Për të parë më në hollësi se çfarë “pune komunikative” bëjnë emojit e hedhura në statuset e kryebashkiakut Veliaj, le të nisemi nga një status çfarëdo, si ky i mëposhtmi:

Dhe ta krahasojmë me të njëjtin status, por tashmë të pastruar nga emojit:

Te statusi origjinal, na dilte përpara emoji i një kronometri, që shoqëronte një kohëzgjatje (me gjasë, për të treguar se puna u krye shpejt, ose ishte me afat); më tej, emoji i një traktori, që shoqëron foljen “asfaltuam” për të treguar, gjithnjë me gjasë, se për asfaltimin u përdorën mjete të mekanizuara; dhe në fund, siç është zakoni, emoji të një veture, një kamioni, një semafori dhe një autostrade.

Nga këto emoji, dy të parat, ajo e traktorit dhe ajo e kronometrit, u përkasin të ashtuquajturave çifte të pranëvëna (“adjacency pairs”), sepse të tilla ikonëza rimarrin – por sipas një shenjëzimi ndryshe – fjalët paraprijëse, orëve dhe asfaltuam. Teknika e pranëvënies fjalë/imazh është shpjeguar si një rrugë për të nënvizuar emocionalisht fjalët (dhe kuptimet) përkatëse, ose për të treguar se këto fjalë kanë rëndësi afektive të posaçme për folësin (përdoruesin e emojive)[1]. Të ngjashme me këto janë edhe katër emojit përmbyllëse, të cilat përveçse e “pikësojnë” statusin, duke i dhënë tonin efektiv (trafiku), e rimarrin togfjalëshin “lëvizja e mjeteve” duke e ilustruar.

Po të lexojmë tani statusin e pastruar prej meje, kuptimi nuk ka ndryshuar, sepse lexuesit njëlloj i njoftohet se Bashkia ka asfaltuar një rrugë; por mungesa e emoji-ve dhe e efektit “deflektiv” të tyre, nxjerr befas në pah, mes të tjerash, metaforën e paqëlluar të “kurorës së një rruge të re akull” (gjërat e reja nuk mbajnë kurorë, ndryshe nga nuset dhe mbretërit); sikurse edhe faktin gjuhësor se një rrugë është “e aksesueshme” nga mjetet, jo nga lëvizja e mjeteve; dhe më në fund, se folja mbanë përmban një gabim drejtshkrimor (duhej shkruar mban).

Ky status modest, për një punë të mirë por modeste, brenda detyrave rutinë që duhet të kryejë Bashkia, mund të ishte komunikuar pa ndihmën e ikonëzave të kronometrit, të traktorit dhe të mjeteve të qarkullimit. Por nëse arritjen reale e njofton teksti, suksesin e kryebashkiakut Veliaj e promovojnë emojit, të cilat janë barasvlera virtuale e fanfarës mesjetare ose cheerleading-ut modern.

Si mënyrë komunikimi, kjo që po analizojmë ka trashëguar shumëçka nga ligjërimi promocional klasik i reklamës tregtare, i cili synon t’i tërheqë vëmendjen lexuesit, për ta nxitur që të blejë diçka; dhe në këtë funksion edhe e informon për virtytet e mallit, të cilat mund të jenë të vërteta pa çka se të ekzagjeruara, por ndonjëherë edhe të pavërteta. Ligjërimi advertorial është i detyruar të jetë pozitiv për nga toni, sepse – si rregull – nuk mund ta reklamosh një produkt ose shërbim duke informuar për dobësitë e tij, mangësitë dhe të metat e tjera; dhe as duke rrëfyer për të gjitha ato raste kur produkti a shërbimi kanë dështuar. Nuk bëhet më fjalë, pra, për bisedë me miqtë, por për tellallisje të mallit (sales pitch).

Për ta ilustruar këtë tezë – se statuset e kryebashkiakut Veliaj në Facebook i përkasin ligjërimit promocional tregtar (advertorial), po përdor një ngjarje të para pak ditëve në Tiranë: përmbytjen e Bibliotekës Kombëtare dhe dëmtimin e librave, gjatë një stuhie të pazakonshme që goditi kryeqytetin.

Le të përfytyrojmë tani se një kryetar bashkie që dëshiron të komunikojë realisht me qytetarët, miqtë dhe dashamirësit e vet, do t’u rrëfejë këtyre jo vetëm për sukseset e punës së tij, por edhe kur gjërat nuk shkojnë mirë në qytetin për të cilin ai kujdeset – duke i informuar saktë dhe në kohën e duhur dhe duke treguar për ta respekt, sa kohë që i begenis duke u qarë hallet: të qytetit, të qytetarëve dhe të tijat personale.

Ky status do të mund të formulohej pak a shumë si më poshtë:

Më duket normale që një kryebashkiak të dilte me këtë status, thjesht informues, për një ngjarje të padëshiruar. E megjithatë, ky komunikim jo vetëm nuk ndodhi, por edhe nuk do të mund të ndodhte, pse do ta përjashtonte vetë intonimi i faqes në Facebook të Veliajt (ajo që muzikantët e quajnë “armatura e çelësit”).

Le të shohim tani si do të mund të dukej, statusi imagjinar i mësipërm, i hartuar me teknikën e përzier tekst + emoji, nga zyra e e Bashkisë për Marrëdhënie me Publikun:

E kemi ndërtuar këtë tekst duke përdorur të njëjtat emoji që gjenden rregullisht te statuset e Veliajt, por këtë herë i kemi vënë në shërbim të një teksti tjetërlloj – që informon për një situatë emocionalisht negative, e cila shkakton shqetësim të madh shpirtëror dhe kulturor, si te Kryebashkiaku e stafi i tij, ashtu edhe te qytetarët. E kotë të shtojmë një ky lloj teksti nuk mund të funksiononjë dhe vështirë se do të shohim ndonjëherë statuse të ngjashme me këtë sipër, në komunikimin publik të Erion Veliajt.

Çfarë mund të deduktohet, pikërisht, nga ky eksperiment i vogël? Mund të supozojmë vallë se janë emojit që e kanalizojnë ligjërimin kryebashkiak drejt fanfarës, bomboneve dhe shampanjës, duke e “detyruar” që ky të fokusohet vetëm në arritjet; apo që emojit, dhe konteksti që ofron përdorimin e tyre – rrjetet sociale, si Facebook-u dhe Twitter-i – nuk mund të përdoren, në nivel institucional, veçse për të reklamuar një personalitet, një celebrity, ose institucionin vetë; ose për ta bërë këtë “të shijshëm” për konsumatorët e rrjeteve sociale? Sikurse e pamë edhe në pjesën e parë të kësaj eseje, tekstet e përziera, ku kombinohen fjalë dhe imazhe, janë të tilla që qëllimisht e pezullojnë gjykimin kritik, duke e infantilizuar publikun deri në atë shkallë, sa ky të mund të manipulohet për ta blerë produktin (ky infantilizim ndeshet rëndom në personazhet e mikro-narrativave të reklamave televizive, ku shpesh gratë janë vanitoze, burrat tuhafë ose puerilë, pleqtë babaxhanë dhe fëmijët “cute”; e kërkon teknika e reklamës që të largojë çdo lloj kërcënimi, qoftë edhe subliminal, që mund të vijë nga realiteti i paraqitur si sfond ose si narrativë).

Në shembujt që analizojmë, produkti që shitet përkundrejt valutës afektive të ofruar nga publiku, është statusi i vetë kryebashkiakut Veliaj, si lider i suksesshëm (“punë jo llafe”) dhe shpërndarës afektesh pozitive – çfarë edhe ringjall, në rrethanat e bashkëkohësisë, rolin e pritshëm social të mbretit a të princit në shoqërinë mesjetare standard. Këtë “feudalizim” të komunikimit mes politikanit (administratorit publik) dhe qytetarëve e ndërmjetëson edhe imponimi i ligjërimit vizual mbi të shkruarin, nën mimetizimin prej toni bisedor (konversacional), ku subjekti i ligjërimit a personi që i përfton tekstet paraqitet si i folur, jo si i shkruar (spoken not written), çfarë edhe e redukton temporalitetin e komunikimit në të tashmen me fytyrë të kthyer nga e ardhmja (çfarë po arrijmë, çfarë do të arrijmë); ku edhe çdo tekst (status) është njëkohësisht edhe performativ politik (kryebashkiaku që riprodhohet politikisht nëpërmjet emojive).

[vijon]

© 2018, Peizazhe të fjalës. Ndalohet rreptësisht riprodhimi.

Shënim: kjo është pjesa e tretë e një serie. Dy pjesët e para mund të lexohen këtu dhe këtu.

[1] Përftesën tekstuale të çifteve të pranëvëna Marcel Danesi (The Semiotics of Emoji (Bloomsbury Advances in Semiotics, November 2016) e ka quajtur “fokusim situacional” që arrihet duke e përtheksuar (highlighting) një situatë të caktuar, për ta ndihmuar bashkëfolësin të fokusohet te ajo situatë specifike për dërguesin. Kështu, në chat-et private, çiftet e pranëvëna, vazhdon Danesi, e lejojnë dërguesin të nxjerrë në pah emotivisht një situatë personale të caktuar, që lidhet me vendndodhjen e tij specifike. Ky fokusim situacional parakupton që komunikimi ofron mjetet shprehëse për eksternalizimin e gjendjeve ego-dinamike; pra, i ndihmon bashkëfolësit për të realizuar axhendat dhe synimet personale përmes emotivitetit të emojive. Gjithnjë sipas Danesi-t, imazhet në çiftet e pranëvëna synojnë ta futin të adresuarin [e ligjërimit, A.V.] tek ajo situatë ku adresuesi duket se dëshiron të tërheqë vëmendjen – dhe ky është një shembull tipik i funksionit konativ të komunikimit. Danesi citon këtu Goodwin and Goodwin (Goodwin, Charles and Goodwin, Marjorie, “Assessments and the Construction of Context,” in A. Duranti and C. Goodwin (eds.) Rethinking Context: Language as an Interactive Phenomenon, Cambridge, Cambridge University Press, 1992, ff. 1-13), të cilët i quajnë këto përdorime “strategji që u ofrojnë pjesëmarrësve mundësi për të shfaqur vlerësime ngjarjesh dhe njerëzish në mënyra relevante për projekte më të mëdha ku ata janë përfshirë.” Në këtë mënyrë, vazhdon Danesi, autori i tekstit është në gjendje të përcjellë një koment ose për gjendjen e vet shpirtërore, ose për perceptimin që ia bën ai ose ajo një situate të caktuar.