nga Agron Alibali
Hyrje
Gushti 2020 ka qëlluar muaj më i nxehtë se zakonisht në Mesdheun Lindor. Krahas vapës stinore nuk përjashtohet që të kemi edhe një konflikt të armatosur midis Turqisë e Greqisë, dy vendeve fqinj dhe anëtare të NATO-s. Në kohën kur ky shkrim u dërgua për botim [13 gusht 2020] pati njoftime për përplasjen e parë midis luftanijeve turke që shoqëronin anijen eksploruese Oruç Reis dhe atyre greke në Mesdheun Lindor.
Shkas për situatën e ndezur janë mosmarrëveshjet për hapësirat detare midis këtyre dy vendeve në rajonin ku ndërthuren interesa shumëplanëshe midis tri kontinenteve. Në sfond janë edhe zhvillimet ushtarake në Libi, dhe sidomos zbulimi i rezervave të konsiderueshme të gazit në disa zona të Mesdheut Lindor, projekti për gazjellësin EastMed si dhe eksplorimet e ndërmarra në rajon nga ana e anijeve turke.
Lëndën e kemi trajtuar edhe më parë tek revista Peizazhet e Fjalës.[1] Mirëpo ngjarjet po zhvillohen me shpejtësi, duke sjellë edhe ndërlikime në të drejtën ndërkombëtare të detit me efektet ndaj Shqipërisë. Këto të gjitha do t’i analizojmë herë pas here në këto faqe. Në shkrimin e parë do të përqendrohemi tek thelbi i konfliktit, si dhe tek kushti që mendojmë se lipset të vendosë Shqipëria përpara fillimit të negociatave me Greqinë.
Këndvështrime të kundërta në të drejtën ndërkombëtare
Thelbi i përplasjes, nga pikëpamja e së drejtës ndërkombëtare, është mbivendosja hapësirave detare të ishujve grekë në Mesdheun Lindor me ato të dheut kontinental turk përballë tyre.
Në mënyrë të thjeshtuar, tri janë hapësirat detare kryesore: (i) deti territorial, me gjerësi deri në 12 milje detare, ku shteti ka sovranitet të plotë; (ii) shelfi kontinental, që i njeh të drejta sovrane shtetit bregdetar në lidhje me shtratin e nëndetit dhe pasuritë e tij, dhe (iii) zona ekskuzive ekonomike [ZEE], që përmbledh shtyllën ujore dhe që shtrihet mbi shtratin e nëndetit.
Pikëpamja greke është se ishujt gëzojnë apo gjenerojnë shelf kontinental dhe zonë ekskluzive ekonomike njëlloj si dheu kontinental. Rrjedhimisht, si mënyrë delimitimi duhet përdorur mesorja e baraslarguar.
Pikëpamja turke është se, në rastet kur hapësirat detare që do të përfitonin ishujt përplasen apo mbivendosen me ato to dheut kontinental, ishujve u garantohet vetëm Det Territorial. Hapësirat e tjera detare të tyre që mbivendosen me dheun kontinental që i gjeneron gjeologjikisht ato përcaktohen në bazë të “ekitésë” [equity], sipas së cilës dheu kontinental prevalon.
Le të marrim si shembull ishullin e Kastellorizos, që i takon Greqisë, me sipërfaqe prej 9.2 km2. I ndodhur vetëm 1 milje nga bregu i Turqisë, ose nga masa kontinentale e Azisë, sipas pikëpamjes greke Kastellorizo gjeneron 40 mijë km2 shelf kontinental dhe ZEE.[2]
Fig. 1 – Hartë e delimitimeve në Mesdheun Qendror e Lindor sipas pikëpamjes greke. Burimi: https://tinyurl.com/yylfu643
Kurse sipas pikëpamjes turke, ky ishull gëzon vetëm Det Territorial prej 6 m. d. Përtej kësaj hapësire, shelfi kontinental dhe ZEE i takojnë Turqisë.
Fig. 2 – Harta e delimitimit në Mesdheun Lindor, sipas pikëpamjes së Turqisë.
Segmenti F – E është kufiri detar me Libinë;
Segmentet E – D – C përbëjnë mesoren e barazlarguar me bregun e Egjiptit;
Segmenti B – A është kufiri me Qipron Veriore; Burimi: Anadolu Ajensi, 7/12/2019.
Sikurse mund të krahasohet nga hartat e mësipërme, ishujt grekë, sipas pikëpamjes greke, gjenerojnë të trija hapësirat detare, dhe kësisoj ushtrojnë efekt pengues [cut-off effect] ndaj projeksionit detar të bregdetit turk. Kurse pikëpamja turke është se, përveç Detit Territorial, ato nuk gjenerojnë shelf kontinental dhe ZEE në raport me projeksonin e bregdetit turk [zero effect].
Përplasja ka rëndësi themelore përtej kontekstit të vet rajonal. Ajo ndikon drejtpërdrejt në delimitimin e hapësirave detare në Jonin Verior midis Shqipërisë dhe Greqisë. Nëse zbatohet pikëpamja greke, Korfuzit verior dhe ishujve të Diapontit u takojnë hapësira të konsiderueshme detare që, përndryshe, do t’i takonin dheut kontinental shqiptar.
Varg marrëveshjesh delimitimi
E gjithë kjo situatë është ndërlikuar më tej nga një zinxhir veprimesh e kundërveprimesh. Këtu do të veçojmë këto zhvillime të rëndësishme në të drejtën ndërkombëtare të detit:
- Marrëveshja Detare Turqi – Libi të 27 nëntorit 2019;
- Marrëveshja për Delimitimin e ZEE midis Italisë e Greqisë e 9 qershorit 2020;
- Marrëveshja për Delimitimin e ZEE midis Greqisë dhe Egjiptit e 6 gushtit 2020.
Për këto akte të rëndësishme, le të themi që në fillim se Marrëveshja Itali – Greqi për zonat ekskluzive ekonomike përbën, sipas mendimit tonë, një veprim jo miqësor ndaj shtetit shqiptar nga ana e dy fqinjëve. Minimalisht Shqipëria duhet të ishte konsultuar si dhe të kishte marrë pjesë në bisedime trepalëshe në lidhje me segmentet veriore të marrëveshjes. Por për këtë do të shkruajmë më gjerë në ditët e ardhshme.
Nga pikëpamja gjeopolitike, këto zhvillime janë shoqëruar me reagime shpeshherë të papritura nga disa lojtarë të tjerë, dhe pa asnjë lidhje me kontekstin gjeografik përkatës. Veçojmë këtu qëndrimet e habitshme të Francës dhe vringëllimën e armëve të flotës franceze në Mesdheun Lindor. Kujtojmë se deri tani nuk ka të dhëna se flota turke të jetë shfaqur gjëkundi rrotull brigjeve të Marsejës apo Nicës…
Shqetësim përbëjnë edhe qëndrimet e organizmave të BE-së, kinse në kuadrin e “solidaritetit” evropian. Gati gati të krijohet përshtypja se Këshilli Evropian dhe organizmat përkatëse kanë marrë rolin e njëfarë gjykate supreme, dhe të njëanshme, për të drejtën e detit dhe lëshojnë opinione kinse në emër të saj dhe së drejtës ndërkombëtare, por që në thelb përbëjnë shkelje flagrante të saj. Këto qëndrime të paarsyeshme i kanë çelur rrugën, sipas njoftimeve të fundit, rolit konstruktiv, neutral e ndërmjetësues të Zvicrës.
Nga ana e vet, Greqia është përpjekur fort të izolojë Turqinë, duke ndërsyer BE-në, dhe duke u përpjekur të krijojë një “bosht” Greqi – Qipro – Izrael, Itali, Francë, në dukje në kuadrin e shfrytëzimit të burimeve të gazit në shtrat detin e Mesdheut Lindor. Mirëpo “boshti”, sipas pritshmërive greke, ka mëtime më të thella, aq sa, siç përmendet në shtypin grek, zyrtarë izraelitë ua kanë thënë troç kundërpalës greke se “Izraeli nuk do të bëjë luftën e Greqisë…”.
Si po ndiqen zhvillimet në Shqipëri?
Të gjitha këto zhvillime po ndiqen në Shqipëri me njëfarë indiferentizmi, si dhe me një dozë jo të pakët “lajmesh të rreme”. Ndërkohë që, me siguri zyrtarë të shtetit shqiptar që merren me rajonin janë duke i ndjekur me vëmendje ato, të krijohet përshtypja se në Tiranë ka një farë paqartësie lidhur me të drejtat sovrane të Shqipërisë në hapësirën e Jonit Verior që ndikohen drejtpërdrejtë ose tërthorazi nga këto zhvillime të rëndësishme.
Shtypi, nga ana e vet, nuk ndihmon në sqarimin e opinionit publik. Lajmet merren të gatshme nga kushedi ku, vetëm sa përkthehen dhe u kôhen shqiptarëve sikur të jenë të vërteta absolute. Një e pavërtetë e fundit ishte refreni se fregatat dhe anijet turke po eksplorojnë “në ujërat greke”.[3] E vërteta është ndryshe: nuk ka asnjë njoftim që autoritetet turke të kenë cenuar edhe një milimetër të Detit Territorial të ishujve relevantë grekë. Eksplorimet bëhen vetëm në shelfin kontinental “të kontestuar”, përtej Detit Territorial të ishujve grekë.
Tjetër njoftim i shtypit shqiptar, kësaj radhe me bazë reale, është se Greqia tani po vijon ofensivën e vet diplomatike për mbylljen edhe të Marrëveshjes Detare e Shqipërinë. Referenca lidhet me një intervistë të fundit të Ministrit të Jashtëm Dendias. Pyetjes së gazetarit nëse tani ishte radha e Marrëveshjes Detare me Shqipërinë, z. Dendias u shpreh se “problemi është paksa i komplikuar….[por] këtë çështje do ta zgjidhë politika e jashtme greke. Nuk ka pike dyshimi për këtë”.[4]
Pa anuluar Ligjin e Luftës nuk mund të ketë negociata të reja
Mirëpo, z. Dendias mund të mbajë parasysh se ka ca gjëra të tjera që duhen zgjidhur paraprakisht në raportet dypalëshe. Qeveria shqiptare nuk duhet të hyjë në negociata me qeverinë greke nëse kjo e fundit nuk shfuqizon ex tunc Dekretin Nr. 2636/1940 për Gjendjen e Luftës me Shqipërinë. Miqve grekë mund t’u thuhet shprehimisht kaq: “Nuk ka negociata ndërkohë që Ligji i Luftës është në fuqi”!
Dihet se në vitin 1945 Aleatët e Mëdhenj shpartalluan nazifashizmin. Pranohet, po ashtu, se Shqipëria [me 7 prill 1939] dhe Greqia [me 28 tetor 1940], ishin ndër viktimat e para të Luftës II Botërore. Pak më vonë Greqia [prill 1941] dhe Shqipëria [shtator 1943] u pushtuan edhe nga nazistët. Mbreti i Shqipërisë dhe i Greqisë u detyruan të largohen nga vendi si rrjedhojë e pushtimeve.
Të dy popujt u ngritën, rrëmbyen armët dhe u rreshtuan përkrah Shteteve të Bashkuara, Britanisë së Madhe dhe Bashkimit Sovjetik deri në fitoren përfundimtare. Aktet e qeverive kuislinge përkatëse, në Athinë e Tiranë, ishin juridikisht të pavlefshme.
Aleatët e Mëdhenj kurrë nuk e konsideruan të mirëqenë deklaratën e luftës të qeverisë kukull në Tiranë. Shqipëria e pushtuar u shpalli luftë atyre, por ata nuk e morën seriozisht atë akt. Shtetet e tyre nuk ishin kurrë në gjendje lufte me Shqipërinë. Kjo del qartë, për shembull, në një numër dokumentesh zyrtare të kohës të Departamentit amerikan të Shtetit.
Mirëpo kjo shpaloset edhe në aktet e tjera të administratës amerikane. I tillë ishte një emision pullash amerikane, Seria e Vendeve të Pushtuara, si akt solidariteti i popullit amerikan, nismë kjo e drejtpërdrejtë e Presidentit Roosevelt, vetë një filatelist i thekur.[5] Kështu me 12 tetor 1943 u emetua pulla amerikane me flamurin grek. Kurse me 9 nëntor 1943 u emetua pulla amerikane me flamurin shqiptar.
Dy popujt më të lashtë në Ballkan kanë lidhje të fuqishme historike midis tyre. Ata kanë qenë në të njëjtën anë edhe në Luftën e Dytë Botërore. Mirëpo qëndrimi kokëfortë dhe absurd i Greqisë për mosabrogimin as 79 vjet më vonë të Ligjit të Gjendjes së Luftës me Shqipërinë është jo vetëm shkelje flagrante e së drejtës ndërkombëtare. Ai përbën edhe akt fyes dhe përçmimi ndaj fqinjit verior.
Diplomacia greke flet nga mëngjesi deri në darkë për respektimin e së drejtës ndërkombëtare. Le ta marrim të mirëqenë këtë qëndrim dhe t’i bëjmë thirrje që të mos ndajë fjalët nga veprat, duke abroguar dekretin famëkeq.
Diplomacia shqiptare nuk duhet të ngurrojë as një grimë që çështjen e abrogimit të Ligjit të Luftës ta vendosë në krye të agjendës dypalëshe. Qeveria konservatore greke e z. Miçotaqis dhe Presidentja e re Sakellariou mund të shihen si faktorë pozitive në këtë drejtim. Në rrafshin e brendshëm, pritshmëritë janë që nismës së Tiranës t’i bashkohet edhe opozita e vendit, e cila historikisht ka patur lidhje të mira me të djathtën greke. Synimi i përbashkët është i qartë: abrogimi ex tunc[6], pa vonesë dhe pa kushte i Dekretit Nr. 2636 /1940 të Gjendjes së Luftës me Shqipërinë.
Përndryshe, pa këtë abrogim nuk mund të ketë klimë normale, të mbështetur në barazinë dhe mirëbesimin në negociatat dypalëshe për delimitimin e hapësirave ujore në Detin Jon.
© 2020, Agron Alibali. Të gjitha të drejtat të rezervuara.
*Në ballinë: Edward Lear, Garf Harbor, Malta, 1866, mirënjohje RISD Museum, numri i objektit 69.154.57
[Pjesa (ii) – Memorandumi i Mirëkuptimit Turqi – Libi (27 nëntorit 2019) dhe efektet e mundshme në delimitimin e Detit Jon.
[1] Deti Jon si Det i Paqes, Pjesa I tek https://peizazhe.com/2018/06/05/deti-jon-si-det-i-paqes/ dhe Pjesa II tek https://peizazhe.com/2018/10/28/deti-jon-si-det-i-paqes-ii/
[2] Shih reagimin e palës turke tek: http://www.mfa.gov.tr/, konkretisht në lidhjen: https://tinyurl.com/y43qgtu4 Turqia nuk është palë e Konventës UNCLOS. Qëndrimi grek bazohet tek Neni 121 i saj. Qëndrimi turk mbështetet në praktikën dhe jurisprudencën përkatëse.
[3] Shih p.sh. titullin e lajmit: “Greqia i kërkon Turqisë të ndalojë shpimet për gaz në ujrat grekë”.
https://tinyurl.com/y3hrmu3a
[4]Intervistë e z. Dendias me SKAI TV, 7 gusht 2020; https://tinyurl.com/yynddhuf
[5] “President Franklin Roosevelt himself is credited with having chosen the design concept in 1942, and particularly with having preferred an allegory of liberation and redemption rather than one of martial gallantry. The proposal to use national flags as the main subjects came from the State Department.” MODERN COMMENTARY, The Overrun Countries Stamps of 1943 and 1944, by Ken Lawrence; Wartime Issues of Commemorative Postage Stamps, https://www.rfrajola.com/2K17/KLOverun.pdf
[6] Ex tunc – absolutisht e pavlefshme dhe pa kurrfarë efekti juridik retroaktiv, d.m.th. qysh në momentin kur është miratuar.
Ne 1940 greket moren premtimin e Anglise per pushtimim e Korces dhe Gjirokastres ne fund te luftes. Keshtu qe Greqia nuk e shfuqizon ligjin e luftes pa marre Korcen dhe Gjirokastren. Sigurisht qe ne rast se konflikti kalon ne lufte mes Turqise dhe Greqise, duke marre parasysh fitoren e pritshme turke, do te ishte ne leverdine e Shqiperise qe te rreshtohej krah Turqise. Gjithsesi, pretendimet greke jane shume absurde, ajo harta ku hapesira mes Rodit dhe Qipros e le Turqine pa gje, eshte harte skandaloze qe mund te prodhohet vetem pasi Greqia e Qiproja te fitojne nje lufte kunder Turqise. Dmth Franca mund te mendoje se do beje bullizem ne Mesdheun Lindor, po Turqia nuk mund ta pranoje nje harte te atille pa lufte. Dhe pershtypja ime eshte qe Turqia i ka kapacitetet denografike, industriale dhe teknologjike, qe te fitoje nje lufte konvencionale kunder Greqise e Frances ( Franca e sotme eshte nje gjel i shpuplosur apo gjelastrak i rrjepur, qe thjesht ka atomiken, cka eshte deshmi se traktati i mosperhapjes te armeve berthamore eshte kthyer ne nje traktat teresisht te padrejte dhe antihistorik).
Keshtu qe Greqia nuk e shfuqizon ligjin e luftes pa marre Korcen dhe Gjirokastren. ..”
Po pse nuk e marrin ?Cfare I pengon,pervec unitetit tone te pathyeshem Parti -Popull?
Kur ishte uniteti, greket i shihnin qytetet me teleskop.
Arsyeja gjithsesi eshte se Bashkimi Sovjetik dhe Amerika e njohen Shqiperine si vend i pushtuar, duke ia djegur Anglise premtimet ne duar.
Autori e fut edhe Angline bashke me BRSS dhe SHBA, por ne te vertete Anglia i kish premtuar Greqise Korcen dhe Gjirokastren dhe vetem pasi BRSS e SHBA nuk i miratuan keto premtime, u detyruan edhe anglezet te hiqnin dore.
Dicka e ngjashme me L1B, kur Anglia (e Franca ) i premtoi Italise, Greqise e Serbise nga nje cope Shqiperi seciles, por doli Amerika e tha, nuk miratoj asnje protokoll te fshehte, per te cilin s’kam qene ne dijeni para se te hyj ne lufte.
Ajo pulla postare tek artikulli eshte shpetimi i dyte i Korces dhe Gjirokastres fale Amerikes dhe te dyja heret kunder Anglise.
Nga ana tjeter, Shqiperia i ka shpallur luftes edhe Anglise ne 1940 dhe askush nuk na thote nese parlamenti anglez e ka abroguar ligjin e luftes apo jo dhe keshtu shteti shqiptar ta perdore ate abrogim ne bisedimet me Greqine.
Shteti shqiptari pasluftes nuk ka abroguar as ligjin e luftes kunder Greqise e as ate kunder Anglise, sepse prej 7 prillit territori u njoh si i pushtuar, keshtu qe nuk e njohu veten si trashegimtar te atij italo-shqiptar qe u krijua pas pushtimit italian, por si trashegimtar te shtetit shqiptar para 7 prillit 1939.
Shteti ka te drejte ta zgjedhe vete nese do te jete ose jo trashegimtar i nje entiteti shteteror te meparshem, keshtu qe shteti komunist zgjodhi te jete trashegimtar i shtetit zogist dhe jo bashketrashegimtar i shtetit Italo-shqiptar te 1939 dhe aq me pak te Shqiperise se cliruar fale gjermaneve ne shtator 1943.
Pra, shteti grek ate ligj lufte e ka thjesht si gjethe fiku ne rast agresioni ndaj Shqiperise, sepse ligji nderkombetar nuk mund t’ia njohe vlefshmerine.
Mirëpo qëndrimi kokëfortë dhe absurd i Greqisë për mosabrogimin as 79 vjet më vonë të Ligjit të Gjendjes së Luftës me Shqipërinë është jo vetëm shkelje flagrante e së drejtës ndërkombëtare. Ai përbën edhe akt fyes dhe përçmimi ndaj fqinjit verior.
Per pjesen e pare kerkon pak sqarim se pse mosabrogimi i nje ligji perben shkelje te se drejtes nderkombetare dhe sesi kjo gje ndikon ne negociimin e marreveshjes se detit, pasi Shqiperia firmosi nje te tille me 2009. Gjykata Kushtetuese nuk e referoi asnjehere si argument bllokues apo kompromentues ligjin e luftes ne arsyetimin e vet per rrezimin e marrveshjes, ndonese ajo nuk u perfshi as ne pretendimet e PS-se si pale ankuse.
Sa per pjesen e dyte, repsekti fitohet. Dhe pikerisht pse fitohet dhe nuk jepet falas, ndoshta bota ka bere shpikjen e mrekullueshme te Protokollit qe te mundeson ta besh respektin si akt formal.
Ne fakt nuk eshte ndonje shkelje flagrante, sepse nuk ka nje traktat paqeje mes Shqiperise dhe Greqise, i cili nuk eshte ratifikuar nga parlamenti i Greqise. Ne rast se do te ekzistonte traktati i paqes do te ishte shkelje flagrante, sepse traktatet e tilla jane te detyrueshme te ratifikohen, parlamentin e urdheron Kushtetuta.
Ne rastin tone, parlamenti grek nuk ka ndonje urdher nga Kushtetuta greke qe te abrogoje ligjin e luftes, sepse nuk ka ndonje detyrim nderkombetar, dmth traktat, per te permbushur.
Kur Greqia ka bere traktatin e paqes me Italine, Italia e pasluftes nuk ishte e bashkuar me Shqiperine, pra traktati i paqes italo-grek nuk ka fuqi automatike ne lidhje me Shqiperine.
Nje gje kurioze me njefare lidhje, eshte qe ne Itali taksapaguesit paguajne ende nje akcize mbi naften qe u vendos gjate luftes se Italise Fashiste me Abisinine/Etiopine. Lufta ka mbaruar dhe paqja eshte bere para 75 vjetesh, por taksa/akciza e asaj lufte vazhdohet te paguahet, sepse ka qene pjese e nje ligji te kohes, i cili nuk eshte abroguar.
Pra, efektet juridike, dmth pagesat e takses, vazhdojne ende sot, sepse parlamenti italian nuk e ka abroguar ligjin apo normen perkatese rreth akcizes se luftes abisine.
Nqs, Greqia do te kete nevoje t’i shpalle lufte Shqiperise, ne fillim i duhet te abrogoje ligjin e 1940. Kjo do te thote se Greqia mund te na beje lufte pa qene e nevojshme te shpalle nje ligj te ri lufte.
Ne nga ana jone e kemi si justifikim legal ne rast se do te na duhet t’i bejme lufte Greqise, dmth i referohemi gjendjes se luftes qe parashikon ligji i paabroguar grek dhe i pergjigjemi ligjit grek te luftes me nje shpallje lufte nga ana jone dhe ligjin perkates. Keshtu do te ishim ne rregull para ligjit nderkombetar.
Psh ( hipoteze lufte ), ne rast se gjakrat nxehen dhe me ne fund pas 46 vitesh gjakrash te nxehura ( qe prej ceshtjes se ndarjes se Qipros), plas me ne fund lufta greko-truke ( kam dyshime se do plase, greku do te terhiqet), atehere do te ishte e parashikueshme ushtarakisht, qe greku do te terhiqet vazhdimisht deri ne Thesali, ku ka kufi te mire per te mbrojtur, para ‘last stand” ne Termopile ( njesoj ishte parashikuar edhe ne L2B, gjeografia ben te veten).
Kjo do te sillte nje vlere te Camerise per turkun, me qellim anashkalimin e mbrojtjes greke ne veri te Thesalise.
Pindi eshte njesoj i pakapercyeshem, nga edhe vlera e kufirit shqiptaro-grek per te marre Camerine e per t’i dale grekut nga krahet.
Parlamenti shqiptar ne kete moment i referohet ligjit grek te Luftes dhe i kunderpergjigjet atij ligji me nje ligj lufte. Keshtu, trupat turke anashkalojne Pindin dhe bashke me forcat shqiptare hyjne ne Cameri, deri ne Arte, duke e vene Thesaline ne pince.
Edhe pse parlamenti shqiptar mund t’i referohet atij ligji qe ne momentin kur gjithe forcat greke do te jene perqendruar kunder turkut ne Traki, eshte ceshtje teknike sa kapacitete kemi e sa do impenjohet greku ne mbrojten e kufirin me ne.
Pra, jo domosdoshmerisht mosabrogimi i ligjit te luftes nga ana e Greqise eshte shpate qe rri vetem mbi koken tone. Rri po njesoj si shpata e Demokleut edhe mbi koken greke.
Ne rast lufte kycin e Otrantos e kemi ne 🙂
Po ju paskeni qënë talent në planifikimin e strategjisë luftarake, si nuk ju kanë thirrur si këshilltar në kabinetin qeveritar?
Planifikimi i strategjise ushtarake nuk behet ne qeveri, por prej Shtabit te Pergjithshem dhe me siguri duhet te kete per cdo hipoteze: 1vs1, ne bashkepunim me bullgaret apo turqit, me apo pa Jugosllavine e Serbine kunder, me apo pa nderhyrje detare te ndonje fuqie te trete etj
Aty dua te them qe mund te jemi te dobishem per Turqine, sidomos po te kemi parasysh manovrat ushtarake ne kapitullimin e Greqise ne L2B.
Sidoqofte, as kjo qeveri e as ndonje tjeter nuk do e beje nderhyrjen, gjasat jane qe nqs do t’i duhet turkut, atehere turku do te investohet mes patrioteve shqiptare, per te kryer nje grusht shteti ne Shqiperi dhe qeveria e dale nga grushti i shtetit do te vepronte ne krah te turkut.
Mundet ndokush të shpiegojë, se si de jure, dy vënde në “gjëndje lufte” të vendosin mardhënie diplomatike midis tyre? Dhe nëse vendosin, si mund të konsiderohet ekzistenca.de facto e “gjendjes së luftës”?
Mbi te gjitha jemi vende anetare te NATO ,e qielli shqiptar patrullohet nga fluturaket greke nje vend I cili eshte teknikisht ne gjendje lufte me ne por qe me baze te artikullit 5 te NATO do na vije ne mbrojtje ne rast agresioni .
Nuk ka per ta shpjeguar askush sepse jemi ne ujerat e mitit 75 vjecar qe mban gjalle te majten dhe politiken shqiptare ne pergjithesi. E kupton edhe vete sesa interesa ka ne loje. Ja ta shpjegoj une, si e kam kuptuar kete pune.
Shteti komunist zgjodhi te jete trashegimtar i shtetit zogist, krejtesisht brenda normes nderkombetare te pranuar nga teoria e trashegimise se shteteve. Greqia nga ana e vet, e trajtoi Shqiperine komuniste si shtet i ndare nga shteti italo-shqiptar prej te cilit u sulmua ne tetor 1940.
Pra, per shtetin grek Shqiperia komunsite si trashegimtare duhet te paguante haracin e vet per humbjen, dmth premtimin anglez per Korcen dhe Gjirokastren.
Nga pikepamja e ngushte, formale, e se drejtes nderkombetare shteti italo-shqiptar qe u krijua nga bashkimi i kurorave dhe barazimi ligjor i shqiptareve me italianet, nuk dallonte shume nga shteti i Austro-Hungarise.
Njesoj si Austro-Hungaria qe ishte nje pakt i brendshem mes elitave austriake dhe hungareze, edhe shteti i Itali-Shqiperise, ishte nje pakt i brendshem mes elitave italiane dhe shqiptare per te pasur nje shtet te perbashket.
Nga ana tjeter, Italia kishte edhe mbeshtetje te gjere popullore ne Shqiperi ne 2 vitet e para, sepse beri propagande te forte nacionaliste shqiptare dhe investime te bollshme, perpos barazise ligjore mes italianeve dhe shqiptare qe ishte reale dhe te cilen e shfrytezuan shume shqiptare.
Tani, puna ishte keshtu, qe Aleatet e medhenj ose Aleanca e Qelbesirave si do quhej ne nje terminologji nacionaliste shqiptare, formalisht e futen Shqiperine tek vendet aleate-fituese, kurse kombin shqiptar e futen tek kombet humbese dhe lejuan masakrimin dhe spastrimin etnik si ne Cameri si ne ish-Jugosllavi.
Greqia, ne konsiderate te kombit shqiptar si humbes, i spastroi gjithe camet qe deshi dhe po ashtu vrau gjithe camet qe deshi. Por, meqenese Shqiperia si shtet ishte fituese, ngelej pa Korcen e Gjirokastren.
Keshtu qe Greqia nuk ia njohu Shqiperise, perzgjedhjen trashegimore dhe e quajti bashkepergjegjese per agresionin italian te tetor 1940.
Kuptohet qe ne njefare menyre edhe Greqia ka te drejte, por edhe Shqiperia ka te drejte, dmth Shqiperia ka te drejte me shume, sepse pushtimi italian i 7 Prillit ishte agresion tipik dhe gjithcka ishte farse, nuk kishte realisht nje shtet italo-shqptar, edhe pse juridikisht kishte dicka te tille dhe shume konkrete.
Tani, nuk duhet te presim qe studiuesit e historianet shqiptare te mos i bejne fresk politikes dhe ta thone troc, qe shteti i Shqiperise bazohet mbi gjakun e shqiptareve te shitur te jashtekufinjve, se politika 75 vjecare ne Shqiperi bazohet mbi vrasjen e shqiptareve te pafajshem e patriote.
Ky eshte pak a shume muhabeti, prandaj edhe prit vetem heshtje, injorim e harrese ne lidhje me pyetjen qe ngre.
Teroikisht duhet te na vije turp nga vetja, po turpin e kemi shtyre me buke e me gote vere.
Ju falenderoj per nderhyrjen Tuaj! Por une e drejtova pyetjen nisur nga nje nentitull ne shkrim, i cili thote:
“Pa anuluar Ligjin e Luftës nuk mund të ketë negociata të reja”.
Dhe me poshte autori vazhdon:
“Qeveria shqiptare nuk duhet të hyjë në negociata me qeverinë greke nëse kjo e fundit nuk shfuqizon ex tunc Dekretin Nr. 2636/1940 për Gjendjen e Luftës me Shqipërinë. Miqve grekë mund t’u thuhet shprehimisht kaq: “Nuk ka negociata ndërkohë që Ligji i Luftës është në fuqi”!
Pyes autorin: Mos ndoshta nje kusht i tille ishte plotesisht i perligjur nga rrethanat e atehershme dhe duhej vendosur para lidhjeve diplomatike nga qeveria komuniste? Aq me teper, kishte arsye te mjafta per ta vendosur nje kusht te tille, per faktin se Shqiperia nuk ishte anetare ne ate kohe e KSBE (sot OSBE) dhe nuk kishte firmosur deklaraten perfundimtare te saj. Apo mos ndoshta qeveria jone e asaj kohe vleresonte nje nga pikat e deklarates perfundimtare, e cila percaktonte se ” KSBE nuk do te njohe ndryshim kufijesh te vendosur me anen e perdorimit te forces”, deklarate qe Greqia si vend pjesmarres e kishte pranuar dhe firmosur?
Eshte pak e paqarte, se ku kerkon te arrije autori i shkrimit me kete sugjerim per qeverine tone. Vec nje arritje ne planin formal, cfare dobie tjeter mund te vinte nga nje ultimatum i tille?Per te mos thene, se nga buron forca e autorit qe sugjeron ultimatume ndaj nje fqinji qe ai edhe e cilson “miqve greke” dhe u ve kushte ultimative?
Shoh se kam bërë një gabim në këtë koment. Duhej shkruajtur: para lidhjeve diplomatike dhe jo demokratike siç gabimisht është shkruar. Nuk di nëse mund të ndërhyet për ta riparuar.
U kry.
Ai eshte ligj qe u leverdis te dyja paleve ne rast se nuk duan te bejne asnje marreveshje. Enver Hoxha e permende shpesh. Por ai ligj nuk njihet fare ne OKB, sepse Shqiperia ka hyre ne OKB, pa qene e detyruar te nenshkruante nje raktat paqe me Greqine, Angline apo Ameriken e Bashkimin Sovjetik. Italia perkundrazi ka qene e detyruar te nenshkruante traktat paqeje, dhe ne ate me Greqine Greqia fitoi ishujt e Dodekanezit, te cilet i kishte Italia qe pas luftes italo-turke 1911-1912. Tani nuk besoj se, autori apo cdokuah, perfshire Enver Hoxhen i kane kerkuar Anglise, Amerikes dhe Bashkimit Sovjetik shfuqizimet e ligjeve perkatese ndaj Shqiperise dhe as besoj se keto vende i kane shfuqizuar keto ligje, sepse eshte e panevojshme te shfuqizohen, persa kohe qe jane te pavlefshme per OKB-ne. Greqia nuk mund t’i drejtohet OKB dhe te kerkoje ndihme ae eshte ne lufte me nje shtet agresor po te OKB-se, Shqiperine dhe askush nuk mund te kerkoje ne OKB ndalimin e kesaj lufte qe nuk ekziston per OKB-ne. Meqenese Anglia gjate luftes e ndihmoi Greqine ushtarakisht dhe kur u terhoq prej sulmit gjerman ne prill 41, kishte ne Greqi 60-70 mije ushtare, atehere qitapet angleze, duhen marre per baze sepse Shqiperia ishte identikisht ne lufte si me Angline, si me Greqine dhe Anglia e Greqia ishin identikisht ne lufte me Shqiperine e Italine ose me Italo-Shqiperine ( kujtojme qe BS dhe Amerika hyne ne lufte). Nqs qitapet angleze thone se parlamenti anglez e ka shfuqizuar luften me Shqiperine, atehere merret qitapi dhe i cohet Greqise. Nqs qitapet angleze, thone qe parlamenti anglez nuk e ka shfuqizuar ligjin e luftes me Shqiperine, sikinder besoj, atehere ne radhe te pare i duhet kerkuar Anglise. Nga pikepamja mirefilli formale, pala jone s’ka pse e ze fare ne goje ligjin grek te luftes, persa kohe qe shteti shqiptar nuk e quan veten trashegintar qe shtetit me te cilin Greqia eshte ne lufte. Te gjitha keto qe ben pala shqiptare me 75 vjetesh, si bicim viktimizmi, lidhen me ate qe thashe me siper, me konsumin e brendshem ose me konsumimin e nje rrene tjeter ne te madhe, ate te legjitimitetit te partise komuniste dhe politikes 75 vjecare, si fitimtare te L2B dhe si patriote te medhenj ne proces.
Falemnderit për komentin. Kushtin e qeverisë komuniste, shprehimisht në trajtën ex tunc, e kam hasur në dokumente të Departamentit Amerikan të Shtetit për Shqipërinë të fillimit të viteve 1950. Pra, është kusht u hershëm, dhe nuk ka lidhje me KSBE-në. Duhet theksuar se ky qëndrim përbën edhe një nga konvergjencat e rralla midis Mbretit Zog dhe komunistëve.
Tjetër: nuk bëhet fjalë aspak për ultimatum. Por vetëm për demarshe diplomatike të bazuara në barazi, mirëbesim dhe reciprocitet. Çdo shtet përdor diplomacinë për mbrojtjen e interesave të veta në rafsh ndërkombëtar.
Është pozitive se marrëdhëniet dypalëshe kanë ecur përpara. Por dihet se ka edhe shumë trysni nga pala greke, sidomos në kuadrin e integrimit evropian, si dhe lëshime nga pala shqiptare. Një shembull është marrëveshja për varrezat e ushtarëve grekë në territorin shqiptar, që për shumë arsye është problematike. Shembull tjetër është fiksimi i qeverisë greke me çështjen e të drejtave të minoriteteve në Shqipëri, ndërkohë që vetë Greqia nuk njet minorieten në territorin e vet, dhe BE-ja e lejon këtë gjë…
Nëse Shqipëria ka shkuar, të themi tek gërma Q në marrëdhëniet dypalëshe, Greqia ka arritur, po themi tek G-ja, por ende nuk ka bërë A-në, d.m.th. abrogimin pa vonesë dhe pa kushte të Dekretit Mbretëror për Gjendjen e Luftës.
Sikurse përmenda më herët, është një pakicë e përbërë nga qarqe radikale me prirje “vorioepirote”, si dhe i ashtuquajturi para-shteti, që ndikojnë tek Presidenca greke për të mos e abroguar Dekretin Mbretëror. Shkrimi interesant nga Respublica jep informacion të rëndësishëm, por thelbi është se në Greqi ka edhe një rrëmujë juridike, të qëllimshme ose jo, që vonon zgjidhjen e kësaj çështjes. Sigurisht, ka edhe arsye tê tjera, burokratike, të natyrës ekonomike, si dhe një farë druajtje e mundshme nga lidhje hipotetike (por jo juridike dhe logjike) midis Ligjit të Gjendjes së Luftës dhe çështjes së minoritetit çam të Greqisë.
Gjithsesi Tirana nuk ka pse të ngurrojë që t’i thotë palës greke:” Le të invokojmë parimin “Pacta Sunt Servanda – marrëveshjet duhen zbatuar. Greqia thotë se është shtet që respekton të drejtën ndërkombëtare. E marrim të mirëqënë këtë gjë. Qysh në vitin 1987, në mos më herët, jeni angazhuar se Gjendja e Luftës nuk ekziston. De facto kjo është e vërtetë. Por de jure, sikurse vërtetojnë dokumentet tuaja zyrtare, Dekreti mbetet ende në fuqi. Kjo është çështje që ju takon ju ta zgjidhni, dhe që ndikon drejtpërdrejtë në marrëdhëniet dypalëshe. Hajdeni të bisedojmë edhe për çështje të tjera të marrëdhênieve tona, por ju lutem, hiqeni këtë ferrë sa më parë nga tavolina”.
Sigurisht, kjo mund të ngrihet dhe në kuadrin e NATO-s, siç e ngriti Presidenti Meidani në OKB. Rëndësi të madhe ka, natyrisht, edhe mbështetja e opozitës.
Abrogimi i Ligjit të Gjendjes së Luftës ka qenë një kusht i panegociueshëm i qeverisë shqiptare për normalizimin e marrëdhënieve me Greqinë. U mendua se kjo u zgjidh me një vendim të qeverisë Papandreu në vitin 1978 (në mos gabohem).
Kjo i hapi rrugë rindërtimit të marrëdhënieve dhe rritjes së shkëmbimeve në shumë fusha. Mirëpo, më vonë u mësua se, që vendimi i kabinetit qeveritar të kishte fuqi të plotë juridike, duhej të ishte anulluar formalisht Dekreti Mbretëror 2636/1940, çka bëhej vetëm me Dekret Presidencial.
Mirëpo presidenti i kohës, Sarcetaqis, refuzoi ta bëjë këtë gjë, duke qenë edhe nën trysninë e qarqeve radikale. Mjerisht Sarcetaqis u pasua nga një varg personalitetesh ultra-nacionaliste. Kujtojmë deklaratën e Presidentit Stefanopullos që arriti deri atje sa Luftën Italo-Greke ta quajë “Lufta Greko-Shqiptare” në fjalën e tij në prani të Presidentit Klinton në Athinë më 1999…
Megjithatë, paqartësia shqiptare për vlefshmërinë e Dekretit 2636/1940 vijoi deri rreth viteve 2005. Në atë kohë Ambasada e Shqipërisë në Athinë i kërkoi zyrtarisht opinion MPJ-së greke për vlefshmërinë e Dekretet në fjalë. Dhe voilá. Kjo u konfirmua me shkresë zyrtare nga MPJ greke!
Nga ai moment qeveria shqiptare e ka ngritur këtë problem shpesh me qeverinë greke. Një argument i hedhur në shtyp ishte se, meqë Shqipëria kishte vendosur shfuqizimin ex tunc të Dekretet si kusht të rilidhjes së marrëdhënieve, dhe meqë pala greke doli se nuk e kishte përmbushur kushtin, atëhre kjo përbente shkelje të së drejtës ndërkombëtare, më saktë të parimit se marrëveshjet e lidhura duhen zbatuar, ose Pacta Sunt Servanda. Presidenti Meidani madje e ngriti këtë gjë edhe në fjalën e tij në OKB.
E vërteta është se ka patur mirëkuptim dhe vullnet të mirë nga disa zyrtarë grekë, të cilët kanë shprehur haptazi kritika ndaj qënies në fuqi de jure të Dekretit. Megjithatë, sikurse përmenda, pengesa ka qenë tek Presidenca greke. Presidenti i fundit, Pavllopulos, ka qenë edhe ai pjesë e “falangës” po e quajmë, jo me disponim pozitiv ndaj Shqipërisë. Shpresa është se Presidentja e re, Sakellariou, një personalitet i respektuar dhe juriste e shquar, të jetë e çliruar nga munxat anti-shqiptare dhe t’i japë fund kësaj historie sa absurde aq edhe të pakëndshme.
Duke dashur të mos bëhem i bezdisur me ndërhyrje të mëtejshme dhe për ta mbyllur them se, në vënd të ultimatumeve, që do i bënte grekët të zbaviteshin shumë, mos ndoshta do të ishte më e udhes që Greqisë, në ndonjë forum apo mbledhje ndërkombëtare të rendësishme, jo ti kërkohej abrogimi i ligjit të luftës, por me sinqeritet dhe naivitet vetëm të pyetej, se përse i duhet dhe cila është arsyeja që nuk e abrogon këtë ligj absurd? Natyrisht, Greqia as skuqet dhe as zverdhet nga një situatë e tillë, pasi ata as që e dinë se çfarë është turpi përpara qëllimit që i kanë vënë vehtes, por të paktën pjesmarrësit në takim do ta merrnin vesh mirë se cila është arsyeja e këtij qëndrimi grek. Por ne, mjerisht, flasim dhe ngremë probleme atje ku askush nuk të dëgjon. Për të mos thënë se nuk janë të paktë edhe ata shqiptar që ju vjen mirë të mos na dëgjojnë fare.
Në vitin ’87
Megjithese ky shkrim eshte per ceshtjen e dëtit, diskutimet jane perqendruar ne ceshtjen e gjendjes se luftes midis Shqiperise dhe Greqise.
Duke e thene paraprakisht qe vete jam shume skeptik per egzistencen e kesaj gjendjeje, kam dy pyetje.
1. Kush mund ta inicoje procesin e heqjes se gjendjes se luftes ne parlamentin grek? A eshte ky tager ekskluziv i presidentit te republikes greke – nje republike parlamentare? Si zor ta besoj kete.
2. Si eshte e mundur qe parlamenti grek e ratifikoi marreveshjen e aderimit te Shqiperise ne NATO, nderkohe qe MPJ e Greqise qenka e mendimit qe gjendja e luftes eshte ne fuqi?
3. Si eshte e mundur qe NATO lejoi nje skenar te tille kaq fantastik ku dy vende jane edhe anetare te aleances edhe ne gjendje lufte me sho-shojin?
4. A ka ndonje evidence qe Greqia e njeh ne praktike dhe e zbaton gjendjen e luftes me Shqiperine? Sekuestro pronash, internim shtetasish shqiptare, moslejim te shtetasve shqiptare prane zonave kufitare apo instalimeve ushtarake etj?
http://www.respublica.al/2018/01/09/shqip%C3%ABri-greqi-nj%C3%AB-kronologji-e-ligjit-t%C3%AB-luft%C3%ABs
Ketu me lart eshte pikepamja e Ministrise se Jashtme te Shqiperise per ceshtjen e Ligjit te Luftes. Megjithate nuk u dha nje pergjigje se pse ekzistenca e ketij akti vjen ndesh me ligjin nderkombetar dhe si ai implikon negociatat per detin me palen greke. Aq me teper qe ne vitin 1996 ne firmosem Traktatin e Miqesise me kete vend.
Marreveshja e vitit 2009 hyn ne praktiken e marredhenieve dypaleshe dhe nese marrim ne konsiderate ketu pretendimin tone per ligjin e luftes, pra nje akt te legjislacionit te brendshem, edhe pala greke mund te deklaronte se nuk ka marreveshje me palen shqiptare pasi ajo ulet ne tryeze pa nje ligj per Kufirin.
Duhen pritur edhe pjeset e tjera te shkrimit, por ne kete pjese te pare ka edhe nje fragment qe kerkon shpjegime nisur nga pervoja e deritanishme. Autori shkruan se:
Përplasja ka rëndësi themelore përtej kontekstit të vet rajonal. Ajo ndikon drejtpërdrejt në delimitimin e hapësirave detare në Jonin Verior midis Shqipërisë dhe Greqisë. Nëse zbatohet pikëpamja greke, Korfuzit verior dhe ishujve të Diapontit u takojnë hapësira të konsiderueshme detare që, përndryshe, do t’i takonin dheut kontinental shqiptar
***
Perplasja ka rendesi, por jo themelore. Pikepamja greke ketu nuk mund te zbatohet edhe per shkak se pala shqiptare ka detyrimet e nje vendimi te Gjykates Kushteuese qe trajton pjesen e ishujve, nderkohe qe marreveshja e fundit mes Italise dhe Greqise ne fakt aplikon le te themi pikepamjen turke per ishujt. Per kete arsye, me rastin e firmosjes se marreveshjes italo-greke, ish-ministri i Jashtem grek, Venizellos, beri nder te tjera kete nderhyrje ne nje shkrim te dates 18 qershor 2020 ne gazeten “Kathimerini”:
Megjithatë, qëkurse Greqia firmosi marrëveshjen e delimitimit me Italinë në vitin 1977 dhe 2020, duke patur fillimisht parasysh Turqinë dhe sjelljen e saj kudërproduktive që bie ndesh po ashtu me ligjin ndërkombëtar, është e ligjshme, politikisht dhe së fundmi historikisht e domosdoshme të dihet saktësisht balanca e brendshme e marrëveshjes së firmosur.
Së pari, balanca e brendshme e marrëveshjes së vitit 1977, që lidhet me devijimin nga parimi i barazlargësisë dhe parimi i efektit të plotë të ishujve dhe që respekton delimitimet me vendet e tjera fqinje(zonat treshe) është po ashtu e pranishme në marrëveshjen e vitit 2020. Nuk mund të ishte ndryshe. Nëse Greqia do të kërkonte një rinegociim të vijës së delimitimit, nuk do të ishte arritur ndonjë marrëveshje. Megjithatë, në opinionin tim, ajo çfarë duhej përfshirë në marrëveshjen e re është një deklaratë eksplicite se devijimet në marrëveshjen e vitit 1977 mbi efektin e plotë të ishujve në përcaktimin e barazlargësisë janë për shkak të faktit se marrëveshje e vitit 1977 u arrit përpara firmosjes dhe miratimit të Konventës mbi Ligjin e Detit.
Devijimet janë respektuar nga Greqia në kontekstin e parimit pacta sunt servanta, mes vendeve mike dhe partnerë në Bashkimin Europian, por Greqia e konsideron parimin e barazlargësisë dhe të efektit të plotë të ishujve si rregulla të aplikueshëm nën ligjin ndërkombëtar. Kjo deklaratë nuk është përfshirë në marrëveshje dhe në deklaratën e përbashkët e firmosur më 9 qershor 2020, por mund të formulohet në procesin e ratifikmit dhe në fazën kur ajo hyn në fuqi.
***
Greqia nuk mund te negocioje me nje parim me njerin vend dhe me nje parim tjeter me nje vend tjeter. Aq me teper kur me Shqiperine ndan te njejtin rajon detar si me Italine, pra ne Jon. Dhe eshte teresisht e papranueshme qe ishujt e saj ne Jon te marrin vlere te plote kur negociohet me Shqiperine dhe te pjesshme kur negociohet me Italine. Ne kete kuptim verejtja e Venizellos eshte per politike te brendshme – Une e thashe kini kujdes – pasi nuk mundet qe nje rrethane specifike juridike sic permend ish-ministri te sherbeje si alibi per te krijuar dy qasje. Ketu cdo gje varet nga pala shqiptare, kjo eshte fare e qarte.
Ai shkrimi tek Respublika thjesht hedh ca tym tjeter.
Nuk ka asnje ligj lufte mes Republikes se Greqise dhe Republikes se Shqiperise. Ka nje ligj lufte mes Mbreterise se Greqise dhe Mbreterise se Shqiperise, kur kjo e fundit ishte ne bashkim personal kurorash me Mbreterine e Italise.
Ky eshte fakti, s’ka fakt tjeter.
Tani, Republika e Greqise eshte trashegimtare e Mbreterise se Greqise. Po ashtu, Republika e Italise eshte trashegimtare e Mbreterise se Italise, se ciles Mbreteria e Greqise i shpalli lufte.
Kurse Republika e Shqiperise, nuk eshte trashegimtare e Mbreterise se Shqiperise,, ndaj te ciles Mbreteria e Greqise ka shpallur lufte, pra ligji i 1940.
Greqia e njeh Republiken e Shqiperise si trashegimtare te Mbreterise se Shqiperise me mbret Viktor Emanuelin.
Mirepo, per te drejten nderkombetare, se cfare njeh Greqia nuk perben fare interes, Republika e Shqiperise nuk eshte trashegimtare e Mbreterise se Shqiperise me mbret Viktor Emanuelin, gje qe e njeh OKB-ja dhe gjithe shtetet e Keshillit te Sigurimit me te drejte vetoje ose Fituesit e Luftes se Dyte Boterore.
Gjithe keto, traktate e marreveshje miqesie e Natoje e c’te duam jane plotesisht ne norme mes dy vendeve qe per te drejten nderkombetare nuk kane asnje konflikt zyrtar mes tyre, apo konflikt qe quhet subjekt i se drejtes nderkombetare.
Greqia thjesht mban nje shantazh hapur dhe Shqiperia nuk ka asgje cfare te beje dhe as ta permende kete ligj.
Fakti qe Shqiperia e permend kete ligj dhe me keq akoma i kerkon Greqise abrogimin e tij, eshte si njefare pranimi trashegimie te marredhenieve nderkombetare te krijuara nga Mbreteria e Shqiperise nen Viktor Emanuelin.
Permendja ka vlere vetem per konsum te brendshem, mashtrim te popullit shqiptar.
Greqia, te thyeje koken me ate ligj, prapa dielli te shkoje bashke me ligjin, vlefshmeria e atij ligji ne strukturen e sotme normative nderkombetare eshte zero me xhufke.
Cdo hap qe do bente Greqia ne zbatim te atij ligji do te perballej me reagimin e OKB dhe nje lufte te OKB-se kunder Greqise si nje shtet agresor ndaj Republikes se Shqiperise.
Pra, eshte nje ligj per mashtrim te popullit grek andej dhe mashtrim te popullit shqiptar ketej dhe nje gogol per tu permendur kur s’duan te bejne ndonje marreveshje.
Tjeter gje, qe ne si Shqiperi nuk duhet te bejme asnjefare marreveshje kufitare me Greqine dhe gjithcka te mbetet de facto, se ku i dihet mund te na duhet per te provokuar ose justifikuar ndonje lufte neser.
Ligjin e luftes Greqia e mban per te fshehur gjakun e çameve ( burra, gra & femije) nga duart e saj & te perligji cpopullimin e Camerise. Kaq, vec per kete i duhet. Greqia kerkon te fitoje sa me shume kohe qe te jete e mundur deri sa ceshtja çame te harrohet. Ligji I luftes nuk pengon asgje tjeter ne mardheniet midis dy vendeve. Pala shqiptare e di qe nqse kerkon anullimin e ketij ligji duhet te perballet me çeshtjen Çame ( ups na doli UDB-izmi & ASFALIA-zmi ne shteg). Qeverite tona te shitura & te ster-shitura nuk kane as kellqe & as deshire te kalojne ne kete shteg.
Ceshtja e diskutimit te zonave detare midis Turqise dhe Greqise ka rendesi, mendoj, per Shqiperine sepse megjithse ne menyre indirekte, ajo e nxjerr te paster menyren se si i shohin maredheniet greket me ne.. Po ai raport forcash qe ekziston midis Turqise dhe Greqise, ne te njejten shkalle por me kahje te kundert ekziston midis Greqise dhe Shqiperise. Dhe s’ka asgje per tu cuditur ketu.Eshte rrjedhe e natyrshme e gjerave, gati gati si ligj i natyre. Ne Debatin e Mitilenes, Thucididi, me nje fjali shpjegon bazen e mardhenive midis dy paleve me interesa te kunderta: “the strong do what they can and the weak suffer what they must”.
Duke patur parasysh kete, perfundimi do te ishte se cdo marveshje mbi delimitimin e hapësirave detare në Jonin Verior midis Shqipërisë dhe Greqisë do te jene ne disfavorin tone. Dhe menyra me efikase per te mbrojtur interesat tona eshte te mos ratifilkohet asgje dhe cdo vendim te shtyhet ne kohe sa me shume te jete e mundur.
Me gjendjen e nxehte midis Turqise dhe Greqise, nje objektiv i tille behet i realizueshem. Eshte i realizueshem sepse turqit nuk kane ndermend te ulen ne tavoline te bisedimeve, dhe kriza do rrije si shpate e Demokleut ne koken e te gjitha paleve.
Gjithnje krizat, me natyre politike kane arsye ekonomike, dhe ata qe jane ne krize ekonomike ne kete rast, kam pershtypjen se jane turqit. Gazi natyral dhe sigurimi i te drejtave per shfrytezimine zonave ne vetvehte nuk do te ishte arsyeja e qendrimit te turqve. Cmimi i gazite natyral ne treg , ne vlere nominal eshte gati njesoj me ate te vitit 1998. Po te llogaritesh ketu efektin gerryes te inflacionit, atehere eshte gati gjysma e tij ne vlere reale.
Kriza e turqve nuk zgjidhet nga zgjidhja apo jo e mosmarveshjeve me greket. Greket ketu jane preteksi. Arsyeja eshte se Turqia i eshte ofruar shume nje gremine financiare. Me nje monedhe qe po i shvleresohet thuajse perdite, me nje inflacion me dy shifra, e me rezerva ne valute te huaja qe po zvogelohen me shpejtesi te madhe per shkak te perpjekjve te vazhdueshme te shtetit per te mbrojtur liren turke ne treg, eshte vetem ceshtje kohe para se gjithe kapitali politik i Erdoganit te filloje e te shvleresohet edhe ai ( ne emer te te vertets duhet thene se Turqia ka ecur goxha ne drejtimin e Erdogan, por simbas analisteve eshte nje zhvillim i bazuar ne kredit dhe ne borxh). Me fjale te tjera Turqia eshte si nje kompani e pasur ne assets ( borxhi i jashtem eshte i vogel ne krahasim me mesataren ne Europe e me tej) por e varfer ne cash flow. Njeher se arrituri nje mase kritike, ku shteti nuk merr dot me kredit ne tregjet nderkombetare, kur zhvelresimi i monethes kalon nje mase kritike dhe kur kapitali fillon dhe e braktis vendin, atehere ndodhin ato revolucionet me ngjyra qe kemi pare lart e poshte.
Turqit operojne me parimin ” kerkoje, s’ta japin; merre se s’thote gje”. Nuk me ofroni kredit me te mire, atehere jua marr me force. Qofte me miljonat e refugjateve, qofte me anijet e lufte ne nja 5 shkembinj paleozoike ne nje cep te Mesdheut. Kush te dale, qyl eshte.
Diplomacine e Tiranes duhet ta shqetesoje me shume vullneti i Italise per tu marre vesh me Greqine per kete ceshtje, megjithese e ka Shqiperine nje client state. Qui bono….?
Jam dakort me ty e me Tuqiditin qe mos bej marreveshje fare nqs je pala e dobet, sepse do te jete ne cdo rast marreveshje e keqe.
Por nuk jam dakort me problemet financiare qe thua se po has Turqia, ne fakt dihet dhe te dhenat e konfirmojne edhe sot qe Greqia eshte ne krize financiare prej 2008 dhe ketu
https://worldpopulationreview.com/countries/countries-by-national-debt
thuhet se Greqia eshte ne vend te dyte ne bote per borxh sovran ne perqindje GDP-je me 181 % te GDP. Vendin e pare e mban Japonia me 234 % te GDP.
Nderkohe qe Turqia sot e ka borxhin sovran 28 % te GDP sipas ketij
https://worlddebtclocks.com/turkey
Nderkohe qe histoiku nga 1990 – 2016 gjendet ketu
https://www.macrotrends.net/countries/TUR/turkey/debt-to-gdp-ratio
Praktikisht asnjehere mbi 50% te GDP, me pikun ne krizen e 2008-2009.
Pra, Turqia me borxhin publik sa 28 % e GDP dhe me nje GDP qe ka 30 vjet qe ecen me rritje 6-7 % ne vit eshte financiarisht si kokrra e molles.
Shteti turk mund te marre te gjitha borxhet e kredite qe deshiron dhe kushdo do i blinte me deshire bonot e shtetit turk qe leshohen ne valute, sepse do e bente gjumin rehat.
Modeli turk i zhvillimit bazohet si ai italian para 1992 ( kur ia mblodhi Gjermania nepermjet BE-se) tek zhvleresimi i monedhes nepermjet inflacionit.
Zhvleresim monedhe nepermjet kursit fiks qe mbahet qellimisht i ulet e ben Kina dhe deri para ca vjetesh edhe Zvicra. Sapo Zvicra e nxorri monedhen ne tregun e lire, franga zvicerane u vleresua me 20% brenda dites, pra 20% me te ulet e mbante Zvicra vleren e monedhes, qe te perfitonte ne eksporte dhe nxitjen e prodhimit vendas.
Pra, ajo qe eshte pika e forte e Turqise, zhvleresimi i vazhdueshem i lires, nepermjet nje inflacioni qe leviz nga 5-15% ne vit ne varesi te nevojave te ekonomise, vecanerisht eksporteve dhe punesimit, nuk eshte aspak ndonje dobesi qe po e detyron financiarisht te merret me gazin ne Mesdhe.
Perndryshe, litari ne fytin grek qe prej 2008, me borxh publik 181% e me ristrukturime te vazhdueshme te hidhura te borxhit, nepermjet interesave drobitese, ndonjehere edhe 10% ne vit, ne nje ekonomi qe plusin keto 12 vite e ka pare me dylbi, kjo po qe do te ishte nje argument nxites per te gjetur nje menyre fonancimi nepermjet gazit.
Per me teper qe me euron, Greqia s’ka per ta ngritur me koken ne jete te jeteve, pa nje burim valutor ekstra, si eshte gazi natyror apo nafta.
Litari ne fytin grek e ben edhe shtet te paarsyshem, pra shtet te rrezikshem.
Do shtoja, qe nga ana tjeter, Turqia po ruan Europen nga miliona siriane (e miliona irakeneve te tjere qe do vershojne pas sirianeve ne Europe, nese hapet burgjia turke) dhe sigurisht qe s’ka pse ben punen e Europes falas.
Ne cdo vend te Europes, nje sirian ( apo iraken, apo afgan) ka te drejte te kerkoje azil politik per shkak te gjendjes se luftes ne Siri dhe cdo shtet i Europes eshte i detyruar t’i jape azil, qofte per shkak te ligjeve e kushtetutave te tyre, qofte edhe per shkak te konventave nderkombetare qe kane firmosur.
Pra, ai siriani qe mbi ne Europe dmth ne kufijte e Greqise e Bullgarise qe jane shtete te BE-se, ka te drejte te kerkoje azil politik dhe me 100% e fiton, cka do te thote se do t’i jepen dokumente dhe nje pagese per mbijetesen derisa te gjeje pune. Pas 4-5 milion sirianeve nuk do te vononin shume edhe 4-5 milione irakene e 4-5 milione afgane.
Pra, Erdogani po ben punen e piste te Europes, duke u veshtiresuar e penguar miliona sirianeve udhen drejt Europes dhe po e ben se eshte Erdogani, perndryshe nje shtet demokratik nuk ka si t’i pengoje sirianet te shkojne ne Europe.
Nje gje te ngjashme bente Gedafi i Libise me emigrantet zezake, duke u bllokuar udhen per ne Itali, pastaj pasi Franca rrezoi Gedafin, vershuan nga 100-200 mije zezake ne vit ne Itali ( te gjithe vijne nga vende ne lufte apo ne diktatura, keshtu qe u takon azili).
Prandaj, le ta themi te verteten si eshte, qe Erdogani eshte gangoja i vogel qe terheq kembezen, kurse kokat e Mafies jane ne Bruksel, Berlin e Paris.
Nqs Erdogani nuk do kish qene gango per llogari te mafies se BE-se, por burre i mire, do i lejonte dhe ndihmonte sirianet qe te shkonin ne Europe apo ku deshirojne te kerkojne azil politik.