Unë nuk jam historian; por as libri i Schmitt-it nuk u drejtohet vetëm historianëve. Si shqiptar, unë jam i interesuar të njoh të vërtetën për mesjetën arbërore; si njeri, dua të kuptoj më tepër arsyet që e nxitën dhe frymëzuan Skënderbeun t’i kundërvihej, për 25 vjet, superfuqisë më të madhe të kohës: Perandorisë Osmane.
Dhe pavarësisht nga ç’thuhet në librat e këndimit të mësonjëtoreve, motivet e Skënderbeut gjatë atij çerekshekulli ende nuk janë shkoqitur mirë nga dija, sepse gjithnjë historianët detyrohen t’i deduktojnë nga burime të tërthorta: kryesisht nga letrat e ambasadorëve dhe të dërguarve të shteteve italiane, nga Napoli në Milano. Nuk ka dyshim se këto dokumente i përshkruajnë motivet e Skënderbeut ashtu si vetë Skënderbeu dëshironte që të dukeshin për miqtë dhe aleatët e vet italianë; por janë të vetmet që ekzistojnë, prandaj nuk mund të shpërfillen së paku si pikënisje për interpretimin.
Skënderbeu që përvijohet në studimin e historianit zviceran është vërtet ai hero që unë lexuesi deri më sot nuk e kisha njohur. I zhveshur nga bronzi me të cilin e ka mbuluar propaganda kombëtariste bruto, Skënderbeu shpaloset si hero tragjik, absolutisht superior ndaj bashkëkohësve të vet për nga kapaciteti mendor, largpamësia dhe energjitë shpirtërore; por edhe viktimë sa e rrethanave të kohës dhe e intrigave mes fuqive të vogla italiane, aq e projekt-iluzionit madhështor për të përmbysur perandorinë osmane dhe rivendosur sundimin e kryqit në Konstantinopojë. Në përgjithësi, hipoteza e Schmitt-it, se ndërmarrja e Skënderbeut mund të kuptohet vetëm në kuadrin e shpresës për një kryqëzatë të stërmadhe, pan-europiane, kundër Turkut, mua më tingëllon bindëse, e mbështetur mirë në fakte dhe në dokumente, në pajtim me vlerat, ambicjet dhe virtytet e heroit arbëror, të adhuruar që për së gjalli nga mbarë Europa e krishterë.
A ishte në planet e Skënderbeut të çlironte Shqipërinë nga pushtimi turk dhe të krijonte shtetin e Arbërit, siç mëson historiografia zyrtare shqiptare? Nëse pyetja formulohet pikërisht kështu, atëherë nuk mund t’i përgjigjesh veçse në mënyrë negative. Provat mungojnë, se Skënderbeu vërtet kërkonte t’u jepte fund rivaliteteve midis fisnikëve arbër dhe t’i bashkonte trojet e tyre në një shtet të vetëm unitar. Lidhja e Lezhës ishte një aleancë luftarake, ku Skënderbeu nuk ishte veçse i parë mes të barabartëve; asnjë prej fisnikëve të atjeshëm nuk iu nënshtrua formalisht ndonjëherë, dhe shumë prej tyre do ta braktisnin shumë shpejt, për të ndjekur interesat e tyre. Pjesa më e madhe e shqiptarëve, në atë kohë, jetonin nën fuqi të huaja – shqiptarët e bregdetit nën Venedikun, shqiptarët e Jugut nën Sulltanin. Në përgjithësi, as të parët as të dytët nuk e ndoqën Skënderbeun në përpjekjet e veta ushtarake; përkundrazi. Baza sociale e ushtrisë së Skënderbeut mbetën malësorët e një territori të vogël, që përfshinte Dibrën dhe Matin; krahas tij gjithnjë luftonin mercenarë që i dërgonte Napoli, por edhe mercenarë të tjerë nga Venediku; kalorës gjermanë dhe të tjerë, duke përfshirë edhe banorë sllavë të zonave limitrofe.
Nga libri i Schmitt-it, të krijohet bindja se ambicja e Skënderbeut ishte të shkatërronte Perandorinë Osmane; jo i vetëm, as vetëm me malësorët e tij të Matit dhe të Dibrës, por si prijës i një kryqëzate të organizuar me ndihmën e Papatit dhe të mbretërisë së Napolit, pjesërisht edhe të Venedikut. Si strateg i pashembullt që ishte, Skënderbeu i pari e kishte kuptuar që qëndresa e tij nuk kishte asnjë shans të dilte me sukses përballë oqeanit të ushtrive të Sulltanit, sikur të mos shërbente si kapsollë ndezëse për kryqëzatën e madhe anti-osmane, të cilën të gjithë e prisnin dhe e shpresonin. Përndryshe, një shtet i njësuar arbër, pikërisht atje ku takoheshin dy pllaka të mëdha tektonike – Europa e Krishterë dhe Perandoria Osmane – nuk mbijetonte dot. Dokumentet tregojnë edhe si, me kalimin e kohës, dhe kur u bë e qartë se kjo kryqëzatë nuk do të organizohej dot, Skënderbeun erdhën duke e braktisur aleatët e vet, të cilët pjesërisht kaluan me Osmanët, pjesërisht u dorëzuan vasalë të shteteve italiane (Napolit dhe Venedikut).
Krahas studimit të Schmitt-it, dhe i ngacmuar intelektualisht nga polemikat e zjarrta që e shoqëruan në shtyp, iu ktheva edhe veprës paralele të Kristo Frashërit, e cila po ashtu shënon një hop cilësor në qasjet e historiografisë shqiptare ndaj Skënderbejadës (studimin tjetër, të Kasem Biçokut, ende nuk e kam në dorë). Edhe kjo vepër m’u duk e plotë dhe e pasur në fakte dhe interpretime, larg rrëmbushjeve naive dhe tundjes së flamurëve; sadoqë në shumë pika Schmitt dhe Frashëri nuk përkojnë mes tyre. Mirëpo një atmosferë e mendimit historik, që është në gjendje t’i themelojë debatet e veta mbi dallime veprash të tilla madhore si ajo e Frashërit dhe e Schmitt-it, më duket se është vetëm për t’u përshëndetur; sepse periudha e Skënderbeut ende ka nevojë për interpretime, përqasje dhe shoshitje mendjesh të çliruara nga paragjykimet dhe paranoja.
Vepra e Schmitt-it mua m’u lexua edhe si tragjedi klasike; dola prej saj me admirim të shtuar për Skënderbeun njeri, për Arbërinë mesjetare, dhe për ambicjen titanike të këtij kondotieri dhe udhëheqësi politik, e cila mund t’i krahasohet vetëm me virtytin e besës dhe të përkushtimit ndaj një ideali. E konsideroj si fat për historiografinë shqiptare, që një studim i tillë i shtohet bibliotekës së veprave kushtuar Skënderbeut dhe mesjetës arbërore. Për këtë arsye nuk e gëlltit dot pohimin e një politikani të sërës së Jakup Krasniqit, i cili i thotë lexuesit të “Gazetës shqiptare”:
Schmitt-i, politikan e analist, bën gabime të porositura politike. Pse e bën këtë? E dinë Schmitt & Klosi!
Kjo mënyrë të arsyetuari nuk e ka vendin në një debat ku diskutohet një vepër historiografike prej një historiani profesionist (aspak “fillestar i shkencës së historisë” siç e quan Krasniqi, meqë Schmitt-i, edhe pa ia marrë parasysh Skënderbeun, ia ka siguruar tashmë vendin vetes si historian dhe albanolog, me veprën e vet të rëndësishme Shqipëria venedikase); i cili është përpjekur t’i qaset së vërtetës me aq sa ka mundur, pa i përfillur përdorimet e mundshme, ose abuzimet që mund t’u bëjnë tezave dhe përsiatjeve të tij armiqtë politikë, historikë dhe mitologjikë të shqiptarëve; të cilët, bie fjala, ia kanë vënë Schmitt-it në dukje, për ta qortuar, edhe mbështetjen e tij të tepruar në historianë serbë dhe sllavë, sadoqë njëri prej tyre, Radonic-i, më i cituari në vepër, vetëm sa ka botuar dokumentet arkivore të zbuluara prej Shufflaj-t, të cilin askush nuk guxon ta akuzojë si “filoserb”.
Për fat të keq, këto sulme nuk duket se i shërbejnë pluralizmit të mendimit dhe të dijes ndër shqiptarët, por vetëm kërcënojnë të kthejnë atë atmosferë mbytëse, ku autoritetet ta përligjin statusin e tyre duke iu referuar parimeve të paprekshme të kombëtarizmit dhe pacenueshmërisë së “kryevlerave” kombëtare.
Shqiptohet tani vonë Presidenti i Republikës Shqiptare, Bamir Topi, për Skënderbeun [theksimi im]:
Ai ishte realiteti, modeli dhe simboli i një kauze të shenjtë, i lirisë kundër robërisë. Ai ishte prijësi i një lufte të drejtë, heroike e mbrojtëse, si dhe burri i shtetformimit. Efektet e këtij kontributi nuk u zbehën asnjëherë. Ato ishin brumi i Rilindjes kombëtare deri në nëntorin e vitit 1912, në përpjekjen sublime për pavarësi dhe shtet shqiptar, thelbi i identitetit kombëtar dhe i vetëdijes bashkëkohore. Ideja e luftës çlirimtare me Skënderbeun, u bë realitet madhështor, e njëkohësisht trashëgimi shpirtërore me të cilën përballuam sfidat e rënda të kohërave.
Ai realizoi të parin bashkim politik dhe ushtarak të arbërve në Kuvendin e Lezhës. Aktiviteti i tij dhe rezistenca ndaj pushtuesit, e vunë atë në ballë të koalicionit antiosman. Lufta skënderbegiane buronte prej vetëdijes, se pushtimi osman do të tjetërsonte vlerat kombëtare dhe do ta shkëpuste vendin nga Evropa. Ai nuk pati parësore principatën e tij, por bashkimin e Arbërisë. Epopeja e tij është pasqyrim i dëshirave të shqiptarëve, dhe jo i interesave të tij personale. Qëndresa 25-vjeçare rrezatohet edhe në shekujt e mëvonshëm si nënvetëdije popullore, si folklor, si rrëfim i pandërprerë dhe ushqen herë pas here kryengritje të reja. Lufta për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës u frymëzua edhe nga kujtimi i heroit.
Kjo parashtresë e presidentit shqiptar, e cila duhet kuptuar si qëndrim zyrtar i shtetit shqiptar për Skënderbeun (sa kohë që Topi nuk është vetë historian), dëshmon se forca ideologjike e pozicionit Rilindës për Skënderbeun, të shprehur kryesisht në penën e Fan Nolit, nuk është zbehur aspak, pavarësisht nga ndërrimi i kohëve dhe i rrethanave. Topi vlerëson te Skënderbeu heroin e luftës për liri dhe virtytin shtetformues, si dhe përpjekjen e këtij për të realizuar bashkimin e parë politik të arbërve, i shtyrë nga vendosmëria për të mbrojtur “vlerat kombëtare” përballë pushtimit osman…
Tani, edhe po të ketë gabuar historiani Schmitt, a nuk do të ishte në të mirën e historiografisë dhe të kulturës shqiptare sikur gabimet e tij të kundërshtoheshin me argumente dhe gjakftohtësi, sikundër veproi Ardian Ndreca, kur mori mundimin ta analizojë veprën e Schmitt-it rresht për rresht; jo duke bërë thirrje për të rishikuar politikën e përkthimeve dhe përzgjedhjen e titujve që i jepen lexuesit; as duke përmendur serbët vend e pa vend, falë një projektimi infantil të armiqësive të sotme ballkanike në një periudhë të para 5 shekujve, kur sllavë e shqiptarë bashkëpunonin dhe i kundërviheshin të njëjtit armik – osmanëve?
Mjedisi social i Arbërisë së shek. XV ishte i tillë që Skënderbeu vinte vetë nga një familje e përzier shqiptaro-sllave; aristokracia ballkanase i kishte aq të mpleksura lidhjet e gjakut sa nuk kishte shumë kuptim të thuhej se cilës etni i përkiste ky apo ai princ e kalorës (meqë këta i përkisnin fesë, dhe në një këndvështrim tjetër, familjes); vëllezërit dhe motrat e Gjergjit tonë kishin emra të tillë si Jella, Mamica, Reposh, Stanish; vetë Gjoni, i jati i Gjergjit dhe Gjergji vetë i martuan fëmijët e tyre rëndom në familje aristokratësh sllavë; dhe Skënderbeu vetë nuk luftoi kurrë me ndonjë princ, mbret a shtet sllav kufitar, por përkundrazi gjithnjë pati me ta marrëdhënie të ngushta bashkëpunimi. Në këto rrethana, është qesharake të diskutosh me pasion për prejardhjen etnike të Skënderbeut; mjafton të thuash se ai vetë e deklaronte veten si arbër dhe njihej nga gjithë Europa si i tillë.
Lexuesi shqiptar ka nevojë për vepra të tjera të kalibrit të atyre që ka shkruar Schmitt-i; asnjë e keqe nuk i vjen prej tyre, përkundrazi. Në lëmin e kulturës, e keqja i ka rrënjët gjithnjë në heshtjen, në mbylljen e gojës, në memecllëkun, në kërcënimin për djegie në turrën e druve, në gjahun e shtrigave, në nxitjen e turmave kundër atyre që refuzojnë të konformohen.
Shkruan Kostaq Xoxa në “Gazetën 55” [theksimi im]:
Në të vërtetë, ky libër [i Schmitt-it] nuk është botuar as në gjermanisht, që është gjuha e autorit. Tani na vjen i përkthyer në shqip. Pyetja është për përkthyesin: Nga ai mal me vepra për Skënderbeun, ky u zgjodh si më i përshtatshmi? Sikur serbët ta përkthejnë në gjuhën e tyre, si do të ndjehesh ky përkthyes?
Natyrisht, unë vetë kam rezervat e mia për mënyrat si janë shqipëruar emrat e figurave kryesore historike në librin e Schmitt-it, të cilat i kam shprehur këtu në blog gjerë e gjatë gjetiu. Nuk gjykoj dot se ç’i ka shtyrë Klosin e ndoshta Schmitt-in të vendosin ta quajnë të jatin e Skënderbeut “Ivan”, duke ngacmuar disa ndjeshmëri primordiale të lexuesit shqiptar, i cili e ka identitetin e vet kombëtar të formuar pjesërisht edhe në kundërvënie me identitetin sllav; nuk kuptoj as pse Gjon Kastrioti përfundon në Ivan Kastrioti, por Pal Engjëlli nuk përfundon në Paulus Angelus, as Gjon Muzaka në Joan Musacchio; por këto janë çështje filologjike të përkthimit, të cilat nuk i cekin vlerat themelore të studimit të Schmitt-it.
Vizioni i Schmitt-it për Skënderbeun dhe epokën e tij vërtet dallon nga versioni zyrtar i historisë me të cilin ne shqiptarët jemi mëkuar; por kjo nuk e bën vetvetiu të gabuar, dhe sidomos nuk do të thotë se Schmitt-i ka shkruar ndonjë libër “antishqiptar”, ose që kërkon ta deheroizojë kryesimbolin tonë kombëtar, e aq më pak “me porosi”!. Prandaj gjykimi i shpejtuar dhe “dënimi” i këtij libri nga një numër autoritetesh të kombit dhe të kulturës shqiptare tregon se këto autoritete ende nuk e kanë kuptuar mirë mënyrën si funksionon kultura pluraliste. Veçanërisht më dhemb kur shoh që korin e denigruesve ta udhëheqë, si një prej solistëve me zërin më të fortë, vetë Ismail Kadareja, viktima e dikurshme e turmave dhe e histerisë fanatike të kritikës totalitare; nëpërmjet një mohimi të mohimit që do ta linte deri edhe Hegelin vetë gojëhapur.
Shënim: ky i këtushmi është versioni i plotë i një artikulli të botuar në “Shekulli”.
Ai eshte nje liber plehële historik.Nuk mund ti ritesh vlerat vets si perkthyes duke u nisur nga hija e autorit te huaj dhe anasjelltas.Te dy ata binomian kerkojne te ngrejne shkallen e hirarkise te emrit te tyre duke lyer furcen dhe penelin ne jashteqitjet mendore njerezore.
Orakull kam dy pyetje për ty. E para: e ke lexuar librin e Schmitt-it për Skënderbeun? Dhe e dyta – nëse e ke lexuar (siç nuk kam dyshim, se nuk je nga ata që flasin kot), çfarë ke gjetur pikërisht atje, që të është dukur plehër?
Xha xha, së pari ju përgëzoj për shkrimin.
Nëse racionalisht mund të të jap të drejtë, ndërgjegjia nuk më len. Se kam shpirtin e qetë… nuk di si ta them ndryshe, më ndryshe, apo më sinqerisht.
Ja shikoni këto komente:
edhe flisni…
Unë librin e lexova. I etur për të marrë vesh gjithë atë rrëmujë mediatike nëpër shtyp.
As unë nuk jam historian, por mundohem të kuptoj diçka më shumë nga historia e vendit tim, si dhe shumë të tjerë këtu. Nuk e mohoj faktin që Ardian Klosi ka përdorur një dredhi marketingu për të reklamuar librin mbi një figurë legjendare për popullin fanatik shqiptar që akoma ka frikën e sllavit dhe të grekut, edhe pse jeta në Ballkan ka ndryshuar paksa.
Them dredhi marketingu sepse më duket e padrejtë vënja në shënjestër e emrit “Ivan”, në një vend ky që në barkun e nënës fëmijët e njihnin Skenderbeun si Gjergj Kastrioti i cili u detyrua të ndërrojë fé (si shumica e shqiptarëve), por që nuk e tradhtoi vatanin.
Nuk shpresoj që libri të jetë shitur vetëm nga kjo dredhi e shtëpisë së botimit, në një kohë kur libri është më pak i dashur nga masat e tredhura prej reaksioneve virtuale.
Eshtë e vërtetë që kur e lexon librin, oksigjeni nuk të mungon. Gjithnjë e më tepër duke shfletuar librin memoria ngec, dhe njohja me fakte të reja, të padëgjuara, të paditura më parë, të krijon një gjëndje të mirë. Po lexohet një histori e rrëmujshme, e pesë shekujve më përpara. Po lexohet historia e Shqipërisë. Po lexohet e një super heroi. Po lexohet historia e disa burrave shqiptarë që nuk janë përmendur më parë, për të mos e zhveshur heroin nga lavdia.
Argumentet që shtron Schmitt-i, janë të bazuara, gjë që më përpara nuk e kishim mundësinë të gjenim një bibliografi aq mirë të shtjelluar. Kjo mund të na e mbushi mendjen, edhe pse shumica e kritikuesve që kanë marrë në shënjestër veprën e një shkencëtari që di mirë ta zbulojë enigmën, që libri nuk është shkruar me pasivitetin e një endërrimtari që nuk mund të lëvizi nëpër biblioteka e shtete për të gjetur qoftë dhe një copë letre të zhubrosur nga koha.
Në fillim, kur akoma nuk ekisha lexuar librin, sikur dhe u infektova nga kjo mani për të kundërshtuar, për të hedhur në greminë se u prek diçka e shenjtë. Ndoshta dredhia e marketingut nuk i përshtatet shijeve të mia, por sidoqoftë nuk e pranoj mënyrën se si iu shërbye publikut kjo vepër e mirë dhe e sinqertë (profesionale).
Ndoshta shqiptarët duhet të mësohen me historinë e tyre dhe ta pranojnë atë. Sepse në një artikull negativ, i përbërë nga shumë fjali, disa janë të vërteta, dhe e vërteta duhet marrë e mirë apo e keqe qoftë ajo. Skenderbeun nuk na e paraqiti askush siç e paraqet dhe siç shfaqet tek vepra e Schmitt-it. Ata që e kanë lexuar librin mund të gjejnë shumë fakte që janë të vërteta dhe ja fantazi të stilizuara, edhe pse këto fakte ndonjëherë nuk na pëlqejnë. Se rëndësia e një libri historie nuk mund të përcaktohet nga disa detaje, por nga tërësia e tij. Dhe disa mund ta kenë lexuar copa copa këtë libër që ka nevojë për shumë kujdes në lexim.
p. s. Xh. Ku mund ta gjej artikullin e Ardian Ndrecës që Ju përmendni?
Asnjan’s, artikullin e Ndrecës ta dërgova në adresën që jep kur fut komentet në blog.
“A ishte në planet e Skënderbeut të çlironte Shqipërinë nga pushtimi turk dhe të krijonte shtetin e Arbërit, siç mëson historiografia zyrtare shqiptare? Nëse pyetja formulohet pikërisht kështu, atëherë nuk mund t’i përgjigjesh veçse në mënyrë negative.”
…”Lidhja e Lezhës ishte një aleancë luftarake, ku Skënderbeu nuk ishte veçse i parë mes të barabartëve; asnjë prej fisnikëve të atjeshëm nuk iu nënshtrua formalisht ndonjëherë, dhe shumë prej tyre do ta braktisnin shumë shpejt, për të ndjekur interesat e tyre.”
“…: dhe Skënderbeu vetë nuk luftoi kurrë me ndonjë princ, mbret a shtet sllav kufitar, por përkundrazi gjithnjë pati me ta marrëdhënie të ngushta bashkëpunimi. ”
P.S. Nuk lexoj ndryshe, por, sipas asaj qe kuptoj nga vlersimi i Skenderbeut qe komenton me lart Xha, na del qe Ai pati probleme me fisniket shqiptar dhe s’kerkoj aleance per unifikim te trojeve apo krijim te nji shteti Arber, por nga ana tjeter, kishte harmoni me sllavet.
Personalisht me pelqen te jet keshtu sic pershkruan Xha, pamvaresisht se s’eshte bindese. Me pelqen se, po te shohesh gjendjen sot, ne c’marrdhenje jane shqiptaret e trojeve, te ndara, me deshire per harmoni dhe jo ndarje, nga ana tjeter, te armiqesuar me fqinjet sllav, gje qe Skenderbeu, sipas Xha Xhai, kish harmoni.
Xha, te me falesh por, efekti domino ushqen prap trazira; sugjeron harmoni me sllavet (Serbet), por jo me arberit (shqiptaret).
Versioni zyrtar sot, qe nga rilindja, per Skenderbeun eshte harmoni mes arberit (shqiptarit). Kjo harmoni mes tone, po u krijua, nuk ndalon te jetoj ne harmoni edhe me sllavet apo greket.
Ndersa pales zyrtare i intereson harmonia mes tone, me te drejte, ty duket se te shqetesone jo vetem kjo harmoni, demagogjike sot per sot, por edhe harmonia qe vihet ne dyeshim se cdo tjeter sot, ajo me sllavet. Shqtesim/obzervim serioz, mendoj.
P.P.S. Nuk e kam lexuar librin ne fjale.
Vëmendje, ndoshta me princat sllavë të konvertuar në fenë islame Skënderbeu pati konflikte; sikurse pati konflikte me ata princa arbër që bashkëpunonin me turqit (p.sh. Lek Dukagjini, të cilin në një letër të vetën e quan “armikun tim” ose diçka të ngjashme). Kur them që nuk pati konflikte me sllavët, këtë e them njëlloj sikur të thoja nuk pati konflikte me hungarezët e Huniadit ose me Sforza-t e Milanit; sepse në të vërtetë edhe me Venedikun pat hyrë njëherë në luftë (në 1448), dhe me disa fisnikë arbër ishte përplasur më se një herë, edhe pse këta ishin kafshatë e vogël për një kondotier që matej sy më sy me sulltanin turk. Nuk jam i sigurt nëse kishte ushtarë arbër të islamizuar që luftonin kundër Skënderbeut; por gjeneralë pa dyshim që kishte – dhe disa prej tyre, si Hamza Kastrioti ose Moisi Golemi, ish-bashkëluftëtarë të tij; ndërsa të tjerë, si Ballaban Pasha, gjeneralë shumë të zotët e që gëzonin besimin e plotë të sulltan Mehmetit. Ndoshta Skënderbeu nuk luftoi me sllavë sepse nuk kishte ku t’i gjente, ndoshta nuk ndante kufij me asnjë princ sllav të rëndësishëm, as i ra në qafë ndonjë prej këtyre të fundit, të cilët tashmë ishin dobësuar jashtëzakonisht përballë trysnisë turke dhe nuk kishin mendje të gërriceshin me Gjergjin; këtu do mbajtur parasysh edhe se në veri trojet e Arbërit të Skënderbeut i ndanin prej sllavëve zotërimet e Venedikut (e ashtuquajtura Arbëri venedike), ndërsa në Lindje ishte futur prej kohësh Turku.
Pergjigjen time po e jap me ane te nje faqeje blog me emer […]
[Koment i fshirë, sepse provokues dhe jashtë teme. Orakull, të lutem mos më detyro të të dëboj nga blogu. Nëse të vjen për të pështyrë, shko gjej atë faqe në Internetin shqip ku pështymën e praktikojnë si sport. Xh2]
Orakull, ndoshta ti ke ndërmend të tallesh, po unë jo. Të pyeta drejt, përgjigjmu edhe ti drejt, pa më bërë dredha:
1. E ke lexuar librin e Schmitt-it?
2. Nëse e ke lexuar, çfarë të bëri pikërisht ta gjykosh si plehër?
“Ndoshta Skënderbeu nuk luftoi me sllavë sepse nuk kishte ku t’i gjente”
Ja, pse te lexoj, se c’mendon ti ne shkrimet e tua; sinqeritet, humor, i sert.
Po mire, per krushqi/miqesi ne distance, kaq te lehte e kish me ata. Ne po shkruajme per kete fenomen nga large atij vendi, mos eshte shprehje e hershme trashigimnie per arbrin ta ket me te lehte me “ata” ne distance?
Prandaj i dua Arbrit, se i njoh me shume se ata te distancuarit, per tu grricur.
Nuk eshte ne nivelin e shijeve te mia. Pleheriteti i tij tregohet;
1. Reklama e perkthyesit pa u botuar libri ne vendin dhe gjuhen e origjines. Interesi; Ritja e nohjes intelektuale te ketij voceraku te mendmit te ri shqiptar, nepermjet perkthimit te kazaneve te plehrave te Europes (shqiptaret i besojne akoma me shume autoret e huaj mikrocake se shqiptaret gjigante.
2. Faktet dhe analizat qe une i ka permnendur disa here ketu,por ti ndoshta i ke fshire xha xhai,si me lart,jane te trilluara e sofiste.
[…]
Fundi:
E thene para kohes se komunzimit;
“Moj Evrope, kurva e qemotit – qysh u bane me u dhane mend – sot ti t’birve te Kastriotit?
Orakull, ky seksion i komenteve i kushtohet librit të Schmitt-it dhe reaksioneve në mediat shqiptare për këtë libër; jo Skënderbeut në përgjithësi dhe abuzimit që ia bëjnë kësaj figure ekstremistë të ndryshëm serbë ose grekë ose mongolë. Tema është delikate, ngjall pasione, pasionet e helmojnë debatin. Ti më dukesh njeri që ke interesa për historinë – prandaj sinqerisht të them se bën mirë ta lexosh librin, madje edhe sikur të të duhet ta hedhësh poshtë pastaj të gjithin.
Ne liber,tema ka vdekur qe kur e lind Shmidi.Fillim-qellimi percakton fundin e saj,garbixh.Sa me shume te mbillet fara “Si shqiptaret te luftojne kunder vetes”,aq me shume zbulohet qellimi,i cili per llojin specie shqiptar lakuriqesohet shpejt.
Sa me shum prona materiale e dijetore te pronesoje njeriu,me i varfer ai eshte,sepse kerkon me shume.Njeriu nuk llogarit si ne lek dhe ne dije,cfare ai ka,por cfare ai nuk ka.Ketu ngaterrohet ndonje i paditur jo sipas eneve komunikuese qe kerkon tek Skenderbeu ato qe ai nuk ka,ose nuk ja kane shkruajtur apriori.
Kur shkruante Shekspiri,Anglia nuk kishte nje fjalor te gjuhes Angleze dhe megjithate kjo nuk i pengon spekulluesit te shkruajne qe pas Shekspirit fshihet nje figure njerezore tjeter,medoemos ose domosdo aristokracy.
Nje nga kritikat me te mira qe kam lexuar per librin e Schmittit. Une vete librin nuk e kam lexuar (mungese kohe) por nga argumentet e rrjeshtuar ketu dhe nga menyra e paraqitjes se ideve kryesore te librit tek ky artikull mund te them qe kjo eshte menyra se si duhet diskutuar per nje liber.
Sidoqofte i qendroj mendimit se perkthimi i librit dhe fushata e marketingut per kete liber te cilen une e kam thithur nepermjet mediave te shkruara kane qene shume jo korrekte pasi kane ndricuar me vetedije pjese te librit qe sic duket nuk kane qene te qenesishme thjesht per te krijuar zhurme. Nese kjo eshte faji i perkthyesit/botuesit, i mediave qe kane percjelle mesazhin e tij apo i te dyve bashke une nuk mund ta them me siguri.
Me vjen shume mire qe artikulli eshte botuar dhe tek shekulli. Dhe akoma me mire me vjen qe i eshte dhene nje pergjigje indirekt Ismail Kadarese per nderhyrjet kot me kot qe ka bere ne rastin e ketij libri dhe ne raste te meparshme. Librin do ta lexoj me vone me nge ne origjinal (gjermanisht).
Eni,
bëre mirë që e theksove që origjinali i librit është në gjermanisht, se kishim filluar të kishim ca dyshime.
Lumja ti që mundesh ta lexosh librin “në gjuhën madhështore të gjermanëvet”, po të perifrazojmë Prof. Luarasin. Jam i sigurt që ajo bukuri, ajo bardhësi do të thosha klasike e frazave në gjermanisht do të të ndihmojë t’i hysh në thelb librit pa pasione të verbëta. “Ma ka ftofë mendjen filani mbrëmë”… ishte një mënyrë të thëni që e dëgjoja shpesh 20 vjet më parë kur punoja si mjek fshati në Dibër. Shprehje shumë e saktë, apo jo. Donte të thosh “më ka treguar diçka për t’u habitur”, por kishte brenda, sipas meje, edhe atë elementin e tulatjes së pasioneve të tua dhe e hapjes së mendjes përpara një diçkaje të re.
Orakull,
vetëm duke e cilësuar librin e Schmitt-it si plehrë nuk i ke kryer akoma asnjë shërbim vetes e ca më pak komunitetit të këtij diskutimi, sepse në këtë thënie nuk ka asnjë lloj informacioni as për Schmitt-in e as për Skënderbeun. Në përgjithësi cilësimi i një punimi shkencor si plehrë pa u thelluar qoftë edhe sado pak minimalisht sipërfaqësisht në përmbajtjen e argumentit, të skualifikon vetëm ty, në rastin më të mirë si krejtësisht të paaftë për të diskutuar. Meqë edhe diskutimi është në këtë blog argumenti i vetëm që i mbledh vizitorët e tij, nuk po thellohem më tej për të hamëndësuar se çdo të thotë në rastin më të keq qëndrimi yt. Kur shton akoma se diçka “nuk qenka në nivelin e shijeve të tua”, për ta përdorur këtë konstatim si argument, se pse qenka plehrë një mendim i dikujt tjetër, përsëri nuk ke thënë asgjë, sepsë me atë asgjë që ke thënë dot deri tani nuk ke arritur akoma t’i japësh vetes gjë statusin e një etaloni të mëçurisë, përkundrazi.
Megjithatë pa gjë nuk je se pas këtyre asgjërave që thua, shton një mendim, i cili është shfaqur shpesh në diskutimin për librin e Schmitt-it, se ky qenka ndër të tjera i pavlerë, sepse nuk është botuar fillimisht në gjermanisht për të kaluar siç duket ndonjë lloj prove akademike. Në fakt këtu nuk ka asgjë bindëse. Libri i Schmitt-it ndoshta nuk është botuar akoma në gjermanisht për të vetmen arsye banale, sepse në hapësirën gjermanishtfolëse nuk ka asnjë interes aktual për një monografi të hollësishme për Skënderbeun të botuar në një lloj formati edhe të tregëtueshëm.
Unë, si një pjesë e madhe e shkruesve dhe lexuesve të këtij blogu, jam një ndër ata, që librin nuk e ka lexuar akoma, ndoshta edhe jo aq për shkak se nuk më ka rënë gjë në dorë as origjinali apo të kem marrë dot nga Tirana përkthimin në shqip, por sepse edhe mua historia e Skënderbeut personalisht nuk më intereson. Megjithatë të gjithë sensorët intelektualë më thonë se ai libër është më siguri një punim i mirë shkencor dhe në këto rrethana vetëkuptueshëm më ngrihen qimet e kokës përpjetë, që të shoh se si ashiqare sulmohet një punim shkencor, vetëm sepse ai nuk përkon me dogmën kombëtariste shqiptare.
Orakull, ti në qëndrimin tënd je një konfirmim i trishtuar i gjendjes aktuale të kulturës shqiptare, ku zelli i pakufi për të lexuar e konkluduar është funksion i një kompleksi të tmerrshëm kombëtar inferioriteti, që një dreq e di se pse ju është kallur në çdo ind.
Xha xha, tani që kam ca kohë më shumë, kam dhe dy tre vërejtje.
Në fillim, lidhja me Kadarenë, më duket pak e pabazë. Sepse gjykuar nga MËNYRA e goditjes ndaj Kadaresë prej klasës punëtore, do duhet të reagonte ndryshe – thoni ju.
Si qëndron lidhja, ndaj çdo ideje duhet reaguar, sepse është populiste? Sepse unë shikoj ndryshim në TEMËN e diskutimit, që është goxha thelbësore. Pastaj, vaj halli nëse duhet të njerëzit e penës të kërkojnë solidaritet midis “rracës së vet”, sa herë shprehen kundër “popullit”. Më duket tepër absurde një gjë e tillë. Për më shumë, përfshirja e Kadaresë në këtë artikull, është shumë sugjestionuese. Nëse do paraqitej para trupit gjykues avokati i popullit do thërriste: Objection!
Për ilustrim, shikoni një temë tjetër.
Ky shembulli:
“””””Pikërisht këtë foto, që bëri xhiron e botës, gjatë ndërtimit të një qendre të madhe biznesi në Amerikë, më 1938, një nga drejtuesit e punimeve (me origjinë sllave), ia tregoi për kërcënim e fyerje një emigranti të ndershëm shqiptar kur i kërkoi të bënte një punë të vështirë kundrejt një page të vogël:
– Kjo është Shqipëria jote! – iu hakërrye.
– Më jep pagën e mbetur, se do të shkoj në Shqipërinë time,
që të kontribuoj të zhvillohet si Amerika, që të mos ma shajë askush në botë, – iu përgjigj denjësisht shqiptari i ndershëm.””””””
është marrë nga kjo temë:
Shembulli është goxha i bukur dhe emocionalisht tepër stimulues për çdo kombëtarist, apo dhe thjesht shqiptar të ndershëm. Veç nuk më duket i lidhur tamam me temën në të cilën është futur. Të njëjtin mendim kam për Kadarenë e artikullit tuaj.
Unë besoj se Kadareja është kombëtarist në veprat e tij, dhe atë ndjenjë, nuk e “tradhëton”. Kadarenë siç e njof unë, prej veprave, në çdo botë do e shihja të parin të reagonte ashtu ndaj kujtdo madje… kjo është bindja ime gjithsesi.
Në shkrimin e parë që kam shkruar këtu, në mënyrë indirekte, jam duke u kërkuar edhe një përgjigje… nuk e di nëse i lexuat komentet rreth asaj pjese të filmit të mirënjohur që mban titullin “Skënderbeu”…
Për dobësinë e shtetit shqiptar në tolerimin e çdo lloj INTERPRETIMI, se duam nuk duam o Xha xha, këtu vetëm për interpretim mund të flasim, kam folur shumë në këtë blog. Unë nuk e di nëse ju jeni në gjendje të merrni përsipër përgjegjësinë e këtij interpretimi, gjithashtu dhe pasojat. E pasojat janë të mëdha, unë kështu i shoh… ndodh të lexoj nëpër forume se si shprehen për Skënderbeun TË GJITHË njerëzit e lidhur fetarisht, vetëm dëm i bëjnë. Distancohen prej njeri tjetrit dhe nëse, nëse shkrimet e forumeve do ishin veç një pjesë e vogël e realitetit shqiptar, që normalisht janë… atëherë unë dalloj shumë probleme.
Ndoshta në të ardhmen, bën vaki dhe e ringjallim Skënderbeun, për të na shpjeguar vetë se çfarë ujë mbante në kaplloqen poshtë përkrenares PAGANE me brirë dhie… Po sot për sot, edhe Shmiti, edhe çdo lloj libri tjetër si i Shmitit, mund të ofrojë vetëm interpretim.
Unë i qëndroj interpretimit zyrtar të shtetit shqiptar. Në një botë tjetër, mund të bija dakort me ju, po këtu nuk mundem…
Pak edhe për muzeun, meqë mu kujtua… del rasti të njoh njërin prej arkitektëve që ka punuar për muzeun e Krujës, duke qënë “i deklasuar”. Madje aty ishte dërguar si në formë dënimi. Unë nuk e shikoj atë të dënojë muzeun pra veprën e vet, qoftë kjo vepër e realizmit socialist. Nuk e imagjinoj dot as skulptorin që ka ndërtuar atë statujë të dalë kundër veprës së vet sepse ishte projektuar për diktatorin. Unë nuk shihja te ajo vepër (deri në momentin që ju e thatë te peshku) diktatorin. Një fëmijë i vogël, nuk sheh në atë vepër diktatorin. Çdo shqiptar i thjeshtë nuk sheh tek ajo vepër diktatorin. Nuk e kuptoj pse duhet dënuar atëherë…
“Shekulli” hapi një debat, para ca kohësh, për trajtimin që i duhej bërë mitit të Skënderbeut sidomos në programet shkollore, pas disa vërejtjeve publike të Ardian Klosit. Me atë rast unë shkrova si më poshtë:
Besoj se kjo edhe i përgjigjet pyetjes sate; e kopjova këtu vetëm për të mos e rishkruar, sepse unë kështu mendoj edhe tani.
Për mendimin tim, gjendemi para një vepre-referencë mbi Skënderbeun edhe mesjetën shqiptare. Njëlloj si tek Arbëria Venedike, Schmitt-i tregoi një profesionalizëm të admirueshëm që zor të kapërcehet. Nuk mund të mos e paralelizoj për nga rëndësia e tij, por edhe nga disa përkime (që tregojnë influencat e Schmitt-it) me biografinë e Mehmetit II (Pushtuesit) nga F. Babinger. Dhe në njëfarë mënyre është më i ”mirë” nga libri i Babinger-it se është një libër i tejmbushur me referenca e shënime.
Më pëlqeu që nuk përmbahet vetëm në dimensionin historik të Skënderbeut por edhe jehonën që pati portreti i tij mbi mitet shqiptare, si edhe kritika ndaj autorëve shqiptarë të shkollave të ndryshme (që nga rilindasit deri tek postkomunistët). Më pëlqeu që doli të paktën një zë kundër autoritetit të Aleks Budës të cilën e quan ”ideolog të historisë që dallonte nga politikanët partiakë e shumta prej një retorike disi më të lëmuar”. Dhe në fakt kështu ka qënë; të gjithë artikujt e Budës (se vepër të mirëfilltë historike nuk ka lënë) janë të mbushur me retorikë e ligjeratë sikur të mos ketë qënë një historjan, por një orator. Dhë unë gjithmonë jam çuditur, si Buda, një produkt i traditës historike gjermane, shkruante në mënyrë të tillë.
Se si e shikonte, dhe ende e shikon historiografia shqiptare Kastriotin mund të pëmblidhet nga një frazë (e shkruar 70 vjet më parë) e Zef Valentinit: ”Dikush ka dasht me thellue, ma tepër e na e paraqiti [Skënderbeun] porsi politikan të madh, diplomat e qeverritar, me njii ideal qentrarizimi, nji kopje e rishikjueme e e qortueme e Fernandit me gjith Izabelën së bashku me një njeri të vetëm. Ketë krahasim e gjen vullëndeti i mirë i yni, pse fjalët e atyne shpiksave të kujtojnë ma fort – na vjen vshtir me e thanë – nji Luis XI!” (Zef Valentini, Si do studjue historija e Kastriotit, LEKA, Nr. 8-12, 1937). Një artikull diakronik ky i Valentinit.
Librin e Schmitt-it nuk e kam lexuar akoma me gjithe deshiren time te madhe. Per arsye objektive me eshte e pamundur tani per tani,Shpresoj se se shpejti dota kem ne dore per ta lecitur…Nuk mund te kem nje mendim e perceptim te plote rreth tij dhe konkluzioneve te Schmitt-it per figuren e Skenderbeut …e rrjedhimisht s’ mund te bej as kritike mbi te.
Ajo qe paata rastin te lexoja , ishte shkrimi i Ardian Ndreces
“Kur “Skenderbeu” nuk asht historia e Skenderbeut”.Objektiviteti, urtesia, toleranca dhe forca argumentuese e profesor Ndreces eshte nje vyrtyt i shkelqyer i edukates se tij qytetare e shkencore njekohesisht…Natyrisht qe dua ta pergezoj , natyrishtqe dua ta falenderoj nga zemra per korrektesen e pergjegjesine e larte prej intelektuali e hulumtuesi modern te zhveshur krejt nga pergjykimet e “tabelat” e nacionalizmit fanatik…Dote thosha pa hezituar aspak se perben nje model te perkryer te nje shkenctari te mirfillte te perkushtuar me pasion e besnikeri ne fushen e dijes e te shkencave hisorike eshte nje premtim e nje shprese e ndritur e ceshtjes shqiptare e vete shqiptarizmes …
Ajo qe spikat ne te gjithe shkrimin e profesor Ndreces eshte dyshimi dhe pasiguria per vertetesine e fa
kteve dhe burimet e shfrytezuara nga Schmitt-it per te shkruar librin e tij…”Skenderbeu” i Schmitt-it ne gati gjysmen e te dhenave
qe permban, bazohet mbi prejardhjen e dokumentave te historianit serb Jovan Radoni dishepull i Jiree’ekut dhe autor i mjaft botimeve rreth mesjetes se Ballkanit…Por ajo qe te ve ne mendime eshte se Radoni nuk eshte vetem autor i perzgjedhjes se dokumentave serbe,osmane e tje,por edhe nje nga perfeqesuesit me autentike te nacionalizmit serbomadh
Dikund Schmitt-i vëren en passant se Radoni ka qenë edhe “përfaqsues i nacionalizmit serbo-madh” (f. 490).
Mendojmë se militantizmi ideologjik nuk duhet ta ketë damtue punën përzgjedhëse të Radoni-it. Të paktën nji gja të tillë e shpresojmë, pse kështu edhe studimit të Schmitt-it s’do t’i kufizohej vlera që i buron prej bouquet-ës së Radoni-it!
Prej Radoni-it ai citon mjaft dendun në libër. Mund të themi pa frikë se 40% e citimeve të librit janë marrë prej Radoni-it dhe Spremi-it. Ky i fundit – historian jugosllav e bashkëautor i Historisë së Jugosllavisë gjatë kohës së komunizmit – ka hjedhë poshtë akuzat e tradhtisë së Vuk Brankoviqit në betejën e Fushë Kosovës.
Kudo gjejmë Radoni dhe Spremi, e Schmitt-i na duket si nji discipulus unius magistri (dishepull i nji mësuesi të vetëm).
Pra ketu sipas mendimit tim me te drejte duhet te rezervohemi per sa i perket besueshmerise dhe paanshmerise se “burimevehistorike” mbi te cilat u mbeshtet autori ne librin qe na paraqet per ta lexuar …Sepse Radoni nuk eshte vetem perzgjedhes i dokumentave dhe interpretues i fakteve arshivore te Milan Sufflay, por edhe nje zdhenes i shquar i megalomanise serbe…
Megjithate nje tjeter fakt per te cilin profesor Ndreca mban nje qendrim kritik eshte tendenca eSchmitt-it per te na bindur se nuk eshte Gjon Kastrioti por Ivan nepermjet aksiomes se tij se ai permendet vetem si Ivan ne ato ane pa e ditur as vete se sa e vertete ka qene kjo sepse asnje te dhene nuk disponon per te na bindur per kete..
Hamendje: Skënderbeu mori nocionet e islamit prej dervishëve bektashinj, prej këtej legjenda e Sari Salltikut mund të duket ma pak përrallore, pohon Schmitt-i. (ff. 50-51).
Hamendje rreth gjuhëve që dinte Skënderbeu: simbas autorit ai na paska dijtë bullgarishten perëndimore, ndoshta serbisht, arbërisht, greqisht, turqisht, arabisht, persisht…(f.52). Sigurisht që këto janë hipoteza, për të cilat Schmitt-i nuk na jep burime të sigurta. Hamendje me nji fjalë, prej të cilave Skënderbeu na del nji koleg i Pico della Mirandola-ës dhe jo nji luftëtar.
Hamendje tjetër asht takimi i Skënderbeut me Huniadin (f. 55).
Hamendje janë lëvizjet e Skënderbeut drejt veriut të krishtenë, kur ai ishte ende tek Sulltani, për me thurë fijet e politikës së tij (f. 58).
Hamendje asht fakti se Skënderbeu I njihte planet e Huniadit dhe Brankoviqit në vitin 1443 (f. 68).
Hamendje janë dyshimet e Schmitt-it se armët që ndodhen në Vjenë nuk kanë qenë të Skënderbeut.
Ato armë mund të mos kenë qenë të Skënderbeut, por ai si historian duhet të prodhonte dokumentet përkatëse me mbështet ketë hipotezë.
Arsyetimi i Schmitt-it në ketë pikë asht tepër fëmijnor. Meqë shpata ka nji mbishkrim arabisht me gabime, dhe tue qenë se Skënderbeu e njihte mirë arabishten (hipotezë tjetër kjo) ai s’kishte si të përdorte nji shpatë me mbishkrime plot gabime (fq.123).
Pse, mos vallë nji shpatë me gabime shkrimi do të ishte ma pak e efektshme në luftën kundër osmanëve?! Po sikur Skënderbeu të kishte probleme me gramatikën arabe dhe të mos i kishte vu oroe gabimet e shkrimit tek shpata e tij?
Hamendja tjetër: rrethi i përkrenares – simbas Schmitt-it – asht shumë e vështirë që të jetë prodhue në shek. XV. Por, shton ai, brenat e dhisë ama janë të vërteta, pse ato kujtojnë Aleksandrin e Ri. Lexò: provojnë nji tezë të Schmitt-it të shprehun në nji artikull të tijin.
Sipas pofesor NDRECES hamendesite e Schmitt-it jane te pafundeme ta pa mbeshtetura ne fakte reale shkencore dhe eshte per te ardhur keq se ne fund nuk e kursen as ironine therese .; Duket se historiani ka zbatue teoremën e dytë të Euklidit për me gjetë numrin e popullsisë përgjatë katetit dibran dhe matjan të kandit të drejtë të Krujës! Ky mekanicizëm mendor e kthen historinë në diçka qesharake, pa ide dhe pa mendime të mirëfillta.
Por xhevahiri ma i çmueshëm i këtij libri asht nji dokument i diplomatëve de Curte e Trivulzio drejtue dukës Sforza të Milanos ku pohohet se këta dy kanë ndie prej nji ambasadori të Skënderbeut në Romë se shkaku I kryengritjes së Skënderbeut kundër sulltanit ishte vrasja e të jatit të heroit tonë
Nuk di c’te them por shoh qe jo vetem qe nuk e pranon si te mirqene “te verteten historike” te Schmitt-it por shkon akoma me tej e demaskon ate e hedh poshte me nje mosperfillje shembullore e ironi shpotitese…per te arritur ne nje “finale”teper desperonjese per autorin;
Apo çmitizim domethanë me e kthye Skënderbeun në nji figurë qesharake?
Mund të themi se në këtë rast arma e pazakontë e historianit tonë asht kthye në nji boomerang dhe e i ka ra atij vetë.
Janë të pakuptueshme përfundimet e autorit: “Kështu fati i Gjergjit nuk mund të quhet aspak i jashtëzakonshëm. Fati i Gjergj Kastriotit ka mbetur i pashlyeshëm në kujtesën e brezave të mëpasëm vetëm për shkak t Shpesh autori përdorë “due pesi e due misure”.
Për shembull: për të Barleci asht legjendar, por nuk ngurron me e citue, tue e nxjerrë si të besueshëm, kur prifti shkodran thotë se djemt matjanë rekrutoheshin për plaçkë (f. 130).
Në nji anë Barleci asht legjendar, në anën tjetër kronika e Carlo Tocco-s asht e besueshme! Sidomos kur prej saj citohen shamjet e poetit ndaj arbnorëve të quejtun “bari derrash”, a thue se grekët apo serbët ishin bari gamilesh! (f. 116).
Prej Barlecit merren dhe nënvizohen disa episode që do ta banin qesharak Skënderbeun. Psh. kali i tij derdh lot njeriu kur vdes I zoti, ose Skënderbeu ishte nji njeri gjysëm hyjnor! (f. 117).
A thue nuk e din autori se në të gjithë letërsinë kalorsiake perëndimore dhe byzantine gjejmë episode të këtilla, gja që nuk ia ul vlerat dëshmive të dorës së parë të Barlecit e të D. Frangut!
Paralelizmi mes cubit Tocco dhe Skënderbeut, asht i pa bazë, për vetë faktin se cubit Tocco i humb nami dhe emni, pse cubnia nuk asht ideal që përjetsohet në vetëdijen e popujve, kurse liria po.
Në libër citohet përmbledhja foklorike e Marin Sirdanit për me i ba nji lloj proçesi ndërgjegjes kombtare të shqiptarëve që ka mbart në shekuj idena aq antishkencore e antihistorike (ff. 119-120). Vetëkuptohet se rigoroziteti shkencor i Schmitt-it do të dëshironte që edhe folklori të shprehej në terma ekuacionesh matematike.
Historiani i ri Schmitt përmend unazën e Skënderbeut që kishte Leden (Ëçäá) dhe mjellmën (në tekst shohin përçudnisht të shkrueme: Leiden). Menjiherë hipoteza absurde: mos nënkuptonte Skënderbeu Kastorin, djalin e Zeusit, pra a mos ndoshta kishte idenë e prejardhjes së vet hyjnore!
Në këtë pikë burimi i Schmitt-it asht rishtas mentori i tij Radoni (shih f. 128, nota 63).
Nji mendim kaq absurd dhe teveqel, nuk do të mund t’i kishte lindë Skënderbeut as po të kishte pasë njikohsisht dijet e Winckelmann-it dhe marrinë e madhshtisë së Neronit!
Këto janë hipotezat me anë të cilave historian Schmitt don me çmitizue Skenderbeun…”
Duke mos pasur te drejte personalisht te shpreh nje mendim timin perderisa nuk e kam lexuar akoma librin po “ngushellohem” provizorisht me kritiken e profesor Ardian Ndreces te cilen shpresoj dhe besoj ta kete bere mire…
Megjithate zoterinj te nderuar!
Nje gje nuk arrij te kuptoj me gjithe perpjkjet e zelleshme qe kam bere ;Qe Skenderbeu eshte arber dhe heroi yne kombetar kete e dine te gjithe ,qofte ata qe e degjuan dhe e mesuan per here te pare ne kohen ediktatures komuniste ,qofte ata qe e mesuan me mire akoma ne epoken e demokracise,qe Skenderbeu eshte nje mit e legjende heroizmi e qendrese ne mbare BALLKANIN E ne gjithe europen edhe kete e dime si ne shqiptaret qe krenohemi me te ashtu edhe te huajt qe e cmojne dhe e nderojne duke i ngritur edhe shtatore ne sheshet e qyteteve te tyre…Vec ketyre dy fakteve qe shpresoj se te gjthe duhet te jeni dakord, cfare tjeter kerkoni te diskutoni e te “zbuloni” rreth figures e personalitetit politik,ushtarak,diplomatik e shoqeror te Skenderbeut .?!
Qe nuk eshte arber por eshte sllav? Qe eshte sllavo-grek dhe antiturk rrjedhimisht antishqiptar?
Nese dikush kerkon te beje “zbulime”te tilla eshte mire te mos lodhet fare sepse ja kane kaluar te tjeret me perpara
bile cdo dite e prodhjne e shpikin vaiante nga me fantastiket qe artistikisht kane shance te medha te behen edhe “best seller”…Nuk eshte nevoja ti shkulim e ti “dorezojme” edhe ato pak gjera te shtrenjta te cilet na percaktojne ,na frymezojne ,na bejne te ndjehemi sadopak krenare(aq sa mund te behet kjo),e kane bere te tjeret shume kohe me pare dhe e kane bere shkelqyeshem….
keshtu qe “tragjedia” miq te nderuar eshte e plote dhe e persosur nuk na ngelet vecse ta duartrokasim…..BEJENI!!!!
…
Agim, pjesa më e madhe e shkrimit tënd është kopjuar nga artikulli i Ndrecës. Mirë do të ishte që, kur bën copy & paste, ta tregosh edhe me thonjëza ose me ndonjë mënyrë tjetër. Dua edhe të ve në dukje se, kur e ke kopjuar Ndrecën, e ke kopjuar me gjithë gabimet që i kanë shpëtuar tipografit të “Gazetës Shqiptare”; meqë emri i historianit serb është, bie fjala, Radonić, jo Radoni e të tjera si këto. Me keqardhje më duhet të them se ti po merresh me çështje për të cilat nuk e ke as përgatitjen, as njohuritë e duhura; meqë emrin e këtij historiani të rëndësishëm e paske dëgjuar për herë të parë nga pamfleti i Ndrecës. Po të isha në vendin tënd, unë do të flisja më pak dhe do të dëgjoja më shumë. Po ashtu, më duhet të të them se, kur shkruan që:
Je duke folur pak përçart; ose së paku tregon se nuk ke lexuar as edhe shkrimin tim, për të cilin po komenton. Edhe në këtë rast, sugjerimi im do të ishte: lexo më shumë, shkruaj më pak, derisa të qetësohesh.
Eshte e vertete qe nuk e njoh fare kete “historian te shquar” Radoni apo Radonic si te doni ju quheni ( bishti ” ic” nuk ja ndryshon thelbin emrit ti qe merresh edhe me gjuhesi duhet ta kishe kuptu kete)… dhe nuk me vjen fare mire qe njohurite e mija modeste sikam pasuruar edhe me veprat e Radonit sic kam bere me bashkatdhetaret e tij Ivo Andriqi apo korifeut Tomko Maraviqit dhe Milorad Paviqit …Sidiqofte dote doja shume te mesoja rreth tij si historian enacionalist i shquar serb..Sa per pyetjen time qe ti e quan “percartesi” me duket se eshte saktesisht e percaktuar dhe dote doja gjitheshtu nje pergjigje te sinqerte…
Ndersa shkrimin tend e lexova me shume kujdes dhe te them te drejten nuk me dha ndonje sensacion te jashtezakonshem.
Idete qe prezantoni aty jane idete tuaja ashtu si dhe pergezimet ndaj Schmitt-it jane po tuajat ,kjo s’dote thote qe patjeter duhet qe e gjithe “turma” te jete dakord me to sepse atehere dote binim ne “konformizem” te pa ndreqshem …cka eshte veti e “maskarenjve” …
Sic e vereni edhe vete une personalisht nuk e prononcova fare per sa i perket librit ne fjale ,pra komentova vetem shkrimin e profesor Ndreces per te cilin mesa kam kuptu edhe nga shkrimi juaj ,nuk e merrni per “heretik”dhe kete e bera qe ketu ne blogun tend te prezantohet edhe mendimi tjeter qe fatkeqsisht nuk “konvergjon” me mendimin e “magioranzes” se “piazzes” Gjithsesi une nuk kam nder mend te “konfrontohem”me askend qe mbron e shpreh opinionin e vet per temen e trajtuar me siper ,ajo qe me shqeteson e me deshperon se tepermi eshte pepergjegjesia, amatorizmi dhe mungesa e sensibilitetit kombetar me te cilat kane marre persiper ti trajtojne keto ceshtje disa “teoriciene”te asimiluar nga kultura globaliste qe ne te vertete nuk i lidh asgje me atdheun dhe e konsiderojne si te drejte legjitime ta dhunojne ate….
Dhe se fundi, dua tju pergezoj per njohurite dhe euridicionin tuaj ne thelb nuk jam kunder ideve qe ekspozoni ketu ne blog ,jam kunder natyres imponuese apo prepotences per te “snobu” mendimin e kundert …Dhe mos me thuaj qe nuk e ben kete kur fillon e kercenohesh se – “shko ne blog tjeter ,nuk te lejoj kete apo ate ,”
Me sjell nder mend slloganin qe ” perkufizon” shqiptaret ne pergjithesi; -Topi eshte i imi, po te dua une dote lozesh..”
Sa per “padijen” time ne lidhje me historinne ; PO! Eshte e vertete nuk jam dhe gjitheshtu nuk ngjaj per historjan ashtu sic nuk je edhe ti mjek apo jurist dhe natyrisht qe nuk ngjan….
Mbas gjithe ketij shtjellimi shumefaqesh dhe shumeplanesh, ne fund me ngelet pyetja: Qui bono?
Cfare duam te nxjerrim/ vertetojme/ arrijme/ pranojme/hedhim poshte?
What’s the end game?
A quoi ca serve?
Skenderbeu aq sa c`eshte, aq mjafon. S`behet do as me i madh, dhe per syte e mij, as me i vogel. Nuk ishte i biri i Zotit.
“Nuk ishte i biri i Zotit.”
Skenderbeu
Kush eshte Zot-i?
Libri eshte i nje gjermani-Shmit. Artikulli Xha. Ne po diskutojme rreth tyre-mendimeve tona. Jemi bij te zotit? Apo vetem c’mendojme eshte e Zotit, veprat jane te kujtdo.
Per ne qe nuk e kemi lexuar a mund te na thote ndonjeri me dy fjale cfare te rejash te argumentuara sjell Schmitt-i ne historigrafine e Skenderbeut. Perse eshte nje veper kaq e jashtzakonshme sa i ben disa ta varin portretin e tij ne koke te krevatit ne vend te ikones se Krishtit.
Deri tani pervec katapultimit nga Gjon ne Ivan dhe nje ndjenje kozmike hakmarrjeje e Skenderbeut per te jatin , nuk na eshte servirur ndonje gje tjeter.
Orakulli e quan plehre pa dhene shpjegime; per Tannhauser eshte nje ‘veper-reference..qe zor se kaperxehet..tejmbushur me shenime ‘. Qendrimi i Tannhauser eshte nje deja-vu e njohur tashme por harron se nje veper historike nuk vleresohet vetem nga referencat por me shume nga interpretimi koherent i tyre, jo vetem nga detajet por me shume nga krijimi i tablose se madhe.
I vetmi shkrim me vlera deri tashme ne shtyp e neper blogje eshte ai i A.Ndreces ku lexuesi perfiton per te krijuar pikpamjen e vet. Ne pergjithesi te tjerat jane ose moralizime ose tifozllek : njera pale e quan tjetren ‘te shitur’ tjetra ‘prashites lakrash’. Nuk mungon as vete Klosi ne nje shkrim me ‘oi-oi’. Njeri nuk e ka lexuar po sensoret(?) i thone se eshte veper e madhe,tjetri nuk tutet nga istikami cfaredo te thuhet per Skenderbeun. J. zbulon nje link qe e quaj te turpshme ta sjellesh ketu si argument.
Nderkohe Xhaxhai u ngjirr duke thene: lexojeni nje here..
Nga kete shkrim Xhaxhai sjell nje te re se per Schmitt-in Skënderbeu nuk kishte ne plan të çlironte Shqipërinë nga pushtimi turk dhe të krijonte shtetin e Arbërit ne kundershtim te plote me K.Frasherin qe pohon shprehimisht se jo vetem e kishte piksynim por edhe e realizoi pjeserisht. Nuk kuptoj se si Xhaxhai i vlereson njeherazi te dy autoret perballe kesaj kontradikte themelore. Ketu nuk behet fjale nese ishte apo jo Kastrioti nga Qidhna, as bile nese Vojsava ishte Brankovic apo Tribalda qe sido qe te jete nuk e tjetersojne dot vepren e heroit. Qendrimi ndaj motivit te luftes se tij eshte thelbesor dhe vetem njeri nga te dy historianet mund te kete te drejte. Tjetri eshte i deshtuar. Nuk e di se si i rrezon Schmitt perfundimet e Frasherit si veper pararendese; nese thjesht i injoron bie ne pozitat e Korkutit ndaj Hammond te diskutuar ketu me pare.
Ne lidhje me marredheniet me serbet besoj se ja vlen te kujtojme (Frasheri po sidomos Xhufi) se armiqesia duket se e ka piknisjen ne pushtimin e Dushanit, i cili ne ndryshim nga pushtuesit e meparshem bile edhe te mepasshem, i shpronesoi dhe i poshteroi fisniket arber; pastaj me pushtimin e Kosoves dhe politiken e ndjekur atje,etj etj . Ne kohen e Skenderbeut serbet ishin pale me turqit, Brankovici ishte vjeherr i sulltanit, kur Kastriotit i duhej te bashkohej me Huniadin ishte po ky qe e pengoi. Sic me rezulton nga Frasheri, Skenderbeu asnjehere nuk e konsideroi mundesine e nje bashkepunimi me serbet sic beri me shtete te tjera te kohes.
Nga ana e tyre serbet ankohen shume per mizorite qe u kane bere sipas tyre pushtetare shqiptare te perandorise osmane.
Nuk duket me rrenje aq te cekta kjo armiqesi e sotme.
ps-Xhaxha,me gjithe ato epitete qe ke konsumuar per Skenderbeun ne kete shkrim, wellcome ne klubin e ‘kombetaristeve’.
(absolutisht superior ndaj bashkëkohësve të vet për nga kapaciteti mendor, largpamësia dhe energjitë shpirtërore, .. strateg i pashembullt , ..të adhuruar që për së gjalli nga mbarë Europa e krishterë ,…me admirim të shtuar për Skënderbeun njeri, për Arbërinë mesjetare, dhe për ambicjen titanike të këtij kondotieri dhe udhëheqësi politik, e cila mund t’i krahasohet vetëm me virtytin e besës dhe të përkushtimit ndaj një ideali..)
Dhe nese “ideali” qe permend Xhaxhai ketu eshte ai i lirise atehere veshtire se do te gjeja ndonje ndryshim midis tij dhe Kadarese .
Fatma, po të përgjigjem duke parafrazuar Skënderbeun e Barletit: ato epitete e karakterizime nuk i solla unë, por i gjeta në veprën e Schmitt-it.
Sa për krahasimin midis veprave të Frashërit dhe Schmitt-it; unë mendoj se është e mundshme që të dyja të jenë shumë të mira, meqë historia e Skënderbeut vetëm ashtu mund të ndriçohet, në mënyrë kontradiktore, sa kohë që i qasemi dot vetëm për së jashtmi.
Disa teprime kombëtariste të Frashërit unë i gjej plotësisht të pranueshme, sepse edhe ai është shqiptar dhe e konsideron Skënderbeun “të vetin”. Përkundrazi, Schmitt tregohet ndonjëherë i pandjeshëm, ose nuk dëshiron ta shohë dramën e Skënderbeut me sy artistik.
Mua Schmitt-i më bind se ambicja kryesore e Skënderbeut ishte të dëbonte osmanët nga Europa dhe të shkatërronte pushtetin e sulltanit. Këtë ambicje ai nuk mund ta realizonte veçse me paratë e Italisë dhe koordinimin e punëve prej Papës; sikurse nuk mund ta realizonte pa pasur një besim të thellë e të patundur në Zot e në Krisht.
Nga ana tjetër, Skënderbeu ishte arbër dhe bazën e pushtetit të vet e kishte në Arbëri. Prandaj duket afërmendsh që të kërkonte t’i bashkërendonte veprimet e veta me ato të fisnikëve të tjerë arbër, me të cilët e lidhte gjaku, gjuha dhe armiku i përbashkët; çka e përligj qasjen dhe frymën e librit të Frashërit.
Sa për serbët dhe bullgarët e krishterë të Dibrës, unë nuk di që Skënderbeu të ketë luftuar ndonjëherë kundër tyre (sikurse nuk ka luftuar kundër grekëve); por mund ta kem gabim, prandaj të lutem, Fatma, më korrigjo.
‘”””J. zbulon nje link qe e quaj te turpshme ta sjellesh ketu si argument.”””””
Ka mundësi të shpjegohesh më shumë mbi këtë që ke shkruar?
Xha xha verej (e po piqet bindja) se ke filluar gjuetine e shtrigave ndaj cdo elementi kombformues te pranuar.
Nuk e kam lexuar ende librin edhe pse nuk me duket ndonje risi asnje prej hipotezave qe ka ngritur.
””’Mua Schmitt-i më bind se ambicja kryesore e Skënderbeut ishte të dëbonte osmanët nga Europa dhe të shkatërronte pushtetin e sulltanit. Këtë ambicje ai nuk mund ta realizonte veçse me paratë e Italisë dhe koordinimin e punëve prej Papës; sikurse nuk mund ta realizonte pa pasur një besim të thellë e të patundur në Zot e në Krisht.””’
Ty Shmiti te bind, mirepo ne dime fare mire se kryqezata do kishte ne krye Skenderbeun, i cili ne rast fitore do zgjeronte tej mase zoterimet e tij ne jug e ne lindje, Kostandinopoja do vihej ne dore te latineve serisht, pjesa me e madhe e Greqise do i takonte Vendikut e do ringriheshin monarkite serbe e bullgare, pa harruar perfitimet e hungarezeve ne Serbi e Bosnje.
Kjo eshte ambicja kryesore e Skenderbeut kryqtar, ashtu sikunder mbajtja e Pirros si ikone e shenjte(perkrenarja ne te gjitha kohet perfaqesonte shpirtin e luftetarit) dhe percaktimi epirot qe shoqeron perhere ate arber.
Kuptohet lehte qe ambicia kryesore e Skenderbeut ishte te mblidhte ne nje shtet arber dhe epirote e ai te behet nje dite jo thjesht ‘Dominus’ por Mbret i Arberve dhe Epiroteve.
Kjo nuk mund te arrihej me turqit ne Oher dhe e vetmja mundesi per te mundur turqit ishte kryqezata, sidomos pas humbjes ne Berat.
Vete zbarkimi ne Itali, pervec detyrimeve morale ndaj Alfansit, ishte edhe perpjekje politike per ti treguar Papes se ri i cili nuk i donte fare Anzhuinet( kunder te cileve luftoi Skenderbeu) ne Napoli, se i qendronte besnik Papatit,sidomos pse ky Pape ndryshe nga ai para 1458( i cili kishte edhe raporte te keqija me Alfonsin V) kishte per qellim kryesor te ‘paperimit’ kryqezate antiturke.
Shpresat moren hov e hyrja ne lufte kunder turkut prej Venedikut ne 1463 formoi situaten ideale per kryeqezaten, pasi pa forcen detare te Vendikut kryqezata nuk kish shance( asnje kryqezate nuk eshte bere pa protagonizmin e Venedikut, qe nga e para tek e fundit e sidomos e 4-ta ku u pushtua Bizanti) te arrinte perfundime pozitive.
Ambicia e dikujt varet nga fuqia e tij, e sa me shume kjo rritet aq me shume dalin ne pah, endrrat ne formen e ambicies.
Sic e thashe me lart, Skenderbeu e ka bere te qarte endrren e tij, qe si pasardhes i Pirros te mblidhte ne nje shtet Arber e Epirote (me perafri Gege e Toske) e te shugurohej mbret nga Papa.
Keto toka plus Maqedonia do i jepeshin ne rast fitoreje te kryqezates antiturke.
Sa per besimin ne Zot, ska ndonje sekret e as pikellohet kush, deri para 50 vjetesh ne Shqiperi te gjithe besonin ne Zot. Materalizmi historik i Marksit, binte ndesh me ndikimin fetar prandaj edhe nuk i ka dhene kush peshe ketij faktori.
Sidoqofte jemi afer periudhes se Borgia-ve e ateizmi nuk ishte aspak i izoluar, e biles thirrjet e Papes per kryqezate gjeten veshe te shurdher ne Europe. Si faktor esencial i jetes e vepres se Skenderbeut ndikimi i forte fetar eshte thjesht spekullim. Me letra psh Borgia-t ishin Pape&co , ama realiteti ishte gje tjeter. Nga ana tjeter ai nuk e mohoi kurre as formalisht ne letrat qe dergoi ne Europe apo ne vete Papatit, emrin myslyman Skender e titullin Bej qe e shoqeronte.
Te bukur kristian kryqtar qe kemi he ?
Ato gjerat qe thone se ka thene Shmit mbi hakmarrjen, jane serisht elemente spekullimi. Skenderbeut i takonin tokat e Kastrioteve ne baze te traktatit te 1430-s si trashegimtari i vetem i drejtperdrejte, biles Hamzai kish me shume te drejta tek tokat e Kastrioteve sesa vete Skenderbeu.
Pastaj nese te vrasin babane, normal qe hakmarrja behet pjese perberese e nje plani , sesi te shkeputej nga sulltani, vec duheshin kushtet e kushtet i krijoi perparimi i Huniadit ne Serbi.
Skenderbeu donte tokat e Kastrioteve, ky eshte motivi qe e solli ne Arberi, pastaj gradualisht donte gjithe Arberine e Epirin e ky ishte qellimi kryesor qe nuk e arriti dot.
Se keto perkojne me idealet kombetariste shqiptare, nuk do te thote se nuk jane te verteta, se te verteta na qenkeshin hakmarrja dhe kryqezata si fetar i bindur.
Keto dy te fundit jane spekullime e genjeshtra e nese Shmiti ka per qellim me ate liber te pahnxjerre keto spekullime atehere as ja vlen fare te lexohet.
Na kane ardhur deri ne fyt spekullimet antikombetare e lufta e shtrigave ndaj figurave kombetare.
Lexoj edhe ca rob anormale ketu e verdalle e me vjen normale pyetja :
Mos ju shtrengon njeri me qene shqiptare ? Kurre mos daci me qene as ne kete jete e as ne tjetren. E kuptoni qe na jeni bere si morrat e me e forta ankoheni kur duam te kruajme koken ?
fatma, nuk di pse duhet ta fsheh entuziasmin tim para librit të Schmitt-it. Unë, në kundërshtim me orakullin që shprehet pa e lexuar librin, e kam lexuar atë dhe, aq më tepër, kam lexuar mjaft autorë shqiptarë e të huaj mbi Skënderbeun; kështu që të paktën një krahasim mund ta bëj.
Ore njerez!
Pse e keni kaq te veshtire te pranoni nje fakt te thjeshte te jetes sone kolektive si shqiptare:
Ne nuk duam qe Skenderbeun ta lakatredhi njeri, aq me pak nje i huaj! Fare!
Kaq, thjeshte dhe shkurt!
Jemi ne “realmin” e mitit, jemi koshiente per kete,dhe keshtu duam te mbetemi.
Pse habiten njerezia me reaksionin tone ndaj ketyre “zbulimeve” te reja?
Plus, qe kur lexon ate Klosin, duket qe tutje qe ai vetem “dashni” nuk ka per mitet tona!
Si atehere, habitemi qe reaksioni ndaj tij, (sepse e verteta eshte qe megjithe citimet e XHXH, zemerimi yne eshte drejtuar kryesisht ndaj Klosit, jo Shmidit), eshte… i zemeruar?
Edhe dicka per ty XHXH!
Ti ne njeren ane thua qe nuk ka aq shume material per Skenderin, sepse jane djegur etj… pastaj hidhesh edhe qesendis Muzeumin e Krujes sepse nuk eshte Muzeum prej tamami!
Po pra!! Nuk eshte i tille, se nuk kemi te tilla (artifakte) !!
E fundit, dhe e mbylla!
Ju terheq vemendjen qe Serbet, nje bashkekohas te gjyshit te Skenderbeut, car Llazarin e kane bere SHENJT!!!!
SHENJT, nja dy shkalle me lart se c’e kemi bere ne kete tonin!
Po nuk po shikoj ndonje serb te qesendise popullin e tia per naivitet, po ashtu nuk po shikoj ndonje mendimtar serb te beje thirrje per ri-shikim te curriculum te shkollave te vocrrakve serbe, qe te “mos genjehen kaq trashe” nga establishmenti!!!
Kaq dua edhe une nga keta “mendimtaret” tane! Pak me shume dashuri per gjerat tona!
Hiqma, te lutem gishtin nga syri, dhe lere nje cope here kazmane ne qoshe!
Sa per Shmidin, plac s’i them, po edhe shendet jo!
Tabakhone shkruan:
Tabakhone, e kuptoj pozicionin tënd (naiv, por legjitim); nuk kuptoj, përkundazi, vetën e parë shumës. Cilët janë këta “ne”, të cilët të paskan vënë zëdhënës?
Në emër të cilit grup, cilës parti apo cilës shoqatë po flet?
Apo mos të ka kapur deliri i madhështisë edhe ty, dhe flet në emër të shqiptarëve?
Me sa di unë, reaksioni ndaj Schmitt-it dhe të tjerëve ka qenë i ashpër, ndonjëherë i tepruar, rrallëherë në kufijtë e demencës; por nuk ka qenë i organizuar.
Ti me këtë “ne” që thua, po më bën të dyshoj…
Më drejtohesh pastaj mua:
Mua ai muze më duket qesharak; në vetvete, dhe ngaqë quhet “muze”. Gjithçka aty është artificiale; dhe ngaqë është e sajuar, mesazhi që muzeu kumton është se edhe historia e Skënderbeut është artificiale.
Për nga mënyra si funksionon, ai muze nuk është veçse një kishë kombëtariste; tempull i paganizmit kombëtarist shqiptar. Jo muze, por tempull.
Vazhdon:
Sinqerisht kërkon të thuash këtu se po i ndjek zhvillimet dhe debatet në kulturën serbe hap pas hapi? Nuk e përjashtoj; por ma bëj kabull, nëse nuk të besoj.
Më është dashur të fshij disa komente. Autorëve u kërkoj të falur, sepse e di që janë munduar dhe kanë harxhuar kohë për t’i shkruar. POR, dhe ky është një por i madh, dua edhe t’ju kujtoj se hapësira e komenteve u është vënë në dispozicion për të diskutuar rreth temave, jo për konfrontime dhe sidomos jo për konfrontime personale; as për t’i devijuar temat në drejtime të tjera. Ky nuk është forum, ku secili thotë atë që dëshiron; është blog dhe organizohet sipas konceptit të autorëve që shkruajnë atje. Autorëve të cilëve u kam fshirë komente dua t’u sqaroj edhe se janë të padëshiruar në këtë blog; nuk besoj se u shkel të drejtën e fjalës, po t’u lutem që të mos vijnë më këtu. Të mos vijnë më, sepse unë nuk kam mundësi të konfrontohem me ta dhe të duroj sulmet dhe provokimet e tyre. Nuk ua kam për borxh! Nëse nuk u pëlqen blogu dhe mendimet e autorëve, ç’dreqin duan në këtë hapësirë private?
Ore, po ti qenke kaqol fare. Kush ta la ty ne dore te vendosesh si duhet te jene shqiptaret? Je bere si rrodhe o burr! Nuk te detyron kush te lexosh ketu kshq mos na u impono si e qysh duhet te flasim qe te jemi te denje per zoterine tate. Po nuk qeme te gjithe si ty qenkemi te papranueshem per kombin? Xhaxha, ka nje fare kufiri ky lloj abuzimi dhe vec ju e keni ne dore.
Hyllin,
ja që nuk të ka ngelur ty autoriteti për të përcaktuar se kush duhet të mbetet shqiptar apo jo. Domethënë që nuk të pyet njeri ty për këtë gjë për të vetmen arsye se nuk ka asnjë logjikë dhe arsye për ta bërë këtë gjë.
Por ka një gjë të hidhur e fashiste në atë që shkruan ti. Klasifikimin në shqiptarë dhe jo shqiptarë në bazë të bindjeve personale. Domethënë një marrëzi të tillë nuk u kish shkuar dot në mëndje as më të çmëndurve të shekullit të njëzetë, që kur u futnin një plumb pas koke kundërshtarëve politikë, gjithnjë gjermanët gjermanët vrisnin.
Por jo mor mik, se nuk e ka lënë kush në dorën tënde këtë punë. Bëji një derman vetes dhe mblidh mendjen sepse askush nuk e ka pasur ndonjëherë atë autoritet të për zhbërë shqiptarët vetëm se nuk i pëlqejnë bindjet e tyre. Më këtë jam vetëm duke të thënë që je duke thënë një marrëzi shumë të madhe.
Po çfarë kujton ti Hyllin, se gjithë atë mizerjen staliniste që hoqën shqiptarët në kurriz për 45 vjet e bënë që të arrijnë një ditë të dëgjojnë një palo fashist si puna yte, se paska edhe një alternativë tjetër për të mos qenë më shqiptar, vetën se një bindje e imja nuk të shkon ty për oreks?
Po pse mor njeri i zi, domethënë në kuptimin e atij njeriut të zi që predikon seleksionimin e njerëzve në kategori etnike sipas bindjeve të tyre humane, kujton akoma se njerëzit qenkan akoma aq të shushatur?
Edhe mos i krahaso njerëzit me morrat. Domethënë mund t’i lejosh vetes të krahasosh veten tënde me çfarë do lloj kafshe që të të pëlqeje, por në asnjë mënyrë të tjerët! E ca më pak njerëz që nuk të vijnë ty sipas oreksit. Të gjithë kanë vendin e tyre dhe mbetën njerëz, pavarësisht se çfarë lexojnë e besojnë.
Hyllin nuk ka asgjë të re në faktin e të qenurit fashist, apo kaq përbuzës karshi njerëzve të një mendimi tjetër. Evropa, apo më mirë provinca evropiane është e mbushur me fashistë, të cilët pretendojnë një ideologji antihumane, që për fat me DHUNË ja bënë gropën.
Fute një herë e mirë në kokë, se Shqipëria nuk është as mall i yti e as i tyt’eti, që të sillesh sikur të jesh Zot i kësaj pune. Shqipëria është edhe e imja apo e atij tjetrit, që nuk mund të jetë i një mendje me ty dhe s’të lë njeri të vendosësh t’i se kush paska të drejtë të për ta dashur atë vend dhe si e sa.
Dhe as mos e ço në mëndje të më shkruash ndonjë rresht pa i kërkuar falje atyre që të shkoi mendja t’i përzësh nga shqiptaria apo t’i krahasosh me morrat.
Dhe lexoji librat një herë përpara se t’i hedhësh në hale!
Vdekje Fashizmit
GH
Serisht plotesisht e drejte. Duhet ndare Skenderbeu mit dhe Skenderbeu historik. Mitet me baze historike mund tu sherbehen femijeve per formimin e identetit te tyre nacional. Njelloj sic ju sherbehen perrallat apo gjeegjezat. Per tu dhene mesazhe morale e etike. Per ti njohur me mendesine e filozofine e kombit etj. etj. Dhe miti i Skenderbeut si luftetari qe ju kundervu fuqise me te madhe te kohes ka nje mesazh te forte brenda tij.
Shume heronj te huaj (psh. Vilhelm Tel, Mbreti Artur dhe tryeza e rrumbullaket, Xhorxh Washingtoni si vizionar i lirise (e njekohesisht skllavopronar) etj. etj.) mesohen fillimisht pikerisht si mite e jo si personazhe historike. Sepse nuk do te rrish ti rrokanisesh trute nje 6-8 vjecari me strategjite makiaveliane te politikes e te luftes se para 500 e kusur vjeteve.
Une e kam perjetuar shkollen e mesme paskomuniste ne Shqiperi dhe mund te them qe tekstet per Skenderbeun ne gjimnaz ishin shume me te llogjikshme dhe shume me te zhveshura nga petku mitik sesa cishin ne fillim te shkolles fillore. Per mua ishte e qarte qe atehere qe veshja e Skenderbeut nga propaganda si kombedashes te madh ishte kot sepse ideja e kombit sic njihet sot i ka rrenjet ne revolucionin francez dhe ne vecanti ideja e kombit shqiptar vjen nga rilindasit dmth. eshte nocion qe vjen nja 350 – 450 vjet mbas Skenderbeut.
Librat rigoroze historike qe e shpalosin Skenderbeun ne kendveshtrime te ndryshme mbi motivet e strategjite nuk kane asgje te keqe. Nese faktet e reja historike mbi nje figure futen apo jo ne mitin e figures kjo i lihet kohes.
Sulmi i Klosit u be per mendimin tim per aresye komerciale pikerisht ndaj mitit e jo ndaj figures historike. Nga ana tjeter kur shikoj reaksionet frenetike e te pallogjikshme ndaj librit ne internet them se:
a) ose librat e gjimnazit per Skenderbeun nuk e cmitizojne ate sa duhet, pra Klosi paska patur te drejte te sulmoje mitin
b)ose komentuesit gojehedhur kane fjetur ne oren e historise ne gjimnaz dhe nuk e kane fare idene.
Une besoj te dyten. Ju zgjidhni e merrni.
Coli, ke të drejtë kur thua që izmat i kanë sjellë vuajtje njerëzimit në përgjithësi. Megjithatë kur i hedh një sy botës të krijohet përshtypja se shtetet që i praktikuan (e që i praktikojnë) ja kanë dalë mbanë për bukuri. Ky terren i minuar (i qënë apo imagjinar) nuk eksplorohet me patetizëm proletar, por me kurajo intelektuale.
E njëjta gjë dhe për mitet; nëse konstatojmë që mitet kanë (përgjithësisht) një efekt pozitiv (tek mit-mbajtësit), përse ti flakim?
Për shëmbull, miti i demokracisë, ai i barazisë (para ligjit p.sh.), kanë funksionuar më së miri në europën perëndimore. A nuk do ishte papërgjegjshmëri flakja e këtyre miteve?
Gh, po torobello ngele o i shkrete, si puna e ati Fluturonit qe hyn sa per tja bere njehere perc-perc.
Irritimi im ishte i pergjithshem(jo vetem per pjestare te blogut) dhe drejtuar ndaj 2 kategorive .
1- islamikeve te thekur, qe eksitohen sa here pergojohet Skenderbeu.
2- emigranteve te cngjasuar, dmth atyre qe i kane vene vizen Shqiperise e nuk japin asnje kontribut pozitiv ne hapesiren publike me opinionet e tyre. Keta vdesin te shperflasin cdo gje qe i takon shqiptarise.
Me duhet te pranoj se me behet qejfi kur shoh se rregullisht keto dy kategori sapo perjashtohen dialektikisht prej dikujt nga te qenit shqiptare, irritohen e fillojne shajne. Kete e kam vene re sidomos ne fsh.
Sa per autoritetin per te lejuar apo perjashtuar dike, mua sme pengon asgje te mos njoh publikisht tek dikush apo tek nje kategori te njejten perkatesi e identitet qe njoh tek vetja.
Nuk po thyej ndonje ligj, dmth nuk di te kete ndonje ligj qe ndeshkon shfaqjen e refuzimit te njohjes se te njejtes perkatesi etnike tek tjetri.
Nese ketu do vinte ta zeme nje nenshtetas shqiptar me origjine nga kungullistani apo kongolistani, qe eshte bere nenshtetas pas 10 vjete qendrimi ne Shqiperi,sipas ligjit dmth, sigurisht qe nuk do e pranoja kurrsesi ta njihja per shqiptar.
Ky eshte problem qe do ngrihet se shpejti pasi ne opinionin publik te perfundohet se shperfytyruari shqiptari i vjeter i lidhur me token,gjakun, gjuhen,zakonet e sigurisht me mitet e tij, historine e tij,folklorin, mentalitetin, vizionin e vetes e te botes etj.
Sigurisht qe kjo nuk eshte ceshtje bindjeje e besimi personal, shqiptari i vjeter eshte percaktuar ne nje nen te kanunit si dhe ne cdo tradite vendore keshtu qe pikerisht ne tradite do ndodhe edhe transformimi e jo neper zyra shteti apo interneti e aq me pak shqiptaria na qenkesh ceshtje besimi personal.
Tani ti shpalos aftesine tende per te share (ne fakt spo shoh prej kohesh nderhyrje te ndonje tipi tjeter) e me thene te drejten me pelqen formati qe ke zgjedhur si dhe pika e fashizmit. Do kishe qene i zoti si sekretar partie, ne kohen e monizmit, biles me kujtove filmat me partizane, grupin guerril apo komisarin e cetes.
Fashist? Nese fashist do te thote konservator atehere jam e gjithe tradita shqiptare nuk eshte gje tjeter vecse toke pjellore per mbjelljen e fashisteve.
Nuk jam une apo ata si une qe krijojne tensione sociale por jane ata si ti, lufte brenda shoqerise e paqe jashte.
Jane ata si ti qe kane bere qe ndjeshmeria te rreshkase nga ndjenjat tek ndjesite, qe kane kthyer ne siperfaqesor cdo koncept e cdo ndjenje e qe i shesin si te thella.
Nuk te pelqen te t’thone morr ? Nuk me duket se kam thene tek postimi se Gh eshte morr, dole vete ti qe u vetakuzove si morr, mbaji vete pergjegjesite e tua.
Eni kur shiten spekullime si te verteta, nuk mund te arrihet ne perfundime por vetem ne sherre pafund qe mbarojne me ‘internimin’ e spekuluesit. Nuk shoh aspak si anormal mospranimin e spekullimeve te Klosit si dhe denigrimin publik te figures se tij. Ky eshte proces i natyrshem social, kur bashkesia eshte ende e forte ne bindjet e saja.
Vazhdo Hyllin, vazhdo të ngulësh më forte e më thellë gozhdët në trurin e “shqiptarit te vjeter te lidhur me token,gjakun, gjuhen,zakonet e sigurisht me mitet e tij, historine e tij,folklorin, mentalitetin, vizionin e vetes e te botes etj”.
Shumë “kontribut pozitiv ne hapesiren publike” ky opinioni yt! Sidomos me atë pjesën mbi konservatorizmin u bën shumë nder shqiptarëve dhe shqiptarisë!
Xhaxha,
megjithe deshiren e mire nuk te ndihmoj dot sepse nuk di qe Skenderbeu te kete luftuar me fshatare sllave ne Diber; bile nuk di nese kishte te tille atje ne kohen e tij. Dij se Skenderbeu nuk luftonte kunder fshatareve , luftonte kunder perandoreve. Nderhyrja ime, qe mori shkas nga shkembimet tuaja me Vemendje, ishte vetem per te thene se armiqesia serbo-shqiptare nuk eshte nje mit, se eshte shume e hershme dhe se as inokulimi i nje dashurie hipotetike te Skenderbeut per serbet nuk e cmonton dot kete antagonizem etnik, te pakten aktualisht.
Nderkohe qe pohimi juaj se : “ vetë Gjoni, i jati i Gjergjit dhe Gjergji vetë i martuan fëmijët e tyre rëndom në familje aristokratësh sllavë; “ nuk me rezulton i sakte.
Vajzat e Gjon Kastriotit u martuan: Maria me Stefan Cernojevicin e Malit te Zi, qe sipas disa autoreve ishte me kombesi shqiptare,N.Jorgas psh; Jella me Pal Stress Balshen; Angjelina me Vlad Golem Arianitin; Vllajka me Gjin Muzaken; Mamica me Muzak Topine; Vetem me kaq, pa permendur djemte, nuk rezulton rendom krushqi me sllave.
Sa per pohimin tjeter : ”..dhe Skënderbeu vetë nuk luftoi kurrë me ndonjë princ, mbret a shtet sllav kufitar, por përkundrazi gjithnjë pati me ta marrëdhënie të ngushta bashkëpunimi” ose “kur sllavë e shqiptarë bashkëpunonin dhe i kundërviheshin të njëjtit armik – osmanëve “, jam shprehur me pare.
Bie dakord me ju se : ”për prejardhjen etnike të Skënderbeut; mjafton të thuash se ai vetë e deklaronte veten si arbër dhe njihej nga gjithë Europa si i tillë.” , perderisa vete historianet e debatojne akoma.
Tannhauser,
nuk them ta fshehesh entusiazmin, vetem se entusiazmi juaj eshte i paracaktuar keshtu qe nuk vlen si argument.
Megjithate fakti qe permend vetem referencat dhe jo interpretimet me ben te dyshoj se nuk ju ka pelqyer aq sa do te donit.
J.,
sepse ai link ka permbajtje teper vulgare dhe nuk sherben per te karakterizuar asnjeren pale.
Duke mos e pase lexuar Schmitt-in po konsideroj recensionin e Xhaxhait.
(“Nga libri i Schmitt-it, të krijohet bindja se ambicja e Skënderbeut ishte të shkatërronte Perandorinë Osmane;”
“A ishte në planet e Skënderbeut të çlironte Shqipërinë nga pushtimi turk dhe të krijonte shtetin e Arbërit, siç mëson historiografia zyrtare shqiptare? Nëse pyetja formulohet pikërisht kështu, atëherë nuk mund t’i përgjigjesh veçse në mënyrë negative.”)
Me duhet te pranoj qe ne fillim se nuk me mjafton inteligjenca per te kuptuar se si Skenderbeu mund te shkaterronte Perandorine Osmane e te clironte trojet europiane te pushtuara pa cliruar me pare Arberine e vet. Sado strateg i pashembellt te kete qene atij i duhej nje placdarm si pikenisje dhe kjo s’mund te ishte vecse Arberia. Nese ai synonte vetem shkaterrimin e otomaneve nepermjet kryqezates atehere duhej te shkonte ne Rome e te priste mbledhjen e ushtrive duke pire kamomil darkave me Papen.
Nderkaq eshte absolutisht e vertete qe ne planet e Skenderbeut mbeshtetja e huaj, kryesisht Papati , Napoli po edhe Venetiku, Raguza ashtu si edhe Huniadi, kishin nje peshe shume te rendesishme. Dhe ai u perpoq vazhdimisht e shume aktivisht t’i fuste ne loje, deri atje sa t’u blatonte vasalitet e bile edhe Krujen.
Skenderbeu e ngriti flamurin ne Kruje. Synimi minimal per ta ngritur edhe ne Kostandinopoje do te sherbente qe flamuri i Krujes te mos ulej me . Gjithkush eshte i lire te beje interpretime por historia mbetet ne veprat e kryera jo ne projekte te deshtuara mbetur arkivave.
Veper e kryer historike eshte clirimi i Krujes dhe Arberise, vendosja e autoritetit te Skenderbeut me hir e me pahir ne gjithe territoret e cliruara, mbrojtja per nje cerek shekulli e tyre . Keto jane fakte te provuara nga te gjitha burimet, mike dhe armike. Nese Schmitt nuk i pranon atehere edhe mund te jete nje veper e porositur sic thote Krasniqi. Por kete s’mund ta them akoma pa e lexuar.
Si per cdo figure tjeter historike edhe per Skenderbeun gjykimi behet mbi thelbin e realizuar jo mbi detajet. Thelbi i figures se Skenderbeut eshte udheheqesi clirimtar dhe mbrojtesi i vendit te vet qe kishte per pasoje te pashmangshme krijimin e nje shteti dhe mbrojtjen e identitetit. Eshte e vertete se paten nje harac te rende por keto vlera themelore te nje kombi nuk jepen falas.
Fakti qe kujtesa per vepren e Skenderbeut erdhi duke u zbehur ne shekuj dhe u desh nje shpluhurosje nga Rilindasit nuk do te thote apriori se u ngjiz nje mit. Edhe greket e humben kujtesen per periudhen e ndritur helene por e ruajti Europa dhe iu a kthehu pas 2000 vjetesh ne nje drite te re atyre qe gjeti ne Greqine e sotme . Po askush nuk i konsideron helenet nje krijese mitike.
Eni thote se : “ Duhet ndare Skenderbeu mit dhe Skenderbeu historik.” Por vete e merr te mireqene dhe pa asnje vertetim qe egziston nje mit. Perpara se t’i ndash duhet te provosh qe jane dy , nje histori dhe nje mit. Deri me sot nuk kam pare asnje argumentim serioz se egziston nje mit. Mundet ta kete bere Schmitt-i dhe ndofta me kete lidhet reklama qe i behet por nga c’eshte reflektuar deri tani nga ata qe e kane lexuar pak shanse ka.
Miti eshte nje histori e deformuar. Skenderbeu mitik eshte clirimtari , mbrojtesi i lirise, bashkuesi i vendit. Skenderbeu historik me ndryshime te parendesishme eshte po ky clirimtar, mbrojtes, bashkues. I interpretuar dhe pranuar gjeresisht nga historiane profesioniste pervecse ndofta Schmitt-it. Per vertetesine e te cilit duhet te presim kritiken profesioniste. I ashtuquajturi ‘mit i Skenderbeut’ eshte nje konstruksion i nje Lubonje e co., i cili, megjithe euridicionin e vet, s’ka mundur te jete kurre origjinal pervecse ndoshta ne kete rast.Por eshte nje origjinalitet i mjere. Argumentat e tyre nuk e prekin thelbin e njejte te figures historike e mitike.
I hedhur ne treg pastaj dhe i trumbetuar nga pasonjes lehtesisht te indoktrinueshem si Eni e tjere qe pertojne t’i verifikojne vete provat, apo nga nje kategori tjeter qe per arsye te tyre u intereson egzistenca e nje miti qe t’ua tundin mbi koke shqiptareve e ta destruktojne pastaj per te marre credite.
Nuk ka nje mit te Skenderbeut. Por tentohet te ngrihet nje mit per “mitin” e Skenderbeut.
Thjesht nga distanca e kohes historia e Skenderbeut e zhveshur nga detajet periferike eshte koncentruar ne nje simbol. Per fat ne nje simbol krenarie te lakmueshem nga te gjithe, shqiptare ose jo.
Figurave si ajo e Skenderbeut balta e hedhur nuk u shkon me tej se patkonjve te kalit. Shpresoj qe Schmitt-i te mos e kete ndotur doren.
Gjithcka tjeter eshte zhurme , mjegull qe do davaritet nga koha.
“”””
J.,
sepse ai link ka permbajtje teper vulgare dhe nuk sherben per te karakterizuar asnjeren pale.”””””””””
Po pse, meqë ka përmbajtje shumë vulgare nuk duhej sjellë? Ç’është kjo punë kështu? Në manastir puritanist ndodhemi? Ato nuk i shkruajta unë që ma le turpin në derë. Palët cilat janë sipas teje?
Sidoqoftë ato karakterizime vulgare janë një fasadë, pas shprehin një mendim. Edhe unë sigurisht që shqetësohem kur shikoj një pjesë të bashkëkombësave të mi që vetëidentifikohen si shqiptarë, të përdorin të tilla karakterizime për heroin e tyre kombëtar. Kam vizituar edhe forume greke, edhe forume të përzjera ballkanike, po skam parë një dyndje të tillë komentimesh mbi heronjtë kombëtarë përkatës, përkundrazi. E shumta që ndodh, është të çmitizohen dmth tu hiqen virtyte që sipas revizionistëve nuk i kanë, të bëhen qartësime historike etj.
Po asnjëherë nuk kam parë një dyndje të tillë kaq banale kundër heronjve kombëtarë. Kjo është as më shumë as më pak por krizë identiteti kombëtar.
Nëse ky link, apo kjo gjendje nuk të bën përshtypje, unë jam i gatshëm të të sjell edhe të tjera që të fillosh të shqetësohesh edhe ti…
Pse të lihet mënjanë ky kundërefekt i tezave shmitiane? Shumë aty përveç sharjeve banale përdornin edhe tezat, madje madje pas reklamimit të librit, jam i bindur se kanë marrë ca guxim për t’i shprehur më shumë sesa duhet.
Këtë efekt e kam vënë në dukje shumë herë këtu në blog. Kur masat janë të paedukuara dhe të tërhequra prej epiqendrash jashtë shqiptare, atëherë këtë efekt sjellin çmitizimet. Unë e shikoj prej këndvështrimit: Çfarë efektesh sjell çmitizimi? Nëse efektet janë negative, atëherë duhet të ndalohet apo minimizohet kjo tendencë. Nuk shof apriori se duhet me patjetër të lejohen çmitizimet. Me patjetër duhet të edukohen shqiptarët.
Identiteti shqiptar është i brishtë, miti, apo “miti” i Skënderbeut është i brishtë gjithashtu. Bëni mirë ta shikoni këtë si fakt përpara syve dhe jo t’i mbyllni se janë banale dhe të turpshme.
Për njerëzit në Ballkanin e mesjetës, besimi i për bashkët ortodoks për bënte bërthamën e identitetit. Kështu, midis grupeve gjuhësore që jetonin në botën fshatare dhe përdornin liturgjinë ortodokse, mungonin tensionet, ato nuk dallonin thuajse fare nga ndërtimi shoqëror.”
Konkluzione karabushore,te ceketa e te pabaza.
“Grupeve gjuhësore që jetonin në botën fshatare dhe përdornin liturgjinë ortodokse”.Pra,gjuha liturgjike fetare ishte gjuha nderkombetare qe qetesonte tensionet e ndryshimve gjuhesore.Kjo ka modernen teori te pellitur shume,sidomos nga akadamike te draper-kryqit,te cilet ndertuan kombe ne te 18-in shekull.Uniformiteti fetar siguron qetesine,e cila kuptohet si mungese tensionesh nga kloso-shmidi.Eshte shume e re per te qene e vjeter.
“Ballkanin e mesjetës, besimi i për bashkët ortodoks për bënte bërthamën e identitetit”.Ne ate kohe kishte krahina te tera shqiptare qe ishin katolike,dhe bile ne qytetin e lidhjes.Mos jane bere valle lezhianet,shkodranet,pejanet ..katolike ne vitetet e Enver Hoxhes?
“Kush jetonte në Dibër i kishte rrënjët thellë në besimin ortodoks, ai ishte ballkanas i brendshëm, i karakterizuar nga kultura e tij e lartë sllave-bizantine.”
Nuk e di nese mund te vazhdohet me tej ne leximin e kesaj pacavureje.Kemi te bejme me nje historian apo me nje prodhues filmash vizatimor per femije i cili bazohet vetem ne nje Muzak te botuar prej nje kopje te fotokopjuar nga origjinali i humbur.
Gjilpera, di qe gjilpera nuk eshte shpikur per te shpuar, por per te qepur e pashe qe vetem shpove po nuk qepe gje.
Si femer qe je edhe pse moderne duhet te dish edhe te qepesh, se per te qendisur vaj halli.
Ke ndonje problem me gjysh-stergjyshin e babane tend qe te mundon identiteti i tyre ? Une jo per vete. Do te jesh pjese e thyerjes me te paret e tu, une per vete dua te jem vijim, mundesisht pjese e permiresuar po munda, po nuk munda u pa puna do bejme si kane bere te paret.
Mos me thuaj qe tradita shqiptare prodhon progresiste e liberale, pasi nuk njihke as domethenien e fjales tradite e jo me ate shqiptare.
””’Unë e shikoj prej këndvështrimit: Çfarë efektesh sjell çmitizimi? Nëse efektet janë negative, atëherë duhet të ndalohet apo minimizohet kjo tendencë. Nuk shof apriori se duhet me patjetër të lejohen çmitizimet. Me patjetër duhet të edukohen shqiptarët.””’
Pse noihere me dukesh burre me mustaqe e me nje barre tru 😀
Vetem gjej nje fjale tjeter nga edukim ne kesi rastesh se ti thuash popullit tend i paedukuar eshte shenje e nje epersie individuale qe nuk qendron, vec ne qofsh fisnik e me popull nenkupton plebejte.
Orakull, nuk eshte se nuk qendrojne fare ato qe ke pahnxjerre ,thjesht u eshte dhene jehone artificiale si puna e hoxhes dhe magnetofoni e megafonet qe perdorin per te zevendesuar zerin e tyre.
Ballkani vertet kishte identitet fetar, vecse ortodoksia eshte
ndryshe nga katolicimi, pasi eshte kristianizem nacional, dmth prifterinjte zgjidhen nga pjesetare te etnise, qe flasin gjuhen e etnise keshtu qe mund te kuptohen vetem nga ata qe flasin te njejten gjuhe.
Kjo nuk perthithet si duhet ne perendim sepse e nxjerr idene e kombit shume me te vjeter dhe ua heq atyre, per tja dhene Ballkanit.
Bullgare e serbe fale patriarkanave te tyre, krijuan nje ide mbi bashkimin e tokave te sllaveve ortodokse, Sava per serbet do quhej sot shovinist.
Vllehe, shqiptare e greke ndodheshin nen patriarkanen e Kostandinopojes e cila sherbente ne greqisht, por nje pjese e ne kohe te ndryshme ishin ne ate bullgare apo serbe.
Kjo beri per ne shqiptaret, te mos identikoheshim dot tek nje patriarkane e lufta ideologjike katolike-ortodokse pengonte njekohesisht identifikimin e shqiptareve me nje fe
keshtu qe percaktimi etnik arber nuk u be mbi baza fetare, dmth nje katolik ishte po aq arber sa nje ortodoks.
Ketu kemi edhe fillesen e asaj qe kemi edhe sot e per te cilen mburremi, se ne shqiptaret nuk percaktohemi ne baze te fese, sikunder bejne psh greket, serbet e bullgaret.
Tani kete vecori shqiptare, dmth mosndikimi i fese ne percaktimin e dikujt si arber dje e shqiptar sot, nuk e pertyp dot njeri ne perendim e ndokush edhe mes nesh, keshtu qe behet e pamundura me spekullime e shpikje per ti lidhur arberit me fene dhe fisniket me fene.
Por nese populli nuk e identifikon veten si arber ne baze te fese, eshte logjike qe edhe aristokratet nuk do e identifikojne veten si arber ne baze te fese.
Prandaj si katoliket ashtu edhe ortodokset e sotem gabojne kur kerkojne ta fusin Skenderbeun ne rrethin e tyre fetar, dmth si te thuash se si katolik je shqiptar i mirefillte apo si ortodoks je shqiptar i mirefillte meqe Skenderbeu ishte katolik apo ortodoks.
Lidhjet martesore mes fisnikeve te huaj nuk jane vecori e mesjetes dhe e kristianizmit.
Perandoret kineze shpesh ishin bij femrash hune, mongole etj po ashtu Pirroja mori edhe grua greke, Zogu e mori hungareze, Ismail Qemali greke etj.
Lidhjet martesore te fisnikeve nuk perbejne kurrfare argumenti ne diskutimet mbi perkatesine etnike apo lidhjet mes popujve, jane spekullime te pasterta, pasi lidhjet martesore me te huaj, behen per arsye shteterore, perfitime ekonomike nga paja, lidhja e nje aleance apo si peng per paqen etj.
Nejse do vazhdohet me spekullime mbi historine shqiptare sikunder ne perendim ka nja 40 vjet qe behet, vecse deri kohet e fundit i takonte lashtesise, tani i jane futur mesjetes mesa duket. Ky popull mizerabel ska ce do ate histori, pak a shume si e tha Cercilli, ballkani prodhon me shume histori se cmund te pertype.
Hyllin, nuk e dija që je kaq i ndjeshëm… kërcen përpjetë nga një shpim gjilpëre, ndërkohë që s’e ke problem të quash morra dhe joshqiptarë të gjithë ata që kanë një mendim tjetër mbi historinë dhe mitet e shqiptarëve!
Unë nuk jam historian, as librin e Schmitt-it nuk e kam lexuar (ende), prandaj as nuk dua të qep apo të shqep gjë në këtë diskutim për historinë e Skenderbeut, por nuk munda dhe nuk desha ta mbajë dorën pas pështymës fashiste që hodhe ti mbi shumë shkrojtës dhe lexues të këtij blogu!
Une s’kam asnjë problem me identitetin tim; c’ka më intereson mua është të mësoj të vërtetën mbi paraardhësit e mi, cilado që të jetë ajo! Je ti më duket që ke një problem me të vërtetën mbi identitetin tënd!
fatma, nuk janë “disa autorë” që e mbajnë Stefan Crnojeviçin me kombësi shqiptare. Nga sa mund të kuptoj ti citon nga libri i K. Frashërit (f. 72) ku shprehet se N. Jorga ka thënë diçka të tillë (pa e cituar veprën përkatëse). Por kjo më duket se është një dëshirë e K. Frashërit, jo realitet apo thënie e historianit rumun. Në fakt nëna e Stefanit ka qënë me origjinë arbëre (nga Zakariajt) por, ashtu siç nuk mund të themi se Skënderbeu shqiptar (e them këtë që të mos ngatërohemi me Skënderbenë malazez) është me origjinë sllave ngaqë nëna e tij ishte sllave, kështu që nuk mund të themi edhe për Stefanin se ka qenë me origjinë shqiptare.
Entuziasmin tim nuk e solla si argument. Thjesht dhashë përshtypjet e mia nga leximi i parë i librit. Sigurisht që më bëri përshtypje të mirë vëllimi i shënimeve dhe i referencave të përdoruara nga autori. Që të kaloj tek interpretimet, siç dëshiron, është pak e vështirë, sepse teksti i librit është rreth 500 faqe, edhe përmbledhja e tij si koment në blog është jashtë mundësive të miat.
Eqrem Bej Vlora ne pemen gjeneaologjike te Familjeve te Medha shqiptare, te perfshire si kapitull me vete ne “Kujtimet” e veta, rendit edhe Crnojeviqet. Madje sipas tij, keta te fundit sot kane trashegimtare te vetet, Begollet e Pejes, familje e madhe feudale e kohes osmane. (“Kujtimet” jane botuar ne vitin 1974 ne Gjermani dhe duhet te theksoj se edhe Babinger ne librin e tij “Fundi i Arianiteve” e merr si reference bibiliografike Vloren teksa ironizon p.sh nje emer me te njohur si Shuteriqi). Sa e vertete mund te jete kjo nuk e di, m.gj.th mendova qe te bej nje nderhyrje qe mund te ndihmoje dicka.
Gjilpera une jam shume i ndjeshem ndaj morrave, se mbaj mend i vogel te kem pasur ca e me bezdisnin shume, mbase Frojdi ka te drejte kur thote se femijeria eshte decizive ne aktivitetin e mevonshem.
Islamiket fanatike dhe emigrantet e cnagjasuar nuk jane shqiptare, jo se e them une, por se keshtu thote tradita e kanuni dhe une me te huajt nuk dialogoj njesoj si me shqiptaret, vuaj nga ksenofobia, cti besh, por ndihem moralisht me lart sesa shqiptarofobet, cti besh serish, vertperkedhelja e zgjatur shqiptare te con ne mendjemadhesi dhe arrogance.
I huaji kur vjen ne shtepi e te flet per paraardhesit e tu, duhet te mbaje gojen e te zgjedhe fjalet, keshtu reciton tradita shqiptare.
Islamiket dhe emigrantet e cngjasuar qe pergojojne cdo gje shqiptare, nuk kane paraardhes, ata paraardhes vete po te ishin gjalle do i kishin mohuar, ashtu si babai mohonte femijen qe e cnderonte dhe e debonte nga shtepia.
Peshtyme fashiste ? Ca veta ketu ne kohet e vjetra do i kishin debuar deri edhe perjetesisht nga katundi.
Ostrakizmin nuk e kane shpikur athinasit, por shoqerite ku ligji lind vetem nga morali e jo edhe nga interesat e ceketa ekonomike.
Në një artikull të botuar në gazetën “Start”, Alban Tartari përqas reagimet tona ndaj librit të Schmitt-it për Skënderbeun, me reagime të ngjashme në Turqi, kundër filmit “Mustafa”, që e trajtoi figurën e Ataturkut në një mënyrë që publiku i atjeshëm e konsideroi skandaloze.
Shkruan Tartari:
Qasja e Tartarit më pëlqen, sepse turqit dhe shqiptarët modernë vërtet që i kanë jo vetëm mentalitetet, por edhe dilemat të përbashkëta. Artikull për t’u lexuar.
Të them dy fjalë për artikullin e Tartarit. Nuk e di sesi t’i quaj një pjesë të opinionbërësve të cilët shfrytëzojnë rastin e dhënë prej një tjetër teze, të cilën e përdorin më pas me tjetër qëllim. “Përfitues prej situatave” mbase?
Tartari në artikull nxjerr përpara drejtësinë dhe moralin, por bishtin e vet e fsheh. Këtu psh e ka nxjerrë pak bishtin:
“”””Por para se të shohim përtej Atlantikut, duket të shpëtojmë nga kthetrat bizantine…”””””””””
Po më duket jashtë mase hipokrite, po fare hipokrite kur kërkon një përafrim të historisë shqiptare me perandorinë osmane edhe më pas dënon kthetrat bizantine. Seç ka dashur të thotë nuk jam i sigurt…
Po për mënyrën sesi shikohet historia, kam përshtypjen unë se shqiptarët (shumica) identifikohen me atë pjesë të historisë së tyre që u pëlqen (nuk identifikohen në shumicë psh me qeverinë kuislinge të kohës së pushtimit italian dhe gjerman) dhe me atë pjesë që u shërben. Kështu pak a shumë formohet ideologjia e historisë kombëtare.
Një histori e vogël:
Në vitet e para pas pavarësisë, diku në një koferencë për vendosjen e fateve të mëtejshme të rajonit, duke ditur tezat e preferuara agresive të fqinjëve (që shqiptarët janë të pakulturuar, të padenjë për shtet, fanatikë fetarë islamikë etj), delegacioni i përfaqësimit të shtetit shqiptar ka qënë i përbërë nga një prift (Fan Noli) dhe një femër (nuk e mbaj mend kush ishte).
Pjesëtarët e delegacioneve të shteteve fqinje, para këtij fakti, u gjendën të çarmatosur, sepse evropianët u thoshin: keni tërë ditën që po llomotisni se këta janë barbarë, kur këta i përfaqëson një prift dhe një grua!!!
Xha xha, të shtoj dhe diçka: Shqiptarët kanë vërtet mentalitet edhe dilema të përbashkëta, por shqiptarët gjithashtu kanë më tepër mundësi të tejkalojnë edhe mentalitetin, edhe dilemat më shpejt se turqit. Tartari nuk po ndihmon në këtë pikë.
Jo, Tannhauser, jane disa autore. Ja ku i ke:
1_K.Bicoku,Skenderbeu
…vazhdoi lidhjet me fisniket e tjere shqiptare te zoterimeve te Balshes III, si me Gjurashet (Cernojevicet), qe i kishin zoterimet fillestare ne rrethinat e grykes se Kotorrit dhe qe me pas i shtrine edhe ne Gente, me te cilet lidhi krushqi. Gjurashet u perfshine ne nje lufte shumevjecare kunder perpjekjeve te Despotatit te Rashes per pushtimin e viseve bregdetare shqiptare qe shtriheshin ne veri te lumit Buna.
2_P.Xhufi, Dilemat e Arberit
Ne shek. XIV-XV ne Zeten e Siperme dhe ne ate te Poshtme ekzistonin disa fise te fuqishme sic ishin Gjurash-Cernojevicet, Hotet, Pipret, Tuzet, Shestanet, Kucet, Grudet, Bielopavliqet, Kastratet, Bitidoset, Krajinet, Pastroviqet etj ,te cilet konsideroheshin ne menyre eksplicite si fise shqiptare.
Referenca: N.Jorga,Notes et extrait; Acta Albanie,I; M.Sufflay,Kirchenzustande; T.Lewicki,Un manuscrit inconu du XVII siecle concernant l’Albanie
3_The Albanian in Yugoslavia in light of historical documents
By Dr. S.Juka,edited in New York in 1984
Footnotes
13. Archeological finds indicate that the present territory of Montenegro was inhabited by Illyrians. In the Middle Ages, the rulers of the debatable Zeta, the Crnojevics, were Skanderbeg’s allies and connected to him by marriage.
Venetian sources suggest that their name is the Slav translation of the Albanian Gurazi.
Sometimes, they are referred to merely as Juras. Noteworthy is a passage in Marino Sanudo (4.325): “13 June, 1774.— Drivasto e Alessio tolse Zuan Zernovitch, albanese.. .” (cited by F. Miklosic, Die Serbischen Dynasten Crnojevic, Ein Beitrag zur Geschichte von Montenegro, Vienna, 1886, p. 42).
Cf. also: “1435 Jurasevitsch..wollte sich weder den Serbischen Despoten noch den Venetianern unterwerfen” —”1435 Jurasevic did not want to surrender to the Serbian Despot nor to the Venetians” (GIasnik XIV 14, cited by F. Miklosic, op. cit., p.152).
According to F. Miklosic, the name Zeta, employed to designate ancient Doclea (part of present-day Montenegro), is most probably of Albanian origin (F. Miklosic, op. cit., p. 29). As for Montenegro, which may not be strictly equated with the Zeta, it is a geographical name used for the first time in the 15th century, after the Turkish conquest. It is not included in maps until the 17th century.
M.E. Durham (1863-1944), who travelled widely in Albania and Montenegro and devoted much time to the study of Montenegrin and Albanian tribes, came to the conclusion that the Montenegrin is not so much a Slav as a Slavized descendant of the older inhabitants, i.e., of Vlachs, and Albanians (see Some Tribal Origins, Laws, and Customs in the Balkans, London, 1928, PP. 13-59).
That the Montenegrin tribes were originally Albanian tribes was already indicated by K. Jirecek, “Albanien in der Vergangenheit,” Illyrisch-Albanische Forschungen, (Munchen und Leipzig 1916, p. 69).
The marked distinction between the Serbs and the Montenegrins was pointed out by Prof. Savo Birkovic in a recent work: 0 postanku i rasvoju Crnogorske nacje, Graficki Zavod, Titograd, 1980.
Besoj se keta mjaftojne per thene “disa”.
Tani edhe nja dy gjera te tjera:
E para,
te mos jesh aspak i shqetesuar sepse nuk e ngaterron njeri , thjesht sepse Skenderbe ka vetem nje , ai shqiptari. Kalamaj qe luajne rolin e tij ka plot,po kujt i shkon mendja per ta.
“..se Skënderbeu shqiptar (e them këtë që të mos ngatërohemi me Skënderbenë malazez)”
E dyta,
mund te mos jesh dakord me interpretimet e nje autori por te vesh ne dyshim me nje ‘ me duket’ integritetin e tij sepse ty nuk te vjen pas oreksit , nuk eshte aspak etike, qe te mos them ndonje fjale tjeter. K.Frasheri nuk i perket asaj kuzhine ku manipulohet historia. Per manipulatore duhet te kerkosh diku tjeter.
“..Por kjo më duket se është një dëshirë e K. Frashërit, jo realitet apo thënie e historianit rumun. ”
E treta,
e verteta nuk eshte selektive dhe e qellimshme sic e perdor ti, prandaj e perseris , nuk mund t’ju marr per argument. Me vjen keq.
Nuk po e kërkoj se ku, një personazh i krijuar nga Orhan Pamuk, thotë afërsisht se ne turqit do të jemi turq (e mirë e bukur) edhe për njëmijë vjet të tjera. Shqiptarët doli se e kanë këtë dilemë. Për ta zgjidhur, një shkrimtar i tërhiqte nga perëndimi, tjetri nga ana tjetër; shqiptari mbeti si ai njeriu kur dy të tjerë e tërheqin krahësh, “do vish këtej”, “jo! do vish këtej”. Kjo është dilemë kryesore; ne me turqit nuk kemi të njëjtat dilema. Turqit janë dhe ndihen turq, Pamuku për kësi të vërtetash morri Nobelin, dhe në fjalimin e tij në Stokholm i la Evropës valixhen e udhëtimve të të atit. Si të dëshironi.
Mbas Nobelit Markezi ka shkruar “Gjenerali në labirinthin e tij” (mos e lexoni) mbi 14 ditët e fundit të jetës së Simon Bolivarit. Bolivarin Markezi e ka portretizuar krejt të shkatërruar, të degjeneruar, ndër ethe e delire, në grahmat e fundit të jetës, e s’di ç’të tjera pikëlluese të shtoj. Siç shkruan vetë në pasthënie, është ndihmuar nga historianët më në zë, presidentë e ambasadorë; bile, bile, astronomi i Akademisë së Kubës i ka hartuar listën e ditëve me hënë të plotë të tridhjet vjetëve të asaj kohe – libri është botuar në 1989. Nuk e di reagimin e atyre që adhurojnë Bolivarin ndaj Markezit.
Qasjen e Alban Tartarit e pranoj, çështja në fjalë mund të shihet dhe prej andej, por ai gabon kur kapërcen nga: “një skenar filmi të quajtur “Mustafa” tek “historia është shkencë”. Krahasohet efekti i një filmi (të cilit autori duhet ti kishte shtuar artistik) me efektin e një studimi historik. Mollët me dardhat.
Është puna e filmbërësve të pataksin njerëzimin. Puna e historianëve nuk është të zbresin kalorësit nga kuajt. Puna e skulptorëve është të veshin heronjtë në bronz. Puna e historianit nuk është antipunë e punës së skulptorit. Skenaristi i filmit artistik mund ta portretizojë lirshëm personazhin e tij, historiani ta japë si e kanë dokumentat e kohës. Populli është në të drejtën e tij të zgjedhë kë do hipë në kalë, mitin dhe madhështoren apo historiken dhe natyralen. Popujt shpesh zgjedhin artin ndaj historisë. Problemet me artistët e portretizimet që këta bëjnë janë të zgjidhshme.
Kështu Pamuku shkruan se Rumi ishte i vetmi që përfitonte nga vrasja e Shamsit, por Pamuku kritikat e turqve i merr kryesisht për tjetër gjë. Ndër dy vjet që Markezi shkruante 7 dorëshkrime, dihej mirë se ç’Bolivar do dilte, ai vetëm se merrte cilëndo ndihmë që kërkonte. Sabri Godoja, ka dekada që e ka shkruar një Skënderbe jo-mitik dhe askush nuk i ka thënë gjysëm fjale (apo i ka thënë?).
Ah, po filmi “Mustafa”? Miliona turq, po si Alban Tartari e kanë parë në vetësirë Mustafanë e tyre prej DVD-sh pirate, dhe e kanë këmbyer nga një duhan të fortë me Ataturkun.
Historia lexohet dhe nën hijen e mitit.
fatma, i lexoj dhe i rilexoj citimet që ke sjellur nga autorë të ndyshëm (dhe është diçka e mirë kjo), por nuk shikoj gjëkundi të përmendet Stefan Crnojeviçi, për të cilin po bënim fjalë në disa postime më lart. Shikoj vetëm një përpjekje (e konsideroj edhe këtë një dëshirë të autorëve shqiptarë) për të treguar Crnojeviçët në përgjithësi si shqiptarë apo edhe të gjithë malazezët si të tillë. Unë nga ana ime të këshilloj për zanafillën e Crnojeviçëve t’i drejtohesh librit “Serbët dhe Shqiptarët”, të M. Sufflay-t, Tiranë, Bargjini, 2001, f. 26.
Për gjërat e tjera tani:
E para, Skënderbe nuk ka vetëm një, atë shqiptar. Skënderbe është quajtur nga turqit për aftësitë luftarake edhe Maksim Crnojeviçi (në dokumente del edhe me emra të tjera), zotërues i Malit të Zi prej vitit 1514. Shih për këtë librin e sipërpërmendur nga Sufflay, f. 27; P. Coquelle, “Etudes critiques. Les deux Skanderbeg, solution d’une question historique”, Revue des Études Historiques, Nouvelle Série, 3 (1896), f. 137-169 ku sillen edhe dokumente të përkthyera në frëngjisht nga korrespodenca e Maksivit e vitit 1523 me dozhin e Venedikut; F. Babinger, Das ende der Arianiten, München, 1960, f 13 etj.
E dyta, në fakt K. Frashëri ka punuar në një kuzhinë ku manipulohej historia, dhe jo thjesht në ndonjë post të vogël (me termat e tua mund të quhej edhe kryekuzhinjer).
E treta, ku përdora unë të vërtetën selektive dhe, (i habitur) pyes cilat janë qëllimet e mia? Pasi lava duart pyes, quid est veritas?
Tannhauser,
nuk te duket se u zgjat shume?
Por edhe njehere,per te fundit:
_Per Stefan Cernojevic:
Nese nga literatura qe te kam sjelle Gjurashevic-Cernojevicet konsiderohen shqiptare, ky pinjoll i tyre ,Stefan Cernojevici,cfare mund te jete?
Mongol?
Ti cfare e do te jete?
_Autoret shqiptare u referohen autoreve te huaj dhe t’i kam sjelle te gjitha referencat.Tani do t’i akuzosh edhe keta te huaj per shqiptaromadhe?
Edhe me pyet pastaj per te verteten. Ty te dhembin syte per cdo gje shqiptare or mik.
Sa per keshillat qe me jep se c’te lexoj , e para , s’me intereson hic Cernojevici dhe dyta, nuk te konsideroj dot ndonje historian te pavarur qe te te pasoj.
_E perseris Skenderbe ka vetem nje, Gjergj Kastrioti.
Sic ka nje Qesar, nje Napoleon.Mos valle beson se Napoleoni III meqe i mori emrin mund te krahasohej me origjinalin?
Fakti qe Skenderbeut i perdorin emrin tregon vetem se c’figure e jashtezakonshme ishte , se sa thelle rrezatonte personaliteti dhe vepra e tij.
Eshte logjike triviale.
Kurse ti kerkon t’i barazosh.Dhe pastaj me pyet per qellimet e tua.
_ Kristo Frasherit , e di qe nuk do doje t’i degjoje as emrin.Por per vlerat e tij meqe s’me beson mua pyet Xhaxhain me mire. Dhe hiqi syzet e erreta kur e lexon.
Keshtu patridha.Mbec me shendet.
fatma, shoqe, sinqerisht s’të kuptoj. Nga një citim të K. Frashërit të cilin ti e parashtroje verbatim, kalove në një përgjithësim për Cernojeviçët, le dyshime për gjithë malazezët dhe në fund e ktheve në personale, kundër meje.
Nuk konsiderova ndonjë autor si shqiptaromadh, shqiptar apo të huaj (ti që më lexon me vëmendje më korrigjo nëse gabohem), dhe nga citimet që sjell përveç dëshirës së autorëve shqiptarë nuk del diçka tjetër. Për referencat e autorëve të huaj, që me një vizitë në një bibliotekë modeste mund të verifikohen lehtë, do më duheshin diçka më shumë se titulli i librit. Psh, vëllimi I i Acta et diplomata që përmend më sipër nga P. Xhufi ka 835 dokumenta në 292 faqe (plus 38 faqe parathënie). Unë ku pikërisht të kërkoj; apo ti drejtohem Adolph Holzhausen-it për ndihmë?
Thua se më dhëmbin sytë për ç’do gjë shqiptare. Duke përmendur shprejhe të këtij kalibri çfarë kërkon të thuash pikërisht? se unë fjalën e kisha për malazezët.
Crnojeviçi s’të intereson por në fakt u lodhe që të më tregosh se ka qenë shqiptar, den baba den. Pastaj, unë nuk kam përmendur as në këtë blog, as tek ai imi profesionin tim, aq më tepër se jam historjan. Ti ku e gjete fatma?
Fakti që ti injoroje tërësisht ekzistencën e Maksim Crnojeviçit, pra të Skënderbeut malazez, nuk ndryshon historinë. Turqit emëruan njërin, turqit emëruan dhe tjetrin.
Për sa i përket K. Frashërit, përkundrazi, gëzohem që është një historian i cili edhe në moshë të thyer punon ende, madje librin e tij mbi historinë e lëvizjes së majtë në Shqipëri e lexova me mjaft interes pasi merr pozita objektive mbi një lëvizje e cila pas rrënies së diktaturës u trajtua në mënyrë ekstreme nga historiografia shqiptare. Dhe, më beso, e njoh mjaft mirë edhe jetën, edhe veprën e tij.
Keshtu patridha.
Që të dish vetëm një fjalë greqisht të kuptoj, por kjo nuk do të thotë se mund ta përdorësh vend e pa vend. Përndryshe, ç’kuptim mund të ketë sprehja “kështu atdhé”. Shëndet paç!
Ocuna ndonje qe e ka lexuar librin, a mundt te me heqi nje kuriozitet si e fakton prejardhjen a te atit ate emes se skenderbeut, dmth si ja nxjer orrigjinen ne baz emrash??
se ne sot ne shqiperi kemi emra arab turk hebrenj grek latin derin disa emra te cuditshem ose ne fakt se kisha degjuar ndonje here emrin TELEGIN, e pashe ne yourtube TELEGIN LELA ndoshta nje i aferm i myslin leles kendonte nej kenge tironce
un menoj se nacionaliteti i skenderbeut ka rendesi, te pakten ne kete periudhe, sepse te pakten ketu ne ballkan shtetet ballkanike kane pretendime territoriale te njeri tjetri edhe kto pretendime i justifikojne mbi baza emrash etj
Ilir, Schmitt-i nuk merret as me prejardhjen etnike as me gjenealogjinë e Skënderbeut, sepse këto gjëra njihen me kohë.
Skënderbeu nuk ka pasur ‘nacionalitet’, sepse pesë shekuj më parë njerëzit nuk kishin nacionalitet. Është njëlloj si të pyesësh se ç’markë cigaresh pinte Skënderbeu.
Skënderbeu ishte etnikisht arbër, kështu e deklaronte veten dhe kështu e ka njohur gjithë bota; këtu nuk ka kurrfarë gjëje për t’u diskutuar.
Sa për etninë e nënës, kjo nuk duhet të na ‘shqetësojë’ shumë, sepse aristokracia në Mesjetë ishte shpesh, në mos gjithnjë etnikisht e përzier. Skënderbeu ishte ‘zot’, dhe si tillë, doemos ndihej më i afërt me zotin serb, bullgar ose venedikas të krahinës përtej, sesa me bariun arbër që luftonte për të ose i sillte qumshtin e djathin.
Letra që i ka dërguar Skënderbeu princit të Tarantos më duket se është një sajesë e Barletti-t.
Briciolo, Schmitt-i nuk besoj se ka nevojë për kacidhen shqiptare. S’ka fituar njeri duke shkruar e botuar libra në Shqipëri, që të fitojë historiani zviceran.