nga Denar Biba
Për herë të parë në lidhje me “mosbindjen civile” kam nisur të mendoj seriozisht kur përfaqësues të lidershipit të PS (shumica anëtare të parlamentit, por jo vetëm) ngritën çadrat në Bulevardin përballë Kryeministrisë, në formë proteste ndaj vjedhjes së votave në zgjedhjet e 2009.
Nuk mund të them që ai lloj “sit-in” (ulje, sheshimi) ishte mosbindje civile, ndonëse ishte (njëfarësoj) mosbindje po aq sa edhe civile, nëse me këtë do të kuptonim thjesht “paqësore”.
Në fakt, me termin “civile” – kur bëhet fjalë për binomin “mosbindje civile” – gjithmonë është kuptuar “qytetare” dhe jo domosdoshmërisht “paqësore”, pasi mosbindja civile mund të jetë edhe me shfaqje të dhunshme (jo paqësore); pra, çfarë i jep një mosbindjeje karakter “civil” është kryesisht pjesëmarrja masive e qytetarëve, fizikisht por dhe si frymë proteste, gjë që bën edhe dallimin nga mosbindja e armatosur (sa për të dhënë një ilustrim).
Dje, gjatë protestës së Opozitës, z.Basha tha “… mosbindja civile filloi“!
Prej këtej edhe nxitja ime për këtë refleksion të dytë, të cilin po e ndaj me ju.
Mosbindja cilive mund të marrë forma dhe përmasa të ndryshme: nga thjesht Okupim/Pushtim të shesheve publike (kujtoni lëvizjen “Occupy” në Europën perëndimore dhe SHBA në 2008 kundër masave shtrënguese ekonomike që pasuan shpalosjen e krizës apo, në një farë mase edhe ajo e qytetarëve shqiptarë kundër “armëve kimike” që do të demontoheshin në Shqipëri – megjithë përfoljen për inskenim të manipuluar nga shërbimet e huaja sekrete), ku qytetarët thjesht rrinë dhe është vetë prezenca e tyre fizike në kampingje në mes të shesheve qendrore të metropoleve që i bën karshillëk qeverisë. Mosbindja civile mund të jetë e dhunshme, gjithashtu, e shoqëruar me djegie e shkatërrime të pronës publike e private (si në Los Angeles më 1992, Shqipëri më 1997, apo Paris më 2001). Mosbindja civile mund të jetë edhe paqësisht “e padukshme” e njëkohësisht jashtëzakonisht masive, si në Indi (në gjysmën e parë të shek.XX), gjatë përpjekjes për fitoren e pavarësisë nga kolonizatorët britanikë (lëvizja “Gandiste”).
Çfarë e dallon mosbindjen civile nga protesta e forma të tjera të demonstrimit, është një lloj masiviteti dhe, veçanërisht përkrahja që qytetaria (si shtresë e dallueshme nga fshatarësia, të paktën për realitetin shqiptar) i jep kësaj lëvizjeje. Fjala vjen, çadrat e mbushura me opozitarë në 2009, sipas vleresimit tim, nuk bien nën përkufizimim e “mosbindjes civile” (sado i gjerë qoftë ky përkufizim). Ai kamping ishte një protestë, tipikisht paqësore, që, përmes elementëve të dhimbshëm – prezentë në grevat e urisë (ato prej verteti, siç ishte dhe ajo) – mbajnë gjallë dhe shpalosin qendrimin e opozitës në lidhje me një çështje të caktuar.
Mitingu i djeshëm, megjithë degjenerimin në protestë të dhunshme, ndonëse ka disa elementë të çorodotur të mosbindjes civile, vuan mungesën e pjesëmarrjes së qytetarëve (jo thjesht si banues të qytetit) dhe mbështetjen masive prej tyre. Çfarëdo që të thotë kushdo, testi i mbështetjes së atyre vlerave/parimeve dhe ideologjisë që përfaqëson aktualisht Opozita jonë është fare i afërt: zgjedhjet e muajit qershor, ku ajo mori një rezultat minimal (edhe sikur ta shohim këtë rezultat nga perspektiva e pretendimit të përhershëm e të gjithë-ngjyrshëm që shoqëron a priori zgjedhjet shqiptare se “votat tona u vodhën”). Në këtë kontekst, pa bërë asnjë koment në lidhje me vlefshmërinë e kauzës opozitare, e cila – për mënyrën sesi e mendoj unë prej kohësh (dje, sot dhe nesër) – ka gjithmonë merita që i duhen njohur në përkujdesje të mbarëvajtjes së Demokracisë, miting-protesta e djeshme vështirë se mund të konsiderohet mosbindje civile (çka realisht as ia ul e as ia ngre meritat, ato që ka) dhe, më kryesorja, akoma më vështirë që të shndërrohet pas kësaj në një të tillë, duke njohur sensibilitetin negativ të shtresës së mesme ndaj dhunës.
Ruso thoshte se “popujt bëjnë revolta, revolucioni bëhet vetë”. Kujtoni p.sh., rrënien e diktaturës komuniste në Shqipëri; pse, vërtet mendoni se u bë “revolucioni” me një të rrëzuar të bustit të diktatorit e me pesë a gjashtë protesta studentore a të ngjashme?! Pa dyshim që jo dhe kjo është pranuar nën zë nga të gjithë, paçka se nderi na e do ta shpallin ndryshe në publik (situatë që gjithmonë më kujton shprehjen e një pedagogu tim pikërisht mbi këtë çështje se “peshku në ujë nuk e sheh dot detin”). Ndoshta, ndoshta, pikërisht mungesa e atij revolucioni që do ta kishte pluguar shoqërinë me themel po vuhet sot, por kjo dhe pasojat përkatëse janë temë për një refleksion tjetër.
Ndaj po i kthehem sërish paralajmërimit se “mosbindja civile ka filluar”, që u bë edhe sebepi i këtij komenti. Ajo që pashë dje, nuk ishte e tillë dhe s’ka për të qenë deri në çastin kur shumica e qytetarëve (dhe jo e vulgut social, gjithmonë të etur për shkatërrime) do të nisë ta përkrahë. Deri atëherë (fatkeqësisht), do t’i duhet qeverisë të gabojë shumë më shumë se sa deri më sot, sikundër edhe do t’i duhet opozitës të bindë qytetarët se ka idetë, qasjet, mentalitin etj., por edhe kapacitetet mendore e jo thjesht muskujt e krahëve e të fytit për t’a merituar mbështetjen. Në mënyrë që (metaforikisht) t’ia ulë shikimin arrogant pushtetit veçse me buzët e përveshura e vetullën e ngritur të dhjetra mijëra qytetarëve nëpër sheshe, e jo duke privilegjuar në djegie bunkerin “demokratiks” përballë atij “socialist”. Thirrja “idiotë të të gjitha zonave, bashkohuni!” besoj se nuk vlen më pas 25 viteve rropatjeje për demokraci.
mosbindje civile nuk ishte, sidomos kur behet fjale per organizime nga nje parti e establishmentit sic eshte PD-ja, e cila nuk gezon asnje legjitimitet ne popull, dhe vazhdon ti trokase LSI-se per ndonje koalicion te mundshem.
ate dite te mitingut dola te blej ca cajra. Ne pazar kishte zbritur edhe nje kuksian qe shiste boronice te thate me gjysem cmimi te tregut. Ky, qe them une, kishte ardhur me autobuzat e paguar nga PD-ja, si dikur autobuzat e PS-se neper mitingje (edhe te 11 Janarit).
Pra c’ka e ben ‘vulg’ kete popull, apo ate grup qytetaresh qe nuk sillen ne menyre civile e as mendojne si te tille (qytetar te perfshire ne aferat publike), eshte organizimi partiak – qe i sjellin si dele e i zbresin teposhte sikur shitesi i boronices, vecse ky kish zgjedhur te bente nje pune me te paqte – per te cilen u shperblye (nje qeske ja hoqa une).
megjithate, ne ate ‘vulg’ ka rob qe jane te sinqerte ne pakenaqesine e tyre dhe gjejne hapesira per ta shprehur ate. Sidomos tani qe ne fund viti disa drejtore apo kryetare bashkish kane filluar serish spastrimet e nepunesve te lidhur me PD-ne.
Jam dakord me ty. Madje po shtyhem më tej dhe po them: qytetarit sot në Shqipëri po ia merr frymën partitokracia (sundimi i partive politike).
Me ngjan se autori ngaterrohet me nje problem semantiko-teorik. Pjeserisht kjo vjen prej natyres se larmishme te formave te mosbidnjes civile te cilat i permend edhe vete e qe futen ne nje thes. Asell asell cdo proteste (edhe e dhunshme) kur edhe nje qytetar i vetem i kundervihet praktikave ligjore te shtetit apo agjensive te shtetit si nje mjet i fundem per te arritur nje kauze mund te konsiderohet si mosbindje civile. Te me ndjeje autori por qytetaria nuk perkufizohet ne raport me formen sesi shprehet kjo mosbindje apo kenaqesi, e me duket se menyra sesi e ka shtruar mban pak ere paragjykim (ie. vulgu social), por me raportin e individit ndaj shtetit dhe anasjelltas. Nje nga problemet qe shpesh shtrohet ne lidhje me ngjarje te tilla, qe besoj edhe autori ka si shqetesim, eshte perdorimi i dhunes si mjet politik. Pyetjet qe duhen shtruar jane: C’motivim ka protesta? A ka mjete te tjera institucionale per ti arritur ato objektiva? A mbahet i njejti qendrim (aspekti moral) ndaj kauzes se shtruar edhe ne rastet kur nuk perfitohet politikisht ne menyre te drejtperdrejte?
Edhe nje te fundit, mosbindja civile nuk eshte e thene te jete masive e te sjelle detyrimisht revolucionin. Per ilustrim me vjen ndermend Sokrati i cili tek pulle ju kundervu ligjeve te kohes duke i konsideruar si te “panatyrshme” e qe qytetaret duhej ti vinin ne pikepyetje pa iu trembur syri nga pushteti. Qendrimi i mases (shumices) nuk eshte detyrimisht treguesi me i mire i nje kauze te drejte.
Per mua mosbindja civile merr shprehjen e saj me te qarte kur kauza per te cilen luftohet i kalon se tepermi interesat e nje partie, kushdo qofte. Natryrisht, partite kane interes qe kauza e tyre te mbrohet edhe nga nje levizje e “mosbindjes civile”, nganjehere edhe mund te perkase qe ato te perputhen, por kurresesi nuk ishte rasti i fundit. Nuk ka asnje shenje qe te flase per nje gje te tille. Mbase po fitohet sadopak pjekuri per te kuptuar ku mbaron interesi i partive dhe ku fillon interesi i vertete i shumicës.
Lyss, ndersa per mua mosbindja civile ka kuptim dhe vlere vetem ne kushtet e nje diktature ose atje ku demokracia nuk funksionon siç duhet.
Ne nje demokraci qe funksionon qytetaret kane detyrimin moral te respektojne vullnetin e shumices. Nese ndokujt nuk i pelqen, e shpreh kete me ane te votes diten e zgjedhjeve. Kaq. Te tjerat per mua jane gjepura.
Shkruan:
Kjo do të ishte e ashtuquajtura “tirani e shumicës” dhe përbën jo thelbin e demokracisë, por problemin kryesor të këtij sistemi politik.
Xha Xha, demokracia nuk ka vetem nje problem, ka shume probleme. Por, me gjithe problemet, qe ta them me fjalet e Margaret Thatcher-it “eshte sistemi me i mire qe disponojme”. Alternativa e di vete ti se cila eshte.
Po tirania e shumicës është problem i zgjidhshëm brenda demokracisë: prandaj edhe flitet për ndarje pushtetesh, për të drejta të njeriut, për të drejtat e pakicës. Dhe unë kur flas për problem të demokracisë, nuk kam parasysh zëvendësimin e saj me një sistem tjetër, por nevojën që demokracia duhet mbajtur veç nga karikaturat e saj. Nuk mund të përdoret ai citat i Thatcher-it për të përligjur një version primitiv të demokracisë – me të cilin, bie fjala, Enver Hoxha do ta kish pasur të garantuar pushtetin kushedi edhe sot (nuk ka tiran, që nga Mussolini e Hitleri, e deri te Chavez-i, Maoja, Castro-ja, Saddam-i, Gheddafi dhe të tjerë sot që të mos ketë gëzuar, të paktën për ca kohë, mbështetjen e shumicës; problemi i tiranisë nuk është se shkelet vullneti i shumicës, por se shkelen të drejtat e njeriut; ndryshe nga individi, shumicës si të tillë nuk i garantohet ndonjë e drejtë; dhe aq më pak e drejta për të pasur vetvetiu të drejtë).
Dakord pra, edhe une prandaj permenda qysh ne fillim premisen “e demokracise qe funksionon”, ndryshe nga ato te tjerat qe permend ti e qe nuk funksionojne. Nje demokraci qe funksionin mban parasysh edhe te drejtat e pakices. Une flas teorikisht, sepse praktikisht ne rastin tone, te Shqiperise, nuk funksionon, per sa kohe qe blihen votat. Por ne, qe nen udheheqjen e partise ndertuam socializmin ne kushte specifike, edhe demokracine do ta ndertojme nen udheheqjen e rilindasve te rinj ne kushte specifike 🙂
Relapso, e kuptoj se çfare do te thuash, po ka gjera qe i ikin ketij kategorizimi. Denari permend ate manifestimin kunder lendeve kimike. Shembell interesant. Une ato dite u ndodha ne Tirane dhe ndjeva nje kenaqesi te madhe kur midis protestuesve poshte dritares se kryeministrit nuk pashe asnje fytyte te njohur te politikes (Ajo ngjarje, fakti qe nuk pashe radhe ne kioskat e gazetave dhe nje pule uji qe notonte ne liqenin artificial, ende e gjalle, pa e qelluar njeri me gure, me duket se jane arritjet me te shkelqyera te ketyre njezet viteve te fundit).
Per ta zhvilluar me tej, po them se nuk do te habitesha qe nese qeveria ngulte kembe ne te veten (nuk diskutoj kishte apo nuk kishte te drejte), po t’i shihja ata te rinj te kapur per dore si nje kordon kilometrik qe ndalonte hyrjen ne portin e Durrsit te lendeve ne fjale.. Do te qe nje shembell antologjik mosbindjeje civile.
Une kete nuk e shoh ne kundershti me rregullen baze te demokracise te nenshtrimit ndaj shumices.
Lyss, “mosbindje civile” do te thote shkelje e ligjit ne emer te nje parimi a ideali qe pretendohet te jete me i shenjte se ligji. Protestat dhe shembujt qe sjell ti nuk kane te bejne me mosbindjen civile. Nje shembull mosbindjeje civile eshte ky i meposhtmi:
Ne Izrael ka shume te rinj pacifiste qe nuk pranojne t’i nenshtrohen sherbimit te detyruar ushtarak dhe kete e bejne duke deklaruar mosbindje civile.
Ata jane te vetedijshem se po shkelin ligjin e shtetit dhe vullnetin e shumices, prandaj edhe shkojne ne burg me kembet e tyre, madje rivendikojne te drejten te shkojne ne burg si pjese e mosbindjes civile.
Ne Itali para ca kohesh u propozua qe mjeket e spitaleve te denonconin ne polici pacientet e huaj pa leje qendrimi qe do te paraqiteshin ne repartet e urgjences edhe nese do te ishin ne rrezik jete. Mjeket deklaruan masivisht se sikur ky propozim te behej ligj ata, ne emer te mosbindjes civile, nuk do ta zbatonin ligjin. Propozimi nuk u miratua.
Nuk mund te mos zbatosh ligjin ne emer te mosbindjes civile dhe te pretendosh te dalesh pa lagur.
Thirrja e Lul Bashes per mosbindje civile eshte krejt pa kuptim. Ajo eshte thjesht proteste politike.
…Thirrja e Lul Bashes per mosbindje civile eshte krejt pa kuptim. Ajo eshte thjesht proteste politike…
Po, ja pra, per kete po flisnim.
Me sa di dhe kam dëgjuar, mosbindja civile është një akt rebelimi publik dhe paqësor ndaj një ligji ose një grupi a pakete ligjesh (fundja edhe aktesh administrative ose nën-ligjore ose dekretesh), që kërkon të provojë se ligji në fjalë është i padrejtë, sikurse është njëlloj i padrejtë ndëshkimi. Mosbindja civile e parakupton dhënien e ndëshkimit përkatës nga ana e aparatit ekzekutiv. Një akt mosbindjeje civile do të ishte, për të sjellë një shembull ekstrem, urinimi në publik, për të protestuar kundër dekretit a ligjit a normës që e ndëshkon këtë me gjobë a me burg. Prandaj, kur flet Basha për “mosbindje civile”, duhet të specifikojë edhe se me cilat ligje të kësaj legjislature e ka pikërisht; sepse nuk mund të kesh mosbindje civile ndaj regjimit në përgjithësi – kjo do të ishte, në thelb, protestë ose revoltë kundër kushtetutës. Me fjalë të tjera, ka tri elemente që e dallojnë mosbindjen civile: (1) kundërshtimi i një ligji (norme, dekreti, akti etj.) specifik pse ky gjykohet si i padrejtë; (2) kundërshtimi bëhet publikisht dhe paqësisht; (3) ftesa që i bëhet autoritetit për të zbatuar ligjin dhe dhënë ndëshkimin është pjesë e kundërshtimit.
Pamundësia e protestës së 8 Dhjetorit për t’u kthyer në mosbindjeje civile – që duket se është edhe shqetësimi i Denarit – më duket se pjesërisht e sqaronte Lubonja sot kur thotë sipas Panoramës:
Megjithatë, sipas mendimit tim, ajo që nuk thotë Lubonja është se për gjithcka nuk ndodhi sipas tij në protestë (Shqiptarët nuk ishin të bashkuar për të vajtuar/protestuar në një hall të përbashkët) është përgjegjësi edhe, ose më mirë të themi kryesisht, e shoqërisë civile.
Për tu kthyer tek tema e Denarit: nuk ka fare kuptim që një parti politike, e prezantuar edhe në parlament, të jetë pjesë apo aq më shumë organizatore e nje mosbindjeje civile.
Përkundrazi, mosbindja civile ka kuptim të jetë në karakterin e shoqërisë civile.
Ndaj them se dështimi i 8 Dhjetorit është dështim i shoqërisë civile në Shqipëri, jo i partive politike.
Faturën e shurrës që Erion Veliaj ia nisi PD-së, vështirë se do guxonte t’ia niste shoqërisë civile.
Pra nuk ka mosbindje civile, sepse nuk ka shoqëri civile – e cila ka kohë që ia ka dorëzuar hapësirën publike “vulgut social”.
Dhe nuk e kam fjalën për atë vulgun që flet Denari, por për atë të veshur me “firmato” dhe me “makina të tipit të fundit”.
Kur reflektijme per “mosbindje civile” le ti qendrojme edhe filozofise se saj (sikunder kur flasim per forma te tjera te protestes le ti drejtohemi dilozofive perkatese…).
Ka nje dallim thelbesor mes mosbindjes civile perkundrejt te gjitha formave te tjera te protestes, qe ben ate formen me te larte ne nje hierarki te pashpallur.
John Locke, babai i liberalizmit modern, kur hodhi bazat e konceptit te natural rights si vijuese te natural law, argumentoi se njerezit, ndersa kaluan nga gjendja e tyre e lire natyrore per ne nje rend superior, perndryshe: nga anarkia drejt organizimit shoqeror ne shtet, ceduan nga lirite e te drejtat e tyre natyrore ne favor te shtetit, i cili merrte nga ana tjeter persiper t’ua mireadministronte interesat dhe mbronte lirite e te drejtat (tashme te kufizuara per shkak te jeteses ne komunitet). Por – thote Locke – nese shteti deshton ne lidhje me kete mision te tij, atehere popujt kane te drejten e tyre per ti rezistuar sundimit te padrejte, duke qene se njerezit nuk i dorezuan kurre lirite e te drejtat e tyre plotesisht. Ne kuptimin e Locke e te tjere pasues te tij, behej fjale (ne ate kohe) per ato qe sot identifikohen si te lirite klasike (negative) civile e politike.
Vini re dallimin: lirite e te drejtat e njeriut vs. peoples right to resist. Pra, e drejta per te rezistuar eshte e individeve te organizuar si popull (pra e nje shumesie individesh). Ata duhet te rezistojne ne lidhje me dhunimin e te drejtave te tyre themelore (ne filozofine e te drejtave me “themelore” kuptohen vetem lirite civile e politike – te gjenerates se pare, dhe jo ato sociale, ekonomike e kulturore etj, ndonese ka debat per kete).
Per ta permbledhur: mosbindja civile eshte e tille kur nga shtetit/pushtetit qe ka shkelur kontraten shoqerore duke u shnderruar ne sundues ngrihet nje shumesi individesh ne mbrojtje te lirive e te drejtave te tyre civile e politike.
Personalisht, nje greve te punetoreve te biznesit fason psh per kushte me te mira pune nuk do te mund ta konsideroja “mosbindje civile”. Protesta e opozites ishte e paartikuluar ne lidhje me lirite e te drejtat e supozuara te cenuara, nuk na tregoi ku e kishte “shkelur” kontraten qeveria dhe nuk u pasua nga qytetare te paangazhuar por vecse nga militante te PD te mbetur pa pune pas ardhjes ne pushtet te PS.
Qytetaret qe kalojne ne mosbindje civile kane per synim rrezimin e pushtetit dhe jo marrjen e tij – e kjo kahje e veprimit popullor eshte shume domethenese.
Psh, ne rastin e protestes kunder demontimit te armeve kimike siriane ne Shqiperi, pervec faktit qe u realizua nga qytetare te paangazhuar (Zoti e di te verteten finale), u cenua e drejta e individeve per te marre pjese ne vendimmarrjen publike (sidomos te kesaj rendesie), duke qene se vendimi ishte “sekret” i qeverise, madje kishte ministra qe nuk e kishin idene se cfare po ndodhte. Parlamenti ishte anashkaluar krejtesisht.
Sa me lart vetem nga kendveshtrimi i diskursit per mosbindjen civile, pasi persa i perket vete angazhimit te Shqiperise per te marre persiper edhe detyrime nga pjesmarrja ne NATO, personalisht kam qene i mendimit se qeveria u nxitua si kur tha PO, si kur vendosi perfundimisht per JO.
PNH,
Përkufizimin teorik të “protestës” dhe “mosbindjes civile” e kanë prekur më sipër shumë diskutantë, përfshi edhe ju, por edhe në shkrim Denari. Më duket se është e qartë që mosbindja civile është vetëm një formë e protestës, midis formave të ndryshme të saj. Mosbindja cilvile e ka fokusin tek kundërvënia ndaj një ligji apo grup ligjesh të caktuar (besoj biem dakort për këtë).
Problemi praktik që shoh unë, duke ndjekur vijën logjike të parashtrimit teorik që bëni ju më sipër, është se në Shqipëri partitë politike (jo vetëm PD) e shohin veten shpesh në rolin e përfaqsuesit të zemëratës popullore ndaj shtetit, dhe në krye të protestës dhe revoltës ndaj tij. A është kjo paradoksale? Them se po.
Vetë Lubonja shpreh një lloj zhgënjimi, por pa arritur ta rrok krejt kuptimin e zhgënjimit të vet, duke qënë se Basha, sikure edhe Rama, ka qënë pjesë e krijimit të sistemit ndaj të cilit vetë proteston sot.
Por nuk është vetëm ky aspekt që e diskualifikon Bashën, ose më saktë PD-në, për të qënë në krye të revoltës qytetare. Sepse çfarë kuptimi ka që një parti politike e votuar për të përfaqsuar politikisht elektoratin në organizimin e shtetit, kërkon ta riorganizojë shtetin jo duke shrytëzuar mjetet të politikës, por të revoltës?
Por akoma më problematike kur bëhet fjalë për mosbindje civile, duke qënë se ligjet janë guri themelor i shtetit. Një parti parlamentare e ka për detyrë ta adresojë problematikën e legjislacionit në parlament. A dorëhiqet kjo parti nga ky rol parlamentar kur i kthehet mjeteve të mosbindjes civile? Unë them se po.
Ndaj them që ka shumë kuptim që roli i protestës t’i lihet shoqërisë civile, dhe jo partive politike siç është bërë zakon në Shqipëri këto 25 vjet.
I nderuar ujku i zi (meqe mu drejtove ne vete te pare), une Denarit s’kam c’ti heq, por padyshim qe mund ti shtoj.
Dhe, me ta thene si me ta thene, une kam nje kendveshtrim disi me realist e nga kendveshtrimi i “the inside man”.
Ne paranteze sqaroj se, ne bindjen time te plote, partite politike edhe mund te jene nxitese e organizatore te mosbindjes civile. Ne fund te fundit, nje nder misionet e nje partie politike eshte edhe ndergjegjesimi politik i popullates dhe, le te mos harrojme se edhe partite politike bien ne bashkesine e shoqerise civile. Por sidoqofte, qe nje mosbindje te marre karakter civil, duhet te mbeshtetet nga nje shumesi qytetaresh te vetedijshem qe po perballen me pushtetin per interesa qe jane me shume publike sesa individuale (si psh papunesia).
Nga ana tjeter, une mendoj se per momentin kohor ku ndodhemi (2 vjet pas humbjes se pushtetit por edhe 2 vjet perpara shansit potencjal per ta rimarre), PD ka adoptuar kete qasje te ashper (qe i ka shqetesuar shume ambasadat e huaja) me synim rigjallerimin e mbeshtetesve te saj, te cilet fatkeqesisht e kane te nevojshme kete adrenaline. Pra, ne thelb, kur Berisha thote se “Rama rrezohet vecse me revolucion”, ai thjesht karikon te vetet qe jane deprimuar dhe per faktin se, ngado qe ta shohesh e, sido qe ti besh llogarite, PS + LSI kane shumicen absolute te votave ne vend. Praktikisht forcat e majta kane kane qene ne shumice edhe ne 2005 edhe ne 2009, por kane humbur per arsye teknike, te identifikuara tashme.
PNH,
Shumë dakort që partitë mund ta nxisin mosbindjen civile, çka praktikisht kërkon të bëjë edhe Basha.
Porse, pa qënë nevoja fare për nxitjen nga PD-ja, ftesa më e mirë për mosbindje civile janë nismat e kësaj qeverie (gjobat, burgime për kupona??). Fakti që nuk ka mosbindje civile dëshmon për mungesën e një shoqërisë civile që mbron shtresat më në nevojë dhe konsumatorin, mungesën e sidikatave etj.
Edhe analiza juaj përsa i përket elektoratit mund të jetë e saktë. Megjithatë problemi që shqetëson është natyra ‘revolucionare’ e partive politike në Shqipëri. Mobilizimi politik në Shqipëri është jashtë çdo kontrolli.
Vetëm për zgjedhjet e fundit lokale pamë një mobilizim që i bën edhe zgjedhjet presidenciale ne US të duken amatore. Ky fakt nuk është pa lidhje me mungesën e një shoqërie civile dinjitoze, apo një lloj rezistence ëndaj ‘bullshit-it”.
Le ta pranojmë se ua kemi dorzuar shpirtin partive politike.
Për fat të keq, një pjesë e mirë e shoqërisë civile që u kultivua – me paratë e Perëndimit – gjatë këtyre 20 vjetëve, tani ka marrë pushtetin; duke lënë pas një zgavër që shpresoj të mos e mbushin këmishëzinjtë e KRAH-ut.
Më pas historianët do ta shohin këtë që ndodhi si katastrofë: sepse Shqipëria kish (dhe ka) nevojë për një shoqëri civile të shëndetshme shumë më tepër se ç’kish nevojë për ministra dhe deputetë.
Pa folur pastaj që është krijuar një model, sipas të cilit aktivizimi në shoqërinë civile është një hap i nevojshëm në rrugën drejt pushtetit: edhe kjo pjesë e katastrofës.
Ka pastaj edhe një aspekt komik e gjithë kjo punë: pushtetarët, që nuk u rri mirë kostumi i pushtetarit, por që mezi ç’presin sa të lëshohen në kritika dhe në protesta – sepse atë kanë mësuar ta bëjnë mirë. Ju kujtohet MJAFT-i dikur, që gati sa nuk e kish bërë protestën profesion, duke marrë madje ekskluzivitetin për zonën e ultësirës bregdetare?
Nga lajmerimi per themelimin e Fondacionit per Liri dhe Demokraci prane PD-se. Edhe pse ne bote partite kane fondacionet/shoqatat e tyre te afiliuara prane tyre, kjo e PD-se eshte nje perpjekje serioze per te pushtuar kete hapesire, jo si dikur nepermjet kooptimit nepermjet fondeve te Ministrise se Kultures apo te Keshillit te Ministrave per shoqerine civile, por nepermjet ideve. Te shpresojme: