Si rregull, kur takojmë në rrugë dikë që nuk njohim, fëmijë ose të rritur, nuk e emërtojmë menjëherë; fëmijën e pyesim si e quajnë, të rriturin e presim të na prezantohet.
Si akt, emërtimi kërkon rrethana të posaçme, pothuajse solemne. Përndryshe, shkojmë me bindjen se gjithkush dhe gjithçka e ka tashmë një emër të vetin; të cilin veç mund ta mësojmë.
Edhe kur ndeshim në një qenie ose send pa emër, p.sh. një trumcak ose një stol në park, nuk është se ngutemi që t’ia gjejmë një ose t’ia sajojmë; gati-gati besojmë se mungesa e emrit e ka një arsye.
Droja e grekëve
Në veprën e vet Names on the Globe, (New York, Oxford University Press, 1975) specialisti i njohur i onomastikës George Rippey Stewart shpjegon se, për grekët e lashtë, çdo vend e kish tashmë emrin e vet, i cili veç duhej marrë vesh si ishte dhe pastaj përdorur.
Tek Odiseja e Homerit, shkruan Stewart, udhëtarit rëndom i qëllon të mbërrijë në vende të panjohura e të pashkelura, por ai kurrë nuk supozon se këto vendi nuk kanë emër, as orvatet që t’ua japë një emër ose t’i pagëzojë.
Kjo mund të shpjegojë se si ndodhi që grekët e lashtë ruajtën shumë nga emrat që gjetën në trojet e tyre në Ballkan – përndryshe të njohur edhe si emra paragrekë ose pellazgjikë.
Gjithnjë sipas Stewart, arsye e mundshme për këtë veçori, mund të ketë qenë bindja e grekëve të lashtë se çdo vend –kodër, burim, rrëke, mal, grykë, ose gjithçka tjetër që dallohej në mënyrë të mjaftueshme për të merituar emër – ishte edhe selia e një hyu ose demoni vendës. Emri i vendit dhe emri i hyut (demonit) do të përkonin – prandaj edhe ndërrimi i emrit mund ta zemëronte hyun.
Stewart e ilustron këtë me një pasazh nga Iliada, ku thuhet: “ata mbërritën te vau i një lumi me ujë të kthjellët, Ksantit të valëzuar, bir i Zeusit të pavdekshëm.” Cili është Ksanti këtu? Lumi apo hyu i lumit? Në fakt, edhe njëri, edhe tjetri.
Letërsia e lashtë greke ofron shembuj të panumërt të këtij identiteti mes vendit dhe hyut që jeton atje, dhe që realizohet nëpërmjet emrit të përbashkët.
E gjithë kjo antropologji i shërben autorit për të shpjeguar se pse grekët e lashtë jetonin të rrethuar nga një truall emrash për ta të padeshifrueshëm. Kështu, nga rreth shtatëdhjetë emra lumenjsh dhe përrenjsh (streams) që janë ruajtur në burimet e lashta, vetëm nja gjashtë mund të motivohen nëpërmjet greqishtes.
Nga ana tjetër, disa emra si Hippocrene (Ippou Krenes), Thermopylai dhe Marathonas, të cilët mund të shpjegohen nëpërmjet greqishtes, shënjojnë vende relativisht të parëndësishme, të cilat u bënë të njohura vetëm falë ndonjë incidenti historik. Edhe ndër ishujt e shumtë, emrat grekë i gjen vetëm ndër më të vegjlit dhe ata më afër bregut.
Kur vëren edhe se, për grekët e lashtë, emërtimi nuk ishte veçse riemërtim, Stewart citon një pasazh nga Straboni, ku thuhet se një farë ishulli quhej më parë Parthenia, më pas Anthemus, më pas akoma Melamphyllus, dhe më në fund Santos.
Edhe në Iliadë, gjendet një pasazh ku flitet për një lumë që “zotat e quajnë Ksant, njerëzit Ksamandër”; si dhe një pasazh tjetër për një çukë afër Trojës, të cilën “njerëzit e quajnë Baiteia, ndërsa zotat Kodërvarri i Myrine-s.”
Dëshmitë për mënyrën si trajtoheshin emrat e vendeve nga një kulturë e lashtë si ajo e grekëve janë me interes edhe për shkak se hedhin dritë mbi një periudhë për të cilën nuk dimë asgjë, sa u takon kushërinjve indo-europianë të grekëve – ose të parëve të shqiptarëve.
Emrat e vendeve në trojet shqiptare, dhe këtu e kam fjalën për më të vjetrit, janë kryesisht të pamotivueshëm me anë të shqipes. Situata nuk është e pangjashme me atë të greqishtes; jo aq në kuptimin se të parët e shqiptarëve i gjetën trojet e tyre të tanishme të populluara nga një popull tjetër, sesa në kuptimin që ndoshta edhe këta nuk e kishin për zakon të pagëzonin vendet me emra të rinj, por përkundrazi, kujdeseshin të ruanin emrat ekzistues, si shenjë respekti për hyjnitë përkatëse.
Natyrisht, e dimë që Çabej ka shpjeguar emrat e dy vargmaleve të Europës lindore – Karpatet dhe Beskidet – me anë të shqipes “karpë” dhe “bjeshkë”; por këto dy etimologji, sado të mbështetura të jenë, nuk ndihmojnë për të shpjeguar gjë, me situatën e sotme toponomastike në trojet shqiptare.
Emra si Shkodra, Vlona/Vlora, Durrësi, Lezha, Drishti, Vjosa, Mati, Tomorri, Drini, Ishmi, Shkumbini janë tepër të lashtë, por nuk shpjegohen dot me anë të shqipes, prandaj është e vështirë që t’i kenë vënë të parët e tyre.
Hipoteza që ato mund të jenë ruajtur edhe për shkak të një respekti bestytë për hyjnitë përkatëse, meriton vëmendje. Aq më tepër që, karakteristika të ngjashme me hyjnitë lokale të grekëve të lashtë i ndesh edhe në zanat, te Cikli i Kreshnikëve (khs., logu i zanave; khs. edhe Mrizi i Zanave, i Fishtës).
Mosdroja e sllavëve
Ndërkohë, kokëçarja më e madhe në toponiminë shqiptare janë emrat sllavë të periudhës së Mesjetës së hershme – të panumërt, të gjithkundshëm, mbytës në thjeshtësinë e tyre dhe në uniformitetin që ia japin një trualli ku, përndryshe, nuk gjen sot asnjë gjurmë banori sllav.
Me përjashtim të një zone në Shqipërinë e Mesme, emrat sllavë të vendeve i gjen edhe sot e kësaj dite anembanë vendit.
Logjika e kërkon që këta emra t’i kenë vënë kolonët sllavë; ka edhe një shpjegim më të dobët, që ia faturon pagëzimin administratës bullgare.
Le t’i mendojmë sllavët si fise që u dyndën në Ballkan deri poshtë në Peloponez, dhe u vunë emra të gjitha vendeve që shkelën; ndoshta edhe ngaqë nuk i kishin skrupujt onomastikë të grekëve të lashtë, e pas gjase as të paraardhësve të shqiptarëve.
Emrat e vënë prej tyre kanë më tepër natyrë përshkruese, gjeografike; çka flet në dëm të hipotezës për ndonjë rol të drejtpërdrejtë të administratës sllave/bullgare, në pagëzim, ose edhe në imponimin e tyre. Kështu, do të pritej që një administratë të emërtonte në mënyrë përkujtimore, duke përshtatur emra perandorësh, bujarësh, princeshash ose shenjtorësh; jo me emra që u referohen pyjeve, shpyllëzimeve, trungjeve, shpellave, rrëpirave, djerrinave dhe karakteristikave të tjera fizike të truallit.
Se ç’bënin shqiptarët, në kohën kur sllavët u vinin emra vendeve, këtë nuk e themi dot me siguri. Disa mendojnë se shqiptarët nuk jetonin fare aty, meqë ishin tërhequr gjetiu për t’iu shpëtuar sllavëve; disa të tjerë, se shqiptarët merreshin me blegtori dhe banonin një përmasë gjeografike të ndryshme nga ajo ku ishin vendosur mysafirët; ka edhe që thonë se shqiptarë dhe sllavë kanë bashkëjetuar, por për ndonjë arsye çfarëdo, emrat sllavë janë treguar më këmbëngulës; e kështu me radhë.
Nuk duhet të përjashtojmë mundësinë që kur janë dyndur sllavët në trojet shqiptare, të kenë dëbuar që andej një popullsi vendëse shqipfolëse, e cila më pas është asimiluar ose ka mërguar gjetiu; dhe se ajo popullsi shqiptare që jeton sot në viset me toponimi sllave nuk është e njëjtë, për nga origjina, me popullsinë shqiptare që jetonte aty para se të dyndeshin sllavët.
Sllavët kanë vënë emra kudo, edhe në Shqipëri edhe në Greqi. Që këto emra janë ruajtur deri në kohët moderne, përbën një enigmë edhe më të madhe, sesa vetë përdorimi i tyre në Mesjetën e Hershme. Shpjegimi i ofruar nga Stewart, për ngurimin e disa kulturave për të pagëzuar vendet sërish, mund të ndihmojë për ta sqaruar sado pak këtë enigmë.
Alegoritë e Defoe-it
Të gjithë e kemi lexuar romanin “Robinson Kruzo”, të Defoe-it; të gjithëve na kujtohet se ç’ndodhi, pasi Robinsoni u takua me “të egrin” që i kishte ardhur në ishull. Në vend që ta pyeste mysafirin se si quhej, Robinsoni vendosi ta quajë me emrin Premt (Friday, në origjinal), sipas ditës së javës kur e kishte takuar. Historianët e letërsisë dhe studiuesit e veprës e kanë vënë re se Robinsonit as që i shkoi nëpër mend, se i porsaardhuri, sado primitiv, mund të kishte emrin e vet; pagëzimi ishte, me atë rast, pasojë e pashmangshme e “përvetësimit”. Një kulturë që priret ndaj emërtimit të vendeve, është kulturë që e ka të vështirë ta rrokë ekzistencën e tjetrit, madje edhe sikur kjo ekzistencë të shfaqet në formën mistike të hyut ose të demonit lokal.
Përndryshe, ishullit ku është lundërthyer Robinsoni nuk ia di emrin; e quan “Ishulli i Dëshpërimit” në ditarin e vet (një herë të vetme në roman), por ky emër është më tepër poetik, meqë i referohet gjendjes shpirtërore të heroit, më shumë sesa ndonjë karakteristike tjetër objektive. Përndryshe, “ky ishull”, dhe “ishulli im” do të mjaftojnë; në thelb, ishulli nuk ka nevojë për emër, sepse është fillimi dhe mbarimi i botës.
Xhaxha,
E kexica shkrimin tend dhe pasi nuk arrita te kuptoj sec mendim ke per shqiptaret, dmth a i sheh me syrin primordial te Cabeut apo si, me terhoqen verejtjen keto fjali:
“Emrat e vendeve në trojet shqiptare, dhe këtu e kam fjalën për më të vjetrit, janë kryesisht të pamotivueshëm me anë të shqipes.”
“Se ç’bënin shqiptarët, në kohën kur sllavët u vinin emra vendeve, këtë nuk e themi dot me siguri. Disa mendojnë se shqiptarët nuk jetonin fare aty, meqë ishin tërhequr gjetiu për t’iu shpëtuar sllavëve; disa të tjerë, se shqiptarët merreshin me blegtori dhe banonin një përmasë gjeografike të ndryshme nga ajo ku ishin vendosur mysafirët; ka edhe që thonë se shqiptarë dhe sllavë kanë bashkëjetuar, por për ndonjë arsye çfarëdo, emrat sllavë janë treguar më këmbëngulës; e kështu me radhë.”
Ketu dua te vecoj termat “troje shqiptare” dhe “c’benin “shqiptaret”. E para, termi trojet shqiptare, sic edhe ti e di, eshte shpikje e shekullit te XX e ndoshta fundshekullit te XIX pasi me heret koncepti “troje shqiptare” nuk ka ekzistuar. Se dyti pyetjes sec benin shqiptaret apo jetonin sebashku me sllavet, mendoj se ka nevoje per pak me shume elaborim. Kur nisen te behen shqiptaret shqiptare dhe sllavet sllave? Mendoj se jemi duke ushtruar logjiken antropologjike te shekullit XX per te pershkruar dykembesore te nje kohe dhe epoke tjeter, qe nese do i drejtoheshim me keto fjale, ndoshta 200 vite e kusur me pare do ishin habitur. A mundesh te mbash pak distance nga mendimi yne i sotem per ndasite etnike sllave dhe shqiptare dhe te shpjegosh pak me bruto sesi munden njerezit 200 e kusur vite me pare ta kene imagjinuar veten e tyre?
Në fakt, me ‘troje shqiptare’ kam parasysh trojet e Shqipërisë së sotme kryesisht (jo se të tjerat duan përjashtuar, por nuk hyjnë në specifikën e trajtesës më lart); me ‘shqiptarë’ dhe ‘sllavë’ kam parasysh thjesht popuj, fise, bashkësi që flisnin ‘shqip’, përkatësisht ‘sllavisht’. Gjuha është vetë institucion me funksione identifikimi (ndër të tjera), por vjen edhe me institucione të nënrenditura, mes të cilave edhe qëndrimi ndaj vendit, ose marrëdhëniet e kulturës me hapësirën.
besoj se do ishte me mire ti emeroje shqipfoles dhe sllavishtfoles ne menyre qe te evitosh konfuzionin primordialist qe te jep leximi i termave shqiptare dhe sllave. por edhe nese perdoret kjo terminologji serisht, shqipfolesit kane problem, pse gjuha e perafert e malokut dibres me malokun e skraparit, perpara shpikjes se shtypit kombetar, ishte aq e afert sa eshte spanishtja me italishten. e ne mes ketyre dy speciesh shqipfoles, jetonin shume sllavishtfoles qe flisnin dialekte bullgare, vllahe e serbe qe ishin po ashtu shume larg nga njera tjetra. mendoj se klasifikimi i miletit mbi gjuhet eshte nje gabim (error) modernist dhe i antropologjise moderne. perpara shpikjes masonike te kombit, ishte dini, feja, kryqi dhe gjysemhena qe formonin komunitetet e imagjinuara dhe lejonin hibridizimin njerezor. pra torbeshi, evgjiti, turku e shqiptari musliman i merrnin gocat njeri tjetrit, ndersa kauret shqiptare, e serbe etj njeri tjetrit. per kete arsye mendoj qe duhet te shohim me me kujdes fene sesa gjuhen, pasi ne ate zaman, ishit dini ai qe ndante miletin dhe jo lisani.
Martesat bëheshin vërtet ashtu (siç e pësoi edhe Doruntina), por nënat gjithnjë u mësonin fëmijëve gjuhën e nënës (amtare). Në krahasim me gjuhën, feja është institucion fare i dobët, që në popull përthyhet si supersticion. Aq i dobët, sa nuk i pengoi fare shqiptarët që, jo vetëm të formonin kombin e tyre mbi bazën e gjuhës së përbashkët, por edhe ta shpallnin shqiptarinë si fe të tyren – supersticionin e kësaj feje të re e kemi peshqesh që nga ajo kohë (shih edhe AKZ).
nuk besoj se ke te drejte kur mendon qe nena u mesonte femijeve gjuhen e nenes. ne kontekstin perandorak, si sot psh ne Amerike, por edhe ate multietnik sic kam pare vete ne Maqedoni, ne shume raste, nena turke i meson gjuhen e burrit shqiptar femijes. e njejta gje ndodh edhe ne Amerike. gjuha e nenes humbet ne shume raste, pasi shumica e femijeve adoptojne gjuhen e komunikimit te tregut ne rastin konkret anglishten, ne rastin e Shkupit e Kosoves etj, shume turq e torbeshe shqiptarizohen pasi shqipja eshte gjuha e katundeve shqiptare dhe e pazarit.
ndersa sa per fene mendoj se shqiptaria ka qene nje fe pothuaj inekzistente ne mos e urryer nga mileti deri ne krijimin e shtetit komb. kjo u imponua me hu ne dore gjate 100 viteve te shtetit kombetar. pas kongresit te lushnjes, perdorimi i shqipes, flamurit kuq e zi etj u imponuan me ligj. kush fliste kunder denohej me vdekje. shqipja ka qene nje nga gjuhet qe fliteshin ne vilajetet e Janines dhe Shkodres, por nuk ishte gjuhe unike. ishte gjuhe katundesh sic ka qene ne Maqedoni deri 40 vite me pare. kjo gjuhe nisi te perhapet me krijimin e kapitalit ne Tirane dhe hapjen e shkollave dhe administrates nacionaliste. megjithate kjo administrate pati njerez si ministri i mbrojtjes Salahudin Shkoza qe nuk dinin hic shqip por turqisht, dhe Pandeli Evangjeli qe flisnin shqipe te cale dhe me shume dinte vllahisht e rumanisht. miti i gjuhes si baze e kombit eshte shpikje e rilindjes, e cila, on the ground ishte fantazi. ndersa miti qe shqiptaret e kane patur fene te dobet, u krijua nga nacional-komunistet tane qe rrenuan kishat dhe xhamite me kazem. ndersa shqiptaria e AKZ-se sot eshte nje reaksion ndaj ndryshimeve te medha qe vine, ku njerez karrieriste e perdorin besimin popullor (ne rastin tone shqiptaria e shkaperdhyer) per te ndertuar nje axhende politike – sic bente Haxhi Qamili dhe Zografosi ne kohen e tyre… apo sic e perdorte Enver Hoxha nacional-komunizmin per qellime te tija politike.
Gabim e ke Turku. Jane shqiptaret te cilet jeteojne ne qytete (Prizren, Oher, Shkup e gjetiu) te cilet per tu mos asociuar me shqiptaret “katundar” (apo qojli siq i quajne, e kane “perqafuar” identitetin turk. Shembujt jane te panumert. Njof raste te shumta nga fqinjet dhe familja.
Eshte interesant gjithashtu menyra se si aborixhinet (ne Australi) nuk kane pasur emra per bime dhe kafshe te cilat kane jetuar jashte territorit te tyre, edhe pse per ato bime dhe shtaze kane pasur emra kur i kane hasur ne territoret e veta. Sipas mendimit tim, riemertimi ne te kaluaren ka ndodhur ne te shumten e rasteve per te pervetesuar te huajen. Raste te shumta ka ne SHBA (York dhe NEW York) apo ne Kosove (Mitrovica dhe KOSOVSKA Mitrovica).
O Turku,
Nga i ke psonisur gjithe keto gjera per shqipen e shqiptaret? Nga perzgjedhja e emrit, ngjan sikur te jesh zgjuar nga gjumi i perrallave ne ndonje mejtep turkosharesh (po qe mund te jete fare mire edhe ndonje “mejtep”, tip zosimeje orthodoksish me origjine vllehe, greke, apo sllave.
Hebrete kane nje emer per sojin e vet kur pershkruan nje histori urrejtje brenda llojit te vet “self hating jew”. A thua te jesh nga ato shqipo qe urren vetvedin?
mi ka dhene armiku vella.
Ndryshimet midis dialekteve te Dibres dhe Skraparit nuk i kane penguar perdoruesit e tyre te identifikohen si i njejti popull. Vetedija e perkatesise etnike ka ekzistuar qe prej formimit te etnive perkrah asaj fetare dhe megjithe injorancen e individeve te vecante eshte absurde te mendosh se shqiptaret e shek XIX apo parardhesit e tyre jane identifikuar vetem me fene. Perkundrazi nqs shohim deshmite e 200 vjeteve me pare identifikimi i shqiptareve me njeri – tjetrin ka qene akoma me i fuqishem se ne ditet e sotme. Pikerisht 200 vjet me pare francezi i konvertuar Ibrahim Mansour shkruante se – nqs nje i huaj vret nje Toske atehere shqiptari Gege ndjehet i detyruar qe t’ja marre hakun
Ibrahim Manzuri shkruan edhe qe shqiptaret jane rrace hajduterish dhe per heroj te tyre kane hajduter dhe rrine duke vrare njeri tjetrin e vriten gege e toske e leber me njeri tjetrin. Megjithate, nje njeri me serioz sesa Manzuri, Hani, thote qe geget e tosket jane dy kombe me vete dhe toska me mire martohet me grekun sesa me gegen. e sipas tij toska e meson gegerishten pasi jeton nja 4 muaj ne gegeri…. dmth sic e meson italiani spanjishten. Por me gjithe keto veshtrime perendimoresh qe “zbulonin” fise te egra apo te panjohura muslimane dhe afrikane nga Ballkani e deri ne Afrike dhe i klasifikonin sipas hartave te tyre greko-romane, dhe i interpretonin me dijen e tyre perendimore, ne duhet te shohim sec kane menduar vete ata njerez qe ne sot quajme shqiptare. nese dikush do thellohet ne arkiva, do shohe qe shqiptari ka qene i panjohur per shumicen e popullit, gjuha ka qene e fragmentarizuar, dhe lingua franka ishin turqishtja, greqishtja e ndoshta sllavishtja. ne sot kur flasim per ata qe ishin 200 vite me pare, i gjykojme sic na ka mesuar shkolla e Qerem Cabeut dhe Aleks Budes. ama kjo shkolle u ndertua mbi nje shtet monist nacional i cili si edhe ai para tij, zhduku cdo gje nga e kaluara – qe nga varrezat, gjuhen, qitapet e deri te carshite e xhamite e mejtepet e kohes se zamonit. Per kete e kemi shume te veshtire qe te udhetojme back in time dhe te shohim pernime sec kane menduar ata njerez te vdekur, ne emer te te cileve ne certifikojme sot me emrin trondites AKZ-ist ”shqiptar’. kush te doje te kuptoje sesa ndryshe jemi ne nga ata, le te shoh ne biblioteken e Tiranes gazeten Ishkodra apo biblioteken e Bushatllive e te kuptoj sesa te ndryshem qe jemi.
edhe dicka tjeter. ne sot kur flasim per shqiptaret kemi disa fakte shume te forta qe na shtyjne te shqiptarizojme te kaluaren. kemi nje popull qe njihet tashme boterisht, jemi rritur ne kontekstin shqiptar, kemi nje harte Shqipnie nga vermoshi ne konispol. nje gjuhe te zhvilluar, nje histori te perjetuar, nje sistem arsimor qe na ka fryre ne vesh perdite qe jemi ne – te zgjedhurit – shqiptaret etj. pra jemi pjese e nje matriksi qe ndertoi shteti kombetar dhe kjo matriks, ne, qe duam te jemi pak me shume rrebel sesa shumica AKZ-iste mundohemi ta thyejme dhe perceptojme pak ndryshe. ama problemi eshte se sa mundemi ne ta thyejme matriken ku ne jemi rritur e jetuar dhe ta mendojme veten si ata qe ishin 100 e pak vite para nesh, qe nuk e kishin idene sec ishte Shqiperia, shqiptaret, vermoshi, konispoli, gjuha shqipe, abc-ja, rilindasit, iliret, pellazget, dredhnaket etj etj etj. ne sot flasim per shqiptaret sic flasim per kompjuterin. por a e imagjinoni dot sesa i pamundur ka qene perceptimi i kompjuterit per dike 100 e kusur vite me pare? cfare eshte kompjuteri? po TVja? si punon? mbaj mend qe ne vitet 60 kur TV nisi te hapet neper Tirane, nje komshie imja plake, kur hapte TVSH ne ora 18 vishej e krihej bukur pse mendonte se po e shihnin ata njerezit qe ishin brenda kutise. plaka me emrin Sulltane – nuk e dinte qe TV-ja ishte dicka tjeter nga komunikimi person te person qe ajo kishte bere gjithe jeten e saj. Ama ne brezi i ri mendonim shume me ndryshe sesa ajo pasi ne e mesuam sec ishte TV-ja. e njejta pune eshte me shqiptarine e imagjinuar. pse ne flasim per shqiptare deri ne Vermosh dhe Konispol dhe jo ata ne Athine? pse ndalet imagjinata jone ne Kapshtice dhe pas saj fillojme e imagjinojme per Helene? a thua valle kufiri i rraces paska qene ne Kapshtice? pse mos te kemi patur Helene dhe Turq ne Tirane, por ne Athine dhe Stamboll? po ata qe ne 1913 protestonin Enosis o Thanatos ne Durres, Tirane e Berat ku shkuan? Si u zhduken e na lane ne me shqiptaret e sotem? a thua te jemi ndare kaq mire ne me greket e sllavet saqe ne jemi e kemi qene keta qe jemi, e ata andej matane te kene qene ata qe jane?
Turk.
Thua qe kombi eshte nje koncept e krijese masonike e shek.19, pavaresisht se Taciti shkruan per kombin gjermna gati 2 mije vjet para masoneve.
Thua per shqiptaret turlifaj lloj gjerash, dhe arrin ne perfundimin se ata jane krijese e 100 vjeteve te fundit, pavaresisht se megjithese shqiptaret s’kishin shkrimin e kendimin e tyre, ka te tjere qe kane shkruar per ta gjere e gjate qe para 5-600 vjetesh.
Me qe ti ia keput kot (si kau pelese thone ata ne Mat) ne menyren tende, ateher edhe une po i jap te drejten vetes t’ia kepus kot ne menyren time.
Lecitu:
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanian%20clans
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanian%20icons
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanian%20stratioti
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanians
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanians%20in%20Morea
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanians%20medieval%20Greece
http://surprisedbytime.blogspot.com/search/label/Albanians%20Morea
ipare. shqiptaret jane tjeter milet nga ata qe shkruan Taciti. albanianet, albanet etj jane popull tjeter nga shqiptari. perkthimi i termit albanian, albanesi etj ne shqiptar eshte nje gabim ne perkthim i diplomateve perendimor kur nisen te merren me turqine evropjane, ne te njejten menyre sic eshte gabim edhe perkthimi i emrit Albania ne Shqiperi. Albania per Venecianet ka qene Kroacia dhe Mali i Zi. Ishte Hani ai qe jep idene qe Albania ka vazhdim edhe ne Turqine Evropjane. ky eshte problemi me historiografine nacionaliste. ajo mbeshtet ne gabime historike dhe krijon atribute per milete qe nuk kane patur lidhje me ata qe behet fjale sot. termi shqiptar fillimisht ka qene term i nje grupi te caktuar toskesh dhe se nga e ka zanafillen, nje zot e di — pasi punimet e Shab Demirajt etj jane te veshtira per tu pranuar. me pas me krijimin e shtetit kombetar termi iu dha te gjithe fiseve, te cilet, firmat e ambasadoreve te Evropes i hodhen ne anen tone te kufajnit. keto fise ishin aq te ndara jo vetem nga gjeografia, por edhe nga feja. ndryshe nga cshkruan enji qe gega katolik martohej me gegen musliman – nuk mund te pergjithesohet keshtu. ka patur tjeter realitet ne male e tjeter ne fusha ku si pasoje e jeteses ne perandori, qytetet ishin po aq kozmopolite sa eshte edhe sot nju jorku apo parisi. fanatizmi i ndarjes ne gjuhe eshte nje skizofreni shume e vone.
Ibrahim Mansour ishte peng i Ali Pashes, i cili nuk e lejonte te largohej nga Pashalleku pasi kishte nevoje per sherbimet e tij, per kete arsye edhe i urrente shqiptaret, e sidomos labet.
Ne librin e tij ndalet gjere e gjate tek veset e shqiptareve dhe Aliut, ndaj edhe ato dy fjale te mira qe i lejon vetes rrallehere duhet te jene mese te verteta. – Shqiptaret kane ves hajduterine vriten me njeri tjetrin dhe nqs nje i huaj vret nje shqiptar, atehere ndihen te detyruar ti marrin hakun.
Gjerat nuk kane ndryshuar edhe aq ne 200 vjet, pervecse te marrja e hakut ndoshta.
Vuk Karaxhic gjithashtu ne shek. XIX nuk kishte ndonje simpati te madhe per popullin tone, por perseri nuk harronte te shkruaje se Sllavet e jugut duhet te marrin shembull nga shqiptaret dhe ti tejkalojne ndasite fetare.
Pervec I. Mansour apo V. Karaxhic apo dhjetra deshmive te tjera, apo deshmive, letrave, librave te arberve e shqiptareve vete duhet VENE NE PUNE paksa edhe llogjika qe te mos behemi qesharake. Qe kur etnite dhe popujt ekzistojne dmth qysh perpara se te shkruhej historia, njerezit kane pasur nje vetedije etnike.
Mune te ndodh qe ndjeshmerite ndaj fese te prevalojne mbi ate ndaj perkatesise kombetare dhe vetedija fetare te jete me e forte apo shume e forte por kjo s’do te thote qe pervec rasteve te injorances te thelle shqiptari nuk ka ditur te dalloje perkatesine ndaj popullit te vet.
Toska preferon te martohet me grekun, me se e vertete, kjo fraze mund te vleje edhe sot, pasi ne te njejten menyre si ne ne kohen e Hanit apo ne kohe te tjera ne kishat ortodokse mund te martohen vetem ortodokse te pagezuar dhe jo nje ortodoks e nje myslyman apo nje ortodoks dhe nje katolik. Gjithsesi kjo nuk verteton ne asgje mospasjen e nje identiteti shqiptar te toskeve. Gega nga ana tjeter katolik apo myslyman nuk mund te preferoje te martohet me serbin e bullgarin pasi fete i kane pasur te ndryshme.
” jetonin shume sllavishtfoles qe flisnin dialekte bullgare, vllahe e serbe”
gjuha vllahe nuk eshte sllave
“ka edhe një shpjegim më të dobët, që ia faturon pagëzimin administratës bullgare”
Jetoj vetëm 40km nga Venecia dhe, të më besoni, shumica e banorëve të këtij fshati ku banoj, nuk ka qenë kurrë në Venecia.
Kur edhe sot, kur transporti është zhvilluar dhe në pak kohë mund të shkosh në çdo cep të globit, gjenden persona që nuk kanë dalë ndonjëherë nga “zhgualli”, është normale që të besohet që banorët e hershëm të Shkodrës të kenë qënë ndonjëherë në burimin e Drinit (apo ta dinin se si e quanin atë lumë popullsitë e ndryshme përgjatë rrjedhës së tij).
Fakti që Drini quhet Drin në gjithë gjatësinë e tij, më shtyn të besoj se është imponuar prej ndonjë administrate… dhe më parë se administratat zyrtare shqiptare (që nga lindja e shtetit shqiptar, por edhe në format primitive të principatave më të hershme), ballkani ka qënë nën influencën e administratave të fuqishme… ndër to, edhe ajo Maqedone/bullgare, dhe s’është për tu çuditur që mjaft emërtime të vijnë që prej asaj periudhe.
Une mendoj se si sllavet ashtu edhe shqiptaret jane te ardhur ne keto vende. Pra meriton me shume vemendje dhe besueshmeri hipoteza sipas se ciles banoret e sotem, pra ne, jemi te ardhur pas sllaveve ne keto vende. Dhe kjo vlen edhe per sllavet. Ose na duhet te pranojme se banoret qe kane qene ketu para sllaveve kane pranuar fatin e tyre pa bere ze dhe jane asimiluar plotesisht. Se pari, fakti qe shqiptaret qe sot pranojne te perdorin prej shekujsh toponimi sllave deshmon se ate e kane gjetur pas largimit te ndikimit sllav, shkrirjes dhe asimilimit ndoshta te koloneve te ardhur (pushtuese ne te vertete). Nga ana tjeter duhet shpjeguar njesoj sic bente Cabej me emrat e lashte, nese emrat sllave qe sot gjejne perdorim kane pesuar ate ndryshim sipas ligjesise se gjuhes shqipe, meqenese vete Cabej e sjell kete si argument per te provuar autoktonine. Nga ana tjeter nje arsye qe ben pershtypje eshte edhe fakti se sllavet vete kane bere emertime origjinale, por duke nenkuptuar ekzistencen paraprake te njesive te banimit nga banore te tjere. Kjo shpjegon ndoshta se procesi emertues ka qene i njekohshem, e ka perfshire vendin si vale. Keshtu vertet Velipoje pershkruan nje rrethane gjeografike, por Pogradec apo Berat thjesht jane pershkrime ne sllavisht te pozicionit apo pamjes se qyteteve ekzistuese. Kjo nenkupton sipas meje, se banoret e atyshem jane zhvendosur, per ti lene vendin sllaveve te cilet mandej jane perfshire vete nga nje vale shqiptaresh. Kjo mbetet teori perhere, por eshte disi e pashpjegueshme se perse shqiptaret e sotshem kane pranuar ne mase nje toponimi qe nuk eshte e tyrja. Dhe kjo edhe ne zona si ato katolike ku do te duhetj qe shenjimi me kontekst fetar do te duhej te sherbente si ledh. Supozim mund te jete edhe se ne fillese ka patur shqiptare-pra shqipfoles (arber, vllehe, greke apo edhe latine), mandej vala sllave ka diktuar dyndje apo zhvendosje popullsie, per ti lene me pas vend dyndjes shqiptare ne finale qe sot popullon vendin dhe i ka dhen formen dhe identitetin e vet. Nje pyetje qe eshte me interes eshte kombinimi toponimik shqiptaro-greko-sllav qe ndoshta deshmon edhe per komunikimin dhe bashkejetesen e popullsise me etni te ndryshme. Ta zeme Zagori, Gjirokaster, qe ndoshta jep nje te dhene se ne mase popullsia sllave mbeti e izoluar kryesisht ne fshatra.
Ne Peloponez ka pase zbritur vete perandori bizantin per te thyer sklavinine e peloponezit dhe per te ndertuar themen, nderkaq themat e Durresit dhe te Nikopojes jane krijuar krejt ne heshtje historike dmth pa buje e pa lufte.
Per krahasim te metejshem thema e Selanikut eshte krijuar pas shume lufterash me sklavinine e maqedonise.
Qe dy thema te largeta si Durresi e Nikopoja krijohen lehte, ndersa 2 relativisht te aferta si Selaniku dhe Peloponezi pas lufterash qe kane detyruar vete perandorin te vihet ne krye te ushtrise, kjo nuk ka shpjegim tjeter perpos forces shume te dobet te elementit sllav ne Durres e Nikopoje.
Nga ana tjeter avaro-sllavet ne fund te shek 6 vertet shkaterruan Lezhen, mirepo jo me larg se viti 602 Bizanti me nje kundersulm arriti Danubin e Saven.
Serbet ne fillim u vendosen ne Vardarin e poshtem afer Selanikut, pastaj u terhoqen mbi Danub, derisa u thirren nga perandori Herakli per tu vendosur ne Bosnjen veriore.
Avaro-sllavet niseshin nga Panonia dhe pasi mbaronin plaçkitjet ktheheshin ne Panoni, hiq ndonje grupim qe mbetej prapa.
Tribute sllave qe pas 610 u vendosen ne Ballkan disa here gjejne te ‘tyret’ ne Poloni a Ukrahine, si severianet apo draguvitet, pra ishin shpesh vetem ‘grupime’. Gjithe ruset kane prejardhjen nga 5 tribu sllave, te cilat me shume sesa kane ‘kolonizuar’ Rusine e kane ‘sllavizuar’ ate, çka psh e ka demostruar largesia gjenetike mes ruseve te jugut nga ata te veriut, te cilet jane shume me afer finikeve.
E njejta gje ka ndodhur ne Ballkan, sa me larg Karpateve e Danubit aq me shume mund te flitet per sllavizim e aq me pak per kolonizim, çka e deshmon edhe renia graduale e perqindjes se races sllave(neodanubiane) si pershkruhej kjo nga historianet bizantine, nga 20-30% ne Rumani e Hungari ne 5-10% ne Panoni/sllavoni, Vojvodine e Mezi e 0% kendej poshte ku gjate shekujve perqindja e vogel e asaj race ka humbur ne kryqezime me racat dominante numerikisht, dinarike e mesdhetare.
Si shembull mund te jap Hercegovinen, ku jo vetem dinariket jane tek 90% por kjo zone gjenetikisht dominohet nga haplogrupi I2a2a, ky haplogrup kap kulmin tek 70%, ne nje kohe qe sllavet mbi Karpate jane kryesisht R1A.
Prandaj eshte lehtesisht e hedhshme poshte si nga antropologjia fizike si nga gjenetika, çdo teori qe i ben sllavet kolonizatore te hapesirave ballkanike,dmth qe kane gjetur Ballkanin bosh e jane ngulitur, keshtu qe per te shpjeguar ndikimet sllave, sherben vetem koncepti i sllavizimit.
Ballkani s’ka qene aspak bosh, sikunder e demostron antropologjia dhe gjenetika, psh haplogrupet dominante I2, J2, E etj jane shume te hershme, mijera e mijera vjeçare.
Prandaj ky formim i lehte i themave shqiptare dhe inekzistenca e races sllave ne trojet shqiptare, tregon qe sllavet kane qene numerikisht pak, aq sa nuk i bene dot rezistence Bizantit e aq sa me kalimin e shekujve racialisht u zhduken si pasoje e kryqezimeve (ligjet e Mendelit).
Keshtu qe prania e elementit vendas dinarik e mediterran racialisht eshte e padiskutueshme, biles mediterranet ne Shqiperi ndodhen pikerisht ne Ultesiren Perendimore, pra as qe kane levizur fare ne kohen e dyndjeve, thjesht do jene fshehur neper pyje e keneta sa te kalonte murtaja e riktheheshin neper shtepite e tyre.
Si perfundim shpjegimi nepermjet sllavizimit, sepse eshte e vetmja dukuri e provueshme, kerkon edhe pranine e nje entiteti shteteror si perforcues i nje procesi asimilimi.
Ne fakt pushtimi bullgar perkon edhe me kohen kur sllavet arriten te sllavizojne e dominojne elementin turko-bullgar fale edhe krishterimit.
Dihet qe turko-bullgaret ishin elita dominante e shtetit bullgar, por popullsia ishte kryesisht sllave ose me sakte ne sllavizim e siper, dihet edhe qe mes sllaveve dhe bullgareve(turqve) ka pasur konflikte te brendshme per lidershipin i cili qendroi gjithsesi deri ne mes e shek 9 ne duar turko-bullgare dhe vete emrat e Khaneve bullgare e demostrostrojne.
Megjithate ky konflikt perfundoi me dominimin e sllaveve dhe asimilimin e turko-bullgareve diku nga mesi i shek 9 dhe u konfirmua plotesisht me krishterimin e me liturgjine sllave ne kohen e Simeonit. Edhe titulli u nderrua nga Khan ne Car.
Trojet shqiptare edhe jashte Shqiperise u pushtuan ne kete periudhe sllavizimi te shtetit bullgar, keshtu qe nuk ka asgje te çuditshme qe proçesi i sllavizimit te shtetit bullgar te kete kapur edhe trojet tona sikunder gjithe territoret e shtetit te Simeonit (nga Bosnja deri ne Adrianopoje e nga Danubi Egje).
Pra te gjitha faktet te çojne tek ky perfundim, pra se proçesi fillestar e i dobet i sllavizimit te vendasve ne Shqiperi ka marre hov ne kohen e pushtimit bullgar, i cili i takon edhe kohes se sllavizimit te shtetit bullgar, biles edhe vete si etni bullgaret njohin si datelindje sllavizimin e popullsive te shtetit bullgar ne mesin e shek 9.
Ate qe e pranojne vete studiuesit bullgare nuk shoh pse ta hedhim poshte neve, ne fakt teza e tyre eshte e argumentuar shume mire.
Or ti turk, po mire o derezi, del Samiu shqiptar e behet copa edhe per turqishten, si ka mundesi qe si kembim turqit na kane lene derdimena si puna jote dhe e Jazexhiut? Ato 5 kokrra turq qe ngelen ne Shqiperi pas 1912, si ka mundesi qe pas 100 vjetesh kane lene pas turkoshake ? Pastaj flasin per shqiptarizim, ja 100 vjet kane kaluar turku turk ngelet, ti me buke ai me gure.
Percaktimi etnik, shqiptar eshte perhapur ne menyre spontane gjate shek 18 e 19, biles edhe nje osmanlli si Esat pasha, thosh jam shqiptar, por osmanlli, dmth edhe familja e ketij tipit kur u perhap percaktimi etnik shqiptar e pervetesoi.
Termi shqiptar nuk ka lindur ne libra dhe pastaj te jete perhapur, po perkundrazi gjendej i perhapur pa kaloi ne libra.
Ti e nis alfabetin nga zh-ja drejt a-se, per zotin po sforcohesh shume, kujdes nga kapslleku thote mjekesia.
Ore qenke i dobet ne pune operative ti si shqiptar qe je! Mua me eshte dukur perhere qe Turku eshte Jazexhiu.
Lutem zhvillojini në fshehtësi operacionet e zbulimit.
Po ne fshehtesi jemi, me pseudonime. Pastaj wordpress-i ma tha.
Argumenti mbi emrat spontane te vendosur natyrshem nga kolonet dhe jo nga administrata eshte i gjetur. Pervec kesaj ekzistojne edhe studime gjuhesore mbi toponimet si psh. ato te G. Schram, qe i nxjerrin si te shek. te VII.
E shkruajta edhe tek shkrimi i meparshem, qe eshte teme e veshtire, delikate dhe mund te preke ndjeshmeri apo “te verteta” komode te perfituara qe kane zene vend te forte tashme dhe qe eshte i veshtire ti levizesh prandaj 2xha pergezime per guximin.
Per toponimet shqiptare qe ju sillni si shembuj, kam lexuar se Mati dhe Shkumbini kane shpjegim ne shqip, Mati – breg lumi, dhe Shkumbini nga shkemb apo shkembor,
Vlora (Avlona, Aulona) dhe Lezha (Alexis, Alessio) ka shume mundesi se te jene “pagezuar” prej fqinjeve tane greke dhe te kene origjine greke. Te pakten per Lezhen ka shume mundesi qe eshte pagezuar me emrin e perandorit Aleks Komneni.
Ndersa per Shkodren dhe Drinin, ka diçka interesante, ekziston nje monedhe antike e Shkodres ku qyteti quhet Skodrinon http://www.google.fr/imgres?q=MONEDHE+SKODRinon&um=1&hl=fr&sa=N&qscrl=1&nord=1&rlz=1T4ACAW_fr___FR367&tbm=isch&tbnid=n_AFFnpOQQegrM:&imgrefurl=http://www.fkvllaznia.net/main/forum/viewtopic.php%253Ff%253D31%2526t%253D825&docid=l0yeazyiWmZu4M&w=138&h=132&ei=Y389TsDlJYjDswaWvbRI&zoom=1&iact=hc&vpx=197&vpy=332&dur=1105&hovh=105&hovw=110&tx=98&ty=78&page=1&tbnh=105&tbnw=110&start=0&ndsp=16&ved=1t:429,r:5,s:0&biw=1366&bih=641
Ndoshta te dy qyteti edhe lumi kane te njejten rrenje etimologjike
Me sa di une, Mati vjen nga nje shenjtor vendas, Shen Mati, ndersa Shkumbini eshte emertese e kohes bizantine Skombi e Genusit te vjeter. Nuk e di nese ben shaka, por Lezha burimisht vjen nga Lissus e lashtesise. Por pak rendesi ka kjo; mua teoria e sllavizimit si proces qe vjen njekohesisht me ekspasonin bullgar nuk me bind plotesisht pasi ajo nuk prek qendrat kryesore administrative e per me teper le disa ishuj ne mes qe ngrene pikepyetje serioze. Ta zeme, cfare do nje Lin ne mes te oqeanit sllav ne Pogradec? Apo edhe emri i liqenit qe mbetet i paprekur dhe i pranuar edhe nga sllavet perballe? Historiografia shqiptare ka sjelle argumente se ne pergjithesi emertesat e fshtarave apo qendrave administrative nuk nenkuptojne kolonizim, por sundim te perkohshem. Nje gje te tille do ta nenkuptonin emertesat e lumenjve dhe maleve. Por pse atehere sllavet nuk sllavizuan emrin e Nishit (Naisus), Splitit sikurse bene me Raguzen, apo vende te tjera? Po keshtu kam lexuar se edhe Davolja Varos, monumenti natyror qe gjendet ne jug te Serbise ka nje lidhje mitologjike dhe etikomologjike me shqipen ne nje sekuence narracioni qe ka te beje me te. Eshte ne natyren e gjerave qe ato vende qe nuk kane emertese paraprake te marrin nje te re. Perndryshe une Tiranes i them Tirane se keshtu e di dhe me kane thene, apo edhe i flasin njerezit. Keshtu edhe eshte komunikuar. Ndryshe kur vendi nuk e komunikon kete gje pse aty nuk ka njerez. Prandaj edhe konstatimi toponimik sllav pergjithesisht duhet lidhur jo me mosqenien e shqiptareve aty, por me faktin se banuesit e mevonshem te vendeve qe jane sllavizuar jane shqiptare te ardhur nga nje rajon tjeter fqinj, apo krahine qe per pasoje kane perdorur emertesen e gjetur. Ka edhe raste kur toponima e origjines bartet apo gjen piketakime; ta zeme Buzuq ne Skrapar, Buzuq edhe ne Sul te Greqise. Nje rast qe meriton vemendje eshte Narta ne Vlore. Dikur eshte quajtur Kumacisht- qe sllavisht ka kuptimin mos gaboj vend mushkonjash. Konvertuar ne Narte nga banoret e saj me kalimin e kohes qe sikurse thuhet kane ardhur nga Arta e Greqise per t’u vendosur fillimisht ne Sazan si punetore e me tej ne lagune. Ketu nuk kemi ndryshim etnie, por banim fillestar te fshatit, shenjimi i te cilit veteperkufizon toponimine permes origjines, qe eshte e ndryshme nga fqinjet. Perndryshe pse nje Novosele ngjitur dhe nje Bestrove me tutje, qe thyhen nga nje Panaja greke kur pak me tutje per nga Fieri ke nje Tre vllazen dhe Cerkovine (ku ka vllehe)?
Σκοδρινών (ne greqisht) do te thote “i/e shkodraneve”, pra eshte ne rasen gjinore shumes.
Thesari, monedha, qyteti i/e shkodraneve. Pra, besoj se vete qyteti quhej ΣΚΟΔΡΑ dhe ishte qyteti qe u takonte “ΣΚΟΔΡΙΝΩΝ”.
Turko, ho mo pra! Po qite mor cun, se nuk osht zort! Pse nuk na e the ne fillim qe “te mos ta feshkellenim”.
“Armiku” brenda vetes rekruton gjithmone nga radhet e “self-haters-ve”, qe nuk gjejne ballance mes vedit.
Ma e bukra qe tregojshe per shqiptaret eshte ajo historia e zonjes te pispillosur para televizorit. I ke fitu te gjitha piket. Ja kalonte edhe historise te atyre te paditurve qe kur pane per here te pare trenin qe qasej me shpejtesi drejt kameras(ne ekranin e kinemase pa ze), ja mbathen me te katra nga salla e kinemase.
duhet te me shpallni hasem te kombit. jo me kot nickun e kam turku. imagjinoni sec llahtare eshte te jesh turk ne librat tane te shkollave dhe ne mitologjine tone kombetariste-katolike.
Shqiperine e morri turku i vu zjarr,
Arnaut mos rri po duku o shqiptar…..
nuk thoshte kot ai i madh, qe uji fle e hasmi s’fle.
Ju jutem përqendrojini përpjekjet tuaja mendore në çështjet e toponimisë: natyrën e emërtimit dhe raportet e tij me kulturën. Në PTF, supozimet që përmban shkrimi më lart merren si të mirëqena, qoftë edhe për hir të diskutimit të çështjeve më substanciale. Debati për natyrën dhe kuptimin e emrit ”shqiptar” nuk ka të bëjë me temën, përveçse fare tangencialisht dhe do të zhvillohet atëherë kur ta shohim ne të arsyeshme, si autorë të blogut, jo sepse ia shkrepi në kokë një kalimtari të turbullojë ujërat në komentet.
”’Me sa di une, Mati vjen nga nje shenjtor vendas, Shen Mati, . ””
Ka nis’ sporti vençe, Mati keshtu quhej edhe ne lashtesi, ndersa sa per Shkodren e Aulonen qe thone se s’ka etimologji, ma me duken relativisht te thjeshta, sepse Skodra gjen ‘motren’ tek Kodrion, kane te njejten rrenje .S-ne e rasteve si ky e mbajne si perforcues ne gjuhet indoeuropiane, une do thoja edhe tek Skrapar kemi te njejten s’ e rrenja karpe.
Fjala koder-kodra eshte antike e me te njejten forme (ndoshta e pashquara koder eshte e vonshme, por e shquara kodra gjendet edhe ne dako-rumanisht), prandaj vete nuk e kuptoj se perse ka ngelur pa shpjegim, kur eshte ashiqare.
Po ashtu Aulona, rrenjen e ‘aul’ prapashtesen tipike ilirike -ona dhe ‘aul’ nenkupton ujin a ndoshta bregdetin gjithsesi te lidhur me ujin, sepse edhe ne ilirisht sikunder ne shume gjuhe indoeuropiane, aul, al, eshte i lidhur gjithnje me ujin, kryesisht ne emertime lumenjsh.
Aulona do te thote qyteti i ujit , bregdetar.
Nuk e di sesi kundershtohet, po ma ha mendja ne baze te tezes, nuk njohim ilirishten.
””Ta zeme, cfare do nje Lin ne mes te oqeanit sllav ne Pogradec? Apo edhe emri i liqenit qe mbetet i paprekur dhe i pranuar edhe nga sllavet perballe? ””
Kur Ohri u be kryeqyteti i Bullgarise per nja 40-50 vjet, normal qe s’ngeli gje pa u sllavizuar, ka ngelur nje Lin , nje Oher e nje Drilon(emri i vjeter i Drinit), mirepo pyetja e shtruar eshte gabim, sepse nuk jane mbijetojat ato qe duan shpjegim, pasi gjithnje mbetet diçka ne çdo cep te botes .
Nuk ngrihet fare çeshtja ne ka apo s’ka pasur katunde me sllave , çeshtja eshte tek masiviteti i toponimise dhe ne mungese te nje kulture arkeologjike sllave, se te dhena historike s’kemi fare per shek 7-8, nuk ke asnje prove qe te mbeshtetesh tezen se u populluan nga sllave.
Kur ka ndryshime toponimish gjenden gjithnje prova arkeologjike, ne rastin tone jo, prandaj edhe i vetmi shpjegim eshte sllavizimi.
Nuk eshte problem historianesh te mirefillte ky, eshte problem gjuhetaresh, sepse historianet u besojne dokumentave dhe mbetjeve arkeologjike, gjuhetaret e kane zakon tu vene vizen gjithe ketyre nese s’kenaqin anen gjuhesore.
Per Matin, e thote Neritan Ceka qe perdor te njejtin arsyetim si per Shen Gjinin, Shen Jakun (Shijakun). Por nuk kembengul ketu, pasi ky nuk eshte problem. Fundja Mati duhet respektuar, sepse eshte pika fundore e berthames ilire dhe rajon i shperthimit demografik te shqiptareve sipas nje teze. Ne fakt duhet trajtuar edhe disi ndryshe ky sundimi shqiptar i vendit tone, pasi shembuj te tille ka ne histori, kur nje popullsi jo shume e madhe ne numer ne rrethana dhe organizim te caktuar dikton epersine e vet duke asgjesuar kundershtine e popullsive te tjera. Turqit selxhuke ne nisje ishin nje fis, por ja qe imponuan histori. Po keshtu fisi i njohur i vandaleve kam lexuar te Le Goff se mund te llogaritet se levizte ne nje karvan te kompaktesuar prej jo me shume se 80 mije vetesh. Konkluzioni? Epiteti qe u mbeti ne qafe. Thene ndryshe nuk duhet kerkuar me kembengulje te autoktonia e vetmja teze per dominimin shqiptar te Shqiperise. Nga ana tjeter as ti nuk je ne gjendje te me sjellesh arkeologji mesjetare Shqiptare. Apo te me provosh me te vertete vazhdimesine e pretenduar iliro-arbere, duke hequr per nje moment se arber-shqiptar mundet te jete nje dallese kulturore shume e madhe edhe pse etnikisht i njejti gen (?). Nga ana tjeter prania shqiptare datohet vone, por ajo perkon me kriza ne Perandori. Edhe ketu homologimi historik nuk mungon. Perndryshe eshte perhere enigmatike pse per nje popull qe ka qene perhere ketu nuk ka informacion? Une mendoj se vendodhja jone ketu perballe toponimise sllave eshte e ndermjetesuar nga sllavet, te cilet kane debuar paraprakisht popullsine ekzistuese. Pikerisht sundimi i shkurter bullgar eshte pika e dobet e arsyetimit tend, pasi ne nje rast te ketille, pa kolone dhe me popullsi vendase shqiptare qe pa vetem nje pushtim 50 vjecar, veshtire se toponimia do te ishte ngulitur kaq ne mase. Ose ata qe mberriten me vone kane qene nga nje fshat tjeter. (Politika demografike ndoqi edhe Bizanti dhe Porta e Larte). Por kam edhe nje mendim tjeter qe them se mundet te shpjegoje dicka; keto jane rruget ekonomike. Pra komunikimi ekonomik me fqinje me te zhvilluar ndoshta sjell edhe dominim kulturor, i cili ne toponimi mundet te shikohet edhe si akt prakticiteti, por edhe nenshtrimi. Minimalisht konservon huazimin, nese eshte i tille. Por toponimia ka me vete te drejten e autorit, i cili medoemos duhet te kete qene ketej pari pa te jete kujtuar per te bere emertesa. Sa i perket sllavizimit pa sllave per nje periudhe 50 vjeccare edhe njehere them, kjo nuk bind njeri; shkoi edhe Enver Hoxha e i vuri nga Bulgarec-Miras, nga Livadhja e Kalivo e Marafend ne Fitore, Perparim e ku di une c’propozonte organizata baze dhe sot serish jemi ku ishim. Arsyeja? Aty ka greke dhe nuk shqiptarizohet pa shqiptare edhe pse ne kete pikepamje jemi pilurjote te gjithe; ngulim hurin dhe bejme sikur nuk e kemi mendjen deri sa te behemi nja 300 kusherinj.
”’Albania per Venecianet ka qene Kroacia dhe Mali i Zi. Ishte Hani ai qe jep idene qe Albania ka vazhdim edhe ne Turqine Evropjane. ky eshte problemi me historiografine nacionaliste. ajo mbeshtet ne gabime historike dhe krijon atribute per milete qe nuk kane patur lidhje me ata qe behet fjale sot.”’
Mire spekullimi se ne fund te fundit eshte perpjekje per te gjetur diçka qe nuk dihet mire, po kjo eshte perhapje e kulluar e injorances.
Me kesi broçkullash si kritike, ‘historiografia nacionaliste’ rron 1 milion vjet.
Hyllin, siç ju thashë, kjo që bëri Turku është si të futesh në një simpozium për Trinitetin në Vatikan dhe të hedhësh aty tezën se Zot nuk ka.
Turk,
Nderkohe qe cdo perpjekje e Xhaxhait per te hedhur drite mbi nje teme apo subjekt te caktuar mund te sherbeje si nje cytje e mire per te hyre ne nje shkembim informacioni, diskutim faktesh apo opinionesh, te folurit qesim e me folklorizma personale, qe qarkullojne si barcaleta tytash, nuk perbejne as ate qe quhet relativizem opinionesh apo filozofishe. Jane disa “fakte absolute” kur vjen puna e diskutimit te shqipes apo shqiptarizmit qe nuk mund te luash me to.
Me sa e kuptoj une kete pune, kur per te krijuar nje imazh te shqiptarit perdoren shembujt e episodit te asaj shqiptareje te pispillosur para televizorit, apo perdoret nickname “turku” per te ngjallur ilaritet, apo emertohet si armik nacional-katolocizmi, e i mvishet si thenie personale proverbiale merhumit nje proverb “didaskalik” qe i mesohej fatosave e pionereve ne shkolle per te rritur vigjilence revolucionare, cdo gje kthehet ne ate qe quhet “exercise in futility”(te shqiperuar nga une “te mbushesh ne boshllkek”).
E perdora kete shprehje duke e huazuar nga diksionari urban i anglishtes nderkohe qe po shtoj nje shembull te huazuar, te modifikuar per rastin: Trying to culture an Albanian is a pointless exercise in futility.
Nje budalla (se nuk dua te them Turk si respekt per popullin Turk) hedh nje gur… Edhe ne periudhen e mileteve ne perandorine osmane, arnautet njihen si arnaute. Tani shqiptaret jane krenare per kete pune e une nuk e di se sa eshte per tu krenuar se ne ate kohe ne perandori vetem shqiptaret dhe beduinet njiheshin etnikisht e jo si milet. Por gjithsesi identifikimi si shqiptar nk eshte produkt i shek 19 sic thote ky zoteria turku ketu. Nuk lahen keshtu hesapet me gjithe format imponuese dhe reduktuese te nacionalizmit.
Vete me pelqen qe eshte ngritur nje lloj nervi – reagimi kombetar ne Shqiperi dhe madje eshte i vonuar, po keta te AKZ s’po i lejne fare yndyre ketij muhabeti. Me kete punen e emrave nje here, komplet qesharak, ne fakt me keq akoma, me t’u dhimbs.
Po ju lutem edhe një herë, mos u merrni shumë me Turkun. Ndoshta nuk ishte qëllimi i tij (nuk dua ta paragjykoj) që të prishte debatin, por në fakt ne e kafshuam karremin dhe filluam të diskutojmë për premisat e diskutimit tonë, në vend që të merremi me çfarë na intereson. Për ta thënë me një analogji, është sikur çdo diskutim teologjik, ta degradonim në një kacafytje për nëse ka Zot apo nuk ka. Në fakt, disa nga këto pseudo-tema është mirë t’i lëmë te dera, siç lënë besimtarët myslimanë këpucët përjashta xhamisë. Janë tema që na largojnë nga çfarë ngre vërtet peshë dhe meriton vëmendje.
Xhaxha.
Ma bete me hile kesaj radhe. Vete thoni qe do e mbyllni komentin per shqiptaret e trojet shqiptare, e ne anen tjeter me leshoni keta arnautet qe te me bejne llom e te me ofendojne (hallall ju qofte). qe shqiptaret kane qene minoritet ne Shqiperi, u sugjeroj patrioteve te blogut te lexojne kete shkrim te Mustafa Krujes:
http://www.balkanweb.com/gazetav5/artikull.php?id=102682
e me pas te shtine fall sec thuhet ne te.
Shqiptaret ishin nje parti austrofile qe fitoi luften dhe me dhune imponoi ideologjine e saj. Ishin si komunistet pak a shume. Etnikisht apo gjuhesisht mileti fliste dialekte turko-shqiptare e greko-shqiptare, por nuk e shihte veten si shqiptar pasi ska pat Shqiperi qe kur Zot e krijoi dynjane, por e shihte si turk. orumci etj. perkthimi i Shqiperise ne Albani eshte gabim i kancelarive perendimore. Bismarku qe ishte me i quti i tyre, kur i shkoi Abdyl Frasheri dhe i tha qe jemi nga Albania – ai i tha cka eshte kjo Albania or maik? Por sot shteti yne trim dhe heroik e patriotik e ka bere te shenjte kete pune, e ne qe rremojme te kaluaren, na klasifikojne si budallenj.
edhe koncepti i arnautit ishte koncept gjeografik krahinor sic eshte sot Karadenizliu apo Istanbulxhiu ne Turqi. ka nje studim nga nje autor turk per kete pune, qe tregon se me arnautin krahinor identifikohej si turku, si pomaku e si shqipfolesi, pse ishte koncept gjeografik, si eshte edhe xhaxhai yne njujorkez edhe pse vete, ndoshta eshte shqiptar etnik etj etj.
Gjithesesi, rrofte Shqiperia!
…”Bismarku qe ishte me i quti i tyre, kur i shkoi Abdyl Frasheri dhe i tha qe jemi nga Albania – ai i tha cka eshte kjo Albania or maik?…”
Non sense.
Se c’iu ka dale pune me Bismarkun dhe te thenat e tij, vetem Pejgameri e di.
Ja e quajti Bismarku Albanian nje “shprehje gjeografike.
Edhe….!?!?!
Edhe nese e ka perdorur, nuk ka qene origjinal, por ia ka kopjuar Meternikut, i cili ne kongresin e Vjenes, ne 1815, ngulte kembe se per te “fjala Itali s’eshte tjeter vecse nje shprehje gjeografike”.
Shkon e ngaterrohesh me injorancen tende neper kembe, dhe behesh corap.
Shife njehere ate studiesin turk se mos ka ndonje shpjegim per ate shprehjen “ta koifsha nanen bre”. E perdorin akoma neper zonat e thella te maleve ne Shqiperi. Por hera e fundit qe njerezit shanin me “coitus” ne Shqiperi ka qene para nja 1600 vjeteve a mos me heret. Dhe ata qe e perdornin dhe e lane mbrapa nuk ishin as nga Mongolia e as nga Anadolli.
Por meqe je nje turk dhe flet shqip, po te ofroj nje sugjerim qe ia vjen ta ndjekesh
Po qe se do te merresh seriozisht me letrat, shko meso osmanishten e vjeter, dhe futju perkthimit te korrespodences se sulltanatin me prokonsujt e perandorise osmane ne pjesen europiane te saj. Jane me mijra letra te paperkthyera akoma,, qe mbulojne nje periudhe qindra vjecare.
Turk, unë të propozoj këtë: tezën tënde për shqiptarët dhe shqiptarinë si konstrukt të vonë përmblidhe në një parashtresë të përshtatshme për blogun dhe ma dërgo në adresën time (besoj se e gjen lehtë). Do të ta nxjerr si shkrim kryesor dhe ashtu mund ta diskutojmë lirisht në komentet. Si thua?
Aferim xhaxha. Por po kam dro nga keta arnautet, se mos me syrgjynosin ne Anadoll masanej e me zhvasin vatanllekun e me bejne turk pernime. Nejse mo. me t’pame me t’bome.
Po pse ke frike? Anadolli shume i mire eshte, edhe turq ke atje sa te te doje e bardha zemer
Nuk e kuptoj se perse eshte mire shqiperimi i fjaleve si penxhere e tenxhere, dhe nga ana tjeter eshte per t’u dhimbsur shqiperimi i emrave me prejardhje sllave.
Kosovaret njehere shquhen per shije te holle ne shqiperimin e emrave – keshtu qe perse te mos shfrytezohet ky talent.
Nese ndonjerit prej qyteteve tona bregdetare do i vendosej emrin Kaltra, apo Njomza, ose Valza; jam i sigurt qe nuk do guxonte njeri ta prishte nje qytet me nje emer kaq te bukur.
Nderkohe qe tani – merrni Ksamilin p.sh. – njerezit bejne gare se kush e kush ta perdhunoje me shume ate qytet; ndersa po t’i vinim nje emer si puna e ketyre me siper, mbase do stepeshin dy sekonda perpara se ta prishnin – se nuk eshte ndonje trimeri te futesh ne histori si ai qe prishi Valzen apo Kaltren.
Nuk po them se emri Ksamil nuk eshte i bukur – per mua eshte emer krejt normal dhe me se i pranueshem – por ben vaki qe Valza te jete edhe me i bukur dhe s’ka asgje te keqe qe mes dy te bukurash te zgjedhesh ate me te bukuren.
Sa per Turkun – jo se ka ndonje rendesi – por doja t’i thoja qe problemi i tij nuk eshte se eshte hasem, se kesaj edhe mund t’ia gjesh anen, por se ai eshte krejt jashtemode dhe prandaj edhe i pashprese. Madje eshte kaq ne kundershtim me shpirtin e kohes, saqe çdo gje qe vjen prej tij, vetem se i bind akoma me shume te tjeret ne te drejten qe kane. Pra, nese do qe ta mbroje çeshtjen e vet, eshte me mire nese rri urte e nuk ndjehet fare, sepse prodhon efektin e kundert me çdo fjale te tij. Eshte kjo nje keshille qe po ta jap veresie plako, se po me dhimbsesh.
Shume interesante pikpamja e Stewart. Kjo praktike besoj ka qene e kufizuar ne nje periudhe,dmth nuk mund te perdoret per te shpjeguar gjithcka.Bie fjala nuk mund te shpjegoje se si greket e Korinthit, pasi pushtuan ne shek.VIII pes kolonine liburne te Skeria-s e riemertuan Korkyra, per te mos folur me tej per Epirin, qe e kishin ne prag te deres dhe duhej t’ia dinin emrin.
Nje shpjegim perse jane ruajtur emertime paragreke, ose e pare edhe ne pergjithesi, besoj se ka te beje me ritmin dhe permasat e dyndjeve , nese ato kane qene graduale , qe do te thote ne nje fare menyre edhe paqesore ,ardhesit kane patur kohe e mundesi te njihen me emertimin vendas dhe me pas, edhe ne se i kane zbuar vendasit e kane ruajtur emertimin e vjeter, ose ne disa raste e kane kthyer ne gjuhen e tyre.
Dyndjet sllave ne mesjeten e hershme, sic e shpjegon edhe Hyllini,nuk kishin kudo te njejtin ritem . Ne rruget e lehta te Vardarit e Moraves ata u dynden ne masa te medha drejt shkelqimit te qyteteve te medha si Konstandinopoja, Selaniku duke fshire e marre perpara popullsine vendase dhe bashke me te edhe emertimet e vjetra, qe me pas vendbanimet e boshatisura i emertuan sipas qejfit te tyre.Por atje ku gjeten rezistence si ne zonen ku ndodhen qytetet Naissus(Nish), Astibos(Shtip),Scupi(Shkup) ku popullsia parasllave u ngjesh e u shtua nga te ndjekur ne zonat per rreth,sllavet e sedentuar duke hyre ne marredhenie me ta i mesuan keto emertime dhe i ruajten me ndryshime te vogla ne gjuhen e tyre si psh Skopje per Shkup. Ose edhe me tej Rasha/Rashka per Arsa.Nuk eshte e rastit qe pikerisht ne kete zone kalon dhe kufiri midis dialekteve serbe dhe bullgare. i kushtezuar pikerisht nga ky tampon popullsish jo sllave.
Ne territorin e Shqiperise se sotme dyndjet sllave per shume arsye nuk mund te ishin masive, po dhe pa i permendur ato, mjafton te konstatosh ruajtjen e emertimeve te vjetra te gjithe qyteteve ne vijen bregdetare , qe duhej te ishte synimi kryesor i hordhive, dhe jo vetem por edhe te shume qytezave kodrinore qe ose u ruajten ose u krijuan pikerisht ne ate periudhe si kunder mase ndaj rrezikut sllav, sidomos ne pjesen veriore te vendit.Kjo nuk do te thote se sllavet nuk hyne ne territoret shqipfolese deri thelle ne Cameri, por permasat e dyndjes qene mjaft te reduktuara, pa mundur te lene shenja te shenueshme.
Toponimet sllave ne Shqiperi nuk lidhen me periudhen e dyndjeve sllave shek V-VI,sic eshte rasti i Peloponezit ku jane konstatuar mbi 400 te tilla. Ato duhet te lidhen me pushtimet bullgare te shek X-XI ne jug dhe serbe te shek.XII-XIV ne veri.
Eshte nje e dhene e rendesishme nga gjuhesia se sllavizmat me te hershme ne shqipe kane depertuar mbas metatezes se likuideve te sllavishtes , dmth nga fundi shek IX – fillimi shek X. Shtresezime me te hershme pothuaj nuk jane gjendur me ndonje perjashtim te rralle si psh ‘grusht’.Gjithashtu sllavizmat kane hyre ne shqipe ne rruge dialektale , nga serbishtja ne veri ( opange<opanak) dhe nga bullgarishtja ne jug(opinge<opinci). Rrjedh pra se kontaktet serioze shqiptaro-sllave duhen kerkuar ne kete periudhe, ndofta me pushtimet e Mikaelit qe doli deri ne Durres, pa perjashtuar luftra tribale lokale te meparshme.Me 972 Ohri ishte kryeqytet i bullgareve .Bullgaret ishin te pranishem ne territoret shqiptare deri ne fillim te shek,XI.Edhe toponimet sllave duhet t’i perkasin kesaj periudhe, po te ishin me te vjetra duhej qe edhe huazimet te ishin po ashtu.
Ne kete pamje roli i administrates bullgare nuk mund te lihet menjane , jo se ajo merrte vendime si te quheshin fshatrat, por se nxiste e mbeshteste kolonet sllave qe ose zinin vendbanime te vjetra ose krijonin te reja dhe i kalkonin ose i emertonin ne gjuhen e tyre.Te mos harrohet se bullgaret hyne si shtet i organizuar ne Shqiperi , jo si vandale . Bullgaret kishin Zakon-in (kodin e ligjeve civile, ushtarak etj) qe ne kohen e Borisit dhe po ashtu nje ndergjegje etnike.Dhe qe mund te kene bere cvendosje te popullsise vendase duke vendosur kolone nuk eshte e pamundur.Nuk mund te shmanget gjithashtu roli i fuqishem i klerit bullgar te Ohrit qe sigurisht inkurajonte se pari sllavofolesit dhe kreu me sukses konvertime te ‘paganeve’ ne kishen bullgare..Ne jug, ne zonen e Gores,Gjon Muzaka permend ne shek XV fshatra me popullsi sllave.
Ne kete kuptim nuk mund te perjashtohet qe psh Corovoda para bullgareve te quhej Ujet e zi ( si shume te ngjashme: Ujemire, Ujet e Ftohte, Ujet e bardhe etj)
Ne anen tjeter, ne jug pas thyerjes se mbreterise bullgare , perandori bizantin Basil II bullgarovrasesi e cvendosi popullsine bullgare te ardhur me pushtimet dhe ka shume te ngjare qe aty u vendosen popullsi vllahe.Nuk eshte e rastit qe midis Osum-Seman dhe Vjose te jete densiteti me i madh i toponimeve sllave dhe po ashtu i vendbanimeve vllahe. Kjo mund te shpjegoje edhe ruajtjen e toponimeve sllave . Me pas me levizje lokale te popullsise dhe asimilimit kuadri ka ndryshuar sigurisht.
Xhaxhai shkruan : Emra si Shkodra, Vlona/Vlora, Durrësi, Lezha, Drishti, Vjosa, Mati, Tomorri, Drini, Ishmi, Shkumbini janë tepër të lashtë, por nuk shpjegohen dot me anë të shqipes, prandaj është e vështirë që t’i kenë vënë të parët e tyre.
Ketu se pari per disa si Vlora, Durresi, Lezha apo ndonje tjeter pergjegjsia duhet kerkuar tek greqishtja ose per Shkumbini tek latinishtja jo tek shqipja , ato duhet te shpjegojne kuptimin e ketyre toponimeve. Ne anen tjeter eshte e tepruar te kerkosh qe per cdo toponim te lashte te kesh kuptimin e tyre, ne asnje gjuhe e vend te botes nuk ndodh kjo.
Por dhe te permendim ato toponime te lashta qe u marrim kuptimin permes shqipes : Ulqini(ujk), Dalmi-Delmium(dele),Dardania(dardhe),Raguza-Rausum(rrush), Buna, Buena(permbytje,derdhaze) , Dimallum(dy dhe mal), Vendum(vend),Mati-Mathis(breg lumi(geg.),breg deti(arbsh), e mbeshtet edhe rumanishtja, edhe sot kemi fshat Bregu i Mates dhe Bregu i Lumit),Deje,tek vau Dejes(shkrirje debores,vendi ku shkrin debora, vend i ceket me uje) Lim(lym),Byllis-Ballsh( ball,koke,qe mbeshtetet edhe me kalket Kefalonia e me pas Gllavinica) etj.
Dhe kur keto i thote Cabej, veshtire te gjendet ndonje vendas apo i huaj t’i hedhe poshte.
Per theologos : kur permendej ‘Mati’, jo qe s’kishte shenjtore, por njerezve as qe u kishte shkuar nder mend se do te kishte ndonjehere .Sa per ate teorine qe shqiptaret kane ardhur pas sllaveve kam frike se ke mbetur i vetmi dhe i fundit aderent, as Tannhauser nuk besoj se do ta perkrahte me pas fiaskos se Shramm-it. As per kete dhe as per teorine tjeter qe nje katund nga Mati paska permbytur me shqiptare gjithe Ballkanin as ia vlen fare te diskutosh.
Per Matin thashe qe e kam lexuar te Ceka dhe nuk kembengul. Edhe per faktin se e di shume mire qe shenjtoret e Shqiperise jane si puna e pirateve te Barbaneres-kane nje sy te mbyllur.
Sa i perket toponimise ti thjesht jep nje version shpjegimi, por jo nje teze shteruese. Dhe ketu meqenese ju permendni shembuj duke folur me nje kompetence qe e respektoj po shtroj pyetje atehere:
Marrim Corovoden qe eshte sllavizem i paster. Ti thua qe me pare mund ta kete patur Uje i Zi, atehere do te thote se se sllavet e moren ate nga shqiptaret, nderkohe qe per ilustrim po te them se Corovoda ka patur vetem nje mulli dhe dy shtepi nga fisi Laze deri ne 45-en. Arkeologjia ne Skrapar deri me tani eshte verifikuar vetem si parahistorike; nje Tomorri si tempull qe nuk ka lidhje me shqiptaret dhe dicka nga mezoliti ne Vlushe. Kaq. Te tjerat jane arkeologji e shokut Sulo. Pse sllavet nuk sllavizuan Osumin, apo edhe Tomorrin, teksa na bene hatane me Antipatrene? Ne shpine te Corovodes kur ecen drejt Beratit eshte nje seri fshatrash kufitare me Permetin me emra qe po ti le ti zberthesh vete; Munushtir, Buzuq, Vendresh, Therepel. Perballe ngjitur me Tomorrin eshte qafa e Devrijes per te vijuar mandej me Ujanik, Verzhezhe, Zaloshnje e ku di une me ca fshatra ku ka vetem gure dhe njerez bjonde te shkurter. Po te ecim drejt Permetit ne Luginen e Dishnices, ketu sllavizmi eshte 100%. ka konvertuar me emra qe te mali Trebeshine, lumi Dishnice, perrenjte e deri te emri i cdo fshati, qafe, shtegu, vrime. E gjitha kjo deri ne gryken e Kelcyres ku nis Dhembeli e vijon pellgu ortodoks i Permetit me toponimi te kombinuar. Ta zeme ne Hotove qe eshte edhe monument natyre ne kohen e Merhumit nuk lejohej qe banoret te flisnin maqedonisht (sllavisht), pasi ka patur te tille. Marrim ktheshen dhe futemi ne Tepelene (po kjo c’eshte?), hiq Leklin, me thuaj pak per Dragotin ne ane te lumit (Pukevili e permend si fshat shume te njohur), per te vijuar mandej me fshtara me emra qe ngjajne si me orgjine josllave. Kra(ha)s, Kalivac, Qesarat, Fratar, ne shpine Gadurove, Ninsh, Corrush, Drizar, Kremenare, (si sllav me duket) e leme kete te futemi pastaj ne Lumin e Vlores per t’ja nisur me nje Shkoze, me tutje Sevaster nen malin e Kudhesit per te dale ne kufijte e Laberise me ate qe quhen Topallti si Gorisht dhe hyn ne Vlore nga Babica. Dy rajone pra te jugut te Shqiperise ku toponimia shqiptare ndermjetesohet nga ajo sllave, turke (Ballaban, Vinokash qe ne mes kane nje Toshkez sa per te prishur pune dhe Tepelene) dhe greke, por qe e e cila eshte e trasheguar kryesisht (Drinos psh). Te vihet re ketu se toponimia me origjine greke flitet sipas ndryshimeve te gjuhes shqipe (Kelcyre), c’ka nuk ndodh me ato sllave. Pse ndodh kjo? A perputhet ky sllavizim i thyer me rruge kalime ushtarake, apo edhe me prani njerezore? Kur une therm qe ne jemi pas sllaveve, nuk nenkuptoj se shqiptaret kane ardhur si popull ketu pas tyre, por qe banoret e sotshem te lumit te Vlores p.sh mundet te jene bujtes ne keto fshatra pas kalimit sllav nga rajone te aferta dhe te kene ardhur aty nga zona te tjera, ndersa shqiptaret qe kane qene aty me pare kane levizur. Mendoj une. Aq me teper ka vlere kjo po te mbajme parasysh se edhe Cabej thote diku se per autoktonine nuk duhet marre ne konsiderate toponimia e fshtarave, pasi ne Ballkan ata nuk jane me te vjeter se 500 vjet, por ajo e gjeografise. Ketu per Vloren kemi flagrance; qe nga Karaburuni e deri te Shushica etj. Migrimi i brendshem ka vijimesi dhe kjo qendron ende ne kujtesen e njerezve; ta zeme me Vranishtin nuk ben njeri krushqi se jane evgjiter sipas mendesise se leberve te tjere, por keshtu Maleshova jane te ardhur dhe ne Permet u thone harbute. Po keshtu edhe sot fshataret e Corrushit sot tregojne si origjine te tyre fillestare ose Libohoven ose Progonatin (imagjino ti te kishin qendruar akoma ne Progonat c’do ishte bere?). Kjo vlen thuajse per te gjithe brezin e Mallakstres se Eger, e cila edhe pse me ngjashmeri te medha Laberine fqinje nuk eshte shkrire me te. Kjo deshmon si ndikim te dykhashem aq edhe fqinjesi te re. jemi ne nje kohe kur nuk ka kohezion nacional, por levizje popullsish pa ndonje vetedije per identitetin e vet, keshtu qe te shohesh sot Shqiperine e djeshme me kontekstin e sotshem eshte disi e veshtire. Ka shume pikepyetje qe mbeten pa pergjigje.
theologos :_Sa i perket toponimise ti thjesht jep nje version shpjegimi, por jo nje teze shteruese
Ke plotesisht te drejte, por tezen shteruese nuk e kane dhene akoma ata qe jane marre tere jeten me kete pune, une e ti jemi thjesht amatore,kaq dijme kaq themi.
Eshte impresive njohja qe ke per zonen, fshatrat me rradhe, sikur te kesh qene gjeolog rilevues, kurse une s’kam qene asnjehere atje, per fat te keq.
Per periudhen qe bisedojme per shkak te te dhenave te pakta dhe te levizjeve te shpeshta te fiseve e popullsive eshte e veshtire te kesh nje konkluzion te mbrojtur nga cdo ane.Sllavet duken me kompakte , jo pse nuk u perzien me etnite qe gjeten, por sepse pas tyre nuk pati ndonje dyndje te permasave qe mund t’i crregullonte e cvendoste.Ishte nderhyrja osmane por ajo ishte e organizuar.Ndryshe nga ne dhe greket.
Ajo qe une kam kuptuar eshte qe mund te japesh pamjen e pergjithshme,ne detaje eshte e pamundur.Selishcevi psh, ai qe u ka dhene tonin studimit te marredhenieve sllavo-shqiptare thote se shqiptaret rrinin ne male e merreshin me blektori kurse sllavet ne lugina me bujqesi e megjithate kur analizon huazimet sllave ne shqip nxjerr 18 ne fushen e blektorise dhe vetem 11 nga bujqesia.Dmth qe shqiptaret kane huazuar me shume ne fushen e blektorise ku ishin eksperte ?? Mund te jete edhe keshtu por s’mund te nxjerresh ate konkluzion te tij nga keto te dhena.
Ardhja e sllave ua prishi ekuilibrin vendasve. Fiset shqiptare kane levizur pa dyshim drejt nje ekuilibri te ri. Edhe vllahet, bile me shume.Greket besoj drejt ishujve e Azise se vogel, sepse levizja drejt veriut do ishte kunderproduktive dhe ndofta e pamundur ngaqe dyndjet orientoheshin veri -jug.Mendoj qe vendndodhja e sotme e vllaheve jep nje vleresim ne shkalle te trashe te drejtimeve dhe potences se dyndjeve sllave , ne kuptimin qe duke qene se vllehet ishin te paret qe dyndja sllave mori perpara, atje ku keta u ndalen , atje dyndja sllave supozohet se humbi forcen dhe ishte ndalur me pare edhe ajo.Sigurisht me koregjimet e nevojshme te levizjeve te mepasme , por keto mund te konsiderohen lokale.Vllehet u ndalen ne bregdetin dalmat, ne Pind, ne Shqiperine e jugut , ne Serbi jane asimiluar mesa duket edhe sepse kane qene si ishuj te vegjel te shperndare. Ne Peloponez , Niqifori I i helenizoi krejt sllavet por toponimet mbeten. E gjithe kjo mund te jape dhe nje figure per toponimet dhe zevendesismin e tyre te hera hershem.
Ashtu sic del dhe nga shembelli qe ke sjelle ku perzihen toponime arbere,sllave, vllehe, turke.
Tjeter eshte efekti i fuqishem i shteteve te organizuara , ne menyre te vecante , atij bullgar. Ata e kishin te plote mundesine te kryenin cvendosje per interesa te tyre dhe bashke me to edhe ristrukturim te toponimve, plus efektit kulturor si fuqi te medha e me te perparuara. Por kjo nuk do te thote se pas cdo toponimi duhen kerkuar patjeter kolone.Mund ta bejme nje analogji me periudhen osmane kur ne Shqiperi toponimet ishin te shumta por kolonet fare te pakte.
Me dy fjale, i gjithe spekulimi duhet te shpjegoje ekzistencen e shqipes ne territoret ku flitet, ky eshte elementi i falsifikimit te teorise.Shqipen mund ta sjellesh edhe prej gjekundi tjeter, por ky kund duhet te jete i percaktuar dhe atje te kete mbetje te shqipes .Sprova e Shramm-it provoi se eshte e pamundur. Mbetet autoktonia qe ne te gjitha rastet ka mbeshtjen me te madhe ne teresine e aspekteve.Dhe eshte fakt qe opinioni shkencor ka levizur ne kete drejtim vazhdimisht. Ne kete kuader te madh, merr vendin e vet edhe toponimia si nje element i vecante.
Besoj gjithashtu se levizja AKZ nuk eshte nje trill por nje reagim ndaj nje situate te perkeqesuar. Enver Hoxha mund ta bente te plote zevendesimin e toponimise, atje ku e provoi e realizoi, por nuk e beri sepse nuk kishte kercenim. Sot ka, te pakten ne potence, shenjat jane shtuar. AKZ mund te jete nje reagim foshnjarak, por eshte reagim dhe duhet konsideruar. Neglizhimi , jo i AKZ, por i shkakut qe e ka nxitur ate , mund te jete me pasoja.Drejtimi i Shqiperise sot eshte ne duar te gabuara dhe ajo qe eshte akoma latente sot , neser mund te jete vone per ta koregjuar. Ne kete kuptim AKZ eshte nje sinjal.
””Thene ndryshe nuk duhet kerkuar me kembengulje te autoktonia e vetmja teze per dominimin shqiptar te Shqiperise. Nga ana tjeter as ti nuk je ne gjendje te me sjellesh arkeologji mesjetare Shqiptare.””
E vetmja arkeologji mesjetare ne Shqiperi eshte e Komanit dhe keta shejtan arberit qe permend car Samueli ne defterin e tij, ende te disktutueshem e nja 50 vjet me vone historiografia bizantine, gjenden pikerisht aty ku ishte epiqendra e kesaj kulture.
Nese do te besh kollotumba ne kete pike duhet te me tregosh se kur erdhen arberit dhe ke shume pak kohe per demostrim vetem shek 10, me e keqja nuk spekullon dot fare, sepse te duhet ti nxjerresh gjekundi nga Ballkani dhe Ballkani ishte ne duar te sigurta shteterore, jo lemsh si ne epoken e erret.
Autoktonia eshte e vetmja teze me karakter te mirefillte shkencor, eshte e mbrojtur ne te gjitha rrafshet, dmth çdo teze tjeter qe niset nga erresira dokumentare, nuk ka asnje kapacitet rivalizimi me te autoktonise, biles nemos llogje pazari me siguri jane te denja veç per historine alternative dhe rrymen e komplotisteve.
Tani me llogje pazari mund te paraqitesh fare mire edhe ne blog, por qe te mos dalesh llogjtar duhet qe tezen tende ta mbrosh qofte edhe me spekullim, dmth nese kultura e komanit nuk eshte arberore, atehere ne shek 10 nga erdhen arberit ?
Nese s’je ne gjendje te besh as edhe nje hipoteze spekulative, atehere te ngel vetem dinjiteti i llogjeberesit.
Kurse une kam lexuar qe Kultura e Komanit i perket nje komuniteti njerezish te besimit kristian dhe me kete perjashtohet fakti qe keta te jene sllave meqenese ne kohen kur kjo kulture daton sllavet ende nuk ishin konvertuar ne te krishtere. Por qe kultura e Komanit eshte arberore kjo nuk verteohet dot si teze perfundimtare, as eshte pranuar si e tille ne mase te gjere. Autoktonia e shqiptareve nuk perjashton nderthurjen dhe nderhyrjen sllave ne mase, te cilet lene gjurme ne toponimi. Eshte e vertete qe emertesat e qyteteve te medha te bregdetit na vijne sot permes evolucionit fonetik te shqipes, por kjo jo medoemos verteon se ne kemi qene perhere banore te tyre. Pasi edhe ne kohet e para qytetet e medha jane komunikuar edhe me emrat e vet deri ne skaje te vendit; ta zeme edhe sot te gjithe e dine se ku eshte Durresi, por jo te gjithe e dine se ka nje fshat ne Gjirokaster qe quhet Hundekuq. Dua te them se raporti komunkues me qytetin nuk rregullohet domosdo nga kontakti fizik, por edhe nga graviteti i tij kulturor qe percillet. Per rrjedhoje edhe nje banor i periferise ne Mitrovice eshte ne njohje te Durresit si emer edhe pse nuk ka qene asnjehere. Pra ai eshte kosovar autokton, shqiptar qe i njeh qytetet e Shqiperise, por jo fshtarat qe kane me pak rendesi. Mundesh fare mire te jesh dibran dhe te percjellesh brez pas brezi dijenine per ekzistencen e Beratit, por nuk besoj se kjo vlen edhe per Vertopin. Keshtu do shpjeguar ne nje fare menyre edhe fakti se autoktonia si teze nuk ka pse te merret e lidhur me nocionin territorial sikunder e njohim sot. Pra shqiptaret pasardhes te arberve qe ishin pasardhes te ilireve dhe rrjehdimisht tej e tej cfare jane, jane te ardhur, sepse ndryshe duhet te ishin shqiptare. Nuk mundet te mohoen levizjet e brendshme te popullsise, te cilat per shkak se nuk kemi te bejme me nje ndergjegje nacionale aktualizohen pa shume zhurme. Pastaj Kultura e Komanit eshte e kufizuar dhe nuk homologohet gjeresisht. Pse e perjashton xhanem qe edhe sikur te kene qene te gjithe shqiptare, diferencimi kulturor te kete sjelle me vete ndryshime te tilla saqe pasoja nxjerr veshtiresi ne identifikim. Le te marrim ta zeme emrinin e Sarandes qe eshte pike ankorimi dhe jo qytet; pse pranuan shqiptaret toponimine greke, kur kodra ngjitur ku edhe eshte manastiri i 40 shenjtoreve quhet Lekures. Sic thuhet na paska qene nje fshat hebrejsh qe punonin lekure; ne fakt ne Sarande eshte gjetur edhe Sinagoge. Pra kodra emertohet shqip, qyteti greqisht, gjurmet arjeologjike hebreje. Ma shpjegon ti kete mua dot? Me verteton dot jo si llogjtar, se kultura e Komanit eshte arberore? Ne fund, arberit permenden ne shekullin e 10 ose te 11 nga Ataliati mos gaboj, por kjo permendje eshte ne fakt zbulimi i nje realiteti social-ushtarak e nje popullsie qe ka qene aty por qe tashme fiton peshe tjeter ne kontekstin bizantin. Dhe te kronikat e Perandorise nuk duhet veshtruar shume dhe aq realiteti etnik sesa ai ushtararak, i cili ngre me kete rast bujare vendas, qe jane rishtare. Jo me kot me renien e Bizantit, me afrimin e Perendimit te tij kemi daljen ne skene te trevave shqiptare qe fitojne rendesi. Me Durresin Bizanti mbajti marredhenie te izolpolitise, dicka e ngjashme me paktin e bere nga osmanet per kontrollin e rrugekalimeve nga banditet e ketyre aneve. Dhe nuk ka qene nje theme me vijimesi ne kohe. Perndryshe do na kishte shpetuar Bizanti edhe ne toponimi se aq sa kane bere kronika ata nuk ka sesi tu kete shpetuar prania e nje popullsie arbere ketej. Pastaj shiko edhe heraldiken arbere, e gjitha e importuar ne tematike; kaq jo krijues ishin keta? Them se kane qene force e re dhe kerkonin legjitimitet. Heshtja mbi nje komunitet bie kur ai nuk ka ndonje rol.
Te jene edhe 200% toponime sllave, eshte gjenetika ajo qe na tregon per banoret.
Kosova eshte epiqendra e nje haplogrupi E-V13 (deri ne 45%), keta duhet te kene nja 10 mije vjet aty, ky haplogrup eshte i paperfillshem tek sllavet.
Po ashtu me perqindje interesante jane J2 e I2a2a, po aq i paperfillshem tek sllavet.
Tani kur Kosova eshte gjenetikisht komplet ndryshe nga sllavet mbi Karpate, per çfare flasim, flasim per qejfin tone, bejme nja dy pare muhabet te shtyjme kohen, sepse gjenetika i ve qartazi pikat mbi i.
Ohu sa bindje ka shpartalluar gjenetika aq te mira qofshin, ne rastin tone gjenetika shpartallon nje thes me spekullime, kunder autoktonise.
Meqe ra llafi, territoret e Ilirise paraqiten me afer gjenetikisht Skandinavise e Gjermanise veriore, sesa territoreve fqinje, perfshi edhe Trakine e Greqine, le pastaj sa larg qe jane gjenetikisht me kenetat e Pripletit nga vijne sllavet.
Ketyre tezave qe po lexon se fundmi zotrote ka nja 5-6 vjet qe u ka vene vizen gjenetika.
Hyllin, po t’u besojmë këtyre të dhënave, Kosova as me shqipot e Shqipërisë (alias skandinavët e Ballkanit) nuk lidhet shumë, gjenetikisht. Jo se do të ishte ndonjë hata, por sa për ta ditur.
Aspak, fakti qe eshte epiqendra do te thote pikerisht qe ka dendesi me te madhe te ketij haplogrupi dhe sa me afer Kosoves aq me e madhe eshte prania e ketij haplogrupi dhe normalisht Shqiperia eshte afer e ka perqindje te konsiderueshme.
Nderkaq afersia gjenetike i referohet me se shumti haplogrupit I qe eshte ‘autokton’ ne Ilirik prej 30 mije vjetesh e pastaj prej 12 000 vjetesh ka emigruar ne Skandinavine e çliruar prej akujve.
Gjendet edhe ne perqindje te konsiderueshme ne Sardenje.
Gjenetika ka kthyer permbys nje thes me teori shkencore, sidomos sot per sot te flasesh per boshatisje te rajoneve te gjera e zevendesim popullsie eshte gjenetikisht nonsens.
Natyrisht ka ende shume pune e nuk mund te hyhet ne mikro me siguri shkencore, por ama ne makro gjenetika s’te fal.
Ne makro, rajoni i Ballkanit pavaresisht dominimit te sllaveve te jugut, gjenetikisht eshte teper larg kenetave te Pripletit, prandaj sllavet e jugut jane ne shumicen derrmuese banore autoktone te sllavizuar te gjithe popujt sllave te Ballkanit, pa asnje perjashtim.
Po ashtu ne mos gaboj, edhe tezat e urhematit indoeuropian jane reduktuar fuqishem, meqe kane ngelur 2, ajo qe i lidh me Azine e vogel haplogrupet J2 i shoqeruar ndoshta nga E-V13 i Kosoves dhe ajo qe i lidh me R1A te sllaveve dhe Azise Qendrore.
Ashtu si me pare po kerkohej raca, tani po kerkohet haplogrupi.
Haplogrupet jane edhe shume interesante, sepse popuj si basket dhe irlandezet qe mund te duken racialisht, gjuhesisht e kulturalisht kaq larg, ne fakt kane nje afersi gjenetike te jashtezakonshme, jane mbi 90% te te njejtit haplogrup R1B.
Sa e sa vertetime shkencore do hidhen poshte e sa e sa katedra universitare do ikin kosh te plehrave aq te mira qofshin.
Natyrisht rezistenca akademike do jete e forte, po si tha Galileu, eppur si muove!.
”’Por qe kultura e Komanit eshte arberore kjo nuk verteohet dot si teze perfundimtare, as eshte pranuar si e tille ne mase te gjere. Autoktonia e shqiptareve nuk perjashton nderthurjen dhe nderhyrjen sllave ne mase, te cilet lene gjurme ne toponimi.””
E di si eshte kjo puna e pranimit te nje teze, ka 2-3 shkolla perendimore, keta kane interesa studimore, nese behet fjale per diçka pa shume interes, qe nuk u jep tituj, ata i fusin nje nuk e dime mire kete pune.
Perndryshe epoka e erret e Greqise, nuk i pengon aspak te flasin per vijueshmeri e keshtu me radhe per vendet e periudhat interesante, ku ndertohen karrierat, aty te gjitha epokat e erreta favorizojne autoktonine.
Persa i perket nderthurjes me vjen keq po as antropologjia e as gjenetika nuk ma lejojne, dmth une edhe mund te dua ta besoj, po pastaj me zene me shpulla antropologet dhe gjenetistet.
Maksimumi qe mund te pranoj per tu bere qejfin tezave sllave e greke eshte qe ka pasur nje proces sllavizimi i cili eshte nderprere apo shoqeruar nga rishqiptarizim, mirepo edhe ketu me terheqin veshet gjuhetaret, meqe sllavishtja nuk ka lene gjurme aq te thella ne shqip, saqe te justifikohet rishqiptarizimi i te sllavizuarve.
Me pak fjale ngado qe shkoj me zene shkenca te caktuara me shpulla, prandaj edhe dua s’dua me ngelet vetem nje rruge.
Midis nje rruge qe nuk eshte edhe aq gjeresisht e pranuar dhe rrugeve te tjera ku shkencat te zene me shpulla, une parapelqej te zgjedh rrugen ku akademike te ndryshem kane dyshime, sesa ato ku me kercenon nje apo disa shkenca se bashku.
Te ngresh pikepyetje te natyres dokumentare aty ku me perkufizim kemi epoke te erret,pra mungese dokumentesh historike eshte me shume nje trashesi ose ngathtesi intelektuale, nese nuk eshte paragjykim apo produkt ideologjik.
Hyllin, kur them nderthurje kam fjalen qe ne territorin shqiptar te kete patur bujtje te sllaveve edhe ne pikepamje demografike. Sa ka qene kontakti me shqiptaret ketu nuk mund ta them, por me bind ideja qe ta zeme mallakstriotiet e pare jane larguar apo terhequr dhe ata qe jane sot aty jane shqiptare te ardhur nga rajone te tjera. Kete doja te thosha. Kjo ka mbetur, sikurse e shkruajta edhe ne memorien e njerezve per origjinat qe tregojne per veten. Kjo mendoj une sugjeron edhe marrjen e toponimise se gjetur. Genetika, ashtu si e propozon ti edhe nese e marr te vertete plotesisht dhe nuk kam arsye ta paragjykoj, shtron nje problem shume te madh per integritetin kulturor te shqiptareve. Po mire, cfare kemi qene ne keto mijera vjet, tekaytet e Ballkanit qe thjesht kemi mblojtur genet dhe i kemi rene curubabes si cobenj te perjetshem? Sepse ne nje koment te meparshem ti vete e shtrove si pyetje per sllavet: ku eshte arkeologjia e tyre? Po arkeologjia jone pse ka kaq veshtiresi per tu deshmuar kur kemi kaq mijera vjet ketu? Apo nje kasolle me kashte, nje qylaf kokes dhe ec perpara ne qafen me te afert!? Keshtu do na duhet te pranojme nje status social tjeter per shqiptaret deri sa vjen Skenderbeu, pasi ndryshe kjo mbetet shume shqetesuese. Se jo per gje po nuk eshte ndonje krenari e madhe te jesh denbabaden ne maje te rrapit dhe te mos kesh bere asgje. Aq me teper qe me c’po lexoj tani ketu, fshataret tane nuk jane te interesuar per emrin e fshatit te tyre. Po si keshtu valle? Nga fshati vijne rrefenjat per cdo gje, plus ne fshtra dihet kush eshte dere e pare si i thone…Apo kjo vlen per popullsite sedentare ku ne ndoshta nuk bejme pjese?
NdoshtI vetmi element qe mua me bind eshte kostumografia qe sipas asaj qe na eshte servirur nga librat ka nje vijimesi. Per te tjerat mbeten shume njolla dhe pikepyetje, edhe nese keto jane si ne rastin tim per ngathtesi intelektuale.
Në fakt, Theollogos, në çdo fshat që të vesh, e gjen nga një rrëfenjë (apokrife) për etimologjinë e emrit përkatës. Por kjo vetëdije mitologjike për prejardhjen imagjinare të toponimit nuk ka fare lidhje me funksionimin e tij si toponim. Miti etiologjik i përket botës së legjendave, jo realitetit të përditshëm; tek e fundit, nuk ka pritur kush për Saussure-in, që të merrte vesh se sinkronia dhe diakronia janë dy hapësira të ndryshme.
Vetedija mitologjike per prejardhjen imagjinare (pikerisht se eshte e tille) te toponimit ne fund fare eshte nje perpjekje kur subjekti kerkon te legjitimoje veten ne kete vend permes nje te dhene parake qe eshte toponimi.
Miti mund ti perkase kujt te doje, por nuk ka nje rast te vetem kur edhe nje qytet te mos kete ne sfondin e vet nje rrefenje qe kerkon te parathote fatin e tij, apo qe historia e tij te jete perthyer drejt mitizimit. Kuptohet, Rrogozhina eshte perjashtim i teknologjise televizive.
””Hyllin, kur them nderthurje kam fjalen qe ne territorin shqiptar te kete patur bujtje te sllaveve edhe ne pikepamje demografike. Sa ka qene kontakti me shqiptaret ketu nuk mund ta them, por me bind ideja qe ta zeme mallakstriotiet e pare jane larguar apo terhequr dhe ata qe jane sot aty jane shqiptare te ardhur nga rajone te tjera. Kete doja te thosha.””
Ty te bind, pa patur asnje prove te zhvendosjes, pa patur as ndonje emer tribuje sllave qe u vendos aty, thjesht per shkak te toponimise.
Mirepo kjo logjike mund te perdoret per krejt tokat shqiptare, keshtu qe meqe gjenetika e antropologjia na thone ate qe permenda, kjo hipoteze bie poshte.
Ty mund te vazhdoje te te binde, mirepo kjo jotja eshte thjesht çeshtje besimi.
Problemi sikunder e permenda disa here, eshte se keta sllavet duhet te na dilnin gjekundi gjenetikisht e racialisht po te kishin populluar gjithe keto zona, po ashtu gjithe keta sllave te supozuar nese do ishin debuar nga shqiptaret, gjekundi do kishin perfunduar, mirepo ja qe atyre s’u gjendet as nami e as nishani.
Keta sllavet e tu vetem nese kane ardhur ufot e i kane rrembyer te gjithe per eksperimente, perndryshe nuk rezultojne asgjekundi, si alternative i bie ti kemi hedhur ne det.
Persa i perket kultures se Komanit, arkeologet qe kane punuar ne terren, thone se kjo kulture nuk perfaqeson ‘thyerje’ por nje amalgamim pagano-kristian, pra nje kulture vendase pagane qe ka marre ngjyra kristiane.
Po ashtu nuk ka pasur ndonje thyerje kur kjo kulture arkeologjike mbaroi.
Popujt e rinj qe vendosen ne nje territor gjithnje dallohen nga thyerjet kulturore, perkundrazi ketu s’ka thyerje, aq me teper qe sikunder eshte thene e sterthene, çdo popull i ri i kristianizuar pas vitit 313, eshte kristianizuar fale misionareve pagezore dhe shqiptaret nuk jane kristianizuar fale misionaresh papale apo bizantine, sikunder u ka ndodhur gjithe popujve te Europes, por kane qene ‘zyrtarisht kristiane’ qe para renies se Perandorise romake e invazioneve sllave.
Tani, edhe sikur 700 argumente te sjell, ti do vazhdosh te besosh ne ate tenden qe be ndesh me 400 argumente te çdo lloji, gjenetik, antropologjik,arkeologjik, gjuhesor, fetar etj.
1 argument vs 100 dhe ti prape je i bindur se 1 eshte me i forte se 100 argumente multidisiplinare.
Ca te them une, po qe se shkenca vepron ne menyren tende, me mire me i vene flaken universiteteve dhe akademive se s’vlejne asnje grosh.
Sa per statusin social, kjo eshte si te hidhesh nga nje dege tek tjetra.
nese doni te dini per shqiperin ,hajdeni ne itali ne vatikan ne arkivin e vatikanit do ti jeni te gjitha detajet,ose vizitoni fshatrat arberesh ne itali dhe do te kuptoni qe dime pake nga e kaluara jon,dhe pse jane ndruar emrat e skrapari,te malesis madhe,eh