Debatet e tanishme, nëse e jëma e Gjergj Kastriotit ka qenë apo jo “shqiptare”, tregojnë vetëm një gjë: mjerimin tonë intelektual, si shoqëri.
Sepse nuk mund të flasësh për “shqiptarë” në Arbërinë e shekullit XV sikurse flet për “shqiptarë” sot; identitetet kanë ndryshuar dhe çfarë ngre peshë sot, dikur ka qenë e papërfillshme dhe çfarë dikur ngrinte peshë, sot nuk ka kurrfarë rëndësie: mjaft të mendosh për “gjakun blu” – në Mesjetë dhe sot, dhe rolin e këtij në statusin e një individi, atëherë dhe sot.
Sepse origjina etnike e një gruaje aristokrate, në Ballkanin sikurse në Europën e shekullit XV nuk ishte pjesë as e identitetit të saj, as e pajës së saj kulturore – përkundrazi, rëndësi kanë pasur familja nga vinte, zotërimet dhe aleancat e asaj familjeje, zotërimet që ajo sillte me prikë, aleancat që vendoseshin falë kësaj martese, duke shfrytëzuar lidhjet e farefisnisë dhe miqësisë.
Sepse të flasësh për “identitet etnik” për dikë që i përkiste shtresës së aristokracisë në Mesjetë nuk ka ndonjë vlerë të madhe për historianin, meqë familjet aristokratike janë me përkufizim të përziera, nga pikëpamja etnike (shihni aristokracinë dhe familjet mbretërore sot e kësaj dite në Europë; shihni edhe familjet e bujarëve arbër të shekujve XIV-XV nëse keni kohë).
Sepse serbët dhe bullgarët dhe sllavët e Ballkanit të shekullit XV kanë qenë tejet të ndryshëm nga serbët, bullgarët dhe sllavët e Ballkanit të sotëm – në zakone, në aleanca dhe në kulturë; dhe se është foshnjore që ta përdorim vijueshmërinë e një emri etnik, si “serb” ose “bullgar” si argument në debate me natyrë historike.
Sepse për nënën e Gjergj Kastriotit dihet shumë pak – vetëm emri i saj, familja nga vjen dhe krahina së cilës i përket; ndoshta edhe emri i të atit. Tribaldët (triballoi) burimet e kohës i identifikojnë zakonisht si serbë, përfshi këtu edhe Gjon Muzakën e Kronikës; ndërsa Barleti i quante “bullgarë.” Kjo nuk është përcaktuese për Vojsavën vetë, meqë ka historianë dhe gjenealogjistë që e gjejnë atë me prejardhje arbërore, të afërt me Muzakajt.
Sepse emri, Vojsava, është emër sllav; për këtë nuk ka asnjë diskutim; sikurse nuk ka asnjë diskutim që emrat sllavë i përdornin lirisht edhe arbrit e asaj kohe.
Sepse familja e Vojsavës i përket një krahine etnikisht të përzier: arbër dhe bullgarë.
Sepse historianët që janë marrë me gjenealogjinë e nënës së Gjergj Kastriotit nuk kanë arritur dot ndonjë përfundim të sigurt, meqë burimet ku mund të mbështeten janë fare të pakta; prandaj edhe janë mjaftuar me përmendjen e burimeve.
Sepse kultura e sotme dhe tradita ndër shqiptarë e nderojnë Gjergj Kastriotin për çfarë ai përfaqëson në historinë e kombit shqiptar, jo për prejardhjen etnike të së ëmës, të cilën me gjasë nuk do ta dimë kurrë. Le ta krahasojmë këtë me çfarë thuhet për Janosh Hunyadin, të cilin e kanë të tyrin hungarezët, pa çka se gjasat janë që të ketë pasur origjinë rumune. Në raste të tilla, identiteti etnik mund të ndodhë edhe veprojë në mënyrë prapavajtëse – sepse adoptimi kulturor ka përparësi ndaj fetishizimit të genit.
Sepse në Arbërinë e shekullit XV ato identifikime etnike që ne sot i marrim si “esenciale” kanë pasur shpesh natyrë territoriale (në kuptimin “epirot” quhej ai që banon në Epir ose që vinte prej andej); dhe se në atë kohë identiteti i gjithkujt ishte i lidhur ngushtë me familjen dhe fisin të cilit i përkiste, fenë së cilës i falej, kryezotin prej të cilit varej, krahina nga vinte dhe gjuha që i fliste e jëma – gjithë duke pasur parasysh se në Ballkanin e asaj kohe praktikisht të gjithë të rriturit ishin në gjendje të merreshin vesh në më shumë se një gjuhë.
Sepse nuk kemi asnjë provë për ç’gjuhë fliste Vojsava vajzë, ose para se të martohej; për të njëjtën arsye, fakti që kancelaria e Gjon Kastriotit më parë dhe e Gjergj Kastriotit më pas përdornin lirisht latinishten, sllavishten, greqishten e mesme dhe italishten në dokumentet e tyre, nuk mund të përdoret si argument në diskutimin e “etnisë” së Gjergj Kastriotit.
Sepse për të njëjtën arsye edhe mbiemri Kastrioti nuk është se na ngushëllon shumë, në lidhje me identitetin “etnik” të Gjergjit; sa kohë që gjuhësisht i referohet greqishtes bizantine; por kjo mund të vijë thjesht ngaqë ai mbiemër mund të ketë shënjuar, në origjinë, komandantin e një kështjelle (it. castellano).
Sepse emrat që u vunë Vojsava dhe Gjon Kastrioti fëmijëve të tyre, si Reposh, Stanisha, Branilo, Konstandin, Mamica, Vlajka, Angjelina, etj. nuk tregojnë doemos përkatësi etnike sllave, por tregojnë afërsi kulturore dhe shkëmbimesh mes arbërve dhe sllavëve të asaj kohe, veçanërisht përgjatë kufirit shumë të përzier mes këtyre dy popujve.
Sepse debati i tanishëm për prejardhjen etnike të Vojsavës nuk është debat historik, por më tepër priret të strukturohet si një karshillëk midis atyre që kanë zgjedhur të organizohen kulturalisht rreth dogmës kombëtariste dhe atyre që kanë zgjedhur ta sfidojnë këtë dogmë, meqë mendojnë se kjo e pengon emancipimin kulturor të shqiptarëve sot.
Sepse Mustafa Nano, i cili pas gjase e ka hapur këtë debat në mënyrë provokative ndoshta edhe për të nxitur interesin e publikut për librin e tij të ri, nuk është historian por publicist dhe shkrimtar; dhe kur thotë se “nëna e Skënderbeut ka qenë serbe” e sjell këtë jo si përfundim që e ka arritur ai vetë duke hulumtuar burimet parësore, por si të dhënë që e ka gjetur duke shfletuar libra të historianëve profesionistë, ose të vërtetë të mirëqenë a si premisë, në mbrojtje të argumentit se “etnia nuk ka qenë shumë e rëndësishme atëherë”. Nuk i shton gjë dijes, por veç sfidon dogmën. Si çdo qytetar tjetër, ai ka të drejtë të shprehë në publik opinionin e vet, për një çështje që, sado provokative dhe e nxehtë për disa, mbetet pa rëndësi për historinë e Gjergj Kastriotit. Por le të mos biem pre e këtyre teprimeve: Nanoja nuk është se pretendon të ketë zbuluar gjë të re, në këtë pikë.
Sepse tezën që Vojsava Kastrioti ishte serbe e ka mbrojtur me të madhe tani së fundi një historian (serb?), i quajtur Predrag Petrovic, çfarë ka gjetur jehonë në tabloidet serbe; kjo për mua do të thotë se, si tezë e sjellë në vëmendje të publikut jo të specializuar, përkatësia etnike e Vojsavës e ka humbur tashmë pafajësinë; dhe nuk mund të pritet që publiku – i papërgatitur për këtë lloj kritike të dogmave historike – të mbetet asnjanës ndaj eksperimenteve të tilla të llojit psy-op.
Sepse debati i tanishëm është ushqyer edhe nga të gjithë ata, që kujtojnë se arbrit aristokratë të shekullit XV kishin identitet etnik të njëjtë me atë tonin sot; pa çka se identitetin tonë shqiptar ne të sotmit e kemi njëkohësisht të mëkuar me gjuhën e nënës por edhe të mësuar në shkollë dhe në shoqëri; në kuptimin që ne jemi rritur si shqiptarë, njëlloj siç rriteshin njerëzit në Mesjetë si aristokratë ose qytetarë të lirë ose të krishterë.
Sepse në debat nuk kam parë të ndërhyjë ndonjë historian. Mustafa Nanoja, e më tej te Ardian Ndreca, Artan Shkreli, Spartak Ngjela dhe Moikom Zeqoja janë publicistë, shkrimtarë dhe intelektualë, që merren me impaktin “ideologjik” të këtij provokimi, jo problemit në vetvete (duhet të thoja: “problemit”). Kjo duket edhe nga qasjet ad hominem (ndonjë mbrojtës i Vojsavës “shqiptare” ndihet deri moralisht i autorizuar që të fyejë kundërshtarin thjesht ngaqë ky mbron dhe bën të vetin një opinion të ndryshëm nga dogma – një provë tjetër se kemi dalë tashmë nga historia, për të hyrë në një lokal ku kërcehet tallava); edhe nga ndonjë interpretim që u është bërë qëllimeve të fshehta të Mustafa Nanos vetë në formulimin dhe popullarizimin e këtij faktoidi.
P.S. Për sqarim: në këtë moment, mua më intereson shumë më tepër mënyra si po “debatohet” për këtë çështje dhe reagimi i sistemit imunitar të kombëtarizmit shqiptar bashkëkohor ndaj një pseudo-problemi historik, sesa vetë origjina etnike e Vojsavës, një kuriozitet (trivia) për gjenealogjistët dhe një shibboleth për ata që e ndajnë botën në shqiptarë dhe në anti-shqiptarë. Sa për historianët, besoj se këtyre do t’u mjaftojë që Vojsava vinte nga një familje bujare e Pollogut (Tribalda), për të krijuar një ide për mjedisin ku rritej Gjergj Kastrioti fëmijë; për aq sa kjo mund të vlejë.
© Peizazhe të fjalës. Mos e vidhni, ju lutemi.
Nanua thote qe kush me kundershton mua eshte tru gogel. Ai thote qe Shkupi i perket maqedonasve gje qe nuk eshte e vertete. Nuk e dipse e thote kete! Dhe kjo nuk eshte e vertete qe shkupi eshte i maqedonasve. Nano eshte njje snob qe ben efekte vetem e vetem qe te jete ne qender te vemendjes…
Jam dakort me çeshtjen e etnise se Vojsaves, madje do theksoja se kur Barleti e Gjon Muzaka, te cilet dinin te dallonin shume mire midis arberit,serbit e bullgarit, na e lane te pacaktuar, atehere ka gjasa te mira qe edhe ata vete te mos dinin realisht etnine e saj.
Vetem keto vitet e fundit morem vesh se ne Maqedoni paska pasur edhe shqiptare ortodokse, normalisht qe kane humbur tashme gjuhen por ruajne vetedijen etnike. Ne ato kohe perkatesia ne ortodoksine bullgare me qender ne Oher ka qene fakt i padiskutueshem, ashtu sikunder shqiptaret nen Serbi e Mal te Zi, ne ortodoksine serbe. Vojsava nuk dihet se ciles ortodoksi i perket, bullgare apo serbe, ne kuptimin qe popullata patjeter ka qene historikisht nen influencen e Patriarkanes se Ohrit por gjate kohes se Stefan Dushanit ai u kujdes te zevendesonte influencen bullgare te Ohrit me influencen serbe te Patriarkanes se Pejes. Nqs feudali i Tribaldes apo Triballes ishte serb i ardhur, si ta zeme Thoma Preljubovici ne Janine, atehere ishte serb, nqs ishte vendas mund te ishte shqiptar/arber apo bullgar. Kete nuk e dime, as kemi per ta ditur.
Nuk jam dakort per çeshtjen e perkatesise etnike ne ate kohe. Une per vete po anoj drejt nje hipoteze tjeter. Serbe quheshin te gjithe ata ortodokse (asnje katolik nuk quhej serb asokohe, as sot-sado qe kane filluar te duken me te hapur ne kete drejtim-) te cilet ishin nen ndikimin e Patriarkanes se Pejes. Bullgare quheshin te gjithe ata ortodokse qe ishin nen ndikimin e Patriakanes se Ohrit. Kur Serbia u zgjerua ne Maqedoni, meqe i futi nen ndikimin e Patriarkanes se Pejes, atehere i quajti serbe e qe atehere ka lindur konflikti i perkatesise etnike te sllaveve ne Maqedoni, jane serbe apo jane bullgare.
Gjithe ata ortodokse qe ishin nen ndikimin e Bizantit ose ishin arber ose ishin romej qe me vone (shek 19) u quajten greke. Arberit ishin ata ortodokse bizantine qe nuk e njihin veten per romej. Kjo qe sa arberit dolen ne histori ne shek 11. Te qenit arber ishte nje identifikim brenda botes se ortodoksise bizantine por si te ndryshem nga romejte.
Elementi katolik ishte periferik, Progoni e Gjini ishin ortodokse bizantine, Dhimitri ishte i pari qe e futi katolicizmin per disa vjet, por me ardhjen e Grigor Kamones katolicizmi i rikthye ne fenomen periferik.
Dhimitri eshte i rendesishem sepse arberi nuk ishte vetem nje ortodoks bizantin jogrek (romeu appo romaku) por edhe nje katolik. Mandej ky koncept u stabilizua me mbreterine anzhuine te Albanise e influencen latine ne pergjithesi.
Prandaj arberit dalin ne skene aty ku shembej autoriteti bizantin, pra drejt jugut ne Epir/Toskeri) dhe jo drejt territoreve ne sundimin e patriakanave serbe e bullgare. Nje shqiptar apo shqipfoles i ketyre territoreve nuk behej dot arber, nuk e konceptonte dot te qenit arber, sepse ishte jashte arealit bizantin. U desh mandej Islami qe te shkeputeshin nga patriarkanat perkatese e te konceptonin shqiptarine.
Ndoshta edhe Barleti me Muzaken nuk e konceptonin dot si mund te ishte arber babai i Vojsaves edhe sikur te kete qene shqipfoles/shqiptar.
Por brenda kesaj hipoteze, e cila jep nje shpjegim per perhapjen e te qenit arber ne Toskeri/Epir, perkatesia etnike ka rendesi te veçante, sepse dallimi qofte brenda arealit fetar bizantin midis arberve dhe romejve, patjeter qe ka ngjyrese etnike, sepse nuk eshte produkt i ndonje Patriarkane arberore, vjen ne menyre te natyrshme gjuhesore, kulturore,sociale, dmth elementet tipike te dallimit apo dallueshmerise etnike.
Kemi te bejme me nje proçes disashekullor, qe perqafon gjithe mesjeten tone prej 1041 deri ne shek 15, kur duket se kemi nje stabilitet te plote e te qarte te te qenit arber, aq i forte saqe arbereshet ne Itali e ruajten me shekuj deri sot.
Sigurisht qe ndikime te ortodoksise serbe e bullgare ka plot dhe emrat sllave jane deshmi, por ama ruajtja e emrave tipike shqiptare te krishtera, eshte fakt qe tregon se arberit kishin nje vetedije te plote te dallimit edhe ne perkatesine fetare nga serbet e bullgaret, pra se krishterimi bizantin te cilit i perkisnin ishte nje fakt i pamohueshem.
Arbereshet te cilet jane katolike te ritit bizantin jane deshmi e gjalle sot e kesaj dite e atij ndergjegjesimi.
Te qenit shqiptar sigurisht qe eshte me i madh se te qenit arber, arbereshe apo arvanit, sepse keto identitete sado etnike qe jane, kane brenda edhe elementin fetar te krishtere, me se shumti bizantin por edhe katolik, nje bashkejetese e dy elementeve. Te qenit shqiptar e kapercen teresisht fene, ne menyren me te plote te mundshme, nje kapercim dialektik dhe si i tille i pakthyeshem, i patjetersueshem.
Shqiptaria si konceptim teresisht jashtefetar e njekohesisht jashteshteteror eshte ne pararojen boterore te identiteteve etnike, te cilat kudo mpleksen o me fene o me shtetin.
Shqiptaria eshte nje arritje e madhe e arsyes ose si do thoshte Hegeli e Shpirtit Universal. Si koncept ne evolucion treshekullor, une besoj se gjate shek 20 ky konceptim i identitetit etnik ka arritur stabilizimin e plote e ne zoterojme arritjen me te madhe te arsyes njerezore ne konceptimin e identitetit etnik.
Skenderbeu,per nga vete historia e tij, gjestet, 3 perkatesite fetare etj, nuk eshte gje tjeter veçse Shqiptari i Pare ose shqiptari ante litteram. Nuk mund te jete Heroi i asnje populli tjeter sepse ai eshte shume specifik,ad hoc,sui generis, si Shqiptari i Pare 4-5 shekuj para se te stabilizoheshin ne esencen e tyre etnike shqiptaret e tjere.
Kam përshtypjen se ata që e përdorin argumentin e origjinës “serbe” të Vojsavës për të dëmtuar identitetin e Gjergj Kastriotit bëjnë një gabim logjik. Edhe sikur Vojsava të ish martuar në një familje serbe, sërish ajo mund të ishte me origjinë nga një familje arbërore. Nëse Gjon Kastriotit i pranohet që ka marrë grua nga sllavët, pse të mos i pranohet sllavit (serbit) baba të Vojsavës që të ketë marrë grua nga arbrit? Ashtu Gjergj Kastriotit mund t’i dilte gjyshja nga nëna arbre! Në fakt për nënën e Vojsavës nuk kam parë të thuhet asgjë; por sa kohë që flitet për nëna, atëherë ia vlen të sillet në vështrim edhe “etnia” e saj.
Kjo eshte e drejte, nqs i jep peshe matrilinearitetit, atehere nena e Vojsaves eshte shume e rendesishme.Mandej edhe nena e Gjonit, gjyshet e Gjonit, stergjyshet e Gjonit. Ka pune puna, mos na del Skenderbeu 3/8 arber dhe 5/8 te tjere, si racioni i Venedikut ne ndarjen e Bizantit.
Per te bere paqe e bashkejetese stabel me serbet nuk na duhen per negociatore as nena e Skenderbeut as Muçi, mjafton qe Serbia te njohe pavaresine e Kosoves dhe te mos merret me me cfare do bejne shqiptaret. Dihet qe pas zgjidhjes se çeshtjes se Kosoves dhe nje marreveshjeje per Luginen, s’kemi fare arsye konflikti me serbet, edhe fokusi do te ndryshoje natyrshem, madje as nuk perjashtohet ndonje marreveshje ne lidhje me Maqedonine.
Edhe ne jeten e perditshme ”armiku” i pare eshte fqinji,qofte ky edhe vellai, o se tenton te shtyje gardhin drejt tokes tende, o se leshon lopen apo pulat, ose se degjon muzike ne 12 te nates, ose se i le plehrat dy dite ne kat, ose se del nga shtepia me nerva e has te parin ne ashensor e turfullon kot e plot gjera te tjera te kota ose me vlere.
Gjithsecili perpiqet te bashkejetoje paqesisht e t’i zgjidhe konfliktet pa dhune, po nuk perjashtohet edhe bashkejetesa jopaqesore, keto jane ne natyren e fqinjesise.
Nuk kane kaluar as 20 vjet qe nga pastrimi i fundit etnik dhe genocidi ne Kosove, serbet ende nuk kane pranuar ekzistencen shqiptare, dmth te drejten e ekzistences se tjetrit, qe eshte A-ja e fqinjesise, prandaj barren e proves se fqinjesise e kane ata, nuk e kemi ne.
Kur Omari apo Umari, Kalifi arab, pushtoi Irakun prej Persise Sasanide, tha: do Allahu e vendos midis nesh dhe persianeve nje mur zjarri qe ata te shohin punen e tyre e ne punen tone.
Ne jemi ende ne kete faze, tek muri i zjarrit. Jane te nxituara ndryshimet ne rast se Serbia nuk tregon vullnet te mire.
Ne qiellin e shkrimeve/balonave te tua, eshte cdo gje ne simetri dhe ne terezi. Te gjtha balonat kane sovranitet e jane te lexueshme nga larg, balona e Nanos me duket si balone tauke qe nuk ja ke rregullu mire terezite dhe ben tec ne ajer e centrifugohet here me rrymen e here kundra rrymes. Dua te them se nuk eshte balone/shkrim suverene si balonat e tjera qe rrine shum bukur ne kaltersi e lexohen qarte. Tani nje koment per te gjithe ate kategori snobesh; shkrimtaresh, publicistesh, opinjonberesish qe me ndergjegje per qellimin e tyre manipulojne faktet jo vetem e vetem per te joshur lexuesin, po trillojne plot fantazi duke luajtur me faktet historike; genjene e bejne akrobacira me ndergjegje per te qene ne qender te vemendjes pse jane ashtu si jane:narcize. Ajo qe me irriton eshte mungesa e empatise per shqiptarin e per figurat monumentale te shqiptarve po dhe ashtu sic thote Nitsche .”Arsyeja e mund te verteten e cila eshte perberese e saj vetem kur interpreton te ardhmen” Dhe nuk e kuptoj pse dalin hera heres keto lloj tipash si puna e Nanos duke e interpretuar te vertetn ne dem te shqiptareve! Ne emer te nje realiteti apo trajtimi e qendrimi gjasme te kohes kalojne e kane empati ne anen tjeter duke deformuar faktet historike pa i vrare ndergjegjja e duke u pozicionuar ne rrolin e viktimes. Krijojne sencacione dhe nuk rrine kurre pa qene ne qender te vemendjes pa provokuar me genjeshtra dhe imagjinaten e tyre me elekuence e pa elekuence i fryjne dhe i bejne me te mprehta ngjarjet e bujshme, faktet i ndricojn ne nje kend tjeter plot genjeshtra e kerkojn dhe i shesin per realitet. Po perpara se te ndertosh apo te parashtrosh nje opinjon cdo gje bazohet mbi holumtimin e mbi faktet. Nuk eshte puna se eshte dembel ne rastin tone M. Nano dhe nuk holumton faktet historike, dhe nuk eshte puna se eshte shume emocional (gje qe eshte plot temperament); po puna eshte se cdo gje i duket demode dhe orjenimi i tij i vete dashuruar me vetveten, me dhune, me berryla, kerkon te shese per orgjinalitet opinjonin apo librin e tij dhe harron pergjegjsine profesionale dhe sociale. Te thuash qe Shkupi eshte i Maqedonise kjo eshte per te vene kujen dhe ulerimen dhe nuk eshte e vertete. Dhe te flasesh per sakrilegj e histeri per ato qe jane kundra mendimit tend dhe ti quash qe e kane trurin sa nje gogel duke u pozicionuar ne rrolin e viktimes kjo do te thote se ke humbur perceptimin e realitetit. Qe te mos zgjatem ja vlen te ftoj per te ilustruar ate qe dua te them me mire nga Sokrati. Tre jane sitat: E verteta, e mira,dhe e domosdoshmja. Nese doni te raportoni dicka duhet ta provoni nese eshte e vertete, e mire dhe e domosdoshme. Nese nuk je ne gjendej me mire lere dhe mos rendo lexuesin me imagjinate.
Nuk flas dot për tezat e Nanos, sepse nuk ia kam lexuar librin. Por besoj se mund të diskutohet për tezat dhe hipotezat që sjell ai pa e nxjerrë si person para gjyqit moral dhe pa ia bërë analizën psikologjike. Jam i sigurt se po të kish thënë Nanoja ndonjë gjë që t’ju pëlqente ose që të përkonte me opinionin tuaj, nuk do ta kishit trajtuar kështu. Dhe më në fund – është krejt normale që dikush të parashtrojë një tezë të cilën nuk e ka zbuluar vetë, por që e ka gjetur te një burim, një autor, një referencë që e konsideron si të besueshme. Prandaj duhet verifikuar edhe bibliografia që është përdorur.
adrian,je “njeri i librave”dhe shpresoj që ta lexosh librin e muçit!
sa për “Jam i sigurt se po të kish thënë Nanoja ndonjë gjë që t’ju pëlqente ose që të përkonte me opinionin tuaj, nuk do ta kishit trajtuar kështu.”ke shumë të drejtë!!
por duke pasur parasysh se opinioni ndryshon në bazë të fakteve ose llogjikës si përshkruhen këto fakte,ose mendime të reja,mund të them se muçi jo vetëm që nuk ka përkuar me opinionin tonë,por dhe nuk ka pasur asnjë mundësi ta ndryshojë atë!!
shpesh herë kemi parë që argumentet e bazuara në fakte kanë ndryshuar opinionet!kush ka mundur ti kuptojë ka ndryshuar opinion që në atë moment,ose i është dashur pak kohë!!njeriu që jo vetëm nuk ka mundur të bindë me opinionin e tij,por dhe që ka filluar të shprehet në mënyrë të pallogjikshme,është vetë muçi!!ai kalon deri atje sa të shkruajë “Serbët nuk na kanë faj, shqiptarët ishin me osmanët”pra që ne,duke u bërë krah i islamistëve të sotëm shqiptarë dhe atyre erdoganist,kemi qënë bythë e brekë me turkun!që turqia nuk ka qënë pushtuese në shqipëri,por çliruese e saj!që sot ne duhet të ndërrojmë pikvështrimin historik të periudhës osmane!që ne sot duhet të bëhemi krah e “vëllezërve”turq,bile të erdoganit të lavdishëm!!
nëse ai me një siguri prej idioti, që mbështetet në burime që asnjëherë nuk kanë qënë të sigurta për përkatësinë etnike të vojsavës,pretendon, me një saktësi perj 101%, se ajo ishte sllave o sërbe,prapë shumë komentues nuk e kanë gjykuar për këtë(ka të tjerë që e kanë bërë)!por të thuash se shqiptarët paskan qënë ata që kanë “vrarë e prerë sërbë”për llogari të turkut,në mënyrën si s thotë ai,është një ndyrësi,një manipulim i tmerrshëm i historisë dhe një ripërçarje e shqiptarëve!!
muçi si një i arsimuar, del me përfundime se shqiptarë janë vetëm mmyslymanët!del me përfundimin se në kohën e perandorisë osmane tërë sërbët ishin të krishterë dhe se asnjë sërb nuk është konvertuar në islam!del me përfundimin se me fitimin e autonomisë dhe më pas pavarsisë së sërbisë nuk ka pasur rikonvertime në ortodoksi dhe se shumë shqiptarë ortodoks nuk janë asimiluar si sërbë!!
pra ka një mori faktesh që i arsimuari muç nuk do ti shohë,por që më e mundëshme është nuk ka kapacitet mendor ti fusë në llogari!!
historia botërore ka treguar se një pjesë e popullsisë i bashkohet puhtuesit,me hir a pahir,se një pjesë e popullsisë konvertohet në besimin e pushtuesit dhe rikonvertohet pas çlirimit prej tij,se një pjesë e popullsisë lufton kundër krahut tjetër,për llogari të pushtuesit!!
ne,unë personalisht për sa më ak lejuar, njohim historinë e shqipërisë!para e pas turqisë!!shumë mirë e dimë që shqiptarë myslyman kanë luftuar për llogari të turkut,ashtu si kanë luftuar kundër tij!gjithashtu e dimë që shqiptarë të krishterë kanë luftuar po për llogari të turkut ashtu dhe kundër tij!
ashtu si e dimë që shqiptarë të krishterë kanë luftuar për llogari të turkut për të shtypur shqiptarët myslymanë!!
e njëjta gjë ka ndodhur dhe në sërbi e greqi,pa asnjë ndryshim më të vogël!!
përsa kohë ishte turku pushtues ne si kemi askujt borxh!!ne kemi qënë viktimë,të gjithë sërbë,shqiptarë,grek,rumunë e bullgarë,e përçarjes që na ka bërë ai!!taktikë e njëjtë në të gjitha kohërat dhe në të gjitha perandoritë,pushtimet!!
muçi vazhdon rrugën e çfajsimit që sërb e gërkë i kanë bërë vetvetes, dhe hedhjes së fajit mbi shqiptarët!!taktikë që ju ka sjellë teritore të pa ëndërruara asnjëherë më parë!!kjo taktikë nuk ka gënjyer vetëm muçin, por dhe gjithë europën,ndoshta me dashjen e saj!kjo taktikë iu ka lejuar fqinjëve veriorë e jugorë të bëjnë deportime milionëshe dhe masakra që mund të quhen në tërë kuptimin e fjalës gjenocide!!
ps:shpresoj që të kalojë ky koment!prej shumë vitesh nuk kam mundur të komunikoj!
pavarsisht mospërputhjes në shumë mendime,prap më pëlqen të lexoj shkrimet e faqes tënde!!të paktën shkruhet shqip dhe pastër!je i vetmi që ja vlen në këtë drejtim!!
Unë ju falënderoj që komentoni sërish, megjithë ndonjë mosmarrëveshje qe kemi pasur (më shumë keqkuptim se mosmarrëveshje); e kuptoj pozicionin tuaj, por do t’ju lutesha që të mos fyenit njeri drejtpërdrejt, as Muç Nanon, thjesht sepse këtu, te kjo faqe, nuk komunikojmë kështu. Fyerja e bllokon çdo lloj debati, sepse tjetri ndihet i kërcënuar dhe kërkon të mbrohet. Me lejen tuaj, po i heq fyerjet – sepse më duhet edhe të kujdesem për statusin legal të Peizazheve.
e para që do të të lutesha adrian do të ishte zëvëndësimi i “ju” me “ti”,pra nga e treta zyrtare në të dytën normale, si e quaj unë!është më natyrale!!gjithnjë sipas dëshirës dhe rregullave të tua!!
e dyta,flm për korigjimin!!ke të drejtë për mënyrën e komunikimit në faqen tënde!!unë personalisht do të përpiqem ta respektoj,por një ndihmë tëndja nuk do të ishte e papranueshme!!këtë gjë e kam kërkuar që nga shekulli e deri tek dita!!tek shekulli,njëhrë e një kohë punohej me korrektësi dhe shumë mirë,tek të tjerët,asqë e marrin mundimin të lexojnë atë që shkruhet!!
si e thua dhe ti “Fyerja e bllokon çdo lloj debati, sepse tjetri ndihet i kërcënuar dhe kërkon të mbrohet.”shpesh fyerje nuk është ajo personalja,nuk është ajo që të fyen më tepër!!prandaj shpesh kërcen delli dhe i përgjigjesh tjetrit me të njëjtën monedhë,ndoshta më keq!!
kur isha në emigracion kisha një shokun tim sherrxhi të klasit të parë,por që pothuajse asnjëherë nuk kapej me të tjerët kur e fyeni personalisht!sapo hynin në atë të përgjithshmen,duke e “barazuar”atë me gjithë shqiptarët!?ai kërcente!!e pyeta se përse nuk ndodhte e njëjta gjë kur sulmohej personalisht?
sepse unë ashtu jam-u përgjegj-dhe unë nuk përfaqsoj shqiptarët.nuk janë të gjithë shqiptarët si unë,prandaj nuk mund të ofendosh popullin tim duke marrë për bazë personin tim!!
ky shok është shumë e shumë më i ri se unë!
prandaj shpesh rrevolta është më e fortë se mirsjellja kur lexon shtrëmbërime të historisë nga vetë shqiptarët,shtrëmbërime të bëra vetëm e vetëm që të përmbushin një ego të pamasë dhe që jo vetëm na fyejnë si popull, por dhe çojnë ujë në mullirin e shteteve që e kanë vërtetuar 100% se janë shovinistë të pakorigjueshëm!!
Cinizmi anti-shqiptar është një fenomen shumë i përhapur ndër analistët popstar në Shqipëri. Nuk flas vetëm për rastin në fjalë, por në përgjithësi, dhe jo vetëm Nano. Këta popstar ushqejnë messiah complex-in duke bërë deklarata kontroversiale me qëllimin e vetëm për të krijuar ndonjë trazi, të cilën më pas me inteligjencën e tyre e zgjidhin. Këta demigod-a studiosh që hiqen si specialista për cdo gjë e cdo situatë janë Beatle-sat e vërtet shqiptar! Deklarata e Nanos më ngjasojnë me një të John Lennon kur tha se ishte më popullor se Krishti. Edhe pse jo me të njejtat fjalë, mesazhi dhe pompoziteti është I njejtë; është një show of force për të rikonfirmuar statusin e tij prej heroi intelektual që ka ardhur për të shpëtuar shqiptarët. Prandaj edhe Nano bëri një deklaratë pak thumbuese pikërisht për Gjergj Kastriotin, sepse i shpalli lufte. Nuk mund të ketë dy heronj kombëtar Shqipëria, një mund të jetë vetëm; ose Gjergj Kastrioti ose Nano. Unë për vete jam team Muci meqë Gjergj Kastrioti na doli serb!
Me sa kam lexuar, eshte e pranueshme nga te gjithe se Vojsava eshte nga Pollogu. Nese i referohemi Oliver Shmitit, qe nga provinenca sorosiane, merret si model i historianit bashkekohor, thekson se treva e Maqedonise Perendimore, qysh nga antikiteti ishte e populluar nga elementi (proto)shqiptar.
Tash, po pajtohemi se ne Mesjete, identiteti etnil nuk e kish rendesine qe e ka sot, atehere pyetjet lindin vetvetiu:
1. Si mund te konstatojme se nje ortodoks mesjetar ishte serb, kur identitet te tille nuk kishte?
2. Pse duhet te theksohet ky element sot, i cili ne kohen e Skenderbeut ishte dytesor?
3. A e ekzistojne dokumente qe e vertetojne se Vojsava eshte me origjine serbe? Nese, nuk ekzistojne dokumente te tilla, kemi te gjithe te drejten qe te themi se e ema e Skenderbeut kishte origjine arberore…
Une nje gje nuk kuptoj ne kete histori, (e cila per dreq na sjell serish tek metafizika dhe dialektika). Perderisa e dime fare mire te gjithe qe (1) konteksti (apo komponimi, apo entonimi, sic e quajne disa) etnik kete kohe (shek.15) ishte latent, filizor, apo i dores se dyte e te trete akoma), qe (2) gjate gjithe historise se tij shoqerore njeriu eshte martuar me pjestare fisesh dhe etnish te tjera, (pra edhe parakaluesit e prinderve te Vojsaves, te Gjon Kastriotit, te x-it dhe cin man cinit kane bere te njejten gje), qe (3) edhe shkrime dhe dokumenta te vjetra mesjetare i meshonin interesit te shkruesit, atehere si mund te percaktohet etnia (kombesia) e Vojsaves?!? Mos vertet kemi ne kete kohe ne Pollog, (si ne te gjitha kohrat dhe ne te gjitha zonat takuese te dy gjuhe-folesve te ndryshem), perzierje, asimilime, kalime, nga njera gjuhe-folese ne tjetren?! Kush i eshte futur ketij problemi me themel?! Dhe ajo me kryesorja: a ka vertet sot historiane te paanshem, qe ta studjojne kete fenomen pa komplekse inferioriteti dhe me paanshmeri?!
Pervec kesaj, ja e zeme se u vertetua katerciperisht, se parakaluesit e Vojsaves kane folur serbisht (sllavisht); cfare te keqe ka ketu?!? Tregon kjo se ne shqiptaret jemi me te mire se serbet? Apo tregon kjo dicka te vecante tek ne?! Une nuk arris ta kuptoj gjithe kete idiotllek, te shtuar keto dekadat e fundit!
Dhe e fundit: eshte mjaft per tu habitur, se si “patriotet” shqiptare nuk nxjerrin perfitimet e tyre ne faktin akoma hipotetik te te qenit serbe te Vojsaves, duke permendur rrjedhimet llogjike, si 1. arberit nuk e kishin problem te martoheshin me kombesite e tjera, (pra i tregon ata te zhvilluar), 2. serbet benin krushqi me shqiptaret, pra nuk kishin atyre kohrave percmime ndaj shqiptarve, sic shfaqen sot, 3. fakti qe sot kjo zone (Pollogu) banohet kryesisht me shqiptare tregon se serbet e Pollogut jane albanizuar, cfar tregon jo vetem kulturen me te larte te arberve/shqiptarve, por edhe se keta serbe ndjehen mire nen “kemishen shqiptare”. Biles mua do te me dukej nje perfitim me i madh per shqiptaret, e patjeter edhe per keta “patriote” shqiptare, nese edhe Skenderbeu do te na dilte me origjine den baba den serb, pasi ky fakt do te tregonte qe ky princ ndjehej me mire si arber se sa si serb.
Prurjet ne kete blog e per kete teme duken se rreken te percaktojne nese Vio/Ajos (Aoös) ose Vjosa rrjedh nga toka arberore apo nese gjysma sllave e lumit Sava eshte ajo qe ploteson Voisaven. (Duhet permendur qe Viosava eshte tjeter variant per emrin e fisnikes).
Padyshim qe prekja e kesaj teme nga z.Nano duhet pershendetur si nje lartesim dhe rikthim tek figura e gruas, e nenave qe kane lindur heroj, packa se baballaret jane ate qe historikisht kane korrur lavdine dhe percaktuar linjen familjare. Per shembull, edhe gjyshja (nga babai) e Aleksandrit te Madh mendohet te kete qene e fiseve ilire apo me prejardhje gjysem ilire. (dy burime te lashta)
Ndoshta duhet pare edhe identiteti e etnosi, por te mos harrohet as gjaku dhe gjuha, se qe ne 1284 shkruhej se Audivi unam vocem, clamantem in monte in lingua albanesca, nderkohe qe ne 1043 albanezet pershkruheshin si njesi me vete ne ushtrine bizantine.
Skenderbeu i shtetit apo Principates se Arberit njihet edhe si krijues i Kanunit te Skenderbeut qe gjithashtu njihet edhe si Kanuni i Arberise, pasi tokat arberore ishin vise kanunesh nga princerit vendas, dhe askund nder ballkanasit nuk ka trashegues me te forte te ketyre ligjeve zakonore mesjetare sesa nder shqiptaret. Ka mundesi qe shqiptaret e sotem te ca zonave te thella qe flasin nje shqipe te vrazhde dhe ndjekin kanunet e vjetra te jene shume afer e shume me “shqiptare” sesa ballkanasit e tjere jane me rrenjet e tyre mesjetare.
Prurjet ne kete blog e per kete teme duken se rreken te percaktojne nese Vio (Aoös) ose Vjosa rrjedh nga toka arberore apo nese gjysma sllave e lumit Sava eshte ajo qe ploteson Voisaven me sakte. (Duhet permendur qe Viosava eshte tjeter variant per emrin e fisnikes).
Padyshim qe prekja e kesaj teme nga z.Nano duhet pershendetur si nje lartesim dhe rikthim tek figura e gruas, e nenave qe kane lindur heroj, packa se baballaret jane ate qe historikisht kane korrur lavdine dhe percaktuar linjen familjare. Per shembull, edhe gjyshja (nga babai) e Aleksandrit te Madh mendohet te kete qene e fiseve ilire apo me prejardhje gjysem ilire. (dy burime te lashta)
Patjeter qe duhet pare identiteti e etnosi, por te mos harrohet as gjaku dhe gjuha, se qe ne 1284 shkruhej Audivi unam vocem, clamantem in monte in lingua albanesca, nderkohe qe ne 1043 albanezet pershkruheshin si njesi me vete ne ushtrine bizantine.
Skenderbeu i shtetit apo Principates se Arberit njihet edhe si krijues i Kanunit te Skenderbeut qe gjithashtu njihet edhe si Kanuni i Arberise, pasi tokat arberore ishin vise kanunesh nga princerit vendas, dhe askund nder ballkanasit nuk ka trashegues me te forte te ketyre ligjeve zakonore mesjetare sesa nder shqiptaret. Pranohet se ngjizja e etnosit arberor ndodhi mes shekujve 5-12, nje proces i gjate qe perfundoi me nje popullsi te dalluar nga emri e kultura e vet, nje etni qe fliste shqip ne territore te banuara nder shekuj. Ka mundesi qe shqiptaret e sotem te ca zonave te thella qe flasin nje shqipe te vrazhde dhe ndjekes te kanuneve te vjetra te jene shume afer e shume me shqiptare sesa ballkanasit e tjere jane me rrenjet e tyre mesjetare.
A keni ndonjë provë ose referencë që “Viosava” del si variant i emrit të nënës së Gjergjit? Dhe më tej, a keni ndonjë provë që një person i atyre kohëve të jetë quajtur ndonjëherë duke bashkuar a përngjitur emrat e dy lumenjve gjeografikisht të largët nga njëri-tjetri (Vjosa dhe Sava), aq më tepër kur emrat e njerëzve rregullisht zgjidheshin sipas kalendarit të krishterë? Do të isha shumë i interesuar t’i shihja.
‘Viosava’ e kan ndeshur tek libri Historia e Skenderbeut, nga Fan Noli, dhe citonte autore te tjere me te njejtin variant. Sigurisht qe emrat e shenjtoreve te krishtere ishin e pergjithshmja nder sllavet pas konvertimit te tyre, por eshte e sigurt qe emra te vecante mesjetare te lidhur me gjeografine dhe kombinime te thjeshta kane ekzistuar, sic jane emrat Zvonimir, Vitomir, Vlastimir, Velimir apo Stanimir etj.
Nese Vjosava u transformua ne Vojsava ne burimet e tjera me vone a me qellime te njohura, kjo mbetet enigme, ashtu sic mund te kete qene dhe korruptim nga autoret sllave, por sidoqofte mbetet nje element tregues dhe variant i dokumentuar.
Per shembull, mqs jemi tek simbolika, edhe xhoka e zeze thuhet qe eshte bere pjese e veshjes popullore te disa zonave shqiptare (me perzierje te ndryshme fetare) pas vdekjes se Skenderbeut, ne shenje zie per vdekjen e tij.
Falemnderit.