TË MËSOJMË NGA ANGLISHTJA

nga Hajro Emiri

Ka një fjalë në anglishte, ENDORSEMENT, që duhet praktikuar më shpesh. ENDORSEMENT-i është formë e mbështetjes dhe e miratimit publik që u jepet politikanëve dhe produkteve, por gjithnjë e më shpesh, që figurinat e një karnavali ia bëjnë njëra-tjetrës, për t’u ndier pjesë e diçkaje “më të madhe”.

Për shembull, një personalitet i fuqishëm televiziv, një VIP, një influencer mund t’i japë ENDORSEMENT-in e vet një kandidati për poetin laureat, ose një produkti për shfarosjen e mushkonjave, duke u shprehur publikisht.

ENDORSEMENT-i është një formë pak e trashë e reklamës.

Rrënja e kësaj fjale është latinishtja dossum/dorsum, me kuptimin “shpinë, kurriz”: ai që i jep tjetrit ENDORSEMENT, e e bën të vetin duke e marrë, si me thënë, në shpinë; duke e ngritur lart siç i ngremë kalamajtë në një koncert, që të shohin skenën, madje edhe kur këngëtarët në skenë e kalojnë kohën duke soditur publikun poshtë.

Shqip mund ta japim si “miratim, mbështetje”, por asnjë nga këto nuk e ka fuqinë e ENDORSEMENT.

Që dikush të bëjë një ENDORSEMENT, duhet të jetë vetë i famshëm: si figurë publike, si “celebrity”, si V.I.P., të cilin publiku e njeh menjëherë dhe të cilit ia beson fjalën dhe fytyrën.

Ndryshe nga ç’ndodh me qokën, të cilën mund t’ia kërkosh edhe berberit, që të ta japë në Facebook, fuqia e një ENDORSEMENT-i specifik varet nga prestigji ose forca e rrezatimit mediatik të personit që e bën – sa më i ndritshëm të jetë ky, aq më pak rëndësi marrin karakteristikat e produktit që mbështetet ose miratohet.

Për shembull, heroi i një programi televiziv që ndiqet nga qindra mijëra shikues mund t’ia bëjë ENDORSEMENT letrës zumpare dhe t’ia lëvdojë virtytet si letër higjienike.

ENDORSEMENT-i është forma më primitive e reklamës: për personin a produktin e “endorsuar”, për publikun, për vetë apostullin mediatik që e merr në sy ta bëjë.

Tek e fundit, kush nuk do ta lexonte një roman, që po e lexon dhe shijon Leo Mesi?

Ndonjëherë, “celebrity” që angazhohet në këtë operacion marketing-u – qoftë ky edhe marketing moral ose estetik – kujton përnjëmend se e ka kapacitetin për t’u shprehur teknikisht; ekspertizën e duhur; autoritetin.

Për shembull, konduktorja e një salloni televiziv të pasdites, që lëvdon një programin e vet një produkt për zhbllokimin e nevojtores.

Natyrisht, kushdo mund ta provojë nëse ky produkti i zhbllokimit punon apo jo, në momentin që i duhet ta përdorë: do ta lirojë apo nuk do ta lirojë vrimën?

Për ca produkte është megjithatë e vështirë që ta bësh vetë provën – ta zëmë, kur një konspiracist i sprovuar i bën ENDORSEMENT-in një produkti kundër gromësimave, ose e kundërta, kur një artist fenomenal i playback-ut ia bën ENDORSEMENT-in një marke altoparlantësh koncertalë.

(Shumë më rrallë ndodh që një hidraulik VIP-ash të dalë dhe të lëvdojë ndonjë laksativ për zorrët e plogëta të atyre që u kanë marrë të pasmet formën e ndenjëseve të avionit.)

Pyetja që ia bën njeriu vetes në këto raste është më shpesh: a do të bëhesh edhe ti pjesë e kësaj bote, ku të mëdhenjtë e të ndritshmit japin e marrin mes tyre, dhe i lëvdojnë njëri-tjetrit veshjet, librat, shtëpitë, udhëtimet në Dubai dhe kirurgjinë plastike?

Ka pastaj edhe ca që i ngatërrojnë këto ENDORSEMENT-e me kritikën: vlerësimin profesional të produktit. Te kjo ngatërresë e kanë shpresën të ata që duan t’i ngjitin shkallët e suksesit dhe famës qoftë edhe thjesht duke u kapur pas bishtave të fustaneve të prima donna-ve të karnavalit të sotëm mediatik.

Ç’të bësh, tha, kur “nuk ke kritikë”, që t’u besosh? Madje më keq akoma, kur profesionistët e gdhijnë dhe e ngrysin ditën, duke mirëmbajtur tema të sigurta dhe të pagabueshme, të tipit “figura e Skënderbeut në letërsinë belge bashkëkohore”?

Kritikë (në shumës) kemi, tha ai tjetri, por nuk kemi KRITIKË (në njëjës).

Shqipëria është e vogël dhe elitën kulturore mund ta mbyllësh brenda një autobusi urban, nga ata me “fizarmonikë”. Të gjithë e njohin njëri-tjetrin, të gjithë hanë në të njëjtin çanak dhe ndonjëherë edhe ndërrojnë lugët, për variacion.

(Ky autobus në formë restoranti nuk është se po shkon gjëkundi.)

ENDORSEMENT-i është forma e natyrshme e komunikimit, brenda një kulture që e ka humbur frymën e brendshme; tipologjikisht, i përket së njëjtës kategori me atë që bëjnë majmunët, kur i qërojnë morrat njëri-tjetrit (anglishtja e quan GROOMING).

Ç’peshë ngre dallimi mes asaj që vlen dhe asaj që nuk vlen, tha i treti, përballë dallimit themelor “NE dhe ATA”?

(c) 2023 Hajro Emiri. Të gjitha të drejtat janë të autorit.

Lini një përgjigje

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin