Në artikullin Rrethimi dhe integrimi, të botuar në Shekulli, studiuesi Shinasi Rama i kthehet temës së tij të preferuar të korrupsionit, pothuajse metafizik, të atyre që ai i quan “paria e Tiranës”, si dhe të braktisjes prej kësaj parie të çështjes kombëtare.
Me shumë interes në artikull është paralelizmi, i hequr nga autori, midis konceptit të rrethimit imperialisto-revizionist dje, dhe konceptit të integrimit europian sot; të cilat koncepte, në të dy raste, i kanë shërbyer parisë në pushtet për të përligjur sundimin e tyre në publik.
Ky paralelizëm, që tradhton komplekse të rënda inferioriteti të parisë politike shqiptare sidomos në raportet e saj me Tjetrin, ose në arenën ndërkombëtare përbën një vegël të çmuar për të kuptuar strategjitë politike shqiptare, dje dhe sot; ose luhatjen në kufi të absurdit, midis autarkisë dhe hapjes totale. Edhe pse motivet për koncepte të tilla kanë të bëjnë me mbijetesën e kastave politike, nuk mund të mohohet se ato kanë ndikuar drejtpërdrejt në histori dhe në politikë, duke u dhënë formë madje ndonjëherë edhe përmbajtje ngjarjeve.
Tabloja komike e farsës integracioniste të parisë së Tiranës që pikturon Rama në artikull flet vetë:
Europa eshte bere miti i Eldorados se politikes shqiptare. Mirepo te gjitha konceptet dhe botekuptimi qe rrjedhin prej ketij miti jane irreale. Per shembull thuhet se kur te hyjme ne Europe do ti zgjidhim te gjitha gjerat, se ne Europe do te hyjme, ne mos tjeter kontrabande, se Europa nuk mund te na lere ne jashte saj, se gjithcka duhet ta bejme me objektivin e integrimit ne mendje e me rradhe. Keshtu kemi parti qe i jane perkushtuar objektivit te integrimit, ministri e qeveri te integrimit, OJQ e OJF, tekste shkollore e klasa te vecanta qe i edukojne shqiptaret per vlerat e integrimit e me rradhe. Kemi edhe shkrimtare qe i nxjerrin shqiptaret si themelues te Europes e ruajtes te vlerave te qyteterimit europian, poete qe shkruajne per Europen, kengetare qe kendojne me mire per europen se sa per katundin e tyre. Flamuret europiane gjenden ne te gjitha zyrat, bile edhe ne mejhanet luksoze ta sjellin kafen me filxhana me flamurin europian.
[R]rena e integrimit duhet shitur dhe duhet qe t’ua mbushim mendjen shqiptareve se jemi ne rruge te mbare. Keshtu qe bejme kerkesa per anetaresim pa na ftuar kush, flasim per permbushje kushtesh e detyrimesh qe nuk ka i ka vue kush, dhe i themi vetes europiane, kur te gjithe e dime se ne Europe na shohin si dicka krejt tjeter.
A mund të shmangej ky karneval? Nëse mund të shmangej, si?
Autori beson se e ka përgjigjen për këto pyetje, kur shkruan [theksimi im, 2Xh]:
Paria e Tiranes, e te gjithe llojeve dhe e te gjitha ngjyrave ka qene kunder vendosjes se idese se shtetit-komb ne qender te konceptit strategjik te shtetit shqiptar. Arsyeja eshte e thjeshte, krijimi i shtetit-komb do te conte ne minimin e kontrollit te saj mbi shtetin shqiptar thjesht sepse strukturat qe do te krijoheshin do te ishin te mbeshtetura ne nje ideologji e ne nje system tjeter vlerash.
Kjo tezë më tingëllon relativisht e re, sidomos po të nxirret nga konteksti i artikullit të Ramës. Në thelb, autori thotë se, po të vendoste të mbështetej strategjikisht shteti shqiptar i fillimit të viteve 1990 në idenë e shtetit komb, atëherë shumë nga problemet e sotme (duke përfshirë korrupsionin) do të ishin mënjanuar vetvetiu, sepse “strukturat që do të krijoheshin do të mbështeteshin në një ideologji dhe në një sistem tjetër vlerash.”
Po ia lejoj vetes ta thjeshtoj edhe më këtë tezë, për ta formuluar kështu: shtetin shqiptar do ta kishte shpëtuar nacionalizmi.
Natyrisht, Rama nuk e nyjëton këtë ide në praktikë, as shtjellon se çfarë forme do të kishte marrë pikërisht strategjia politike e Shqipërisë së fillimit të viteve 1990 sikur këtë ta kishin formuluar nacionalistët; por më duket e logjikshme të supozoj se, në këtë kontekst, strategjia e bashkimit kombëtar (me Kosovën) do të zinte kryet e vendit.
Paria e Tiranës, vëren autori, duke ndjekur të njëjtat metoda si në kohën e Enver Hoxhës, “luftoi me të gjitha mjetet e mënyrat kundër kësaj ideje.”
Sot e kësaj dite, kjo pari
vazhdon me punue kunder interesit kombetar te shqiptareve. Zgjidhja qe ka gjete paria e Tiranes nuk eshte me me i kthye levizjet nacionaliste ne marksiste-leniniste, por me i kthye udheheqesit politike te shqiptareve ne trojet e tjera ne hajna e cuba e jenicere si ato vete.
Tani, ky paragraf i hedhur në fund të artikullit shpalos një temë krejt tjetër, që ka të bëjë me politikën e shqiptarëve në “trojet e tjera”; por gjithnjë në koherencë me idenë themelore të shkrimit, sipas të cilës paria e Tiranës po i infekton edhe paritë e tjera shqiptare me pasionin e vet artificial dhe instrumental të integrimit në Europë.
Gjithsesi, në këtë shtjellim interesant por në thelb impresionist, me gjithë paragrafet teorike që zënë pothuajse gjysmën e artikullit, Rama ka lënë jashtë vëmendjes disa aspekte të çështjes që trajton të cilat kurrsesi nuk mund të liheshin jashtë.
Kështu, paria e Tiranës vetvetiu do ta mbajë pushtetin; sepse është pari e kryeqytetit dhe përfaqësohet bindshëm në të gjitha institucionet e shtetit dhe të shoqërisë civile. Vetëm në rrethana përmbysjesh traumatike (p.sh. në 1944), mund të ndodhë që një pari provinciale të zbresë në kryeqytet dhe t’i japë shtetit parinë nga gjiri i vet. Nuk mund të harrojmë, në këtë mes, se paria e Tiranës jo vetëm “e ka kapur shtetin” (siç shprehet autori), por edhe që ajo vetë është produkt i marrëdhënieve të pushtetit që vendos me publikun. Nëse është kështu, atëherë teza themelore e Ramës mbështetet mbi një premisë tautologjike.
Sa për vokacionin integracionist të kësaj parie, i cili sot mund të jetë katandisur në puro instrumental, më duhet të shtoj se, së paku në fillim të viteve 1990, hapja e portave të Shqipërisë dhe lejimi mirëseardhës i përmbytjes me mallra, ide, shije dhe modele nga Perëndimi ishin vokacion i sinqertë jo vetëm i parisë së Tiranës, por i shumicës së qytetarëve shqiptarë. Rama vetë duhet ta dijë se, në atë kohë, vetëm një pakicë provinciale vështronte nga Kosova ose shpresonte për ndonjë bashkim të mundshëm kombëtar.
Më në fund, fryma europianiste dhe e integrimit, të cilën Rama me të drejtë e denoncon si instrumentale në praktikat e sotme politike të Tiranës, ishte e vetmja që mund të adoptohej, si strategji, në ato vite; kur shteti shqiptar ishte aq i dobët, sa vetëm mbahej në këmbë me patericat e ndihmave gjithfarësh – që nga thasët me miell e deri te ushtritë e “vendeve mike”. Dua të them, me këtë, që alternativa nacionaliste, që përsiat autori, nuk kishte asnjë shans për të fituar, meqë asnjë fuqi europiane nuk do ta mbështeste; çka do të thotë se, në analizën e vet, Rama çuditërisht ka lënë jashtë faktorin ndërkombëtar, i cili, derisa nuk është provuar ndryshe, luajti rol vendimtar në zhvillimet shqiptare në vitet 1990-1991; jo vetëm në aspektin thjesht politik dhe diplomatik, por edhe nëpërmjet ndërhyrjes ndonjëherë vulgare dhe arrogante të agjenturave të huaja në ato zhvillime, duke përfshirë edhe ngjarjet e dhjetorit.
Shënim: Dua të shtoj dy fjalë edhe për diçka që nuk ka të bëjë me tezat e artikullit të Ramës, por me foltoren që ky ka zgjedhur për t’i bërë këto teza publike. Më duket e palejueshme për standardet qytetare elementare që një artikull nga një autor serioz, specialist politolog dhe emër i njohur në politikën shqiptare, të shoqërohet nga një tufë komentesh anonime të neveritshme, të cilat hedhin baltë mbi autorin si person. Është e drejtë elementare e Ramës, si person dhe si autor, që të kërkojë nga gazeta mbrojtje ndaj kësaj përbaltjeje anonime, prej gjithfarë snajperësh të plehut. Meqë me “Shekullin” kam vetë histori të gjatë marrëdhëniesh botimi, nuk më vjen mirë kur shoh si shpërfillen standarde të tilla; por edhe të tjera më formale, duke filluar edhe nga kërkesa sa elementare aq edhe imperative (së paku për mua) për t’i botuar shkrimet në faqe me alfabetin e plotë të shqipes, jo me alfabetin e gjymtuar të Facebook-ut dhe të SMS-ve.
xh2″Dua të them, me këtë, që alternativa nacionaliste, që përsiat autori, nuk kishte asnjë shans për të fituar, meqë asnjë fuqi europiane nuk do ta mbështeste; çka do të thotë se, në analizën e vet, Rama çuditërisht ka lënë jashtë faktorin ndërkombëtar, i cili, derisa nuk është provuar ndryshe, luajti rol vendimtar në zhvillimet shqiptare në vitet 1990-1991; jo vetëm në aspektin thjesht politik dhe diplomatik, por edhe nëpërmjet ndërhyrjes ndonjëherë vulgare dhe arrogante të agjenturave të huaja në ato zhvillime, duke përfshirë edhe ngjarjet e dhjetorit.”
Mendoj se Sh.Rama nuk ka parasysh nacionalizmin te perkufizuar si kombetarizem por besoj se i referohet Robert I Rotberg (dhe te tjere) i cili e perfytyron shtetin si te pandashem nga koncepti i kombit. Ne ate kontekst, shteti-komb nuk ka te beje me synime territoriale apo ideologji kombetariste por me funksionin e shtetit si entitet politik drejtues i polis-it. Shteti komb ashtu sic e koncepton Rotbergu duhet te garantoje sigurine e qytetareve, kushte te barabarta per zhvillimin e mireqenies ekonomike dhe legjitimitet te strukturave te tija ne popull. Demokracia vleresohet ne shume ane te politilogjise si receta me e mire sepse ose kerkon shtetin ligjor per te egzistuar ose e sjell ate detyrimisht (ne varesi te argumentuesit).
Teza e Shinasiut eshte shume terheqese, dhe artikulli thote shume gjysem te verteta. Them gjysem sepse kam frike se ShRama gjykon si nje i jashtem i cili do kish patur deshire te ishte brenda, deshire teresisht legjitime duke patur parasysh zhvillimet e 90-es. Por kjo ja gjymton gjykimin per mendimin tim duke e cuar ne qorrsokak.
Per shembull, ShRama pohon se shteti ka per detyre te siguroje mireqenien e qytetareve…..kjo per mua eshte lajthitje sepse asnje shtet kapitalist nuk e ka kete detyre. Sic e shpreha me lart, shteti ka per detyre tu garantoje qytetareve kushte te barabarta veprimi ne treg (edhe kjo eshte gjithsesi relative po besoj mund ta kapercejme kete pike) e jo mireqenie per te gjithe. shteti i konceptuar si teresi sociale (teze e mbrojtur nga e majta moderne) ka per detyre te zvogeloje hapesirat (cleavages) midis shtresave apo midis individeve (perseri ne varesi te rrymes qe ndjek argumentuesi). Se dyti, nese gjykimi eshte strukturor sic duket se perpiqet ta beje ShRama, logjika e tij e elitave qe vendosin mbi fatet e popujve qendron dhe ne Shqiperi ka plot evidence per te argumentuar nje gje te tille. Por, dhe ketu fle lepuri, logjika strukturalisto marksiste nuk eshte e vetmja menyre te analizuari te ceshtjes. Per nje studiues racional, cdo shqiptar integrimin e sheh racionalisht si nje gje te mire-i.e. do udhetoje pa viza, do perfitoje nga tregtia e lire e mallrave dhe do te zgjidhe njehere e pergjithmone ceshtjen e sigurise se shtetit, gjera keto te gjitha tejet te rendesishme-dhe te gjithe shqiptaret bashke formojne bashkesine racionale te integrim-dashesve. Kjo mund te ndryshoje nese dikush arrin ti binde ata racionalisht qe integrimi do sjelle papunesi, do vere ne prove konkurrueshmerine e dobet te ekonomise shqiptare, dhe do ngrere cmimet e mallrave te konsumit te gjere, atehere ata do te mendojne ndryshe. Edhe kjo logjike mbeshtetet ne evidenca pafund, pra duhet hedhur poshte qe te rrije argumenti.
Se treti, shteti aktual shqiptar jo vetem qe nuk ka humbur legjitimitet qe nga 2005 e ketej por ka fituar shume ne kete drejtim. Kapja e disa krimineleve te cilet ishin te pacenueshem gjate koheve jo shume te largeta e ka rritur besimin (apo edhe friken) qe qytetari ka ndaj shtetit. A eshte shteti shqiptar i forte dhe jashte rrezikut te nje dobesimi akut i cili mund ta coje ne deshtim sic insinuon larg e larg ShRama(state failure)? Absolutisht po, dhe per paranteze kjo eshte njera nga arsyet pse bojkoti i atij Rames tjeter, si dhe thirrjet e tij per revolucion jane taktika burracake te nje humbesi pa nder. Prandaj edhe habitem qe disa kolege ketu, megjithe anesine ideologjike te kundert me mua, nuk arrijne te shohin rrezikun e degradimit te shtetit te cilin mezi e forcuam paksa. Jam dakord qe objektivisht, pergjegjesi per dobesine e shtetit e ka qeveria ne pushtet, por ti japim Cezarit ate qe i takon. Te gjitha raportet nderkombetare-jo ato grimcat qe dalin ne gazeta por raportet e organizmave me te specializuara, te cilat japin nje tablo me te plote te gjendjes- jane te njekahshem per ndryshimet pozitive ne forcimin e shtetit, edhe pse kane paragrafe te tere me probleme qe vazhojne te egzistojne.
Per ta mbyllur me ShRAmen, e gjithe logjika e tij mbeshtetet tek argumenti qe keshtu si sillet paria,(vini re qe ai nuk ben ndarje midis pushtetit dhe opozites) Shqiperia nuk do te hyje ne Evrope, dhe nese hyn nuk do hyje si duhet (fjalet e tija jo te miat). E para, cdo me thene jo si duhet? Kjo le vend per interpretime edhe keshtu edhe ashtu.
Se dyti, Bullgaria dhe Rumania te cilat nuk ishin shume me mire se sa ne dhe ne shume pika ishin me keq se cjemi ne sot (per kete ka statistika te konfirmuara nga Italia dhe Greqia) per arsye gjeopolitike hyne ne BE. Une jam i mendimit se ne cdo rast ky ishte moment shume i rendesishem per ta dhe u jep nje shtyse te madhe perpara. Duke qene qe ka precedent, edhe pse tashme fenomeni i lodhjes se zgjerimit eshte i prekshem, une mendoj se Shqiperia i ka disa shanse te futet ne Europe ne nje kohe jo shume te larget(mbase ku ne pushtet te vije Edi Rama). Ne se kjo ndodh, analiza e ShRames humbet logjiken dhe behet jo realiste. Edhe nese parashikimi i tij vertetohet, duhet pare e provuar qe arsyeja pse nuk hyn Shqiperia ne Evrope eshte paria e jo shumica myslimane e popullsise apo bojkoti i Edi Rames (kete e them vetem me gjysem shaka) apo edhe ndonje arsye tjeter qe ne nuk e dime.
Politicus:
Ndoshta po, ndoshta jo. Unë di me siguri se Rama i referohet lëvizjes së studentëve në dhjetor të vitit 1990; dhe me gjithë konsideratën që kam për pjesëmarrësit në atë lëvizje, nuk besoj se Robert I Rotberg-ut i është përmendur emri në mbledhjet dhe në protestat e asaj kohe. Prandaj shteti komb ashtu siç e koncepton Rotbergu (ose ndoshta edhe dijetari azerbaixhanas Xhibilet Xhibiletovi, pa përmendur teoritë e filozofit mistik japonez Shikomura për të njëjtën çështje) nuk hyn në këtë bisedë – meqë as autori vetë nuk e ka përmendur. Unë them se duhet t’i shmangemi tundimit për t’i shndërruar komentet në diskutime studentësh rreth autorit të fundit që po lexojnë në seminar – dhe të lutem mos më keqkupto, Politicus, se nuk e kam fjalën për ty, por në përgjithësi.
Tani, për t’u kthyer te shteti-komb; në kontekstin shqiptar, nuk di si mund të flitet për shtet komb pa përfillur faktin se gjysma e kombit shqiptar jeton jashtë kufijve tokësorë të Shqipërisë. Nuk di si mund të flitet në përgjithësi, nuk di as si e ka konceptuar këtë politologu i njohur uruguajan Jimeno Perez Florencio de San Fermin, sa për ta sjellë edhe unë një emër. Përkundrazi, di që kur flitet për komb shqiptar, zakonisht mbahen parasysh edhe shqiptarët e Kosovës dhe të Maqedonisë dhe të Malit të Zi; të cilët me shtetin shqiptar sot për sot nuk kanë kurrfarë lidhjeje.
Nga ana tjetër, këtu po flasim për një autor konkret – Shinasi Ramën; i cili nuk shkruan për herë të parë; dhe mendimin e vet e ka shkoqitur edhe gjetiu.
Për shembull, në një artikull me titullin “Pse s’kemi parti nacionaliste”, botuar në Shekulli më dt. 4 prill 2009, dhe të komentuar në PTF ato ditë (Ku e pinë kafenë kombëtaristët), ku bëhet thirrje për parti nacionaliste të strukturuar në mënyrë të tillë, që, sikur të bëhej realitet, kam frikë do t’i jepte automatikisht fund pluralizmit politik në Shqipëri, qoftë si shtet, qoftë si shtet komb.
Prandaj nuk besoj se duhet të shkojmë e të trazojmë Rotberg-un, anarkisten italiane Affascinata Rompiscatole ose martirin indian të teorisë së shtetit Rajandrasandra Salamandra; mjafton ta lexojmë Ramën me vëmendje, për të parë se ku fle lepuri.
xhaxha, seminarin e radhes e kam per efektin e krimit te organizuar ne Rusi dhe diskutohet Michael Galeotti, Federico Varese,Gambetta si dhe Vadim Volkov. Ne se te intereson ka nje raport-studim te shkelqyer nga Erica Marat mbi krimin e organizuar ne Kirgistan dhe Taxhikistan si vazhdim i rrjedhes kriminale te asaj qe shume opinioniste te ceket e quajne Putinizem. Kete per informacion, ne se te intereson.
Kurse per intepretimin e artikullit ndoshta rrjedha e shkrimeve te ShRames te le te kuptosh ate qe thua ti. Por ndoshta jo. Ato qe une solla, pavaresisht citimit te Rotbergut i cili nuk besoj se ka shume rendesi se nuk eshte i pari qe ka perkufizuar shtetin (besoj me popullor eshte perkufizimi i Weberit)i pergjigjen kritereve konkrete te menyres se si konceptohet shteti komb. Duke qene se perkufizimi i kombit eshte deridiku fluid, nuk besoj se eshte kriter perjashtues fakti qe ka pjese te asaj qe ne konsiderojme kombi shqiptar ne Kosove, Mal te Zi apo Maqedoni. Shteti-komb nese pranohet si koncept egziston ne France, edhe pse jo te gjithe frengjisht-folesit nuk jane pjese e tij, e keshtu me radhe. Sa per ate qe kombi shqiptar nuk mund te konceptohet pa Kosoven e te tjeret, eshte ceshtje teresisht e vendosjes se kritereve teorike, pra pranon diskutim.
ShRama mund te mos kete patur njohuri per Rotbergun ne 1990 (i cili e ka shkruar teorine ne 2004) por duke qene njeri i lexuar ne ate kohe ka patur njohuri mbi politilogjine qe shume te tjere nuk i kishin. Pra eshte e mundur qe te kete njohur edhe studiuesin kroat Karol Shemtic apo filozofin Timorolindor Gas Pordi Balboa.
Ose ndoshta jo.
Shinasi, na e nderon diskutimin (dhe vetë blogun) duke marrë pjesë drejtpërdrejt në bisedat.
2Xh te flmn per mundesine me komunikue me ty e me te tjeret. Une e cmoj kontributin tend te qendrueshem e me vlere te madhe intelektuale, edhe pse jo ne hulline qe une preferoj. Si gjithmone, mbetesh nder zerat e kthjellet e me shume vlere, dhe nje mik i cmuar, mendimin e te cilit, pavaresisht pikepamjeve jo gjithnje te pajtueshme, une e respektoj shume.
Prof. Rama, falemnderit per kohen!
Shof se deri tani perpjekja juaj per te perkufizuar shtetin komb perbehet thjesht nga perkufizime negative. Thoni se shteti-komb minimalizon korrupsionin, por pervec nje gjesti gjeneral drejt altruizmit, dhe perplasjes ne mungese te aktualizimit te ketij gjesti, nuk po arrij te qartesohem se cila eshte e vecanta e shtetit-komb drejt ketij minimalizimi dhe cilat jane strukturat pozitive te shtetit komb qe mund te sigurojne kete minimalizim?
Akuza, nese mund t’a quaj te tille, faktikisht eshte edhe me e rende se sa paaftesia e shmangjes se korrupsionit prej nje politike te drejtuar nga koncepti i shtetit komb. Akuza ka te beje me faktin se fal vlerave te menjehershme emocionale te nje drejtimi politik si shteti komb, kjo jo vetem qe nuk do siguroje progres, por korrupsionin dhe percarjen e metejshme do e shese si te tille, si progres, pra, jo detyrimisht ne elita, por ne kusurin e popullsise. Cfare ofron pra ky koncept pervec shkelqimit te tepert dhe ndoshta dhe verbues per sa i perket problemeve reale? Si mund t’i shmanget ky drejtim propagandizimit, apo pop-nacionalizmit, pervecse duke iu drejtuar problemeve specifike, sic edhe sugjeroni, por njekohesisht pa humbur kuptimin gjeneral te shtetit dhe te kombit ne trajtimin e ketyre specifikave? Ne mos, besoni se probleme specifike mund te trajtohen me fryme kombetare, gje qe eshte e lavderueshme si mendim, por veshtire se mund te gjej praktike pervec se ne raste aq specifike sa qe do detyroheshim t’i trajtonim si emergjente, apo urgjente, apo fundja edhe te jashtezakonshme, dhe jo thjesht specifike.
Aq me teper qe ne repliken ndaj Politicus, problemi specifik qe vini ne dukje eshte ai i paperputhshmerise se subjektit shteteror me subjektin ekonomik. Kete, nuk e kuptoj a e merrni si te mireqene dhe te patejkalueshme, apo nenkuptoni nje avantazh te shtetit komb drejt pajtueshmerise se njeriut si qenie politike dhe njeriut si qenie ekonomike?
Edhe nje here, falemnderit per kohen.
Duke dashur të bindë lexuesit pa sjellë fakte, Rama vë Rrethimin kundrejt Integrimit, kur drejt do të duhej të përballte Rrethimin imperialisto-revizionist, me Integrimin Euro-Atlantik. Arsyeja kryesore pse i shmanget kësaj, besoj, është se Integrimi Atlantik i Shqipërisë, pjesmarrja e saj në NATO- është fakt i kryer, për më tepër prej parisë aq të anatemuar të Tiranës të “gjate ketij gjysem shekulli” në thonjza fjalët e Ramës nga të cilat zor se njeriu kupton për ç’kohë e për cilin flitet.
Po të lesh mënjanë koloritin e Ramës në favor të konturimit nga Xha Xhai “Alternativë apo farsë” duhet pa vonuar të thuash se një gjë mund të jetë njëkohësisht dhe alternativë por edhe të luhet si farse; duhet të shtosh se cilado alternativë, edhe ajo/ato të sjella nga Rama e ndjekur nga Xha Xhai apo ajo/ato të moderuara nga Politicus, fare lehtë, pari e tillëpërshkruar mund ti luajë si farsë; dhe ta mbyllësh se edhe sikur të jetë farsë e kulluar prej parisë ajo mund të ketë të njëjtin përfundim sikur të ishte më e mira ndër alternativa – Xha Xhai thekson rolin e ndërkombëtarëve, e sikur europianët ta pranojnë Shqipërinë në BE- pyes, çdo të luajë më paria e Tiranës? Firmëtarin e fishekzjarristin! Në rrethanat e reja që do krijohen ajo do gjejë çështje, e ka sa të duash, që ti ofrojë si alternativa e që studiuesit sërish do t’ja gjykojnë si farsa.
Anë tjetër pse nuk duhet pranuar farsa e parisë është se kështu ne shmangim pazotësinë e parisë, të cilën fillimisht ja kemi ditur e kemi shpresuar se do ti zotësohet, mandej kujtuam (si dëshirë më tepër) se u zotësua, mandej e shtymë në rotacion, për të parë tashmë se veçse kemi rrotulluar po të njëjtat copëza të puzzle-it. Ju bëhet favor që nuk e meritojnë tu thuash se janë të zotë e dinë ta luajnë pjesën qoftë edhe duke shtuar se e bëjnë për të përfituar. Ju duhet thënë se janë të pazotë, të paaftë përveçse për të përfituar ndonjë koskë për vete. Një pari e zonja, do të kishte qënë ku e ku, me sa e sa më shumë arritje, do të kishte qënë në garë me fqinjët e botën e jo grindje brenda familjes.
Karneval do të ketë për sa kohë do të ketë vizitorë, ashtu si dhe peizazhe në të cilave autori nuk shfaq vetën (studiues që i janë përkushtuar integrimit, kombit, parisë), por mua nuk më del të ketë “poete qe shkruajne per Europen”, siç shkruan Rama për propaganda siç lë të mendohet, në histeri të ngjashme (po sipas tij) me poetët e rrethimit, të cilët vërtet më del ta kenë çarë rrethimi:
Kështjellë u ngrit Shqqipëria!
Dhe miq të panumur ne kemi
Se priu në ballë: Partia!
Komentova shkrimin e një analisteje, që linkun e blogut e ka dhe këtu tek PTF, mbi sa ajo kishte shkruar se NATO-ja nuk ndërtonte shkolla, nuk etj, etj, frymën me “NUK” të atij artikulli shoh se e mbart nga fundi dhe shkrimi i Ramës: “nuk mund te hyjne”, “nuk ka i ka vue kush” etj,etj. Le të presim e të shohim, por ndërkohë një shkollë në Kuçovë u meremetua prej ushtarakëve amerikanë.
Mund edhe ta gaboj, mua Europa nuk më ka thënë gjë.
”””Kështu, paria e Tiranës vetvetiu do ta mbajë pushtetin; sepse është pari e kryeqytetit dhe përfaqësohet bindshëm në të gjitha institucionet e shtetit dhe të shoqërisë civile. Vetëm në rrethana përmbysjesh traumatike (p.sh. në 1944), mund të ndodhë që një pari provinciale të zbresë në kryeqytet dhe t’i japë shtetit parinë nga gjiri i vet.””’
Kete konceptim ne fakt po sulmon Rama, dmth o Tirana o nje pari krahinore. Kjo dialektike politike eshte demprurese per kombin, sepse e njehson politiken me mbajtjen e pushtetit me cdo kusht nga nje pari e caktuar e jo nga ‘perfaqesuesit e popullit’ dhe qe gjen cdo here nje deus ex machina, per te mashtruar popullin se po punohet per interesin e perbashket.
Dje ‘deus ex machina’ ishte rrethimi imperialisto-revizionist, rreziku anglo-amerikan per Shqiperine, sot eshte integrimi europian.
Rama po thote qe ‘deus ex machina’ duhet te jete interesi kombetar , dhe sipas tij behet e mundur vetem nese parimet qe burojne nga koncepti i shtetit-komb, sherbejne si udherrefyese.
Pra per Ramen eshte e domosdoshme rimekembja e tradites politike qe solli krijimin e shtetit te Shqiperise dhe teorine pozitive te politikes ; do shtoja une me shpresen se sot kjo teori pozitive( Abdyli, Samiu, Fishta, Noli, Konica,Mit’hati) ka mundesi praktikimi, ndryshe nga epoka e Zogut dhe e L2B, kur shqiptaret ishin ideologjikisht te prapambetur, apo me keq akoma ne 1914 kur islamiket qe donin baba sulltanin u manipuluan lehte nga Esat Pasha (ironikisht paria e Tiranes, fis me President Topin) dhe i vune derrmen shtetit shqiptar.
Nuk e fsheh simpatine per Sh. Ramen, jo edhe aq per cilesine e prurjeve (si prof. ne universitet amerikan pres me shume) sesa per guximin per te risjelle ne skenen shqiptare, ate rryme te mendimit politiko-kulturor e cila nga 1844-1944 ishte mbizoteruese ne inteligjencen shqiptare, derisa u derrmua me pasion te pashembullt nga regjimi komunist, dhe la aq pasoja sa ne 20 vjetet e fundit, rendom haset barazimi nacionalist=budalla ose ne rastin me te mire naiv.
Ne Shqiperi lidhjet mes politikes dhe kultures, jane aq te thella sa u gjejme rrenje te perbashketa.
Po ashtu politika e brendshme eshte produkt i politikes i jashtme, dmth marredheniet politike me popujt e tjere kushtezuan lindjen e politikes se brendshme.
Asokohe marredhenia me e rendesishme ishte shqiptar-turk, meqe turqit sundonin mbi shqiptaret dhe pikerisht nga qendrimi qe u mbajt ndaj turkut u krijuan edhe dy rrymat e brendshme politike, qe i gjejme te kristalizuara ne Lidhjen e Prizrenit, nga njera ane nacionalistet e Abdyl Frasherit, nga ana tjeter bejleret e pashallaret qe hecnin me parimin qe me vone Esat Pasha i paraqiti shkurtimisht nje akademiku freng (libri ‘Shqiperia e panjohur’ 1913);
Shqiptar, por Osmanlli.
Kjo dialektike politike, vazhdoi edhe pas Pavaresise, ku krahu i bejlereve u shnderrua ne krahun konservator ndersa ai nacionalist ne krahun liberal ose me mire reformator.
Zogu perfaqesonte bejleret, Noli nacionalistet.
Eshte kurioze te shikohet sesi kleri ortodoks dhe ai katolik, mbeshteten pa rezerva krahun nacional-reformator,aq sa dolen ne krye te levizjes me Fishten e Nolin, si duket ngaqe bejleret ishin te gjithe myslymane.
Fitorja e Zogut, nuk solli tragjedine vetem per shkak te aftesise se Zogut, i cili pasi siguroi pushtetin kerkoi ne vitet ’30 pajtim me krahun nacionalist, ndryshe nga Enver Hoxha qe synoi rrenimin e plote te krahut nacionalist, qofte si rryme politike e qofte si rryme kulturore.
Sot ne jemi pasoje e realitetit te krijuar prej Enverit dhe dialektika politike eshte produkt jo i ideve dhe idealeve qe keto ide percojne, por produkt i rremuesve te dokrrave.
Keta rremues dokrrash nuk kane aspak ndermend te shkeputen prej realitetit te krijuar prej Enverit, perkundrazi ne amulline e sotme gjejne dokrrat qe u duhen sherbyer masave.
Nderkaq aktiviteti i cmuar politiko-kulturor i nacionalisteve, eshte kthyer ne lajtmotivin e fosileve balliste ose plackitet rregullisht prej rremuesve te dokrrave kur duan te gjejne ndonje legjitimitet historik te veprimeve te tyre.
Mos ka ardhur koha te ringjallet nje levizje e tille politiko-kulturore ?
Mendoj ende jo, pasi mungojne si individet e pershtatshem ashtu edhe thyerja socio-politike me nacional-komunizmin.
Vetem kur e majta te shkeputet prej shfaqejeve nacionaliste, qe hasen rendom, atehere ne skenen shqiptare mund te kemi ringjalljen e levizjes politiko-kulturore nacionaliste e cila nuk e ka perfunduar ende misionin historik per te cilin lindi, dmth krijimin e shtetit-komb.
Tek shkrimi i Rames edhe une pjesen me shume vlere dhe interesante e gjeta tek paralelizmi midis rrethimit dhe integrimit si gjenerues besimi ne institucione te lodhura e gjysem ose aspak legjitime.
Sa i perket zgjidhjes qe Rama jep ,shteti komb dhe nacionalizmi, pervec pikave te drejta qe ka permendur xhaxhai si nenvleftesimi i faktorit nderkombetar me duhet te shtoj dhe dicka. Nacionalizmi aktual shqiptar eshte nje lloj pop-nacionalizmi krejtesisht pa tru. Nje nacionalizem katundar dhe primitiv i qemtuar ne grahmat e fundit te totalitarizmit komunist e qe nuk e meriton t’ja hapesh sadopak dyert ndaj publikut pa e emancipuar rrenjesisht.
Mjafton te monitorosh shkrimet e nacionalisteve mbi tradhetaret e kombit dmth. vllehet, greket, magjypet, alienet e ku e di une per te pare se nacionalizmi shqiptar aktualisht nuk eshte me shume sesa nje gjueti shtrigash. E kam fjalen qe nje nacionalizem i tille nuk ka asnje shans per te qene konstruktiv dhe ti beje balle realitetit kompleks te sfidave e ekonomise globale. Rama do te bente nje pune shume te mire nese na jep nje vizion me te qarte te nje nacionalizmi shqiptar modern.
”””ku bëhet thirrje për parti nacionaliste të strukturuar në mënyrë të tillë, që, sikur të bëhej realitet, kam frikë do t’i jepte automatikisht fund pluralizmit politik në Shqipëri, qoftë si shtet, qoftë si shtet komb.””’
Kjo ska asnje baze, perkundrazi nacionalizmi shqiptar ka futur ne Shqiperi konceptin e demokracise, perndryshe i panjohur me pare dhe perndryshe i papraktikuar ne mungese te krahut nacionalist, i referohem mbretit Zog dhe mbretit Enver.
Po ashtu edhe gjate qeverisjes se perkohshme te Esat Pashes , krahu nacionalist u pa si problematika kryesore dhe dihet qe dialektika politike solli ekzekutimin e Esatit.
Nacionalistet kane qene teper te perparuar per popullin e prapambetur, i cili nuk donte demokracine e nacionalisteve por autoritarizmin e Njeshit, dhe rregullisht kemi Esatin, Zogun dhe Enverin.
Edhe sot problemi i demokracise ne Shqiperi, vjen prej autoritarizmit te Njeshit, vetem se jo Njeshi si individ, po njeshi si Paria e Tiranes.
Kete Njesh e pame ne veprim kur njezeri iu hoq popullit e drejta per te zgjedhur Perfaqesuesin, ne menyre qe ‘Partia me dy koka’ te ishte e sigurte se parite krahinore nuk do i canin veshet me pretendime skandaloze, si psh e drejta e ushtrimit te pushtetit.
Kjo u be e mundur fale shembullit te disa vendeve ku demokracia perfaqesuese po zhytet dita-dites ne krize dhe oligarkia po e perjashton popullin nga zgjedhja e perfaqesuesve.
Nacionalistet shqiptare kane gjenetike, luften ndaj bejlereve dhe luften ndaj komunisteve, dhe paria e sotme eshte pikerisht e perbere nga ish-komuniste qe sillen si bejlere.
Nacionalizmi shqiptar e ka pjelle dialektiken politike ne Shqiperi, si mund ti jape fund, a mund ta vrase nena femijen e vet ?!
“Nacionalistet kane qene teper te perparuar per popullin e prapambetur, i cili nuk donte demokracine e nacionalisteve por autoritarizmin e Njeshit, dhe rregullisht kemi Esatin, Zogun dhe Enverin”.
Pse keta te fundit u votuan ne menyre plebishitare ? D.m.th a mund te themi se realisht i donte populli per cilesite e tyre autoritare, apo se ata u bene zedhenesit me te shkathet te nje koniunkture qe kerkonte medoemos stabilitetin dhe shprehte nje raport force ?
Pastaj mendoj se renditja nen nje emerues i ketyre tri figurave nuk eshte i qelluar.
DI, për pohimin tim se një nacionalizëm i llojit të përsiatur në artikullin e Ramës do t’i jepte praktikisht fund pluralizmit në Shqipëri, ti thua se “nuk ka asnjë bazë”.
Përkundrazi, ka bazë dhe do të ta shpjegoj unë tani se si dhe pse.
Partitë kanë programe politike. Programet politike duhet të përmbajnë objektiva të kundërshtueshme ose që lejojnë alternativa, përndryshe këto nuk janë objektiva, por bullshit.
Ashtu, një parti që vë në program “nevojën për të luftuar për mbrothësinë kombëtare” nuk është duke parashtruar ndonjë objektiv të arsyeshëm, por thjesht duke i ofruar publikut bajga.
Të thuash se partia jote lufton për mbrothësinë e kombit ke thënë, njëkohësisht, se kush nuk ndjek programin e partisë sate, nuk lufton për mbrothësinë e kombit – ose nuk ia do të mirën, ose është antikombëtar.
Sa e ndan këtë nga histeria totalitare, komuniste ose fashiste?
Njëlloj, ti mund të ngresh një parti që të luftojë për të mirën, ose dinjitetin, ose t’i kundërvihet së keqes, ose t’i thotë JO krimit, etj. Kush nuk do ta gjente veten në programet e këtyre partive?
Prandaj nacionalizmi, në trajta abstrakte, të luftës për zhvillimin e kombit etj., shpie në anulim të pluralizmit – meqë asnjë parti nuk mund të thotë dot se nuk e pranon një objektiv të tillë.
Përkundrazi, nëse një parti nacionaliste do të ngrihej dhe do të thoshte se qëllimi ynë është bashkimi i Shqipërisë me Kosovën, atëherë nuk kemi më bullshit, por kemi një objektiv politik të qartë dhe të kundërshtueshëm; sepse fare mirë një parti tjetër mund të ngrihet dhe të thotë se ne NUK e duam këtë bashkim, sepse nuk i bën mirë kombit…
E kam fjalën që nacionalizmi soft e rrënon pluralizmin pikërisht sepse nuk ka parti që të mos e pranojë dhe ta vërë në krye të programit.
Natyrisht, partitë nacionaliste mund t’i vënë vetes edhe objektiva reale – ai i bashkimit me Kosovën mund të ishte i tillë, por jo i vetmi. Ashtu, mund një parti mund të kërkojë që t’u tregohet vendi pakicave etnike ose kulturore; ose dëbimin e të huajve nga vendi; ose imponimin e gjuhës së shumicës si gjuhë publike edhe për pakicat etnike, etj. Mirëpo kërkesa të tilla shpesh tingëllojnë të pashijshme, madje të papranueshme; që këtej promovuesit e tyre parapëlqejnë të fshihen pas bullshit-it të tipit “ne luftojmë për të mirën e kombit”… “ne veç duam të realizohet ëndrra e Naimit”… “ne duam ta shohim flamurin kuqezi të valojë në ajrí”… e të tjera profka si këto, të cilat politikisht nuk kanë asnjë vlerë, përveçse t’ia zënë frymën debatit të shëndetshëm.
””E kam fjalen qe nje nacionalizem i tille nuk ka asnje shans per te qene konstruktiv dhe ti beje balle realitetit kompleks te sfidave e ekonomise globale.””
Sigurisht qe eshte problematik kaosi i sotshem, por kjo vjen nga zeri i dobet i inteligjences nacionaliste, ose me sakte nga bojkoti sistematik i cdo perpjekjeje individuale, si prej internacionalisteve ashtu edhe vete atyre pak qe jane psh Rama eshte guximtar, dhe dihet se cmerr guximtari, Kadareja ka marre persiper pajtimin historik te shqiptareve me Europen, po u bojkotua masivisht, i riu Albin Kurti ka zgjedhur nje rruge krejtesisht individuale etj.
Kur je pak dhe pa qendrim te perbashket dihet se nuk shkon asgjekundi.
Sidoqofte nuk jane sfidat e ekonomise globale shqetesimi, meqe e ardhmja nuk eshte ne favor te liberizmit dhe ky realitet kompleks, do ftillohet sapo te perfundoje epoka e arte e liberizmit, shqetesimi eshte ne a do e kape trenin historik kesaj radhe shqiptari apo jo.
Treni historik qe do kaloje me shembjen e liberizmit dhe riciklimin e proteksionizmit si e vetmja shprese per mbijetesen e kapitalizmit, a do e mbarte edhe shqiptarin apo si gjithmone shqiptari do rrije i fundit dhe do e marre shtruar me kembe?
Treni i fundit historik ishte hyrja ne komunitetin europian pas rrezimit te komunizmit dhe ne e humbem, po e marrim shtruar me kembe.
Kur te mberrijme ne stacion e ky tren te jete nisur serisht a do jemi valle siper apo do e marrim prape shtruar? Si do hipin shqiptaret ne tren, burri para, gruaja prapa? nje vella ne tren e nje vella ne kembe?
Problematikat jane shume me te gjera, sesa problematika individuale, qe zgjidhet se i hip pamporrit e iken ne Itali apo Amerike.
Si do hecin drejt te ardhmes shqiptaret, si nje komb apo si nje bashkesi matematikore ne nje truall x ?
Cfare nenkuptojne shqiptaret me integrim europian, europerfshirje apo euroshkrirje ?
Pyetje ka plot dhe pergjigje pak.
Ka pak pergjigje sepse ska dialektike politiko-kulturore, pikerisht per mungese te zerit nacionalist.
Dies Irae, duke u nisur nga qemtimet e tua me del se ne Shqiperi, egziston sot nje hapesire politike per nje parti nacionaliste moderne e frymezuar nga interesi kombetar. Pra thene shkoqur, kjo ideologji mund te frymezoje qendren aq te kerkuar nga te dy palet sot dhe ka potencial te shnderroje politiken shqiptare nga prodhim i diktatures ne shprehje te modernintetit shqiptar.E lexoj gabim dhe nese jo pse mendon qe nuk eshte shnderruar ne force te vertete politike kjo lloj ideologjie?
Tek artikulli më lart ceken dy çështje të ndryshme, të cilat ndoshta duhen afruar mes tyre, çfarë jam pothuajse i sigurtë se vetë autori e ka vënë re.
Nga njëra anë, kemi strategjitë politike të partive kryesore në Shqipëri, të cilat mishërojnë interesat e parisë së Tiranës, gjithnjë sipas autorit; por të cilave u mungon, gjithnjë sipas autorit, një opcion ose alternativë kombëtariste (nacionaliste) e mirëfilltë ose gjenuine.
Nga ana tjetër, kemi çështjen e parisë së Tiranës dhe marrëdhënieve të saj me pjesën tjetër të shoqërisë shqiptare, duke përfshirë këtu edhe gjeografinë ose marrëdhëniet qendër-provincë. Çështja e parisë nuk është doemos e asimilueshme në çështjen e strategjive politike ose të përparësive në programet e kësaj apo asaj force politike; meqë mund të shtrohet dhe ndoshta të zgjidhet nga pikëpamja si të thuash kushtetuese (ose juridike); meqë ka të bëjë drejtpërdrejt me përfaqësimin.
Për ta thënë ndryshe – çështja e parisë mund të riformulohet si çështje e mënyrës si përftohet paria; dhe këtu vjen në vështrim përfaqësimi. Shqipëria është republikë parlamentare etj., të gjitha këto janë përcaktuar mirë në kushtetutë, në një kohë që kjo pjesë e kushtetutës është përkthyer dhe përshtatur shpejt e shpejt nga kushtetuta të tjera, vendesh me të cilat tradita nuk na bashkon shumë.
Pra, mund të pyetet: në ç’mënyrë përfaqësohet shoqëria shqiptare në Tiranë? Dhe më tej – sa i ka mundësitë shoqëria shqiptare, në qendër dhe në periferi, që të ndikojë në përcaktimin e strategjive politike të partive përkatëse, ose të përparësive në interesat kombëtare?
Sot përfaqësimi është kapur peng prej partive politike, të cilat e përdorin haptazi dhe brutalisht për të çuar përpara interesat e tyre, me përkufizim të pjesshme (parti-ale). Edhe pse nuk e kam ndjekur çështjen e ligjit elektoral nga afër dhe nuk them se e kuptoj mirë hë për hë, kam frikë se edhe marrëveshja e fundit para zgjedhjeve u dha edhe më shumë pushtet partive politike, për ta kontrolluar përfaqësimin.
Natyrisht, kjo nuk është rruga e vetme, as e vetmja që i referohet demokracisë si formë e organizimit politik. E vërteta është që, si pasojë edhe e sistemit ekzistues të përfaqësimit, Shqipëria është shndërruar sot në një shtojcë ose apendiks të Tiranës, çka nuk mund të vazhdojë pa sjellë pasoja të rënda dhe të thella në vetë shoqërinë shqiptare. Që këtëj edhe disa mendime, që i kemi diskutuar në PTF, për adoptimin e ndonjë strukture federale (kantone ose provinca); për mundësinë e përfaqësimit gjeografik kompensator dhe të drejtpërdrejtë, ose pa ndërmjetësinë e partive; për zgjerimin radikal të kompetencave të pushtetit lokal. Të gjitha këto çqendërzime, sidoqoftë, nuk mund të konceptohen dot, jashtë një bërthame qendrore dhe solide të shtetit, të cilën duhet ta parakuptojnë dhe t’i referohen në ekzistencën e tyre; sepse ideja këtu nuk ka të bëjë me legjitimimin e prirjeve qendërikëse aq të natyrshme, në kushtet e arrogancës të një qendre burokratike dhe të korruptuar, por pikërisht me krijimin e kushteve për të kundërtën, ose organizimin normal të një sistemi politik ku qendra dhe provinca (periferitë) oksigjenohen ndërsjelltazi.
Pershendetje prof. Rames dhe nje falenderim e nderim te vecante per perkushtimin ndaj ceshtjes kombetare, si ne nivel teorik ashtu edhe praktik. Pres qe libri te me ndihmoje edhe mua si te tjeret per te kuptuar disa zona te erreta te nacionalizmit politik nder shqiptare.
Do doja te thoja se persa i perket kohes se duhur, dyshimet e mia kane lidhje me frakturat sociale, apo teorine gjenetike te lindjes se partive.
Ndersa nazionalizmi i djeshem politik kish te bente me nje frakture sociale qe solli lindjen e borgjezise dhe borgjezia kombetare ne njefare menyre ishte motorri i nacionalizmit politik, i perfaqesuar shpesh nga elemente te kastes se vjeter te bejlereve nga te cilet nje pjese e mire mohuan privilegjet e kastes ne Shqiperine e lire , ky i sotmi e ka te veshtire te beje per vete borgjezine e re post ’90.
Shtrirja e nacional-komunizmit ne cdo shtrese e ktheu nacionalizmin shqiptar nga nje rryme politiko-kulturore , ne nje percaktor te rendomte politik, ku te gjitha palet perfshire edhe te majten teorikisht internacionaliste, e valevisin sipas nevojave te menjehershme politike.
Prandaj une nuk shoh dot per castin nje zhvillim intensiv te nacionalizmit , por nderkaq shihet njefare zhvillimi ekstensiv sidomos vitet e fundit, qe mund edhe te quhet nacionalizem pop, ku kane ndikim te madh librat e perhapur mbi origjinen shqiptare e gjuhen.
Une do e quaja nje riorganizim te tipareve kyce te nacionalizmit nga poshte, qe perkon deri diku me punen e madhe te rilindasve ne te njejtin drejtim pergjate shek 19.
Mirepo kanalizmi i ketij nacionalizmi ne rryme politike, per mendimin tim nuk mund te kryhet pa patur nje thyerje te se majtes me nacional-komunizmin, i cili eshte i veshtire meqe partizanet nuk ishin revolucionare te kuq, por ne masen 95% nacionaliste apo nacional-clirimtare.
Po ashtu pa u arritur mbeshtetja e borgjezise kombetare e shoh te veshtire zhvillimin intensiv te nje rryme politiko-kulturore. Kjo eshte pune e veshtire meqe borgjezia e sotme eshte e lidhur kerthizisht me pushtetaret e me konceptimin negativ te politikes.
Keshtu pa u kryer thyerja me nacional-komunizmin dhe perfshirja borgjezise apo nje pjese te saj ne ceshtjen kombetare, jo vetem nje parti nacionaliste qe shikon ardhmerine (ne ndryshim nga Balli qe jeton ne te shkuaren) nuk do kete sukses, por edhe vete rryma e mendimit per tu krijuar do jete shume problematike.
Kam shpresuar se disa levizje ne shoqerine civile drejt komunizmit do ishin pozitive edhe per ngjizjen e krahut nacionalist, si reagim politik i menjehershem, por deshtimi i turpshem i tyre nuk lejon dot as nacionalizmin politik si reagim.
Duke mos pasur shoqeria shqiptare, problematikat perendimore qe bejne te mundur nacionalizmat politike mbi baza te tjera, atehere kthimi i nacionalizmit nga nje percaktor i rendomte politik ne nje rryme politiko-shoqerore me shprehje ne nje parti dhe hyrja ne dialektiken politike si e vetmja e djathte demokratiko-konservatore, behet beme herkuliane.
”””Pse keta te fundit u votuan ne menyre plebishitare ? D.m.th a mund te themi se realisht i donte populli per cilesite e tyre autoritare, apo se ata u bene zedhenesit me te shkathet te nje koniunkture qe kerkonte medoemos stabilitetin dhe shprehte nje raport force ?
Pastaj mendoj se renditja nen nje emerues i ketyre tri figurave nuk eshte i qelluar.””’
Populli u dha konsensusin sepse ata ishin zedhenesit e shkathet te mendimit autoritar, islamiket e Shqiperise se mesme Esatit, se ky u paraqit si zevendesi i Babes ne Shqiperi, Zogut meqe dialektika politike e demokracise u cua drejt dhunes me zgjuarsi prej bejlereve, pra demokracia u quajt e papershtatshme, ndersa Enverit meqe ky u paraqit si ‘Clirimtari’ dhe misherimi i nje shoqerie te drejte e te barabarte e cila per tu realizuar kishte nevoje per autoritarizmin.
Te treja figurat perfaqesojne, 3 armiq te nacionalizmit shqiptar dhe demokracise qe ai mbart, kunder te cileve u shkua deri ne perleshjen me arme.
Fitorja ndaj Esatit solli dialektiken politike disavjecare ne Shqiperi,pervec ruajtjes se teresise territoriale, humbja ndaj Zogut solli asgjesimin e dialektikes politike ne terren,praktike dhe humbja ndaj Enverit humbjen e dialektikes politike jo vetem ne terren, ne praktike por per shkak te burgut komunist edhe te asaj ne nivelin teorik.
Fitorja me arme e Nolit, ne revolucionin demokratiko-borgjez, nese mund te quhet ende keshtu, nuk i dha jete perjashtimit politik apo humbjes se pluralizmit ne Shqiperi, meqe pas disa muajsh u formuan 2 parti politike qe do garonin ne zgjedhje parlamentare.
Po ashtu tek Mukja, nacionalizmi shqiptar i njohu te drejten e garimit politik te pasluftes si Partise Komuniste ashtu edhe Legalitetit.
Ne te dyja rastet Zogu dhe Enveri bene c’ishte e mundur qe realiteti i neserm te mos ishte demokratik, duke u shpallur lufte nacionalisteve dhe duke e fituar ate.
Keshtu si e shtroni ju nenkuptohet se Shpallja e Pavaresise ishte nje pune e shenjte per firmetaret. Nuk e besoj aspak kete gje, madje nuk besoj asgje qe shkruhet ne Shqiperi dhe nga shqiptaret. Te pakten deri sa te ballafaqohet me burime te tjera. D.m.th se idealizmi i Rilindasve (qe te vertete jane nja 4 ose 5) mund te gjurmohet edhe ne politikanet qe ishin pjese e lojes per lindjen e shtetit. Une nuk e besoj fare kete. Per te mos e bere boze, Eqrem Vlora mjafton ketu dhe skalitja e cunget e Myfit Libohoves, me qenien e tij dhe sjelljen dokumenton me shume se cdo dokument, me shume se cdo pamje filmike, me shume se cdo pallaver e historise. Ai ishte shpirti i kohes. Por mbi te qendron ende erresira.
Pervoja e shtetit shqiptar deshmon pra permes protagonisteve se nuk mund te vendosesh ne banken e te akuzuarve Zogun, pse bashkepuntoret e tij jane firmetare te Pavaresise. Te gjithe. Si ata qe e luftuan edhe ata qe e mbeshteten. Madje edhe Noli qe po te flitet me gjuhen e arkivave mbetet shenjtor vetem ne fushe te letrave. Politikani ka dritehije dhe nese e njohim si te tille ai nuk mund te klasifikohet me terma radikale, pra armik ose mik. Me ka bere pershtypje deklarimi i Jusuf Vrionit, i cili mund te quhet nacionalist, por ne kuader te diskutimit dhe kultures se gjere une po e cilesoj si dashamires te shqiptareve.
“Ka shume diskutime ne studimet nderkombetare per Shqiperine, por Shqiperia eshte pune e shqiptareve. Kufijte e saj po, jane produkt i Fuqive te Medha. Une mbaj mend ne familjen time flitej me ngazellim te madh per Lidhjen e Shqiptare te Prizrenit…”. Kaq nga i biri i beut qe perdhos nacionalizimin shqiptar.
Kur them qe nuk mund te vihen ne nje emerues te perbashket nenkuptoj se Esadi ishte pjese e nje dukurie kulturore dhe politike qe ka te beje me fundin e Perandorise, por veshtruar ne planin e gjere te projektit te shtetit shqiptar ai eshte nje Incident. Zogu dhe Hoxha, perkundrazi jane fenomene qe kane vene vulen e tyre dhe nuk mund t’i etiketosh kaq lehte. Aq me shume qe jane figura shume komplekse, sidomos Ahmedi i Burgajetit.
“Te treja figurat perfaqesojne, 3 armiq te nacionalizmit shqiptar dhe demokracise qe ai mbart, kunder te cileve u shkua deri ne perleshjen me arme”
Se pari nacionalizmi apo nacionalisti, as ai yni, kudo dhe te kushdo qe te ndodhet nuk mund te shihet si ekzorcist i lumturise.
Aq me shume qe ideologjite, sidomos ato qe kane te bejne me shtetformimin marrin dy pamje, qofte edhe sipas ndarjes klasike te brendshme. Nacionalizmi shqiptar kudo qe te ndodhet do te duhet njehere te krijoje Shqiptarin dhe pastaj te kerkoje armikun.
“Fitorja me arme e Nolit, ne revolucionin demokratiko-borgjez, nese mund te quhet ende keshtu, nuk i dha jete perjashtimit politik apo humbjes se pluralizmit ne Shqiperi, meqe pas disa muajsh u formuan 2 parti politike qe do garonin ne zgjedhje parlamentare”
Emigrantet u larguan te gjithe dhe nuk harronin qe te merrnin edhe pagesa nga Mbreti i ardhshem. Monizmi mberrin me vone ne Shqiperi me Komunizmin.
“Po ashtu tek Mukja, nacionalizmi shqiptar i njohu te drejten e garimit politik te pasluftes si Partise Komuniste ashtu edhe Legalitetit”.
Mukja nuk beri kete, sepse zogistet dhe komunistet shkuan aty nga i njejti formacion. Perkundrazi “perfitonte” Balli nese mund te quhet keshtu edhe pse me raportet e kohes duket se ai prakitkisht bente ketu nje koncesion.
“Populli u dha konsensusin…”. Nuk eshte keshtu fare. Por edhe sikur te jete keshtu atehere nacionalistet kujt i adresohen sepse nuk i degjoka njeri. Aq me shume qe me gjithe keto humbje rezultojne deshtake. Diku ke thene qe “shqiptaret nuk jane te afte per nje sistem demokratik”. Pse mendon se nacionalistet jane ?
””’Dies Irae, duke u nisur nga qemtimet e tua me del se ne Shqiperi, egziston sot nje hapesire politike per nje parti nacionaliste moderne e frymezuar nga interesi kombetar. Pra thene shkoqur, kjo ideologji mund te frymezoje qendren aq te kerkuar nga te dy palet sot dhe ka potencial te shnderroje politiken shqiptare nga prodhim i diktatures ne shprehje te modernintetit shqiptar.E lexoj gabim dhe nese jo pse mendon qe nuk eshte shnderruar ne force te vertete politike kjo lloj ideologjie?””’
Besoj se ja kam dhene pjeserisht pergjigjen kesaj pyetjeje, prandaj do ndalem tek nje percaktor i rendesishem , qe pengon prodhimin e sotem te demokracise por qe eshte parimi udherrefyes i nacionalizmit shqiptar.
Pra lidhja demokraci-nacionalizem si thelbesore, apo demokracia kombetare si e vetmja forme reale demokracie ne Shqiperi.
Nuk eshte rastesore qe nacionalizmi politik mbahet i ndrydhur prej pushtetareve te sotem dhe qe ne jemi i vetmi vend ne Europe ku ska vota per nacionalizmin politik.
Nacionalizmi shqiptar ka lindur edhe si rryme demokratizuese, pra eshte vecori e qarte e tij.
Kjo lidhet me konceptimin pozitiv te politikes qe haset ne cdo hap historik te tij, pra qe politika sherben per ndjekjen e se mires se perbashket. Qysh tek Platoni e gjejme te miren e perbashket si pike udherrefyese te politikes si koncept filozofik,abstrakt dhe politikes ne shtetet demokratike vecanerisht.
Kjo gje ne politiken e praktikuar vihet re vecanerisht si motorri i ndryshimeve te medha apo shnderrimeve epokale.
Nderkaq, ngadale por rregullisht e humb kuptimin per ti lene vendin konceptit negativ te politikes si mjeti per mbajtjen e ushtrimin e pushtetit, per ca vende ne parlament dhe qeveri e thene ndryshe.
Keshtu, nacionalizmi shqiptar duke e pasur si parim udherrefyes te miren e perbashket te cilen e shquan tek interesi kombetar apo ndryshe mbrothesia e kombit, i jep te mires se perbashket nje fytyre praktike, pa e lene si koncept abstrakt.
Pra nacionalizmi niset nga interesi publik per te shkuar tek interesi privat.
Pastaj sa kombe ka aq lloje nacionalizmash ka, dmth ndryshe eshte ta zeme nacionalizmi grek me natyre fetare e ndryshe nacionalizmi freng, me natyre gjuhesore e ndryshe ai shqiptar dhe sipas historise gjejme edhe vecorite qe mbart ne ADN njeri apo tjetri, dmth interesat publike ndryshojne dhe e mira e perbashket ka vecorite e veta.
Tani duke qene se niset nga interesi publik, kjo e ben skeptik ndaj liberizmit i cili thote se interesi privat duhet te percaktoje permasat e atij publik, dmth i mohon natyren dialektike interesit publik e privat, per ti dhene nje natyre te varur atij publik nga ai privat. Zakonisht partite nacionaliste ne perendim nuk e adhurojne tregun si percaktor i sistemit te vlerave ne shoqeri.
Ne Shqiperi has ne probleme te jashtezakonshme, meqe tek ne, e mira e perbashket duket si blasfemi apo naivitet e ne rastin me te mire flamur politik si letra higjenike, qe duhet para se te kesh mbaruar pune, pastaj kur ke mbaruar pune e ka vleren zero.
Interesi publik ne Shqiperi jo vetem i nenshtrohet atij privat, por ende nuk ka gjetur permasat dhe ska vendosur nje ekuiliber nenshtrimi, te pakten ta dime se ku i ka kufijte.
Keshtu interesi privat si nenshtrues i atij publik ne duart e te fuqishmeve te politikes, krijon kete situate bejleresh, apo kapitalizmin pa fytyre njeriu se sundon tek ne.
Per te ndryshuar gjendjen na nevojitet vertet nje shnderrim epokal, pra nevojitet konceptimi pozitiv i politikes.
Cila force politike e zoteron sot? Asnje. Prej ketu 2 variantet, komunizmi dhe nacionalizmi.
Ndersa komunizmi e ka treguar historikisht veten si teori utopike dhe diktatoriale, nacionalizmi shqiptar perkundrazi e ka treguar veten si force pozitive ne demokratizimin e vendit.
Prandaj e vetmja mundesi reale, apo alternative per shnderrimet rrenjesore per ata qe i quajne te domosdoshme mbetet nacionalizmi politik.
Nga ana tjeter sherben edhe si pale dialektike ne konceptimin e politikes, pra nga njera ne do kemi politiken si mjet per ushtrimin e pushtetit dhe nga ana tjeter politikes si mjet per te arritur te miren e perbashket apo interesin kombetar.
Eshte e rendesishme ne skenen demokratike te jene forca politike qe kundershtojne degjenerimin e politikes ne vegel konsensuale te ruajtjes se pushtetit te parive.
Shpresoj te kem qene i qarte per domosdoshmerine e hekurt te nacionalizmit politik ne skenen e sotme politike si percues i teorise pozitive te politikes dhe per perqafimin pa rezerva prej atyre qe duan shnderrime rrenjesore ne drejtim te demokracise kombetare sado qofshin.
Pastaj neser ku i dihet, mbase sapo te krijohet terreni i pershtatshem nuk do kete fare nevoje per bema herkuliane.
””’Thoni se shteti-komb minimalizon korrupsionin, por pervec nje gjesti gjeneral drejt altruizmit, dhe perplasjes ne mungese te aktualizimit te ketij gjesti, nuk po arrij te qartesohem se cila eshte e vecanta e shtetit-komb drejt ketij minimalizimi dhe cilat jane strukturat pozitive te shtetit komb qe mund te sigurojne kete minimalizim?””’
Po ti shkruaj dy llafe se ngela ne pune sot (punoj edhe te dielen por jo si Edi Rama).
Ne fakt ti duhet te qartesohesh ne radhe te pare se strukturat e sotme te shteteve demokratike e zoterojne modernitetin dhe pjeserisht burojne drejteperdrejt nga shek 19, ku demokracia dhe nacionalizmi u nderthuren gradualisht per ti dhene jete ketyre institucioneve te sotme qe i quajme shteti-komb dhe qe ne leter ekziston edhe ne Shqiperi.
Kapercimi i shtetit-komb vjen nga strukturat mbishteterore, qe verehen vecanerisht tek UE si dhe tek koncepti i ri i demokracise kozmopolite apo si me pelqen mua ti them, demokracia imperialiste.
Liberizmi i jep jete pikerisht demokracise imperialiste, apo fazes se fundit te kapitalizmit sipas marksisem-leninizmit, kur kapitali ne vend te investohet ne industri riprodhon vetveten drejteperdrejt (financa si kulmi i liberizmit).
Cfare e minimizon korrupsionin ne nje shtet-komb funksional eshte parimi etik qe mbeshtet institucionet.
Nje ish-president italian verente me te drejte kohe me pare, se ligji nuk mund te beje asgje ne nje mjedis te caktuar nese shoqeria nuk udhehiqet nga nje parim etik qe e mbeshtet ligjin.
Keshtu mund te thuhet se institucionet e sotme nuk mund te bejne asgje nese shoqeria nuk i mbeshtet ato e nisur nga parime etike.
Shtet-komb do te thote ne radhe te pare institucione te udhehequra nga parime kombetare, dmth shteti nuk e gjen veten tek parimet teologjike, aristokratike,imperialiste apo internacionaliste por tek ato kombetare.
Aktualisht ne shume vende vetem ushtria dhe presidenca mund te quhen ende institucione te udhehequra nga parime kombetare, ne Shqiperi edhe keto instucione ja kemi kaluar rremujes imorale te politikeberjes shqiptare.
Keto 2 institucione ne shumicen e vendeve kane edhe nivelin me te ulet te korrupsionit.
Pra ka nje korrelacion/nderlidhje midis institucionit te udhehequr nga fryma kombetare dhe korrupsionit te ulet.
Nga ana tjeter korrupsioni eshte mungese ndershmerie para se te jete veper e denueshme nga ligji.
Pra eshte ceshtje etike para se te jete ligjore dhe me fjalet e atij ish-presidentit italian (te majte) ligji (institucionet, strukturat) nuk mund te bejne asgje nese shoqeria nuk udhehiqet nga nje parim etik qe e mbeshtet ligjin.
Prandaj u fol per sistem vlerash qe burojne nga shteti-komb.
Nje nga vlerat e ketij sistemi eshte perpjekja per te shpene ne minimum perplasjen i pasur-i varfer, e cila eshte perplasje qe nuk i sherben kohezionit te kombit. Jo per zhdukjen e tij sepse e zoteron natyren dialektike, por per ta mbajtur kete natyre dialektike nen kontroll e per te arritur nje sinteze sa me te gjate e fitimprurese per te dyja palet, edhe sepse eshte e dobishme qe te mos shkaterrohen dinamikat natyrore, meqe nepermjet tyre vjen permiresimi, dmth pa nje perplasje skllav- pronar nuk kalohet ne feudalizem e pa nje perplasje feudal-bujkrob nuk kalohet ne kapitalizem.
Pra nuk behet fjale per nje shoqeri te persosur, kurre nacionalizmi i qeruar nga imperializmi dhe/apo feja nuk e ka ofruar ate, dmth nuk eshte teori perfeksioniste.
Teorite perfeksioniste i ka ofruar perhere internacionalizmi dhe imperializmi, qofshin fetare apo laike.
Gjithcka ofron nje shtet qe i afrohet sa me teper shtetit komb, eshte sistemi i vlerave qe buron nga e mira e perbashket e nje kombi.
Pranimi i te gjitha dialektikave natyrore, i pasur-i varfer, mashkull-femer, individ-familje etj ne menyre qe kombi/shoqeria te mos gerryhet dhe mberritja e nje sinteze pozitive per te dyja palet, dhe te mos kete nevoje per nderhyrje te dhunshme per te gjetur ekuilibrat e rinj.
“Pranimi i te gjitha dialektikave natyrore, i pasur-i varfer, mashkull-femer, individ-familje etj ne menyre qe kombi/shoqeria te mos gerryhet dhe mberritja e nje sinteze pozitive per te dyja palet, dhe te mos kete nevoje per nderhyrje te dhunshme per te gjetur ekuilibrat e rinj.”
Kujdes! I pasur/i varfer nuk eshte dialektike natyrore. Mashkull/femer, po, individ/familje, po, por jo i pasur/i varfer. Me nje fjale, e gjithe kjo, bejme sikur varferia eshte e natyrshme, nuk na qenka gje tjeter pervecse teologji mistike e maskuar si fjala e fundit e etikes. Pse mos kete nevoje per nderhyrje te dhunshme, njehere? Cfare eshte kjo nevoje totale kunder dhunes. Edhe nderhyrja ndaj nje varferie brutale e padhunshme duhet te jete? Si mund t’a konsiderosh varferine/pasurine te natyrshme ndersa dhunen jo? Pastaj, nese dallimi i pasur/i varfer konsiderohet i natyrshem, ku e gjen nevojen per te folur per ekuilibra te rinj?
”””Pervoja e shtetit shqiptar deshmon pra permes protagonisteve se nuk mund te vendosesh ne banken e te akuzuarve Zogun, pse bashkepuntoret e tij jane firmetare te Pavaresise. Te gjithe.””’
Mos e merr sakrificen politike te figurave te tjera ne te mire te bejlereve ne Qeverine e Vlores dhe aktin e pavaresise si argument kunder.
Perkundrazi ishte nevoja urgjente e vendit qe bejleret si njerez me pasuri, me ndikim dhe me forca ushtarake te perfshiheshin ne Qeverine e Vlores dhe ne fatet e vendit.
Pikerisht me vone , kur dialektika politike u be e mundshme u pa se ne cilin krah vajten nacionalistet dhe ne cilin bejleret.
””’Madje edhe Noli qe po te flitet me gjuhen e arkivave mbetet shenjtor vetem ne fushe te letrave. Politikani ka dritehije dhe nese e njohim si te tille ai nuk mund te klasifikohet me terma radikale, pra armik ose mik.””’
Kete te duhet ta argumentosh me gjuhen e arkivave dhe te shikohen nese keto hijet jane po aq vendimtare sa drita per te folur per dritehije e duke i relativizuar ti nxjerrim te gjithe njesoj. Po kam frike se relativizimi nuk na con tek ndonje e vertete po tek diskutimi pambarim.
”””Esadi ishte pjese e nje dukurie kulturore dhe politike qe ka te beje me fundin e Perandorise, por veshtruar ne planin e gjere te projektit te shtetit shqiptar ai eshte nje Incident. Zogu dhe Hoxha, perkundrazi jane fenomene qe kane vene vulen e tyre dhe nuk mund t’i etiketosh kaq lehte. Aq me shume qe jane figura shume komplekse, sidomos Ahmedi i Burgajetit.”””
Sigurisht qe ishte incident fale patllakes se Avni Rustemit. Nuk do kishte shume Shqiperi po te mos e kthente Avniu ne incident, aq me teper po te marrim parasysh se Fuqite e Medha e ne vecanti Italia qe na kish marre persiper e mbeshteste.
Sigurisht qe jane figura komplekse, po nuk u mora me kompleksitetin e figurave por me dicka specifike qe po te shpeton, qendrimin e tyre ndaj demokracise, qe ishte i njejte dmth ne Shqiperi ka vetem nje Mbret.
””’Mukja nuk beri kete, sepse zogistet dhe komunistet shkuan aty nga i njejti formacion. Perkundrazi “perfitonte” Balli nese mund te quhet keshtu edhe pse me raportet e kohes duket se ai prakitkisht bente ketu nje koncesion.””’
Sigurisht qe shkuan si nje formacion, po me dy parti politike brenda te dyja parti me te cilat Balli i kishte punet keq. Sa per raportet e forces dhe koncesionin mos u shqeteso shume, Balli ishte po aq i forte sa te dy bashke dhe e kishte demostruar e mbi te gjitha Balli i perkiste nje tradite politike qe nuk e perjashtonte pluralizmin ndersa Zogizmi dhe Komunizmi e kishin perjashtimin ne rrenjet e tyre.
””’Aq me shume qe me gjithe keto humbje rezultojne deshtake. Diku ke thene qe “shqiptaret nuk jane te afte per nje sistem demokratik”. Pse mendon se nacionalistet jane ?””’
Po eshte e vertete qe rezultojne deshtake, se ne ndryshim nga Zogu dhe Enveri nuk erdhen ne pushtet me mercenare jugosllave apo mercenare te jugosllaveve.
Ky eshte problemi i nacionalisteve shqiptare, dalin gjithmone ca tipa qe u lepihen te huajve, ashtu sikunder edhe sot.
Se fundmi ne Shqiperi eshte botuar nje liber i Nathalie Clayer per lindjen e kombit shqiptar. Shume pretenduese autorja, por prezantimin publik e ka me kredenciale te forta ne debatin e ketushem.
Natyrisht une e di shume mire se kush eshte gati ta rrembeje si argument shterrues dhe si risi librin e saj dhe te beje nje carcaf artikull, si nje gjetje. Ndoshta edhe ne blog. Por nuk ka rendesi kjo. Ato dite, historiani Dritan Egro, boton te Panorama nje artikull me referenca dokumentare dhe deshmi qe flasin per nje angazhim me karakter Nacionalist te bejlereve te Shqiperise se Jugut – njeherazi funksionare te PO – menjehere pas Revolucionit grek. Citohen emra, madje letrat e shkembyera flasin per nje nacionalizim demokratik ne kuptimin se aty nuk haset shovinizem. Nuk me interesojne qellimet e Egros, por faktet e sjella prej tij.
Pra, kur flasim per lindjen e Shetit shqiptar nuk mund ta mendojme ate pa kontributin e shtreses se bejlereve se perndryshe pastaj kot qe flasim. Dhe ketu qofte ato qe njiheshin si Oxhaqe, qofte edhe shtresa me e ulet e tyre. Shteti shqiptar, ne kuptim te mendimit eshte deri diku krijese e Diaspores. Por realizimi i tij kalon nga paria e vendit padiksutim.
Une shkruajta edhe ne nje koment tjeter se sipas meje lidhja e shkurter nolist = komunist nuk qendron, edhe pse burimisht simobolika e te majtes u be revolucioni i ’24. Por ai u be simbolike edhe per antizogistet. Keshtu qe te thuash se nacionalist= demokrat duke i shtuar mandej nje perkufizim perjashtues per gjithe te tjeret eshte e padobishme. Sepse i kerkon te gjitheve te ndjekin nje model mendimi apo ne shprehjen e sentimentit ne raport me vendin. Gje qe nuk ka sesi te jete keshtu. Aq me shume qe ketu nuk mund te neglizohet ndarja e brendshme qe influencon shume ne ecurine e procesit. Ne kete kontekst, jane pikerisht Nacionalistet qe sugjeron ti, ata qe transmetojne politikisht ndasine, pra shtresa e mesme, pasi bejleret dhe shtresa e te pasurve nuk e pasqyrojne kete problem.
Sa per dokumentet qe kerkon, ketu jane botuar kontaktet e Nolit me regjimin italian ne vitin 1922 mos gaboj se bashku me Luigj Gurakuqin, i cili sot i ka dhene emrin nje rruge ne Bari (?). A eshte kompromentuese kjo ? Nuk e di. Varet nga cipa e gjithesecilit, por Fan Noli ne politike ka qene shume problematik dhe driteshkurter. Aq me teper qe iu fut nje pune qe nuk ia kishte takatin. (Disa kane shkruar se revolucionari i binte violines ne zyre, dicka e ngjashme si loja e Stalinit me cibukun).
Per krahasim ne mentalitetin e politikaneve po sjell nje thenie te Zogut ne vitin 1924 ose 1925: “Noli eshte nje nacionalist i nxehte, por nje politikan i parakohshem”.
Nacionalist nuk do te thote te ulerasesh nate e dite, por te gjesh rrugen e duhur per te kuptuar se cila eshte zgjidhja me e mire per vendin. Nje ulerime e tille qe solli alamet kenge dhe valleje ishte edhe patllakja e Avniut. Por edhe ai ishte nje incident, dicka si Vasil Llaci me vone. Ne fakt zgjidhja e vertete per esadizmin nuk do te vinte nga studenti luftarak, por nga Kongresi i Lushnjes qe dihet se kush e beri. Dhe eshte ky kongres qe shenohet edhe sot nga literatura e huaj si ngjarje me rendesi per ekzistencen e shtetit shqiptar.
Pastaj ketu lind edhe nje pyetje tjeter meqe inspirohet demokraci. Pse te qellohet mbi Esadin qe u bindej ideve te veta per lidhje me Osmanet apo me cdo lloj fuqie, kur edhe pala tjeter e shikonte zbatimin e pikepmajeve po permes mbeshtetjes se huaj ? A eshte Shqiperia keshtu si sot Interes i te gjithe Shqiptareve ? E kam fjalen per te miren e pergjithshme, e cila merr ne konsiderate interesin e pergjithshem.
“Po eshte e vertete qe rezultojne deshtake, se ne ndryshim nga Zogu dhe Enveri nuk erdhen ne pushtet me mercenare jugosllave apo mercenare te jugosllaveve.
Ky eshte problemi i nacionalisteve shqiptare, dalin gjithmone ca tipa qe u lepihen te huajve, ashtu sikunder edhe sot”.
Problem i vogel fare sipas teje. Thjesht ca tipa jane qe punojne me gjuhe. Kaq.
Prandaj kur te kete ndryshim strategjie atehere do ndryshoj mendim.
””’Natyrisht, do të më thonë se kjo bëhet sa për sy e faqe dhe me siguri ashtu do të jetë; por çfarë garanton që këta nacionalistët e të nesërmes nuk do të jenë të njëjtët?””’
Kete punen e sy e faqe e ke thene edhe vete dhe me duket se e kam trajtuar ceshtjen e nacionalizmit si faktor politik i ngjashem me letren higjenike dhe te atij si rryme e mevetme politiko-kulturore.
””Paradoksalisht, ishin strukturat mbishtetërore që ua ruajtën ëndrrën nacionalistëve tanë, edhe pse nuk ua bënë ndopak më realiste.””
Ne fakt kemi mbijetuar edhe pa strukturat mbishteterore burokratike te Brukselit, te pakten historia thote keshtu, pastaj mund edhe te hamendesojme cfare na do qejfi, nuk na ndalon kush.
””’Unë korrelacionin e shoh kështu: që nga momenti kur institucioni nuk përzihet dot në korrupsion, sepse nuk e lënë të tjerët ose funksionet që ka, atëherë nuk i mbetet tjetër veç të tundë flamurin.””’
Ne fakt ne ushtri korrupsioni ka qene dhe eshte galopant. Po ashtu ne ushtrite e vendeve te Amerikes latine korrupsioni eshte galopant. Te njejten gje mund te themi edhe per presidencen. Prandaj korrelacioni jot nuk qendron.
””’Tani je duke folur, DI, si socialdemokratët anembanë, veçanërisht skandinavët; me përjashtim të motivimit. Zbutja e dallimeve sociale ka rëndësi për të përmirësuar jetën e njerëzve; jo ngaqë i shërben kohezionit të kombit ose ndonjë nocioni tjetër abstrakt.””’
Motivimi eshte i rendesishem per te dalluar socialdemokratet skandinave nga nacionalistet sepse nga ai motivim vijne nje sere dallimesh me rendesi. Qendrimi skeptik ndaj liberizmit krijon afersi por dallimet ne motivim jane mjaft te rendesishme sepse cojne ne politika te ndryshme dhe qendrim te ndryshem ne radhe te pare ndaj te huajve.
””’Kjo është e drejtë, por, e përsëris, tepër e përgjithshme. Nuk ka forcë politike serioze, që të mos e mbështetë. Në qoftë se nacionalistët duan të shquhen mes të tjerëve, nuk mund ta ndërtojnë mesazhin e tyre politik mbi të tilla platitudes. Janë qesharake, janë naive, janë të pasinqerta.””
Po mire o xha xha, cte te them une kur flet per barazine e njerezve, fraternite egalite etj, edhe mua qesharake do me dukeshin sikur keto te mos ishin parime udherrefyese por e vetmja gje.
Nga ana tjeter nuk e kuptoj kete kembengulje qe te mbrohet me cdo kusht konceptimi negativ i politikes.
””’Këtu do të ishte vendi të sqarohej se çfarë e dallon pikërisht nacionalizmin shqiptar – por mos më thoni “lufta për mbrothësinë kombëtare”.””’
Ate e ka cdo nacionalizem, ai eshte parim qe bashkon nacionalizmat.
Cfare e dallon eshte pikerisht pastertia e tij nga feja dhe nga imperializmi. Ndersa ai francez kaloi shpejt ne shovinizem per arsye imperialiste, ai serb ne shovinizem per arsye fetare , sikunder ai grek, nacionalizmi shqiptar duke qene nje perpjekje jofetare dhe joimperialiste ka qendruar i paster.
Ai serb e thuri nacertanian imperialiste ne 1844, pra vetem pak vjet pasi serbia ishte autonome me nje siperfaqe prej rreth 35 000 km2, ai grek megaloidene po me 1844, kur Greqia kish nje siperfaqe prej rreth 48 000 km2, nderkaq ai shqiptar per asnje moment nuk ka kerkuar ndonjehere ndonje imperializem ilirik, qe do ish monedha e shkembimit me greke e sidomos serbe.
Megjithate nese e ke merak mund te thuret ndonje imperializem ilirik.
””DI, mund të ma sqarosh pak, të lutem, se kur ka ndodhur kjo?””’
E kam sqaruar tek postimet me lart.
”””Për fat të keq, jo. Ke thënë shumë gjëra të drejta, por të gjitha ato nuk kanë lidhje me nacionalizmin; ndërsa për nacionalizmin nuk më duket se ke thënë ndonjë gjë përtej formulave të përgjithshme, abstrakte dhe, për ta thënë me një metaforë, më të lehta se uji.”””
Mire, cte them une, ti ke fiksimin tend, une kam argumentet e mia.
DI shkruan:
Kaq e madhe të duket diferenca mes argumenteve të tua dhe të miat, sa të dytat t’i quash “fiksim”? Apo kujton se pozicioni nacionalist që ke marrë të jep të drejtën “morale” edhe për arrogancë?
Sigurisht qe eshte e madhe, pasi pervec postimit te pare tek te tjeret ka shume fjale si bajge e bullshit apo kritike destruktive saqe eshte e pamundur te mos shihet nje qendrim negativ apriori, ndryshe nje paragjykim ndaj cdo argumentimi.
Kuptohet qe nuk ja dal dot te debatoj me emotivitetin, mund t’ja dal me racionalitetin dhe seriozitetin i cili nenkupton marrjen per te mireqene te nje pozicionimi te sinqerte e dashamires ndaj debatit.
Ketu fatkeqesisht nuk arrihet dot nje diskutim i nivelit teorik mbi nacionalizmin, figuriamoci, nese nacionalizmi do ishte nje force reale politike.
E megjithate une ja dal te diskutoj ne nivelin teorik mbi komunizmin apo neomarksizmin apo socializmin pa rene ne banalizma kafenesh
Shkruan D.I.:
“Kuptohet qe nuk ja dal dot te debatoj me emotivitetin, mund t’ja dal me racionalitetin dhe seriozitetin i cili nenkupton marrjen per te mireqene te nje pozicionimi te sinqerte e dashamires ndaj debatit.”
Ne qofte se nuk debaton dot me emotivitetin, atehere je i zbuluar/pambeshtetur nga “racionalja dhe serioziteti yt” te cilat mund te misherojne me sinqeritet dhe dashamiresi, dhe prap nuk bejn dot dialog.
Nderime!
DI, hidhi një sy paragrafit të mëposhtëm, të nxjerrë nga origjinali në Internet, i një partie që po e lë pa emër:
Dhe më thuaj nëse do të zinte vend mirë apo jo në programin e Partisë Nacionaliste.
Ja tani edhe një paragraf i programit të një partie krejt tjetër:
Edhe një paragraf i tretë, për ata që nuk binden lehtë, i marrë nga programi i një partie të tretë:
Të lutem më thuaj: çfarë do të lije ti jashtë nga këto, në programin e partisë sate nacionaliste fantomatike?
Pikërisht këtë lloj teksti unë e quaj bullshit – atij nuk i intereson e vërteta, por vetëm vëmendja e publikut. Në qoftë se, kur prezanton partinë nacionaliste, ti nuk shtyhesh më tej se platitudes të tilla, atëherë për parti nacionaliste nuk ka nevojë; sepse e paska realizuar veten në bullshit tashmë të paketuar dhe të gatshëm për konsum.
Kane filluar te shkruajne shume gjate disa, po me vjen keq per ata qe nuk me kane lexuar kur kam shkruar edhe vete aq gjate.
Nejse, u fol per interesa kombetare, per pari, per ideologji kombetare e per vlera. Po nuk u fol se kush i percaktoi keto si te tilla, si vlera apo grupe te perzgjedhurish, dhe, as per sa kohe keto kane vlere – nje gjenerate.. dy?
Une me kete ceshtje e kam problemin kur flitet per komb, e jo per mjetet me te cilat realizohen, mbrohen apo kalojne ne vendimmarrjen politike ato te mesipermet.
Problemi eshte se kur interesat/ceshtjet kombetare jane kaq te papercaktuara, te perkohshme apo krejtesisht te mjegullta, atehere len vend per interpretim, dhe ketu fiton jo ai qe ka interpretimin me te mire (ne te mire te shumices?, racionale?) te interesit dhe e konstrukton ate ne menyren me te mire, porse ai qe ka forcen ta hegjemonizoj mendimin/vendimin e tij nepermjet dhunes dhe manipulimit (?).
Nje shembull si nacionalizmi te jete alternative:
Doktrina San-min, e perpunuar nga Sun Jat Ceni mbeshtetet mbi tre parime:
Mínzú Zhǔyì – parimi i Nacionalizmit
Mínquán Zhǔyì – parimi i Demokracise
Mínshēng Zhǔyì – parimi i qeverisjes per popullin, apo socializmi.
… per me teper edhe e te majtes, nese kete e konsideronim si nje kornize qe do te plotesohet.
Vete, do ti shpjegoja mangesite a gabimet qe ve re ne pro-nacionalistet duke thirrur ne ndihme numrat e matematiken zbavitese.
Nje segment shqiptar AB 20 mm ne te cilin kane vend 21 parti, nis me nacionalisten e mbaro me minoritaren. Vertet nacionalistet marrin 0 e minoritaret 2+1=3 e zene vend ne qeveri, por te dy palet vlejne 1 njesi, nuk kane numura sinjifikante e segmenti eshte 20 mm e po shqiptar.
Mund te lidhni segmente me njeri tjetrin per te pare si ndikojne greku tek shqiptari e cami tek greku; e sa pa vend eshte krahasimi i nacionalisteve austriake te themi me keta tanet.
Qe e bejne edhe me qesharke situaten kur mbrojne nacionalizmin shqiptar nga diku ne boten.
””’Të lutem më thuaj: çfarë do të lije ti jashtë nga këto, në programin e partisë sate nacionaliste fantomatike?
Pikërisht këtë lloj teksti unë e quaj bullshit – atij nuk i intereson e vërteta, por vetëm vëmendja e publikut. Në qoftë se, kur prezanton partinë nacionaliste, ti nuk shtyhesh më tej se platitudes të tilla, atëherë për parti nacionaliste nuk ka nevojë; sepse e paska realizuar veten në bullshit tashmë të paketuar dhe të gatshëm për konsum.””’
Me fal po ku e pe paraqitjen e programit te nje partie nacionaliste ?
Une kam diskutuar gjere e gjate mbi domosdoshmerine e nje rryme politiko-kulturore qe sjell vetiu edhe perfaqesimin politik.
Kam folur ne aspektin historiko-politik mbi lidhjet qe ka nacionalizmi me demokracine e per nacionalizmin politik si mbartes i teorise pozitive te politikes , asaj teorie qe ka sjelle gjithnje shnderrime rrenjesore, qe dallohet qarte edhe ne revoltat e studenteve ne 1990.
Qe ti ke qejf ta devijosh diskutimin per te shprehur se kjo apo ajo eshte bajge apo bullshit, ky nuk eshte problemi im dhe ste ndjek dot, ashtu sikunder nuk ndjek dot theollogos kur flet per figura komplekse e dritehije ne nje kohe qe diskutimi ishte nacionalizmi shqiptar dhe demokracia.
Tani ti gjen pjese parimore te partive te ndryshme per te thene perseri fjalet e tua te parapelqyera ku behet fjale per nacionalizmin.
Por fare mire tek analiza e programeve partiake mund te arrijme ne paradokse qe nxjerrin artificialitetin parimor dhe une paradokset i kam gjetur gjate analizes qe i kam bere programit te Ballit Kombetar. Jam i sigurte qe perderisa i gjeta tek partia qe vetequhet nacionaliste do i gjej me thase nese analizoj programet e partive te tjera, sidomos atyre te majta.
Cfare ti me duket nuk arrin ta kuptosh eshte se vetevijueshmeria e programit nga parimet themelore, udherrefyese eshte tjeter gje nga vendosja e parimeve si buzekuq e manikyr.
Pikerisht kjo vetevijueshmeri mund te arrihet nese ka diskutim brenda perkrahesve te nje rryme te caktuar,pikerisht per te menjanuar paradokset.
Pika tjeter ku te shoh ne veshtiresi eshte prerja me thike utilitariste qe i ben nje nje teorie apo programi politik.
Po ta sqaroj me nje krahasim.
Ti punon per te miren e blogut tend. Nje individ tjeter mund te punoje per te miren e blogut tend. Por kjo nuk do te thote qe ti dhe ai tjetri jeni njesoj, pse?
Sepse ti psh punon per nje motiv x, kurse ai tjetri mund te punoje per nje motiv apo qellim y.
Ai tjetri mund te kete interes qe blogu te kete sa me shume levizje ne menyre qe ta zeme propaganda e tij politike te mberrije ne sa me shume veshe.
Keshtu eshte edhe ne teorite apo programet politike, pavaresisht se qellimi eshte i perafert, rruget jane te ndryshme, zoterojne origjinalitetin e tyre.
Psh nuk ka parti politike qe mund te dale e te thote, jo ne sna intereson e mira e vendit, as partite antisistem si komunistet e fashistet nuk e thone dot.
Por rruget, motivi apo nenkuptimet e ndryshme qe merr e mira e vendit, perben diferencen e partive.
Ja psh tek 3 pjeset qe solle, nje analize siperfaqesore te con lehte ne dallimin se partia e pare i meshon atdheut dhe shqiptareve kudo qe jane, gje qe per partine e dyte eshte indiferente, ndersa per partine e trete duke qarte njefare mbyllje brenda 28 000 km2. Biles tek partia e 3 e gjejme menjehere paradoksin, midis permendjes historike te energjise se shqiptareve nga vjen energjia e sotme dhe frazes pasuese:
””E kanë lënë pas të shkuarën duke pranuar sfidën e hapjes””
Si mund te lesh pas te shkuaren dhe njekohesisht ti besh thirrje te shkuares si burim energjie ?
Keshtu nese une do tregohesha koherent do pranoja vetem ate te partise se pare ne programin nacionalist.
Dy te tjerat do i skartoja qe me analize siperfaqesore.
Kritika ime ndaj projektit nacionalist sot në Shqipëri ka të bëjë me mënyrën si po paraqitet ky projekt, jo me projektin vetë.
Deri tani unë kam parë vetëm fjalë të përgjithshme për të mirën e kombit, të cilat i gjen edhe në programet e partive të tjera.
Meqenëse promotorët e këtyre projekteve, duke përfshirë këtu edhe Sh. Ramën, janë njerëz të ditur, të meçur dhe të përgatitur, atëherë është afërmendsh që këtyre t’u kërkohet ta nyjëtojnë projektin e tyre më mirë.
Nëse publiku nuk e dallon dot projektin tënd nga ai i Sali Berishës, Edi Ramës ose i Ilir Metës, atëherë publiku ka të drejtë të mendojë se projekti yt (i partisë nacionaliste) është në thelb një orvatje për të zëvendësuar Sali Berishën, Edi Ramën ose Ilir Metën me autorin e projektit – dhe këtu nuk e kam fjalën për Sh. Ramën, por për personin që do të vihet në krye të partisë nacionaliste nesër.
Me fjalë të tjera, kur programet janë të përgjithshme, atëherë publikut po i bëhet thirrje të votojë për persona, jo për ide dhe programe.
Po ç’lidhje ka vota për këtë ose atë burrë të mirë me projektin nacionalist?
Unë dua të diskutoj për programin nacionalist, por deri tani nuk e kam parë. Përkundrazi, kam lexuar hartime të bukura, fjalë të përgjithshme dhe akuza – legjitime – ndaj partive të tjera.
Çfarë duan nacionalistët pikërisht?
Nëse duan të kufizojnë rolin e organizmave ndërkombëtare dhe të ambasadorëve në punët vendimmarrëse në Tiranë, le ta thonë hapur; unë do t’i mbështet i pari.
Nëse duan bashkim me Kosovën si prioritet në politikën e jashtme, le ta thonë hapur; unë edhe po të mos i mbështet menjëherë, do t’i respektoj patjetër.
Nëse duan tarifa proteksioniste për tregtinë e brendshme, ose kuota, ose zhvillim të industrisë kombëtare ose forcim të sektorit shtetëror ose politikë incentivash për provincat që njerëzit të mos i braktisin, le t’i thonë hapur, sepse shumë njerëz do t’i përkrahin.
Kjo parti nacionaliste hipotetike duhet të formulojë programin e vet në mënyrë të tillë që të dallohet nga partitë e tjera në mënyrë pozitive; jo duke ua denoncuar udhëheqjen për korrupsion ose nëpërkëmbje të interesave kombëtare. Ministrat e qeverisë së tanishme vërtet mund të jenë të korruptuar, por kjo nuk më duket arsye për të themeluar një parti nacionaliste!
Nëse më thonë që programi i kësaj partie të ardhshme nuk formulohet publikisht, sepse ashtu nuk do të tolerohej nga ndërkombëtarët ose nga publiku, atëherë kësaj partie ndoshta nuk i ka ardhur koha të krijohet.
Nëse më thonë që programi i kësaj partie të ardhshme nuk formulohet publikisht sepse askush nuk është në gjendje ta bëjë këtë tani për tani, atëherë përsëri kësaj partie ndoshta nuk i ka ardhur koha të krijohet.
Përndryshe, lufta e klaneve në arenën politike të Tiranës, ose çka i paraqitet sot publikut si politikë e madhe por që në të vërtetë nuk është veçse shkalla zero e politikës (për ta thënë me Roland Barthes), mua më intereson vetëm margjinalisht; për të mos thënë që nuk më intereson fare.
””’Ne qofte se nuk debaton dot me emotivitetin, atehere je i zbuluar/pambeshtetur nga “racionalja dhe serioziteti yt” te cilat mund te misherojne me sinqeritet dhe dashamiresi, dhe prap nuk bejn dot dialog.
Nderime!””’
Ne radhe te pare nderime edhe ty!
Sigurisht qe nuk bejne dot dialog, se per dialog duhen te pakten 2.
Dialog mund te themi edhe per dy vete qe zihen, njeri i bie gozhdes e tjetri patkoit, po te pakten palet kane rene dakort parimisht qe do zihen, perndryshe nuk do ziheshin.
Por ky nuk eshte parimi i dialogut si mjet per te arritur ndonje te vertete qe ska te beje me te verteten e forces, dmth kush eshte me i forte me llafe apo me tej me duar.
Nese ketu njeri i bie gozhdes e tjetri patkoit, dialogu prodhues (sokratik apo platonian) vdes per te filluar lojrat e fjaleve, kapjen e pikave te zbehta per tu goditur etj.
Per ta thene ndryshe; nese titulli i temes eshte provokativ, eshte normale qe heret a vone per te vazhduar ‘dialogun’ duhet te biem parimisht dakort qe do zihemi.
Nese titulli eshte i sinqerte atehere, nuk ka pse te biem dakort parimisht per tu zene.
Fillimisht kujtova se titulli do ishte i sinqerte, po ja qe qenkam gabuar.
Xha xha, une serisht po ta them se askush nuk ka hedhur ndonje program partiak, te pakten nuk me rezulton, as z. Shinasi nuk ka hedhur ndonje program partiak.
Une ne kete debat e kam thene shkoqur me se njehere se:
1- Mos ka ardhur koha te ringjallet nje levizje e tille politiko-kulturore ?
Mendoj ende jo, pasi mungojne si individet e pershtatshem ashtu edhe thyerja socio-politike me nacional-komunizmin.
2- Do doja te thoja se persa i perket kohes se duhur, dyshimet e mia kane lidhje me frakturat sociale, apo teorine gjenetike te lindjes se partive.
3- Keshtu pa u kryer thyerja me nacional-komunizmin dhe perfshirja borgjezise apo nje pjese te saj ne ceshtjen kombetare, jo vetem nje parti nacionaliste qe shikon ardhmerine (ne ndryshim nga Balli qe jeton ne te shkuaren) nuk do kete sukses, por edhe vete rryma e mendimit per tu krijuar do jete shume problematike.
Tani ti vazhdon e kembengul me programin e partise.
Nga ana tjeter pyetja eshte shtruar alternative apo farse?
Keshtu diskutimi ka patjeter nje rrafsh historik, ku ka gjera qe jane te paqarta, shikohet se ne c’nivel eshte nacionalizmi sot, shikohet a mbart force demokratizuese apo thjesht pretendon nderrimin a pjesen e vet ne parite e vendit, a mbart ky meri ndaj komunizmit dhe deri ku etj.
Diskutimi eshte i rrafshit teoriko-parimor, ku nese do shikohet ndonje ane praktike ajo do ishte nje lloj thirrje publike per te pervetesuar traditen pre 1945 dhe tashmerizuar duke perthithur ndryshimet.
E thene ndryshe, viti 1944 nuk eshte viti zero i politikes shqiptare, por ka gjera me vlere apo edhe te vyera te meparshme te cilat duhen risjelle ne jete, gje qe nuk e ben asnje force e sotme politike dhe asnje pjese e shoqerise civile.
Pastaj kur gjithcka te jete me e qarte, kur te jene mbledhur njerezit e duhur do vije vetiu edhe programi politik i cili eshte nevoje praktike .
Ne jemi mesuar qe te kemi parti-program-zyre- 5 miza, dhe tani qe dikush flet per parti duhet te vijoje urgjentisht programi,zyra dhe sa veta jane.
Po ja ku eshte Balli Kombetar, Balli Kombetar i Ri, e ashtuquajtuara Partia Kombetare Konservatore dhe Partia e Unitetit Kombetar (kaq di une po mund te kete edhe te tjera qe pretendojne nacionalizmin politik).
Bashkimi me Kosoven, paprekshmeria e sovranitetit kombetar, mbrojtja e borgjezise kombetare etj jane pika kyce te natyrshme, qe s’besoj se ka njeri qe nuk i di kur permendet fjala nacionalizem.
Ceshtja e rendesishme eshte: A duhet mbajtur nacionalizmi i ngurtesuar si monedhe shkembimi me popullin ne duart e partive shqiptare apo duhet ringjallur si rryme ruajtese e krijuese ?
Shinasi Rama i eshte pergjigjur duhet ringjallur/ rimekembur une besoj se duhet rimekembur si force katarsiste ndaj realitetit anarko-liberal meqe i zoteron vecorite e duhura si per shkak te lidhjeve gjenetike me demokracine ashtu edhe te lidhjeve gjenetike me etiken.
Ti dies irae perpara se te kerkosh gjurmet e dikujt ne diskutim duhet paraprakisht te behesh i kapshem per te tjeret. Dhe ne lidhje me kete kerkese ti ke nje detyrim shtese, pasi je nder te tjera nje komentues i kudogjendur qe synon te prezantosh alternativa. Per te folur per veten time, mendoj se shume rralle e kam aplikuar kete gje ne raport me shkrimin kryesor; une me shume kam shtjelluar replika. Keshtu edhe komenti im lidhur me ato cfare shkruaje ti.
Sepse qe te flas hapur kjo ideja jote mua nuk me mbush mendjen aspak qofte edhe po t’i referohemi historise. Tani deri me sot, askush nuk e ka hedhur poshte faktin se Shteti Shqiptar, por edhe fryma nacionaliste per Kosoven zene fill me Rilindjen dhe nese do ecim me tutje do te duhet qe t’i njohim edhe ciliesimin si Nacionaliste. Ky program ne pikat themelore nuk eshte negociuar nga askush, pavaresisht disa cedimeve taktike rruges. Sot ne jemi ketu ku jemi pse kemi ecur ne rrugen e projektuar nga Rilindja dhe sistemet e ndryshme qe kane kaluar ketu kane legjitimitetin e tyre relativ. Ne fund te fundit edhe vec e vec, por edhe bashke ato nuk jane vecse nje kombinim i bagazhit historik te shqiptareve te shprehura ne interpretime te ndryshme. Gjithnje koherente me Kohen. Ti ketu je duke imagjinuar. Shume mire ben, por edhe imagjinata ne politike kerkon medoemos horizontin e vet te perceptimit.
“…une besoj se duhet rimekembur si force katarsiste ndaj realitetit anarko-liberal meqe i zoteron vecorite e duhura si per shkak te lidhjeve gjenetike me demokracine ashtu edhe te lidhjeve gjenetike me etiken”.
Leximi im per kete paragraf nxit si konkluzion te pare ate se ti sugjeron nje model perfshires te cilin e prezumon se ka konsensus te plote. Apo se perben zgjidhjen me te mire. Me lejo te lutem ta shoh kete projekt si nje norme ideologjike centralizuese, sepse perndryshe te kam keqkuptuar. Kjo per mua do te ishte nje bllof tjeter qe do konsumonte energjite e dy brezve te tjere. Pse ? Sepse sipas mendimit tim, kjo anarko-liberalizem qe ti shenjon se dominon ketu, nuk vjen nga perdhosja morale e elitave, as nga pabesia e tyre me ideologjite qe vene ne qarkullim, por nga struktura e brendshme e Shtetit. Ky shtet po respekton ekzaktesisht parimin e formules qe e krijoi; te jete viabel.
Por ti mund te me thuash; pune e madhe shteti. Une po flas per nje levizje te gjere me shume shpirterore sesa institucionale.
Une te pyes; me cfare do e lidhesh ti kete ? Me cfare objektivi, apo me cfare koordinate referuese ? Per me shume pse mendon ti se te gjithe e perkrahin apo e shohin kete si te favorshme ? Kjo pyetje e dyte lidhet me faktin se ti sugjeron qe nacionalizimi inspiron demokracine dhe kjo e fundit ngrihet mbi konsensusin e paleve.
Retorika nacionaliste veshtire se con ne demokraci, e cila ne performimin e vet eshte evolucionare ne ndryshim nga retorika kombetarsite qe eshte ekskluziviste.
“Pastaj kur gjithcka te jete me e qarte, kur te jene mbledhur njerezit e duhur do vije vetiu edhe programi politik i cili eshte nevoje praktike”.
Ketu ti zbulohesh fare. E c’ndryshim sjellke ti nga formacionet e tjera, apo i beson virtuteve tenjeriut te ri qe po pret me padurim te krijohet ne kudhren rraskapitese anarko-liberale ?
”””’Me nje fjale, e gjithe kjo, bejme sikur varferia eshte e natyrshme, nuk na qenka gje tjeter pervecse teologji mistike e maskuar si fjala e fundit e etikes. Pse mos kete nevoje per nderhyrje te dhunshme, njehere? Cfare eshte kjo nevoje totale kunder dhunes.”””
Varferia eshte e natyrshme nese me varferi nenkuptojme gjendje poshte normalitetit ekonomik.
Keshtu edhe ne stadin natyror te njeriut, ishte nje mashkull dominant qe hante me shume dhe nje i keputur apo plak qe cilesohej i padobishem per mbijetesen e tufes i cili hante me pak se te tjeret. Biles ka pasur vende edhe vone (mesa thone autoret greko-romake) ku pleqte pasi mbushnin 70 vjec vriteshin. Vete pensionisti i sotem me pensionet qesharake qe jepen ne shume vende duket se vuan po njesoj si njerezimi ne stadin natyror.
Pse duhet te nderhyjme dhunshem aty ku e natyrshmja me etiken apo te verteten morale bashkejetojne dhe mbeshteten nga e verteta historike/pervoja njerezore?
””’Edhe nderhyrja ndaj nje varferie brutale e padhunshme duhet te jete? Si mund t’a konsiderosh varferine/pasurine te natyrshme ndersa dhunen jo? Pastaj, nese dallimi i pasur/i varfer konsiderohet i natyrshem, ku e gjen nevojen per te folur per ekuilibra te rinj?””’
Dhuna eshte e natyrshme, por i duhet te perputhet me etiken apo me te verteten morale qe te mos perjashtohet apriori si pjese e dinamikave te ndryshme. Komunizmi perben nje rrene morale, cka e ben dhunen komuniste te perjashtueshme apriori.
Nuk fola per ekuilibra te rinj, thashe qe pranimi i dialektikave natyrore e mberritja ne nje sinteze dobiprurese te ndersjellte, nuk lejon gerryerjen e kombit, meqe gerryerja e dickaje kerkon dhune per gjetjen e ekulibrave te rinj, sa me e gerryer eshte gjeja aq me afer dhunes fizike shkojme.
Me fjale te tjera, duhet bere cmos qe perplasja te mos sjelle perjashtimin e njeres pale.
“Varferia eshte e natyrshme nese me varferi nenkuptojme gjendje poshte normalitetit ekonomik.”
Me fjalet e tua, e natyrshmja nuk eshte normale, por poshte normales. Gje qe t’a ben retoriken me poshte, boshe:
“Pse duhet te nderhyjme dhunshem aty ku e natyrshmja me etiken apo te verteten morale bashkejetojne dhe mbeshteten nga e verteta historike/pervoja njerezore?”
Perderisa e natyrshmja nuk eshte normale, nuk i bie te jete ne bashkejetese me normen, etiken, apo te verteten morale, packa se historikisht mund te jete shitur si e tille.
Keshtu eshte kur argumentet e sakta te te tjereve i konsideron si inkosistence logjike, apo fiksim, nderkohe qe fiksimet e tua dhe inkosistencat e tua logjike i konsideron argumenta.
Lulian, ne fakt ate e thua ti dhe jo une; normalja eshte relative aq me teper normaliteti ekonomik, ndersa e natyrshmja nuk i le hapesire relativitetit. Keshtu varferia si e natyrshme ekziston apriori dhe ne e shquajme zakonisht si nje gjendje poshte normalitetit ekonomik te shoqerise qe marrim ne shqyrtim.
E natyrshmja po qe se do ta shtrosh ceshtjen ne lidhje me etiken apo te verteten morale, jo gjithmone perputhet, por ne shume prej rasteve perputhet, edhe ne rastin tone, ku e natyrshmja thote se ka pasur perhere te pasur e te varfer dhe etika thote se ka pasur perhere te pasur e varfer, meqe ‘me pase’ eshte mire dhe njeriu synon ‘me pase’, pikerisht sepse nese nuk do synonte me pase, nuk do ekzistonte pasuria.
Ne fakt edhe pervoja njerezore e mbeshtet, meqe sa me e pasur ka qene nje shoqeri aq me e lehte ka qene edhe per pasurite e tjera, artistike apo diturore.
Sidoqofte me ndonje teolog kristian mund te biesh dakort, meqe eshte me e lehte qe te hyje deveja ne vrimen e gjilperes sesa ai qe ka, ne mbreterine e qiellit dhe ne komunizem.
Ti nuk di ca flet. Varferia eshte e natyrshme dhe eshte e mire, por po ashtu te kesh e te jesh i pasur eshte e mire. Normalja eshte relative e natyrshmja eshte absolute. Varferia si normale eshte relative por si e natyrshme eshte absolute. Keto jane te paperputhshme. Qe te perputhen, o do orientohesh nga e natyrshmja dhe do absolutizosh normen, o do orientohesh nga normalja dhe do relativizosh te natyrshmen. Gjithmone nese do te jesh brenda konsistences logjike. Pra varferia o eshte absolutisht normale dhe e natyrshme, o eshte relativisht e natyrshme dhe normale. Absolutisht e natyrshme dhe relativisht normale nuk eshte i kenaqur ekuacioni etik. Varferia dhe pasuria nuk jane vlera ne asnje shkalle morale. Vec po qe se etiken e kombit do ta ngulisesh ne varferi. Le me pastaj qe termi natyral eshte aq problematik, sa qe nuk te mjaftojne rilindasit, por duhet te kthehesh e te flasesh gjuhen e shekullit te 17te. Qe te flasesh per natyrshmeri kushtesh te njerezimit, te duhet te dalesh dhe te kesh nje perspektive mbinjerezore, totalisht amorale. Shyqyr zotit e kemi te mesuar nga Nietzche kete.
“Sidoqofte me ndonje teolog kristian mund te biesh dakort, meqe eshte me e lehte qe te hyje deveja ne vrimen e gjilperes sesa ai qe ka, ne mbreterine e qiellit dhe ne komunizem.”
Jo or jo, se me ngaterron me ndonje tjeter ti mua, si gjithmone. Ai qe ka e qe vjen nga dere e madhe hyn e del lirisht pa pasur nevoje per asgje pervec asaj qe ka, madje edhe ne te pertejshmen neper mauzoleume dhe varre gjigande kalon. Si i pergjigjet etika kombetare atyre qe s’kane t’i nxere as varri. Ketu eshte problemi jot. E duke natyralizuar varferine jo per mbreterine e qiellit, por per mbreterine e kombit kesaj rradhe, eshte pergjigja qe ti jep njesoj me teologet.
”””Ky program ne pikat themelore nuk eshte negociuar nga askush, pavaresisht disa cedimeve taktike rruges. ””
Sepse politikisht nuk ke cfare ti negociosh, krahu politik qe perqendrohet posacerisht ne fatet e kombit si nje e tere dhe jo e fatet e nje shtrese apo interesa te caktuara, eshte quajtur perhere ne cdo vend edhe ne Shqiperi si krahu nacionalist.
Zogu jot ishte shprehje e shtreses se bejlereve, qe me demokracine s’kishin asnje lidhje.
””Sepse sipas mendimit tim, kjo anarko-liberalizem qe ti shenjon se dominon ketu, nuk vjen nga perdhosja morale e elitave, as nga pabesia e tyre me ideologjite qe vene ne qarkullim, por nga struktura e brendshme e Shtetit. Ky shtet po respekton ekzaktesisht parimin e formules qe e krijoi; te jete viabel. ””
Kjo formule magjike duhet zberthyer, se nuk e kuptoj.
””’Ketu ti zbulohesh fare. E c’ndryshim sjellke ti nga formacionet e tjera, apo i beson virtuteve tenjeriut te ri qe po pret me padurim te krijohet ne kudhren rraskapitese anarko-liberale ?””’
Vjen nje cast kur njeriu lodhet nga anarkia e do rregull, vjen nje cast kur interesi privat e shkaterron shtetin, kur te vije ai cast do dalin edhe njerezit.
Per momentin magna-magna te lumtur ty e atyre qe e mendojne si ti.
Nuk e di c’nenkupton me kete shprehjen “Zogu jot”, por po imagjinoj se une sipas ketij percaktimi jam Zogist ?!!! E ke gabim, une nuk po mbroj Zogun sepse ne fakt ai nuk e ka kete nevoje.
Kur une them qe ky projekt nuk eshte negociuar nga askush, dua te them se ai ne parimet e veta nuk u braktis. Ti kete e pranon teksa thua me poshte se :”Sepse politikisht nuk ke cfare ti negociosh, krahu politik qe perqendrohet posacerisht ne fatet e kombit si nje e tere dhe jo e fatet e nje shtrese apo interesa te caktuara, eshte quajtur perhere ne cdo vend edhe ne Shqiperi si krahu nacionalist”. Nese nje projekt stimulon politikberjen, duke i dhene vetvetes te drejten e realizimit historik, apo duke realizuar mobilizimin e pjeses me te madhe te njerezve atehere logjikisht kjo do te thote se ai eshte adoptuar. Ti me thua se Zogu e zeme tradhtoi kete ideal dhe e reduktoi optiken shteterore ne kanalin e shtreses se vet. Une them se Zogu stabilizoi rrugen perfundimtare te realizimit te tij perkundrejt nje aventurieri politik si Fan Noli, te cilin ti e shet ketu si nje kategori te kulluar nacionalisti. Meqe me permende parate serbe te Ahmedit. Edhe Noli u shugurua ne New York, nga peshkopi rus, Platoni. Kisha Autoqefale qe ne sot ia njohim si merite ekskluzive Nolit ne fakt eshte produkt edhe i Zogut, i cili shfrytezoi me kete rast koninkturen e brendshme ne Ptriarkane per te realizuar Autoqefaline. Madje ketu ne Shkoder ka luajtur rol edhe nje prift serb. (Dela Roka i sqaron mire me dokumente keto pune). Nuk do te kishte ekzistence te Shqiperise pa kontributin e perbashket, aq me shum e qe ti kerkon ne historine tone nje model te deshtuar, per te mos thene inekzistent.
Sa per ate formulen qe nuk kupton une po e zberthej keshtu ; Shqiperia sic eshte keshtu pengon progresin e shqiptareve. Ky shtet vrau te gjitha kontributet tona duke na atrofizuar edhe si njerez. Edhe projekti i Rilindjes se bashku me te.
Santiago Fishbein, librashites ne Buenos Aires. Shume i shqetesuar per sionizmin, sepse ai si hebre mendon se sionizmi duke e lidhur hebreun vetem me nje ide do e vrase ate duke ia zhdukur karakterin kompleks qe ka sot. (Kete leksion e kam lexuar ne nje tregim te Borges).
Anarkia ka nje emer; Shqiperi dhe jo shqiptar.
”””’1-Normalja eshte relative e natyrshmja eshte absolute. Varferia si normale eshte relative por si e natyrshme eshte absolute. Keto jane te paperputhshme.
2-Qe te perputhen, o do orientohesh nga e natyrshmja dhe do absolutizosh normen, o do orientohesh nga normalja dhe do relativizosh te natyrshmen.”””
Nuk e di pse ngaterron babat me zhabat. Varferia eshte relative nga shoqeria ne shoqeri, meqe normaliteti ekonomik apo pragu i varferise, ndryshon nga shoqeria ne shoqeri, dhe si e natyrshme eshte koncept absolut (pale dialektike) pa te cilin nuk vleresojme dot evolucionin shoqeror dhe nuk kuptohet pasuria.
E thene ndryshe, varferia egziston apriori ashtu si cdo gje qe quhet absolute apo e natyrshme, por per ti zbuluar egzistencen na duhet te perdorim njesi matese relative.
Ti thua se perderisa njesia matese eshte relative atehere varferia nuk egziston apriori, nuk eshte e natyrshme.
Po kjo eshte njesoj si te mohosh te vertetat shkencore meqe mungojne njesite matese absolute.
”””Si i pergjigjet etika kombetare atyre qe s’kane t’i nxere as varri. Ketu eshte problemi jot. E duke natyralizuar varferine jo per mbreterine e qiellit, por per mbreterine e kombit kesaj rradhe, eshte pergjigja qe ti jep njesoj me teologet.””’
Nese skane se nuk punojne ngaqe u pelqen te pijne birra e tymosin hashash,me leket e prinderve apo shtetit, duke folur per padrejtesite e jetes, atehere meqe mesa di une etika kombetare e njeh ‘libero arbitrio’, keta e kane zgjedhur vete fatin e tyre.
Leviz kembe e duar, te hash buke e lakruar. Keshtu reciton ‘bibla’ ime.
”””’Ti me thua se Zogu e zeme tradhtoi kete ideal dhe e reduktoi optiken shteterore ne kanalin e shtreses se vet. Une them se Zogu stabilizoi rrugen perfundimtare te realizimit te tij perkundrejt nje aventurieri politik si Fan Noli, te cilin ti e shet ketu si nje kategori te kulluar nacionalisti.””’
Duam sduam, meqe Noli ne Lidhjen e Kombeve ku shkoi per te kerkuar legjitimitet nderkombetar te Qeverise se tij, kishte me vete Luigj Gurakuqin, Hasan Prishtinen dhe Bajram Currin, detyrimisht do quhet nacionalist dhe i kundervene ndaj Zogut qe kishte verdalle vetem bejlere.
Luigj Gurakuqi dhe Bajram Curri u vrane nga Zogu.
Ne analet e diplomacise italiane, gjendet mohimi i ndihmes qe Noli i kerkoi Italise,si per njohjen por ne vecanti ndaj nje nderhyrjeje jugosllave me ane te Zogut dhe me keto terma ne kontaktin ministri e jashtme italiane-perfaqesuesi italian ne Shqiperi:
Keta na larguan nga Vlora, nuk pranuan kompromisin tone (Vlora ne kembim te mbeshtetjes ndaj nacionalisteve ne skenen politike shqiptare) per shkak te ruajtjes se sovranitetit, tani le te bejne cte duan.
Ne date ”’9 dhjetor 1924”’, Italia nenshkruan me Jugosllavine nje marreveshje ku Jugosllavia do qendronte jashte Shqiperise (sdo merrte toka shqiptare), ne kembim te miratimit italian ndaj nderhyrjes se armatosur se Zogut e mercenareve te vet, te mbledhur ne Jugosllavi.
Ne date ”’10 dhjetor 1924”’, Zogu nis sulmin nga Jugosllavia.
Sa per ate punen e autoqefalise, ajo eshte shpallur ne 1922 ne Berat. Ceshtja e pranimit nga Kostandinopoja ishte ceshtje kohe, Zogu ska asnje merite te vecante.
”””’Shqiperia sic eshte keshtu pengon progresin e shqiptareve. Ky shtet vrau te gjitha kontributet tona duke na atrofizuar edhe si njerez. Edhe projekti i Rilindjes se bashku me te.”””
Atehere shteti shqiptar eshte projekti kyc i Rilindjes, gjithcka finalizohej tek shteti shqiptar.
Tani ti po kritikon nacionalizmin meqe ky ka qene perhere qengji i flijimit/kurbanit, me deshire ne ndonje rast dhe me shume i detyruar.
Kur shqiptareve u duhet apo duan te bejne kurban dicka, bejne menjehere kurban shqiptarine.
Historia njeh 2 raste flijimi pozitiv te nacionalizmit.
1- Kur u pranuan vendimet e Fuqive te medha me 1913, qe lane jashte gjysmen e shqiptareve dhe iu la shteti i ri ne dore bejlereve. Pragmatizmit politik iu pagua taksa e gjakut.
2- Kosova pranon pakon e Ahtisarit dhe ate flamurin blasfem apo flamurin e turpit, ne menyre qe te shpalle pavaresine.
Pastaj ka raste, ku eshte flijuar pa menduar dhe pa perfitim real, si Qeveria e Durresit 1918, vrasja e Luigjit dhe B. Currit, partizanet qe padashje sollen komunizmin, bashkimi antikomunist i Ballit me gjermanet, ceshtja e Kosoves ne 1945, shkeputja me rusin ne emer te sovranitetit kombetar, Kosova ne 1991,qe prej pothuaj 20 vjetesh flijimi i nacionalizmit ne emer te mireqenies qe do sjelle hyrja ne Europe, rishikuesit po ashtu kurban po bejne nacionalizmin, ne emer te ndricimit e dijes, arriten deri tek ‘cmitizimi’ i lirise apo deri edhe flijimi i nacionalizmit te ‘Rruga e Kombit’, nga ana e Sales per qellime korrupsioni e mbajtjen e pushtetit.
Une nuk e kam pasur problem flijimin e shqiptarise per hir te hyrjes ne Europe, po tashme jam bindur plotesisht qe eshte flijim pa bereqet, nuk po i lidh ky kurban shqiptaret me ‘Zotin’ e tyre.
Europa mban qendrim shume te dyshimte per te mos thene armiqesor, sepse nga njera ane na ka vene si kusht flijimin e nacionalizmit, te cilin ne e kemi plotesuar me gjithe qejf dhe nga ana tjeter na thote behuni vete, se sipas tyre ‘gomarin nga balta e nxjerr i zoti’.
Por kjo eshte kontradiktore, sepse i vetmi mekanizem qe i bashkon apo bashkuar shqiptaret ne perpjekje te perbashketa eshte pikerisht nacionalizmi. Nuk di te kete ndonje mekanizem tjeter qe i bashkon shqiptaret dhe as Europa nuk na e thote cili eshte, qe ata e dine ndersa shqiptaret nuk e dine. Se ndoshta shqiptaret per tu bere bashke e punuar bashke, mbase kane ndonje mekanizem tjeter qe une nuk e lexoj dot ne historine tone.
Pra Europa i lidh duart te zotit te gomarit dhe i thote, ti je i zoti ti duhet ta nxjerresh gomarin nga balta.
Po si ta nxjerre i zoti gomarin nga balta, me frymen e shenjte?
Keshtu pra, une nuk jam me dakort te flijoj shqiptarine time; ashtu si njeriu ne rastet e krizes i ben thirrje krenarise se vet, dinjitetit te vet dhe sigurisht forcave te veta e te njerezve qe i duan te miren edhe vete organizmi shoqeror duhet ti gjeje energjite brenda vetes duke shfrytezuar mekanizmin e duhur.
Artemida i kerkoi Agamemnonit Ifigjenine si fli, por ne castin e fundit vuri nje dre dhe e shpetoi Ifigjenine nga thika.
Zoti i hebrejve, i kerkoi Abrahamit flijimin e Isakut, por ne castin e fundit coi engjellin qe vuri nje qengj dhe shpetoi Isakun nga thika.
Ky ‘Zoti’ i shqiptareve, kur do vere ‘qengjin’ ne vend te njeriut ?
Kjo eshte pyetja qe do pergjigje.
Nje pergjigje e fundit.
Kur ti flet per nacionalizmin, te pakten deri ne komentin e deritanishem, lexuesi krijon pershtypjen se ne te vertete nuk ka te beje me nje te tille, por me nje individ qe ben nje lexim te caktuar te historise dhe mandej sugjeron konkluzione qe origjinalizohen per shkak te kakofonise se argumentit. Per mua ti me shume homologohesh me Narodniket e pararevolucionit, vetem se ndryshon nga ata per sa i perket instrumenteve te veprimit. Por kjo eshte nje ceshtje personale qe te perket ty, edhe pse eshte e dyshimte nese e ke zgjedhur apo ka fermentuar aty si nje veshtrim qe kerkon te shitet si pozitiv.
Per sa i perket fakteve historike; Per Autoqefaline Zogu ka merita te padiskutueshme edhe pse pranohet roli prioritar i Nolit si ideator. Per kete ka dokumente te cilat paralelizojne me nismat e bektashinjve dhe muslimaneve sunite qe me nxitjen e Shtetit organizuan kongrese kombetare. Qe Fan Noli me Gurakuqin kane patur kontakte me regjimin fashist ne 1922 apo 1923 me synim rrezimin e Zogut kjo eshte botuar ne Shqiperi dhe kete gje madje e ka ditur edhe Verua me vone. Nje gje eshte e sigurte; Ahmed Zogu eshte themeluesi i pare i Shtetit te vertete shqiptar. Para tij krijesta politike kane qene foshnja ne djep qe permirrnin ne rastin me te pare. 1939 penalizoi te gjitha monarkite ballkanike dhe aq me shume ate shqiptare e cila braktisi fronin perpara se te Shpallej Lufta e Dyte.
Per me shume qe nese regjimi zogist ndikoi ne formimin e pikepamjeve komuniste permes padrejtesive qe kristalizonte me ekzistencen e vet, Noli nga ana e tij krijoi strehen e komunizmit, keshtjellen ideore duke i dhuruar komunisteve simboliken historike te munguar dhe duke krijuar terrenin. Dhe komunizmi sipas teje eshte varrmihesi i Nacionalizmit.
“Kur shqiptareve u duhet apo duan te bejne kurban dicka, bejne menjehere kurban shqiptarine.
Historia njeh 2 raste flijimi pozitiv te nacionalizmit.
1- Kur u pranuan vendimet e Fuqive te medha me 1913, qe lane jashte gjysmen e shqiptareve dhe iu la shteti i ri ne dore bejlereve. Pragmatizmit politik iu pagua taksa e gjakut.
2- Kosova pranon pakon e Ahtisarit dhe ate flamurin blasfem apo flamurin e turpit, ne menyre qe te shpalle pavaresine”.
Po si u flijua nacionalizmi ne kete rast, duke heshtur ? Meqe qenka pozitiv ky flijim, atehere edhe ata qe ti i etiketon si bejlere etj, paskan bere edhe pune te mira per nacionalizmin.
Po c’i ke keto mo ?
Eshte merite dhe paradoks qe populli qe kultivoi mitin e luftes brenda vetes, qe e shihte afirmimin e vetes te pakten teorikisht permes Pushkes, te dilte ne skene me ndihmen e diplomacise. Si ne 1913 ashtu edhe ne rastin e Kosoves. Dhe kjo eshte padyshim nje pune e mencur. Plus qe fakti qe edhe ne interpretimin e ketyre aktve tolerohen zera kritike si yti apo i Albin Kurtit, atehere une them se paska Demokraci. Prandaj nuk u dashka nacionalizmi per te arritur aty ku ti mendon se kalohet vetem nga Fetishizimi i Kombit.
Dhe eshte po paradoksale qe kundershtaret e tu, serbet, projektuan asgjesimin e shqiptareve dhe ne krye te 100 vjeteve prodhuan gabimin stratregjik te krijimit te Dy poleve te reja te shqiptarise nese mund te themi keshtu. Pra nga Tirana mberritem te Tirana-Prishtina-Shkupi(Tetova). Me fal, kush ka humbur ketu po te shihet me logjiken e nacionalistit. Ti si nacionalist duhet te kujtohesh se populli ne shenjterine e tij shqiptare ka si karte krenarie fertilitetin, ate qe armiqte e tu e kishin kuptuar te paret. Dhe aspak ndonje projekt qe fle ne anamnezen prearberore.
Dhe se fundmi ; sado te shkruash ti dhe ndonje tjeter ketu per nacionalizmin, kur vjen puna te praktika shqiptare e tij ai prodhon Shqiptarizmin, qe per mua eshte vetem nje Menyre Jetese.
Theollogos nuk shoh ndonje gje propozitive nga ana jote.
Ti ke zene llogoren e Zogut dhe shtie me plumba manovre, si puna e dritehijeve te Nolit qe na paska qene i lidhur me fashistet, ne nje kohe qe Italia ishte pike referimi pavaresisht regjimit. Me shtie me nje plumb manover kur thua se ka merita Zogu po Noli ishte kryesori, ne nje kohe se ku eshte merita nuk e thua.
Shtie prape me plumb manover kur thua se Zogu beri shtetin, sikur shtet dhe tirani te jene sinonime.
Shtie prape me plumb manover kur manipulimin e Nolit prej komunisteve e quan faj te Nolit
Shtie pa lodhje me plumb manover kur heshtjen per arsye madhore qe buronin nga pamundesite praktike ne 1913 dhe 2008 e barazon me shitjen tek Jugosllavi apo Italiani te Zogut e kastes se bejlereve qe perfaqesonte.
Karikatorin me plumba manovre e paske plot, perderisa ma quan serbin te humbur, ndersa serbi ka perfituar hapesire jetike si ne dem te shqiptareve ashtu edhe ne dem te boshnjakeve, bullgareve dhe hungarezeve dhe qe po e flijon nacionalizmin vetem me kusht qe Europa ta pranoje ne komunitet.
Tek e fundit te vetmit plumba reale edhe pse me mbushje kripe po i gjuan nga llogorja e rishikuesit, me ane te perfundimeve te ndricuara si fetishizimi i kombit apo shqiptarizmi si menyre jetese, per te thene praktikisht qe persa kohe do kete shqiptare, Shqiperia nuk behet.
Prandaj o popull qe jeton brenda kufijve hiq dore nga te qenit shqiptar.
Mos i perket gje ndonje pakice, kot me te pyet?
Ore zoteri po sikur e sqaruam pra kete pune; ti propozon alternativa, sepse je i forte ne teorite politike dhe sociologji, une mjaftohem me ndonje kritike kur mundem, natyrisht ne kufijte e patentes se re ; Honepsjes.
Ti je lab besoj, sepse vetem leberit ose kosovaret ne inat e siper humbasin iluminimin qe i karakterizon normalisht dhe pasi te fusin akuzen e Zogistit te pyesin; Mos je gje minoritar ? Si njohes i historise qe je duhet ta kuptosh qe keto te dyja nuk pajtohen me njera-tjetren apo jo ? Valle minoritaret e shihnin Zogun si nacionalist shqiptar qe i qendronin ftohte ? Nuk e di as kete.
Kur them qe Shqiptarizmi eshte nje menyre jetese nuk dua te parathem gjemen se “”Shqiperia nuk do te behet”. E kush jam une njehere qe ta them kete ?
Dua te them se shqiptaret mes tyre nder kohera i bashkon me shume apo i ben te ndryshem nga te tjeret nje menyre e caktuar jetese sesa ndonje ideologji qe percillet nga nje rapsod i nacionalizimit te tjetri. Prandaj ne kuptimin teorik nacionalizmi shqiptar nuk mbijeton dot si doktrine e qendrueshme, por si nje shfaqje e nevojshme ne raste ekstreme.
Ne fund fare dua te them se vete natyra jote e te folurit dhe te shtruarit te problemit perfaqeson pikerisht ate simptome qe ti mburresh se nacionalizmi e eleminon. Nuk toleron kritiken edhe pse per te bertitur vete je ne resht te pare, nis etiketimet mbi paragjykimin etnik nese dicka qe thuhet te tingellon si jokonvencionale ne raport me ate cfare ti di nga historia. Pse keshtu do e sjellesh demokracine ti mo ?
Pastaj kur themi KOMB i pranojme edhe pakicat apo projekti yt sutgjeron vetem Shqiptaret e kulluar te maleve labe, Shqiperise se Mesme dhe Kosoves ? Askush prej ketyre nuk ka prodhuar deri me tani gjenerale, vetem ushtare. Keshtu qe ne kete kuptim them se e ke nje shans. Suksese !
“…shtie pa lodhje me plumb manover kur heshtjen per arsye madhore qe buronin nga pamundesite praktike ne 1913 dhe 2008 e barazon me shitjen tek Jugosllavi apo Italiani te Zogut e kastes se bejlereve qe perfaqesonte”.
Nga narodnik tani ne nacionalkomunist ? Apo me duket mua ?
PS: I rezervoj vetes te drejten (nen koncesionin e moderimit) e nje komenti shtese per ndikimin e Zogut per Autoqefaline, por ne nje rast tjeter, pasi ky dikustim ne kete shkrim nuk ka me asnje kuptim.
Antinolizmi i thekur (me meritat e zogut ne autoqefaline) dhe shqiptaria/zmi si menyre jetese (e cila si parim e sjell ‘gjemen’ e cte sjelle se), mund te bashkohen fare mire tek ndonje pakice ( me ka rastisur ) dhe ti pyetjes nuk m’iu pergjigje, vetem e ktheve ne baze guerriljeje urbano-civilo-progresisto-krahinoro-e me the e te thashe.
Qe Zogu e shiti Shqiperine tek italiani kjo sdo mend komunisti, mjaft te shikosh koncesionet qe iu dhane italianeve ne ekonomi , politiken e jashtme dhe ushtri, per te kuptuar se ishim gjysemkoloni e Italise para se te na pushtonte duke perdorur ushtrine ne formacion parade.
Gjithsesi per ta mbyllur edhe une, merakun ne vecanti e kam tek presidenca, ministria e jashtme dhe ushtria. Aty duhen lene jashte pakicat, internacionalistet,bejleret dhe pacifistet.
Per pjesen tjeter nese si dilet dot le te behet Babiloni e Sodome.