Rreth një vit e gjysmë më parë, veprimtarë të Lëvizjes “Vetëvendosja” i hodhën bojë të kuqe në fytyrë rektorit të Universitetit të Prishtinës, Prof. Dr. Mujë Rugova, gjatë një ceremonie publike.

Atentati simbolik u përcoll mirë nga mediat; dhe nuk është qëllimi i këtij shkrimi të analizojë arsyet dhe pasojat e tij, as të marrë ndonjë qëndrim ndaj tij.

Ndërkohë sot, teksa lexoja për dorëheqjen nga lëvizja “Vetëvendosja” e njërit prej atentatorëve, Ron Gjinovcit, më tërhoqi vëmendjen një deklaratë e atëhershme, që risillte artikulli, prej rektorit Rugova, në reagim ndaj sulmit me bojë të kuqe dhe autorëve të tij.

Pat thënë rektori i Universitetit të Prishtinës në një intervistë dhënë Radio Dukagjinit:

Këto janë gjëra që i bën një pjesë e rinisë, e cila është gjak i fëlliqur, se me siguri dikush prej këtyre ose gjyshin a katragjyshin e ka me elemente sllave.

Nuk e kisha dëgjuar më parë këtë deklaratë, prandaj po e citoj këtu, disi i shokuar me etosin e saj.

Prof. Mujë Rugova me të drejtë e interpreton sulmin publik ndaj tij si sulm ndaj institucionit që kryeson; por pastaj shket në zhargon kombëtarist banal, kur i cilëson sulmuesit si “me gjak të fëlliqur” dhe pasardhës “elementesh sllave.”

Edhe pse i tronditur, ose ndoshta pikërisht pse i tronditur, ai i drejtohet për ndihmë një klisheje etnocentrike krejt të dalë boje, sipas së cilës e keqja publike vjen gjithnjë nga Tjetri – në rastin konkret, ai me gjak “tjetër.”

Është një arsyetim folklorik, i cili, kur ngrihet në nivel institucional, përfton fashizëm.

Serbia, si shtet dhe si ide kombëtariste, u ka sjellë të këqija dhe vuajtje të mëdha kosovarëve, çfarë shpjegon edhe pse serbi vijon të mbetet Armiku, me A të madhe, në imagjinatën kolektive të shqiptarëve të Kosovës.

Kjo nuk përligj asfare, megjithatë, që zhvillimet politike të brendshme dhe konfliktet sociale në Kosovë të shpjegohen menjëherë, madje në nivel të lartë, si të shtyra e të nxitura nga dora e këtij Armiku – real apo imagjinar qoftë.

Që politikanët në Kosovë rëndom i drejtohen njëri-tjetrit me akuzat infantile për agjentë të paguar të Serbisë, me këtë jemi mësuar tashmë.

Tek e fundit, e ka një logjikë supozimi se shteti serb mund të paguajë disa agjentë të vetët për të turbulluar ujërat në Kosovë.

Ndërkohë, akuza e rektorit Mujë Rugova kalon nga arsyeja në histeri raciale; meqë në botën e referuar prej saj aktorët motivohen prej “gjakut”; dhe kush ka gjak të fëlliqur ose “të prishtë”, do të kryejë vepra të fëlliqura.

Do të dëshironim që ky primitivizëm plakash të ishte dukuri e izoluar; mirëpo faktet flasin ndryshe: Serbia dhe serbët mbeten, sa i përket sferës publike dhe filozofisë politike të elitave, karburanti kryesor i konflikteve sociale në Kosovë.

Teknika fëminore e përjashtësimit të fajtorit, në emër të kompaktësimit të grupit ose edhe si shkurtore për mendje të pamësuara me arsyen, nuk përfaqëson ndonjë risi; e ndeshim madje edhe në Shqipëri, ku Serbia përmendet jo rrallë e njëlloj publikisht, si “fajtore” për ekzistencën jo vetëm të konfliktit, por edhe të vetë pluralizmit të mendimit.

(Deri edhe Peizazhe të Fjalës e akuzuan haptazi, tani vonë, si pa të keq, se paguhet prej serbit!)

Dhe më e rëndë akoma, është se zërat që i kundërvihen këtij folklori fashist gjejnë fare pak hapësirë në komunikimin publik.