ETIMOLOGJI TË ÇABEJT: LESH

lesh m. n. I. “lesht’e bagëtisë; lesht’e kresë, flokët”; i leshtë; leshták, leshtán, leshtór. Fjalë me etimologji të diskutuar. G. Meyeri më parë (AS I 40) e afronte me sll. e vj. kishtare vlasъ “capillus”; po më vonë (EW 241, AS III 24, 38, 61), duke e çuar te një bazë *tleusos, e krahason me fjalën gjermanike ags. fleos gjerm. Vlies “bashkë leshi”. Mendim i pranuar te Weigandi 47, po përndryshe i lëftuar kudo. Jokli (Studien 49v.) bën një lidhje me ind. e vj. lava‑ḥ “të prerët, gjë e prerë, qethë, lesh, flokë; copë”, laví‑h “drapër”, gr. λαῖον mbase “drapër”; baza e lesh‑it sipas tij një *leu̯‑s‑, duke u lidhur kjo fjalë për brenda shqipes me letë. Etimo­lo­gji e pranuar me rezervë te Walde­‑Po­kor­ny II 407 e pa rezervë te Walde­‑Hofmann II 325, Pokorny I 681.

Edhe Barić I 45 bashkon lesh me letë, po atë e përqas me lat. lana, gr. λῆνος, got. wulla, lit. vìlna “lesh”, ose (Hŷmje 26) me gr. λάχνη “flok kaçarrel” λάχνος “lesh”, duke e spieguar sh‑në e fjalës shqipe nga një ks. Poashtu me gr. λάχνη λάχνος e afron lesh‑in Vasmeri Studien I 38v., duke përfshirë në këtë barazim dhe grupin gjermanik të isl. dan. lu “push i cohës” nord. e vj. wlôh “flok”. Si kemi shënuar dhe te BSS 2 (1954) 44, afrimi i lesh‑it me gr. λάχνος gjindet që te Kristoforidhi 205. Sëfundi Ribezzo (RIGI I 16) e krahason fjalën shqipe me gr. Ƒλάσιος “leshatak, tufshak”.

Fjalë e mbarë gjuhës. Sikundër e kemi shtjelluar te BSS 3 (1955) 42, nuk është një neutër i vjetër, siç kujtohet për­gji­thë­sisht (khs. sidomos Pedersen KZ 34, 287), po një mashk. shm. lesh‑të që u muar për neutër e u bë pjesërisht dhe i tillë. Kjo shihet nga dëshmia e autorëve të vjetër. Buzuku (XII/2, Psalm 147, 16) Aj ep bdorënë porsi leshnë “Qui dat nivem sicut lanam”, Budi (SC 92) e leshi kūr qethetë (292 të leshtë). Nga rrjedhojat e fjalës do vënë re sidomos denominativi pa mbaresë leshem, faktitivi leshtohet peri e emri botanik leshnje f. “myshk” (Delvina) me ‑nje si myshnje “myshk”, shelnje “shelk”. Për etimologjinë do shënuar se përdorimi shpeshherë si shumës i fjalës paravendon që lesh të jetë një formë metafonike, një shumës i singularizuar, e që njëjësi i hershëm të ketë qenë *lash. Kjo formë, si refleksi i një baze *vlaks‑, ka të gjarë të jetë e afër me gr. λάχνη λάχνος nga *λάκσνᾱ *λάκσνος, paragr. *vl̥ksna, sll. e vj. kishtare vlasъ, avest. varəsa‑, pers. e mesme vars “lesh, flokë” etj., ose e afër me gr. Ƒλάσιος, si mendon Ribezzo. Në rasën e parë sh‑ja e lesh‑it ka dalë nga grupi ks, në të dytën nga një s. Në qoftë se lesh piqet me Ƒλάσιος, bie spiegimi i fjalës greke nga një *Ƒλάτ‑ιο‑ς si mendohet sot përgjithësisht. Në çdo rasë lesh është një nga ato fjalë të shqipes ku l‑ja nistore është refleksi i grupit vl‑. – Sh. dhe leshnik te loznik.

Lini një përgjigje

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin