Në një artikull kundër taksimit të OJF-ve në Shqipëri, botuar në revistën Mapo, autori Ervin Qafmolla ndër të tjera shkruan [theksimi im]:
Shoqëria civile shqiptare funksion[on] në varësi gati të plotë nga donacionet (grantet) që donatorë ndërkombëtarë japin për këtë sektor. Mbijetesa e këtij sektori me rëndësi vendimtare për funksionimin e demokracisë së një vendi, cenohet ndjeshëm në masën 20%, çka përkon me vlerën e TVSH-së.
Të jetë vallë e vërtetë që shoqëria civile shqiptare funksionon në varësi gati të plotë nga donacionet (grantet) ndërkombëtare?
Apo vallë Ervin Qafmolla, nga padija ose qëllimisht, e redukton konceptin e shoqërisë civile në OJF-të?
Me sa di unë, shoqëria civile përkufizohet si tërësia e organizatave dhe institucioneve qytetare dhe sociale, që zbutin impaktin e shtetit dhe të biznesit mbi qytetarin, duke ndërmjetësuar.
Veç OJF-ve, në shoqërinë civile kam dëgjuar të përfshihen sindikatat, shoqatat kulturore dhe të artistëve, shoqatat profesionale, universitetet dhe institucionet kërkimore, klubet sportive, shoqatat për mbrojtjen e konsumatorit, shoqatat për mbrojtjen e mjedisit, etj.
Vallë të varen të gjitha këto institucione prej donatorëve ndërkombëtarë? Nuk besoj.
Përkundrazi, kam frikë se prej donatorëve ndërkombëtarë varen vetëm ato shoqata dhe institucione për të cilat shoqëria shqiptare, për arsye të ndryshme, nuk e ndien ende nevojën.
OJF-të, për të cilat flet Qafmolla, në të vërtetë funksionojnë si agjenci shndërrimesh sociale dhe kulturore të nxitura më tepër prej faktorit ndërkombëtar, madje edhe kur mbështeten prej një elite të vogël në Shqipëri.
Këtu nuk dua të vë në dyshim rolin pozitiv të OJF-ve, ose integritetin e atyre që punojnë atje; edhe pse ekziston një përshtypje ose opinion i përhapur, se punonjësit e OJF-ve, të paguar mirë dhe të privilegjuar në raportet me “donatorët” deri në atë shkallë sa të funksionojnë si pika referimi për Europën në Shqipëri, janë organizuar tashmë si një aristokraci alternative ndaj elitës së korruptuar të pushtetit qendror e lokal, dhe të partive të mëdha politike në Shqipëri.
Prandaj një tjetër dyshim që më lindi kur lexova paragrafin e mësipërm, është se autori, së bashku me shumë kolegë të vetët, po tundohet ta reduktojë shoqërinë civile në OJF-të, nëpërmjet profesionalizimit – duke besuar vetë, ose nxitur të tjerët të besojnë se të jesh veprimtar i shoqërisë civile është profesion dhe lyp ekspertizë profesionale.
E kotë të shtoj se një përçudnim i tillë nuk i shërben as demokracisë, as vetë shoqërisë civile në Shqipëri.
Xha xha, ne kete pike Qafemolla ka te drejte. Eshte e vertete qe shume nga OJQ-te tona mbahen me para ta dhuruara, ose direkt, pra si simotra te nje organizate Meme, ose indirekt nepermjet projekteve te ndryshme qe ato realizojne brenda kuadrit te aktiviteteve te nje INGO (NGO)- je jashte.
Po nejse, po e perdor kete shkrimin tend si reflektim ndaj kesaj shoqerie, te keqijat dhe te mirat, prapesite dhe mbaresite e saj.
Po ta veshtrosh ne menyre cinike kete ceshtje, nderhyrja qe ka bere Sala ndaj ketyre OJQ-ve nuk eshte edhe aq e demshme per Shqiperine. Psh. nje faktor eshte tregu i punes: rrogat e OJQ-ve konkurrojne ato te shtetit, cfare ka bere qe nje pjese e inteligjences se Shqiperise te perqendrohet ne keto organizata, impakti i te cilave le shume per te deshiruar. Pra nese kjo lloj inteligjence do te angazhohej ne politike ose ne shtet, atehere mbase do te ishin me eficente (mbase?), porse faktori i rrogave eshte nje problem shume i madh. Nga ana tjeter keto organizata kane bere te mundur qe procesi i “brain drain” te mos jete aq problematik ne Shqiperi, pasi rrogat e larta kane mbajtur nje grupe intelektualesh ne vend. Dmth. ta shohesh pa cinizem kete pune, keto shoqata ushqejne shume njerez, produktiviteti i te cileve eshte i dyshimte. Nje faktor tjeter pozitiv eshte ajo e kapitalit shoqeror qe mbartin keto shoqata dhe atij kapitali qe ato reflektojne. Si psh. edukimi qe u bejne ato nje brezi te tere intelektualesh, duke i njohur me forma menaxhimi moderne etj.
Nga ana tjeter keto shoqata konkurojne shtetin ne disa fusha, per te cilat ato nuk mbajne pergjegjesi poltike ndaj mases se popullit, perkunder nje politikani ndaj elektoratit. Psh. nese ato ndjekin nje politike te caktuar, le ta themi “pro choice”, hapja e nje klinike per abort. Nderkoh qe kjo OJQ i sherbene klienteles se saj, vajzave qe deshirojne abortin edhe lirine seksuale, nuk i sherbene zhvillimit demografik te popullsise, ne rastin me te keq kemi nje pakesim te elektoratit ne nje vend te caktuar.
Por, keto shoqata mbulojne nje game te gjere funksionesh qe duhet ti kish shteti. Dmth. edhe kjo nderhyrje e Sales ka efekte negative ne sektorin e sherbimeve. Nga ana tjeter keto funksione mund shume mire ti merrte tregu, dhe te kishim nje trege me te gjere punesimi. Psh. perse duhet te ofrohet nje lloj sherbimi si aborti (Maria Stop clinic) falas(?) kur shume mire mund te kryhej nga nje sektor i caktuar i tregut. Shembull i mire eshte psh. edhe sherbimi juridik ne ceshtjet civile (ka shume shoqata qe veprojne ne kete sektor, kur shume mire mund te vepronin brenda dhe jo jashte tregut te sherbimeve juridike.)
Pasoje tjeter negativ tjeter eshte edhe dobesimi i Sindikatave ne Shqiperi (te mendosh forcen e bashkimeve profesionale dikur). Shume mire do te ishte sikur ne sektorin e sherbimeve te kishim nje sindikate te fuqishme, ose organizate koordinuese. Por organizimi i interesave ne Shqiperi eshte aq i fragmentuar (si edhe ne Amerike, neper grupe interesi dhe OJQ, ose Thinktanks), sa tek ne sindikatat jane vetem lodra per klasen politike, shkurt: u mungon nje profil i caktuar.
Shkurt gjykimi i ketyre faktoreve dhe shembujve qe solla varet me shume nga pozicioni ideologjik i atij qe gjykon. Keto nderhyrje Sala nuk i ben kot dhe vetem me deshiren per te kontrolluar, dike ai degjon, dike qe mbase di sesi eshte tregu i punes atje ne Shqiperi dhe kerkon ta ndryshoj (re-shuffle). Une nuk di psh. ta vleresoj me objektivizem kete nderhyrje.
…”Shoqëria civile (………) funksion[on] në varësi gati të plotë nga donacionet (grantet) që donatorë (………) japin për këtë sektor”…
Autori ka plotesisht te drejte.
Ne base te bamiresive,(e cfare rendesie ka se nga ku vijne ato) , mund te behesh edhe president.
Jo vetem i nje shteti te vogel, por madje edhe i nje te madhi fare.
Kapedan, unë as që e vë në dyshim që OJF-të mbahen me fondet e donatorëve ndërkombëtarë; por vetëm dua të diskutoj nëse ka ndonjë bazë reale identifikimi i shoqërisë civile me OJF-të, të cilat janë vetëm një pjesë e saj, për më tepër e stimuluar artificialisht. Sepse Qafmolla nuk thotë që OJF-të varen nga grantet e të huajve, por që shoqëria civile varet nga grantet e të huajve, duke zëvendësuar pjesën (OJF-të) me të tërën (shoqërinë civile). Mua më duket, përkundrazi, se në Shqipëri ka një shoqëri civile normale, me karakteristika të natyrshme, dhe një shoqëri civile artificiale, të mbajtur gjallë me grante. Thashë se nuk kam asnjë arsye të dyshoj për meritat e punës së OJF-ve, por vetëm kam frikë se mundësia për të marrë një grant i paralizon disi veprimtaritë e vetvetishme, sepse të gjithë e dinë se, me pak mundim ose njohje, mund të sigurojnë grantin përkatës, p.sh. për të studiuar fertilitetin e breshkujcave ose për të fotografuar bardhezi virgjineshat (bie fjala). Nga ana tjetër, s’është për t’u harruar edhe që vetë buxheti i shtetit shqiptar varet në masë të madhe nga financimet që i vijnë nga jashtë – grante, ndihma, kredi afatgjata, programe bashkëpunimi; edhe pse nuk di nëse janë të njëjtat burime që u ofrojnë para të dyja palëve apo jo. Pamja që më del përpara syve është absurde: edhe shteti edhe shoqëria civile (e OJF-ve të Qafmollës) gjenden tashmë në reanimacion dhe mbijetojnë falë oksigjenit që u pompohet në mushkëri nga jashtë, ndërsa biznesi pasurohet duke vepruar në ato zona ku ligji dhe paligjshmëria bashkëjetojnë. Po kujt i vlen ky teatër? Pse vallë ky shpërpjesëtim midis, të themi, sindikatave (që nuk ua dëgjon kush zërin) dhe OJQ-ve, që tundin dheun? Si shpjegohet që një përfaqësues i OJQ-ve u kujton politikanëve se “një pjesë e ministrave, por edhe deputetëve aktualë të pozitës, ia detyrojnë një pjesë të rëndësishme të ngritjes së tyre shoqërore, deri në mundësinë për t’iu afruar politikës, pikërisht organizatave jofitimprurëse”?
Xha Xha ajo qe duhet patur parasysh eshte qe OJF-te jane zhvilluar pikerisht si mungese e zhvillimit te pjeseve te tjera te shoqerise civile; sindikatave, shoqatave profesionale etj. Per te folur haptas, MJAFT-i nuk do te duhej fare te kishte luajtur nje rol ne Bulqize nese BSPSh do te kishte bere punen e saj atje. MJAFT-i nuk do te kishte fare hapsire per te pasur programe debati ne shkollat e mesme nese vete shkollat do ti krijonin keto veprimtari. OJF-te thjesht mbushin boshllekun e veprimtarise se atyre qe ti me te drejte i permend si pjese teorike te shoqerise civile.
Llukani
MJAFT!
Xha Xha varet sesi dikush e perkufizon shoqerine civile, psh. si nje entitet te vecante, perkrah shtetit (shoqerise politike) dhe shoqerise ekonomike, sic psh. e ndajne libertarianet (psh. Tocqueville, H. Arendt, ne shoqata te ndryshme) dhe shume perspektiva teorike ne shkencat politike (duke ndare detyrat mes veti). Ose mund te perkufizohet ne perballje me shtetin, si nje shoqeri paralele, e cila perfshin edhe shoqerine ekonomike dhe ku shoqeria civile perkufizohet si “tregu i ideve”, atje ku ngrihet hegjemonia kulturore, sic bejne psh. neogramscianet. Ose disa nuk lodhen ta perkufizojne si entitet, porse si aktivitet (psh. R. Putnam, “social capital” – “Bowling alone”), pra cdo aktivitet politik (a eshte cdo aktivitet politik?) jashte sferes se komptencave te shtetit, hyne ne ate te shoqerise civile. Disa te tjere e shohen me shume si mendesi (mentalitet) psh. “civic mindness” (psh. nje femer zezake qe shkon ne pune me rroba qe shprehin perkatsine e saj etnike dhe gjinore).
Pastaj Xha Xha ai atributi qe ke perdorur “artificiale” eshte nje cike subjektiv si vleresim. Mund ta quash psh. aktivitet te shoqerise civile kete Blog-un tend, ose gazete apo ndonje artikull te nje “ndergjegje te kombit” e misheruar ne nje person ose grup, sic mund te quash edhe greven apo demonstraten e nje grupi fshataresh nga Kakomeja. Por kur behet fjale per organizime interesash te institucionalizuara, psh. ne rastin e nje OJQ-je, nje person juridik, me status etj. atehere eshte tjeter gje. Edhe nje grup folkorik eshte nje fragment i shoqerise civile, ashtu sic eshte nje klub sportiv, ose nje ekip bilardoje ne lagje, porse sa impakt ka ky grup ne jeten politike(?). Prandaj varet sesi e perkufizon dikush kete term, qe te mund te japi pastaj vleresimin. Nese perkufizohet si psh. Tocqueville me “free association”, atehere kjo thenia e ketij Qafemolles eshte e hedhur shume large, por nese e perkufizon nga impakti politik, sic do te benin psh. marksistet, atehere jo.
Pastaj Qafemolla (dhe Mjaft) ate strategji ndjek, si e si te marri nje lloj kryesie/udheheqje/leadership morale, nje lloj pushteti ideologjik mbi te tera format e organizimit te interesave, duke i politizuar ato, se mos harrojme qe Mjaft eshte nje organizate politike. Ata kane kerkuar gjate gjithe kohes ta shnderrojne Mjaft ne nje platforme (ideologjike) mbarekombetare, prej nga ku te kontrollohen dhe dirigjohen veprimtari te shoqerise civile. Nuk e di sa eshte e vertete kjo gje, sa force kane ata, pertej retorikes se tyre, te kontrollojne dhe koordinojne veprimtarite e OJQ-ve atje. Porse ky artikull i Qafemolles eshte per tu analizuar -them une- brenda ketij kuadri, pra perpjekjes per te inkuadruar ne levizjen e tyre cdo shoqate, per te krijuar nje lloj monopoli ose hegjemoni atje ne Shqiperi, dhe jo sic duket, pra si perpjekje per te zgjidhur nje problem konkret (sic eshte taksimi).
Persa i perket mendimit mbi sponsorizimet jam dakord me ty ne parim, porse praktika na meson ndryshe. Sa firma private psh. financuan kete koncertin e fundit te kenges folkorike “Sofra Dibrane” ne Peshkopi? Une nuk e di dhe nuk ma do mendja ta gjej ne google. Porse them se eshte e veshtire psh. te gjesh financime per te tilla organizime. Nje pyetje kot psh. sa para ka derdhur shoqata e Bletoreve te Peshkopojes ne kete organizim? Nuk e di! Po spekuloj se po. Ku i ka marre parate? Me siguri ne lidhje me nje organizate diku jashte shteti, ndonje fond per zhvillim nga UNDP a po ku di une. Dmth. gjerat jane te lidhura deri diku, se ne shqiperi biznesmenet kane deshira banale, dhe aspak qe kane te bejne me kulturen (sic e ka bere te ditur edhe Parrulla Armiqsore ne nje artikull te tij mbi keta “pasuniket/zenxhinet e rinj”). Keshtu qe mendoj se pretendimi i Qafemolles mund te jete deri diku i vertete, po te shohesh keto lidhjet, nderlidhjet, dhe indiferencen e klases se “pasunikeve te rinj”-
Ndersa persa i perket perfaqesimit te interesave nga sindikatat, nuk e di, porse mendoj se tek ne, si sistem klanor, kemi nje perzjerje midis ketyre OJQ-ve dhe Institucioneve ne Shtet, psh. cuni i dajes minister dhe une kryetar OJQ-je, ose kryetar i nje firme private ndertimi. Keshtu qe mendoj se shume OJQ-e kane kanale direkte ne qeveri, qe u kalojne tangjent hierarkive institucionale atje. Nderkoh qe nje sindikate mbase nuk e ka, ose vete kryetari i saj nuk eshte i interesuar qe organizata e tij te kete nje pushtet te pamvarur institucional, porse ai vete eshte nje vegel ose nje hallke e nje partie politike.
…..Pastaj Qafemolla (dhe Mjaft) ate strategji ndjek, si e si te marri nje lloj kryesie/udheheqje/leadership morale, nje lloj pushteti ideologjik mbi te tera format e organizimit te interesave, duke i politizuar ato, se mos harrojme qe Mjaft eshte nje organizate politike. Ata kane kerkuar gjate gjithe kohes ta shnderrojne Mjaft ne nje platforme (ideologjike) mbarekombetare, prej nga ku te kontrollohen dhe dirigjohen veprimtari te shoqerise civile. Nuk e di sa eshte e vertete kjo gje, sa force kane ata, pertej retorikes se tyre, te kontrollojne dhe koordinojne veprimtarite e OJQ-ve atje. Porse ky artikull i Qafemolles eshte per tu analizuar -them une- brenda ketij kuadri, pra perpjekjes per te inkuadruar ne levizjen e tyre cdo shoqate, per te krijuar nje lloj monopoli ose hegjemoni atje ne Shqiperi, dhe jo sic duket, pra si perpjekje per te zgjidhur nje problem konkret (sic eshte taksimi)…..
A mund te pyes se ku bazohet ky vleresim, ne cilin program, fjalim a shprehje publike? 🙂
Agim Isaku sot në “Shqip”:
Ajo që më bëri mua përshtypje që me pamje të parë te shkrimi i Qafmollës, është pretendimi për monopolin e shoqërisë civile të përfaqësuar prej OJQ-ve dhe veçanërisht Mjaftit. Në grackën e monopolit të një vlere bien shpesh insitucione më të konsoliduara se OJQ-të, që janë “shpikje” e re.
Më mirë të shtrijnë këmbët sa kanë jorganin, do jenë më të vlerësuar në këtë mënyrë.
Një kuriozitet tjetër që kam është ky: sa % e popullsisë mendohet se përfaqëson Mjafti, cilat interesa dhe klasa shoqërore?
Pikërisht, J. Edhe mua më bëri përshtypje. Por më duket se këto “donacione” (ç’fjalë e shpifur, më mirë të përdorim shqipen e bukur “lëmosha”), edhe kur ndihmojnë për të kapërcyer një moment krize, kanë efekt frenues me kalimin e kohës. Dhe ja pse: kushdo që kërkon të bëjë diçka, sado modeste, shpreson të “kapë” ndonjë donacion çfarëdo, duke iu jargavitur atyre institucioneve që i japin këto pará, ose sekserëve përkatës, gjithnjë të shumtë e të kudogjendur. Është e njëjta dukuri me çka diskutuam para pak javësh për filmin shqiptar – vartësia psikologjike dhe fiziologjike ndaj parasë së Tjetrit. Nuk di pse, por kjo marrëdhënie perverse më kujton qentë ose macet, sa të varur mbeten prej të zotëve deri edhe për nevojat elementare, por edhe emocionalisht të ngecur në fëmini. Kam lexuar diku se macet e egra nuk mjaullijnë kurrë, përveçse kur janë kotele; mjaullima është si të qarët e bebes. Edhe një krahasim tjetër: kjo pará e shtënë në punë prej “donatorëve” dhe e përpunuar prej sekserëve të tyre qarkullon si droga e paligjshme, heroina ose kokaina – duke i bërë institucionet të varen jo vetëm psikologjikisht, por edhe fiziologjikisht nga burimet përkatëse. Vallë kështu do ta donim shoqërinë civile? Harrojmë ndonjëherë se edhe institucioni më i vogël, edhe një shoqatë vullnetare çfarëdo, pasi është krijuar do të luftojë vetvetiu për të mbijetuar; dhe në qoftë se mbijetesa varet nga paratë e huaja, atëherë një pjesë e mirë e veprimtarisë së shoqatës do t’i kushtohet mirëmbajtjes së marrëdhënies me “padronët” financiarë, të cilët kanë gjithashtu synimet dhe objektivat e tyre.
E para i bashkohem parafoleseve, jo vetem qe varesia financiare ka sjellur varesi ideologjike ne keto grupime, porse as nuk dihet se ku u mbaron “kerthiza ushqyese” ketyre te Mjaftit, se ku e ka fillesen. Mbase me te drejte dikush rreket te shpiki teori konspirative mbi udheheqjen e ketij grupi, persa kohe mungon transparenca (pervec faktit qe “kujtesa kolektive” e jona ndikon ne zgjimin e dyshimeve per cdo njeri qe del nga “rradha”). Por ndikimi i politikave te nderkombetareve nuk vjen gjithmone direkt, porse ka forma me subtile te nenshtrimit. Si psh. duke u pershtatur projektet dhe punen kerkesave ose kritereve joformale te nje organizate ose nje nisme nderkombetare. Po ta shohim me vemendje ne shume iniciativa te Mjaft (qe se fundi jane kufizuar me prezencen e tyre virtuale) ka me shume reklame sesa ndryshim real, pasi u duhet reklamuar puna “dhuruesve”, te cilet i duan rezultatet e servirura ne “kontekstin e tyre kulturor” dhe jo cfare ka te beje me hallet e verteta te shqiptarit (nje hargalisje ne plazh eshte me mire sesa investigimi i nje krimi ne menyre te pamvarur, i cili edhe mund te mos dali rezultativ). Ose tani ka me shume “framing” dhe certifikime te levizjeve te ndryshme (eshte kthyer ne nje organizate certifikuese, dmth. kush ka “damken” miratuese te Mjafte eshte mire, cdo gje tjeter skrunde).
Lle! Une flas jo per Personazhet prapa skenes qe luajne nje Rrol atje ne skenen e politikes shqiptare, sic je ti edhe Qafemolla. Se aty mund te ishte edhe Qafedardha, sic ishte Erjoni me pare, dhe prape Profili i Mjaft si organizate nuk ka per te ndryshuar. Ju jeni vetem Aktore, qe luani brenda atij konteksti institucional, profili juaj si aktore dhe si njeri u pershtatet rroleve qe keni marre persiper. E asgje me teper. Ne kete bote fundja luajme te gjithe nga nje rrol. A je ti i ndergjegjshem? Une fola per potencialin e Mjaft, per misionin e saj si organizate, dhe per qellimin qe kane pasur “Ata” qe e krijuan kete nisme dhe e mbeshteten, nuk fola per ate qe as ti vete nuk e di, ose nuk e ke marre vesh akoma.
Levizjet mbareboterore per demokratizim, ose me mire le te themi per “perendizim” (westernization) ishin pjese e doktrines se Bush-it, sic ishte edhe levizja tjeter, ajo me pushke (strategji te cilat perfshinin “ndrimin e elites”, krijimin e nje atmosfere pozitive ligjore dhe morale per demokratizimin, etj. Por strategji qe ne thelb ishin “per sigurimin e SHBA-se dhe Perendimit”, sigurimin nga kercenimet ushtarake, por edhe sigurimin e burimeve dhe te transferimit te lire te kapitalit. Madje shume mendojne se ky bum i organizatave jo-qeveritare dhe INGO-ve mbas 90-tes i detyrohet me shume globalizimit te ekonomise boterore, turbocapitalismus, sesa demokratizimit. Ka nje korrelate pozitive midis eksplodimit te numrit te INGO-ve dhe NGO-ve, dhe ekspandimit te kapitalit ne bote, qe ka pushtuar cdo hapesire te jetes njerzore. Edhe vete metodat e punes se ketyre OJQ-ve u perngjajne atyre te biznesit, si lobbyimi me lobbyist profesioniste dhe firma konsulence qe lobbyin si per konsorciume private, edhe per INGO-te ose NGO-te. Mos flasim edhe per korrelaten tjeter qe ka ky zhvillim me dobesimin e shtetit.)
Por kjo strategji them se deshtoi. Tani kerkohet qe shteti te marri prape celesat e kulles ne dore, dhe me ngadale edhe rroli i ketyre organizatave nuk do te jete me ai i protagonistit. Decentralizimi eshte nje strategji e mire e shtetit per te mbajtur akoma pushtetin e tij, duke marre parasysh jo vetem interesat e qendres, por edhe te periferise. Mund shume te organizohen levizje qytetare lokale qe veprojne brenda nje konteksti ideologjik (te konkretizuar ne programin pragmatik te nje partie te majte ose te djathte), por qe perfaqesojne interesat e lokalitetit te tyre. Dhe keshtu duhet te organizohen edhe zgjedhjet elektorale, duke filluar nga lokalja e shkuar siper, sesa nga larte (qendra) poshte. Dhe keshtu edhe nje grup folkorik, nje pjesetar i shoqerise civile fiton “force politike” (empowerment) sepse duke perfaqesuar interesat e lokalitetit te saj, krijon kapital politik, dhe duke pasur kapital politik mund te behet e vlefshme per nje parti politike.
Paska vajt’ fjalosja atje ku duhet se gjuha shkon ku dhemb dhembi, tek Mjafti.
OJQ, ka e ka pasur perhere ne keto kohe demokratizimi, por asnjera nuk arriti te luaje ndonje rol te krahasueshem me Mjaftin.
Pike se pari, per shoqerine shqiptare OJQ jane pika infektimi, por shoqeria qelloi aq e forte sa ti neutralizoje e ti ktheje ne pika vaksinimi. Mjafti eshte nje nga keto pika.
Shoqeria civile ne Shqiperi shihet krejt se prapthi; shihet si nje levizje organizmash modernistet e progresistesh qe pasi pushton Tiranen fillon pushtimin e Shqiperise. Kjo eshte menyra me e mire per te shtuar kaosin ne vend. Shqiperia ka thithur aq shume modernizem keto 17 vjet, sa i ka filluar dhimbja e stomakut ngaqe nuk e tret dot gjithe kete sasi.
Mjaftit psh i ka dale nami si nje grup te rinjsh rremujaxhinj qe bejne pushime per qejf si puna e boiskauteve me leke te panjohura.
Shoqeria civile ne Shqiperi duhet te niset nga klubet kulturore te cdo qyteti, universitetet e cdo qyteti, paria intelektuale e cdo qyteti per te kulmuar pastaj ne Tirane, ku kjo del shprehese e Shqiperise, jo si tani qe eshte gati pjese e huaj.
Si mund te pretendohet nje shoqeri civile qe shihet te funksionoje si nje organizim elitik ? Ketu nuk po flasim per shtetin e pushtetin , apo me sakte nuk duhet te flasim, pasi shoqeria civile nuk duhet te kete nevoje per nje strukturim elitiko-piramidal meqe nuk ka per ushtruar ndonje pushtet te drejtperdrejte, pasi ate e ben Shteti.
Kur i hodha nje sy faqes se Mjaftit, sesi me erdhi kur lexova slloganet banale me te cilat progresistet kane mbushur faqe gazetash e faqe forumesh, te cilat pertej retorikes mbartin vec trishtim e fyerje per identitetin tone.
Pastaj Mjafti eshte kthyer ne nje fole jakobinesh e bolshevikesh, ku sa me jakobino-bolshevik te shfaqesh aq me shume mundesi ke te ecesh para.
Mua me vjen shume keq, kur shoh vendin tim qe pas 50 vjet komunizem, ne procesin e demokratizimit , prodhon nje
organizem te rendesishem jakobino-bolshevik.
Kur lajthitja e pergjithshme do mbaroje atehere do kuptohet se per nje popull, pragmatizmi e morali, jane me te rendesishem se progresi qorrazi e egoizmi.