[Ky material u dërgua në blog nga Ujku i Zi.]
Që partitë politike kryesore në Shqipëri nuk ndryshojnë shumë në programe apo nga mënyra se si i organizojnë strukturat e tyre, është pranuar gjerësisht.
Po ashtu është vënë re një lloj prirjeje (e ndërgjegjshme apo e pandërgjegjshme) për t’i ngushtuar diferencat programore apo organizative midis tyre në mënyrë sistematike. Alarmet e shtypit se: “Programi i PS-së rrezikon të vidhet”, apo “Lëvizja Progresiste, PS-ja krijon KOP-in para zgjedhjeve” jo thjeshtë ilustrojnë, por edhe i japin karakter anekdotik një fenomeni që duhej parë me shqetësim. Zbehja që iu bëhet diferencave programore dhe organizative, duket sikur përligj gjithashtu mungesën e theksuar të debatit për to.
Por, nëse diferencat programore nuk janë thelbësore atëherë çfarë e justifikon garën?
Për një kohë të gjatë mungesa e alternativave (unë do të shkoja aq larg sa të thoja edhe mungesa e ideve) ka bërë që gara politike të zhvillohet në formën e të ashtuquajturave “fushata negative”. Këto fushata nuk përqëndrohen në alternativa – sepse zbehja e diferencave presupozon një alternative të vetme – por përpiqen të vënë në dyshim aftësitë e kundërshtarit për ta bërë atë (alternativën) realitet apo për ta realizuar siç duhet atë.
Fushata siç është ajo e luftës ndaj korrupsionit për sa kohë që i besohet një organi politik dhe jo gjyqësor, apo përpjekjet e opozitës për të argumentuar paaftesinë qeverisëse të kundërshtarit ne pushtet, janë në thelb shembujsh fushatash negative (edhe pse legjitime) të cilat nuk ofrojnë alternativa por vetëm garanci personale që buron nga vullneti i liderve.
Pasja e vetëm një alternative, dhe për rrjedhojë vetëm një lloj gare – atë të fushatave negative – shërben për të shpjeguar edhe përse në debatet politike sot mbizotëron argumenti ad hominem dhe sulmet personale ndaj karakterit të politikanëve, të cilat vështirë se mund të shpjegoheshin thjesht dhe vetëm me mungesën e kulturës së debatit, apo me peshën që ushtron kultura e kultit të individid në shoqërinë shqiptare.
Ndaj, personalisht m’u duk i ekzagjeruar edhe reagimi kundrejt të ashtuquajturit debat të të rinjve të organizuar para pak kohësh në TV Klan, sepse pritshmëria ndaj tyre ishte si të thuash në disproporcion me pritshmërinë që kemi sot ndaj përfaqësuesve më dinjitozë të organizmave dhe partive politike, pra liderve të tyre.
Mendoj se mungesa e kulturës së debatit duhet së pari të adresohet si problem i strukturave organizative që e mbështesin dhe e nxisin atë, para se të adresohet si një problem kulturor qoftë i shoqërisë në përgjithësi, një grupi shoqëror (të rinjve), apo i individëve në veçanti. Nëse superstrukturat e një partie si PD apo PS nuk janë në gjëndje të artikulojnë programe, alternativa dhe ide, atëherë si mund të pritet e kundërta nga njëzetvjeçarët e këtyre partive?
Logjika ta do se nëse partitë politike do kishin ide dhe alternativa dhe do kishin shpenzuar energji dhe resurse për t’i formuluar ato, do të dërgonin në debate njerëz që të dinin gjithashtu t’i artikulonin, dhe jo e kundërta. Fakti që kjo nuk ndodhi me të rinjtë sikurse edhe me të vjetrit, më shumë se për “karakterin e rinisë” tregon se brenda mureve të selive të partive nuk punohet, jo thjesht për t’i lyer apo ndërruar dritaret, por nuk punohet për të formuluar programe dhe alternativa.
Ndërkohë një tjetër arsye përse diferencat programore bëhen të bezdisshme në garën elektorale, ka të bëjë edhe me faktin se ato shtojnë kërkesat për politika përfaqësuese, çka do të thotë se në momentin që një parti politike deklarohet publikisht për përfaqësimin e problematikës së një grupi të caktuar, atëherë në një mënyrë ose një tjetër ajo i detyrohet këtij grupi shoqëror.
Përkundrazi, duket se partitë politike shqiptare kanë zgjedhur nje strategji tjetër, strategjinë e marketingut, në vend të krijimit të lidhjeve të kontratave shoqërore. Në një njoftim të Deutsche Welle (marrë nga Peshku Pa Ujë) thuhet se “Kompani të huaja do të asistojnë fushatën elektorale në Shqipëri” dhe se deri tani tre parti parlamentare, PD, PS dhe LSI, kanë nënshkruar kontrata me kompani të huaja të marrëdhënieve me publikun për asistencë në performancën e tyre para publikut për zgjedhjet e 28 qershorit.
Kësi lloj përqasjesh mendoj se i largojnë gjithnjë e më shumë këto parti nga modeli i organizatave shoqërore dhe i afrojnë ato me modelet e biznesit të cilat e shohin politikën si mall (Për të mos folur për detyrimet për transparencë që ato kanë ndaj publikut duke qënë se financohen nëpërmjet fondeve publike).
Partitë politike në këtë mënyrë nuk “lidhen” pas ndonjë grupi shoqëror të caktuar – nëse do të përjashtonim një grup të fanatikëve të komunizmit, dhe një grup të persekutuarish nga ky regjim, për të cilët mund të thuhet me siguri se votojnë përkatësisht për të majtën dhe të djathtën.
Në fushatën e marketingut, apo të zgjedhjeve, i shitet publikut malli më i mirë, ose siç jemi mësuar ta themi tashmë, e keqja më e vogël, sepse në të vërtet nuk bëhet më fjalë për ide dhe alternativa, por thjeshtë për një konkurencë të egër dhe fushata negative pa fund. Veçse ndryshe nga modeli i nje biznesi të vërtet ku mallrat që i shiten konsumatorit kanë sidoqoftë një vlerë relative, mallrat e politikës janë në rastin më të mirë premtime që shiten me çmimin e lartë të halleve të qytetarëve, dhe me ndihmën e votës – kësaj letre shkëmbimi pa vlerë.
Ju vizitova per pak partive kryesore shqiptare webfaqet, e dola i deshperuar. Nuk mund ta besoj, e pyes veten si eshte e mundur te shkruhen brockulla te atilla e te afishohen faqe botes.
Përsa i përket marketingut të partive shqiptare, shihni këtë artikullin (italisht) http://rinascitabalcanica.com/?read=21141
Mendoj se elektorati politikisht perfaqsohet denjesisht me partit ne skenen politike shqiptare. Arsyeja pse, sa me shume sheh ne programin e partive aq me pak dallime gjen mes tyre eshte pasqyre e nji realiteti te spanuar social ne vend. Ne qe lexojme dhe shkruajme ketu jemi po aq te stakuar, sa akuzojme politiken zyrtare. Po ashtu jane edhe qytetaret ne Shqiperi, si ne jashte saj; me interesa sporadike dhe te interesit imedjat shumicen e rasteve, ekzakt, te njejtin profil shpalosin edhe politikat.
Natyrisht nuk ka gje nga kjo pamje per ide, jashte vorbulles se magnetizuar, ku elektorati krijon politiken, dhe natyrisht, politika shperblehet per zgjatje te ketij rrethi vickoz.
Duket se ndryshimi vjen nga elektorati dhe jo nga partiaket.
Partite e gjeten veten ne elektorat qe nga fillimi i viteve 90-te. Elektorati ndryshon me luhatje, andej-ktej brenda nji ene e njejta lende, derdhet currile ne gojen e partive. Ushqen me te njejten lende ato (parti) duke i dhene njeres me pake dhe tjetres me shume lende nga ena e saj.
Per mendimin tim, dallimi i vogel ose jo mes tyre, partve i sjell me afer nji rezultati, qe mund te zgjidh nyjen e krijuar ne gryken e dikujt qe do te gelltis sa me shume nga lenda e enes se elektoratit.
Shenja te nji ndryshimi mund te shihen tek te gjithe, por ndryshimi eshte sipas individit, prandaj edhe behet fjale me shume per individ, dhe jo per program te ndryshem te partive.
Vemendje,
Partite politike dhe programet, nuk jane per te pasqyruar realitetin social, por jane er t’i dhene me shume kohezion atij.
Nderkohe mos e ngaterro “perfaqsimin” me “pasqyrimin”. Perfaqsimi eshte mjeti me te cilin ushtrohet demokracia, kurse pasqyrimi eshte nje dukuri e pavullnetshme, cilesi e te gjitha sistemeve, populli pasqyron liderin, dhe lideri pasqyron popullin, qe perkthehet edhe: C’do Partia ben populli, dhe c’do populli ben partia.
“Partite politike dhe programet, nuk jane per te pasqyruar realitetin social, por jane er t’i dhene me shume kohezion atij.”
Ujk,
realitet social, une kuptoj votuesin, parti, ne skenen e madhe te jetes soc-politike. Nuk mbetet kohezion jashte tyre, per t’ia atribuar ate vetem partise. kohezioni eshte kolegjial.
Ti vazhdon, me nje vetferkim – nuk di se ku, kur shkruan:
“Nderkohe mos e ngaterro “perfaqsimin” me “pasqyrimin”. Perfaqsimi eshte mjeti me te cilin ushtrohet demokracia, kurse pasqyrimi eshte nje dukuri e pavullnetshme, cilesi e te gjitha sistemeve, populli pasqyron liderin, dhe lideri pasqyron popullin, qe perkthehet edhe: C’do Partia ben populli, dhe c’do populli ben partia.”
Une nuk ngaterroj “perfaqsimin” me “pasqyrimin”. Nqs perfaqsimi eshte mjeti me te cilin ushtrohet demokracia. Per demokraci te kujt ti ben fjale?
Por ti duket se pasqyrimin e kupton shtrember, kur mendon se :”…dhe me ndihmën e votës – kësaj letre shkëmbimi pa vlerë.” ne nje kohe qe vota ka vleren qe perfaqson politiken e saj.
Vemendje thote:
Ti me “realitet social” mund te kuptosh edhe vete “universin”, por konceptet klasifikohen per hir te debatit, se ndryshe, njeri i bie gozhdes; tjetri patkoit.
Ujk, une nuk debatoj, por dialogoj, gje te cilen ti duket ta kesh kthyer ne monolog, duke mos votuar, per te “debatuar” ne kushte te serta jo me shume se realiteti politik ne fjale. “Universi” soc-shoqeror eshte ai qe ben pjese votuesi, partite.
Votuesin ti duket se e konsideron si nje dollap, qe e mbush me asortimente politike te llojit, cdo gje tjeter pervec atyre qe jane ne treg. Kohezioni eshte i ndervarur ne kontekstin politik nga protagonistet.Vetem nje mendje e merzitur nuk sheh realitetin te funksionoj.
Thuaj, se c’kupton ti me “realitet social” e “perplasje parazitesh”. Po hoqe votuesin dhe partin, nuk ngel bosh skena e madhe soc-politike, por ku e kerkon ti kohezionin? Pa vot!?.
Vemendje, une nuk kam folur per “realitet social” gjekundi. Analiza ime eshte nje analize e bazuar mbi perfundime subjektive dhe fakte te mirediskutuara ne shtyp dhe ne kete blog gjithashtu. Ishe ti qe me akuzove per “nxirje realiteti” dhe ishe ti qe e permende i pari kete term ne komentin fillestar kur thoje:
Sa per parazitet me duket se eshte e qarte ne shkrim se ata qe i marrin voten popullit me premtime boshe jane “parazite”.
Ti thua:
Une e di qe ceshtjet e diskutueshme debatohen. Kurse dialogjet i shkojne me per shtat teatrit, ku sa me grotesk te jete personazhi, aq me terheqes.
Ujk, do votosh ti? Se s’ka gje qe te mban shkrimin vec mendimi kundershtar i politikes qe kerkon vot. Ne se po, thuaj ndonji ide, se mund te zer vend diku. Ne se jo, eshte pozicioni qe perfaqson parazitin e titullit te shkrimit.
“…e di qe ceshtjet e diskutueshme debatohen. Kurse dialogjet i shkojne me per shtat teatrit, ku sa me grotesk te jete personazhi, aq me terheqes.”
Ti nuk po diskuton. Dialogu per ty eshte teatral, prandaj del qe vetem monologu te jet “debat” grotesk terheqes me ty.
p.s.
Ujku i zi mohon: “une nuk kam folur per “realitet social” gjekundi.”
Ja, o Ujku, si shkrove: “Partite politike dhe programet, nuk jane per te pasqyruar realitetin social, por jane er t’i dhene me shume kohezion atij.”
dhe egzagjeron, shtremberon, kur shkruan: “Ishe ti qe me akuzove per “nxirje realiteti” ”
Jo une s’kam bere akuz per “nxirje realiteti”, por ve re qe ti nuk do te votosh, dhe kete e quaj mendje te merzitur.
Mbase mendje te merzitura duhen te kene qene edhe Gandi, Mandela dhe gjithe ata qe u vinin pas kur e ben bojkotin thelbin e strategjise se tyre kunder kolonializmit, racizmit dhe cdo lloj izmi… dhe pse jo edhe kunder parazitizmit.
“Mbase mendje te merzitura duhen te kene qene edhe Gandi, Mandela dhe gjithe ata qe u vinin pas kur e ben bojkotin thelbin e strategjise se tyre kunder kolonializmit, racizmit dhe cdo lloj izmi… dhe pse jo edhe kunder parazitizmit.”
Vlere ka fakti se figurojne jo parazite figura si Gandi, Mandela dhe gjithe ata qe u vinin pas. Parazitizmi i perdor ata edhe sot per zgjedhje brenda llojit, duke menduar se ishin mendje te merzitura. Jo Ujku i zi, mendje e merzitur nuk sherben, asaj i duhet sherbyer. Sherbetor, ne kohen kur mendja kerkon zot edhe kur eshte e shendosh jo me e merzitur.
Vemendje, une parazitizmin e kam konceptuar si nje aktivitet qe perparon interesat e individit ose grupit ne dem te interesave te shoqerise.
Ti, a mund te me ndricosh me konceptin tend per parazitizmin, dhe se si mund te konsiderohet dikush qe perdor idete Gandiste parazit?
“…a mund te me ndricosh me konceptin tend per parazitizmin, dhe se si mund te konsiderohet dikush qe perdor idete Gandiste parazit?”
Po Ujku i zi, pa u munduar; Gjej pa dobi permendjen e emrave te njerzeve te shquar per t’a atribuar si dobi te tenden. Eshte e modes kohet e fundit te bashkengjisin veten me teper si emer se sa veper (Mandela “yt” ne kete rast), duke personifikuar veten me parazitizmin ne fjale.
p.s. Une jam pertac te te ndjek shkeputjet dhe ngjitjen e cenave te linjes se mendimit tend – llastikut qe ti terheq me njeren dore, jashte tjetres grusht mbledhur ne gjoks, por jam kunder mendimit tend qe; “Partitë politike në këtë mënyrë nuk “lidhen” pas ndonjë grupi shoqëror të caktuar – nëse do të përjashtonim një grup të fanatikëve të komunizmit, dhe një grup të persekutuarish nga ky regjim, për të cilët mund të thuhet me siguri se votojnë përkatësisht për të majtën dhe të djathtën.”
Dhe flet per Mandel ti “Ujku i zi”. Parazitizmi nuk ka brire, edhe pse ti vet e citon “si nje aktivitet qe perparon interesat e individit ose grupit ne dem te interesave te shoqerise.” nuk te shpeton ty edhe te mos besh pjese ne dy grupet qe permend, nuk ka shoqeri te plote kur i sharton ne grupe disa, se te del si ndonjihere “fashizmi” i Hyllin-it. Ndonji here eshte me e udhes te pranosh se me mendje te merzitur nuk sherben as vetes dhe as dikujt tjeter. Une mund te jem gabim kur mendoj se ka parazitizem ne c’lexoj prej teje, por rendsi ka se ti tjerr me shume nga energjia jote rreth kesaj ceshtjeje (politike)
Paskeni vazhduar me semantike ju te dy. E vute re qe iu ka pershendetur Xhaxhai me shprehjen e Kitty O’Neill Collins? Nejse, debat, apo dialog, te kendshem. (Me qe ra llafi Xhaxha, prefiks eshte bi- apo bis- tek biseda sic eshte dia- tek dialogu?)
Do kundershtoja pak Vemendjen sidoqofte. Mos e ngaterro Ujkun me hyllinizmin, se nuk eshte aq i zi sa thote ne emer, eshte i murrme, ne mos ujk polar fare. Mosvotimi eshte e vertete qe vjen nga nje mendje e merzitur, por duhet te jesh mbinjerezor mos te te merzitet mendja me zgjidhjet e ofruara. Mosvotimi eshte gjithashtu zgjedhje qe ve ne vend zhvleresimin e votes. Dhe vota faktikisht eshte e zhvleresuar. Nuk ka asnje vlere pervecse per t’iu shuar etjen kulshedrave qe pijne nga burimi popull, packa se kulshedres nuk i shuhet kurre etja, nje koke t’i presesh dy te tjera dalin. Nuk ka asnje vlere vota pervecse po t’iua presesh krejt kokat Herkulce, t’iua presesh privilegjin e te qenit krye vendit duke bojkotuar voten, t’ia bllokosh burimin vete diku me perpara daljes, me shpresen se kjo pestilence parazitare o do ngordhe, o do i zere burimin ndonje fatkeqi tjeter. Nuk ka asnje vlere vota pervecse per te hapur biznese, institucione e fondacione ne emer te familjareve te atyre qe marrin voten e popullit. Qe kesaj vote t’i kthehet vlera, bojkotimi Gandist per te cilin flet Ujku eshte i domosdoshem. Sa me e ulet pjesmarrja ne votim, aq me i ulet legjitimiteti i ketyre kulshedrave te mandatuara, packa se kodin zgjedhor mund t’a rregullojne vete si te duan, deri sa t’i quajne zjgedhjet te ligjshme edhe me me pak se 50% pjesmarrje. Qe te kete zgjidhje, duhet te kete alternativa reale, Vemendje, dhe duke pare zgjidhjet e ofruara, bojkotimi eshte e vetmja zgjidhje reale, si thua?
Qe te kete zgjidhje, duhet te kete alternativa reale,…
Vetë fjala votim do të thotë që të zgjedhësh diçka, që të vlerësosh diçka, që, sipas mendimit të zgjedhësit, është më e mirë se diçka tjetër
Mosvotimi, me gjithë mangësitë që shoqëron mospjesmarrja në jetën politike, më shumë se mëndje e mërzitur tregon mëndjekthjelltësi… sepse do të kishte kuptim nëse do të ishe përpara dilemës së zgjedhjes në mes të një molle të kuqe apo të një jeshileje, por kur ke një kosh me mollë të njëjta, është ofendim ndaj inteligjencës së të tjerëve që t’ju thuash: zgjidh më të mirën(ose kë të të pëlqejë)… janë të gjitha njëlloj.
Lulian, “kudos” Xha Xhait per moderimin e kendshem te debatit drejt gjuhes se nje bisede te qyteteruar. Une me suguri e teprova pak duke iu kundervene Vemendjes, sepse sic e vure re edhe ti megjithese ai ka te drejte, eshte veshtire te mos te merzitet mendja me alternativat qe kemi.
Po ashtu, megjithese lexuesi ka te drejte qe te kerkoje alternativa ne nje shkrim, duhet gjithashtu kuptuar qe jo gjithmone alternativat jane ne dore te autorit te shkrimit. Sepse alternativat partiake nuk zevendesohen me ide dhe mendime individuale – ndonese partite ne Shqiperi po kthehen gjithnje e me teper ne perfaqsime te tilla individuale. Por ndoshta qendrimi radikal ndaj votes kerkon edhe qendrimin radikal ndaj institucioneve, dhe krijimin e institucioneve paralele (jo alternative).
“Sa me e ulet pjesmarrja ne votim, aq me i ulet legjitimiteti i ketyre kulshedrave te mandatuara”
Luljan,
Sa me e larte ish pjesmarrja ne votimet para viteve 90-te nuk kuptohet se aq me te legjitimuar ishin si pushtet ata ne fuqi. Kjo per te paralelizuar vleren e mos votimit dhe te votimit. Dihet se potenciali i llojshmerise se ketij vendi aq te vogel me alternativat zyrtare – publike ne politike sot, nuk favorizon/justifikon as nji ankim per munges alternative, POR detyrimi i alternatives perkatese qe dikush pozicionon ideologjikisht veten hap shtek qe komunikon me vizionin e alternatives X.
Dhe, jam i sigurt, qe as kush nuk e ka te shtruar/gati thjesht vetem per ta shijuar pushtetin, edhe ai i E. Hoxhes zhgarravitej keq per te mbajtur ate qe kish e jo me keta sot. Por e vetmja pike e dobet qe has politika e sotme, ashtu si do ti sherbente nje shoqerie, dhe jo klike, eshte se ka munguar dhe, mesa duket prap mungon aftesia per te kuptuar perkohshmerin e ideologjive para votes. Duke anash kaluar thelbin e vleres se votes perligjet privilegji i klikave. Vota duhet perdorur, sikur edhe per te stimuluar rivalitet ne klik e mes klikave.(nuk po zgjatem ketu, se me duket se po shkel ne toka te virgjera)
“Vota duhet perdorur, sikur edhe per te stimuluar rivalitet ne klik e mes klikave.”
Kjo eshte njera ane. Ana tjeter eshte qe rivaliteti nuk eshte real. Eshte rivalitet mes personash, dhe jo rivalitet mes politikash. Nuk e di a e ke lexuar “Askush nuk i shkruan me kolonelit”. Koloneli eshte aq i obsesionuar me nje gjel lufte, aq i kushtueshem per t’u mbajtur, pasi ishte gjel rrace, sa qe i ka mbeshtetur te gjitha shpresat tek fitorja e tij. Nderkohe, kur gruaja behet histerike, dhe i thote, po mire, deri sa te fitoje gjeli qe po ha dhe buken tone, ne cdo hame, mut, i pergjigjet koloneli. Stimulimi i rivalitetit mes klikave, ushqimi i tyre me buken e popullit, ben qe edhe populli te haje mut. Nuk po thote njeri te nderrohet sistemi pluralist dhe te kthehemi ne monizem, pasi kjo do ishte prerje e njeres prej kokave, e dy te tjera do dilnin. Thjesht te mos ushqehet rivaliteti mes klikave, por realiteti mes politikave. Rivalitet politikash nuk ka. Gjithe debati qe po behet, e qe vazhdon dhe tek fjalekycet e Xhaxhait, eshte pikerisht qe nuk ka rivalitet politikash. E do ti qe ky rivalitet ushqehet me bojkot? Ketu eshte toka e virgjer dhe pjellore. Bojkot luftes se gjelave, deri sa te kete politika reale qe ofrojne zgjidhje reale, dhe jo zgjidhje mes gjelash. Kupton? Vota eshte e popullit, dhe kur shkon e pakontrolluar, si ai 99.99% i Hoxhes, humbet edhe kontrolli i popullit. Ne 2009-en, eshte e pakontrolluar kujtdo qe t’ia hedhesh, pasi kujtdo qe t’ia hedhesh, ia ke hedhur spektaklit te gjelave. S’eshte politika spektakel rivaliteti.
“…nuk ka rivalitet politikash. E do ti qe ky rivalitet ushqehet me bojkot? Ketu eshte toka e virgjer dhe pjellore. Bojkot luftes se gjelave, deri sa te kete politika reale qe ofrojne zgjidhje reale, dhe jo zgjidhje mes gjelash. Kupton?”
S’kuptoj pa “Gjelin” real, Luljan.
“S’eshte politika spektakel rivaliteti.”
Jo, eshte rivalitet, pa spektakel, gjeli.