Çfarë roli luajtën mediat në ngjarjet e fundit në Tiranë, të cilat çuan në rrëzimin e zv. kryeministrit Meta?
Nuk e kam fjalën aq për amplifikimin që ia bënë skandalit, pasi televizioni Top Channel e bëri publike videon e regjistruar fshehurazi, të bisedës mes Metës dhe Priftit; sa për zotimin e emisionit “Fiks Fare” në luftë kundër korrupsionit dhe në emër të transparencës së institucioneve.
Po të gjykosh nga disa shkrime vetë-përgëzuese që kanë dalë në shtyp këto ditë, roli i mediave, në këtë fitore të qytetarëve kundër një qeverie në thelb të dështuar, ka qenë vendimtar.
Shkruante të shtunën Sokol Shameti në Shqip:
Gazetarët në Shqipëri i dhanë dje një mësim të mirë opozitës, duke i treguar të paktën për herë të dytë që nga koha e njërit që hiqte mbërthecka, sesi veprohet kur ke përballë një qeveri të dyshimtë. […]
Qytetarët asistuan me sytë e tyre në një prej momenteve të rralla të funksionimit perfekt të ushtrimit të moralit qytetar. Nuk ishte opozita, në mefshtësinë e saj kronike, por media, që si katalizatore e gjithë kësaj pakënaqësie, luajti rolin vendimtar. […] [D]orëheqja e djeshme e zëvendëskryeministrit Meta meriton të festohet nga qindra gazetarë shqiptarë (nga ata të emisionit ‘Fiks Fare’ në ‘Top Channel’, në radhë të parë) si një trofe suksesi.
Shkrimi i Shametit kritikon rëndë opozitën dhe OJQ-të, si të zhytur në të njëjtën pusetë korrupsioni si qeveria; duke theksuar se prej kësaj opozite pritet diçka më tepër sesa të dyzojë punën e mediave.
Qytetarët asistuan me sytë e tyre në një prej momenteve të rralla të funksionimit perfekt të ushtrimit të moralit qytetar. Nuk ishte opozita, në mefshtësinë e saj kronike, por media, që si katalizatore e gjithë kësaj pakënaqësie, luajti rolin vendimtar.
Po a ka vend vallë për këtë farë euforie?
Historia sesi kjo video e regjistruar fshehurazi iu dha publikut të “Fiks Fare” gati 8-9 muaj pas regjistrimit nuk është sqaruar mirë; por dihet, të paktën, se “Fiks Fare” nuk ka pasur gisht në regjistrimin e saj, as në identifikimin e Metës si target. Videon e planëzoi dhe e regjistroi një palë e tretë, në lokalet e veta, me mjetet e veta; ndërsa “Fiks Fare” ishte vetëm përdoruesi i saj përfundimtar.
A duhet përgëzuar “Fiks Fare”, dhe nëpërmjet këtij emisioni edhe Top Channel dhe në përgjithësi mediat shqiptare, që vendosën ta bëjnë publik këtë dokument?
Natyrisht, nuk është gjithnjë e lehtë të ekspozohesh në këtë mënyrë kundër qeverisë, madje edhe në një vend si Shqipëria, ku shtypi opozitar nuk censurohet. Drejtuesve të “Fiks Fare” gjithnjë u duhet të mbajnë parasysh zemërimin e zyrtarëve të lartë, që vihen në shënjestër të zbulesave të tyre.
Megjithatë, çfarë ndodhi unë nuk do ta quaja “funksionim perfekt të moralit qytetar”, si Shameti. Jo se kam ndonjë dëshirë të jem pedant, por morali qytetar, të cilit duhet t’i binden – mos u çuditni – edhe producentët e “Fiks Fare”, kërkon që këta, sapo morën në dorëzim videon nga autori i saj ose kushdo tjetër që ua dërgoi, ta çonin këtë video në prokurori, për ta depozituar si dëshmi të një krimi (korrupsionit, etj.).
Për ta thënë ndryshe: media vërtet e ka për mision që lajmet t’ia përcjellë publikut, por ky është mision profesional, jo moral.
Entuziazmin e Shametit e çon më tej sot Ilir Yzeiri me artikullin “Një gazetar e përmbysi presidentin e Tunizisë” në Shekulli, ku heq disa paralele mes situatës në të dy vendet. Yzeiri ka veç fjalë të mira për Mero Bazen, i cili sipas tij “nuk ka reshtur asnjë ditë së bëri publike ato që di, ato që investigon dhe ato që atij i vijnë si lajme nga agjenci të rëndësishme,” dhe për Filip Çakulin, të cilin e quan “dekan të gazetarisë investigative”.
Shkruan Yzeiri:
[D]enoncimet e përditshme të medias dinjitoze e kanë shpartalluar tashmë njeriun më të korruptuar të hapësirës shqiptare, Sali Berishën. Shtypi shqiptar që kundërshton Berishën dhe media me frymëzim qytetar është sot më e besueshme se kurrë.
Edhe në këtë shkrim, siç mund të shihet, përvijohet ideja se opozita e vërtetë, regjimit në fuqi, po i bëhet nga mediat; në një kohë që opozita politike, e kryesuar nga PS-ja, vetëm sa përfiton nga kapitali politik që prodhojnë skandalet e nxjerra në shesh prej gazetarëve “investigativë”.
Kjo neveri ndaj partitokracisë, në parim, është për t’u përshëndetur; tek e fundit, punëtorët e mediave janë në kontakt të afërt me pushtetin dhe e shohin si funksionon ai, çfarë vaji i duhet për t’u lubrifikuar, çfarë bluan në stomakët e çfarë sekreton nga orificet.
Por nuk më duket se incidenti i fundit, ose publikimi i një videoje të regjistruar fshehurazi nga një ministër për të dokumentuar korrupsionin e kolegut të vet, të pompohet në sukses të pashembullt të mediave në Tiranë.
Sipas të njëjtës logjikë, një kritik i mediave opozitare do t’i akuzonte këto se e kanë lejuar veten të kthehen në masha të ish-ministrit Prifti, në luftën private të këtij kundër ish-eprorit të tij, ish-ministrit dhe zv. kryeministrit Meta.
Media ka për mision të informojë, duke përcjellë lajme me profesionalizëm; por media nuk mund shënjestrohet sa herë që lajmet e përcjella prej saj rezultojnë të rreme, sikurse nuk mund të mbulohet me lavdi, sa herë që lajmet e përcjella prej saj shkaktojnë pasoja të mirëpritura.
Një fjalë e urtë e anglishtes thotë: “mos e vrisni lajmëtarin” (don’t shoot the messenger); ndërkohë, ndër ne, sot e kësaj dite, gjallon zakoni për ta darovitur me diçka postierin, kur sjell një letër nga larg me lajm të mirë, ose një kartolinë urimi nga përtej detit.
E përsërit: puna e gazetarit në Shqipëri nuk është e lehtë; por mediat nuk kanë arsye të vetë-përgëzohen, sepse edhe ato janë pjesë e proceseve politike dhe të luftës që zhvillohet mes fraksioneve të elitës politike dhe ekonomike në Tiranë.
Në përgjithësi, prej mediave presim të jenë kritike ndaj qeverisë dhe establishment-it; gazetat ose televizionet pro-qeveritare janë vetvetiu të dyshimta, sidomos në një vend si Shqipëria, ku qeveria shihet si sakatllëk i qytetarisë.
Më anë tjetër, një organ i establishment-it teknologjik në ShBA, siç është revista Wired, shkruante pardje se Interneti – nëpërmjet blogjeve, Twitter-it, Facebook-ut, Anonymous-it, Wikileaks etj. – luajti rol të rëndësishëm në organizimin e protestave që çuan në rrëzimin e presidentit Ben Aliu, në Tunizi (Tweeting Tyrants Out of Tunisia: Global Internet at Its Best).
Nuk di sa do të pajtohej Yzeiri me këtë këndvështrim gjithnjë vetë-përgëzues; por paralelizmi në qëndrimet bie në sy.
Me këtë rast, më tërhoqi vëmendjen edhe një koment ndaj artikullit në Wired, nga një Angelo99, i cili shkruan:
[…] Gjithë këta revolucionarë me pantofla, vërtet kujtojnë se luajtën ndonjë rol në këtë punë? Dëgjoni, o harxhues elitistë, të padobishëm të oksigjenit… të tweet-osh për diçka ose të shpërndash ndonjë foto në Internet nuk ka asnjë kuptim. Janë njerëzit në rrugë ata që i sjellin ndryshimet dhe që rrezikojnë kokën. Thjesht ngaqë ti tweet-on ndonjë pisllëk që ia bën më të lehtë CNN-it ta paraqitë si lajm të ri në faqen e vet online nuk ndihmon për asgjë me situatën…Qeveritë e dinë se çfarë po ndodh. Kanë agjenci informative që merren me këto punë. Ca fotografi që nxirren në rrugë e që afishohen pastaj në blogje dhe në llogari tëitter-i nuk ndryshojnë asgjë. Çfarë bëni ju, nuk është asgjë më tepër se masturbim publik. Twitter-i dhe Facebook-u nuk kanë përmbysur asgjë, as do të përmbysin gjë ndonjëherë. Ato s’janë veçse një platformë e improvizuar për masat e idiotëve që s’kanë me çfarë të merren. Shpërndarjen e informacionit në nivel të qytetarit e bën Interneti, jo sajtet e mediave sociale. […]
Fakti që këto sajte ua bëjnë më të lehtë njerëzve aksesin në këtë informacion është pa vlerë, sa kohë që 99.99% e këtyre njerëzve nuk kanë as mënyrë, as qëllim që ta përdorin këtë informacion përveçse për të kënaqur kureshtjen e tyre dhe për të kaluar kohën në zyrë.
Tepër i ashpër ky komentues, por toni i tij do lexuar në kontrast me vetë-përgëzimin e artikullit kryesor. E solla këtu vetëm e vetëm sepse më duket e arsyeshme të pyes nëse ka mbetur ende vend, në Shqipëri, për protestën e padhunshme në rrugë si mjet të efektshëm për ndryshime politike; apo mos vallë protestuesit potencialë ua kanë deleguar tashmë këtë detyrë mediave, duke u mjaftuar me vetëm profesionin e publikut tash e tutje?
Ilir Yzeiri eshte nje propagandist ordiner, nga ata qe ne kohe te pushtimit italian, ngjisnin trakte mureve, keshtu qe s’ia vlen te merresh me te. Ndersa Shameti eshte marksist me i rafinuar por gjithsesi ketu gabon. Ne rastin ne fjale nuk ka pasur gazetari investigative, por furnizim me materiale nga vete palet qe kacafyten. Po te mos ishin prishur marreveshjet dhe te ishin arritur pazaret kjo video nuk do shihej nga publiku. Atehere ku eshte lavdia e medias ketu? Media thjesht eshte perdorur si hanxhar ne luften politike nga njeri krah kunder tjetrit, bile duke trukuar rregjistrimin (me ate qe ben kur permendet emri i Doktorit). Me vjen cudi qe xh2 si njeri i kujdesshem qe eshte dhe kerkon pergjegjesi nga mediat, i ka shpetuar kjo.
Fiks Fare eshte shnderruar ne nje zyre gjobash dhe shantazhesh, ka dale me kohe nga detyra dhe roli i gazetarise. Fiks Fare ka edhe video te tjera qe publiku nuk i sheh kurre per shkak se nuk i intereson apo nuk shkon me angazhimin politik te ketij emisioni dhe televizionit ku ben pjese ne pergjithesi.
Shoqeria shqiptare sot eshte me e maturuar dhe ushtron presion qe pas videove te tilla, te verteta ose jo aferat qe perfliten, nje zyrtar i shtetit duhet te largohet nga posti qe mban dhe te zgjidhe ceshtjen ne organet e drejtesise pa mburojen e postit qeveritar.
Sistemi eshte ne funksion te plote.
Dy fjale per Internetin: Interneti ju ka dhene pushtet me shume qytetareve. Ka demokratizuar shume gjera, qe nga dija dhe deri tek lajmet. Si cdo gje e re, ne teknologji dhe ne sfera te tjera, ka pasur edhe skeptike dhe elitiste qe na paralajmeronin per te por qe kane perfunduar si don kishote ne lufte me mullinjte e eres. Interneti nuk ka te ndaluar dhe thjesht po ju sherben njerezve. Ne rrjetet sociale nuk kryhet ndonje aksion, ne kuptimin aksion real, por sherbejne tek e pakta per te mbledhur njerez bashke, qe ndajne te njejtat ide dhe shqetesime dhe qe materializohet ne aksion real ne jeten e perditshme, si kur eshte fjale per manifestime politike, ndihme humanitare etj.
Lutem mos e përdorni këtë forum për të përgojuar dhe baltosur autorët e referuar në shkrimet më lart. Ndryshe nga sa ndodh në ndonjë forum tjetër, PTF nuk është poligon qitjeje kundër gazetarëve, as lejohet që të përdoret në atë mënyrë. Le të diskutojmë për artikujt e Yzeirit dhe të Shametit, jo për konsideratën që kemi për këta si njerëz.
Perderisa ju je referuar ketyre autoreve, pra i ke bere autoritete me peshe fjale, nuk duhet te te nglet hatri qe edhe te flasim per ate qe perfaqesojne keta njerez.
metal boy;Fiks Fare eshte shnderruar ne nje zyre gjobash dhe shantazhesh, ka dale me kohe nga detyra dhe roli i gazetarise. Fiks Fare ka edhe video te tjera qe publiku nuk i sheh kurre per shkak se nuk i intereson apo nuk shkon me angazhimin politik te ketij emisioni dhe televizionit ku ben pjese ne pergjithesi.
I nderuar, a nuk te duket se kjo qe thua me siper e cila me rezulton edhe mua, bie ne kundershtim kryekeput me sa me poshte?
MB: Shoqeria shqiptare sot eshte me e maturuar dhe ushtron presion qe pas videove te tilla, te verteta ose jo aferat qe perfliten, nje zyrtar i shtetit duhet te largohet nga posti qe mban dhe te zgjidhe ceshtjen ne organet e drejtesise pa mburojen e postit qeveritar.Sistemi eshte ne funksion te plote.
P: Nese sistemi eshte ne funksion te plote a nuk do ishte gjeresisht e pamundur qe rolin e prokurorise ta luaje Cakuli apo ndonje tjeter? Me sa di une mitmarrja dhe shantazhi jane vepra penale ne Shqiperi. Nese nje dege aq e rendesishme sa drejtesia nuk funksionon, si mund te pohojme qe gjerat funksionojne (pa i hyre ketu kush e ka fajin). Ne fakt, nese ka nje gje qe video provon pa asnje dyshim eshte qe gjerat nuk po funksionojne, te pakten per ata qe e duan ate vend.
Ndersa nga ana politike perderisa nje person privat(gazetar a cfaredo tjeter) eshte i vetmi ne gjendje per te “zbuluar” korrupsionin ne nivelet me te larta per cfare funksionimi mund te flitet? Sistemi politik duhet qe te pakten te kishte mekanizma te cilat garantojne qe ndersa gjera te tilla do ndodhin gjithmone, drejtesia mund te vonoje por ndeshkimi eshte i paevitueshem. Kjo do ndikonte edhe ne krijimin e nje kodi sjellje te politikes, e cila sotpersot pret pandeshkueshmeri.Nderkohe, tek ne jo vetem qe nuk kapet njeri, po rrotullo rrotullo po ne vend numero(i.e. kryetar i dhomes se tregtise eshte nje i denuar per mitmarrje dhe korrupsion i cili ka kryer edhe burg per ate denim). Keshtu po shkojme drejt kriminalizimit te shoqerise, e cila pranon qe per sa kohe i nxjerr Fiks Fare ( gjobevenes ordiner) sistemi funksionon. Kam frike se paragrafi i dyte i cituar me siper pohon qe nuk mund te presim demokraci te vertete ne Shqiperi dhe i vetmi funksionalitet qe mund te presim eshte ky qe kemi. Me korrigjo nese te ka kuptu gabim.
Me ke kuptuar gabim i dashur politicus, qe te lexoj me vemendje ketu ne PTF dhe asnjehere nuk te kuptoj gabim.
Sistemi po funksionon tamam dhe me sistem kam parasysh sistemin ligjor dhe ingranazhet e makines qe quhet shtet. Sot politikanet nuk mund te kapercejne asgje pa pasoja dhe te pashqetesuar. Deri ne vitin ’05 kjo as qe mendohej.
Defekti qe vihet re tek celula e agjitpropit dhe shantazheve Fiks Fare, eshte dem kolateral drejt rruges se vetedisiplinimit ne liri te medias. Kufizimet apo mos e dhente Zoti ndonje aksion ligjor ndaj kesaj celule, me shume do te prishnin se sa do te rregullonin pune.
Shoqeria eshte me e maturuar politikisht, kerkon pergjegjesi nga politikanet por edhe nuk mashtrohet nga tipa si Edi Rama qe trukojne video dhe kerkojne te nxjerrin perfitime politike. Duke e njohur edhe kete te fundit se cfare problemesh ka me korrupsionin.
Po unë t’u luta, o njeri.
U mbyll ketu ky muhabet.
“””Megjithatë, çfarë ndodhi unë nuk do ta quaja “funksionim perfekt të moralit qytetar”, si Shameti. Jo se kam ndonjë dëshirë të jem pedant, por morali qytetar, të cilit duhet t’i binden – mos u çuditni – edhe producentët e “Fiks Fare”, kërkon që këta, sapo morën në dorëzim videon nga autori i saj ose kushdo tjetër që ua dërgoi, ta çonin këtë video në prokurori, për ta depozituar si dëshmi të një krimi (korrupsionit, etj.).”””””
Po anashkaloni një fakt shumë të rëndësishëm këtu, Xhaxha. Prifti ia kishte ofruar videon vetë kryeministrit. Madje ky mund të merret si fakt i padyshimtë, meqë vetë Berisha e pohon këtë gjë në një konferencë shtypi pak ditë më parë:
Ligji të cilit duhet t’i besojmë tashmë, është ai që vë nën akuzë vetë kryeministrin, pas raportimit të vartësit të vet, për papërgjegjshmëri dhe neglizhencë në luftën ndaj korrupsionit.
Tek konferenca e shtypit më lart, përveç çaprashitjeve të denja për një person të çekuilibruar mendor, Berisha jep gjithashtu udhëzime sesi duhet hetuar videoja. Aty kemi një tentativë live për të kompromentuar punën e prokurorisë.
Nën kontekstin e temës, këto të dhëna janë të nevojshme, për të lexuar saktë sesa thellë dhe sa ashiqare është ndyrë gjithë sistemi.
Kështu roli i mediave si shpëtimtare, mua më duket i ligjëruar. Për rastin konkret kjo.
Unë nuk kam pikë dyshimi se po të mos transmetohej videoja, ajo do të mbulohej dhe asgjë nga situata e sotme nuk do të ekzistonte.
Madje, duke pas parasysh qe edhe kur video u be publike dhe shkoi ne dore te Prokurorise kjo e fundit e delegoi pergjegjesine e hetimit mbi vertetesine e videos tek Ambasada Amerikane, nuk eshte larg mendsh hamendesimi se edhe Prokuroria, pervec KM, ka qene ne dijeni te videos para berjes publike, e megjithate nuk ka marre hapat e duhura, ndoshta fale mentalitetit “larg bythes time,” por ka pritur njehere te shohe se cfare levizje do beje Rama me Cakullin. Kjo eshte katastrofike. Une kam qene qe kam argumentuar se Dosjet e Fiksit http://xhaxhai.wordpress.com/2009/03/08/dosjet-e-fiksit/ duhet te jene te hapura dhe te kene vartesi direkte nga Prokuroria, duke theksuar se Fiksi mund te beje shantazhe, por tashti kam frike se kjo eshte naive, pasi kjo nenkupton se Prokuroria eshte e afte te kryeje detyren e vet. Megjithese po ta mendosh thelle thelle, pa indinjaten e opinionit publik, sa do qe kjo video te depozitohej, nuk do mund te konsiderohej fakt per menyren se si eshte marre. Ne kete aspekt, indinjata e opinionit publik besoj se eshte edhe “funksionimi perfekt i moralit qytetar” per te cilin flitet.
“Megjithese po ta mendosh thelle thelle, pa indinjaten e opinionit publik, sa do qe kjo video te depozitohej, nuk do mund te konsiderohej fakt per menyren se si eshte marre. Ne kete aspekt, indinjata e opinionit publik besoj se eshte edhe “funksionimi perfekt i moralit qytetar” per te cilin flitet.”
Tani te mos bejme naivin. 🙂
Popullit, shumices flas, nuk i behet hic vone per kritere se si eshte marre videoja, dhe as nuk besoj se duhet ti behet shume vone, duke pasur parasysh kontekstin, realitetin aktual shqiptar. Mendojne besoj, me mire nje fare drejtesie e cunguar ne forme hakmarrje, sesa asnje drejtesi.
Tjetra, indinjata e opinionit publik ishte nje faktor qe ishte shume kollaj i para-llogaritshem nga ata qe qe publikuan videon; ekuacioni ishte gati dhe te pakten ky faktor, reagimi i popullit, dihej, nuk ishte i panjohur. Pra dihej qe populli dhe mediat (e tjera) do te reagonin keshtu para nje video te tille, pavaresisht protagonisteve te videos, dmth njesoj do reagonin po te ishte Rama ne vend te Metes ose Berishes, fjala vjen, dhe te ishte Meta ose Basha qe bente denoncimin, pasi te dyja palet jane te perlyera deri ne qafe ne korrupsion, te pakten ky eshte perceptimi i shumices se popullit.
Reagimi erdhi jo vetem nga fakti se materiali eshte video dhe permban ato qe permban, por dhe nga ajo qe populli prej kohesh e di se si behen keto pune, e tani kjo gje vetem se konkretizoi opinionin, e beri dokumentar, me metrazh te shkurter por me detaje te pasura, mjaftueshem per te kuptuar gjerat e tjera qe nuk paraqiten ne video, pra se si funksionon pushteti dhe politika ne Shqiperi.
Xhibi, hollë hollë, ky emision i fiksit për popullin qe vetëm një ngjarje e jashtzakonshme (aq e jashtzakonshme sa ç’mund të jetë të bërit seks mes konkurentëve tek Bigbrother-i).
Kureshtja voyeriste e popullit, pas tre ditësh shuhet… dhe rrezik, nqs do vazhdojnë të nxjerrin filmime të tjera, popullit do t’i bëhen bajate dhe do ta fikë fare televizorin.
Populli tashmë është në një gjëndje amullie që vështirë se kto episode do t’i tërhiqnin vëmendjen. Ose edhe në ja ngacmofshin kureshtjen, vështirë se do ta bënin të ngrihej e të reagonte.
I gjithë inskenimi i mediave, shoqërisë së hapur, analistëve etj etj (përfshirë këtu edhe debatet në internet), janë vetëm në funksion të rritjes së shkallës së thashethemeve dhe llogjeve për të shtyrë kohën… deri ditën kur ndonjë polic të shkojë e t’i sekuestrojë tezgën ndonjërit që i ka vajtur thika në kockë…
Top Channel eshte nje shkretetire morale dhe e tille u shfaq edhe ne rastin konkret.
Qe Meta eshte i korruptuar, ashtu si edhe Prifti, kjo dihet dhe ajo video nuk zbuloi asgje te re. Por, menyra sesi fiksi u perfshi ne nje pazar ordiner, duke perdorur fuqine e vet publike si mjet shantazhi, eshte krejtesisht imorale. Transmetimi i videos, dhe menyra sesi u ekspozua dhe analizua skandali, nuk eshte gje tjeter vetem se vazhdim perpara kamerave publike, i asaj qe fillon me kameren e fshehte te skandalit. Imoraliteti i fiksit qendron edhe ne faktin qe perpiqet qe nje pazar ordiner te dy zyrtareve pa moral, ta paraqese si imoralitet vetem te njerit. Ne lidhje me moralin, Prifti eshte dy here me i ulet, pasi pervec faktit qe eshte njelloj i korruptuar, eshte edhe shantazhues, madje ka edhe paftyresine qe ta beje publik korruptueshmerine e vet, thjesht duek u nisur nga fakti se kjo i rendon atij me pak se kundershtarit.
Natyrisht qe nuk mund te them se kjo video nuk duhej transmetuar. Por politizimi qe vete Top Channel i beri skandalit, menyra sesi e manipuloi per te nxjerre edhe doktorin pjese te pazareve, si dhe menyra sesi e ktheu skandalin ne nje fushate elektorale kundra qeverise, gjuha e perdorur qe e tjekalonte edhe vete Ramen per t’iu perafruar me shume asaj te Spartak Ngjeles, deshmojne per nje humnere morale te gazetarise se modelit Top Channel.
Sigurisht, nuk kam asnje iluzion mbi pastertine morale te qeverise, ashtu sic nuk kam asnje iluzion as per ate te opozites. Do ta pranoja edhe qe mediat te vihen ne sherbim te njeres apo tjetres force elektorale dhe, ne kete vend (ashtu si edhe kudo tjeter, ne fakt), eshte e pamundur te mos jete keshtu. Por, eshte joetike dhe joprofesionale kur mediat shnderrohen ne zedheneset me te verberta te politikes. Te pakten, per imazh, eshte e domosdoshme te ruhet njefare gjuhe me e ekuilibruar dhe me e paanshme. Menyra sesi mediat (sidomos Top-i), perfshihen ne lojen ordinere te politikes shqiptare, eshte per te vjelle.
Me fal shume mua, po Klanin a e sheh ndopak ti? Ia kalon dhe vete TVSH per nga pathosi me te cilin i thurr lavde qeveriut…
Edhe Klani ne te njejtin batak vegjeton, por Top-i eshte lider i batakut.
@xha2, mendoj se u nxitove dite me pare teksa e paraqite kete rast si nje investigim te top channel ( fiks fare ), dhe vec nga kjo premise e gabuar mund te binte fare mire pjesa me e madhe e shkrimit qe ke publikuar tek Muci. Ketu kemi te bejme me dicka tjeter, qe eshte thjesht transmetim dhe jo produksion me regji dhe montazhier.
Ne kete kontekst, ky shkrim i sotem, nuk me duket as me pak e as me shume sesa nje lloj terheqjeje, nje lloj menyre per ta thumbuar serish Fiksin, kesaj rradhe prej premisash te tjera. Mirepo nuk me duket se qendron ; si dikur GSH me rastin e kolonelit, kesaj rradhe ishte Fiksi qe “ta hodhi”. Ndodh edhe keshtu ndonjehere, kur nisur prej nje gjykimi a-priori, te biesh ne gracke.
Psh pjesa e Twitter, Fb e me rradhe, eshte analogji fare e kote, pse ato ndryshe nga nje media kombetare si TCH, nuk kane ne thelb informimin por masturbimin social.
Nuk di nëse u nxitova apo jo – është në natyrën e shtypit që t’u përgjigjet ngjarjeve të ditës, prandaj edhe përgënjeshtrimi i mëpasëm nuk është ndonjë hatá.
Nuk di edhe nëse rrëzohet ndonjë gjë nga shkrimi që pata nxjerrë në ResPublica, meqë ai shkrim mbështetet në disa parime të cilat unë jam gati t’i mbroj edhe sot.
Çfarë di, përkundrazi, është që ti gabon me këtë koment, dhe ja pse:
“Fiks Fare” nuk u mjaftua vetëm me transmetimin e regjistrimit të Priftit; mbase nuk e ke marrë vesh, por videoja që kanë përcjellë ata rezulton e prekur, ose e edituar. Ti e kupton, besoj, se çfarë roli luan editimi (montimi) në media të tilla – rol që unë do ta quaja madje edhe më të rëndësishëm se pikësimi në tekstin e shkruar. Që nga momenti kur videoja rezulton e prekur, atëherë gjithçka vihet në diskutim: batutat e thëna, rendi i batutave, fjalët e lëna jashtë, pauzat, kombinimi i pyetjeve dhe i përgjigjeve. Nëpërmjet montimit, unë mund ta marr komentin tënd dhe ta shndërroj, bie fjala, në sonet…
Kjo është një arsye më tepër që materiale të tilla i duhen lënë gjykatës për shqyrtim; jo televizioneve private për t’i përcjellë, as publikut për t’i gjykuar.
Më tej, një gabim tjetër që bën ti, është kur thua se analogjia me mediat sociale “është analogji fare e kotë”; përkundrazi.
Për ta kuptuar se ku rrah unë, duhet të nisesh nga çfarë them unë. Dhe pikërisht: rolin e mediave sociale në ngjarjet e Tunizisë e kishte lëvduar revista Wired, e cila është revistë e establishment-it teknologjik në ShBA (i cili po i pompon mediat sociale si kurrë ndonjëherë më parë, madje edhe në kontekstin politik, siç u pa edhe me ngjarjet e mëparshme në Iran). Këtu qëndron analogjia, meqë edhe rolin e mediave opozitare në denoncimin e korrupsionit të Metës dhe të koalicionit qeverisës në Tiranë e kishin lavdëruar vetë këto media – dhe pikërisht S. Shameti, i cili drejton një emision në Top Channel, dhe Ilir Yzeiri në “Shekulli”. Tani, më thuaj me mendje të ftohtë, ka apo nuk ka analogji këtu? Jo analogji mes mediave sociale dhe Top Channel-it, por analogji mes dy mediave tipologjikisht të ndryshme, që lëvdojnë virtytet e vetvetes? Analogji jo në funksion (sepse unë nuk po përshkruaj këtu llojet e ndryshme të mediave) por në raportet vetë-përgëzuese që vendosin këto media me vetveten?
“prandaj edhe përgënjeshtrimi i mëpasëm nuk është ndonjë hatá.”
Cili pergenjeshtrim ? Qe te kete pergenjeshtrim, duhet te kete me pare “genjeshtrim?”, te cilin une nuk e gjej dot ne kete rast. Nqs ti me gjen nje filmim apo dokument apo shenim apo c’te duash ku Topi/Fiksi merr persiper regjistrimin e videos dhe me pas e pergenjeshtron, une terhiqem. Mirepo nqs jo, mbetet opsioni im, sipas se cilit ti ke paragjykuar rastin ( bazuar mbi eksperienca te se shkuares ), dhe ke presupozuar autoresine e medias. Te njejtin gabim mendoj se e bere edhe kohe me pare me GSH, ku pas shume “scoopeve” te saj idioteske, na doli nje qe vlere kishte vertete ; prej ketej edhe analogjia. Tani, ky mua me duket si nxitim, dhe nuk ka asgje te keqe o burr i dheut te pranosh qe dhe ti nxitohesh ndonjehere.
Dhe po, nje pjese goxha e mire e shkrimit ne Respublica te bie, dhe jo sepse ne thelb nuk eshte e drejte, por sepse nuk i shkon rastit. Qe ne fjalite e para ti e ben te qarte qe merr shtysen prej Meta/Prifti dhe rolin investigativ te medias per ta shtjelluar ceshtjen,dhe kur kjo bie, shkrimi e humb kontekstin. Nuk po dua tashme ti futemi gjere e gjate ketu shkrimit, sinqerisht me duket e tepert.
Per pjesen e analogjise terhiqem une, e kisha kuptuar keq.
Thashë “përgënjeshtrim” duke iu referuar “gënjeshtrimit” tim fillestar. Në krye nuk ishte e qartë, ose të paktën unë nuk e dija, se atë material e kishte filmuar një prej protagonistëve (Prifti). Megjithatë, me aq sa dihet sot (ose të paktën me aq sa di unë sot), Prifti mund të ketë bërë regjistrimin, por dikush tjetër – Top Channel? Fiks Fare? – ka bërë editimin e materialit krudo. Thuhet – nga palët e dëmtuara – se editimi ka qenë drastik. Nëse është kështu, atëherë unë e pranoj gabimin – meqë vështirë që ta quash editimin si formë të gazetarisë investigative. Vetëm se kjo e rëndon edhe më shumë pozitën e televizionit në fjalë dhe, tërthorazi, e konfirmon shkrimin tim në ResPublica. Jo se unë jam ndonjë clairvoyant, por sepse aty u referohesha disa parimeve që e ruajnë vlerën edhe kur ndryshojnë detajet e kontekstit.
As une nuk e kuptoj kete eufori te medias ne vend.
Ne nje emision te News 24 , “100 pyetje nga Baba Rama” ( ne fakt emertimi eshte “5 pyetje”) me beri pershtypje nje interviste e Edi Rames. Besoj se ishte i pari politikan qe u shpreh qarte se ne mediat tona ekziston nje loop (PS-Media-PD-Media-PS/PD-Media-PS-Media-PD) i pashembullt dhe i beri thirrje gazetarise shqiptare te dale nga ky qark e te mos citoj cfare thote njera parti por te ndermarri hetime per rastet e perfolura. (Nuk di te them nese Rama e lejon konkretisht dicka te tille: t’u hap dosjet gazetareve, por ne emision i ftoi ata te vinin ne bashki).
Ky loop vazhdon ende. Gjate 20 vjeteve Mediat tona nuk kane mundur te zbulojne asnje ngjarje qe do te conte ne denimin e nje politikani. As edhe nuk kane hetuar rastet e perfolura ne menyre te pavarur. Ndoshta duhet pergezuar Top Channel vetem per faktin qe kur jane kapur njerez ne raste flagrante ata kane ndjekur procesin e hetimit dhe jane shprehur per perfundimin e hetimeve (cfare nje pjese e medias nuk e ben por mundohet ta varrose lajmin). Por duke qene se ne shumicen e rasteve ka pasur nje cytje nga vete gazetaret e Top Channel per kryerjen e veprave penale, efekti i Top Channel ka qene teper minimal dhe eshte kufizuar vetem ne scoop-in e rastit etj. Ndersa Mero Baze i formulon artikujt mbi supozime dhe jo argumente konkret, cfare e minimizon besueshmerine e denoncimeve qe ben (ujk, ujk, e …).
Nga ana tjeter nuk duhet harruar se nje numer shume i madh gazetaresh punojne ne te zeze dhe kjo i ben te papergjegjshem per ushtrimin e profesionit, si p.sh. per pergjegjesine ndaj etikes profesionale, e te dobet nga aftesite profesionale.
Kush eshte ne gjendje te perkufizoje moralin qytetar ? Si i qendron ky moralit publik apo eshte e njejta gje ?
Prifti dhe Meta kur kane mesuar te vjedhin, si bashkepunetore te PD-se apo si socialiste ?
Eshte interesant fakti qe Berisha s’e ka pranuar shantazhin e Priftit per kaseten. Nuk besonte se ky do t’ia dergonte Top-it, meqe Prifti del vete si cjapi tek kasapi apo se ia kishte qejfi qe Metes ti binin puplat ?
Une besoj se Berishes i leverdiste qe Meta te humbte njehere e pergjithmone pavaresine prej tij, pasi tani Metes i duhet ti rrije lepe-peqe Berishes, qe ky ta shpetoje prej ligjit.
Po te shikojme pas Gerdecit, republikania eshte zhdukur krejt nga skena politike, Mehdiu s’del me gjekundi, Sala e ka futur ne sqetull dhe e mban ngrohte. Mendoj se e njejta gje do te ndodhe edhe me Meten e LSI-ne.
Mediat opozitare mund te godasin qeverine, po ama nga fakti qe Meta ka qene ish-kryeminister socialist, vetvetiu hidhet balte si mbi qeverisjen e sotme edhe ate te atehershme. Ujku qimen e nderron po zakonin se harron.
Per mendimin tim, eshte krejt klasa politike qe del lakuriq, me shume e ha Meta, kuptohet, po pasojat do shperndahen tek krejt klasa politike, aq me teper qe tani loja eshte bere e rende dhe Meta do e kete ruajtur ndonje bombe shantazhuese per Ramen apo socialistet.
Zoti e dhente te jete ky fillimi i tangjentopolit shqiptar, amen !
Duke i lexuar bashke te dy artikujt e Xhaxhait, ne Peizazhet e Fjales e ne Respublica, nuk e gjej dot veten krejt te bindur me argumentat e te dy shkrimeve. Per mendimin tim, jane dy aspekte te ceshtjes qe mbase duhen ndare: pergjimi si akt, e pastaj publikimi/dorezimi I materialit te regjistruar pergjueshem.
Pergjimi mund te jete metode policore (argument i Xhaxhait ne Respublica), sidomos perdorur nga shteti kunder qytetareve te vet, por jo cdo lloj pergjimi ka natyre policore e shtypese; jo cdo lloj pergjimi eshte etikisht indinjues a moralisht i pajustifikuar. Ka nje ndryshim thelbesor midis kamerave te fshehta te Sigurimit-pergjuese ndaj qytetareve te republikes, atyre te Blendi Fevziut qe pergjojne te ftuarit e tij pa e ditur ata, e kameres se Dritan Priftit qe pergjon eprorin e tij teksa ky i kerkon/ben presion per te marre pjese ne afere te ndyra. (Le te mos merremi me axhenden e Priftit ketu, sepse, sinqerisht, who cares!) Akti i pergjimit i Priftit eshte moralisht dhe etikisht i denueshem po aq sa c’do te ishte i denueshem perdorimi i dhunes ne vetembrojtje. Qe do te thote, FARE! Ligji e justifikon dhunen si pergjigje. Edhe morali e justifikon. Imagjino sa me pak problem atehere do te kishte qe te justifikoje pergjimin si vetembrojtje.
Nga ana tjeter, pergjimin si akt, e ben te nevojshem natyra e drejtesise vete, natyra e te kerkuarit te se vertetes, e cila preferon me mire provat materiale sesa deshmite. E drejtesia s’ka dert hic t’i pranoje keto pergjime ne shume raste (sidomos kur ato provojne kercenime, apo hedhin drite mbi motivet e nje akti ilegal).
Pas publikimit te videos nga Fiksi, Meta mund te pretendoje pa problem dhunim privatesie, por ky dhunim privatesie eshte kaq liliputesk perpara sherbimit ndaj interesit publik qe mund te pretendoje Prifti (apo Fiksi) saqe ai zbehet e tingellon fare qesharak.
Sa per detyrimet morale te Fiksit, nuk eshte kaq e qarte se ato do te ishin permbushur nepermjet dorezimit ne prokurori te videos, sic thote Xhaxhai. Justifikimi i Fiksit do te ishte se, persa kohe ne ate video hidhen dyshime serioze per paanshmerine e gjyqesorit (dhe, a priori, pak rendesi ka sa merita kane dyshimet e hedhura) varja e shpreses per te gjetur te verteten e vendosur drejtesine ne qafen e pikerisht i ketij gjyqesori te akuzuar ne video tingellon ose e kote, ose e rrezikshme per interesin publik.
Me shpjegon dot kush pse u nderpritet lidhja live sa here qe deklaron Jozefina qe u mbyll seanca? Sot pritet guximtaria e mediave!
Po ligji moj Parrulle, ligji. Ka nje dispozite ligjore qe rregullon transmetimin e parlamentit dhe drejtuesi i seances ( i cili nuk eshte gjithmone kryetarja) hap dhe mbyll punimet. Kur drejtuesi i deklaron te hapura ndizen kamerat sipas ligjit, kur mbyll apo pezullon seancen mbyllen kamerat po sipas ligjit.
Ska asnje perbetim.
“Natyrisht, nuk është gjithnjë e lehtë të ekspozohesh në këtë mënyrë kundër qeverisë, madje edhe në një vend si Shqipëria, ku shtypi opozitar nuk censurohet.”
Ne asnje vend te botes nuk eshte gjithnje e lehte te ekspozohesgsh ne kete menyre kunder qeverise.
Po kjo s’me duket se eshte ceshtja per mediat tona dhe situaten aktuale, se e shtruar keshtu i bie sikur keto media kane ekspozuar me pare pushtetin ne menyra te ngjashme, apo ne thellesi te ngjashme skandalesh, por pra qe s’mund ta bejne gjithmone kete gje.
Mediat tona jane vegla te mirfillta te interesave parti-biznes, keshtu qe me duket naive qe ti konsiderojme si media te mirfillta (ne funksionin qe nje media vertet duhet te kete) dhe te presim realisht sot per sot qe ato te bejne funksionin e tyre, persa pra jane vegla.
Si te tilla, ne kete rast kemi median e opozites qe thjesht transmeton nje video per te sulmuar maxhorancen, e te njejten gje do bente media e pozites po te kishte video te tilla per opoziten.
Tani, qe ti kthehemi pyetjes tuaj ne krye te artikullit:
“Çfarë roli luajtën mediat në ngjarjet e fundit në Tiranë, të cilat çuan në rrëzimin e zv. kryeministrit Meta?”
I vetmi rol qe shikoj ketu ishte menyra e transmetimit, pra nje impakt negativ qe pati (sipas meje) ne kete skandal korruptiv trukimi qe i beri Fiks Fare/Top Channel videos origjinale ne transmetimin e pare, ku e bene te dukej sikur Berisha kishte dhene miratimin per ate tenderin e HEC-it, gje e cila mendoj se i uli disi kredibilitetin kesaj video denoncuese ne syte e njerzve, por dhe i dha municion Berishes, Metes dhe maxhorances ne pergjithesi qe te bejne akuza per montazhe dhe deformime, pra i dha benzine zjarrit te tyre per te bere tym.
Pa folur per imaktin negativ qe kjo mund te kete ne shqyrtimin e videos nga prokuroria dhe drejtesia ne pergjithesi, sidomos duke pasur parasysh mefshtesine dhe impotencen e drejtesise shqiptare; ata, ma ha mendja, mezi presin shkaqe dhe justifikime qe te mos i shkojne hetimeve deri ne fund, ketyre apo cdo hetimi ligjor/penal qe do rezultonte ne ndryshime qeverish apo qe do implikonte direkt padrone te politikes, qofte Berisha, Rama, Meta apo te tjere.