SHKRONJA MANGUT

Dom Gjergjit ia kish ngarkuar Zoti misionin hyjnor – alfabeti i ri shqip duhej hartuar me çdo kusht; dhe ai ishte i vetmi dijetar, i cili mund t’ia dilte.

Iu vu leximeve me ngulm: faqe pas faqeje, ku shihte si e kish zgjidhur dija problemin e shkrimit amtar, ç’shkronja kish zgjedhur dhe pse.

Alfabeti latin vinte vetvetiu si i pari kandidat, pse krejt shtypshkronjat e kishin, europiane dhe aziatike, madje edhe osmane.

Por tingujt e pasur shqip nuk i lidhje dot me vargonj edhe sikur t’i kapje me leqe.

Dom Gjergji bleu me flori librat fije-fije shkruar kamot prej Buzukut, Budit, Bogdanit dhe Kazazit; studioi shkronjat e tyre dhe ua deshifroi sekretet tipografike baroke.

U nisi pastaj letra studiuesve kudo – i pyeti si do t’i kishin zgjedhur shkronjat: pse disa donin latinet, disa jo; pse shqipes nuk i shkonte alfabeti grek, as ai cirilik dhe as ai osman.

U çoi letra studiuesve kudo, pa çka se kishte vendosur prerazi; i duhej konfirmimi, jo sugjerimet e tyre sado fisnike.

Shqipes, mendoi Dom Gjergji, nuk i dalin shenjat e alfabetit latin, pa çka se Ciceroni shqiptar, Virgjili dhe Horaci ende nuk ishin shfaqur mes nesh. Duhej improvizuar me guxim doemos, dhe ai ashtu veproi, i bindur.

Me syrin e mjeshtrit artizan, diku shtoi bishtin e duhur, diku gjetiu kombinoi dhe shkriu mes tyre dy shkronja tok.

Dhe ashtu erdhi dhe u formua alfabeti shqip, si lulja e cila mbin sypatrembur nga dheu, duke bartur me vete dijen dhe sekretet e shkronjave latine, por edhe duke çelur nga e para, e prekur rishtas qepallash prej diellit rijosh.

Dom Gjergji i pa shkronjat e renditura nga pena mbi faqe dhe imagjinoi librat sakaq, me miliona, fshehur aty si farat çuar pezull te shtjellat e valles, spirale pa skaj. Nuk do ta jetonte dot triumfin e shqipes me shkrim, prandaj edhe i lejohej ta ngjizte me mendje siç do ta kish dashur. Flaka e qiririt dridhej mbi skrivani, hidhte hije lodruese mbi perdet prej taftaje dhe tavanin e zi; edhe pak dhe zbardhte dita e Arbrit, veç shkronja e fundit i mungonte.

Ashtu dha e shpirt e vdiq, me pengun lotues se i kish mbetur alfabeti cung, siç i kish mbetur lulja njomzake pa petalin e fundit. Iku nga bota i trishtuar dhe la vendin e vet bosh, si shkronja e vetme munguese e alfabetit, me dhimbje dhe bindje se perfeksionin e arrin dot veç Hyu; i cili bash tek ajo shkronja aq vjedhurazi i ishte shfaqur.