Më dt. 23 nëntor 2012, isha i ftuar në Jamais Vu, të drejtuar nga Mustafa Nano, në Ora News. Sikurse e lyp edhe natyra e këtij emisioni, komentuam imazhet e ofruara dhe shenjave e përmbajtura në to. Prekëm edhe tema të tjera, politike dhe të kulturës, me interes për momentin – por pa u larguar nga toni reflektues i bisedës.
Lexuesi i blogut ndoshta do të gjejë në shkëmbimet e mia me M. Nanon vazhdimin e temave dhe të argumenteve që i kemi prekur më se një herë në Peizazhe të Fjalës, por në një kontekst dhe format tashmë tjetër; prandaj edhe e pashë me vend ta ndaj këtë bisedë me ju.
Urime Xha Xha! Bëre shumë mirë që e ndave me kolegët këtë intervistë. Mua më pëlqeu shumë, duke filluar nga fakti se gjeta në bashkëbisedimin tuaj përzgjatimin e diskutimeve tona në PTF. Por edhe për cilësinë e përsiatjeve të tua.
Meritë i duhet dhënë edhe gazetarit M. Nano për mënyrën se si e ndërtoi intervistën.
Natyra e këtij bashkëbisedimi, mendoj se do ta ndihmojë edhe ligjërimin publik shqiptar, që zakonisht drejtohet nga skema të tjera.
Edhe një herë, urime!
Eshtë në interes të shumë njerëzve të dëgjojnë mendime të tilla lidhur me situata, realitete apo dhe për kohën e kaluar.
I kushtëzuar nga formati televiziv (60min-reklamë), biseda ndërpritej shpesh për t’i lënë kohë imazheve që të gjenin shpjegim.
Personalisht mendoj se pergjigjet e tua, dijet e eksperienca, duhej të zvogëloheshin në dy a tre pamje për t’i lënë më shumë kohë zgjuarësisë dhe thjeshtësisë që ti i ndërthur (zotëron) mirë edhe pse përballë një kamere.
Faleminderit.
Shume interviste e kendshme. A mund te japesh pak me teper sqarime me ate pjesen e ‘krizes se patriarkalizmi’ ne Shqiperi? Kam pershtypjen se nuk doli e qarte nese te vjen keq per kete krize apo je i kenaqur qe femrat, po te perifrazoj komentin, nuk jane me nen “hyqem” sic duhet te kene qene dikur.
Flaka, falemnderit për fjalën e mirë.
Jo, nuk më vjen keq për krizën, përkundrazi – do të doja të thellohej edhe më. Më vjen keq që patriarkalizmin nuk e ka zëvendësuar asgjë tjetër, por veç ka mbetur kufoma e tij në fron; duke bërë që shoqëria të sundohet, nëse mund të shprehem kështu, nga një kërmë.
Po ashtu, më duket ironi e meritueshme që mustaqet patriarkalizmit ia prenë vajzat; ndonëse kjo ndodhi edhe falë efektit të shoqërisë së konsumit. Por gjithnjë besoj se fajin për karikaturizimin e “femrës së lirë” që sheh sot (në kopertinat e revistave “femërore”) e ka gjithnjë kërma, ende e kapardisur në fron, e babait të vdekur e të balsamosur; ose penisi i tij tashmë i kalcifikuar.
Minutat qenë zbavitëse. Por jo “jamais vu”. “Deja vu” do të ishte më e saktë. U bënë ca vite dhe i njëjti format i përdorur nga drejtuesi i emisionit. Mustafa, kaq e zorshme është t’u mbushësh mendjen drejtuesve, që faktikisht kanë aq besim sa t’ju besojnë 60 minuta , për një format tjetër?
Publiku butaforik është gjëja që mua nuk më pëlqen aspak aty. Më ka ngelur në mendje një emision paraditeje në një kanal kombëtar frëng. Ishte i ftuar, në mos gaboj, Michel Serres. Vetëm ai dhe drejtuesja e emisionit, ajo me një kupë çaj, ai me një kupë ujë të ngrohtë. Në një tryezë studioje, me ndriçim normal. Nuk jam ndonjë adhurues i Serres-it, por më bëri përshtypje se sa thjesht mungonte gjithçka e tepërt, për t’ia lënë vendin plotësisht ideve që diskutoheshin.
Ishte pak kitch skena, muzika, luajtja dhe shtegtimi i kameras, por ky është roli i regjizorit dhe i skenografit (detyrimisht me miratamin e MN).
Stolat, kolltuqet që lëkunden, publiku që duartroket, dritat, skena, filmimi i fytyrave nga afër, janë kopje e dëshira për t’iu afruar më shumë spektaklit.
Sidoqoftë, kjo nuk del sipër mesazhit që AV mundi të jepte me aq pak minuta.
Xhaxhai me sa duket eshte mjeshter i fjales. Jo vetem i asaj te shkruares, te cilen e njohim mire, por edhe i asaj te folur.Dhe supriza e kendeshme ishte thjeshtesimi ne te spjeguar i shume ideve te nje natyre abstrakte, lehtesia dhe lidhja e tyre me realitetin ne Shqiperi, si dhe elokuenca ne metode. Respekte dhe me shpresen qe te vijojne eksperienca te tjera te kesaj natyre.
Ne se do te mund te shtoja dicka, ka te beje ne lidhje me komentin e Xhaxhait rreth parase, lekut. Kishte nje nen-ton ne analize, qe shtrihesh deri ne qesendi ndaj parase, e cila e pare ne baze te kontekstit , ishte me teper e nje natyre morale, se sa gje tjeter.
Leku, paraja, per mendimin tim, do konsideruar me shume se sa nje mjet per tu perdorur ne rrugen e arritjes se nje qellimi, apo si nje ndermjetes apo instrument ne maredheniet midis njerezve, qe ndihmon ne vleresimin social te tyre. Pervec ketyre roleve, te kahershme do te thoja, ajo do pare edhe si nje ndermjetes social midis anetareve te nje shoqeri, sepse lehteson maredheniet me njeri-tjetrin, e ben psh fshatarin e Fush Arrezit, te kete kontakt me nenpunesin e Tiranes etj etj aspekte te nje natyre sociale dhe jo vetem monetare apo financiare. Nje ane tjeter e parase eshte edhe fakti qe ajo eshte e bazuar ne besim; pranimi apo mos pranimi i saj eshte edhe ajo nje tregues i nivelit te zhvillimit apo gjendjes se nje shoqerie.
Edhe nje here, respekte per Xhaxhain.
Ju falënderoj për komentet! Nuk kam dhe aq përvojë në TV, aq më pak në live TV, por u ndjeva mirë në emision, sepse temat ishin familjare për mua dhe M. Nano është shumë miqësor në qasjen ndaj tyre dhe meje.
Sa për paranë dhe vërejtjen që bën ipare – vërejtja është me vend dhe, në fakt, këndej në Perëndim paraja është barazuesi i madh; por nuk ishte e tillë paraja që m’u shfaq në ekran, ose leku i viteve 1960-1980, të cilin e kish kapur peng varfëria e tregut. Në atë rast njeriut i vijnë më shumë kujtime në mendje, se mendime 🙂
Te lumte, i zoti si ne pene e me goje !
Rralle gjen njerez te letrave te ligjerojne lirshem.
Edhe tani me behet sikur nuhas aromen e lekut te at’hershem…dhe nostalgjine e ziline per xhepin e vogel tek pantallonat e meshkujve…
Xha Xhai ke folur si xhaxha.
XhaXhai, e kam ndjekur emisionin qe ate dite qe u transmetua per here te pare dhe urime per prezantimin tuaj.
Desha te thosha dicka ne lidhje me qendrimin e prof. Qoses per E.Hoxhen.
Ndryshe nga c’thote z.Nano, ne shkrimin e tij(qe e kam lexuar ) profesori , ka thene te njejten gje, dhe ne menyre po kaq te qarte, mendimin e tij per Hoxhen, bile edhe pa e pyetur kush enkas per te. Ndryshimi kete radhe ishte se u pyet posaqerisht.
Nje historian i huaj,teper i respektuar nga te gjitha palet ne Shqiperi, eshte shprehur se E.Hoxha sanksionoi (ne te gjitha kuptimet e fjales) perfundimisht pavaresine e Shqiperise.
Aksioni i pergjithshem kunder analfabetizmit eshte nje merite e padiskutueshme.
U ngriten qendra ambulatore edhe ne fshatrat me te thella(para ca vitesh ne nje dokumentar te tvsh u dha “miss bjeshka” dhe, vajza qe e fitoi ate vdiq pas pak kohesh nga apendisiti, madje edhe kjo u transmetua po ne tvsh!).Prandaj edhe eshte e kuptueshme se pse popullsia u katerfishua gjate monizmit.
Ne veri jeta sociale ishte e organizuar, ne pjesen me te madhe , ne klane ( po te perdorim nje term te historianeve angleze). C’eshte e verteta edhe per Zogun ky ishte nje problem i madh .Ai nuk beri dhe nuk mund te bente asgje, per vete natyren e regjimit te tij, por veproi me metoden e njohur e te vjeter : sundo duke mbjellur grindje mes bajraktareve.
Per E.Hoxhen apo regjimin e tij kjo ishte nyja gordiane qe duhej prere , te cilen e preu dhe mire beri. Natyrisht qe kjo u be,ne pjesen me te madhe, ne menyre brutale por historia njeh shume raste te tilla, bile historianet kane gjetur edhe nje shprehje shume domethenese per kete: barbari qe mundi barbarine!( Eshte thene per udheheqes te ndryshem ne Europe dhe bote,per Care apo sundimtare te tjere).
Ajo qe step intelektualet shqiptare, dhe i komplekson ata, eshte dhuna e madhe e regjimit, prandaj, perkunder mendimit te shprehur ne emision,mendoj qe tani per tani dhe per nje kohe te gjate me pas, veshtire se nje i ‘brendshem’ te jete me objektiv se , vjen fjala, edhe nje shqiptar i Kosoves, sidomos kur ky eshte nje njeri si prof.Qosja. Nuk mund te jete kurren e kurres objektiv nje njeri qe ka provuar dhe perjetuar dhunen e asaj kohe.
Prof.Qosja solli si shembuj figura te ndryshme te huaja, por mund te kishte sjelle fare mire pashane e Tepelenes.Pervec Z.Klosi , pothuaj te gjithe intelektualet shqiptare kane te njejtin mendim per kete kasap, bile te njejtin qe kishte edhe vete E.Hoxha!!Prandaj, kur t’i thurin lavde pashait, te mendojne se mos bien ne kundershtime me veten kur thone te tjera gjera per Hoxhen.
Diktatura vertete ishte e eger, por e emancipoi ne nje shkalle te tille shoqerine shqiptare, sa vete keta te emancipuarit u ngriten dhe e shemben ate! Kjo mund te merret edhe si nje lloj vertetimi (ironik per sistemin) i atij qe quhet “ligji i mohimit te mohimit” …
Prof.Qosja ka te njejtin mendim qe kane edhe shume e shume intelektuale te tjere, por ndryshe nga ata , ai ka kurajon ta thote hapur e pa ndroje.
Kur flasim për “të mirat” e regjimit të Hoxhës, gjithnjë duhet të pyesim (veten dhe të tjerët) se mos këto kanë qenë thjesht efekte anësore të programit të tij politik totalitar.
Për shembull, alfabetizimi i popullsisë u krye vërtet në mënyrë masive, por qëllimi pse u krye ky alfabetizim kish drejtpërdrejt të bënte me nevojën e ngutshme për indoktrinim të masave në shkollë.
E kështu me radhë. Nuk është këtu vendi për t’u zgjatur me analiza. Njerëzit që kanë vuajtur në mënyrë të tmerrshme nga paranojat dhe dhuna e atij regjimi janë ende gjallë, plagët nuk janë shëruar. Krejt Shqipëria e sotme është efekt anësor i asaj së djeshmes.
Në këto rrethana, qasja Qosja mund edhe të na ishte kursyer. Po të kish qenë në Shqipëri, profesori kosovar kushedi do ta kish kaluar kohën duke nxjerrë mineral kromi në Spaç, si shumë kolegë të tij.
Dhe atëherë vërtet do të kisha dashur ta dëgjoja të thoshte sa i lumtur ndihej që kromi i nxjerrë prej tij i kish shërbyer pavarësisë së Shqipërisë dhe çështjes së Kosovës.
Alfabetizimi eshte perhere program me natyre kombetare, ose me mire program zhvillimi. E nuk ka sesi te jete ndryshe; t’i japesh tjetrit driten sapo ke hedhur hapin per ta nxjerre nga kontrolli, jo per ta mbajtur nen kontroll. Nese do ishte keshtu si thoni ju, atehere do mjaftonte nje fillore per 95% te njerezve, nje e mesme si ne kohen e Zogut e perqendruar ne Elbasan ose Shkoder, Gjirokaster e Korce dhe nje Universitet per 100 persona ne vit. Me te njejten logjike, mund te them se ky arsyetim eshte efekt anesor i se djeshmes. Mesa mbaj mend ne Shqiperi kulti i shkolles nuk lidhej me karrieren ne parti ekskluzivisht, por me ndryshimin social. Prinderit tane u bene liberale te medhenj, me shume nga c’jemi ne te brezit te tanishem dhe sa me shume vras mendjen, aq me shume kuptoj se ata u bene te tille se nuk kishin cfare te na linin. Na lane vetem lirine, qe erdhi e u be anarkike pse u pranua nje gabim i madh dhe u shpresua naivisht se “ata me shkolle, ata te rinjte” duhet ta marrin tani. Goxha indoktrinim.
Po a nuk ishte vallë alfabetizimi pjesë e përpjekjeve për të krijuar “njeriun e ri”? Meqë flasim për efekte anësore, edhe mendja e hapur e prindërve tanë dhe e jona – nëse mund të shprehem kështu – ishte efekt anësor i alfabetizimit. Por kujdes: e hapëm këtë debat në kontekstin e vlerësimit të Enver Hoxhës, si figurë politike; jo të socializmit në Shqipëri. Janë dy gjëra të ndryshme. Socializmin në Shqipëri mund ta kishin ndërtuar edhe Sejfulla Malëshova me Tuk Jakovën…
Kur vleresohet alfabetizimi, edhe ai i kryer nen hyqmin e Enverit, me shume ai sillet si argument ne favor te tezes se kontributit nacionalist te tij. Te thuash se ai kreu alfabetizimin ne emer te procesit te reformimit radikal psikologjik te individit, do te kerkonte minimalisht te riperkufizohej ne vetvete vete procesi i alfabetizimit. Por edhe rishihej premisa historike nga ky formulohej nje nga akuzat qendrore ndaj regjimit te Zogut. Shkollimi natyrisht qe eshte njefaresoj imponim i ligjerimit sundues, por teksa meton te edukoje, ai sapo ka themeluar nje marredhenie te re mes pushtetit dhe individit. Problematike do te thosha une. Ne fund edhe regjimi me i eger diktatorial ne Europe kerkoi te niste reformat duke iu drejtuar Intelektualeve, e jo kuadrit te Komiteteve te Partise.Nga ana tjeter personalisht gjykoj se Enver Hoxha si figure e politikes ka ;piket maksimale; debati eshte per konsideraten e tij si figure historike. Une mendoj se socializmin me mire do e kishte ndertuar Kico Ngjela.
“Kur flasim per “te mirat” e regjimit te Hoxhes…”,
ja, pikerisht, ky eshte kurthi ku bien shume intelektuale e as qe jane te ndergjegjshem per te!
Pse duhet te flitet per “te mira” dhe “te keqija”?!Pse duhet pare kjo periudhe por edhe te tjerat ,domosdoshmerisht, nga nje kendveshtrim moralist? Ky po qe mund te jete nje rudiment i atij sistemi.
“…por qellimi pse u krye ky alfabetizim kish drejtperdrejt te bente me nevojen e ngutshme per indoktrinim te masave ne shkolle”,
kjo eshte pjeserisht e vertete, por jo e sakte.Ka te beje me klishete e njohura per sistemin komunist, gjithsesi , sic thoni edhe ju , nuk eshte vendi per analiza.
“Ne keto rrethana, qasja Qosja mund edhe te na ishte kursyer”,
perhere kur e degjoj profesorin te flase per gjera te tilla me ngjallet njelloj deshire per t’i thene: profesor , ju lutem shume, mos u shprehni se sidoqe te vije puna, kjo do te sherbeje per shume veta te tregojne zellin e tyre antitotalitar ,antidiktature apo perbuzjen per cdo gje qe i ben dhune demokracise , lirise ne pergjithesi!
Po te kish qene ne Shqiperi profesori edhe mund te pushkatohej, por ky nuk perben argument.
Shkruan:
Pse jo? Po të ish pushkatuar (larg qoftë), nuk do të kish shans të na tregonte Enver Hoxhën sot.
Shkruan:
Në fakt imi s’ishte këndvështrim moralist. Fjalën të mirat mund ta lexoje edhe thjesht si “+”. Kjo + vlen edhe nga pikëpamja juridike, edhe nga pikëpamja sociale, edhe nga pikëpamja ekonomike, edhe nga pikëpamja gjeopolitike…
Shkruan:
Fakti që është e vërtetë dhe bindëse nuk e bën doemos klishe. Ndonjëherë gabimet elementare vetëm me të vërteta elementare mund t’i kundërshtosh.
Shkruan: “Pse jo? Po te ish pushkatuar(larg qofte),nuk do te kish shans te na tregonte Enver Hoxhen sot”
E kisha fjalen se: nuk perben argument per qendrimin qe mund te mbahet ndaj figures se E.Hoxhes, pavaresisht Qoses.
Përbën: një udhëheqës shteti që shfaros elitën intelektuale të kombit të vet. Më duket bindës si argument.
“Perben:nje udheheqes shteti qe shfaros eliten intelektuale te kombit te vet.Me duket bindes si argument.”,
edhe kjo eshte pjeserisht e vertete.
Mjafton te permendim: E.Cabejn-gjuhetarin me ta madh shqiptar, qe e vazhdoi punen edhe me me vrull ne ate kohe; A.Buden-historianin me te respektuar te kohes;L.Poradecin-poetin me te madh(per mua) shqiptar, qe megjithese u bojkotua, nuk u ‘shfaros’; dhe …qershia mbi torte, i madhi i letersise shqipe: Kadareja dora vete !
Ka edhe te tjere por, edhe keta mjaftojne per te treguar se elita u gjymtua por nuk u shfaros.
Urime xha xha!
Formati i emisionit eshte prezantues, shume tema dhe perciptaz, shpresoj qe te kete kryer funksionin.
Muçi mund te te kishte bere nder duke vene foton e ndonje libri tend.
Enveri si shqiptari me i rendesishem ne historine e shtetit, me duket e guximshme si teze.
Nga koha e Enverit kane ngelur vetem njerezit e edukuar asokohe, te cilet nuk mund te percjellin nder breza asgje ‘enveriste’ sepse nuk kryejne ndonje funksion.
Shteti, shoqeria, vlerat kane ndryshuar shume, trashegimia historike e Enverit ka per te qene fare minimale. Ka per te qene shume me e forte trashegimia historike e Sales apo Tosit.
Enveri mund te jete shqiptari me i rendesishem nga pikepamja kronologjike por s’besoj nga pikepamja historike.
Pyetja ishte – me sa më kujtohet – për shqiptarin më të rëndësishëm në shekullin XX.
Hyllini gjykon drejt. Enver Hoxha ne historine e Shqiperise per nga rendesia do te konsiderohet vetem per faktin qe sundoi rreth gjysem shekulli. Shqiperia ngriu ne kohe.
Do te vazhdojne te mbeten nostalgjike ata qe e kuptojne ekzistencen dhe arritjet e tyre vecse nen cadren e epokes se tij.
Kur te vdese brezi i enveristeve, per cfare do te permendet Enveri? Vecse per traziren dhe vakumin qe la pas.
Enveri do të përmendet kryesisht për institucionet që shkatërroi në Shqipëri: fenë, pronën private, tregun e brendshëm, klasën e pasur, intelektualët, shqiptarët e formuar në Perëndim, shtresën e zejtarëve në qytetet, traditën kulturore, mjeshtërinë/artin e të punuarit të tokës, solidaritetin social…
Pyetja në emision nuk ishte për shqiptarin që luajti rolin më pozitiv në historinë e Shqipërisë, por për më të rëndësishmin, pavarësisht nga kahu pozitiv apo negativ i ndikimit të tij.
I them këto jo se ka ndonjë rëndësi përgjigjja ime, por se ka rëndësi që kjo përgjigje të përcillet drejt, nëse do të flasim për të.
Shume deshperues fakti qe nga nje ore emision ku u diskutuan plot gjera me interes po perqendrohemi tek nje diskutim mbi Enverin dhe i kerkojme Xha Xhait te beje autokritike pse e konsideron si shqiptarin me te rendesishem. Jemi popull akoma i fiksuar me Enverin pavaresisht faktit qe Xha Xhai e cilesoi te tille. Kam frike se po te kishte perzgjedhur dike tjeter, ta zeme Kadarene, do t’i benim gjyqin se pse jo Enverin apo pse pikerisht Kadarene.
Nuk me duket se cilesimi i Enverit si shqiptari me rendesishem, sipas Xha Xhait, ishte nje nga gjerat me intriguese qe u thane ne ate bisede.
Xhaxhai i beri nje prezantim vetes ashtu sic pritej. Jo vetem i afte te pershendese publikun me ligjeraten e shkruar, po edhe me ate te folur.
Per ata qe jane brezi i Xha Xhait, bota e tij qe u shpalos ne ekran deri ne minuciozitet eshte nje pasqyre e brezit, e vetvetes, duke mos nevleftesuar individualitetin e Xha Xhai. Ne te shumten u prezantua si perfaqesues tipik e dinjitoz, pa ndonje zulme, por me modesti sic edhe duhej.
Ne shenje Xha Xha! Vakumi(zgavra) i krijuar nga ky shkaterrues i madh vlerash eshte shkaku kryesor i parehatise dhe trazirave qe perjeton Shqiperia dhe shqiptaret e post-Enverit.
Shkruan:”Por kujdes: e hapem kete debat ne kontesktin e vleresimit te Enver Hoxhes, si figure politike; jo te socializmit ne Shqiperi”,
ne fakt, keto jane te lidhura shume ngushte bashke sepse cdo gje ne ate kohe kishte vulen e tij.Gjithashtu , kjo ka lidhje edhe me vete E.Hoxhen si person privat, si individ.
Ne kete aspektin e fundit kane folur nje sere intelektualesh, te cilet e kane njohur ate nga afer. Ja ,bie fjala, z.I.Kalo flet per nje njeri qe ishte shume i apasionuar pas librave dhe qe lexonte shume.S’ma merr mendja qe nuk thote te verteten nje njeri i urte dhe i bute si doktori, i cili, edhe kur flet per Berishen, thote: ‘kryeministri tim'(kujdes: jo ‘im’ por ‘tim’, me perkedheli…).
Edhe shume te tjere qe e kane njohur nga afer, njerez me integritet, thone pothuaj te njejtat gjera.
Bile edhe vete Kadareja nxjerr ne pah njelloj pozitiviteti te Hoxhes. Nuk e kam fjalen per ato qe ka shkruar para demokracise, aspak. E kam fjalen per ato qe ka thene e shkruar ne intervista apo shkrime te ndryshme te pasnentedhjetes, kur ka rene fjala per te.
Ja psh: ndersa ironizon Titon se ishte nje gdhe ne artin e te shkruarit, ai thote se Hoxha ishte nje gjysmeshkrimtar, por kujdes: te thote Kadareja nje gje te tille, eshte njesoj, te pakten per mua, qe nje kritik shqiptar te thote se eshte shkrimtar taman!
Gjithashtu, edhe ne raste te tjera,kur flet per udheheqesit lindore, Kadareja duket sikur merr ne mbrojtje diktatorin tone dhe , me kete rast, i ve ne dukje edhe disa cilesi shume domethenese.Ka shembuj per kete.
Ndoshta kjo ka te beje me ate qe vete Kadareja e quan :”zgjuarsi gjirokastrite”, gjithsesi une jam i bindur se ka dicka apo shumecka te vertete ne ato qe thote.
E them kete sepse ka nje paradoks te panjohur me pare tek sundues te tjere: nga njera ane diktator i pameshirshem e nga ana tjeter nje individ me nje jete private krejt ne kundershtim me faktin e pare! Eshte nje paradoks, te cilin, sociologet e frustuar shqiptare as qe guxojne ta marrin me mend, pale pastaj ta trajtojne.
Qe Enver Hoxha eshte shqiptari me i rendesishem,tashme pas 20 e ca vjetesh, kjo nuk mund te diskutohet me. Sigurisht jo vetem per arsyet qe sjell Xhaxhai , disa prej te cilave te kerkuara me qiri. Por me pare per shrrenjosjen e feudalizmit ne Shqiperi, per krijimin e nje shteti realisht efektiv e te pavarur, per ngritjen ne nje nivel modern te unitetit kombetar,etj.. Mbas pervojes se shtetit fasade te Zogut dhe anarkise se deritanishme te demokracise nuk ka me dyshim. Ne histori motivet nuk konkurojne dot me realizimet. Bonaparti eshte figure e rendesishme jo pse vrau miliona me lufterat e veta por sepse permbysi marredheniet e vjetra ne Europe duke pershpejtuar me hop zhvillimin e saj.
Politikanet nuk mund ta analizojne E.Hoxhen objektivisht per shkak te interesave te dites,por intelektuali mund ta beje, bile duhet. Keqardhje qe ne nje blog si ky vazhdon te gjykohet ne menyre emocionale e konformiste nje periudhe historike kaq e rendesishme.
Sigurisht nuk do mungojne te me kritikojne per nostalgji por kjo eshte nje akuze nga pozita te vjeteruara mitingjesh tashme.
Ore troc muhabeti mori kuptim per shqiptaret fjala Shqiperi. Si per mire e si per keq.
“Politikanet nuk mund ta analizojne E.Hoxhen objektivisht per shkak te interesave te dites,por intelektuali mund ta beje, bile duhet.”
Fatma, as ti nuk mund ta gjykosh Enverin objektivisht. Lere ate muhabet se e ke krejt gabim. Enveri eshte po aq i rendesishem per Shqiperine, sa ç’jane te rendesishem Musolini, Stalini, Hitleri e Pol Poti per vendet perkatese.
Ue s’guxon robi te vere ne dyshim ndonje pohim.
Xha xha, me i rendesishem do te thote qe ka impakt me madh.
Tani ne shek XX impaktin me te madh e ka pasur Ismail Qemali, se mire a keq, ai e ngriti flamurin dhe qeverine e pare shqiptare.
Padyshim qe momenti me i rendesishem per shqiptaret ne shek XX eshte Pavaresia dhe protagonisti i pavaresise eshte edhe njeriu me i rendesishem.
Tani nga pikepamja kronologjike eshte padyshim Enveri, se sundoi per 40 vjet.
Une s’po flas per mire a keq, thjesht po bej dallimin mes kronologjise dhe historise, dallim qe behet gjithnje dhe qe u jep psh me pak faqe historie ta zeme pushtimit osman 5 shekullor, ndaj 1 shekulli jete te shtetit modern shqiptar.
Si shqiptar i dyte me me shume impakt ne shoqeri ne shek XX mund te rrije fare mire Kadareja.
Eshte si me thene çeshtje kendveshtrimi kjo, psh diktatori me i rendesishem ka qene padyshim Enveri, dhe jo per arsye vitesh, kronologjie, forme.
Arsyeja se pse ndalemi ne figuren e E. Hoxhes, mendoj se ka te beje me ate qe periudha e sundimit te tij eshte shpella jone, ndersa figura e tij jane hijet qe shohim ne hyrje te saj. Nuk ka as me mire se kaq dhe as me keq se kaq.
Nga ana tjeter, dhe po perseris vehten ketu , pa dyshim qe periudha e tij, per nga shkallla e transformimi material/ social. kultural te mjedisit (territorit), shtetit , shoqerise ngelet periudha me dinamike e shek 20 shqiptar. Cope per cope, te krahasosh , te themi, periudhen 1948 -1958, me 1992 – 2012, diferencat ne realizime jane gati astronomike.
Por njeher se theni kjo, me te shpejte do shtuar se nje dinamizem i tille eshte karakteristike e diktaturave. (psh krahaso 20 vjeteshin e fundit kinez me ate amerikan apo edhe kanadez, apo edhe raste te tjera me te hershme)
Nostalgjia, kam pershtypjen eshte e lidhur me te tashmen. Eshte gati-gati nje forme indirekte qortime apo denimi te saj, do te thoja.
Nuk duhet te jete thjeshte nostalgji; por duke ndjere shume difekte ne keto vite tranzicioni, sidomos ne sherbimet sociale te shtetit e pushtetit, njerezit i krahasojne me ‘barazine’ e asaj kohe dhe e rivleresojne apo mbivleresojne qeverisjen e Hoxhes.
Permallje per ate figure mund te kene shoket e miqte e tij qe tashme ose jane larguar ose jane ne ate rruge, ose ata qe i kane sherbyer e perfituar me shume e me me teper rehat se sa sot.
Urime! Do te deshiroja te ishit me shume prezent ne median televizive. Megjithate mua me la pershtypjen se nuk ishit ne nivelin tuaj me te mire, ndoshta edhe per arsye se dilni ralle ne Tv. Nuk flas per perqasjen e bisedimit qe ishte model- nje e folur pa shtrengim e arrogance-tipike e atyre qe brumosen me nje kulture diskutimi jashte Shqiperise. E kam fjalen per ate qe mund te ishe marre me shume me thelbin e gjerave sesa me detajet. Jo se nuk u morre edhe me thelbin por kalimi nga nje teme tek tjetra dhe deshira per te dhene pergjigje per secilen prej tyre shkau ne nje shpjegim te mbushur me detaje me shume se me thelb. E ne fakt keto shpjegime i gjen rendom ne mediat shqip. Keshtu qe sidomos ne pjesen e dyte te emisionit mu duk se degjova gjera te sterthena edhe nga te tjeret, nderkohe qe me shkrim keni nje paraqitje shume me te mprehte.
Thjesht nje perceptim personal ky. Suksese ne te ardhmen!
Intervista me pelqeu doja te shtoja dicka te vogel per Lekun. I paguhet Pruresit Me Te Pare, fraze e lezetshme kjo, me ka bere pershtypje dhe mua si femije. Dua te bej nje sqarim si e kuptoj une:
Eshte i Paguhet te Parit, jo me te Pare [me falni se nuk e bej dot e-eshte, ne kete keyboard] cfare xha-xhai thote e ka nje fare logjike ne transaksione, i.e. ne bonde/ letra me vlere, do te thote qe i paguhet ne “face value” dhe pa letra identifikimi, pra nen konditen a anonimitetit, per rrjedhim ti nuk mund te provosh se te ka humbur dhe kush e paraqet, paguhet…= ne besim.
Por ne fakt per parane eshte ndryshe. Ne sitsemin monetar kemi supozimin qe sasia e parave te nje banke/shtetit eshte e konvertuar/ bazua/r tek Thesari/ ne ton/ lingota apo monedha floriri. Sigurish ky koncept baze tashme eshte lene pas nga inflacioni…por premisa eshte kjo.
Pra shteti, nepermjet Bankes Qendrore, si ne Shqiperi/ Angli apo kudo, i ‘premton’ ligjerisht, pruresit me te Pare [te parit] qe nese vjen dhe paraqet ne Banke £100 apo 10.000 leke ka si Detyrim ti jape ekuivalenin e konvertuar ne Flori. Ky eshte Pruresi i Pare. Sill kartmonedhen dhe te paguajme floririn, te cilin, ne sigurisht e ” kemi ne Banke’ por per lehtesi printuam ca copa letra se jane me praktike 😉
Ne Shek XVI ne Angli, pranoheshin depozita florir dhe jepej vlera ne karte, duke Shkruar “pay to bearer on demand” kjo me pas ndodhi me Leket qe u printuan me vone. Kush vjen i pari me te kete kartmonedhe, merr Floririn bazuar tek ajo vlere.
——
Gjithashtu me pelqeu analiza gjuhesore dhe menyra e shpjegimit se si ”Kodi i gjuhes’ eshte prishur.
Pa qenë specialist i fushës, kam përshtypjen se formula “i paguhen prurësit me të parë” është përkthimi i italishtes pagabile a vista. Kjo nuk ka lidhje me atë se kush e sjell banknotën i pari në bankë.
Jamais Vu qe kjo e sotmja besoj, se ishe ne direkte kur i thone. Dua te bej nje pyetje se jemi ne feste e mbase nuk e merr per keq: po kete te sotmen e sheh si pasoje anesore te asaj te djeshmes?
Kjo e sotmja ishte moment sinqeriteti i turmës.
Moment i sinqerte vertet… Nga ato momentet e sinqerta kur vret mendjen se pse hipokrizia e shtirja tingellojne gjithmone aq negative, kur ne fakt nuk jane! Nga ato momente kur do t’i bertasesh turmes, aman vetem mos jini vetvetja! Na e kurseni po pati mundesi vetveten tuaj te sinqerte e te pashtirur, ne keni perendi! Shtiruni po mundet, sikur dhe vetem kete here, vetem per kete rast! Po nejse… Kjo nderhyrje eshte jashte teme ketu…
E besoj. Nje Zonje aty kishte ardhur me legen.
Me duket se ka nje version te ri, te cilit une i besoj. Dhe ketu http://www.gazeta55.al/index.php?kat=politike&artikulli=31214 ka argumente te padiskutueshem.
E sakte! Eshte perkthim i fjaleperfjalshem nga italishtja “Pagabile a vista”. Madje per ca kohe, sidomos ne bankonotat gjate pushtimit italian mbi frangat dhe leket e kohes gjendej e shkruar ne dy gjuhe, ne italisht dhe shqip.
As une nuk jam i fushes, po jap nje mendim tjeter. Pagabile a vista eshte pay in sight dhe kjo vlen me shume per bonde-t apo letra krediti por kuptimi i saj ne Anglisht eshte ‘payable on demand’ ose ‘pay to bearer,’ nje person qe e ka kete note dhe paraqitet ne banke- banka mbulon detyrimin kontraktual, duke i dhene vleren ne…etj etj. ”Pay-to-bearer is not registered in the name of a specific owner and will pay to whoever bears them.”
Por mund te jete paguhet me te pare [shikim] ndoshta jam gabim. Bearer-bartes-mbajtes i katmonedhes, ne ate moment pra ai qe paraqitet.Por meqe banka jone u fillua nga Italianet duhet te jete koncepti i tyre.
Interviste interesante. Sidomos per faktin se per here te pare pata mundesine t’i degjoj zerin dhe ta ndjek vizualisht Xha Xhain. Kisha lexuar librat dhe artikujt e tij, kisha pare edhe ndonje fotografi ne internet, por deri me sot nuk e kisha degjuar ndonjehere. Me duhet te them se intervista vetem sa konfirmoi pershtypjet qe kam nga leximet.
Interviste shume e mire, i urti Xhaxha! 🙂
Hmmm, kanë filluar të censurojnë ku munden. E pata parë videon të plotë në YouTube, këtu:
https://www.youtube.com/watch?v=6uc-JjM8xEM
por tani nuk figuron më. Dhe, çuditërisht, si shkak pretendohen shkelje të drejtash të FOX-it.
Mua nuk më kujtohet të kishte gjëra të tilla, por për siguri po i kthehem edhe një herë videos, që e gjeta diku tjetër.
Duket se ka mundësi që të ketë pasur një shkelje të drejtash. Në minutën e 28-të a 29-të shfaqet një copëz video nga një film i huaj, i cili mund të jetë produksion i FOX-it.
E megjithëkëtë, selektiviteti i tepruar i denoncuesit ka më shumë gjasa të burojë prej armiqësish me idetë e paraqitura në emision, ose me pjesëmarrësit në të, se sa nga dashuria për ligjin. Përndryshe duhet të gëzohemi për këtë risi në psiken e shqiptarëve.