ndoshta thjesht për një paketim të bukur të një flluske.
Ato që Luliani i quan koncepte të postmodernistëve apo filozofisë (të importuara, me gjasë, prej shkencave ekzakte) kanë ardhur, në rrjedhë kohore, pas teorisë së relativitetit apo fizikës kuantike. Akoma më herët, ishin thjesht zëra të pafajshëm fjalori.
Përdorimi i koncepteve të shkencave ekzakte nga postmodernistët mund të jetë vërtet pa rëndësi. Por pesha e rreme që marrin teoritë e postmodernistëve në sytë e njeriut të rëndomtë, profanit, për shkak të këtij veli, rëndon mbi shoqërinë dhe progresin e saj.
Edhe nje here, nese shkencat ekzakte zbulojne ligje objektive te natyres, atehere c’duan koncepte subjektive si zgjidhja, relativiteti, pasiguria, vendosshmeria, pavendosshmeria, mu ne zemer te ketyre shkencave?
Postmodernistët dhe relativistët (formuluesit dhe ithtarët e relativizmit filozofik, jo ata të të teorisë së relativitetit) veprat e tyre të para i shfaqin në fillimet e viteve ’60 të shekullit të kaluar. Ainshtajni teorinë e tij të relativitetit të përgjithshëm e shpalli më 1916. Kështu që edhe praktikisht do të ishte e pamundur të pretendohej se kanë huazuar koncepte.
Teorikisht pretendimi qëndron mbi hamendësime të gabuara. Relativiteti në fizikë nënkupton varësinë (të qenët relativ) nga sistemet e referimit, në kohë dhe në hapësirë, jo varësinë nga subjekti, nga mendimi/mendja e subjektit. Ose shpall që shpejtësia e dritës në zbrazëti është e pandryshueshme, nuk varet nga vëzhguesi, cilatdo qofshin ëndrrat që ky ka parë apo seancat e psikanalizës që ka paguar.
Duket sikur konceptet mund të importohen reciprokisht, pasi etiketa përsipër secilit përmban rrënjën “relative”. Por harrohet dallimi thelbësor mes dy fushave: njëra flet për varësi nga matjet, tjetra për varësi nga mendimi.
Shpresoj të kem kuptuar si duhet atë që është formalizuar me “koncepte subjektive”.
Eshte e vertete cka pretendon Luliani. Relativizmi filozofik ka ecur perdore me teori te ndryshme qe jane “ne mode” edhe sot e kesaj dite. Ndikim jashte mase te madh ka relativizmi filozofik ne teori aplikuese ne fushen e matematikes dhe statistikes, mbi te gjitha. Teoria Bayesiane, ka fituar nje trend te fuqishem ne analiza stastistikore, po ashtu “Fuzzy Logic” “Chaos theory” e shume te tjera.
Nuk eshte thene asgjekundi qe e kane huazuar nga “postmodernet,” por nga fusha e shkencave humane, sociale, konjukturale, apo quaje me nje kategori me te madhe, filozofia, bie llafi.
Nga njera ane, te kuptoj shume mire. Eshte nje barcalete qe ne nje fare menyre tallet me idene se gjithcka eshte relative. Dikush qe ishte rruges neper jugun e Shteteve te Bashkuara me makine, merr ne telefon nje hotel ku kishte planifikuar te kalonte naten, dhe pyet recepsionisten: “Hoteli juaj eshte ne veri, apo ne jug te Interstate 85?” Dhe recepsionistja qe i pergjigjet: “Varet nga c’drejtim vjen.”
Nga ana tjeter, nderkohe qe pozicioni i nje hoteli ne lidhje me veriun dhe jugun e nje rruge nuk varet nga c’drejtim vjen, ne nje harte, veriu lart dhe jugu poshte varen nga nje konvencion tejet subjektiv. Keshtu, psh, marrim pretendimin e Irigaray, se teoria e relativitetit eshte maskiliste. Gabimi i Sokalit me shoke eshte qe e trajtojne kete pretendim ne te njejtin nivel me pergjigjen e recepsionistes. Te ashtuquajturit postmoderne, nuk vene ne dyshim qe shpejtesia e drites eshte e dhene natyrore pertej te qenit mashkull apo femer. Ajo qe pohohet ne kete rast, eshte se ekzistojne shume te dhena natyrore, dhe matjet varen nga cila e dhene natyrore perzgjedh per te perdorur. (Shiko psh, historine e perkufizimit te metrit, qe nga shufra e platinit, e deri tek raporti me shpejtesine e drites). Dallimi qe ben ti mes varesise nga matjet dhe varesise nga mendimi, ne kete kontekst te pretendimeve te “postmoderneve,” me duket i pajustifikuar. Ky dallim pra, mes matjeve dhe mendimit, nuk eshte premise qe mund te pranohet pa argument, pasi, se cilen nga te dhenat standarde te universit do te perdorim per te perkufizuar metrin, varet nga mendimi. Nese kerkon te argumentosh dallimin, do te vesh re se do perballet me objeksionin se masa qe zgjedhim, eshte gjithmone subjekt ndryshimesh. Keto ndryshime varen sa nga pozicioni i vezhguesit ne hapesire fizike, aq edhe nga pozicioni i vezhguesit ne hapesire mendore.
Qe te me kuptosh mire, marrim principin e pasigurise, se nuk mund te dime njekohesisht me precizion edhe venddodhjen e nje grimce edhe momentumin e se njejtes grimce, por nese duam te dime me precizion venddodhjen, eshte e pamundur te dime momentumin me po te njejtin precizion, dhe e anasjellta. Ekzistojne pra standardet, ne varesi te se cilave bejme matjet, por ekzistojne edhe variablat, ne varesi te injorimit te se cilave perzgjedhim se c’standarde do te perdoren.
Tashti, ndryshe nga konceptimi populist i shkences, zhvillimi i saj varet nga fokusimi tek variablet, tek anomalite, dhe shpjegimi i tyre ne varesi te pozicionit hapesinor dhe mendor te vezhguesit, dhe jo tek standardet. Keshtu qe ne kete aspekt, mua me duket sharlatanizem shume me i madh literalizmi qe pretendohet nga formalizimi i ligjeve te natyres, pasi ky formalizim gjithmone nenkupton nje pozicion te marre ne menyre aksiomatike, arbitrare, subjektive, se sa venia ne dukje prej “postmoderneve” e subjektivitetit qe cdo formalizim nenkupton.
Shkenca nuk ka rezurse te pafundme, as shkencetaresh, dhe as instrumentash. Fokusimi mbi kete apo ate standarde te universit, apo kete dhe ate variabel, eshte naive te mendosh se i nenshtrohet gjithmone dhe vetem ceshtjeve thelbesisht shkencore. Ne fakt, eshte gjithmone dhe njekohesisht subjekt politikash se ku do perqendrohen rezurset njerezore, zhvillimet teknologjike, etj, etj. Ne kete kontekst, edhe Irigaray, apo Lakani qe thote se rrenja katrore e minus njeshit eshte organi i ngrefur, eshte gabim te lexohen si sharlataner qe perpiqen t’i japin kredo asaj qe bejne duke importuar ne punet e tyre “fancy scientific formulas.” Barazimi i Lakanit nuk eshte barazim matematikor. Lakani vete, nuk ka pretenduar ndonjehere se po ben matematike interesante, por thjesht se po psikologjis matematicienet dhe fushen e tyre, te pathenat e formulave te tyre, anshmerite e tyre, deshirat e tyre, investimin e deshirave te shkences, limitet e formulave te tyre perballe pafundesise se deshirave.
Nuk me kujtohet kush e ka thene, apo shprehjen ekzakte, por shkon dicka e ngjashme me “shkenca nuk kish arritur asgje interesante per mijera vjet me rradhe, deri ne fund te shekullit te 19, kur u hodh poshte ligji i te mesmes se perjashtuar ne logjike.” Efektet e rrezimit te ketij ligji qe percaktonte se nje pohim o eshte i vertete, o eshte i rreme, dhe s’ka rruge te mesme, jane te shumefishta. Ne rradhe te pare zhdervjelltesojne pozicionin hapesinor dhe mendor te shkencetarit, duke bere qe shkencetari te mos llogorizohet, pasi vetem duke pranuar ekzistencen kesaj lloj “fuzziness,” kesaj paqartesie, gjerat behen edhe me te qarta, dhe ka zhvillim ne shkence. Mirepo problemi eshte se Sokali me shoke do t’i prese drute shkurt. Fuzziness qe vene ne dukje “postmodernet” iua atribuojne ekskluzivisht shkencave humane dhe e marrin per sharlatanizem. Per fat te keq pra, they shoot the messenger. Por eshte sharlatanizem me i madh te konsiderosh verejtjet e “postmodernve” mbi anen subjektive te te shkencave, se sa te perpiqesh me tere mend te kuptosh se c’kerkojne te thone.
Keshtu, psikanaliza, sociologjia, filozofia, shkencat politike, etj, etj, kane nje objekt, i cili nuk mund te perkufizohet nga asnje lloj formulimi matematikor, apo i shkencave ekzakte, prandaj dhe importimi i koncepteve matematikore apo nga shkencat ekzakte ne keto shkenca humane, nuk duhet lexuar si sharlatanizem, por thjesht si nje paperputhshmeri mes dijes se arritur nepermjet zhvillimeve me te fundit dhe me interesante te matematikes dhe shkencave natyrore, me deshirat e njeriut, qofte per dije, qofte per status, e me rradhe… e me rradhe… mund ta zgjasim kete muhabet sa te duash, por derisa te ofrohet bujaria e duhur ne leximin qe u behet “postmoderneve,” ku nuk dalin thjesht sharlatane, besome, kam frike se muhabeti eshte krejt i kote.
Lektori ynë i mekanikës kuantike e quante parim i papërcaktueshmërisë atë që ti e quan princip i pasigurisë. Nuk shtrohet problemi nëse jemi ne të sigurt apo jo që matëm njërën apo tjetrën, apo të dyja, duke e transportuar kështu çështjen në lëmin e subjektives, por bëhet fjalë që dukuria e shpalos veten në mënyrë të tillë që ne nuk i përcaktojmë njëkohësisht të dyja.
Nuk arrij të kuptoj dot se si bëhen matjet në varësi të standardeve. Di që përfundimet e një eksperimenti, dhe për pasojë edhe ligji i përftuar prej tij, do të ishin të njëjta qoftë kur ky eksperiment bëhet duke përdorur madhësi të matura në sistemin metrik, qoftë në atë perandorak, sa për shembull. (Kam përshtypjen që, pa dashur, standarde quan ato që shkencat natyrore i quajnë konstante.)
Si standardet, ashtu edhe ndryshoret, janë konstrukte që mendja njerëzore i përdor, të parat për të lehtësuar shkëmbimet mes një grupi që i pranon, të dytat në përpjekjet e veta për të përftuar në formë sintetike një rregullsi të caktuar që vëren në sjelljen e natyrës, në një dukuri.
Përgjithësisht shkenca merret me studimin e rregullsive, jo anomalive. Për ta ilustruar me një shembull të trashë, zoologjia interesohet pse një kandërr X bën kërdinë në tufën e dhenve, dhe jo të dhive, pa çarë kryet fort pse njëra nga delet (delja e zezë) e ka leshin të zi. Të paktën për shkencat natyrore, në shkolla na janë mësuar ligjet që preknin shumicën, jo ato që shpjegojnë anomali. Por edhe sikur studimi i anomalive të qe baza e zhvillimit të shkencës, unë nuk e kuptoj dot se si ndikon pozicioni hapësinor apo mendor i vëzhguesit. As se çfarë përkufizohet me pozicion mendor të vëzhguesit.
“Nishanet” e postmodernistëve janë qortuar për sharlatanizëm për shkak të abuzimit me shkencat natyrore, kryesisht fizikën dhe matematikën. Lacan-in nuk e ka qortuar kush si matematikan të dobët, nuk e ka shqyrtuar kush si matematikan. Dhe as pse ka psikologjisur botën. Por i qortojnë se në përpjekjet e tyre kanë përdorur zhargon dhe koncepte shkencore jashtë kontekstit, pa ua ditur kuptimin, qesim siç i thotë populli. Për të shpjeguar ëndrrat përmes teorisë speciale të relativitetit, teorisë së kaosit, a ku di unë ç’tjetër. Ëndrrat, të cilat ne as arrijmë t’i kujtojmë të plota, lëre më t’ia referojmë dikujt që do t’i analizojë.
Prioritetet e studimit vërtet janë subjektive, por kjo nuk prek gjë objektivitetin e një dukurie apo të një ligji fizik. Thjesht prek kohën kur do të zbuloheshin dukuria apo ligji.
Të importosh diçka do të thotë ta sjellësh nga diku sepse ka vlerë dhe sepse mungon atje ku po sillet. Objekti i shkencave natyrore është fare i ndryshëm nga ai i atyre sociale. Ndaj gjëja e importuar shndërrohet ose në ornament, ose në zhurmë.
“Shkëmbimi” pa teklif i koncepteve, i strukturave formalizuese, i termave, këtu shikohet pa ironi ose pa shqetësim vetëm sepse mungon njohja e të dy fushave nga shumica e njerëzve, apo qoftë edhe e njërës. Dhe sepse përfundimet e rrjedhura prej kësi shkëmbimesh nuk janë evidente për mendjen e lexuesit të pafajshëm. Por situata, për nga absurdi, është njësoj sikur violinistët dhe të tjerë muzikantë të harqeve të shkëmbenin lirisht harqet me sharrat e sharrëxhinjve. Ose partiturat muzikore të shkëmbehen me recetat e gatimit. Një eksperiment të tillë ne do ta përqeshnim në çast si marrëzi, sepse përfundimet e tij janë qesharake. Ashtu edhe si premisat mbi të cilën u formulua. Në rastin e shkencave ekzakte dhe postomodernistëve nuk e bëjmë dot sepse na mungon njohja e fushave, përfundimet nuk i marrim dot me mend, dhe dorëzohemi në mirëbesim te pala që na pëlqen më shumë, te ajo me të cilën kemi më afri. Por që në fund të fundit është një dorëzim, jo një zgjedhje e bërë me vetëdije dhe mbi bazën e fakteve të peshuara nga vetë ne.
Për mua nuk ka kuptim të përpiqesh të psikologjisësh matematikën apo çfarëdo gjëje që nuk ka psike.
Nga ana tjetër, duket interesante të mundesh të psikologjisësh autorin nisur nga vepra, pa njohur asnjë hollësi rreth tij. Kjo madje do të ishte jetike në disa raste. Mendoni sikur t’ia kishim dalë, për shembull, me vizatimet e Hitlerit. Në fakt, ne zhbirojmë çdo hap të jetës së autorit dhe MANDEJ bëjmë lidhjen me veprën, duke krijuar përshoqërimet tona. Por nëse autori është krejtësisht anonim, nuk themi dot asgjë për të teksa soditim apo ia bëjmë fije-fije veprën. Siç edhe mund të dëshmohet me cilindo anonim të madh (të madh = të njohur për diçka që ka lënë).
Pra, e zëmë se unë jam autori i teorisë së paplotësueshmërisë (po ia fus kot, nuk di nëse ka apo jo një të tillë, më duhet vetëm për ilustrimin e idesë). Deri sa pa u bërë e njohur teoria ime, për mua nuk di gjë prej gjëje njeri mbi rruzull. Kolegët e mi e bëjnë të njohur teorinë time, mbi të organizohen konferenca, fillojnë dhe e japin mësim nëpër universitete, fjala për të mbërrin deri në veshët e gazetarëve, dhe këta, për shumë arsye, zënë e gërmojnë mbi jetën time. Zbulojnë që jam ndarë tre apo katër herë. Hoopaaaa! Fillojnë e tjerrin mbi lidhjen që mund të ketë Paplotësueshmëria me epshin tim. Ndërkohë që unë konceptin e kam të sendërtuar për një grup të dhënë kushtesh, për të zgjidhur një problem të dhënë, përmes një metodë të dhënë, dhe kaq. Krejt logjike, pra, që ta shoh me habi se si në vend që teorinë time ta marrin për atë që është, fillojnë ta “psikologjisin”, të gjejnë se çfarë kam dashur unë të mos them me formulat e saj, të tjerrin mbi dëshirat e mia, etj, etj.
Përse mes shtatë miliardë e ca banorëve të rruzullit zgjodhën për të psikanalizuar mua dhe kolegët e mi, teoritë tona(!)… ata e dinë.
Marredheniet midis te vertetave jane marredhenie force. Dikush nuk e di, ose nuk e kupton, se nuk e ka te drejten per te pyetur(te bere pyetje), dikush tjeter nuk e ve ne dyshim ate cfare besojne te tjeret, nese ata respektohen.
Perseri po me kujtohet: mendjet e ndricuara qe mbeshteten(qe rrine mire) mbi shpatulla solide, mendojne ne mos njelloj, shume ngjashem.
Qelloi qe gjate nje shikimi te shpejte, ndesha ne nje komentar te shkurter rreth nje spoti komercial(publiciteti) te Apple. (shih linkun me poshte). Publicitetet e Apple-s ne vite kane qene gjithmone te menduara mire, duke percjelle filozofine prej te ciles kompania udhehiqet, duke i pasur gjithmone kembet ne toke.
http://news.cnet.com/8301-17852_3-57617098-71/apple-brilliantly-waxes-poetic-in-new-ipad-air-ad/
Gje qe me kujtoi kete diskutimin e fundit rreth Lacan-it, fjala, gjuha dhe shkenca dhe te gjitha komplikacionet qe linden. Por pak a shume tre ishin subjektet kyce qe lidheshin me argumentin: fjala, endrra dhe shkenca.
Midis te tjerave autori shkruan: “Apple wants you to feel that its gadget(IPad Air) isn’t a gadget. It’s a tool to a dream.”(Apple deshiron qe ju te ndje(he)ni qe paisja e tij, nuk eshte(thjesht) nje paisje. Eshte nje mjet drejt nje endrre.)
(Sipas Apple-s) ka dicka, nje lidhje te brendshme midis shkences(te aplikuar) te translatuar ne teknologji dhe te ndjerit njeri, pjese e races humane, poetikes te nevojshme ne jete, per te qene e u ndjere njeri.
🙂
Pergjigja prej poemes te Whitman-it:
That you are here—that life exists, and identity; That the powerful play goes on, and you will contribute a verse
Reklama mbyllet me nje pyetje te huazuar nga Robin Williams:
“What your verse will be?”
Ka nje ure midis te ndergjegjshmes dhe te pandergjegjshmes. Ura eshte poezia. Sipas Lacan-it, ndryshimi midis pacientit dhe poetit, eshte se per pacientin loja poetike ne marredheniet midis “signifiers” eshte ngushtësisht brenda tij(dhe vecse e kuptueshme prej tij), mbetet ne boten strikte private. Pacienti jeton ne nje bote poetike mevetesisht private. Por si poeti dhe pacienti, te dy, perdorin fjalet, gjuhen, strukturen e saj.
Vargjet, fjalet, gjuha qe kontribojne jane te llojeve te ndryshme. Na kujton njekohesisht ndryshimin midis njeriut si gjeni i fjales(poetike) dhe pacientit.
Cili (eshte) do te jete vargu juaj?
Apple perserit pyetjen e huazuar prej Williams.