Debati për çështjen e toponimeve tashmë është nyjëtuar në disa drejtime – me ç’rast shpresoj të jenë ndriçuar edhe disa aspekte jo shumë të njohura dhe të kapshme të toponomastikës shqiptare.
Gjithsesi, kundërtitë më të mëdha, siç mund të pritej, i ndesh në aspektet sociologjike dhe ideologjike të çështjes.
Kam argumentuar se emrat e vendeve nuk duhen ndryshuar, dhe veçanërisht nuk duhen ndryshuar në masë. Këtë ma kanë kundërshtuar, ndër të tjera, edhe se është tezë anti-demokratike, meqë komuniteteve të drejtën e ndryshimit të emrit të një vendi ia njeh Kushtetuta.
Kështu shprehet edhe një koleg diskutues tani (Hyllini), duke më thënë se dilkam “ kundër të drejtës së qytetarëve për të ndryshuar emrat e vendbanimeve.”
Gjë që natyrisht s’është e vërtetë, meqë unë askund nuk jam marrë me aspektin legal ose konstitucional të çështjes.
Por le të mos diskutojmë të pavërtetat e Hyllinit – të cilat nuk ngrenë peshë.
Në fakt, një gjë është të kundërshtosh kërkesën e një komuniteti të formuluar në mënyrë demokratike; dhe një gjë krejt tjetër të kundërshtosh të drejtën e atij komuniteti për ta paraqitur atë kërkesë.
Kjo, sa i përket kritikës që më kanë bërë, një kritikë shumë e cekët, do të thoja.
Tani, për t’u kthyer te këto komunitete që kërkojnë ndërrime emrash – këto nuk ekzistojnë. Unë nuk kam dëgjuar për ndonjë komunitet që të kërkojë ndërrimin e emrit të fshatit, ose të malit përbri, sepse ky emër është sllav, ose ngaqë përmban bashkëtingëlloren zh.
Kam të drejtë të besoj se kërkesa të tilla ende nuk janë bërë.
Idenë për ndërrimin e toponimeve “të huaja” e kanë hedhur herë pas here politikanë të ndryshëm, derisa e përqafoi një lëvizje si AKZ-ja, duke e formuluar në thelb si iniciativë politike.
Edhe në shpjegimet që kanë dhënë liderët e AKZ-së për këtë iniciativë, unë nuk kam parë gjëkundi që ajo të paraqitet si diçka e frymëzuar në kërkesa që kanë dalë në bazë.
Prandaj edhe e kam quajtur kërkesë të një elite populiste.
Edhe me arsyetim, një kërkesë për ndërrimin e toponimeve të huaja nuk mund të jetë veçse elitiste; sa kohë që kërkon ekspertizën e një profesionisti, për të vërtetuar se një toponim është “i huaj”.
Komuniteti mund të kërkojë, bie fjala, që të ndërrohet një emër i papërshtatshëm – p.sh. qytetarët e Urës Vajgurore mund të kërkojnë diçka të tillë; dhe s’ka nevojë të jesh etimolog, as historian, që të dallosh se Ura Vajgurore nuk është emër shumë i përshtatshëm për një qytet.
Mirëpo AKZ-ja kërkon të zëvendësojë toponimet “e huaja”: sllave, greke dhe turke, të cilat para se të zëvendësohen duhen identifikuar; dhe identifikimin e këtyre nuk mund ta bëjë dot komuniteti.
Prandaj kërkesa për zëvendësimin e toponimeve të huaja nuk ka ardhur nga baza, nga masa e votuesve; as është kërkesë “demokratike.”
Në thelb është kërkesë e një grupi të kufizuar kombëtaristësh, të cilët kërkojnë të sensibilizojnë opinionin për një çështje e cila i referohet drejtpërdrejt kundërvënies primordiale midis nesh dhe atyre; tanëve dhe të huajve.
E shtruar çështja në këtë mënyrë, fushata mund edhe të ketë sukses dhe të gjejë përkrahje në qytetarët dhe komunitetet.
Por kjo i përket së ardhmes. Sot për sot, ideja e ndërrimit të toponimeve është ende në tryezat e pak kombëtaristëve, të cilët po vrasin mendjen si t’ia paraqitin qytetarëve në mënyrë të tillë, që këta ta pranojnë.
Prandaj akuza që më bëhet mua, se po pozicionohem në mënyrë antidemokratike është bullshit i kategorisë së parë.
Dhe jo sepse unë e kam për gjë të marr pozicione antidemokratike. Nuk do të pyesja edhe sikur të isha i vetmi, në gjithë planetin, që të mbroja një tezë të caktuar, që mua të më dukej e drejtë dhe e arsyetuar mirë. As kam ndonjë respekt të veçantë për demokracinë siç po praktikohet kjo në Shqipëri – ose në formën e vet më brutale, si tirani e shumicës.
Çështja është e thjeshtë fare: kërkesa për ndërrim toponimesh nuk vjen nga poshtë, as është shprehje e ndonjë vullneti komunitetesh. Është kërkesë e frymëzuar nga lart, nga një grusht ideologësh kombëtaristë, të cilët – besoj unë, por këtë mos ma merrni si argument sepse nuk është – përpiqen ta përdorin atë si ashensor që do t’i ngjitë në pushtet.
E ke bere si puna e dhise qe ha majat e gjetheve per te mberritur tek perfundimi i Sales se eshte çeshtje pushteti.
Ne radhe te pare, mos u fshih pas lojerave gjuhesore, sepse qendrimi yt i shprehur ne shume shkrime te njepasnjeshme eshte i qarte per te gjithe sado te perpiqesh ti vesh gjethe fiku, per ty toponimet sllave jane te pandryshueshme, edhe ne kemi Sllapuzhana, biles e perforcove perseri kur shkruan se Ure Vajgurore mund te ndryshohet, ndersa ta zeme Corovode i bie te jete emer i pershtatshem per nje qytet apo Librazhd.
Se dyti, nder shqiptare as qe dihej fare se mund te ndryshohet emri i vendbanimit, se eshte e drejta e tyre, sepse ne baze te ndjesise historike, kujtojne se kjo pune behet vetem nga lart.
Prandaj, logjikisht nuk gjen ndonje komunitet qe shtron kerkesen, pikerisht se kemi ‘ignorantia legis’.
Nje nga gjerat kryesore ka qene perhapja e dijes ligjore se çdokush ka te drejte te kerkoje ndryshimin e vendbanimit, ne fakt AKZ-ja vepron sidomos ne rrafshin kushtetues e ligjor, ne njefare menyre ka marre persiper edhe nje rol edukativ ne fushen ligjore dhe nuk e fsheh aspak perkundrazi mbrojtja e kushtetutes dhe shtetit ligjor eshte nga pikat kryesore te saj.
Se treti, ti ke vene rregullisht ne pikepyetje ligjin ne fjale, ke ironizuar mbi demokracine dhe se fundmi i ngjeshe me lezet edhe konceptin e tiranise se shumices, me pak fjale ty do te terrorizonte ideja sikur ta zeme banoret e Zhapokikes te kerkonin fshatçe ndryshimin e emrit ose ata te Bozdrovecit.
Per mua kot e ke qe mbrohesh dukesh kundersulmuar, s’ke thene nje llaf kunder antikushtetueshmerise se votimit te ligjit mbi regjistrimin, kishe qendrim antikushtetues para vendimit te GjK per çeshtjen e detit, i ke quajtur rregullisht me perbuzje turma gjithe ata qe e mendojne ndryshe dhe jane shumice, me pak fjale ti rregullisht çdo shumice te mundshme si pasoje e frymes patriotike e ke denigruar.
Prandaj te thashe e ta perseris, se ti kur shumica eshte kunder bindjeve te tua nuk heziton te mbash qendrim antidemokratik, perndryshe kur shumica perputhet me bindjet e tua je superdemokrat.
Kete qendrim elitisto-autoritarist e ke si pasoje e mosnjohjes se parimit te shumices kur kjo shumice eshte kunder bindjeve apo vlerave qe njeh ti si demokratike, mirepo demokracia ne radhe te pare eshte parimi i shumices, pastaj ai i bindjeve dhe vlerave demokratike.
Kur vlerat demokratike i bien ndesh parimit te shumices, mos kujto se fiton demokracia, fiton ideologjia, vlerologjia.
Demokraci ishte Athina e lashte edhepse 3/4 e banoreve ishin skllever, demokraci ishte Amerika edhepse 1/6 e popullsise perbehej nga skllever.
Perndryshe kete sundimin e vlerave ndaj parimit te shumices e kemi pare si lajtmotiv te autoritarizmave dhe bash kete po mbeshtet here fshehtas dhe here haptas.
Nuk më pëlqen toni yt – po më bën gjyqin. Meqë t’u përgjigjem akuzave të tua do të thotë të pranoj, qoftë edhe në parim, se mund të akuzohem prej një nuliteti si ti, atëherë po parapëlqej heshtjen.
N’Amerike te Veriut nuk sundon asnje here shumica. Nuk di ku e ke pare kete parimin e shumices pervecse ne leter.
Pastaj sa qenka shumica? 50%+1? I bie qe ai Njishi te jete shumica. Bullshit total..AKZ-ja ne ket rast duhet te diskutoje ket muhabet me grupet e tjera te interesit, e jo te shkoje ne ‘terren’ e te ngreje ushtare.
Hyllin,
për shkak të mangësive në nivelin konceptual ti nuk je i aftë të vijosh diskutime gjuhësore. Ty të mungon formimi bazë, elementar, ai jashtëzakonisht i domosdoshëm për të polemizuar me autorin. Ke një obsesion për të debatuar me xhaxhain, ngaqë kështu të duket sikur jem një kontribut për ndonjë gjë, por fatkeqësisht ti je i paaftë për t’ju qasur çështjeve akademike. Këto gjëra t’i thonë vazhdimisht që të mos bezdisësh publikun, por nuk të hynë në kokë. Kontributi yt në këtë blog nuk i kapërcen kufijtë e folklorit dhe fatkeqësisht ti nuk e kupton dot as këtë. Ti je i rëndësishëm pikërisht për atë asgjë që thua, por edhe kjo ka kufij dhe fillon dhe bezdis. Veçanërisht me destruktivitetin tënd.
Ti je shëmbëllimi postmodern i kontrollit të klasës punëtore.
Tjetër gjë.
Dje në park, duke u ngrohur në diell dhe bërë muhabet (biseduar) me një kolege turke, kjo me sugjeroi, që toponimet nuk duhen ndërruar aspak, pasi çdo gjë e thënë në këtë dynja është turqisht. Këtu e keni linkun:
http://en.wikipedia.org/wiki/Sun_Language_Theory
Jam dakort, heshtja eshte flori ndersa temat e teperta fukarallek.
Ja ç’thotë për vendlindjen e vet poeti Romeo Çollaku. Provoni t’i thoni këtij që Senicë është toponim sllav dhe duhet ndërruar:
Emrat e vendeve jo vetëm e përcjellin historinë, por edhe e thithin: dhe jo historinë e emërtimit të tyre, por historinë e njerëzve që i banojnë.