Ashtu më rastisi, që lajmin se pllaka e kalasë së Lezhës, me mbishkrimin përkujtues të rindërtimit të saj, ishte dëmtuar sërish mbrëmë gjatë natës, ta lexoja njëkohësisht me lajmin tjetër, se xhihadistët e ISIS-it kishin shkatërruar një monument në qytetin e lashtë të Palmyra-s: harkun e triumfit.
Nuk gjej dot ndonjë dallim thelbësor mes motiveve të njërës palë dhe të tjetrës, të cilat inatet moderne ua kanë kthyer gurëve që nuk u kundërshtojnë dot; dhe që duan të fitojnë luftrat e sotme duke i vënë minat së shkuarës, ose së paku asaj pjese të së shkuarës që kujtojnë se “nuk u përket.”
Ndërkohë në shtyp dëgjon të shkruhen të lara e të palara, nga autorë që e dinë se janë duke nxitur turmat, kushedi që duan pikërisht të nxitin turmat, në çfarë do të ishte ekuivalenti made-in-Albania, i një xhihadi në sordinë, të konsumuar si në një teatër hijesh.
Në zjarr e sipër, është harruar se kjo pllakë e uruar ka qenë e ekspozuar te kalaja e Lezhës për një kohë të gjatë, 4-5 shekuj, dhe nuk e ka prekur kush; madje edhe në kohën kur pavarësinë Shqipëria sapo e kishte fituar dhe kujtimi i hidhur i sundimit osman ishte fare i freskët.
Pllaka ka qenë atje, pjesë e një kalaje, të cilën osmanët e rindërtuan njëlloj si ç’bënë me shumë kala dhe fortifikime të tjera në trojet shqiptare dhe gjetiu në Ballkan. Se pse dhe si u shkatërrua ajo kala, nuk është e qartë, të paktën për më skeptikët mes nesh; por nuk më duket me gjasë që osmanët të kenë rrafshuar një kala të cilën e morën pa luftë – me sa thuhet (“pa luftë” nuk do të thotë, natyrisht, “pa gjakderdhje”); dhe ka të dhëna që ajo të ketë qenë gërmadhë që në fund të shekullit XIV. Por nuk po diskutojmë për këtë punë këtu, se po e vazhduam edhe më tej, do të dalim te Damiani i Aurel Plasarit.
Edhe vendosja e pllakës, këtu e pesë shekuj më parë, përbënte një gjest rutinë, të cilin e gjen në gjurmët e lënë poshtë e lart Europës nga çdo perandori; sikurse ka qenë rutinë që perandorët dhe sulltanët të mburreshin dhe të merrnin kredit për vepra të mëdha publike.
Aq zhurmë kanë bërë frymëzuesit e vandalëve në mediat, sa kanë arritur të kthejnë opinionin publik deri edhe kundër Ministres së Kulturës, Kumbaro, duke e akuzuar se “tani na la dhe pa Skënderbe!”[1]
Mirëpo nuk ka asgjë të jashtëzakonshme në atë pllakë, as në restaurimin e saj; një veprim rutinë, që është shfrytëzuar nga forca të errëta, që duan të imponojnë një vizion të tyre manikeist për historinë.
Pllaka të tilla i gjen në monumente të periudhës osmane anembanë Shqipërisë, nga Shkodra në Tepelenë, nga Durrësi në Elbasan e gjetiu. Ato janë ruajtur me kujdes, si dëshmi të së shkuarës që nuk e zhbëjmë dot më edhe po të duam.
E veçanta e kësaj pllake të Lezhës, është se atje përmendet Dervish Mehmed Skura, një anëtar i familjes së njohur Skura dhe, pas gjase, edhe themeluesi i Xhamisë së Plumbit në Berat (Machiel Kiel, Arkitektura osmane në Shqipëri, 1385-1912).
Ja ç’më shkruan në privat një mik dhe koleg:
Mehmed Beu nuk është arkitekti i riparimeve në kalanë e epërme të Lezhës, por fisniku nën adrimistrimin e të cilit janë kryer punimet riparuese në kala gjatë mbretërimit të sulltan Sulejmanit.
Mehmed Bej Uzguroglu është anëtar i famijes së Uzguroglu-ve, emri i së cilës, sipas Babinger-it, nuk fsheh gjë tjetër veçse familjen Skura, emër i cili në osmanishte ka dhënë Uzgur (oglu në këtë rast është thjesht cilësori i fisnikërisë – bir/bijtë). Nën administrimin osman, Uzguroglu-të nxorrën shumë anëtarë me karriera të rëndësishme pikërisht rreth kësaj periudhe, shumë prej të cilëve qenë themelues të disa veprave të mëdha arkitekturore në trevat shqiptare.
Në kohët për të cilat bëhet fjalë nuk ka qenë adet të shënohej emri i arkitektit nëpër mbishkrime; as Arkitekt Sinani, padyshim më i madhi arkitekt osman, nuk i ka nënshkruar punimet e tij. Adeti ka qenë që mbishkrimet të nënvizonin kohën e perandorit gjatë të cilës kryeshin punimet dhe emrin e fisnikut nën patronazhin e të cilit kryeheshin ato.
Me fjalë të varfra, nga pikëpamja “patriotike”, punimet në kalanë e epërme të Lezhës, i ka bërë një “shqiptar” i cili e ka shënuar edhe emrin e tij “shqiptar” në pllakë. Kjo për kohën ka qenë më se e zakonshme, duke pasur parasysh se në më të shumtën e rasteve ishte pikërisht fisnikëria lokale ajo që ka themeluar dhe restauruar vepra arkitekturore.
Nga dokumente të kohës, të cituara nga Kiel, rezulton se ka pasur një numër të madh Skurash në elitën e kohës, mes të cilëve edhe disa që kishin mbetur të krishterë.
“Pasardhësit e kësaj familejeje shqiptarësh të vërtetë, që e bashkuan fatin e tyre me osmanët, qenë ndër përkrahësit më zemërgjerë të jetës islame në të gjithë vendin,” shkruan Kiel.
Dhe nëse është kështu, mbishkrimi i kalasë në Lezhë na ndihmon të kuptojmë, ose së paku na i rindriçon dinamikat sociale në shekujt e parë të sundimit osman në trojet shqiptare – ku fisnikëria lokale nuk bashkëpunoi me sunduesit (edhe duke u konvertuar) thjesht për të ruajtur privilegjet, por edhe për të ushtruar detyrat që i kërkonte roli.
Pa çka se, ironikisht, të njëjtit njerëz që dje u thyen më dysh për ta çliruar një si Koliqi nga akuza e kolaboracionistit, sot ngrihen dhe të thonë se njerëz si këta të familjes Skura qenkëshin shitur për tridhjetë aspra te “turku.”
Ministrja e Kulturës Kumbaro, së cilës dua t’i ofroj solidaritetin tim për përgojimet e këqia (me aq sa mund të vlejë kjo) mbase mund të fillojë të mendojë se si ta shkëputë Mesjetën nga aktualiteti dhe nga vëmendja e fanatikëve sot në Shqipëri – dhe këtu nuk e kam fjalën për kalatë.
Dhe nëse duhet patjetër të flasim për trashëgiminë historike të Lezhës, ja një fakt kurioz, që e sjell Kristo Frashëri, në librin e tij për Skënderbeun.
Një udhëtar amerikan, R.C. Woodville, që mund të ketë vizituar Lezhën në kohën e Lidhjes së Prizrenit (1880), ka botuar një vizatim me titullin “Varri i Skënderbeut në Lezhë” (Tomb of Scanderbeg at Alessio), në revistën Scribner’s Monthly.[2] Vizatimi tregon një ndërtesë të stilit oriental me varrin e Skënderbeut brenda saj , pra një mauzole me dy burra përpara hyrjes, nga të cilët njëri i veshur me fustanellë, tjetri me çakshirë (tirq). Sipas traditës popullore, këtë mauzole e kishin marrë në mbrojtje dervishët bektashinj.[3]
(c) Peizazhe të fjalës. Ndalohet riprodhimi pa lejen e një administratori të blogut.
[1] Po të lexosh komentet, në të dyja shkrimet e referuara, sheh se shfryrjeve të cave kundër “pasardhësve shqipfolës të turqve dhe të aziatikëve” u kundërvihen shfryrjet e ca të tjerëve kundër Skënderbeut, si “bir a pinjoll i një gruaje serbe.” Është e frikshme të mendosh se të gjithë këta që kacafyten kanë kaluar nëpër shkollën publike shqip dhe e kanë studiuar historinë e shqiptarëve me nota të forta kombëtariste, që studiohet në shkollë.
[2] Vizatimi ilustron shënimet e udhëtimit të Athol Mayhew, In Albania with the Gheghs, të cilat mund të lexohen falas këtu.
[3] Gjithnjë sipas Frashërit, ky mauzole u shemb nga tërmeti i madh i vitit 1892 dhe administrata osmane nuk lejoi rindërtimin e tij, me pretekstin e rremë se Skënderbeu nuk ishte varrosur në Lezhë, por në ishullin Lissa të Dalmacisë.
Perseri, me pelqeu shkrimi dhe çoj pergezime. Me vjen keq, ama, per gjithe kete mund te shpenzuar per te arsyetuar, tek shoh se mexhlisin e ka zene arsyeja e mosarsyes, ca me qesharake edhe se ajo e Don Kishotit.
1 – [prill-maj 1521] «[Letër e Kontit Kapedan të Ulqinit] […] se si turqit dashkan të ndërtojnë përsëri Lezhën dhe për këtë punë paskan ardhur 3,000 dukate. Kjo gjë është kundër kapitujve dhe, kohë më parë, në senat, në kohën e paqes së bërë me gjyshin e atij [Suelmanit], Bajazitin II, qe diskutuar shumë përmbi Lezhën në fjalë, të cilën e donte sulltani, megjithatë qe zgjedhur kjo rrugë: që të minohej e të bëhej e pabanueshme dhe kështu qe vepruar» (Zamputi 1989: dok. 83).
2 – [maj 1521] «[Konti kapedan i Ulqini] […] sikundër ka shkruar më parë, ashtu ka dalë e vërteta, sepse kanë ardhur 3,000 dukate të numëruar në Lezhë për ta ndërtuar atë ishull, ashtu edhe 7,000 kuaj e 50 punëtorë dhe për këtë punë është ngarkuar sanxhakbeu i Shkodrës» (Po aty: dok. 85).
Injac Zamputi, përgatitësi për botim i këtij vëllimi (dokumentet e shek. XVI-XVII, 1507-1592) është i mendimit se bëhet fjalë për kështjellën aktuale, edhe pse citohet ishulli. Me këtë rast ai shfajëson banorët vendas për djegien dhe kështjellës, siç kishin raportuar dok. 449-450 të vëllimit me dokumente për vitet 1479-1506 (pjesa e II, 1499-1506), duke ia atribuuar shkatërrimin venedikasve. Përveç kësaj, venedikasit e kundërshtojnë rindërtimin e kështjellës në bazë të marrëveshjeve me Bajazitin II.
Dhe sërish shkatërruesit janë venedikasit:
3 – «1574, 6 mars. Pasi u be paqja, sulltani me shumë egërsi çoi për të kërkuar Lezhën e Shqipërisë, që venedikasit, gjatë lutës, e kishin shtënë në dorë. […] u desh që për të mos prishur paqen, edhe një herë Republika ta kënaqte. Dhe kështu, pasi u hoqën banorët që patën dëshirë të dilnin nga ai vend […], dhe pasi qe rrëzuar përdhé fortesa […], u qe lënë turqve ishulli» (Po aty: dok. 241).
Kazma është mjet universal. thjesht ndryshon emërtimi i duarve, diku xhihadistë, diku patriotë, diku emancipues. Altoparlanti i Damjanit ka perla të tilla në librin Skënderbeu, ku njëra thertore gjykohet si barbari ndërsa tjetra diplomaci.
Kur bejne keshtu per nje pllake, imagjino c’mund te bejne kur te kujtohen qe kullat e ores ne qytete si Tirane, Elbasan, Shkoder jane vene si perkujtim i jubileut te nje prej sulltaneve te fundit.
Lexova nje artikull shume interesant tek Harper’s qe, me pak fjale do ta permblidhja si idiotesia e kronikave te mesjetes. Byzantium, nga <a href=”https://drive.google.com/file/d/0B_Vezw-wx5ayN0xsdWEzcllxVEU/view?usp=sharing> Rafil Kroll-Zaidi, Maj 2012
Plasari e te tjereve u ka ngelur ora ne mesjete. Nuk kane dallim nga ata tipat me flamuj te zinj te ISIS qe gjithashtu mendojne me kutin e mesjetes dhe qe e lexojne te tashmen me kronikat e historive te asaj kohe.
Xhaxha, e gjithe kjo historia e pllakes eshte nje lloj histerie e panevojshme. Imagjino sikur te germohet edhe me tej. Po marr shkas nga shembulli qe solle i ilustrimit te Woodville-it: The tomb of Scanderbeg.
Thuhet se ka ekzistuar nje tyrbe, pikerisht ne vendin ku eshte Mauzeleumi i Skenderbeut, qe mbikqyrej prej bektashive. Bektashinjte e kane konsideruar Skenderbeun si te tyrin. Thuhet se i ka perkitur sektit bektashi.
Cfare diskutimi do te hapte pershembull ilustrimi tjeter nga po i njejti autor Woodville i titulluar: Honoring the Albanian national hero, Scanderbeg. Albanians at the tomb of Scanderbeg on his death day January 17 (drawn by R. Caton Woodville. It was published in “The Illustrated London News,” Jan. 18, 1908).
Po sikur ajo tyrbe te jete ndertuar me lejen e njerit prej sulltaneve, ta zeme vete Mehmeti II, duke qene nje lloj (supersticiozi)teti, pra nje tyrbe pa eshtrat e heroit? 🙂 Tyrbe te tilla kane qene rreth e qark neper Shqiperi me shumice kushtuar kujtimit te “heronje” apo “tradhetareve”, si vende “te mira” pelegrinzhi.
Sikur nje gje e tille te kete qene e vertete, pra tyrbja e Skenderbeut, atehere perse te mbetet kaq enigmatike vendi i varrimit, varri i heroit.
Problemi eshte se ke duhet te bejme me faj, bektashinjte myslimane qe ngriten tyrben apo tyrbet(thuhet se edhe Ballaban Pasha ka patur nje tyrbe te tille perreth Tiranes), apo ata qe i prishen dhe i perdhunosen si Veri me shoke. 🙂
Ilustrimi i Woodville eshte fantastik, mund te thuhen shume gjera e te komentohet pa fund rreth permbajtjes, dekorit dhe karaktereve.
http://digitalcollections.nypl.org/items/a41b5b78-8169-462b-e040-e00a18064443
“…e gjithe kjo historia e pllakes eshte nje lloj histerie e panevojshme…”(ReadMe)
E tepert bile dhe e sterzgjatur. Sepse behet fjale per nje detaj minor qe s’ka asnje rendesi te posacme historike. Nje nga sulltanet paska riparuar nje keshtjelle , nje carje ne mure,ca gure qe kishin rene urdheroi te riviheshin ne vend. E cfare pastaj? Se do ishte ca ndryshe po ta kishte ndertuar keshtjellen nga fillimi. Keshtjellat ne kohe lufte ate fat kishin , demtoheshin e riparoheshin gjithe kohen. Sikur nuk i mjaftonte lavdia Sulejmanit , qe shkoi deri Vjene, po i duhej edhe nje pllake ne gerxhet e Shqiperise. Si te ishte pra ajo pllake, si te mos ishte, si te hiqej , si te vihej asgje nuk do t’i ndryshonte dot gje historise. Hic fare.
Ceshtja eshte tek debati mbi te. Flitet ketu sikur eshte debat kombetar, sikur kombi eshte çare me dysh, se forca kundershtare po perplasen , se historia qenka shtremberuar keqas e se me gjase pritet ndonje kataklizme per fatet e kombit. Implikohen bile edhe shkrimtaret kombetare. Te jemi realiste , gjithmone do kete ca andej e ca ketej qe do grinden per cfaredo qofte dhe me duket mua se me teper po i jepet rendesi ketu se ne shtyp; jane bere tre shkrime deri tani.
Une e shikoj si Relapso gjithe kete histori dhe nuk po perseris por jane nja dy gjera qe s’i le dot menjane.
Behen ca interpretime ketu qe lezhjanet nuk e paskan luftuar turkun dhe dorezuar qytetin e tyre. Por, per nje mendje te ftohte, si mund te mbrohej ai qytet kur keshtjella ishte e demtuar ?? Cfare mund te benin nje grusht lezhjanesh para ushtrise osmane? te benin harakiri, te behej nje gjakderdhje e kote, nje therori'(kasaphane)? Ka ca ligje ne lufte, ajo qe s’mbrohet dot leshohet po te pakten shpetohen jetet njerezore.
Lezhjanet nuk dogjen keshtjellen,sic duan e thone ca, se nuk digjen dot guret. Lezhjanet dogjen shtepite e tyre , mallin e tyre , qe turku te mos gjente asnje lehtesi kur te hynte. Dhe kjo eshte prova me elokuente se c’urrejtje dhe ne c’antagonizem te papajtueshem ishin ata me pushtuesit osmane. Ky dorezim e largim ne fund te luftes nuk e hedh dot poshte kontributin e tyre ne luften 25 vjecare nen Skenderbeun kunder turqve.
Ne shkrim thuhet se katoliket paskan ngjeshur kordhen e te fortit ne brez.( Une di qe Plasari eshte ortodoks.) Nuk shoh ndonje revansh te atille, po mbase nga qe nuk e ndjek rregullisht shtypin. Po ketu edhe nese ka ndonje katolikocentrist nuk pashe te nxjerre ze. Perkundrazi filomyslymanet jane leshuar azat.
Ja psh ‘n faktorial’ rreket te na mbushe mendjen se per shqiptaret Perandoria osmane paska qene parajsa vete, xhenet e shkuar xhenetit !!? Bile na sqaron se ishte e tille per shqiptaret qe e meritonin , te shkathtit , dobiçat do ishte me sakte, jo per budallenj si Skenderbeu. Po Read Me ia kthyer pergjigjen dhe s’ia vlen me tej.
Ose PostBllok , me gjuhen e D.D.( ne mos qofte vete ai) justifikon pushtuesit turq se edhe ata kishin ca faj ne djegjen e Lezhes. Por, po te mos ishte si nje akt reagimi i deshperuar kunder turqve perse duhej ta digjnin qytetin e tyre lezhjanet ?? Per ta bere pak me te qarte , kur gjate LIIB hidheshin ne ere urat per te penguar perparimin e nazisteve gjermane , mos valle nuk qe faji i nazisteve ? apo mendon Postbllok se ishte faji i kombeve te kercenuara nga pushtimi nazist?
Duke e justifikuar, zbukuruar,zbutur pushtimin e pastaj sundimin turk valle nuk shtremberohet historia?
(Se kush ka thene qe Djalli fshihet ne detajet .)
Debatin per pllaken nuk e nisen as “n faktorial”, as “Postblloku”. Debati nisi ne mediat sociale e me pas ne shtypin e shkruar dhe ne terren nga reaksionet histerike te kundershtareve per vendosjen e saj. Sipas specialisteve ne biseda private, pllaka ka vlera historike, sepse eshte nga te rrallat pllaka ne Shqiperi qe kane mbishkrime mbreterish a perandoresh me fame ne historine boterore (eshte kjo pllake, nje pllake romake me emrin e Cezarit dhe ndonje tjeter). Madje, ne kot qe bejme fjale. Per kete ceshtje te paret dhe te fundit qe duhet te prononcohen jane specialistet e monumenteve. Ata i dine me mire vlerat dhe menyren e trajtimit te ketyre arkifakteve.
Djalli qe fshihet prapa eshte te reagimi sikur ke te besh me zgjebe (ne rastin me te vogel) ose sikur eshte bere ndonje sakrilegj, kur evidentohet ndonje gje qe ka te beje me ate kohe, qofte ajo veper letrare, arkitekturore apo fakt historik i rrefyer ndryshe nga versioni zyrtar i historise. Vija zyrtare, kombetariste, evropianiste etj. nuk lejon te shohesh asgje pozitive ne ate kohe, por vetem erresire, gjak dhe shkatërrim. Kush ben ndryshe, patjeter qe niset nga simpatite e tija myslymano-otomane dhe përpjekjet e tij nuk mund te kene asnjehere si motiv te verteten dhe diturine.
Nuk po rreket njeri te mbushe mendjen. Se nuk besoj se vlen kjo ne diskutim ne blog. Pastaj, nuk na e mbushi dot mendjen turku 500 vjet, as me kerbac. Si mundet te mbushet nje mendje qe eshte plot si kjo e jona?
Para bajlozeve te Venedikut, osmanet ishin mana nga qielli per Lezhianet. Dua te them qe do te ishin te justifikuar sikur te mos kishin luftuar hic edhe sikur keshtjella te mos ishte rrenuar.
Fatma, ajo që “Lezha nuk luftoi” ishte pohim i një fakti të thjeshtë historik, të cilin e gjen në veprat kryesore të referencës (përfshi Historinë e Popullit Shqiptar të Ash). Nuk ishte menduar si qortim ndaj Lezhës dhe aq më pak ndaj lezhianëve të sotëm, të cilët me Lezhën e Mesjetës nuk kanë ndonjë lidhje të madhe, me përjashtim të asaj gjeografike.
Dhe ky fakt i thjeshtë historik u pohua, për të shërbyer si argument kundër të gjithë atyre që vendosjen e pllakës mbi kalanë e Lezhës e konsideronin si shkelje mbi gjakun e të rënëve në luftrat anti-osmane. Natyrisht, Lezha venedikase u shkatërrua prej osmanëve dhe shumë prej banorëve do të kenë humbur jetën në masakër; por kjo nuk e shndërron kalanë mbi Lezhë në ndonjë simbol të rezistencës anti-osmane. Thjesht ngaqë nuk ka qenë ashtu – nuk më rezulton të ketë shërbyer, si fortifikim, në ndonjë luftë kundër osmanëve, të paktën gjatë shekullit XV.
Të bëj me dije, që thjesht ngaqë iu referova burimeve elementare për Lezhën në vitet 1470, u cilësova si “injorant dhe megaloman” nga Aurel Plasari, në faqen e vet në FB, meqë ky u falet (udite udite) burimeve osmane. Tani ky Plasari mund të mos jetë katolik (nuk ia kam mbajtur bishtin); dhe shpresoj të mos jetë; por është pozicionuar si fanatik. Mbase është bogomil, mbase ndokush mund të mbrojë doktoraturën, për ta zgjidhur këtë çështje.
Mua gjithashtu nuk më rezulton as që Lezha të jetë angazhuar shumë në luftrat e 25-vjeçarit skënderbejan; thjesht ngaqë Lezha i përkiste Venedikut dhe bënte politikën e Venedikut. Kur Venediku bënte aleancë me Kastriotin, bënte edhe Lezha aleancë; kur Venediku bënte luftë me Kastriotin, bënte edhe Lezha luftë.
As e tepërt, as e stërzgjatur. Qe ku e keni edhe Frontin:
https://xhaxhai.files.wordpress.com/2015/10/sulejmani.png
Eh moXhaxha se >front< me pese rob eshte, nje Fran, nji Noc,… Pastaj , sic dhe eshte thene, me titujt e gazetave tona del edhe prifti me barre.
Xha xha, kam nje verejtje qe dua ta ndaj me ty dhe me te tjeret:
Duke banuar larg, me qellon shpesh te krijoj nje pershtypje per punet ne Shqiperi bazuar ne gazetat online, mirepo pastaj kur shkoj atje konstatoj thuajse gjithmone se gjerat ne te vertete jane ndryshe, se peceptimi im i realitetit shqiptar permes prizmit te mediave online paska qene i shtremberuar.
A te ka ndodhur ndonjehere ty ky lloj rravgimi apo jo?
Ju flet Tirana: kjo meseleja e Frontit ishte e vërtetë. Sado që gazetat ta tjerrin leshin hollë, nuk mund të shpikin emra që nuk ezkistojnë, aq më tepër duke përmendur emra personash realë. Ndocaj, p.sh., është nja 120 kg. realitet. (Këta realët mund të ngjasojnë si fiction, në pamje të parë, por kanë secili dokument të vlefshëm ID).
Sokol,
nuk ve ne dyshim vertetesine e lajmeve te veçanta si te tilla, por peshen e tyre specifike ne realitetin shqiptar.
Nje shembull sa per ilustrim: para ca kohesh me qelloi te lexoja disa raste njerin pas tjetrit ku burrat denonconin ne polici grate per dhune familjare. Tani, po t’u besosh gazetave, te vjen natyrshem te mendosh: qenka permbysur situata ne Shqiperi, burrat nuk i rrahin me grate, por u rrihkan prej tyre.
Thene ndryshe, neve qe jemi larg, realiteti shqiptar na vjen permes prizmit te nje Rakipllari, nje Mero Bazeje, a nje Artur Zheji, individe keta, te cileve une personalisht nuk do t’u besoja as macen per dy ore, e jo me perfaqesimin e realitetit.
Jo 120 kg te jete Noci, po edhe sikur 1200 te ishte nuk ben dot Front. Sepse fronti qe te jete i tille duhet te kete idete, piksynimet, objektivat, organizimin, manifestimet, pjesemarrje,financat,udheheqesit,etj etj etj. Po gazetarja nuk na ben te ditur asgje nga keto; ajo thote c’i ka thene Ndoci dhe aq.
Nderkohe te dy mund te jene te sinqerte e te ndershem, pyetja eshte : perse duhet t’i besojme se qenka krijuar nje front kur nuk na jepet asnje informacion qe te mund te gjykojme vete? Se nuk jemi turma pa tru, qe sapo gazetarja njofton per krijimin e fronit te ngrihemi e te therrasim: – shenomeni edhe mua!
Gazetares i eshte dukur shume joshes e intrigues per lexuesin krijimi i nje” fronti antipllake” dhe e ka gozhduar qe ne titull. Thjesht per t’i ndjellur lexuesit por pa i respektuar. Qellimisht apo pafajesisht ,se aq mund ta kete kutin gazetaresk.
Pyetja me e thjeshte, me elementare : sa vete jane ne kete front? Askush nuk e di se gazetarja nuk e thote ( jam gati te ve bast se ajo vete nuk e di , bile as qe ka pyetur).
Atehere qysh e venkemi doren ne zjarr se qenka krijuar nje front ??
Ka front me pese vete ,aq sa mban tavolina e birres se Nocit ? C’eshte ky front qe duket e zhduket si meteor ne nje artikull te vetem? C’mon !
Nje lajm si ky ‘e beson’ ai qe ka nje piksynim,ose per reciprocitet ‘nuk e beson’ nje tjeter qe ka piksynim te kundert dhe sigurisht e besojne sinqerisht torollaket.
Shkruan:
Por le ta kujtojmë pak si nisi ky debat: ti, duke cituar (keqcituar) një frazë të Readme-së, the se [historia e pllakës] po bëhet e tepërt dhe e stërzgjatur dhe se nuk ke parë ndonjë shenjë revanshi nga katolikocentrikët – ndryshe nga ç’kisha parë unë.
Ky lajmi me Eduard Ndocajn nuk kish dalë ende asokohe. Nuk është puna për t’i besuar apo jo; por për të pyetur se ç’do të thotë e gjithë kjo.
Ndocaj e konsideron heqjen e pllakës si fitoren e vet personale (“tash hyni në parlament e shkerdheju rracën Otomanëve me Artan Lamen në kry” i thotë një Viktor Lamaj, në FB.) Këtë Frontin për të cilin flitet tani unë nuk e di ç’është, por Nocaj në FB prezantohet si zv. Kryetari i PDK-së, që duhet të jetë Partia Demokristiane.
Kemi një politikan, një pothuajse deputet, që e denoncoi me të madhe kthimin e pllakës në muret e kalasë së Lezhës; kemi edhe një vazhdë përpjekjesh për ta dëmtuar pllakën; dhe më pas heqjen e saj nga autoritetet.
Të gjitha këto janë gjëra që kanë ndodhur vërtet dhe, përkundrejt tyre, ajo çështja që ngre ti, nëse ka apo nuk ka statut Fronti nuk ngre shumë peshë. Trysnia kundër atij “detaji minor të historisë”, siç e quan ti, e detyroi shtetin të bëjë prapa kthehu dhe ta heqë pllakën – pa paragjykuar këtu mënyrën si u shtjelluan ngjarjet më parë.
Kjo trysni erdhi si kombinim i aksioneve guerrilase kundër “turkut” natën, dhe deklaratave patriotike të “Frontit” ditën – edhe pse nuk dimë ç’lidhje ka pasur mes tyre.
Unë besoj se ky zotëria e ka thënë vërtet atë deklaratë që ka përcjellë gazetarja; nuk mund të jetë shpifje. Se ç’ka pasur parasysh me atë që ka thënë, kjo është punë tjetër. Por presioni që vjen, edhe nëpërmjet këtyre fjalëve, është real – nuk është ekzagjerim imi. Ka njerëz dhe forca në Shqipëri, në shekullin XXI, që duan ta (ri)shkruajnë historinë sipas konceptit të tyre; dhe heqja e pllakës nuk besoj që t’i ketë dekurajuar – përkundrazi.
Fatma, ti numërove shkrimet e mia në blog për këtë punë (“janë bërë tre shkrime deri tani”), duke thënë se kësaj çështjeje “po i jepet më shumë rëndësi këtu se në shtyp”) – mirëpo mua s’më duket kështu. Kur del tjetri – politikan me një farë peshe në zonën e vet – dhe flet për front kristian-demokrat, të koaguluar rreth “fyerjes së ndjenjave”, besoj se një farë vëmendjeje duhet kushtuar.
Më ndodh. Sidomos ngaqë kur jam në Shqipëri, nuk arrij t’i shfletoj mediat. Në një kuptim, sado paradoksal, jeta ime në Shqipëri bëhet më private – edhe pse më qëllon të dal në TV ndonjëherë. Vetëm se unë, si mysafir, mund t’ia lejoj vetes këtë shkëputje totale; dikush që jeton atje jo. Ka taksa për të paguar, ka fëmijë për shkollë, ka një të afërm të sëmurë, ka një grua pa punë… Dhe mediat, në Shqipëri dhe kudo gjetiu, nuk i zëvendëson dot kontakti i drejtpërdrejtë, madje edhe i personit më ekstrovert. Në këtë kuptim, jeta ime ndryshon kur unë shkoj atje, por mediat mbeten po ato – dhe raporti i tyre me publikun nuk ndërmjetësohet gjë nga realiteti. Për shembull, fakti që në mediat flitet për një Front kristian është real, pjesë e realitetit; në këtë kuptim, esse est percipi, dhe vetëm një pjesë e vogël e shqiptarëve sot kanë shkuar në Lezhë këtë muaj. Gjithnjë në këtë kuptim, unë e konsideroj të qenit larg një lloj avantazhi për kë kërkon të marrë vesh Shqipërinë; edhe pse nuk jam i sigurt nëse unë vetë e përdor gjithnjë këtë avantazh si duhet.
Kjo puna e Pllakes se Sulejmanit me terhoqi vemendjen, sepse lexova ne shtyp per protesta dhe imagjinova se mbare Lezha me rrethina do te ishte ngritur ne kembe. Atehere i shqetesuar mora ne telefon disa miq qe banojne ne Lezhe, te cilet me thane se atje as e çan njeri kryet per pllaken e Sules e se madje lezhianet e kane perjetuar kete histori si parodi.
Njekohesisht nga burime ekstramediatike kam marre vesh se ne Tirane ka terhequr vemendjen e pergjithshme dhe eshte bere burim shqetesimi qytetar bunkeri qe ka mbire ne mes te qytetit. Mirepo une nuk e kam pasur kete ndjesi nga leximi i gazetave. Tani shtrohet pyetja: cili perceptim eshte i sakte dhe cili i gabuar: ai i burimeve te mia konfidenciale apo ai i gazetave qe lexoj une?
Po ti pse e ndan perceptimin e gazetave nga ai konfidencial i të njohurve të tu? Edhe në gazeta, perceptime njerëzish dalin. Ky i Frontit kristian është person real, madje mund të ulet edhe në Parlament nesër. Vërtet, në gazeta dalin ato perceptime, që njerëzit ose gazeta vetë mendon se duhen bërë publike. Mirëpo edhe frika e ca të tjerëve, që i pengon të flasin, është pjesë e “realitetit.” Protesta dhe procesi kundër pllakës në Lezhë, qoftë ajo e përcjellë nga mediat qoftë ajo tjetra e papërcjella ose jo-ekzistuesja e pati një efekt specifik: heqjen e pllakës, e cila ndodhi “vërtet.” Ja pra një pikë ku perceptimet dhe “realiteti” përkojnë – dhe që mediat na mundësojnë që ta shohim edhe ne që nuk jetojmë në Lezhë.
Thua se perkojne vertet ne terma te peshes specifike dhe te rendesise shoqerore peceptimet e njerezve me ato te gazetave?
Kur shkova ne Shqiperi per here te pare pas zgjedhjeve te fundit parlamentare vura re nje fakt qe me tronditi shume. Ne gjithe vendin, sidomos ne qytete dhe qendra te vogla, kishte pasur pushime masive nga puna ne sektorin publik dhe zevendesime sipas kritereve te perkatesise partiake. Qysh kur kisha lexuar ne shtyp per miratimin e statusit te nepunesit publik, mendoja se Shqiperia e kishte kaluar tashme ate faze.
Mirepo ja qe nuk paska qene ashtu siç mendoja une. dhe, perveç ndonje rasti te veçante, gazetat nuk kane shkruar shume per kete problem, qe sipas meje duhej te zinte perdite faqet e para te gazetave dhe te percillej prej tyre si shqetesim i madh qytetar, politik dhe social. Ne çdo vend normal te botes do te ndodhte keshtu. Mos valle gazetat nuk e peceptojne si shqetesim sepse tashme jane mesuar me te, nuk perben me lajm, e marrin si te mireqene, a e keq akoma, e konsiderojne normale? E sigurt eshte se opinioni publik real, shoqeria reale e percepton si shqetesim te madh.
Me fjale te tjera, a perputhen vertet perceptimet reale te shoqerise me ato qe percillen nga shqypi i perditshem?
Në mediat sociale është folur shumë për pushimet masive (ndryshe nga mediat mainstream, që do të alarmoheshin vetëm po të humbte punën ndonjë stripper). Gjithsesi, nga përvoja personale, them se është më e frytshme t’i shohësh mediat si realitet më vete, ose si pjesë e problemit.
E dini ate shprehjen: “Sa t’i gjeje anen i mençuri, ka kryer pune budallai”? Ja, pra, budallai apo budallenjte e kryen punen. Ngjarje si keto nuk jane thjesht dalldi te castit, jane precedente qe mbeten, jane pandehma qe konfirmohen si te verteta.
E leme pak menjane pllaken. Shikoni lajmet e dy diteve te fundit dhe mendoni: me cfare merren shqiptaret ne Shqiperi? Me asgje thelbesore dhe te rendesishme per te ardhmen e tyre.
Keshtu dhe puna e pllakes. Pakkush sheh thelbin, kurse budallai triumfon, sepse nuk njeh asnje frene arsyeje. Le, pastaj, kur marrin qendrim edhe “mendjet” e Kombit…
Xhaxha,
argumentin e frontit ishe ti qe e solle dhe tani nuk mund te thuash kaq lehte se “ka apo nuk ka statut Fronti nuk ngre shumë peshë”
Gjithsesi mund te mbetemi secili ne perceptimin e vet. Nuk ka per te qene fundi i botes edhe keshtu.
ps- mendoj se ndonje parvenu-je delirant ne vend te duartrokitet do ishte mire t’i shpjegohej se e vetmja vlere ne kete blog eshte argumenti. Ad hominem eshte edhe kur targeti nuk eshte eksplicit. Per hir te shendetit te blogut sigurisht.
Parvenuje delirant? Po kesaj ps tende s’i dihet targeti? i mbeshtjelle me varak “per shendetin e blogut”! Dhe e quan argument. Une e quaj delir.
Ka mbi 250 mbishkrime turko-arabe në Shqipëri. Nga kjo sasi mbishkrimesh, 3 janë të shekullit XV, 9 të shekullit XVI, 6 nga shekulli XVII, 34 nga shekulli XVIII dhe nga shekulli XIX, 150. Nja 50 mbishkrime i përkasin perjudhës pas vitit 1912.
Çfarë do bëhet me këto?
Një propozim modest dhe krejt paqësor për Frontin anti-otoman të Lezhës:
https://xhaxhai.files.wordpress.com/2015/10/new-plaque-bw.jpg
Në vend të Pllakës së Skurës mund të vendosin një pllakë të skarës, inkandeshente, pra në gjendje pune, si homazh ndaj temperaturës së problemit osman, shndrrimit të kalave në restorante, por dhe neonit tek dera e Kryeministrisë.
Sa kohë dhe një tek “skur” të mbesë në vend, ato “250 mbishkrimet turko-arabe” do përcëllojnë në gur si të ishin breaking news nga fronti.
Ato do te mbeten atje ku jane !
Nuk i ka demtuar njeri, nuk ka kerkuar njeri te hiqen dhe c’eshte me e rendesishmja komunitetet nuk kane ndonje qendrim amiqesor apo te pakten kundershtues ndaj tyre; as ka ndonje levizje te shpallur apo te pashpallur kunder ketyre shenjave materiale historike. Te pakten nuk kemi degjuar gje.
Dhe kjo eshte prova me e qarte qe ceshtja e pllakes se Lezhes eshte nje fenomen lokal ,te cilit nuk i duhet dhene nje karakter pergjithesues, as te nxirren konkluzione ne shkalle kombetare.
Shtrimi i ceshtjes keshtu, permes nje pyetje te tille, me dashje apo padashje ngjallin frikera e shqetesime te kota e te panevojshme, qe diku edhe mund te behen te rrezikshme per qetesine dhe paqen e komuniteteve dhe shoqerise si e tere.
Nga teorizime te tilla ex cathedra te paverifikuara ne realitete asgje e mire nuk vjen, pervecse qe tingellojne edhe absurde dhe jo dashamirese.
Sa per pllaken e kalase se Lezhes, sipas nje interviste te Meksit , nuk paska qene fare atje ku e vendosi ministria e arsimit , e cila mund te bente me teper kujdes me ndjeshmerine e elementeve lokale.