Shumë nga ju do t’i kenë ndjekur zhvillimet dhe polemikat në mediat që shoqëruan dhe pasuan kthimin e eshtrave të Mid’hat Frashërit në Shqipëri dhe rivarrimin e tyre me ceremoni shtetërore.
Këtë gjest e kanë përshëndetur të gjithë ata që e konsiderojnë M. Frashërin figurë të shquar të historisë dhe të kulturës shqiptare, ndërsa e kanë kundërshtuar të gjithë ata të tjerë që mendojnë se Frashëri ka qenë kolaboracionist i nazizmit dhe nuk i meriton nderimet shtetërore.
Sot kësaj polemike i është rikthyer kryeministri Rama, me një shkrim të botuar në “Dita”, në përgjigje edhe të akuzave të shumta dhe të rrepta që i kanë ardhur nga kjo gazetë, në lidhje me vendimin e tij për kthimin e eshtrave dhe rivarrimin ceremonial.
A mund të ishte shmangur kjo polemikë përçarëse? Në fakt, çfarë ka ditur dhe di masa e madhe e qytetarëve të Shqipërisë për Mid’hat Frashërin u është mëkuar atyre nga propaganda totalitare dhe analizat dhe vlerësimet nga historianët zyrtarë të regjimit të Hoxhës. Mbi këto analiza dhe vlerësime është mbështetur edhe dënimi i Frashërit dhe damkosja e tij si kolaboracionist.
Pikërisht për këtë arsye, rehabilitimi i Frashërit nuk mund të fillonte me varrosjen ceremoniale të eshtrave, por duhej paraprirë nga një analizë e thelluar historiografike e veprimtarisë së tij, veçanërisht gjatë viteve të Luftës II Botërore, nga profesionistët e fushës. Për këtë, do të ish dashur një konferencë historiografike kombëtare me pjesëmarrjen e Akademive të Shkencave të Shqipërisë dhe të Kosovës dhe katedrave përkatëse të universiteteve nga të dy vendet.
Rama ka sjellë disa argumente, për mua të dobëta, që mbrojnë vendimin e qeverisë së tij për rehabilitim; por nuk i përket një kryeministri dhe as një ekzekutivi që të të analizojë figura dhe ngjarje aq kontroversiale të historisë dhe të vendosë për qëndrimin zyrtar ndaj tyre. Duke vepruar kështu, kryeministri ka treguar, edhe një herë, se ekipi i tij dhe ai vetë nuk ngurrojnë të veprojnë me ngut dhe në mënyrë arbitrare, duke komprometuar edhe ato gjeste dhe vendime që nuk kanë qenë detyrimisht të gabuara.
Prandaj edhe polemika e tanishme nuk i detyrohet aq dritëhijeve në fakt reale në figurën e Frashërit, sa mospërfilljes së pushtetit (ekzekutivit) ndaj nevojës për konsultim të hapur dhe publik me ekspertët përkatës, para një vendim-marrjeje potencialisht me pasoja përçarëse.
© Peizazhe të fjalës™.
Ajo qe pak a shume duket e dokumentuar eshte se Enveri me Popovicin, prishen marreveshjen e Mukjes dhe i shpallen lufte Ballit. Nje pjese e Ballit perfitoi nga kapitullimi i Italise per te marre pushtetin ne Tirane me mbeshtetjen gjermane, ndersa Abaz Kupi la postin e tij ne Levizjen Nacional Clirimtare dhe u terhoq me te vetet ne Mat e Kruje duke e lene sheshin per balliste e partizane. Mithati ne kete mes nuk mori ndonje kryesi qeverie si Peteni, thjesht iu pergjigj shpalles se luftes nga Enveri dhe Popovici. Komunistet luftonin per Bashkimin Sovjetik , Balli per Shqiperine si protektorat i Gjermanise. Teknikisht tradhtare ishin te gjithe osr duhet pezulluar perdorimi i fjales. Lufta civile si lufte per pushtet e pezullon perdorimin e fjales. Persa i takon Rames ky ben edhe diellin edhe shiun, se shpejti do marre titullin Kryezot. Historianet zor se do bien ne nje mendje ndonje dite, vete fenomeni ka anomali serioze.
“Komunistet luftonin per Bashkimin Sovjetik, Balli per Shqiperine si protektorat i Gjermanise. Teknikisht tradhtare ishin te gjithe …”.
Tamom e ke, t’gjith ishin tradhetare, por trathtari me i modh ishte Amerika, qe per te luftu tradhetarin Hitler, u lidh me tradhetarin Bashkim Sovjetik qe ishte lidh me tradhetaret serbe,
Amerikes iu shpall lufta nga Hitleri, perndryshe Amerika po bente biznes te mire me Luften. Te tradhetuar nga Anglia, por jo nga Amerika mund te jene ndier vendet balltike te cilat u pushtuan nga Stalini, mund te jene ndier polaket qe po ashtu u pushtuan nga Bashkimi i madh Komunist., çeket u tradhetuan nga anglo-frengjte qysh para lufte. dhe u tradhetuan per se dyti kur u lane te pushtoheshin nga Bashkimi i Madh Komunist.Kjo puna e Luftes 2 Boterore vjen era tradhti burra. Amerika vetem shpeton paq se beri good business.
Se harrova me thene qe tradhetaria me e poshter nga te gjitha eshte Anglia qe i mbushi menjen edhe Amerikes te tradhetonte si anglosaksone qe ishin. “Rreziku anglosakson per Shqiperine” ka qene i tmerrshem. Kane bo dynjone e pares ne Ballkan duke hedh me parashute automatike pa municion, kepuce vetem te majta ose vetem ta djathta, ushqime te skaduara etj.
Ato qe thua ti jane qime sume per anglo-amerikanet, ose lesh bythe me mire qe te evitohen keqkuptime. Amerika kishte pase rezultate te pjesshme me New Deal-in, por 1939-40-41, pati bum ekonomik, te lidhur me kerkesat e Luftes dhe me kerkesa nga vende neutrale te cilat me pare importonin nga Anglia, Gjermania apo Franca. U hap tregu me nje llaf. dhe kush di te beje biznes sheh parajsen.
Zvicra u pasurua shume duke eksportuar drejt Gjermanise dhe Italise, biles edhe armatime. Donin ta vinin njehere me shpatulla pas muri pas Luftes per bashkepunim me nazifashistet, por pastaj e lane ate muhabet.
Pasi shikon gjithe kete panorame tradhtie e perfitimi hidhesh edhe ne Shqiperi. Komunistet si kudo luftonin per Bashkimin Komunist, ballistet pasi u sulmuan nga komunistet thane, protektorat per protektorat, bashkohemi me gjermanin fitojme njehere luften me komunistet, pastaj me te pare me te bere. Humben dhe pastaj pak a shume e dime historine, rreziku konkret i te berit republika e 7 e Jugosllavise e me radhe.
Po une them qe meqe ketu tradhtia nuk zgjidh ndonje pune, se me rigorozitet konceptual shpeton vetem Amerika, te perdorim koncepte te tjera. Ti s’don, ai/ajo s’don, ne s’duam, ju s’doni, ata/ato s’duan. Epo mire vazhdojme me akuza, tradhtar une, tradhtar ti, tradhtar kush t’vuni, sot a neser valon druni.
Mithati per mendimin tim shihet ne panoramen nderkombetare jo ne katundin tone te vogel. Ti psikopat thua jo, kjo eshte çeshtje kendvestrimesh.
Rama thote qe shpetoi nje familje çifute, mirepo askush nuk thote qe Mithati apo ndonje ballist tjeter ne Shqiperi kane vrare çifute, se kjo gje dihet, Duket sikur Rama po u shkruan nderkombetareve se ata merren me kete pune.
“Ti psikopat thua jo, kjo eshte çeshtje kendveshtrimesh”.
Psikopati eshte duke u talle me fraza nga libri i shokut Enver, e ti Hyllin jo vetem ben sikur nuk ve re, por ben shpikje per çfar then une, dhe ç’eshte me e keqja ben shpikje ne kundeshtim çfar them une vazhdimisht ne blog.
Fraza qe me vesh mua, eshte nje prej dy-treve qe perbuz me teper, sepse nuk them kurre eshte çeshtje kendveshtrimesh, por them te kunderten: qe eshte çeshtje parimesh. Ka parime ne bote, dhe ky eshte konflikti kryesor me ty dhe shoket e tu. Nuk eshte se ti nuk e di kete, e kam theksuar kete ide me dhjetra here.
Konkretisht lidhur me temen, pertej çdo kendveshtrimi te dores se dyte (qe ti me shoke e konsideroni te dores se pare, si psh qe angloamerikanet jane motivuar ne Luften e Dyte Botrore nga biznesi i gjizes), angloamerikanet dhe ruset parimisht kane qene ne rregullur duke qene bashke kunder Hitlerit. Ishte Hitleri qe duhet mundur, pastaj shofim e bejme kush e fiton biznesin e gjizes me pas.
Ti me duket se e fillon Luften e dyte Boterore ne daten kur lindi Partia, qe eshte edhe afer me daten kur Hitleri i shpalli lufte Amerikes.
Amerikani ishte hohoho prej 27 muajsh nga fillimi kur ia prishi terezine Japonia dhe per princip te aleances gjermano-japoneze edhe Hitleri.
Stalini ishte hohoho prej 22 muajsh nga fillimi e ksihte nxjerre edhe qyl vendet balltike, gjysmen e Polonise dhe Moldavine. Nuk i eci qyli me finlandezet se keta paskeshin qene nami e nena e luftes ne debore.
Ku e sheh parimin ti ketu mo, me ate me xham apo me ate pa xham. I vetmi parim ishte ishalla s’me bie mua radha, se kush rri e ben lufte, prandaj edhe ia falen Cekine Hitlerit i falen Shqiperine Musolinit.
Shqiperine ia kane falur Musolinit, or ti i kshillit, e ti me flet per parime e per shoket e tu parimore.
Uh Evrope moj bukria e mootit !
Une mbetem i paqarte se kush u perca…Dhe permbi te gjitha – mendimi im ky – deshtimi i Shqiperise se pas 1944-es, eshte ne fakt rehabilitimi i te gjitheve ndaj te cileve u vendos damka e tradhetise.
Cfare u tradhetua? Ideali i Shqiperise zonje? Ne rastin e Mit’hatit kemi nje gabim qe u kapitalizua si krim, per te prodhuar nje genjeshter si alibi pushteti.
Per nje gje ndoshta nuk duhej sjelle Mit’hati ne kete vend: aty ku ishte s’ja prekte kush gurin e varrit. Ketu edhe mund t’ja shurrojne lopet, qente apo njerezit qe i ze rruga aty verdalle. Se helbete jemi ende milet i parehabilituar ne mjedisin e njerezimit.
Parashikohen komente te dendura. Por do te jene pa buke nese rrine ne hulline prej nga filloi kjo pune. Ka disa pak kokrra qe edhe pse i dine shume mire do gjera , nuk i thone. as edhe Edi qe eshte pozicionuar mire kete here, nuk ka ne mend ti thote edhe pse i di mire. I zoti i shtepise qe gjithashtu i di mire fare(edhe me mire se te tjeret) ne vend qe te marri anen e ekspertit e kap inati e s’dihet se kur do t’i bjere. Sepse kjo puna e Mithatit , meqenese u hap, duhet pare qe prej Kongresit te Manastirit. Duhet ndalur mire aty, se ustallaret i rreshqasin atij momenti; s’dihet/dihet pse.
Pastazaj s’eshte fare problem puna e mustaqeve te çelos per te cilin eshte futur ne valle çifti Rama – Tarifa.
Vlerësimi i figurës dhe i rolit të Mid’hatit mund të bëhet edhe në kontekste të vogla – p.sh. me një artikull. Por lloji vlerësimit që iu dha tani kërkonte një kontekst tjetër. Këtu nuk është çështja nëse rivarrimi i tij ishte apo jo i përligjur – për këtë ka pasur dhe do të ketë opinione të ndryshme. Këtu është çështja se KUSH duhej ta sanksiononte këtë lloj rehabilitimi, në këto përmasa. Përndryshe, unë nuk do të kisha nevojë për bekimin, ta zëmë, të një kryeministri, për ta rehabilituar plotësisht Mid’hatin te Peizazhe të fjalës. Por ky do të mbetej pozicioni im dhe kaq. Nëse nuk i bëjmë këto dallime, do të vazhdojmë të rrahim ujë në havan.
Ardian , ti duhet te ishe nder te paret qe duhej ta hapje kete teme NDRYSHE. KETU. Ketu ku ka mjaft njerez qe presin mendimet dhe modelet e profesionisteve. Nuk eshte Dita ajo, ku keta qe them une presin dhe shpresojne te mesojne ndonje gje. Sepse sic e thashe puna eshte te thuhen edhe ato qe nuk jane thene. Aq sa jane. Ti zoteri , aq me teper qe Mithati ka qene figure poloedrike- dhe jo aq politike- duhet , ketu, te thuash mendimin tend . Edhe siklur te gjithe ne qe ju ndjekim te mos jemi dakort. Se ç’kuptim ka te jemi xhanem.
Por po nuk the ti ndonje gje te re qe prej asaj kohe qe permenda une , askerkund nuk shkohet; asnje nje hap me tej nuk ecet. nejse se vajti ora , e vazhdojme pastaj
Aleks, as ti as njeri tjetër nuk më thoni dot se çfarë DUHET të bëj ose të kisha bërë. Nëse ke gjë për të thënë, merru me argumentin që kam sjellë, jo me atë që “DUHEJ” të kisha sjellë.
“Në fakt, çfarë ka ditur dhe di masa e madhe e qytetarëve të Shqipërisë për Mid’hat Frashërin u është mëkuar atyre nga propaganda totalitare dhe analizat dhe vlerësimet nga historianët zyrtarë të regjimit të Hoxhës”
A mund te thuhet kjo edhe pas rreth 30 vjetesh qe zyrtarisht nuk kemi me komunizem? Vete produkti historiografik i vendit ne lidhje me L2B eshte pothuajse i dominuar nga revizioniste si Uran Butka me libra qe e quajne Mit’hatin “Gjeniu i Kombit”.
I gjithe ky shkrim do nje koment te gjate, po une nuk kam kohe tashti. Vetem ty o Torquemada po te pyes:
Ato qe llomotit e shkruan akoma Paskal Milo, Pellumb Xhufi e ndonje tjeter jane apo nuk jane vijim i paturp i paturpesise historiografike 45 vjeçare?
Kur te kesh kohe te besh nje koment te shkurter, na ndrico me turpesine historiografike 30-vjecare.
Shiko, ne rradhe te pare ajo qe duhet thene eshte se kolaboracionizmi ka dy ane. Nje ane pasive dhe nje ane aktive. Ana masive me te cilen une nuk kam problem eshte ajo qe thote se the job is dirty but someone has to do it. Pra shteti, edhe i pushtuar duhet te funksionoje. Policia, rendi ne pergjithesi, spitalet, furrat, uji, drita, noteret, gjendja civile, shkollat, universitetet, etj nuk do nderpriten pavaresisht se kuptimi ndonjehere i njerezve mbi pushtimin eshte pikerisht ky, apo se pushtuesi i ka ne sipermarje te gjitha keto segmente te shtetit. Pra keta te gjithe bashkepunojne sepse nuk ka alternative tjeter, madje duhet te bashkepunojne. Ana aktive eshte perkundrazi ajo pjese e kolaboracionizmit ku elementet kane njejtesim ideologjik me pushtuesin, perfitojne nga pushtimi ose e perdorin pushtimin per eliminimin e kundershtareve te tyre.
Per mua Balli i permbush qe te dyja anet e mesiperme, futur ketu edhe Mit’hati.
Duke iu kthyer pergjigjes tani, nuk besoj se eshte keshtu per dy arsye kryesore. 1. Mund te zgjedhesh te mos i lexosh dhe te ndjekesh nje version qe te pelqen ty dhe 2., paturpesia e historiografise komuniste ishte kryesisht monopoli i dijes dhe i burimeve. Ajo kishte edhe mjekren, edhe briskun. Sot Milo dhe Xhufi nuk mund te genjejne, vec mund te interpretojne ndryshe.
Flm Torquemada per pergjigjen. Eshte e vertete qe Milo dhe Xhufi mund te interpretojne ndryshe (potencialisht). Puna eshte se mua me duket se ata vazhdojne me konsekuence rrugen e rrenes qe nisen kur kishin edhe mjekren, edhe briskun.
Sa per ju Artan, jo vetem qe nuk kam kohe, por edhe po te kisha, jam i bindur qe nqs nuk e shef dot vete paturpesine, une nuk besoj se do te ta mbushja dot mendjen. E di? Eshte si puna e rrobave te reja te mbretit, te ajo perralla e famshme e Andersenit.
Deri tashti nuk kisha degjuar asnje akuze ndaj Ballit per “njejtesim ideologjik” me pushtuesin. A mund te jepni referenca? P.sh. dokumente ku Balli shpreh perkrahje te ndonje pozicioni baze te Partise Fashiste Italiane apo te NSDAP-it gjerman. Se ky do te ishte “njejtesim ideologjik” apo jo?
Pa referenca te tilla pohimi juaj s’do te mbetej vecse shprehje me e sofistikuar e njejtave sharje si tradhtar, bashkepunetor, kolaboracionist, etj, te leshuara nga hoxhistet.
Problemi i raportit të komunisteve me forcat nacionaliste në vitet ’40 në vendet e Europes Lindore i ka rrenjet tek qendrimi i Stalinit (nepermjet Kominternit) tek keshilloi komunistet kineze në vitet ’30 të bashkepunonin me nacionalistet e Chiang Kai-shekut kunder ushtrise japoneze (Marreveshja e Xianit në 1936). Vazhdimi dihet (Chiang beri ç’mundi per të shpartalluar ushtrine e komunisteve; keta të fundit nuk kishin rruge tjeter përvecse të rezistonin qofte dhe me çmimin e luftes civile).
Të njejtat mesime duhet të kene nxjerre dhe tanët, edhe pse në nje shkalle 100 mije here më të vogel. Vazhdimi dihet… .
Si mund të pozicionohesh sot, nderkohe qe asokohe edhe vete komunistet, fituesit, kanë dyzuar në pozicionimin e tyre? Veshtire qe historiografia tja dale. Ndofta aktet e shtetareve (në rastin konkret, të nje kryeminsitri) mund të kene impakt më konkret se historianet (të cilet, detyrimisht qe do paragjykohen)
https://en.m.wikipedia.org/wiki/New_Fourth_Army_incident
Mitat Frashri ishte pinjolle i nje famile qe kishte kontribuar ne formesimin e ashtit te kombit. Nuk ishte thjesht nje pasardhes, produkt i nje spermatozoidi qe kishte bere sukses duke ngjizur, por nje personalitet qe vazhdoi traditen me te mire te familjes, duke qene protagonist ne ngjarje me peshe te madhe ne historine e vendit. Edhe aktiviteti i tij ne L2B ishte veprimtaria e nje njeriu te angazhuar ne mometin historik ku ndodhej atdheu. Angazhim per te miren e atdheut sipas botkumtimit te tij dhe nuk u perfshi ne ndonje veprimtari kunder atdheut, per arsye personale qe mund ta quanim tradhti.Mbarimi i luftes, jo vetem ketu, qelloi fatale per ata qe u gjenden te rrieshtuar ne anen e gabuar, pasi gjithcka u gjykua ne prizmin fitues – humbes, ashtu sic e do puna ne punet e luftes.Nuk mund ta gjykojme Mitat Frashrin me llogjiken e luftes edhe sot, tradhtare, kolaborocionist e me the e te thashe, por si nje personalitet e jetoi jeten i angazhuar per t’i shebyer vendit te tij, me gjithe cilesite e nje njeriu te ndricuar.
Per te gjykuar nje person, aq me teper publik, nuk niset nga personi vete (nga vlerat ose mos vlera e tij), por nga gjykimi i nje situate publike ne nje kontest te caktuar historik. Njekohesisht per te gjykuar perdoret logjika, neqoftese deshirohet te behet gjykim tamam, e jo vepra arti, ose me keq gjykim te interesuar llogorje politike, ose edhe interesi personal.
Nese konsiderohet vlere demokracia, atehere me logjike i bie qe ne Luften e Dyte Botrore vlera qendronte ne kush luftoi Hitlerin si rrezik imediat antidemokratik (dmth kampi aleat, BS dhe USA), kurse antivlera qendronte tek nazizmi e kush kolaboroi me te. Ka edhe nje logjike tjeter gjykimi me te njejtin rezultat dhe me e tjeshte per tu shpjeguar e kuptuar, eshte logjika providenciale, por “providenciale” he per he konsiderohet fjale e ndyre qe nuk duhet permendur. Nuk shkoj me tej per respekt te kuvendit.
Meqe kontesti historik i Luftes se Dyte Boteror ka si karakteristike konfliktin total ku dashje pa dashje jane te implikuar te gjithe me kuç e me maç (implikim gjithnje ne rritje eksponenciale, nga Lufta e Pare deri ne Luften e Ftohte, Lufta e Dyte qendron ne mes tyre si permase implikimi), atehere gjykohen si antivlere edhe te mosimplikuarit ne lufte, ose te barazalarguarit si term me i kohes, qe ne pergjithsi jane ata qe kane pare bythen e vet duke ngrene petulla me reçel tek fustani i mamase se tyre, nderkohe qe te tjeret sakrifikonin deri edhe jeten. Biles keta te petullave jane hiçvlere, qe me logjike i bie te jene shume me keq se antivlere, pra jane shume me keq se nazistet. Verdiktin per ta e ka dhene poeti 500 vjet me pare: “guarda e passa!”.
Gjithe eksperte e botes te mblidhen, gjithe akademite, e gjithe politikanet e rruzullit, ky eshte gjykimi per se mbari; çdo gje tjeter eshte gjykim persembrapi, eshte post-gjykim post-modern qe ne rastin me te mire kerkon te paqsoje shpirtrat, por qe ne fakt i ndez me teper. Kjo çeshtje nuk zgjidhet pa zgjidhur nje çeshtje tjeter shume me te rendesishme: kush ka autoritetin te sjelle paqen? Ekspertet, akademiket, politikanet? Thene si paranteze: keta absolutisht nuk e kane.
Konkretisht per rastin e Mitat Frasherit: Franca moderne nuk ka nxjerre burre me me vlera se Pétain, nga çdo pikpamje individuale dhe publike patriotike, e megjithate ta mbaje me shnet koqen e plumbit qe i kane dhene, çfardo te post-thuhet nga post-persone te çdo kallepi e çdo kalibri.
Deri me tani, ky eshte reagimi me korrekt qe kam lexuar ne lidhje me debatin per Mid’hat Frasherin.
Une mendoj qe ky eshte nje trill i Edi Rames. Kjo shpjegon, sipas meje, edhe befasine dhe hutine e opinionit publik. Eshte nje trill qe nuk i kushton gje politikisht. Socialistet do ta votojne gjithsesi. E kane votuar masivisht qe kur ka hyre ne politike, edhe pse te gjithe e dinin deklaraten e tij te bujshme :” komunistet duhen varur ne litar” apo ” lufta nacionalclirimtare, ishte nje lufte civile”! Keto jane po aq te renda dhe skandaloze (per nje socialist), sa rehabilitimi i Mid’hat Frasherit. Prape do ta votojne ( keshtu e ka Edi… eshte mendje me vete…flet dhe keput brockulla ngahere… po ky eshte djali yne, eshte toni… eshte djali Kristaqit!).
Megjithate, fjalimi, per mua, ishte i mire. Gjuha e lezecme, stili i bukur. Nuk e di nese ndonje historian ( se politikan, jo se jo), nga keta qe kemi, do te kishte mbajtur nje fjalim me te mire se Rama.
Me kujtohet nje interviste e Ardian Klosit, ku thoshte : “ne rrethin tone shoqeror, Rama kishte aftesine t’i shprehte mendimet, per ceshtjet qe debatonim, me mire se cilido tjeter prej nesh, megjithese ishte me pak i lexuari nder ne”.
Ka qe ne luften 30 vjecare 1618-1648, kur Kardinali Rishelje futi ne lufte Francen katolike ne aleance me protestantet gjermanike kunder katolikeve habsburge ,austriake e spanjolle, qe ekziston raison d’etat si princip i pavarur mga ideologjia. Prej ahere vetem nje shtet i udhehequr nga njerez te perkufizueshem fyej ose koqe kandari do te vendosnin ideolologjine para raison d”etat per te hyre ne lufte. Te tille nuk ka pasur me, aq me pak ne L2B. Pune tjeter propaganda e cfare do te pelqenin nderkombetaristet, nuk ka asnje fakt qe arsyeja shteterore nuk e shpjegon, absolutisht zero. Nqs ideologjia perputhet me arsyen shteterore aq me mire per ideologjine, nqs nuk perputhet me arsyen shteterore aq me keq per ideologjine. Ketu na kthejne mbrapa ne shekullin e 17, kjo eshte e mjerueshme dhe per te vene duart ne koke.
Problemi me keta te “historiografise antikomuniste” eshte se thjesht jane nje kopje e “historiografise komuniste”, ndjekin te njejtin parim: shikimin bardhezi te atyre qe quhen “ngjarje e personazhe historike”. Domethene edhe ne kete rast, nuk pranojne, sic perseri thuhet, se Mid’hati kishte dritehijet e veta, po mundohen ta hyjnizojne, ta bejne si te pacen. Ata qe studiojne Hitleri, shpeshhere ndiejne te bejne kete sqarim: Ne mundohemi ta shpjegojme, dhe jo ta perligjim. Ndersa qendrimet e Mid’hatit gjate luftes, mund jo vetem te shpjegohen, por edhe te perligjen, por kjo nuk e mohon faktin qe ne ate periudhe te historise se Shqiperise, perseri sic thuhet, ai u gjend ne anen e gabuar.
Ne anen e gabuar sepse humbi, perndryshe po te kish fituar do ish mbeshtetur pas lufte nga Amerika (u mbeshtet edhe pse humbes) dhe do ishte ne anen e drejte. Ketu, dmth ne Shqiperi , Mithati rehabilitohet se e mbeshteti me vone Amerika, pra thone atehere kishte te drejte. Eshte i njejti kut arsyetimi po nga ana e kundert me ata qe e hedhin poshte, u bashkua me nazizmin rrjedhimisht nuk kishte te drejte. E vetmja gje qe nuk marrin parasysh palet eshte interesi i shqiptareve, ai qe eshte interesi yne kyc per trajtimin e nje figure shqiptare shperfillet ngado. Kur te vije koha qe kjo mjegulla ideologjike te shperbehet dhe historianet e politikanet te mos hedhin shashka tymuese per te shtuar mjegullen, atehere do te jemi ne gjendje ta shohim edhe Mithatin, nqs ka vepruar apo jo ne interes te shqiptareve dhe Shqiperise.
Te gjitha keto arsyetime per te djeshmen jane te qellimshme, dekontekstualizojne me qellim qe te ngjallin nacionalizmin e sotem ne format e djeshme, qe ne parim kane ngordhur dhe jane bere kerme pikerisht sepse fitoi internacionaqlizmi proletar i BS dhe internacionalizmi kapitalist i USA.
Ishin vetem dy mundesi:
1) Te fitonin kolaboracionistet, dmth Hitleri, atehere BS dhe USA do te kishin humbur. Ne kete rast USA dhe BS do te ekzistoninin akoma, nese do te ekzistonin akoma, vetem si Amerike naziste dhe Rusi hitleriane. Sigurisht do te kishte edhe Shqiperi hitleriane e udhehequr nga fyhrer kolaboracionist, ose post koloni e Italise fashiste. Fale Zotit, dhe atyre qe sakrifikuar deri dhe jeten, nuk ndodhi keshtu. Nuk mund t’ju behet qefi te gjitheve, keq na vjen per nacionalistet hitleriane te sotem, por jane ca gjera me te rendesishme per tu realizuar ne bote se ideologjia dhe raison d’Etat.
2) Te fitonin Aleatet, si per fat ndodhi, me te gjitha pasojat ne vazhdim, qe njehere vulosur çeshtja e mbyllur Hitler, ndahet vaji nga uji, te cilet, megjithse kane qene bashke, nuk mund te shkrihen kurre bashke per vete natyren e tyre. Dmth filloi Lufta e Trete Botrore BS-USA, dhe loja hapet perseri me te njejtin stil. Kunder komunizmit, pales satanike nga pikpamja e fjales se ndyre “providenciale”, ishte legjitim çdo lloj aleance, si dikur iste legjitime aleanca BS-USA kunder Hitlerit. Kjo justifikon shume aleanca te pa shpjegueshme ideologjikisht dhe me raison d’Etat. Psh, nje shembell tipik, grushti fashist i shtetit ne Kili i mbeshtetur nga CIA demokratike.
Po te kishte “like” (pelqime) ketu Heretik, do te t’i jepja per keto dy komentet e fundit ketu. Jo se jane te vetmet qe e meritojne.
“Psh, nje shembull tipik, grushti fashist i shtetit ne Kili, i mbeshtetur nga CIA demokratike”.
Mbaj mend, kur isha i vogel, permendej shpesh “ky rast”, nga propaganda e kohes ( junta ushtarake, Kili, Pinoceti… fjale qe me kane mbetur ne mendje).
Sot, Kili eshte nder vendet me te zhvilluara ekonomikisht dhe me mireqenien me te larte ne krahasim me shume vende te Amerikes Latine.
Natyrisht, dhe per t’i rene shume shkurt, kjo eshte pasoje e dretjperdrejte e nderhyrjes “imperialiste” te ShBA-se.
Perkundrazi, ne vendet ku ka deshtuar kjo lloj nderhyrjeje, ka nje varferi uleritese.
Ia fute kot. CIA ka nderhyre “pa deshtim” ne te gjitha vendet e Amerikes Qendore thuajse dhe shiko ne cfare “varferie uleritese” jane.
Zhvillimi i Kilit nuk ka lidhje fare me Pinocetin. Madje ajo periudhe ka lene nje plage te hapur, qofte edhe shoqerore. Sa per ndikimin ekonomik, lexo ketu
https://www.nearshoreamericas.com/pinochetera-economics-continue-mold-chile/
https://www.japantimes.co.jp/opinion/2013/09/16/commentary/world-commentary/dont-credit-chiles-economic-rise-to-pinochet/#.W_gSsHt_KUk
Kush tha qe ka lidhje me Pinocetin? Mund te ishte dikush tjeter ne vend te Pinocetit. Do te ishte gjetur nje tjeter.Megjithe shembujt qe ke sjelle, prapeseprape, Kili eshte nder vendet me te zhvilluara te Amerikes Latine. Sepse, nuk e lejua te rreshkiste ne “socializem”, dhe ketu ka merite te madhe ShBA-ja.
Kili eshte nje shembull, por ka edhe nje tjeter, disa dekada me pare, ne Spanje. Nuk u lejua qe te fitonin Republikanet. Erdhi Franko… fashisti, qe edhe per kete, njesoj si per Pinocetin, pata degjuar shume ate kohe (heronjte gjysopinge shqiptare te Spanjes!). Ky e mbajti Spanjen neutrale gjate luftes. E nxori nga mizerja; e zbuti ( ky fashisti i keq e i pashpirt) pak nga pak, ate pabarazine e thelle, te skajshme, te pakrahasuar me asnje vend te Europes perendimore atekohe, dhe qe nga shume analiste te kohes, cilesohej si e pashprese (shprese kishin vetem anarkistet dhe komunistet… si gjithmone!). Pak me shume se tre dekada do t’i mjaftonin Spanjes frankiste fashiste, qe te mund te arrinte ate nivel zhvillimi … sa te behej pjese e Europes se sotme te begate.
Nderkohe, komunisteve te gjysmes se botes, po kaq dekada do tu mjaftonin per t’i cuar vendet e tyre ne mjerim. Ketu dallohen komunistet shqiptare, te cilet thyen cdo rekord ne kete aspekt. Vetem nje fakt mjafton per tu permendur: shtatshkurtesia e shqiptareve… njerezit me te shkurter ne Ballkan rezultojne shqiptaret ende, megjithe permiresimin ne keto tre dekadat e fundit; por duhet me shume kohe.
Ne Korene e Veriut, nxenesit e shkollave, jane disa centimeter me te shkurter se bashkekombasit te tyre te Korese se Jugut. Arsyeja kuptohet. Dhe ka lidhje me imperializmin amerikan, komunizmin, fashizmin, Pinocetin etj etj.
Dy paragrafet e para ne postimin me kater paragrafe te se njejtes gjatesi pothuajse i ke per junten e Pinocetin, qofte edhe pse te parin si citim, dhe thua kush permendi Pinocetin. Dhe une te thashe qe edhe vende te tjera “nuk u lejuan te rreshqasin ne socializem” dhe nuk qullosen gje, qe do te thote se ka faktore te tjere qe Kili eshte nje histori suksesi. Pse shkon deri te Franko ti, shko te Hitleri, edhe Gjermania naziste ishte nje “histori suksesi”. Tani qe te mos hapemi si vaji ne lakra, e te kthehemi te katuni yne, te Mid’hati e te Balli, e shoh kete perperlitjen morale te “historise antikomuniste”. Domethene, nga njera ane thone qe nuk eshte e vertete qe Balli ka bashkepunuar, Balli ka luftuar kunder fashisteve, Hysni Lepenica etj., nga ana tjeter thone qe ta pret mendja qe Balli do ishte me gjermanet proshqiptare kunder ruso-komunisteve antishqiptare
Balli Kombetar u themelua nga shqiptare qe i perkisnin elites intelektuale.
Partia Komuniste (ketu nuk kishte asnje qe t’i perkiste kesaj elite) u themelua me iniciativen e Kominternit (Rus), nga dy te derguar te saj me origjine serbo-malazeze; keta te dy dhe te tjere bashkeetnikas te tyre, qe vinin kohe pas kohe, orientuan te gjithe veprimtarine e komandes se larte te partizaneve shqiptare dhe eleminuan ( me sugjerim, keshille apo urdher te tyre, por me doras, si gjithmone, shqiptaret e zinj, me i ziu nder te cilet ishte Kryekomandanti Hoxha) te gjithe ata komuniste shqiptare qe kishin mekatuar me nacionalizem; ky perversitet do te kulmonte me masakren e Tivarit, turpin jo vetem te komunisteve shqiptare, te partizaneve shqiptare qe i bashkeshoqeronnin viktimat mespermes Shqiperise nga Kukesi ne Shkoder, duke qene deshmitare te rrahjeve dhe torturave nga me poshterueset qe koleget e tyre jugosllave u benin bashkombasve te tyre prej Kosove, por turpin e te gjithe shqiptareve padallim. Nuk di te kete nje rast te ngjashem, nje turp kaq te madh ne historine e kombeve.
Dy lloje te kolaboracionizmit pati ne Shqiperi:ai i Ballit me nazistet, ku duhet te saktesojme, vetem i nje pjese te tij dhe ai i komunisteve shqiptare me serbet… me serbet sepse, te gjithe te derguarit e partise kujdestare jugosllave ishin serbe apo serbo-malazese; qe ne fakt ishte e njejta gje; ata (serbet) ishin caktuar enkas, apo e kishin marre vete enkas detyren te moderonin veprimtarine e udheheqjes komuniste shqiptare.
Duke pasur parasysh qe ushtria gjermane hyri ne Shqiperi, jo aq per ta pushtuar ate, sesa per te siguruar nje rrugekalim; duke patur parasysh qe vrasjet e shume patrioteve te shquar shqiptare (nder ta edhe komuniste madje) dhe masakrat e shumta te bera ndaj shqiptareve, mbi te gjitha ate te Tivarit , te bera nga vellezerit serbe te komunisteve shqiptare; duke patur parasysh qe nuk ka asnje te dhene qe gjermanet te jene konsideruar si armiqe historike te shqiptareve, dhe pafund te tilla per keta te dytet – pra duke patur parasysh te gjitha keto, mendoj qe kolaboracionizmi i Ballit eshte gjepogje ne krahasim me kolaboracionizmin e komunisteve.
Epo mire mbajme per heronj kombetar Enver Hoxhen dhe Mehmet Shehun, pavaresisht se luftonin per interesat e Bashkimit Komunist. Une e di qe me keto brockulla do te ushqehen dhe nja dy breza se historia eshte politike dhe politika histori derisa te vije ora qe do ndahen, prandaj edhe nuk e caj shume koken, po ju balliste internacionaliste e komuniste internacionaliste vazhdoni gricuni e jepni votat si i keni dhene deri me sot. Aty keni edhe debatin Xhufi-Ndreca, mund te ushqeheni, se historianet jane ideologe te dores se pare. Ndersa me mua flitet ndryshe, qe me Risheljene une flas per interes shteteror dhe prej 2 shekujsh kombetar, kur konsideroj nje figure kombetare me intereson cka bere per interesin kombetar jo per interesin nderkombetar. Per kete te fundit mund t’a cojme personazhet dhurate OKB-se , Brukselit ose Moskes. Ka shqiptare per historine e shqiptareve apo s’ka, kjo me intereson mua. Ky Mithati luftoi per shqiptaret, luftoi per Hitlerin apo luftoi per Ameriken ? Ky Enveri luftoi per Bashkimin Komunist apo per shqiptaret ? Se keto jane kategori te ndara nuk jane e njejta gje, mund te puqen mund edhe te ndahen. Shyqyr qe kolltuku i shtetit te detyron ndryshe se me keto mend qe kemi ne, as Shqiperi e as sekrete shteterore nuk do te kishte. Ti je per ne mesjete e feudalizem o psikopat cdo ti ne epoken e shtetit modern.
duledupicard, po te perifrazoj nje shprehje, turpi u be qyrk dhe nuk e veshi njeri. E di punen e rrobave te mbretit, puna eshte te gjejme kush eshte mbreti.
Meqe siç kuptohet, ju ende nuk e dini kush eshte mbreti, une nuk besoj se do te biem dakord ne kete pike, pavaresisht nga cfare do te themi, dhe pavaresisht sa gjate do ta themi. Madje, nuk besoj se do te biem dakord, pavaresisht edhe nga numri i link-eve qe eventualisht mund te sjellim, keshtuqe me mire po rrime rehat, secili duke u mare me mbretin e vet. Ju, sigurisht duhet te prisni pak deri sa ta gjeni kush eshte, apo ku eshte.
Duke mos dashur të dal jashtë temës, pra duke mos u marë me Bashkimin Sovjetik, nazistët, Hitlerin etj. Çështje te një rëndësie të jashtëzakonshme ndërkombëtare, të cilat mesa duket pëlqehen shumë nga komentuesit e tjerë këtu, po përpiqem të debatoj paksa me autorin drejpërsëdrejti për veprimin konkret te egzekutivit lidhur me të ashtuquajturin “rehabilitim” të Frashërit.
Autori jo se nuk ka të drejtë në princip kur shkruan:
“Pikërisht për këtë arsye, rehabilitimi i Frashërit nuk mund të fillonte me varrosjen ceremoniale të eshtrave, por duhej paraprirë nga një analizë e thelluar historiografike e veprimtarisë së tij, veçanërisht gjatë viteve të Luftës II Botërore, nga profesionistët e fushës. Për këtë, do të ish dashur një konferencë historiografike kombëtare me pjesëmarrjen e Akademive të Shkencave të Shqipërisë dhe të Kosovës dhe katedrave përkatëse të universiteteve nga të dy vendet.” (Sa mirë do të kshte qenë po të kish ndodhur kështu, psh, edhe përpara se të ngrihej monumenti i Mbretit Zog në Tiranë)
Por nga ana tjetër po aq e tepërt tingëllon kjo kërkesë kur të shkon në mend se në praktikën e shtetit shqiptar, jo vetëm këtij të sotmit, por të paktën që nga 1945 e këtej, në mos edhe më parë, dënimet më të shumta dhe edhe rehabilitimet, nëse ka pasur, janë bërë gjithnjë me verbin dhe vullnetin e qeverisë shqiptare të kohës, ose të atyre organeve qe pa qënë qeveritare ushtronin pushtet, ndoshta edhe më të fuqishëm se sa qeveria vetë. Shembuj ka sa të duash, po le të merremi me Frashërin vetë, për mendimin tim një instancë tipike e diskreditimit propagandistik prej kundërshtarëve të tij politikë, që meqënëse legjitimuan pushtetin me një luftë që sipas disa historianëve, të paktën përmbante elemente të luftës civile, në mos qe e tëra e tillë, i dhanë të drejtën vehtes që të përdornin të gjitha armët propagandistike që u jepte pushteti i pakufishëm në këtë shtet te vogël për ta demonizuar Frashërin dhe për ta nxjerrë atë si një prej tradhëtarëve më të mëdhej të Atdheut. Nejse, Frashëri nuk qe as i pari, as i fundit dhe sidomos jo i vetmi, që e pësoi prej ati pushteti. Duhet vënë në dukje që e gjithë kjo batare vilifikuese nuk u mbështet me ndonjë vendim gjyqësor, përkatësisht me ndonjë dënim formal në mungesë, qoftë edhe sa për të dhënë idenë se jetohej në një shtet të së drejtës. Aq të dehur ishin pushtetarët e rinj, saqë u sollën edhe më keq se sa bejlerët dhe çifligarët që arbitraritetin e tyre e ushtronin në kufijtë e çifligut të vet. Këta të rinjtë e shtrinin ndriçimin e tyre në të gjtithe 28000 kilometrat katrore.
Në këtë kuptim, pra, dhe vetëm në këtë kuptim, përse egzektuivi i sotëm nuk na paska të drejtë që po me ato mënyra, e po me ato rrugë të mos zhbëjë diçka që bëri egzektuivi i 1945-ës?
Këtu mund të analizohet gjërë e gjatë se çfarë e shtyu egzekutivin e sotëm, përkatësisht Edvin Ramën, me të cilin mund të identifikohet ekskluzivisht ky egzekutiv, por meqë do të dilnim jashtë temës, po preferoj ta le për një herë tjetër këtë analizë, kur ndoshta kufijtë e temës do të na i lejojnë një gjë të tillë.
“Në këtë kuptim, pra, dhe vetëm në këtë kuptim, përse egzektuivi i sotëm nuk na paska të drejtë që po me ato mënyra, e po me ato rrugë të mos zhbëjë diçka që bëri egzektuivi i 1945-ës?”
Para se te behen barazira veprimesh formale sikur te ishin veprime matematike, duhet te dale e qarte nese nje qeveri politike a ka legjitimitetin dhe te drejte te beje nje poshtersi te justifikuar po nga politika? Nuk e ka absolutisht, per disa arsye. Njera prej te cilave eshte logjika formale me sa poshte vijon:
Ne kete rast poshtersia e ekzekutivit te 45-ses ishte se meriten e padiskutushme te nje lufte te kaluar e nxirrte jasht kontestit te se kaluares per t’ja veshur te sotmes ku situata ishte komplet e ndryshuar, bile e kundert, sepse komunistet kishin zene vendin e Hitlerit ne planin e drejtesise nderkombetare.
Ne menyre te natyrshme dhe automatike pason pyetja: a ka legjimitet qe poshtersia e ekzekutivit te 45-ses te eliminohet me nje poshtersi te ngjashme nga ekzekutivi i mbas 89-te, dhe biles poshtersi akoma me e madhe sepse kontesti ka ndryshuar akoma me teper?
Politika (ekzekutivi) ne vetvete eshte nje instrument ekzekutiv, nuk ka ne vetvete kopetencen e te vertetes dhe te paqes, te cilat duhet t’i marre nga jasht saj. Politika mund t’i zbatoje, por jo te beje drejtesine, nuk e ben dot drejtesine, ne koke te vet do te beje gjithnje shtremsine, do te perdore historine per interesat e momentit.
Me fjale te tjera, duhet te ndaloje Koha qe te dale e verteta dhe te realizohet paqja, ndryshe gjithçka eshte ne funksion te zgjedhjeve te ardheshme.
Kush eshte Ai qe ndal Kohen? Politikani, eksperti, akademiku, historiani?
Psikopat, me sa kuptoj (me thuaj ne e kam gabim) edhe ju mendoni se ne lidhje me Frasherin egzekutivi i 1945 beri nje poshtersi. Ju vetem se doni te krahasoni poshtersite ne detaj, ose brenda kontekstit dhe pastaj te gjeni poshtersine me te vogel, sepse ju duket formalisht matematik krahasimi i thate i tyre, dhe pastaj shtroni pyetjen:
“a ka legjimitet qe poshtersia e ekzekutivit te 45-ses te eliminohet me nje poshtersi te ngjashme nga ekzekutivi i mbas 89-te, dhe biles poshtersi akoma me e madhe sepse kontesti ka ndryshuar akoma me teper?”
Une mendoj se kjo puna e poshtersise eshte si puna e te qenit me barre, pra nuk ka “nje cike me barre”, o eshte, o s’eshte. Keshtu edhe poshtersia, o eshte , o s’eshte. Pra, mund te them se legjitimiteti i poshtersise se pas 1990 nuk buron nga legjitimiteti i poshtersise se 1945. Perkundrazi, ilegjitimiteti i poshtersise se pas 1990 buron prej ilegjitimitetit te 1945, sepse po te mos qe illegjitimiteti i 1945, nuk do te egzistonte ilegjetimiteti i pas 1990.
Eëëëëëë, sa i takon idese se ndalimit te kohes, mund te them qe fizikisht nuk e ben dot askush nga ata qe ke permendur, figurativisht edhe mund te behet, problemi eshte se gjithnje do te jete e veshtire te gjenden e stabilizohen te verteta absolute qe do ti vendosnin te gjithe ne nje mendje lidhur me ceshtje si kjo qe po diskutojme. Nuk eshte cudi qe ndonje qeveri tjeter te gjeje arsye te mjaftueshme (per vehten e vet) qe ta riktheje Frasherin atje ku ishte.
Po e perseris, do te ishte interesante te diskutoheshin, motivet qe e shtyne Edvin Ramen te merrte nje vendim te tille aq me teper qe historikisht eshte trashegimtar politik i atyre qe bene poshtersin e 1945, por kjo do te dilte jashte temes.
E them idene me thjesht dhe ne menyre me esencjale, keshtu besoj se kesaj radhe nuk do kete keqkuptime:
Nuk eshte kopetence e egzekutivit (ose e politikanit) te percaktoje te drejten dhe te verteten. Te verteten dhe te drejten, per vete natyren e tij, vetem e ekzekuton. Kjo eshte kopetenca e tij. Çdo veprim jasht kompetences, per kedoqofte, eshte poshtersi satanike me pasoja shkaterrimtare, sepse prish rendin e gjerave.
Kjo e vertete universale vlen per çdo galaktike te Kashtes se Kumtrit e qe nga çasti i Big Bangut e tëhu.
Nga pikpamja e rrjedhes se kohes eshte e vertete qe ilegjitimiteti i poshtersise pas 1990 buron prej ilegjitimitetit te 1945, por pse ndalesh ne kohe? (pse ndalon Kohen? ha ha). Pse nuk shkon me tutje ne Kohe, psh pse nuk shkon tek ilegjimiteti i kardinalit Rishelje (permendur nga Hyllin) qe poshtersisht shpiku raison d’Etat, meqe mbreteresha e shperfilli si dava prifti, megjithse d’Artanjani arriti t’i sjelle ne kohe diamantet e mbretereshes?
Nje sugjerim se si mund te ndalohet koha e shkuar: shko akoma me tutje nga dashnia e mbretereshes se Frances me duken Buckingham derisa te arrish tek Adami dhe Eva. Aty ndalon koha e shkuar. Per te ndaluar kohen e ardhme, eshte pak me e veshtire, por s’ka gje kryesorja eshte bere, eshte ndaluar e kaluara.
Mbasi thashe diçka si esence e temes, ja vlen te thuhet diçka konkretisht.
Megjithse nuk di asgje se çfar ka ndodh konkretisht per çeshtjen – nuk kam lexuar asgje tjeter perveç shkrimit te postit ne PF, dhe as dua te lexoj, politika konkrete nuk me intereson me, nuk me tregon dhe nuk me jep asgje më – mund te them diçka per motivet qe e kane shtyre Ramen te beje kete veprim. Ma ha mendja, duke u nis vetem nga psikologjisja e tipit, qe motivi i Rames eshte pozitiv, ne kuptimin qe si zor ta kete bere per pragmatizem politik, ose nuk ka qene kryesorja pragmatizmi. Rama eshte person me ambicje me te medha se thjesht karriera politike, meton per me teper se te jete politikan. Po njesoj Frasheri kishte ambicje per te qene me teper se politikan. Kjo shpjegon terheqjen e tij, dhe falimentin e tij, qe para se te falimentonte Balli.
Idene e kishe me thjeshte, dhe me qarte me pare, kur nuk na kishe perzier me Rishelieu e me the te thashe. Do te kishe te drejte nqs te gjitha ilegjimitetet e kesaj bote, qysh nga Adami e Eva, do te ishin te gjithe te lidhur ne nje zinxhir pafund. Sic e kam thene edhe me siper mua me intersojne vetem keto dy ilegjitimitete, ai i 1945 dhe ky i pas 1990, per te cilat edhe pyet z.Vehbiu ne shkrimin e tij. Kohen nuk e ndalon dot as ti, as une, e askerkush. Ne te shkuaren eshte e ndaluar vete, po njerezia edhe ate qe ka ndodhur ne te shkuaren e shef ne ndryshim te vazhdueshem, siç ua do mideja, ne te ardhmen e di edhe ti qe nuk ndalohet dot, se e ke thene vete.
Per kompetencen e egzekutivit, me shume se nje “e vertete” universale, eshte nje “e drejte” universale dhe per fat te keq jo gjithmone ka perputhje midis te vertetes dhe te drejtes
Varet si i sheh ngjarjet dhe nga çfar perspektive.
Per ty, dhe ndoshta per A.V. qe ka shkrujt postin, ka rendesi 45 dhe 89-ta per te vezhguar fenomenini ne fjale, nje tjeter fut ne pilaf edhe ilegjimitetin e 1918-tes, duke permbledhur bashke ilegjimitetin e mbas 3 luftrave botrore, Hyllini fut edhe kardinalin Rishelje, Un kur bej shaka fus edhe D’Artanjanin dhe Rosheforin, kurse kur jam serioz fus brenda ne thes edhe Adamin dhe Even. Pra e shoh fenomenin nga Fillimi i Koheve, deri ne Fund te Koheve, ose Fund te Historise siç e ka quajtur Hegeli, dhe 3 Luftrat Botrore si ngjarje providenciale qe shenojne Fundin e Koheve. E nuk jam vetem une qe e shoh historine nga kjo perspektive, po te pranosh ekzistencen e mekatit origjinal te ftilluar nga Ademi dhe Havaja, atehere te gjitha ilegjimitetet e kesaj bote, qysh nga Adami e Eva, jane te gjithe natyrshem dhe automatikisht te lidhur ne nje zinxhir pafund. Kjo eshte perspektiva fetare per historine. Sot nuk eshte e modes kjo perspektive, por dikur ka qene, dhe sot ka akoma ca kokrra me fame qe e perdorin.
Ty te intersojne vetem keto dy ilegjitimitete, ai i 1945 dhe ky i pas 1990, shume mire, vazhdo me taten, kjo eshte demokracia, gjithsekush sipas qefit. Ka qe nuk i intereson as 1945, e as 1990, bile as ditelindja e vet, i interesojn vetem 1000 euro ne muaj. Shume mire e ka edhe ky, edhe demokracia ka nevoje per mish per top.
Sa i takon ketij diskutimi vetem keto dy ilegjitimetet me duken relevante. Pastaj po deshe te diskutosh edhe per Adamin dhe Even nuk me duket se ky eshte vendi, por nuk dmth se une nuk do te isha i interesuar per te diskutuar edhe a ka Zot , a s’ka Zot, a eshte me mire me nderzim artificial, apo eshte me e frutshme ta lesh ne deshire te gjese se gjalle.
Dhe po, absolutisht nuk ka asnje lidhje shkakesore midis Adamit, Eves, Richeleiu-t, D’Artagnanit a ku di une tjeter, ne daç seriozisht, ne daç me shaka. Demokracia nuk ka nevoje per mish per top, demokracia e ka lujt trickun e vet kur i ka mbushur mendjen njerezise qe eshte sistemi me i mire. Si thua?
Riperseris me qarte: ajo qe te duket ty, te duket vetem ty. Dhe vetem kaq, asgje me teper, nese nuk do me diskutu, por nuk vendi ketu me e diskutu, pse te duket keshtu vetem ty ose edhe ndonje tjetri. Pavarsisht se ne demokraci legjitimiohet me tu duk gjerat sipas qefit subjektiv, mos kujto se nuk mund te analizohet pseja e qefit e njerit apo tjetrit. Sepse ndryshe vihej ne dyshim ekzistenca e te vertetes, e cila nuk varet si i duket njerit apo tjetrit. E verteta nuk eshte sipas qefit te njerit apo tjetrit.
Po te rishikosh me vemendje komentet e mia ne kete teme, do te vesh re se e kam rraf temen kryq e terthor, nga çdo pikpamje, nga ajo me konkrete, tek ajo me metafizike. Kam permend Adamin dhe Even vetem per te treguar se nje problem mund ta shohesh nga perspektiva te ndryshme, nga kend veshtrime te ndryshme, dmth sa me teper te zmadhosh kendin e veshtrimit, aq me teper zoteron problemin. Keshtu ndodh edhe kur veshtrojme rendom me sy nje gje çfardo ne jeten e perditeshme. Akti i shikimit me sy eshte çeshtje perspektive, Po njesoj akti i vezhgimit te nje problemi çfardo ne jeten e perditeshme eshte çeshtje perspektive. Kush eshte kal karroce, sheh dhe vezhgon si kale karroce, eshte gjithnje brenda temes te terheqjes se karroces. Kush eshte shqiponje sheh dhe vezhgon me tjeter perspektive, dmth nga kendveshtrimi i kalit te karroces, shqiponja eshte me perkufizim jashte temes.
Dalja jashte temes eshte çeshtje motivacioni, pavarsisht nga reagimet dhe sherret idjote ku kam shkelur edhe une ne drrase te kalbur, motivacioni im ne komentim ne çdo teme ka qene te rritet perspektiva ne menyre qe sqarohet dhe kapet me mire problemi. Kurse akuza per dalje jasht teme eshte bere si nje lloj diktature personale (e lejuar ndoshta vetem nga moderatoret qe kane mision publik). Dmth tjetri akuzohet ka dale jasht teme, ose se eshte troll, sepse thote nje gje qe ne nuk i shkon per shtat akuzatorit.
Konkretisht ne kete teme, jo vetem kam dale jasht teme, por jam perpjekur te tregoj se vete tema eshte jasht teme. Akoma me konkretisht thelbi i muhabetit tim eshte eshte nje e vertete e madhe e zbuluar nga matematikani Godel (qe besonte ne Zot ha ha jasht teme), qe nuk ekzistojne sisteme autoreferenciale. Zbulimin ne fjale e ka bere ne menyre specifike per sistemin e artmetikes, qe eshte thjemeli i matematikes. Por vlen kudo si zgjidhje e nje problemi logjik.
Qe ku dola perseri jasht teme, per te hyre perseri qe te sqaroj temen. Thelbi i diskutimit tim ne kete teme eshte qe edhe politika nuk eshte autoreferenciale, ka nevoje per aksioma qe urdherohen nga jasht saj. Akoma me konkretisht qe politikani, si i 45, ashtu dhe i 90-tes, nuk mund te shpalle te verteta, te drejta, pajtim kombetar etj, referuar vetem politikes. Pra politikani duhet t’i referohet nje sistemi tjeter nga jasht politikes, dhe nje personaliteti nga jasht politikes.
Se kush eshte ky personazh, ketu ndalem se mund te akuzohem per dalje nga tema.
Gjithashtu, per te njejten arsye nuk i pergjigjem dot kesaj pyetje qe me ke bere:
“Demokracia nuk ka nevoje per mish per top, demokracia e ka lujt trickun e vet kur i ka mbushur mendjen njerezise qe eshte sistemi me i mire. Si thua?”
Po deshe pergjigje merr leje tek A.V. ose kush tjeter kryen rolin e moderatorit ne blog.
Psikopat, a e ke provuar ndonje here te vesh dy pasqyra te rrafshta perballe njera tjetres? Nqs jo, te ftoj ta besh, nqs e ke bere me siguri ke pare qe ky diskutimi tend, ne kete teme te pakten, eshte tamam si pamja qe shef atje dmth pasyra e pare pasqyron te dyten qe nderkohe ka pasqyruar te paren qe nderkohe ka pasqyruar te dyten dhe vehten e vet, e keshtu me rradhe pa fund.
A e kupton qe kur TE DUKET TY se po e ben vehten me te qarte, vetem sa shton numrin e fjaleve pa thene asgje te re? Mos kujton se duke futur kalin dhe shqiponjen ne kete diskutim e bere me te qarte Adamin? Ti mesa duket nuk e ke kuptuar ende qe ka raste kur eshte me e dobishme te shohesh vetem pemen dhe ta neglizhosh pyllin (kali ia fut shqiponjes ne kete rast), sikurse ka raste kur eshte me e dobishme te shohesh pyllin dhe te mos merresh me pemet e vecanta (ketu shqiponja ka epersi, po vetem ne te pamet, se po nuk kuptoi qe po shef pyll, perseri kali ia fut).
Nejse une po ndalem ketu se nuk po du me i gjujt mo kalit te ngordhun, demek ketij diskutimi, duke qene dakord me ate qe thua ti:
“….ajo qe te duket ty, te duket vetem ty…”. por kur “ty” je ti.
Mos u bej merak, e di mire qe kam vite qe vete fol e vete degjoj, dmth bej lojen e pasqyrave qe thu ti. Ç’te besh gjithsekushi ka fatin e tij. Por di gjithashtu mire qe po te bej durim, do te vije nje dite qe kjo situate do marre fund.
—————————————————-
“Ti mesa duket nuk e ke kuptuar ende qe ka raste kur eshte me e dobishme te shohesh vetem pemen dhe ta neglizhosh pyllin … , sikurse ka raste kur eshte me e dobishme te shohesh pyllin dhe te mos merresh me pemet e vecanta … .”
Ti me sa duket nuk ke lexuar ende qe kam shkrujt edhe kalin e karroces (konkrete, pemet e veçanta), edhe per shqiponjen (metafiziken, pyllin):
“Po te rishikosh me vemendje komentet e mia ne kete teme, do te vesh re se e kam rraf temen kryq e terthor, nga çdo pikpamje, nga ajo me konkrete, tek ajo me metafizike.”
Lutem mbylleni me kaq këtë degëzim të debatit.
Meqe ne artikull zgjidhja propozohet te vije nga historianet, gje qe ne teori eshte absolutisht e vertete, po ndjek me vemendje debatin Xhufi-Ndreca. Xhufi thote qe nuk e ka vetem per Ndrecen.
Pas Ndrecens qe nga fundi ia mori polifonise per Daje Semin, Daje Andonin dhe Lala Gjonin doli Xhufi me nje hartim, ku ne nje moment pashe te mungonte fraza e duhur:
– Kaaa-linka, kalinka, kalinka moya
Ne replikat e radhes perfytyroj Ndrecen ne versionin kaubojs, kemisha me kutira shumengjyreshe, qe kendon country, kurse Xhufi me kominoshe qe kendon, ne njeren dore kazmen atdheun ndertojme, ne doren tjeter pushken, fitoret i mbrojme.
Per Mithatin nuk u fol fare deri tani, zero absolute, ky sikur s’ka ekzistuar ndonjehere, duket si koncept ombrelle dhe jo njeri prej mishi e kocke.
I vetmi citim konkret qe sjell Xhufi eshte Skender Muçoja, i cili sipas majorit anglez John Bull, i paska folur me ne fund hapur per politiken e Ballit kombetar dhe bashkepunimin me gjermanet. Kjo gje mund te jete absolutisht e vertete ose John Bull-i nuk e ka kuptuar mire Muçon, por pyetja e Muços per John Bullin tek citimi eshte konkrete:
– Më deklaroi se gjermanët një ditë me siguri do largohen nga Shqipëria, por kush do t’i dëbojë komunistët”?
Ky Anglezi kaq shume i dashur per Ndrecen, çfare beri ky anglezi per t’i debuar komunistet ? Te gjithe e dime qe beri nje mullar te madh me bajga, si bejne fshataret per ta ruajtur e perdorur si pleh per arat e tyre.
Ca beri kjo bota e lire e Ndreces per Shqiperine ?
Anglezi kishte interes te furnizonte shqiptaret me armatime ne luften kunder gjermaneve, me armet angleze u furnizuan partizanet, psh Brigada I Sulmuese kishte kryesisht armatim anglez, po ajo Brigade I Sulmuese qe u dallua per sulmet e para kunder ballisteve.
Ketu secili ben hesapet e veta, armatos te tjeret per hesapet e veta, secili i armatosur i perdor armet e marra per hesapet e veta dhe ketu akoma vlen pyetja, po per Shqiperine e shqiptaret kush luftoi ?
Unë e gjej kurioz faktin se e vetmja figurë e reabilituar nga Balli Kombëtar prej Rilindjes është ajo e një pinjolli të Rilindjes së vërtet.
E di që duket sipërfaqsore, joesenciale, dhe pakuptim. Reabilitimi i një pinjolli të Rilindjes Kombëtare, nuk e bën patjetër Rilindjen e sotme trashëgimtare të së parës. Vallë a ka idiotë që vazhdojnë të besojnë në kësi gjërash? Por prapë, e imagjinoj Ramën se si turfullon ndërsa ndihet i keqkuptuar prej të vetëve.
Gjithësesi, sipërfaqsorja dhe budallalëku tek politikanët shqipëtar nuk është se mungon edhe në gjëra më të rëndësishme si: ekonomia, politikat sociale, kultura, dhe çështje të tjera të ditës. Ndaj në këtë rast nuk ka ndonjë gjë të jashtëzakonshme.
Siç e dëshmoi dje edhe një Yll i gazetarisë shqiptare – gjithmonë pasi i kishte ngjyer vet më parë gazetat me diarre, a.k.a. fake news – gjithë politika dhe mediat shqiptare janë një diarre e madhe.
Për të gjetur tradhëtarët e kombit nuk ka nevoj as të kthehesh tek periudha gjatë apo pas luftës së dytë botërore. Boll të shohësh politikën dhe gazetarinë e sotme. Po të gjykosh nga mënyra se si sillen, kur dihet se sot e vërteta nuk fshihet dot lehtë, të bëjnë të mendosh se në të njëjtat situata me baballarët e tyre, probabiliteti se mund të silleshin edhe më keq duhet të jetë shumë i lartë.
Kjo klasë politike nuk reabiliton as dënon dot kënd. Qoftë ky komunist, ballist apo kolaboracionist. Këto kanë aftësinë veçse të të ndyjnë, sepse janë më të pafytyrët moralisht.
@Ernest Nasto
Jo, ndjese, e kisha me kolaboracionizmin aktiv ne pergjithesi. Jo se Balli i permbushte te gjitha pikat qe te quhet i tille.
Vërej diçka: nuk ka mbetur njeri pa shprehur opinionin e vet, në lidhje me rehabilitimin e M. Frashërit – në mediat elektronike, në shtyp, në TV, kushedi ku tjetër. Disa e quajnë këtë gabimisht “demokraci”, të tjerë, po aq gabimisht, “liri të fjalës”. Historianët i sheh të ulur në një sofër virtuale me politikanë, qytetarë, njerëz pa fytyrë (anonimë) dhe gjithfarë zërash të tjerë – të larë dhe të palarë. Por a nuk do të kish qenë mirë që ky debat të ish bërë, në formë më dinjitoze, para se të merrej vendimi se ç’do të bëhej me eshtrat e Frashërit? Përndryshe, vështirë ta luftosh dyshimin se e gjithë kjo zallahi është ngritur për të tërhequr vëmendjen larg gjërave të tjera, më pikante (duke filluar nga Air Albania) dhe për të mos e lënë miletin të mërzitet. Më duhet edhe të vë në dukje diçka tjetër – shumë nga ata që flasin po më duken të pazotët për të kuptuar se opinioni në daç i mirë në daç i keq që kanë për Mitatin dhe Ballin e tij Kombëtar nuk ngre asnjë peshë në ecurinë e gjërave, meqë një figurë historike nuk rehabilitohet me vota, as me referendum dhe as duke u telefonuar a dërguar SMS debateve televizive. Prandaj edhe pozicionimi në lidhje me këtë ngjarje nuk i referohet aq ngjarjes vetë, sa riprodhimit të llogoreve, në çarjen që vazhdon t’ia marrë shpirtin shoqërisë shqiptare dhe ku gjëllijnë, si krimba, demagogët dhe populistët. Do të më thonë: gjithsekush “ka të drejtë të ketë mendimin e vet”; çfarë është e pamundur të kundërshtohet – vetëm se prej qytetarëve çfarëdo pritet diçka më frytdhënëse, se kultivimi i opinioneve pa vlerë praktike. Rehabilitimi i Frashërit, ashtu siç u ndërmor dhe si u realizua, është çështje institucionale – edhe pse duhej promovuar nga Presidenti ose parlamenti, jo nga ekzekutivi (i cili nuk mund të marrë përsipër të korrigjojë a të rishkruajë historinë); dhe në çdo rast duhej një konsultim i kujdesshëm me historianë të “kampeve” të ndryshme, që nuk ndodhi. Tani që kemi përpara faktin e kryer, le të kujtojmë që për çështje të tilla qytetarët e kanë shprehur ose do ta shprehin opinionin e tyre me votë, i cili është i vetmi opinion që ngre peshë, për shumicën prej nesh.