Peizazhe të fjalës

ose natyra jo aq të qeta
Diaspora

STATISTIKAT E RRUGËS

Shpeshherë statistikat na konfirmojnë vëzhgimet tona të përditshme, por ndodh  edhe e kundërta, vëzhgimet konfirmojnë statistikat. Kush mund ta mohojë se tek statistikat nuk ka parë edhe banalitete, në kuptimin e gjërave të njohura? Lexon diku se ka rritje prej 200% të përdoruesve të celularëve. Faleminderit për shifrën, por thelbin e dija vetë. Celularët janë bërë pjesë e trupit. Aksidentet në rrugë janë rritur me 135%. Më vjen keq, por e kisha kapur vetë në lajme e në rrugë. Buletin lufte e përgjakshme.

Si të thuash, tek numrat statistikorë ne kërkojmë përvojën e jetës së përditshme. Por jo gjithnjë.

Ka raste që statistikat rrinë pezull, në pritje të konfirmimit në praktikë. Numri i shqiptarëve në Itali është rritur 2-3 herë, thonë statistikat e viteve nëntëdhjetë. Dakord, po ku janë, ia kthej unë. E kuptoj, është vështirë t’i dallosh: nuk kanë ngjyrë lëkure që bie në sy, kanë tipare njëlloj si vendasit, thonë madje që mimetizohen. Ku janë? Prania e imigrantët shqiptarë është rritur disa herë në media. E qartë, në ekran i shoh, në gazeta gjithashtu, po në rrugë hiç. Ku janë vallë? Mendime që ta punësojnë trurin në ecje e sipër në qendër të Romës, para se të boshatiset nga madhështia e Koloseut, para se goja të hapet e sytë të zgurdullohen nga mrekullia e amfiteatrit shumëshekullor.

Diku pranë tij, afër harkut të Kostantinit, mes zërash shumëgjuhësh në sfond, dëgjoj fjalë universale krejt pa lidhje: foto, Flavio, gladiator, Russell Crowe (po ky çne?). Indiferenca thellohet nga magnetizmi i Koloseut, përherë mahnitës, përherë magjepsës. Gumëzhima meket, vjen gjithnjë e më e largët, mendja fokusohet tek harqet, kolonat, muret, historia… madje të duket sikur po dëgjon zhurmën e shpatave të vogla (gladiove) që nxjerrin shkëndija mes tyre, klithmat e të plagosurve, ulërimat e luanëve.

“I thuaj atij tipit të na bëjë një foto!” – dëgjohet një zë nga antikiteti, d.m.th. nga larg. Skena e dyluftimeve në arenën më të famshme të botës sikur zbehet. “Shqip?” pyes veten. “Më bënë veshët vallë? Ishte shqip? Turist shqiptar?”. Koloseu tërhiqet drejt sfondit. Zëri i burrit bëhet edhe më i vendosur: “I thuaj atij barkderrit tullac. Jepja aparatin!”. Fjalë të tjera mes shqiptarësh. Duan foto grupi, me të drejtë. Kujtim nga Roma. Kthehem instinktivisht, për të parë bashkatdhetarët dhe tullacin barkderr bashkë. Me kërshëri, gati për t’i përshëndetur. Kur je larg, tjetri të duket afër.

Ndjek me sy gruan me aparat në dorë. Shoh përreth për të parë fotografin e piketuar, për pak çaste, aq sa i duhen gruas të më afrohet e të ma drejtojë aparatin. Me një anglishte të çalë më kërkon t’i bëj një fotografi. Nuk e prisja. Kërkoj përreth barkderrin tullac ose anasjelltas. Nuk e gjej. Hutimit tim total zonja e re i përgjigjet me italishte, të lëkundur, por jo çalamane. Më lutet t’i bëj një fotografi grupit. Memec, krejt pa fjalë, shtrij dorën në mënyrë të pavetëdijshme dhe marr aparatin me film brenda. Nuk arrij të them asgjë. As në shqip. Paskam qenë unë ai…

Si robot kërkoj pozicionin më të mirë për fotografi. Studioj aparatin, karikoj pozën e filmit, e drejtoj nga grupi i bashkëkombësve. Grupi nuk është gati, edhe pse i vogël. Batutat fluturojnë nga cepi në cep të Koloseut, kalojnë poshtë Harkut të Kostantinit, për të përfunduar tek kodra e famshme Palatino. “Jepi mor ti! Shkrepe mor t’u thaftë dora! I dridhet dora më duket”. Të gjithë të sigurtë se fotografi i improvizuar nuk kupton asgjë. Kalimtar i rastit, kombësi e panjohur.

Tundimi është i të gjithë të huajve. Flasin pa teklif, me fjalor të rëndë, në vende publike, tregojnë edhe zorrët e barkut në autobus, duke kujtuar se askush nuk ia kupton gjuhën e çuditshme. Me sa duket nuk paskan parë statistika. Nuk u besojnë ndoshta, ose nuk kanë konfirmim.

I bëj dy fotografi rresht. Dikush thotë “Djathë”, por nuk shkon për fotografi, më mirë të thoshte “çizme”. Midis batutave e mahive shkoj për t’i dorëzuar aparatin fotografik. Të faleminderit m’i thonë në të gjitha gjuhët, edhe në shqip. Buzëqeshin. Ua kthej edhe unë me mirësjellje. Në vend të përshëndetjes i them pronarit të aparatit në shqip: “Edhe ty të paskan rënë flokët dhe paske nevojë për dietë të rreptë”. Shtanget. Me aparat në dorë. Tek largohem e dalloj me bisht të syrit, si statujë moderne mes monumenteve të lashta.

U shoh hijet që mblidhen e bisedojnë diçka. Habi grupore. Pikas zëra si “ishte shqiptar!”, “foli shqip!”. Kuvendi vazhdon, sikurse unë rrugën. Distanca ime me Koloseun zmadhohet, përparësia e mendimeve shkon në favor të statistikave. Sa rëndësi kanë ato, para se ta “përplasësh kokën” me realitetin? Në ç’raport janë statistikat me përvojën personale? Dëshmon më shumë një përvojë personale apo njëqind statistika kolektive? Vëzhgimi në terren është po aq i rëndësishëm sa statistikat?

Largohem i bindur se të tilla pyetje po bëjnë edhe bashkatdhetarët e mi. Në mos tani, përballë bukurive hyjnore të Romës, do t’i bëjnë kur të shohin se në fotografinë time ata mungojnë. Por pamja e Koloseut do të jetë aq e magjishme, sa do të ma falin rrengun.

Pa Komente

  1. 100% dakort me rrëfimin, megjithëse, për rreth 10-15% më shkoi mendja se kush mund të ishte ai “tipi barkderr”.
    Do shtoja unë, që nëse turistat do ishin nga Vlorra, atëhere do të kishim 80-90% të mundësive që në fjalët e turistit, kur të të drejtohej, do të hynte dhe ndonjë togfjalësh që fillonte me fjalën motër…

    Kuptoj vështirësitë e dikujt që jeton, flet, mendon dhe arsyeton në 90-100% të kohës në një gjuhë tjetër dhe e di që është thuajse e pamundur që të shprehet rrjedhshëm në 100% të rasteve në gjuhën e nënës, por nisur nga ç’kam parë, prej teje dhe Xhaxhait isha i sigurtë që nuk do shikoja kurrë rrëshqitje, sado të vogla qofshin…(karikoj pozën).

    Përsa i përket frazës së fundit, 100% ti stimo fratello për se ç’foto bëre, por, duke njohur tabiatet e turistëve tanë, që në 99% të rasteve bëjnë foto për t’u treguar të tjerëve që “unë kam qenë edhe këtu”, kam frikë se nuk do ngelen dhe aq të mrekulluar nga pamja e magjishme e Koloseut dhe se ajo foto, për 80-90% të rasteve, jo vetëm që nuk do shikonte derën e ndonjë fotografi për tu zhvilluar e stampuar, por edhe sikur të ishte në dixhital, vështirë se do kishte 10-15% shance që të ngelej në kartelën “foto nga Roma”.

    P.s: Fjalia hyrëse ka diçka që ta ngec leximin. E lexon për herë të parë dhe të duket sikur ka një kontrosens, e lexon së dyti dhe e shikon që kontrosens nuk ka fare, bile, kur i kthehesh së treti, vë re që pjesa e dytë e fjalisë konfermon të parën. Në fakt, nuk ka asgjë të gabuar, por kur shikon që në fjali thuhet që “ndodh dhe e kundërta”, pritshmëria e lexuesit është që të shikojë diçka ndryshe.

  2. Nje variant cinik i tekstit te kenges “Pocari” te Selami Kolonjes, ku ndryshe nga ky shkrim, sharja shqip sherbeu per tu identifikuar, njohur dhe cmallur.

  3. Në mos tani, përballë bukurive hyjnore të Romës, do t’i bëjnë kur të shohin se në fotografinë time ata mungojnë.

    😀

    Rrefenja e kendshme, pavaresisht (mos)lidhjes me statistiken. Ose per ta lidhur dhe ne koment, sa % mundesi kishte qe t’a kishe menduar veten si tullac & barderr para kesaj ngjarje? 😛

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin