Peizazhe të fjalës

ose natyra jo aq të qeta
Arkivi Merr Pjesë Dhuro
Antropologji / Histori

KOLONELI KA KUJT T’I SHKRUAJË

Me një shkrim të gjatë në Shekulli, i mirënjohuri Myslym Pasha i kthehet çështjes së kufijve, duke u marrë këtë herë me Himarën… në harta të lashta.

Shkas për këtë shkrim bëhet, me ç’kuptoj unë, një vizitë eksplorative në Librarinë e Kongresit Amerikan, ku autori ka rast të shfletojë disa harta të vjetra; edhe pse në faqen e “Shekullit” unë pashë vetëm riprodhimin e një harte frënge të vitit 1919; por do të ketë pasur edhe harta të tjera doemos, të cilat identifikohen si “harta me burime antike”.

Gjithsesi, për punë të historisë, Pasha i referohet me adhurim historianit Kristo Frashëri, të cilin e quan “bard të historisë”, shprehje ndoshta e papërshtatshme për një shkrim me natyrë publicistike.

Ekspresi Shirokë-Himarë

Nga historia kalojmë sakaq në hobby-n e shtrenjtë të amatorëve kuqezinj: etimologji.

Nuk di ç’i bën të gjithë këta njerëz të mendojnë se etimologjia është një lloj arti improvizues, si fyelli i bariut, të cilit mund t’i fishkëllejnë sipas midesë.

Shpjegimet e dhëna deri më sot për etimologjinë e emrit Himarë autorin tonë nuk e bindin; aq sa e sheh me vend të ofrojë shpjegimin e vet të mrekullueshëm: HIMARA – CHIMERA = QË I MERR ERA.

Po këtu, kartografi ynë përsiat edhe një lidhje me mbishtresën e supozuar gege në zonë; edhe pse kjo mbishtresë zakonisht i referohet periudhës së Mesjetës, ndërsa emri i Himarës njihet që në lashtësi.

Çfarë është e gabuar këtu? Jo vetëm etimologjia; sepse etimologji të gabuara gjen sa të duash, deri edhe në veprat e specialistëve më të mirë e më të përgatitur; por më tepër bindja se ti, si njeri çfarëdo, pa kurrfarë kompetence në fushë, mund të sugjerosh një etimologji në publik – dhe jo një etimologji çfarëdo, por të tillë që të të ngrejë qimet e kokës përpjetë; të bazuar në bindjen e çuditshme se emrat e vendeve janë kondensime frazash të gjithfarshme; dhe më në fund, guximi i çartur për ta shprehur këtë hipotezë në publik.

Po çfarë i duhet kartografit Pasha kjo etimologji e marrë? Vallë nuk mund të ndërtohet një argument bindës për përkatësinë shqiptare të Himarës, pa qenë nevoja të përmenden pasoja fenomenesh meteorologjike të lashtësisë?

Ja edhe një argument tjetër:

Ky përfytyrim që na shfaqet, ka përsipër malet e Vetëtimës = Akrokeraune, me erë dhe vetëtima, me një hapësirë detare që sjell erëra mesdhetare.

Nuk di pse m’u kujtua, në këtë moment, Shiroka atdhe i largët i arbëreshëve të Italisë…

Koloneli s’bëhet pashë

Në udhëtimet e veta, autori takon edhe dy shqiptaro-amerikanë nga Dhërmiu, pronarë hotelesh në Ocean City, me mbiemrat Bua dhe Gjoni.

Shkruan yni:

Pse vallë mund të ndihet keq një njeri, ngaqë ka emrin Myslym Pasha? Çfarë interpretimi t’i japësh kësaj paranoje onomastike, ose kompleksi faji për të kaluarën osmane të shqiptarëve dhe të fisit të Pashajve vetë – në një kohë që ti vetë mbetesh i obsesionuar me të kaluarën dhe rrënjët? A nuk e kapërcejmë këtu kufirin midis historisë dhe mitit, sa kohë që duam ta zëvendësojmë prejardhjen reale me atë fiktive, ose të imagjinuar? Çfarë e pengon vallë heroin tonë të shkojë në gjendjen civile dhe ta ndërrojë emrin në diçka si Shpend Bua(lli), Ilir Albani ose Gjin Gjoni? Dhe më në fund, pse vallë diçka e vjetër (p.sh. Bua) qenka vetvetiu më e dëshirueshme se diçka e re (Pasha)?

Shkruan yni:

Unë u ndieva keq kur u thashë si emrin ashtu edhe mbiemrin tim osman.

Unë kam të drejtë të pyes këtu: vallë nuk ka një lidhje të trishtuar mes kësaj gjendjeje shpirtërore deluzionale dhe ndërrimit të emrave prej emigrantëve shqiptarë në Greqi?

Efekt i papritur, por jo dhe aq paradoksal, i purizmit atdhetarist të këtyre profetënve in patria.

Të ngjashme

Pa Komente

  1. Njeri nga dy shqiptaro-amerikanet, shoket e Pashes sone, ne entuziazem e siper, duke i treguar vendin e origjines te te pareve te tyre djalit te vet, ne kopjen e hartes qe ua dha Pasha si shenje te miqesise se thelle dhe te re:

    Yo son, dat’s Chimera!
    Naw, f’real?
    F’REAL f’real.
    Word?
    I ain’t playin.
    Deeeamn.
    Crazy.
    Crazy.
    Aight, peace.

  2. Vallë nuk ka një lidhje të trishtuar mes kësaj gjendjeje shpirtërore deluzionale dhe ndërrimit të emrave prej emigrantëve shqiptarë në Greqi?
    ___________________

    Valle nuk ka ndonje lidhje te trishtuar midis kompleksit qe mund te krijoje nje mbiemer si i juaji aspak shqiptar dhe tendences per te kerkuar qofte edhe presjen me te vogel te munguar tek shkrimet ku flitet per katoliket, fene katolike , katolicizmin (shqiptar) … ? Te gjitha c’fare shkruan ketu xhaxhai dhe xhaxhallaret e tjere ne pjesen me te madhe jane te drejta dhe te verteta VEC :
    Sa shkrime u bene duke u permend ajo dreq Shiroke, une kam numeruar 3 deri tani. Po cudirat e padegjuara ndonjehere mbi Nene Terezen, arkivin e Vatikanit, arberit katolike ??

    VEC as edhe nje shkrim per be mbi fenomenin e Jazekxhinjeve psh. Vec fjale te mira per islamin dhe pushtimin osman. Biles arrihet deri aty sa ndonje tip tendencioz i ben edhe levdata Pushtimit !!! Vetem nje shpirt skllavi mund te glorifikoje nje pushtim sic behet ne kete bllog !! Diku shkruhet se pushtimi osman solli begati paqe drejtesi perparim … Kjo nuk eshte aspak e sakte. Dihet qe ky pushtim ka sjelle vdekjen e te pakten 60 % te Arberve ne Veri (Shmit thote 75%). U deshen shekuj qe elementi shqiptar te rrimarre veten nga demtimi qe i bene Turqit. Per te mos fol mbi stemin e drejtesise Osmane qe ishte me i korruptuari qe ka ekzistuar ne bote ne hapsire dhe kohe … Vallahi ata qe flasin per drejtesi osmane do kisha shume deshire ti shihja te kerkonin drejtesi perpara ndonje pashai te tipit te Aliut, aty ku vec padrejtesi mund te perfitoje.

    1. Blogu është i hapur për kontribute gjithfarësh. Kur më dërguat ju një shkrim që binte ndesh me prirjet që konstatoni më lart dhe jua refuzova për atë arsye?

      Përndryshe, ju edhe një herë tjetër ma konfirmoni që jeni analfabet, kur vjen puna për të përtypur materiale si këto të PTF, tek i cili blog gjendeni, në fakt, rastësisht.

      Pse e them këtë? Sepse ju nuk kuptoni që të ngrihesh kundër tabuve politike, ideologjike dhe kulturore, ose të jesh kundër establishmentit dhe statu quo-së dhe profkave të përditshme, nuk do të thotë se ke lidhur besën me të tjerë çfarëdo, që janë kundër establishmentit gjithashtu.

      Këndvështrimi juaj është në thelb policor dhe, si i tillë, i neveritshëm.

      Më vjen keq, por nuk mund të shpenzoj më shumë kohë me ju – përveçse t’ju ftoj, miqësisht, ta kërkoni gjetiu në Internet terapinë për komplekset tuaja.

      1. Xhaxha e kuptoj ftesen tuaj dhe me sa duket nuk kam rruge tjeter vecse ta pranoj. Vec mua qe jam perpjekur gjithnje te jap ose te kerkoj ate qe (mendoj se) eshte e vertete e sakte dhe e drejte, do me mungojne shume gafat tuaja qe per cudi behen sidomos ne temat e lidhura me katoliket.
        Por nuk dua te them dhe nuk mendoj aspak se keni lidhur besen apo thjesht punen me cfardo lloj ekstremistesh. Shkruajta ne fakt, se ka ne kete blog nje tendence te habitshme kerkimi me lupe qofte edhe i presjes me te vogel tek shkrimet e lidhura me katolicizmin, katoliket, arberit katolike. A vjen kjo nga ndonje kompleks i juaji, dhe jo nga deshira e cuditshme per te qene antikomformist ( po aq e gabuar ne vetvete sa ajo e kunderta per konformizem) ?? Pa dyshim.
        Pa dyshim qe edhe e kam ekzagjeruar me kete remarke, qe s’duhet ta beja. Ka nje arsye per kete tejkalim te mirsjelljes. Perpara se te lexoj shkrimin lart, me te padrejte mendova: – Ja me ne fund nje shkrim ku po sulmohet (vertet po sulmohet ) dikush, nje njeri shume i nderuar, qe ka nje emer jo kristian ! Por c’fare zhgenjimi ne fund!! Shiroke e mallkuar perseri ja ku qendrona krenare aty ne mes, dhe me tej, emer mbiemer shqiptar apo jo shqiptar e ku e di une se c’fare tjeter???

        Dhe c’eshte me e keqja Pasha ka njefare te drejte kur thote se mbiemri i dherminjoteve eshte me shqiptar se i tij, ( me sakte eshte me i vjeter shqiptar) perderisa Gjoni e Bua jane shqiptare prej shume here me teper shekuj se sa mbiemri Pasha apo ndonje mbiemer tjeter me origjine turke arabe, persiane…
        Le te te shohim pak arsyetimin tuaj mbi emrin e nje “”katolikeje”” tjeter te quajtur Gonxhe. Per kete emer dhe fjale qe ekzistojne prej kohesh ne shqip a nuk e keni shkruajtur te bardhe mbi te zeze se eshte turk, pra s’eshte shqiptar !! ne kohen kur fjala dhe emri Gonxhe kane kaluar ne gjuhen shqipe prej kohesh, qe do te thote jane sot shqiptare.
        Vallahi c’fare do te thote ky qendrim kaq i ndryshem per te njejten ceshtje. Mos eshte valle antikomformizmi i tepruar qe ju con ne keto qorrsokake?? Apo ndoshta ndonje kompleks tjeter ?? Kjo e dyta eshte me e mundshme. Nga ana tjetr dua te shtoj se si askush tjeter juve jeni ne shumicen e rasteve te drejte dhe te sakte, dhe se te gjithe kemi demonet tane, komplekset analfabetizmin, pse jo. Une per vete kam nje kompleks patriotizmi dhe s’me pelqen kur sulmohen me pa te drejte shqiptare patriote, per detaje. Kaq kisha flm per postimet e mesazheve

        1. Enj shkruan:

          Le te shohim pak arsyetimin tuaj mbi emrin e nje “katolikeje” tjeter te quajtur Gonxhe. Per kete emer dhe fjale qe ekzistojne prej kohesh ne shqip a nuk e keni shkruajtur te bardhe mbi te zeze se eshte turk, pra s’eshte shqiptar!! ne kohen kur fjala dhe emri Gonxhe kane kaluar ne gjuhen shqipe prej kohesh, qe do te thote jane sot shqiptare.

          Vërtet, emri Gonxhe është po aq turk sa edhe mbiemri Pasha; e kam quajtur “turk” për të vënë në dukje specifikën e katolicizmit shqiptar, meqë Gonxhe kurrsesi nuk është emër normal, për një vajzë katolike. Përndryshe, të dyja fjalët vërtet kanë hyrë në shqipe nga turqishtja osmane, por kjo nuk do të thotë se çdo përdorim i tyre nga folësit i referohet doemos Portës së Lartë.

          Çfarë më ka habitur në emrin Gonxhe nuk është prejardhja e fjalës gonxhe në shqipe, por përdorimi i këtij emri nga një familje katolike. Kjo nuk do të thotë asgjë për origjinën e vetë nënë Terezës, por flet shumë për kontekstin kulturor që ia dha botës një personazh të tillë.

          Përndryshe, edhe emri Shkurte, për të cilin ra muhabeti në këtë blog tani vonë, nuk është emër kalendari për një fëmijë katolik; por i përdorur në mënyrë magjike, ose supersticioze – për t’i dhënë fund serisë së fëmijëve femra në një derë.

          Kjo çështje më ka interesuar, si të thuash, nga pikëpamja antropologjike vetëm.

          Megjithatë, meqë ra fjala, nuk ma merr mendja se Nënë Terezës do t’i kishte ardhur keq ose turp për emrin “gonxhe”; ose do të ishte ndier njëlloj si Myslim Pasha për mbiemrin e vet. Të preokupohesh se sa i vjetër është emri yt ose mbiemri nuk më duket normale; ta shprehësh këtë preokupim në publik më duket shqetësuese; sepse qartazi pret simpati prej lexuesit, për “njollën” që të paska lënë emri në biografi.

          Unë s’jam besimtar, enj, por kjo nuk më pengon të vërej një fushatë denigruese, të shumanshme, kundër myslimanëvë shqiptarë, të cilët tregohen me gisht si faktori që po e lë Shqipërinë jashtë Europës. Kjo fushatë është jo vetëm moralisht e fëlliqtë, por edhe objektivisht do të përftojë një numër të madh myslimanësh, ndër shqiptarë, që do të ndihen qytetarë të dorës së dytë në atdheun e tyre, në kulturën e tyre.

          Ti thua që je patriot, por mua më duket se një patriot nuk mund të rrijë indiferent ndaj këtij persekutimi dhe përbuzjeje që i bëhet një komuniteti të tërë, në një kohë kur Islami në Shqipëri nuk më duket se përfaqëson ndonjë faktor politik (si në vende të tjera, madje edhe në vende europiane, si Franca dhe Britania e Madhe) ose juridik (në legjislacion).

          Synimi kryesor i një fushate të tillë sistematike është, për mendimin tim, që të mbjellë një kompleks inferioriteti në të gjithë ata shqiptarë që identifikohen me komunitetin mysliman, madje edhe ata që nuk e praktikojnë fenë islame.

          Shenja të këtij kompleksi unë i pashë te deklarata e lartcituar e M. Pashës, prandaj edhe u ndala në analizën e saj.

          Në këtë mes, edhe vëmendja e tepruar ndaj periudhës osmane në historinë e shqiptarëve nuk mund të shpjegohet ndryshe, veçse si metaforë e kësaj përpjekjeje për ta neutralizuar madje kastruar një komunitet të madh, pa të cilin Shqipëria nuk mund të ekzistojë; dhe pa bashkëpunimin aktiv të të cilit Shqipëria nuk mund të përparojë.

          Përndryshe, është pa kuptim, madje e turpshme, të flasim sot për të këqiat e kolonializimit osman të trojeve tona, në një kohë që shqiptarët, në Shqipëri dhe në Kosovë, po përjetojnë drejtpërdrejt pasojat e një kolonializimi të pafre e të paparë, të cilit elitat përkatëse i janë ofruar vullnetarisht dhe falas, vetëm e vetëm që të mbeten në pushtet.

          1. Dakort si gjithnje keni te drejte. Vec nje gje: Ndoshta nuk jeni tendencioz ndaj katolikeve e ta zeme psh shqiptarise se Nene Terezes vec nuk e kuptoj si eshte e mundur te jesh kaq i pakujdesshem. Babai i Nene Terezes kishte shume pak mundesi ta dinte qe kjo fjale shqipe vinte prej turqishtes. Edhe nqs ta zeme se per fat fliste turqisht, prape me gjithe ato teori qe ekzistonin ne ate kohe mbi prejardhjen e fjaleve nga pellazgjishtja apo thjesht nga pamundesia padituria patriotizmi etj, veshtire se do e kishte dalluar perkatesine e fjales Gonxhe.

          2. Nga Gjon/ Curr/ Mal, burrat nga shkembinjte ne maje te Pukes u bene Ahmet/ Halil/ Xhemal
            Tashti po shnderrohen, dhe po u kerkohet gjithnje e me teper qe te kthehehen ne Andrea/ Mark/ Vasil.

            Qui gladio ferit gladio perit, thonin te pare tane.
            Pendulumi po leviz ne kahjen tjeter

            Une per vehte s`kam asnje pike meshire, asnje pike keqardhje, simpatie dhe s`bej as edhe perpjekjen me te vogel per kuptim, mirekuptim, justifikim, argumentim, pranim, miratim, analizim apo cfaredo lloj kushtezimi tjeter emocional apo racional.

            Po me detyruan te zgjedh, zgjedh cfare duan.
            Po te zgjedh vete, asnjehere s`kam per te zgjedhur ate qe me detyrojne.

      1. Me qe ju pergjigje mesazhit tim, ne France perpara disa kohesh kishin dale disa 2-3 deputete te djathte me idene se edhe kolonializmi kishte te mirat e veta per te cilat duhej fol. Mund te them se s’ka ngel me analist, politikan e studiues ketej pa u tall me ta e vazhdojne akoma te tallen. Vertet, e si mund te kete kolonializmi te mira ?? E thashe edhe me lart vetem ndonje shpirt skllavi apo kolaboratori mund te mendoje absurditete te tilla. Dhe kur s’ka sjelle te mira kolonializmi francez qe ka ndertuar qytete spitale rruge etj atehere ai turk s’ka sjelle e s’ka sjelle, …. por disa njerez nuk mund ta kuptojne kete.

  3. Ka edhe një cen tjetër tek shkrimi i Pashajt – që i ka shpëtuar edhe xhaxhait.
    Sipas Fjalorit të Gjuhës së Sotme Shqipe, LIBRARI është “dyqani ku shiten libra”.
    Nuk e dija se “Libraria e Kongresit” qenka një tregtore e madhe librash…
    Sa i takon prirjes për t’u marrë me etimologji, kjo për çudi është dukuri tejet e përhapur nëpër sallat opinioniste tiranase. Më përpara kam përcjellë këtu etimologjinë fantastike të sjellë nga Monika Shohori-Stafa të foljes “rrnoj” nga latinishta “terra”.
    Toponimia është fushë mjaft interesante dhe delikate e shkencës dhe kërkon njohuri të thella në histori, etimologji, fonetikë historike, etj, etj.
    Për mendimin tim, prejardhja e emrit Himarë nga greqishtja e vjetër jo domosdoshmërisht e bën vendbanimin apo popullsinë përkatëse – as sot dhe as mot – si të ardhur nga Greqia. Por kjo është temë tjetër.

  4. Nuk besoj se ka vend me te kolonizuar ne hapesiren evropiane se Britania e megjithate ky vend nuk i ka kaluar me trauma te pa rikuperueshme keto pushtime madje sa per kuriozitet Mbreteresha Elizabet eshte me origjine gjermane nderkaq anglezet as qe e bene qejfin qeder per kete pune. Kolonializmi ( definimi terminologjik i fenomenit ngelet subjektiv ne varesi te premisave qe marrin si pikenisje aktoret ne debat) ka ekzistuar , ekziston dhe ka per te egzistuar gjithmone derisa te kete njerez mbi dhe se e tille eshte natyra njerezore,( po te lexosh autoret post-kolonialiste qe nga Fanoni e deri tek Saidi, Najpoli e Ondaaçi do te kesh rastin ta kuptosh edhe me mire) e ne mos qofte brutal e i vrazhde si ai i shekujve 17-19 do te jete “wireless” si ky qe po na shohin syte tani . Paralelet e terhequra mes Imperializmit freng dhe Sulltanatit Osmanlli jane “plausibile” , inkoherente thene shkurt dashakeqe dhe te paverteta , kete personalisht mund tja atriboj n’daç injorances tende persa i perket temes n’daç dashakeqesise por duke te lene te perfitosh nga “benefit of doubt” po e mar si te mireqene variantin e pare. Persa i perket natyres se Perandorise Osmane dhe marredhenieve te saj vis-a-vis me pakicat eshte mire te studjosh librat e shkruar nga historianet hebrenj dhe te krishteret maronit te Levantit ( qofshin keta , palestineze, libaneze ose siriane) dy lloje pakicash te cilat i kane provuar shume mire ne kurriz si njerin ashtu edhe tjetrin lloj te imperializmit.

    1. Ore Pashë, jemi që jemi këtu, vallahi…, pse të mos mësojmë ndonjë gjuhë të huaj? Si u thonë në osmanllisht këtyre termave:

      wireless, plausibile, benefit of doubt dhe vis-a-vis.

      ejvallah në advancë.

      Ja meqë jemi këtu prapë, t’i hedhim një kovë ujë dhe këtij argumenti:

      “””Persa i perket natyres se Perandorise Osmane dhe marredhenieve te saj vis-a-vis me pakicat eshte mire te studjosh librat e shkruar nga historianet hebrenj dhe te krishteret maronit te Levantit ( qofshin keta , palestineze, libaneze ose siriane) dy lloje pakicash te cilat i kane provuar shume mire ne kurriz si njerin ashtu edhe tjetrin lloj te imperializmit.””””

      Shkruajte më lart, që anglezëve me mbretëreshën përfshirë, “nuk ua ndjen shumë”. Po ke të drejtë ore që nuk ua ndjen, sepse kolonializimi ka një shtytje “raciste” në vetvete. Sa më të afërt të jenë midis tyre popujt që përfshihen nga konflikte të tilla, aq të ndryshme janë përmasat që merr konflikti historik më pas.

      Maronitët duke qënë të largët prej evropianëve në kulturë, ndërgjegjie, fe, akoma dhe në tipare racore, e përjetojnë ca si më rëndë kolonializimin e të “huajve”, po nuk e përjetojnë njësoj kolonializimin e njerëzve të sërës së vet.

      Në të njëjtin kontekst, në rast se Evropa do tia dalë ndonjëherë mbanë të funksionojë si një njësi e vetme ekonomiko-administrative, atëherë L2B-re do ta përjetojë si një “luftë civile”.

      Largësia që do të mbajë populli shqiptar në ndërgjegjie prej pushtuesve të tij, do të shënojë gjithashtu dhe afërsinë apo largësinë e tij prej tyre. Kështu që tentativa për të zbutur pushtimin osman shënon në fakt afërsinë e komentuesve me këtë lloj kulture, feje etj etj.

      1. Argumentimi yt mbi perdorimin e teminologjis sime eshte po aq qesharak sa edhe kundervenia qe nje student hebre i beri ish profesorit te Princtonit, te ndjerit E.Said, mbi veshejen e tij “oksidentale”.
        Une jam formuar brenda nje sistemi dhe kulture te caktuar po kjo nuk me pengon ta kritikoj kete lloj kulture dhe sistemi aty ku e shoh se çalon sikurse nuk ja refuzoj te mirat qe me ofron pasi ndryshe do te isha cinik, iracional dhe mosmirenjohes.
        E kam thene edhe me pare qe imperializmi Osman dhe ai Perendimor nisen nga premisa te ndryshme ndaj i konsideroj te rrezikshme paralelet mes tyre per kuptimin e fenomeneve.
        Komunizmi tek ne ka punuar aq intensivisht per deformimin e historise sa qe e shoh te pamundur aktualisht zhvillimin e nje debati konstruktiv persa i perket kesaj periudhe. E kuptoj plotesisht mllefin tend kur i referohesh kultures Osmane pasi vite me pare edhe une kam qene ne pozitat e tua por duke u larguar nga Shqiperia ( tash jetoj ne Perendim)dhe duke hulumtuar neper bibliotekat e bollshme qe me ofron ky sistem kam bere nje zgjedhje timen persa i perket filozofise se jetes qe dua te ndjek. Lufterat dhe konfliktet nuk shkaktohen as nga fete dhe as nga kulturat sado te ndryshme por nga ligesia dhe makuteria e shpirtit njerezor te cilat nuk njohin kufinj.

        1. Unë nuk argumentova gjë, Bim-Bash, unë pyeta.

          Dhe sigurisht që është qesharak nënteksti i pyetjes, po aq sa është qesharake t’i kërkosh dikujt të të shpjegojë se pse përdor, apo çfarë kuptimi ka fjala “vallahi”. E theksoj, po aq qesharak.
          Madje arsyeja pse pyeta, ishte pikërisht ajo pyetje që i drejtove dikujt tjetri.

          Nuk është puna të analizosh të gjithë sistemin imperialist osman apo perëndimor. Por, kur tenton të japësh shembuj të krahasueshëm midis tyre, atëherë këtë gjë bëje në mënyrë më ortodokse.

          Kështu, që t’i rikthehemi përsëri shembullit, në ke dëshirë vërtet të heqësh paralele mes mostruozitetit osman dhe atij kolonialist evropian, kur merrr si shembull maronitët, apo palestinezët, për kolonializmin evropian, atëherë shembulli më i drejtë që do të marrësh ndaj imperializmit osman, do tu përkiste atyre popullsive të huaja prej identitetit osman aziatik. Pra shembuj të ngjashëm mund të kërkosh edhe të gjesh sa të duash mes popullsive në skajet e kësaj ish perandorie. Kështu psh të ngjashme me maronitët do të jepnin shembujt e tyre krahasues bullgarët, grekët, serbët, maqedonasit. Si ndaj perandorisë osmane, ashtu dhe ndaj tentativës për kolonizim të këtyre vendeve nga Evropa perëndimore.

          Ti kujton se ke gjetur nën dëshmitë e maronitëve “të vërtetën absolute”, po nuk është aspak kështu.
          Kush e di sot nga blogistët se dikur Korça ka qënë nën sundimin francez? Kujt i shkon në mendje të përdorë këtë fakt historik si shembull të kolonializmit evropian në Shqipëri? Mua ma do mendja se më tepër se gjysma e shkruesve të këtij blogu, as e njohin këtë si fakt.

          Feja dhe kulturat e ndryshme, janë arsye për mos-marrëveshje, Bim-Bash. Sa më të ndryshme të jenë këto midis dy palëve në konflikt, aq më i egër bëhet konflikti. Ky ishte thelbi i replikës time të mëparshme.

          Luftrat shkaktohen prej arsyeve vetëm fetare që çke me të.

  5. Eh c’na gjeti! shkruajta se, ( po e permbledh shkurt) kolonializmi francez ishte me pak i demshem se ai otoman.
    Ndersa ju me poshte shkruani se sipas maroniteve ishte ai francezi me i keqi. Ne te vertete s’me intereson edhe aq se sa mire ka kaluar perdhunimi i Lindjes se Mesme prej turqve dhe nen-shtetesave te tjere te tyre, ( me intereson Shqiperia ) por le te jemi dakort qe secili ka mendimin e vet mbi kete teme. Vetem s’po e marr vesh me kete paragrafin tjeter c’fare ke dash te thuash se vallahi gjithe ky lirizem po me duket paksa i tepert. Per ca paralelesh demoniake behet fjale ketu ??
    _____________
    Paralelet e terhequra mes Imperializmit freng dhe Sulltanatit Osmanlli jane “plausibile” , inkoherente thene shkurt dashakeqe dhe te paverteta , kete personalisht mund tja atriboj n’daç injorances tende persa i perket temes n’daç dashakeqesise por duke te lene te perfitosh nga “benefit of doubt” po e mar si te mireqene variantin e pare
    _____________

    Dhe 2 saktesime:

    Gjuha angleze eshte nje gjuhe gjermane, po ashtu edhe vete anglezet e kane ne shumicen e tyre origjinen prej popullsive gjermane ( anglet e saksonet pas terheqjes romake dhe danet e norset qe u vendosen ne Angli rreth shek. IX ). Ndaj nuk ka asnje arsye pse te jete problem per anglezet dhe britaniket fakti qe edhe mbreteresha eshte me prejardhje gjermane.

    E dyta s’me rezulton qe Britania e Madhe te jete nga vendet me te kolonizuara ne bote, perkundrazi por hajt mo varja.

    E treta kolonializmi ekziston shume dakort. Ne fakt e kam pranuar gjithnje qe ekziston, megjithese jo ne ate sasi qe mendoni ju. Konkretisht vete fraza “kush i thurr lavde kolonializmit eshte skllav ” nenkupton ekzistencen e kolonializmit.
    Dhe e katerta, pushtimi turk italian gjerman serb etj mund te kene pas te mirat e tyre per disa apo ndoshta edhe per shumicen, por nga ana tjeter eshte nje lloj vdekje per pavaresine kulturen premisat etj te nje populli. Nje vdekje ka te mirat e saj gjithnje, vec askujt nuk i nevojiten ato te mira perpara asaj qe eshte humbur … gjithnje pervec shpirtsklleverve, ndaj eshte qesharake dhe e turpshme permendja e “te mirave te kolonializmit” apo pushtimit nqs te pelqen “pushtimi” .

    1. enj ,nuk po e bej terkuze debatin me ty se je djalosh mustaqepadirsur dhe ke kohe per te ngrene furra buke , me hiq vetem nje kuriozitet , e kam vene re shpesh se gjate komenteve perdore rendom fjalen”Vallahi”, a mund te me thuash se prej kujt e ke degjuar dhe ç’kupton me kete fjale?

      1. Shume mire qe s’po e ben terkuze muhabetin dhe do te pergjigjem me gjithe qejf per fjalen shqipe vallahi, vallahi menjehere pasi te me sqarosh pak mbi ato paralelet demoniake.

  6. ””Në këtë mes, edhe vëmendja e tepruar ndaj periudhës osmane në historinë e shqiptarëve nuk mund të shpjegohet ndryshe, veçse si metaforë e kësaj përpjekjeje për ta neutralizuar madje kastruar një komunitet të madh, pa të cilin Shqipëria nuk mund të ekzistojë; dhe pa bashkëpunimin aktiv të të cilit Shqipëria nuk mund të përparojë.””

    Nuk mund te kete kurre vemendje te tepruar ndaj periudhes osmane, ajo i polli komunitetet myslymane dmth 5/6 e shqiptareve ne rang kombetar.
    Nuk duhet harruar se ne nje mase te madhe shqiptaret e Maqedonise ende nuk jane shkeputur nga osmanllizmi, te vrasin per Fe por jo per Atdhe.

    Persa i perket inferiotetit qe Pasha gjen tek emer-mbiemri i vet, kjo eshte dukuri qe kap shumicen derrmuese te shqiptareve qe pasi ti kthejne emrat ne Xhon e Xhejms do fillojne me mbiemrat. Une per kete dukuri nuk shoh ndonje shkak tjeter perpos inferioritetit qe mbulohet me konceptin e modernizmit.

    Ok, katoliket kane hapur nje lufte te gabuar po me çfare luftohen, me ndjeshmerine fetare apo ndjeshmerine kombetare?
    Nese zgjidhet ndjeshmeria fetare, komuniteti myslyman, te drejtat e lirite fetare, me te mirat e Sulltanatit Osman i hidhet zjarrit benzine dhe keshtu eshte e sigurte se do ja shohim nje dite zjarrit flaket.

    Kol.Pasha u fut ne nje etimologji popullore qe eshte po aq popullore sa ajo greke, se Himara s’ka qene koloni greke por vendbanim kaon po aq sa Palaeste (Palasa) dhe emri nuk eshte grek. Ja futi me top, padyshim, po nuk eshte se i beri gjemen ndokujt, thjesht iu kunderpergjigj nje etimologjie popullore ( nuk eshte e çuditshme nga ata qe i mbajne kaonet si greket te quhet shkencore) me nje tjeter, duhet vleresuar si ‘akt politik’ dhe jo gjuhesor.

    Per akte te tilla politike, duhet gjykuar me pragmatizem.

  7. Nje kolonel qe ka turp per emrin e vet…Nuk e di pse ka turp Lumja per emrin; me graden i shkon, me zonen nga eshte po e po, po edhe kengetar eshte ai, pra i shkon edhe me kostumin popullor.
    Sipas nje tradite, himarjotet merrnin ferit ne Mallakaster ne kohen e Zogut, pra si te thuash Lumja duhet te mbaje koken lart se kercikuqte e kane tundur qe ne mengjes. I do bere nje pyetje ketij: more po per emrin e Mehmet Shehut cfare mendon ti? C’thuhej per patriotin tend mo andej nga Libraria e Kongresit, se e mbani me te madh ju ate kendej nga fshati?
    Te pakten e kuptojme mire se pse ua zhvati me aq lehtesi ai gradat Shtatmadhorise sone qe edhe me minifunde ta vishje pipez se do bente.

    Nderkaq probleme qesharake me emrat krijohen me drejtuesit e komunitetit Bektashi: Baba Mondi, Baba Ilir…jam ne pritje te Baba Rafaelit se aty do keputem fare. Ku shkojne keta me keto emra?

    1. Mund te shihet edhe nga nje kendveshtrim tjeter kjo histori. Pashes nuk i vjen turp per emrin e vet por shkruan me synimin per ti nxjerre himarjotet akoma me shume shqiptare se vete ai (Pasha), pikerisht per te kritikuar grekerit e rinj qe polluojne gjithnje e me shume. Ne fund te mendimit nuk eshte pra Pasha qe ka turp, komplekse etj por jane “himarjotet” e vetquajtur greke qe duhet te kene turp, perpara tij qe megjithese nuk e ka mbiemrin aq te vjeter shqiptar prape ngelet i ndershem, i paster, shqiptar.
      Varet pra si e sheh ceshtjen. Gjithsesi po te kisha nje nick si i juaji th dh th vallahi une s’do insistoja shume mbi problemin e emrave.

  8. Po kush e vuri ne diskutim se Lumja eshte i ndershem dhe i paster si shqiptar, nuk me thua? Une? Jo, me siguri. Po ta kisha bere do kisha nderruar pseudonimin se do me paragjykonin arsyet, sic edhe me vute ju ne dukje. Eshte vete Pashai qe kerkon te zhgradohet per te gjetur nje pike referimi me origjinen, qe duke u nisur nga mbiemri i tij veshtire se mund te verifikohet si e paster shqiptare. E kam fjalen mbiemra si ky i perkasin nomenklatures osmane, e cila ne mos tradheton nje rrenje etnike te dyshimte, medoemos na sjell para syve nje zgjedhje te bere qemoti. Prandaj vete Pashaj ndjen keqardhje per veten dhe pasqyra qe ai zgjedh jane himarjotet e dikurshem qe si Gjin dhe Bue me sa duket bene nje zgjedhje te ndryshme nga ai. Dy shqiptare te ndryshem pra, ose qe sillen ndryshe e per pasoje ndryshojne aq sa edhe largohen nga njeri-tjetri. Ndoshta duhet te mesojme qe identiteti strehoet me mire te Kultura sesa tek etnia pse keshtu do shpetojme njehere e mire nga njeri-tjetri dhe nga iluzionet e nje solidariteti qe nuk ka me premisa per te vijuar te ekzistoje. Une nuk kam asnje problem pse himarjotet deklarohen sot greke, thjesht nuk jam dakord ta referojne kete si identitet ekskluziv historik se keshtu thjesht shfaqen shqiptare, pra deshmojne tregtine e identitetit qe nuk eshte me kauze, por interes. Nga kjo e fundit mos do kuptuar edhe dukuria qe i djeg Pashait, si mbiemer?
    Kete te nick-tim nuk e kuptova dot dhe aq mire, ty cfare problemesh te krijon? Mua kjo e folur e jotja me nxit dyshimin se ti je moshe e vogel nga Tirana. Apo e kam gabim?

  9. Aha juve kuptoni shpejt kur jua shpjegojne gjate. Por le te jemi akoma me te qarte. E lame tek nje femije nga Tirana, nje femije do e shihte kete histori ne formen e nje fabule si me poshte.
    Nje lab del per gjah dhe vret nje derr te eger me ciften e vet. E merr derrin dhe shkon tek sheshi i fshatit per tu mburrur – E vella e kam mbytur derrin te gjalle pa perdorur ciften fare, me duart e mija – Ne fakt e ka vrare me cifte por per tu mburrur e per ti lene te habitur degjuesit, vendos veten ne pozite te veshtire. Kuptohet qe s’behet fjale fare per ndonje ndjenje turpi por per mburrje te paster.

    Tani, kush eshte sqarimi dhe morali i fabules.
    Fshatari ne fakt eshte Pasha, derri eshte himarjoti grekofil dhe ciftja eshte ceshtja e emrit ndersa Morali – Sheh ndonje ndjenje turpi ti ketu se une s’shikoj !! Ose, – kur e ke nickun nje fjale greke, pse fut hundesh ne ceshtje mbiemrash shqiptare ??

    Me serozisht. Nuk them se menyra ime e te parit te gjerave eshte ajo e sakta, por se mund te spekullojme sa te duam mbi ndjenjat e Kolonelit, ato vetem Koloneli i di.

  10. “A nuk e kapërcejmë këtu kufirin midis historisë dhe mitit, sa kohë që duam ta zëvendësojmë prejardhjen reale me atë fiktive, ose të imagjinuar?”

    Po cila është prejardhja reale dhe ajo e imagjinuar?

    1. Reale është që shqiptarët e sotëm, të gjithë, janë edhe produkte të 5 shekujve përkatësi në Perandorinë Osmane. Disa e trashëgojnë këtë në mbiemrat, të tjerë në komplekse inferioriteti, të tjerë akoma në dëshirë për shpagim. E imagjinuar, përkundrazi, është iluzioni, madje ideologjia, që e mendon shqiptarinë si mishërim të mbijetesës. Në biologji, kjo do të ishte sikur ta identifikonim një qenie të gjallë me sistemin e vet imunitar.

      1. mirë o Xhaxha, nëse e vëmë këtë rastin dhe çka keni thënë më lart, përballë me rastin e Himarës, të parë nën këtë këndvështrim, atëherë i bie se gjithë historianët shqiptarë, do të kenë të drejtë të flasin për “identitetin real (historik) të Himarës – duke quajtur atë grek si fallco dhe të imagjinuar.

        Po ky nuk ishte rasti tek tema e mëparshme, apo jo?

        Unë besoj se ideja që identiteti është dinamik, dmth i ndryshueshëm, ishte tejkaluar në këtë blog, prej autorëve të tij të paktën.

        Përse identiteti real i shqiptarëve, duhet të jetë ai i pjesëmarrjes në PO, dhe jo ai i luftës ndaj PO, kur kjo e fundit rezultoi dhe në krijimin e shtetit modern shqiptar? A nuk po bini në të njëjtën grackë të identitetit statik historik, atij për të cilin kritikonit historianët shqiptarë në përqasjen e tyre ndaj Himarës?

        Qarku kohor i 500 vjet historie nën PO, ka mbaruar para rreth 100 vjetësh. Kemi 100 vjet si shtet shqiptar që jetojmë me identitet të ri, të riformatuar. A po pranojmë se identiteti është dinamik, në parim?

        Po vetë identiteti i përftuar si nënshtetas të PO, a nuk ishte ai vetë i mbishtresëzuar tek një tjetër identitet pararendës? A duhet mohuar ideniteti pararendës dhe për çfarë arsye? Përse duhet përqafuar VETËM identiteti osman?

        Unë këtë çështje e shikoj kështu:
        Ka një ndërgjegjie kolektive e cila ndikohet nga shumë arsye dhe që tenton të shkojë drejt një identiteti të ri herë pas here. Në periudhën e tanishme gjendemi në një moment të tillë, kur ky ndryshim identitar është jashtë mase i dukshëm. Vini re që nga ndryshimet e emrave, si ato të greqizuara, edhe ato të evropianizuara. Madje edhe tentativat për çmitizime që këtu kanë qënë jashte mase të preferuara, janë një tentativë më vete për të ndryshuar identitetin kolektiv.

        Është diçka normale. Siç do konsiderohej normale dikur, para 200 vjetësh që një shqiptari të ri, t’i vihej një emër karakteristik osman, ashtu tani konsiderohen normalë emrat që mbajnë shtetasit evropianë. Siç i ndryshonin atëherë (ma do mendja) shqiptarët emrat, ashtu po duan t’i ndryshojnë edhe tani. Siç mund të ndjente turp dikush për emrin e vet paraosman, ashtu ndihet për emrin osman sot.

        Moralisht kjo gjë nuk ka pse të jetë e dënueshme. Koloneli mbase e ka emrin “Myslym Pasha”, po nuk ndihet as si Myslym, as si Pashë. Emri që mban nuk i përgjigjet identitetit, ndërgjegjies që ndjen. Ka të drejtë po deshi, ta refuzojë. Fundja, ia dhanë, nuk është se e zgjodhi vetë.

        1. Po e nis nga ndërrimi i emrit – që lidhet edhe me çështjen e identitetit dinamik.

          Emri që ka secili, nuk funksionon vetëm si kod numerik ose numër serial, por edhe nëpërmjet kuptimit që sjell me vete.

          I referohet kulturës, fesë dhe komunitetit; sikurse i referohet familjes ku bën pjesë i emërtuari.

          Ne sot kemi adoptuar strukturën dyshe të emrit: emër vetjak + mbiemër, në të cilën elementi i parë ka më shumë valencë kulturore-fetare, ndërsa i dyti valencë familjare.

          Praktikisht, sa kohë që emrin vetjak na e zgjedhin të tjerët, zakonisht prindërit ose të afërmit, mund të thuhet se në emër bartim të shkuarën familjare, kulturën dhe/ose fenë e të parëve tanë.

          Kushdo mund ta ndërrojë emrin, për arsye të ndryshme: kulturore, fetare, personale. Ndonjëherë ndërrimi i emrit shoqërohet me ndërrim feje, por emri vetë mund të ndërrohet për gjithfarë arsyesh.

          Çfarë ka rëndësi, besoj unë, është që personi ta ndryshojë emrin me dëshirën e vet dhe lirisht, jo i nxitur ose i detyruar nga fanatizmi ose mendjevogëlsia e të tjerëve, ose atyre që e kanë në dorë.

          Një prej personazheve që përmend ti, J., Cat Stevens, ka lindur si Steven Demetre Georgiu (Stefan Dhimitër Jorgji); emri Cat Stevens ishte veç një emër skenik. Kur u konvertua në Islam, ky zgjodhi emrin Yusuf Islam.

          Gjithsesi, ndërrimi i emrit është më se i zakonshëm në botën e spektaklit; çfarë ka vlerë të theksohet, në këtë rast, është se këta njerëz e kanë ndërruar emrin lirisht, jo se u ka ardhur turp për emrin që kanë pasur.

          Këtu vepron edhe një logjikë tjetër: një personazh skenik, ose celebrity, ka një jetë të vetën në sy të publikut që e ndjek, emër i cili nuk ka shumë të bëjë me jetën e tij si individ ose njeri normal – që këtej edhe lehtësia me të cilën pranohet emri i ri.

          Se sa larg është kjo dukuri nga çfarë ndodh me njeriun e zakonshëm, mjaft të përmend çfarë ka ndodhur me Prince Roger Nelson, i cili më parë quhej veç me emrin Prince, pastaj e zëvendësoi këtë me një simbol të pashqiptueshëm; më vonë kërkoi ta quanin “The Artist
          Formerly Known as Prince”, të shkurtuar si TAFKAP, ose edhe thjesht “The Artist”.

          Për ne të tjerët, vdekëtarët, ndërrimi i emrit ka të bëjë zakonisht me konvertimin fetar – po të lëmë jashtë ndërrimin administrativ të mbiemrit për gratë kur martohen dhe marrin mbiemrin e burrit, dhe disa ndërrime të tjera për arsye personale ose kur emri është veçanërisht i shëmtuar ose qesharak (p.sh. Sose, ose Peshk).

          Ky ndërrim vjen e bëhet problematik në momentin kur kërkohet, nxitet, induktohet nga një autoritet i jashtëm; jo sepse emri ekzistues, ose për t’u ndërruar është i shenjtë, por sepse ashtu shkelen disa të drejta të njeriut njëkohësisht.

          Pra akti i ndërrimit duhet vlerësuar për nga liria e zgjedhjes që e shoqëron, jo në vetvete.

          Tani, i njëjti kriter i lirisë së zgjedhjes besoj duhet zbatuar edhe në rastin e Himarës; ku, për mendimin tim, greqizimi është real, ndërsa grekësia imagjinare. Për ta thënë me një metaforë, himarioti mund ta ketë emrin grek, por mbiemrin e ka shqiptar.

          E kam thënë shumë herë se argumenti historik nuk pi ujë, për të zgjidhur çështjen e Himarës sot; u shërben kryesisht atyre që e sjellin, për t’ua konsoliduar rolin prej patriotësh profesionistë, që i kanë dhënë vetes.

          Dhe çfarë ka më rëndësi akoma: atyre himariotëve që po greqizohen, nuk është se u vjen turp ose rëndë nga përkatësia e tyre e dikurshme në shqiptari; ata thjesht po zhvendosen drejt një identiteti tjetër, për arsye të njohura, prej të cilave nga më kryesoret është dështimi i shtetit shqiptar.

          Me fjalë të tjera, ata nuk po bëhen grekë sepse besojnë që kanë qenë grekë; ose nuk frymëzohen në këtë gjakim nga ndonjë mit i origjinave ose ndonjë vizion i mitizuar i historisë së tyre.

          Rasti i kolonel Pashës ndryshon. Sikur ky zotëri të shkonte nesër dhe ta ndërronte emrin në Tanush Bua ose në diçka tjetër mesjetare arbërore, askush nuk do të duhej ta qortonte. Por ky emrin nuk e ndërron; vetëm deklarohet se i vjen rëndë për konotacionin osman që ia bart emri me vete.

          Kjo nuk do të thotë se ne, si shqiptarë, përkatësinë e dikurshme në Perandorinë Osmane ta bëjmë strumbullar të identitetit tonë; por vetëm ta pranojmë pa komplekse e pa u ndier ngushtë, sepse komplekset pengojnë ku e ku më shumë se ndonjë mangësi ose inferioritet që kemi trashëguar prej atyre kohëve.

          Por le ta themi hapur: sot në Shqipëri, kur flitet për Perandorinë Osmane dhe trashëgiminë e saj, sytë do të kthehen nga shqiptarët myslimanë; të thuash përkatësia jonë e dikurshme në atë perandori u detyrohej këtyre dhe vullnetit të këtyre.

          Kjo nuk është as e saktë madje: trashëgimia osmane përcillet njëlloj edhe nga komunitetet e tjera, të krishterët ortodoksë dhe të krishterët katolikë. Këtë çdo njeri i mësuar mund ta marrë me mend vetë, pa ndonjë mundim të madh intelektual.

          Prandaj unë besoj se zhurma që bëhet në mediat në lidhje me Perandorinë Osmane ka të bëjë, drejtpërdrejt, me një dëshirë për të mbjellë një ndjenjë faji permanente ndër myslimanët dhe për t’i bërë këta të ndihen qytetarë të dorës së dytë, në vendin e tyre; duke përfituar nga koniunkturat politike dhe kulturore – të tilla si qasja e Shqipërisë me BE nga njëra anë dhe lufta kundër terrorizmit nga ana tjetër; edhe pse të dy këta faktorë nuk kanë ndonjë lidhje me çfarë do dhe çfarë bën komuniteti mysliman në Shqipëri si komunitet.

          Ti J. e mban mend, besoj, se çfarë ndodhi këtu në blog kur unë ngrita zërin, kohë më parë, kundër diskriminimit të vllehëve nga disa qarqe në Shqipëri dhe në Kosovë.

          Bajgat që u hodhën kundër meje në atë kohë i gjen sot e kësaj dite në Internet, mjaft të kërkosh.

          Mirëpo pozicioni im, në këto çështje, kërkon të jetë gjithnjë kundër diskriminimit të grupeve dhe komuniteteve për çfarë këto grupe janë; ndonëse ka njerëz që, pse kokëtrashë ose provokatorë, ende më quajnë “vllah” e që nesër do të më quajnë “islamik”.

          1. “””Emri që ka secili, nuk funksionon vetëm si kod numerik ose numër serial, por edhe nëpërmjet kuptimit që sjell me vete.””””

            shumë e drejtë dhe shumë e pranueshme kjo gjë. Nuk jam aspak kondra.

            Shumë në rregull dhe të tjerat më poshtë, mendim cazë të ndryshëm kam në disa pika, po gjithsesi…

            kur shkojmë këtu:
            “”ata thjesht po zhvendosen drejt një identiteti tjetër, për arsye të njohura, prej të cilave nga më kryesoret është dështimi i shtetit shqiptar.””

            Atëherë unë me të njëjtën llogjikë do të thosha, madje edhe jam i bindur për këtë, se:

            Po vërehet një tendencë e sotme përgjithësisht, për tu vënë pinjollëve të rinj të çdo familjeje emra “modernë”, të cilët janë ca të ndryshëm prej emrave të paraardhësve të tyre, emra të cilët përmbanin një konotacion të lidhur me të kaluarën dhe ndikimin osman në këto troje.

            Ky ndryshim i referencës kulturore, nga e kaluara me sytë drejt Stambollit, në të ardhmen me sytë drejt Brukselit, është arsyeja kryesore e këtij ndryshimi identitar. Arsye dytësore mund të gjendet shumë. Por arsyeja kryesore është kjo, dhe është një tendencë e sotme, moderne, e pakundërshtueshme.

            Një tjetër problem që kam unë është që në mënyrë inkoshiente, ju e merrni si të dhënë të parë, dhe si të tillë të pandryshueshme traditën e vënies së emrave. Traditë e cila ka qënë e ndryshueshme vite më parë. Sigurisht e largët, por e ndryshueshme. Dhe rishikimi historik i trajtës personale të kësaj tradite, nuk është aspak i dënueshëm.

            Çfarë lidhje mund të ketë një njeri si koloneli me emrin që mbart? Myslym Pasha i thonë. Besoj se që të thotë çka tha, nuk ndihet as si Myslym (ndoshta nuk e praktikon fare fenë islame, ose është bektashi), dhe nuk e njeh kush për Pasha të ndonjë vilajeti. Atëherë, ky kostum, kjo veshje identitare e tij, nuk përkon me kulturën e sotme që ai ka dhe mban. Dhe një gjendje e tillë, mospërputhjeje, midis emrit dhe identitetit real, është një arsye për ta tranformuar identitetin emëror dhe për ta përshtatur atë me identitetin real.

            Nuk ka ndonjë forcë aq të madhe (brenda dështimit të pranueshëm të shtetit shqiptar), e cila të kërkojë dhe të mundet të arrijë në ndryshim të identitetit emëror. Ndryshimi i identitetit emëror, ka si arsye de-osmanizimin e identitetit shqiptar. Shkëputjen e lidhjeve të tij me kulturën osmane etj.

            Kjo del të jetë arsye po aq e pranueshme, aq sa greqizimi i himarjotëve, të paktën përsa më përket mua. Edhe është po aq reale.
            Cilat janë lidhjet reale të shtetit dhe kulturës shqiptare me atë të sotmin osman? Ska ndonjë të tillë.

            Për më tej…
            Xhaxha, një vend i caktuar ecën sipas një politike dhe një vizioni të caktuar. Kjo rregullohet brenda komunitetit të shtetasve dhe komuniteteve më të vogla përkatëse.
            Tani për mua, vizioni që po ndjek dhe duhet të ndjekë shteti shqiptar, është ai i vlerave që përfaqësohen nga vendet evropiano-perëndimore. Në letër, këto vlera përfaqësohen më së tepërmi prej të drejtave qytetare dhe civile, duke njohur praktikimin dhe të drejtën e çdo besimi. Për shkak të konflikteve midis dy kulturave, si asaj perëndimore me atë lindore, ky dy fronte të dy feve të ndryshme po përplasen (deri diku) me njëra tjetrën, atëherë do të ketë ide të tilla si kjo që përmendni, por të vlerës dytësore të cilat gjithashtu do përplasen me njëra tjetrën. Mirëpo procesi është i pakthyeshëm dhe ai duhet të ndjekë një rrugë të caktuar historike, të cilën po e ndjek.

            Këtu jo shumëkujt i intereson, as duhet t’i interesojë vizioni i minoritetit grek në Shqipëri ta zëmë, i cili legjitimisht (sipas tij) do të kërkojë që Shqipëria të ketë marrëdhënie më të ngushta dhe të privilegjuara me fqinjin e jugut. Këto lidhje do të hasnin në kundërshtimin jo vetëm të shumicës së shqiptarëve, por edhe të vetë rrjedhës historike nga ku po ecën kahu i zhvillimit.

            Nën të njëjtin kontekst, marrëdhënia e komunitetit myslyman shqiptar që sipas mendimit tim, derisa të kemi një rregjistrim të denjë të popullsisë, duhet ndarë në komunitetit nominal myslyman dhe në komunitetin gjenuin besimtar myslyman, nuk do të varet nga mënyra sesi ndihen, apo nga mënyra sesi “disa persona apo forca të mëdha” i bëjnë të ndihen, por nga aftësia e tyre për të gjeneruar kulturë dhe për të prosperuar nga ana ekonomike. Nëse parimet e shoqërisë së sotme janë të lehta dhe të afërta për tu kuptuar dhe integruar ndër ta, atëherë nuk do të kenë asnjë lloj problemi.

            Pra ky problem, shfaqet si problem fiktiv.

            Tek puna e akuzave së fundmi, po, atë rastin e mbaj mend. Unë nuk mund të bëhem palë me ndonjë akuzë për aq sa ju njoh, mendimi im personal do të ishte veç, se të qënit avokat i çdo çështje pakice, apo problemi, është barrë e rëndë që keni marrë përsipër.

            Parimisht, është roli që duhet të ketë çdo njeri i denjë për tu quajtur intelektual, por praktikisht ndonjëherë mund të kthehet në një pozicion komod të qortuesit nga lart, i cili nuk merr përsipër të ofrojë zgjidhje të problemit, veç parashtrimit të tij.

      2. Të shtoj edhe diçka, ka shumë personazhe nga bota e politikës, kulturës, arteve të cilët për arsye të ndryshme kanë ndërruar emrin dhe identitetin e tyre.

        Ndër këta mund të përmend:
        Këngëtarin e mirënjohur Cat Stevens që u bë Jusuf Islam.
        Boksieri me famë botërore Cassius Clei, u bë Mohamed Ali. Malcolm X, nuk ishte emri që ka patur fillimisht ky personazh. U quajt X duke u justifikuar se do të mbante këtë “shenjë” deri sa të gjente identitetin e tij afrikan. Nuk dëshironte të mbante emrin që i kishin vënë skllavopronarët paraardhësve të tij.

        Nga të tjerë njerëz të njohur që kanë ndryshuar emrin e tyre mund të përmend Bob Dylan dhe Ben Kingsley. etj etj mund të gjesh sa të duash.

        Secili ka pasur arsyet e veta.

        1. Jam shume dakort me ty J kur thua se secili per arsye te ndryshme dhe me vullnetin e tij te lire mund te nderroje emer dhe identitet sa here qe ta shohe te udhes dhe rastet qe ti ke permendur mesiperm jane pjese e normalitetit te nje shoqerie te hapur dhe te lire ne kontekstin shqiptar ndryshon pak muhabeti sepse siç edhe Xhaxhai e permend diku me siper muslimanet apo ata qe rrjedhin nga familje kulturalisht te tilla po frustrohen dhe kastrohen dita dites si nga Akademia ashtu edhe nga mediat apo edhe nga zera autoritare jozyrtare qe ta leshojne identitetin e tyre islam. Kjo nga njra ane ka prodhuar shume tipa si Pasha qe e kane per turp te identifikohen me ate qe u ka lene ne trashegim brezat e meparshem por nga ana tjeter kam frike se do te ngurtesoje dhe ekstremizoje nje pjese te mire te muslimaneve praktikante pa te cilet duam apo sduam nuk ka Shqiperi.

  11. Pertoj te hyj ne keto çeshtjet e Myslymit dhe Pashait, gjera teper te merzitshme per mua. Por thjesht po marr shkas nga nje vezhgim ketu, qe dikush dikur ka qene cilesuar (kuptohet ne menyre zhvleresuese) si vllah.

    Ne botekuptimin tim, nuk ka as vllehe, as greke, as malazez apo tjeter, por ka thjesht qytetare shqiptare. Le te themi me mire se i perkas rrymes republikane franceze, me te mirat dhe te keqijat e kesaj.

    Ka qytetare shqiptare qe, ne nje çast te percaktuar te historise, jane gjendur ne kufinjte territoriale te nje shteti qe quhet Shqiperi. Qe ketu, te gjithe te “ngecurit” brenda ketyre kufinjve kane qene te detyruar nga qejfi apo nga halli qe te lidhen se bashku per te ndertuar nje jete te perbashket. Shkurt, nje shtet eshte nje beselidhje mes qytetareve te vet per te ndertuar nje te ardhme te perbashket.

    Mbyllja ne komunitete, mbyllje e tipit : jam vllah prandaj mendoj keshtu, jam grek prandaj flas ashtu, jam shqiptar prandaj kerkoj kete, eshte shterpe dhe pa te ardhme. Por ajo e ka gjithmone nje shkak : friken ndaj te huajit, friken nga atij qe eshte shume, friken nga jo-une.

    Kam degjuar nganjehere se Lubonja flet ashtu si flet ngaqe eshte vllah. Dhe se vllehesia do te ishte nje cilesi qe bien ndesh me shqiptarine. Per mua, keto jane gjepura. Nese Lubonja flet nganjehere kodra pas bregut, kjo nuk vjen ngaqe ai eshte vllah, por thjesht ngaqe aq e ka hapin.

    Megjithate, kjo nuk duhet ta erresoje faktin qe grupe te ndryshme etnike apo gjuhesore te kene dallime nga njeri-tjetri. Le te jemi te qarte : te gjitha keto dallime nuk kane asgje gjenetike apo ku e di une çfare. Ato jane thjesht kulturore. Nje kulture prodhon me shume keshtu se ashtu, mbeshtillet rreth nje fjale dhe jo nje tjetre, eshte me gjaknxehte apo me trime. Te gjitha keto kane shpjegime kulturore, gjeografike, historike.

    Dhe ketu, nuk eshte fare per turp qe te diskutohet apo reflektohet qe pse disa grupe popullsish u lidhen me teper me komunistet, perse disa grupe te tjera nuk durojne asgje mbi krye, perse disa te tjere kane marredhenie te ngushta me parane, e keshtu me radhe.

    – Perse çifutet kane nje “shqise” te gjashte qe i ben te jene tregtare te suksesshem ?

    – Perse vllehet, krahasimisht popullise, ishin me te perfaqesuar ne organet e komunizmit ?

    – Perse katoliket shqiptare ishin te ftohte ndaj komunizmit ?

    – Perse vlonjatet (apo leberit) jane te veshtire ne komunikim ?

    – Perse jane te pafjale malesoret e maleve ?
    _____

    Keto pyetje ekzistojne gjithandej :

    – perse bretonet e Frances jane me kokeçare dhe kokeforte se te tjeret ?

    – Perse jugoret e Marsejes jane llafazaner qe s’iu pushon asnjehere ?

    – Perse auvergnatet jane koprace te medhenj ?

    – Perse parizianet jane spurdhjake te ftohte ?
    _____

    Shkurt, tjetri nuk duhet fyer ngaqe i perket ketij apo grupi etnik apo gjuhesor, por thjesht duhet perpjekur te gjendet qe perse shfaq ai disa sjellje te parashikuara ? (Sidoqofte, mund te besh vezhgime sa te duash, sjellja e nje individi ka gjithmone nje shkalle paparashikueshmerie).

    1. Saktësim: mua nuk më quajtën vllah për të më poshtëruar; por vetëm ngaqë, për një soj mendjeje shqiptari, vetëm një vllah mund t’u dalë vllehëve në mbrojtje. Katundarizëm 24 karat, por jo doemos diskriminim.

  12. ”’Unë besoj se ideja që identiteti është dinamik, dmth i ndryshueshëm, ishte tejkaluar në këtë blog, prej autorëve të tij të paktën. ”’

    J. problemi ne thelb eshte qenia apo ardhmeria. Identiteti historik bazohet mbi qenien, identiteti dinamik mbi ardhmerine.
    Metafizika (rendom filozofia) bazohet mbi qenien (Parmenidi;qenia eshte), sofistika (rendom anti-filozofia) mbi ardhmerine( Giorgias, asgje s’eshte). Ka pas edhe filozofe te tjere qe kane pasur ide origjinale si Hegeli qe thosh se qenia dhe ardhmeria jane e njejta gje (shpirti,fryma e botes) apo Niçja qe thosh se ardhmeria shkon drejt qenies dhe qenia drejt ardhmerise (rikthimi i perjetshem i se njejtes).

    Tani njeriu qe s’do te bjere ne kontradikte me ç’ka thene, perpiqet te mbaje si baze nje qendrim:

    1- Metafizika klasike (Parmenidi,Platoni,Aristoteli) ku bazohet edhe mendimi kristian skolastik:
    Qenia eshte dhe nuk mundet mos me qene.

    2- Sofistika, ku gjithçka ndryshon, prandaj asgje s’eshte, nuk ka objektivitet por subjektivitet, njeriu eshte ai qe do te jete, çdo njeri ka te drejte se e verteta objektive nuk ekziston.

    3- Metafizika e Hegelit, qenia dhe ardhmeria jane e njejta gje, me origjine mendimin e Eraklitit- gjithçka eshte ardhmeri, por ardhmeria krijohet nga 2 pale qe jane ne konflikt-, ketu bazohet edhe dialektika hegeliane (Niçja ne thelb thote te njejten gje, me rikthimin e perjetshem te se njejtes, ku e ardhmja paraqet gjera qe kane qene).

    Keto 3 alternativa mund te reduktohet ne 2, pasi edhe Hegeli pranon qe qenia eshte( perfaqeson metafiziken moderne me baze ate klasike), keshtu qe kemi:

    1- Metafizika(klasike e moderne), ku qenia eshte.

    2- Sofistika, qenia nuk eshte.

    Tani, kemi nje kundervenie midis:

    1- identitetit historik, ku qenia eshte.
    2- identiteti dinamik, ku qenia nuk eshte.

    Momentin e zbutjes dhe ‘sintezes’ e garanton Hegeli me dialektiken e tij, por identiteti dinamik qe nuk konceptohet sipas Hegelit eshte sofizem i kulluar(sot ka nje rehabilitim te jashtezakonshem te sofistikes, per shkak te relativizmit te thekur ku jeton shoqeria).

    Dua te them, se teza e identitetit dinamik jo-hegelian te çon vetvetiu ne kontradikta, per shkak se ardhmeria pa qenien eshte nje hipoteze kaotike qe bazohet tek subjektiviteti.

    Mua me terheq jashte mase, ideja se qenia eshte, por pranoj zbutjen hegeliane, dmth identiteti historik eshte por ka elemente dinamike qe duhen marre parasysh.

    Keshtu, kemi vertet ‘shtresa’ identitare, ku ai myslyman perfaqeson nje te tille, por edhe ai kristian perfaqeson nje te tille, dmth jane elemente dinamike qe duhen marre parasysh, por ama qenia shqiptare eshte, dmth nuk ka fare shpresa ti afrohesh ndonje te vertete pa u hedhur ne histori.

    Kur ai miku nxorri shprehjen feja e shqiptarit eshte shqiptaria, tha diçka ne thelb shume te thjeshte, tha qe esenca(qenia) e shqiptarit eshte qenia shqiptare.
    Tani katoliket thone qe esenca(feja) e shqiptarit eshte katolicizmi apo kristianizmi.

    Identiteti dinamik jo-hegelian, nuk pi uje perballe nje pohimi te tille, prandaj detyrimisht do shkosh ne histori.

    Shiko me ca lozet nga ana e katolikeve, esenca kristiane heret a vone do fitoje, se ardhmeria e shqiptareve lidhet me Europen kristiane, keshtu qe qenia dhe ardhmeria do perputhen, keshtu shqiptaret do hyjne perseri ne racionalizmin historik, pasi islamizmi perfaqeson nje aksident historik.

    Por ky kendveshtrim ka qene i njohur ne Europen e shek 19 e fillim shek 20, ku shqiptaret meqe myslymane jane aksident historik, keshtu qe si te jene si te mos jene (dmth te ndahen mes fqinjeve) nuk ka ndonje problem.

    Identiteti dinamik o J. eshte si puna e atij qe pi alkol per tu ngushelluar, per t’iu dukur jeta me e shtyshme.

  13. Shembujt pafajesues te ndryshimit te emrave qe jane marre ketu, jane ose te ndryshimeve pas konvertimit fetar (Cat Stevens, Cassius & Malcolm) per t’u integruar ne traditen e nje libri te shenjte emrash, ose te ndryshimeve pas “konvertimit” ne personazh skenik, (Bob Dylan) per t’u integruar ne gramatiken e neoneve te billboards-ve.

    Rasti i Pashait qe turperohet me emrin e vet 50 e ca vjecar, e me mbiemrin e vet disa here me te vjeter, ashtu si edhe raste te tjera te formalizuara ndryshimi emrash, kur nuk kane te bejne me konvertim fetar apo me strategji spektakli, kane te bejne ose me deshire per t’iu perfshire nje konteksti moderniteti, ose me akomodimin e racizmit kulturor dhe pranimin e akuzes per tradheti te trashegueshme proosmane.
    Keshtu kemi raste konvertimesh te sinqerta kur njerez ndryshojne emrat apo kemi te panumert raste vajzash e djemsh te botes se spektaklit, por edhe te spektaklit politik, qe kane zgjedhur tinguj evokative e rinues per emrat e tyre te rinj publike: por kemi edhe raste si Shaban Sinani psh., enderrimin me ze te larte te te cilit per t’u quajtur Shabat, e ka regjistruar para ca muajsh ky blog.
    Rasti i kolonelit Myslym Pashaj, nuk eshte rast konvertimi fetar, as teknike per makiazh fonetik e lifting skenik, por eshte thjesht perbrendesim i stigmes kulturore, pranim i pabarazise dhe kriminalizmit te emrave qe vijne prej njeres prej nen-traditave tona kulturore historike, asaj te padenjes.

    Emri Gjin qe e lakmon per shqiptar Myslymi, po ashtu si vete emri i Myslym, jane dy njesi qe deshmojne dy caste te ndryshme historike konvertimi ne fillesat e veta, kurse tashme jane thjesht pjese te mozaikut te tradites, teknikisht te barazvlefshem, po aq shqiptare e jo shqiptare te dy. Emrat e krishtere dhe myslimane te tradites sone, jane shpesh kopje kreative dhe te lokalizuara prej traditave burimore nga keto rrjedhin: bie fjala Gjin apo Qemal kane tinguj te pashqiptueshem dot si ne traditat burimore, ashtu edhe ne ato percjellese te ketyre emrave; Ndue e Mero apo Brace e Laze apo Kico, jane shkurtesa tashme gati krejt shqiptarizuese.

    Dikush ketu siper, me shume se nje here ka kerkuar te transportoje ne menyre absurde kompleksin e Pashait edhe tek ai qe e shpotit kete kompleks, pra tek autori kryesor i ketij blogu. Keshtu mbiemri i autorit (xhaxhait) cilesohet si “aspak shqiptar” dhe kjo provokoka ziline e tij per mbiemra te tjere tamam shqiptare. Me duket joetike te abuzosh me nje person publik ne pozita anonime, ne kete rast t’i problematizosh mbiemrin, pa dhene per shqyrtim edhe mbiemrin tend, qe ta hetojme pse qenka me shqiptar ky; po gjithsesi ne blogosfere, etika perhere eshte efekt anesor.

    Konkretisht mbiemri “Pashai” me te cilin trishtohet koloneli nen vezhgimin e Xhaxhait, ka origjine te huaj si nje mori e pafundme fjalesh qe ne i kuptojme e perdorim shqip, perfshi edhe si mbiemra; gjithe puna eshte te verejme pse klima kulturore e politike e sotme shtyn njerez te kriminalizojne emrat e mbiemrat e tyre, per te cilet nuk bartin ndonje merite a faj personal. Rexhep Qosja ne nje shkrim te vetin pershkruante sesi gazeta “Korrieri” (ne kohen kur ishte e madhe, me Fevziun & co) hapej vite me pare me nje editorial kritik ndaj qeverise se kohes, per shkakun se ne qeveri gjendej ministri i jashtem me mbiemrin Islami (por me emrin Kastrioti), e ky mbiemer nuk i ndihmonte, sipas gazetes, integrimit te Shqiperise ne Europe… Sipas nje editoriali ne nje gazete qendrore per kohen, shqiptari me mbiemer “joeuropian” duhet fshehur gjekundi; duhet te merret me bujqesi mbase, por jo me politike, e larg qofte te jashtme. Ne demonstrata e MJAFT-it, gruaja Xhoane e Fatos Nanos, mbiquhej Xhemile ne pankarta, si gjyshet e shume prej nesh: vetem e privuar nga emri perendimor, vetem me shnderrimin ne orientale mund te tallej me lirshem nje Xhoane! Po keshtu para disa kohesh, Mero Baze per t’u kritikuar, riemertohej nga agjitatore te PS-se si Ymer Abazi. Artan Lame pardje ne nje shkrim, na kujtonte kohen kur Berisha sulmonte Ilir Meten duke e quajtur…Metullah! Komente ne gazeta e forume gjate kohes kur u hoq emri Ismail Qemali nga universiteti I Vlores, mbeshtetnin me entuziazem zevendesimin edhe me tej te emrave orientale ne institucionet tona. Nderkaq qe shkruajme ketu, nuk dihet sa ka vajtur numri i anetareve te faqes se Facebook-ut, qe propozon te hiqet emri Skenderbe e te perdoret vetem Gjergj Kastrioti…
    Klima e talljes dhe kriminalizmit te emer/mbiemrave “osmane”, kalon pertej odave e uebsajteve te urrejtjes, dhe hyn edhe ne mainstream, per te ndare shqiptaret sipas emrave, ne te volitshem apo jo per integrim, ne te pershtatshem apo jo per te merituar kombesine apo normalitetin. Diskursi i tehuajsise dhe tradhetise historike te “muslimaneve”, qe e gjen te lulezoje ne web, komenton e reflekton shfaqje me te permbajtura te tij ne media tradicionale e ne ligjerimin publik. Interesante eshte se kjo tendence ka shume pak te beje me fene, sepse nuk i adresohet besimtareve, por emer-mbajtesve “muslimane”. E kur njeriut i kriminalizohet mbiemri i trasheguar, kjo eshte gati 100% e njejte me kriminalizimin e ngjyres se lekures: ne te dyja rastet kemi te bejme me kriminalizim te nje dickaje te lindur bashke me individin. Ndryshe kete e quajme racizem.
    Ky kriminalizim brendesohet dikur nga te stigmatizuarit prej diskursit dominues te kundershtise me orientin, dhe pastaj i hyjme fantazive te Majkell Xheksonit.

    Keto ndryshime ne veteperceptimin e shoqerise, ky racizem pergjysem i fshehur, reflekton patjeter kahjen e diskursit mbizoterues ne vend, thurur midis servilizmit ndaj te huajve te fuqishem e mitologjizimit te historise, te cilat shpien vetiu ne ideologjizimin e perkatesive te lindura, dhe keshtu ne shkelmimin e themeleve te shqiptarise, e cila kur u themelua politikisht, pranoi si te barabarte gjithe emrat e mbiemrat e perkatesite. Kuptohet qarte se destabilizimi i shqiptarise permes hierarkizimit te identiteve e perkatesive te lindura kulturore, eshte racizem dhe duhet denuar me force. Ky rrezik shmanget pikerisht duke kritikuar prirjet supremaciste e partikulariste, ne cdo forme qe te shfaqen, per sa kohe ato sjellin destabilizim, fillimisht simbolik. Sa me ne siperfaqje te shoqerise, sa me prane pushteteve te shfaqen keto simptoma, sa me teper te propozohen si “normale”, aq me shume duhen kritikuar; pa harruar sigurisht denoncimin e po ketyre fenomeneve edhe ne margjina, ku shfaqen edhe me ashper.
    Mediumet ku himnizohen perdrejt a terthoras partikularizmi perjashtues regjional/religjioz, duke i propozuar ne kurriz te figurave kombetare, ne kurriz te nacionalizmit e integrimit europian, jane mediumet te me respektuara ne vend: qe nga organet me te medha te shypit, institucionet kryesore kulturore e deri tek tribunat presidenciale. Dhe sic merret me mend e sic shihet nga levruesit e ketyre zhanreve, keta nuk kane fare lidhje me ndonje spiritualitet fetar, por me nje komposto resentimentesh komunitariste paramoderne, historie te tetevjecares apo me nje kalkulim karrieristesh servile ne luften per t’u dukur me perendimore para Perendimit, pra per t’u dukur me katolike se Papa, edhe nese vete kane qene dikur sekretare partie kishaprishes, me emra ENDE muslimane.

    1. …”Konkretisht mbiemri “Pashai” me te cilin trishtohet koloneli nen vezhgimin e Xhaxhait, ka origjine te huaj si nje mori e pafundme fjalesh qe ne i kuptojme e perdorim shqip,..”

      Pasha eshte fjale me origjine persiane : pa + shah = kembet e mbretit.
      Konotacioni ushtarak filloi me Kserksin, i cili sherbimet e ndryshme te administrates se tij shteterore i emeroi duke u bazuar ne funksionet e pjeseve te trupit te njeriut.

    2. Po çfarë do të thuash te paragrafi i parë bre Gjolekë? Se ata personat e përmendur janë moralisht më lart, se koloneli e zëmë?

      “të integrohesh në traditën e emrave të një libri të shenjtë”?

      çfarë klisheje e stërlodhur dhe shumë e mundimshme!

      A thua kaq mjafton për të përkrahur konvertimin dhe njëkohësisht për të hedhur poshtë konvertimin tjetër që nuk synon “traditë libri të shenjtë”?

      Nga ana tjetër duhej thënë që komenti i Pashait për emrin e vet është
      “”thjesht perbrendesim i stigmes kulturore, pranim i pabarazise dhe kriminalizmit te emrave qe vijne prej njeres prej nen-traditave tona kulturore historike, asaj te padenjes.”””

      Ku i gjetët more të gjitha këto? Ku ndodheshin të futura dhe i zbuluat? Hë dhe pak edhe kolonel Pashaj do dalë prej këtij blogu me një profil të detajuar profesional psikologjik.

      Megjithatë, konvertimin e disa prej atyre personazheve të njohura që përmenda më lart, besoj se e keni marrë pak si lehtë. Nuk ishte thjesht përqafim i besimit dhe ndjenjave shpirtërore, por kishte një implikim të thellë politik, sidomos tek Malcolm dhe Cassius.

      Malcolm në të njëjtën mënyrë siç shpreheni ju, i bën të qarta arsyet e X-it në formën e mbiemrit: Unë nuk dua të mbaj emrin që u kanë vënë skllavopronarët paraardhësve të mi. Po të shikohet në mënyrë krahasimore ky pohim, i lidhur me trajtën e disa mbiemrave shqiptarë, duhet të dini: Shumë mbiemra janë vënë në formë arbitrare. Shumë herë mbiemrat janë vendosur prej komunitetit, prej zotëruesve të krahinës, prej karakteristikave të zanatit që mbanin, prej emrit të paraardhësve që me kalimin e brezave merrte formë mbiemërore (si nicku juaj) etj. Aq arbitrarë ishin disa lloje mbiemrash që tregon shumë për mënyrën e përftimit të tyre, sa shteti komunist kishte projektuar një ligj mbi “ndryshimin e mbiemrave ofendues”. Diku në shtyp ishte botuar madje edhe një artikull që thoshte se para vitit 1912, shqiptarët nuk kishin mbiemra. Sa është e vërtetë nuk e di, po jep një lloj ideje mbi formën e përftimit të mbiemrave. Madje kjo përforcohet edhe kur shikon nëpërmjet numeratorit telefonik se cilat janë mbiemrat më të përdorur. Në tre vendet e para ishin: Hoxha, Shehu, Prifti.

      Atëherë, për ju këtu është përgjithësisht i kuptueshëm një konvertim fetar apo skenik, ndërsa rastet e tjera janë të dënueshme. Madje të kërcënueshme me profil të thellë psikologjik për autorin që merr përsipër ta bëjë.

      Dua të kuptoj se ku mbështeteni për ruajtjen e traditës, madje edhe tek hedhja poshtë e mbiemrave që synon të tregojë hedhjen poshtë të një pjese të kulturës?

      Çdokush për mendimin tim ka të drejtë për çfarëdo arsyeje të ndryshojë IDENTITETIN e vet emëror. Dhe përpara se të futeni në të thella për analiza psikologjike, shikoni të merrni parasysh arbitraritetin e vendosjes së mbiemrave, të gjykohet edhe koha në të cilën u vendosën mbiemrat (po të jetonim sot në atë kohë ku fillonte të bëhej identifikimi me emër mbiemër, tjetër trajtë do kishin mbiemrat e sotëm).

      Pas këtij arsyetimi dal në përfundimin se çka ju mbetet për të mbrojtur këtë formë të sotme identifikimi nuk është gjë tjetër veç pranimit të përbotshëm dhe të përgjithshëm që kjo traditë ka patur në vite. Dhe meqë kjo traditë ka qënë e tillë, atëherë çdo përpjekje për ta ndryshuar, sipas mendjes tuaj do të sjellë konfuzion dhe stres.

      Gjoleka duhet të mbetet djali i Abazit, po të kalojnë edhe 500 vjet të tjerë akoma. Gjoleka dhe Abazi duhet të shkëmbejnë njeri tjetrin rregullisht nëpër tavolina, sipas vazhdimësisë së brezave. Kot nuk thotë Douglas Adam: Duhet të ftojmë edhe shimjet në tavolinë, sepse i kemi paraardhës.

      Për rastet e tjera pastaj që përmendni nga bota e shtypit, ato janë raste të veçanta, dhe gjithsesi të dënueshme. Unë mbështet idenë e ndërrimit të emrave, kur secilit ia ndjen mideja ta bëjë këtë gjë, por në asnjë mënyrë kriminalizimin e emrave. Sidomos rasti i Islamit është flagrant. Rastet e tjera përgjithësisht implikojnë në formën e organizmit të PO, dhe nuk janë të lidhura me emrat e përdorur. Ka mungesë sensibiliteti në to, por nuk është fyese për mua t’i thuash Xhoanës Xhemile.

      Të komentoj dhe pak shembullin e fundit të ish-Naserit. Sigurisht ai shkrim ka doza të forta patetizmi. Por patetizmi është i dykahshëm. Patetizmi vjen që në formën dhe arsyen pse i zgjodhën fëmijës së tyre atë emër prindërit e Lisit tashmë. Një situatë imagjinare në të cilën Abdul Gamal Nasser ish president i Egjiptit, konsiderohej një lloj heroi për një pjese të shqiptarëve të Kosovës. Kisha lexuar edhe më parë që ky personazh është arsyeja pse një numër i konsiderueshëm kosovarësh mbajnë këtë emër. Vizioni i prindërve të Naserit shqiptar, nuk përkon me vizionin e tij të sotëm për jetën. Hiqi patetizmin e përshkrimit të situatës, arsyetimi i tij qëndron dhe është i drejtë.

      Unë nuk gjej arsye pse duhet të mbështetemi tek arbitrarizmi dhe fatalizmi i vendosjes së emrave, pa patur mundësi për t’i ndryshuar. Njerëzit, kohët evolojnë. Sot po pranohet deri edhe ndryshim seksi, që mund të realizohet vetëm me bisturi. Dikush nga Steve, do të quhet Eve. Punë e vet. Kur pranohet kjo gjë nga shoqëria moderne, nuk ka vend për mospranim të çdo ideje që dikush ka për veten. Nuk është hedhje poshtë e traditës, por mospërfshirje e saj në një domain shumë delikat, siç është ai personal. Shkurt dikush mund të thotë: Unë nuk dua që identiteti im personal të jetë i lidhur me një event që ka ndodhur këtu e 100 vjet më parë.

      1. “Shkurt dikush mund të thotë: Unë nuk dua që identiteti im personal të jetë i lidhur me një event që ka ndodhur këtu e 100 vjet më parë”.

        Nuk ka asgje te keqe ketu, rrofte vetevendosja!

        Nuk po ngrija moralisht, une si Gjoleke, nje pale arsyesh per emernderrim ne kurriz te ca te tjerave; thjesht po shpjegoja se arsyet pse dikush nderron emer bashke me fene jane te njohura e te pritshme, e nuk jane te njejta me ato te kolonelit Z (po ia respektoj vullnetin e po e bej si Malkolm X), i cili nuk hyn ne katalogun e ngushte qe propozove ti, se as po nderron fe, as po konkuron ne TopFest. Desha te them vetem se nuk e kuptojme dot qendrimin e kolonelit, duke u bazuar ne cdo lloj rasti nderrimesh emri.

        Koloneli ka te drejte t’ia beje qindin emrit e mbiemrit te vet, dhe askujt nuk i ben pershtypje: por ajo cka ben dike tjeter te flase, eshte klasifikimi si “shqiptar” qe ai ben per emrin Gjin, ne kundershti kategoriale jo thjesht me emer-mbiemrin e vet, por me listen e pafund te emer-mbiemrave shqiptare sot, qe jane pjese e tradites fetare muslimane.

        Implikimi eshte shume i thjeshte: emrat e krishtere jane shqiptare, emrat muslimane jane te huaj. Besoj se eshte i qarte kriteri qe po perdoret per shqiptaresi.

        Fondamentalistet kane te drejte te mendojne keshtu, ta quajne te vetmen shqiptari te ligjshme ate te krishteren, por kerkoj leje te mos e besoj kete si normale.

        Nese perpiqemi te kuptojme me pas nese koloneli eshte i vetmi qe problematizon emrat muslimane keshtu, verejme, ne te kunderten, se ai eshte pjese e nje tendence pak me te gjere, te cilen e deshmojne shembujt e kursyer qe kam sjelle, ku emri oriental nis e sherben si stigme a si ves.

        Prinderit e Kolonelit qe ia vune ate emer qe ka apo gjysherit qe zgjodhen “Pashain” ne kohen e formalizmiit te mbemrave, nuk kishin me osmanet mbi koke dhe mund te zgjidhnin emra apo mbiemra te tjere po te deshironin.

        Besimi a bestytnia, kuptimi per historine, nderimi per te paret, presioni social, konformizmi kulturor etj (te gjitha ose disa ose njera prej arsyeve) i kane shtyre ata te bejne zgjedhjet e mesiperme, por nuk ka pasur ndonje presion shteteror per kete pune.

        Bashkemoshatare te kolonelit, me te njejten prejardhje kulturore, quhen edhe Mentor, Uran, Pellumb, Luftetar dhe nuk jane denuar per keto zgjedhje. Gjithashtu krahas funksionalizimit si mbiemra te emrave te zanateve, vendbanimeve, patriarkeve te familjes, pati vendimmarres private, prej te njejtes tradite kulturore me te paret e kolonelit, qe zgjodhen edhe mbiemra si Shkaba, Shkembi (po permend vetem komshinj) etj. Edhe keta, ashtu si ata qe zgjodhen llagapin Pasha, nuk besoj se i denoi apo detyroi njeri. Osmanet jo qe jo (biles “osmanet” ne po ate kohe, ishin te zene me ndyshimin e mbiemrave “orientale” ne vendin e tyre aq sa sot nuk gjen kokerr turku me mbiemer Hasani e Hyseni e si keto).

        Nese disa i kane quajtur femijet me emra “orientale”, e fundit qe duhet besuar eshte se shkaku paska qene konformizmi apo adhurimi per osmanet: me teper duhet besuar shpjegimi fetar e kulturor, them, pa ndonje ideologjizim absurd.

        Lidhja obsesive e besimit musliman sot me “tradhetine” proosmane, nuk eshte as “shkencore” e as e shendetshme politikisht: nuk eshte “shkencore”, sepse sido qe te jete, sot jemi ne liri, dhe gjithkush mund te marre vendime te tjera per veten e vet, te pakushtezuara perfundimisht nga ndonje konspiracion gjysherish, e per aspektin politik, nuk denjoj te jap fare argument, se me duket se fyej bashkebiseduesin.

        Ne te njejten menyre, Naseri qe ka vendosur te behet Lis Bukuroca, eshte ne te drejten e vet te pakomentueshme per ta jetuar ndyshimin e vet deri sa te behet 100 vjec e me tej: ajo cka nuk eshte fare sportive tek Lis Bukuroca, nuk eshte patetika, as lotet e rilindjes ne hije te lisit, por pretendimi se vetem duke u quajtur keshtu clirohet nga perandoria osmane.

        Pra, nese sot ka njerez qe per arsye fetare vendosin serish emra “te vjeter”, apo nuk i ndryshojne me te tjere, keta keshtu po vijokan pushtimin e huaj dhe pushtimi nuk eshte lloj-lloj fjale, por dicka e rende, me duket. Kthehemi edhe nje here tek tropet e tradhetise. Sigurisht bashke me ndryshimin e emrit, Lisi ka te drejte edhe te thote cka thote: une kam te drejte te them se Lisi po fyen.

        Besoj se te kritikosh apo te kundershtosh politizime absurde te emrave e sidomos mbiemrave te trasheguar, eshte tjeter gje, dhe te kundershtosh ndyshimin e emrave e mbiemrave eshte nje tjeter gje.

        Me duket se qartas jam vetem kunder talljes e fyerjes se emrit, jo ndryshimit te tij. Pra edhe nje here, e gezofte emrin e ri kushdo qe e nderron, por pa kriminalizuar, stigmatizuar, tallur emrat e mbiemrat e te tjereve.

        1. Gjolekë, të njohura dhe të pritshme, del shumë afër të jenë = me të pranueshme. Deduktim jo shumë i madh për të arritur nga njëra tek tjetra. Po e kam unë gabim, më korrigjo.

          Preferenca ndaj një lloji të caktuar emri, fshehin ide të tilla. Thjesht pëlqimi apo mospëlqimi i një emri ka një ide të vetën që e ndjek nga pas.

          Nuk mund të mos e shikojë kush trendin e sotëm për emra të evropianizuar. Ky lloj trendi mban brenda vetes mospëlqimin e emrave orientalë. A ndihesh i fyer vetëm prej këtij akti?

          Nuk e di nëse e dallon edhe ti, po unë shikoj një vijë shumë të hollë mes të qënit “politikisht korrekt” dhe “i sinqertë”. Pra nëse nuk gjykohet kush ndërron emrin, këtij nuk i lejohet arsyetimi pse e bën një gjë të tillë. Unë përgjithësisht trendin për vendosje dhe ndryshim emrash, e quaj diçka brenda normales. Arsyet nëse mund të gjesh ndonjë, shumë herë nuk janë të tilla.

          E përgjithshmja e trendit për emra të rinj dhe ndërrim emrash, ndodh në heshtje, pa shumë potere. Shumë herë fsheh dëshirë, urim, apo shkëputje prej traditës së vjetër. Kjo lloj rryme nuk mund të pengohet dot.

          Lisi duhet ta ketë shkruar ironikisht atë shkrimin, vetëm sot e lexova të gjithin. Ajo fraza e “shpëtimit nga perandoria osmane”, ishte çka futa brenda patetikes unë.

  14. Komode do kish qenë vërtet sikur entitete apo formacione të caktuara përgjatë historisë njerëzore të kishin qenë të ekuivalente e si të tilla të lehta për t’u barazvlerësuar.

    Në këtë mënyrë, pra, nëse historia e njerëzore do të ishte zhvilluar në mënyrë lineare, do të kishim pasur vërtet luksin të peshonim dhe studionim formacione e entitete politike të shekullit, III, XIII dhe XIX pa u munduar hiç.

    Problemi qëndron në faktin se, ashtu sikurse vetë natyra njerëzore, edhe historia e prodhuar prej njerëzve nuk është lineare, por variabël në fuksion të ideve, koncepteve, besimeve dhe ideologjive që kanë ndërhyrë dhunshëm në histori duke ia ndryshuar katërcipërisht rrjedhën kësaj të fundit.

    Të përshkruash praktikat klasike të formacioneve të stërmëdha perandorake sikundër Perandoria Romake, Bizantine apo Osmane, me transplante të praktikave moderne, përbën një absurditet të një përmase të atillë, i cili, ose fsheh padituri thelbësore tejet shqetësuese, ose maskon pragrame të caktuara për mbajtur enkas ngrehur keqkuptime masive në mënyrë që historia të përdoret si mjet dhune ideologjike.

    Kolonializimi është një terori politike moderne, e konceptuar për të ndihmuar shtetin modern të shfrytëzojë burimet njerëzore dhe natyrore të trevave të largëta dhe të huaja me shpenzime, investime dhe ndërhyrje minimale.

    Si i tillë, rendi kolonialist i shteteve moderne, lindi pikërisht në opozitë dhe si kundërpërgjigje ndaj rendit të vjetër, ndër përfaqësuesit e fundit të të cilit në Evropë ishin pikërisht Perandoria Osmane dhe Austo-Hungareze.

    Ndryshe nga shtetet kolonialiste, rendi i vjetër i formacioneve të mëdha perandorake heterogjene përfshinte, nëpërmjet ngadhënjimit, treva dhe popullata të mëdha brenda formacionit të madh shtetëror, gjithë duke garantuar për këdo dhe gjithçka një korpus ligjor thelbësisht të pandryshueshëm në kohë dhe hapësirë.

    Rendi i shtetit moden, i përftuar tashmë sajë ideologjisë si një formacion kombëtar homogjen, iu kundërvu me dhunë rendit të vjetër duke e cilësuar atë të padrejtë dhe të tejkakuar.

    Praktika kolonialiste që ky rend i ri përpiloi si armë për t’iu kundërvenë ndërkombëtarisht rendit të vjetër, prodhoi katastrofën e mirënjohur të shfrytëzimit të burimeve njerëzore dhe natyrore të vendeve të kolonizuara, të cilat sigurisht nuk i integroi në shtet, e për rrejedhojë nuk u njohu të drejta të barabarta, çka u përkthye në diskriminim të pastër.

    Një përjashtim teorik të qënësishëm ndaj kërtij modeli të pashoq modern shfrytëzimi dhe diskriminimi, shpalosi shteti kolonialist francez në Algjeri.

    Teorikisht të paktën, Algjeria u integrua në shtetin francez bashkë me territoret dhe qytetarët e saj, çka dhe i mundësoi segmenteve të caktuar të shtetit francez që të lanin, në një masë të caktuar, turpin e shtetit fashist në metropol.

    Vetëm duke e cilësuar Algjerinë si pjesë integrale e territorit të shtetit francez, gjenerali de Gaulle me pak shokë dhe me shumë trupa vendase, mundi të nisë operacionet çlirimtare ndaj regjimit nazist gjerman dhe shtetit fashist në metropol.

    Përvoja ndërkaq tregoi se Algjeria ishte vetëm teorikisht Francë, ose më saktë, ishte Francë vetëm atëherë kur kësaj të fundit i interesonte që Algjeria të ish e tillë.

    Qytetarëve të këtij vendi, shpallur francezë me të drejta të plota, nuk iu njoh kurrë praktikisht kjo e drejtë.

    Më saktë, kjo e drejtë iu njoh vetëm segmenteve të caktuar, të cilët ishin të vetmit që u shpërblyen me dokumentet dhe të drejtat përkatëse të sanksionura nga shteti francez, në këmbim të ndihmës së çmuar që kishin dhënë për të shtypur shumicën dërrmuese të një popullate që u shfrytëzua për dekada të gjata në dobi të metropolit.

    Me pak fjalë, perandori të tilla si ajo romake, bizantine, osmane apo austro-hungareze, i përkasin një rendi dhe një botëkuptimi për të cilët kolonializmi ish jo vetëm një teori e panjohur dhe e papraktikuar, por edhe thelbësisht e kundërt me mënyrat dhe praktikat e ushtrimit të pushtetit të shtetit para-modern, klasik perandorak.

    Është ndërkaq e udhës që kolonializmi si teori dhe praktikë të mos ngatërrohet me politika të caktuara për zhvendosje popullatash, ndjekur nga shtete të caktuar para-modernë.

    Në këtë prizëm, Britania e Madhe, nuk është aspak shtet i kolonizuar, por një shtet i cili krenarisht mbart në fibrën e tij elementin e theksuar kozmopolit të qarkullimit dhe përzierjes së popujve dhe kulturave, një fenomen ky mëse i zakonshëm dhe i kudondodhur në kontinentin evropian gjatë epokës paramoderne.

    Historia e Evropës, pa këto lëvizje dhe përzierje masive popujsh dhe kulturash do të kishte qenë një letër e bardhë dhe e trishtë.

    I njëjti fenomen ka ngjarë edhe në trevat tona, të cilat për nga vendndodhja gjeografike dhe pa asnjë meritë të tyren, janë gjendur në lozhën e parë të aventurës së madhe njerëzore që prodhoi pasuri, qytetërim e për pasojë edhe histori në këto anë.

    1. Duke i lene menjane demagogjite, cektesine dhe marjen me pikat e presjet e shtremberta, e duke u perqendruar ne idete qe percjell komentuesi:
      Nqs para se te shkruaj, do ta dija se aludimi mbi kolonializmin turk ose osman … turko-osman, perbente nje shqetesim ta tille sa dikush mund te shkruante nje roman absurd per te, atehere, e them kete me dor n’zemr, do kisha perdorur fjalen pushtim, sundim, plackitje, skllaverim, perdhunim …. per te shoqeruar fjalen tjeter “osmane”, “osmano-turke” apo turke.
      Por meqe u futem ne kete teme, a mund te perdoret togfjaleshi kolonializem turko-osman” ??
      Besoj se, po.
      Juve ndoshta nuk e dini apo nuk e keni kuptuar por kolonializmi si koncept, ne fillimet e tij mund te kete qene Vetem ideoligjia “moderne” qe justifikonte kolonizacionin si zgjatje e sovranitetit te nje shteti jashte kufijve te tij, Vecse sot me “kolonializem francez” nenkuptohet pushtimi, sundimi (politik kulturor shpirteror), plackitja skllaverimi perdhunimi (edhe bashkjetesa etj )… i disa shteteve nga Franca. Pra fjala “kolionalizem” ka perfituar nje kuptim shume me te zgjeruar se sa ne origjinen e saj.

      I pare nga ky prizem i ri Besoj se ka aq ngjashmeri sundimi francez mbi keto shtete me ate osman mbi shtete te tjere sa te mund te krijojme paralele dhe transplante, megjithese s’diskutohet qe plackitja dhe demtimet qe ju benin perandorite turko-mongole, popujve e kulturave te tjere ishte shume here me e madhe se ajo e popujve europiane. Nga ana tjeter nqs doni te debatojme mund ta diskutojme edhe kete ceshtje, megjithese mund te jete nje diskutim shume qesharak ne fund te fundit.

  15. i dashur thote:

    “Pasha eshte fjale me origjine persiane : pa + shah = kembet e mbretit.
    Konotacioni ushtarak filloi me Kserksin, i cili sherbimet e ndryshme te administrates se tij shteterore i emeroi duke u bazuar ne funksionet e pjeseve te trupit te njeriut”.

    gjoleka po thote: duhet te kesh e te drejte:

    pa hapur ndonje wikipedia, po testoj ketu kujtesen, se nuk na gjen gje edhe po ia futem kot si pjesa tjeter e etimologeve online: “pasha” eshte tkurrje e “padishah” me sa di. Duke e marre per te mireqene shpjegimin tend me Kserksin, i bie qe “kembe” te jete dicka afer “pad”, (ketu me shpie logjika e thjeshte e bi-pedit) prandaj dalim ne “padishah”- “ne kembe te mbretit”, “mekembes i mbretit”?

    Osmanishtja ashtu si kaloi nga “afendiko” ne “efendi”, nga “emir-i haur” ne “mirahor”, sipas adetit rrubullakoses e ka bere pasha padishahun, besoj, duke ruajtur e zhvendosur origjinalin vetem per te pasuruar rreshtin pafund te atributeve “jokohore”, ekzotike te sulltanit.

    Nderkaq, kolonel Pashai, i zene me te tjera etimologjira kreative, nuk e ka hallin fare tek origjina teknike, sa tek rimorkjoja metafiziko-politike qe terheq me rrapellime mbiemri i tij. Per te kuptuar disi shqetesimin e Kolonel Pashait, po sjell ketu nje shpjegim te letrarizuar ne vete te pare per disa nga arsyet qe mund ta shtyjne shqiptarin te ndihet ligsht me emrin, mbiemrin e tij. Naser Aliu (tashme i njohur si Lis Bukuroca) shkruan tek “Shekulli”:

    “Nën hijen e këtij lisi ishin pajtuar gjaqet apo ishin marrë vendime për të vrarë. Për t’ u mbrojtur nga turqit, nga serbet apo nga maqedonët. Ky lis ishte dëshmitar i shumë historive dhe tragjedive në cepin e largët të Shqipërisë së copëtuar, e Shqipërisë, që tani nuk quhej më Shqipëri…

    Në Gjermani isha lodhur me këtë emër. Askund nuk shihesha si shqiptar, mjaftonte ta lexonin emrin tim dhe të më pyesnin për temperaturën në Arabi, për piramidat, për gurëzimin e grave… Madje, njëri, që njoha në tren derisa po shkoja për Berlin, me tha: Zoti Aliu, na sulmoi Bin Laden…Ky ishte ballafaqimi i tretë me botën reale, mes identitetit dhe zhdukjes tërësore…

    Dhe, aty, ashtu i mbështetur për lisin e gjatë, duke menduar në emrat “Bung” e “Cung”, vendosa të quhem LIS, mu si lisat e malit tim. Fshiva lotët dhe thash: unë jam LIS BUKUROCA dhe ndjeva një ngazëllim, një çlirim të madh shpirtëror dhe mora frymë thellë. U çlirova nga Perandoria Osmane në vitin 2010, u çlirova edhe unë, me shumë vonesë, ndoshta i fundit, por së paku me një emër, që e meriton edhe guri i varrit…”

    http://www.shekulli.com.al/2010/10/02/lindja-ime-lis-bukuroca.html

  16. Sot u festua 20 vjetori i bashkimit të Gjermanisë. Kanclarin e asaj kohe, Helmut Kohl, e quajnë kanclari i bashkimit. Po ç’farë kuptimi ka mbiemri i tij? Lakër. Shumica e gjermanëve kanë mbiemra që kanë ndonjë kuptim në gjuhën gjermane. Disa prej këtyre mbiemrave mund të quhen “të pa pëlqyeshëm” për nga kuptimi. P.sh. Maus (mi), Teufel (djall), Schlecht (keq), Hund (qen), Kalb (viç), etj. Dhe këta mbiemra nuk i mbajnë pak njerëz, por me mijëra! P.sh. mbiemrin Schlecht e mbajnë 1762 vetë, dhe këta të regjistruar në librin e numratorit telefonik, që d.m.th. nuk janë shënuar ata që i mbajnë këta mbiemra dhe nuk gjinden në këtë libër. Në shtyp e kam parë edhe një mbiemër të një njeriu të njohur për gjermanët. Ky mbiemër ishte Hundblut (gjak qeni).
    A turpërohen këta gjermanë për mbiemrat e tyre? Nuk e di.
    Pse nuk i ndërrojnë? Unë mendoj që këta më shumë turpërohen t’i ndërrojnë mbiemrat, se sa ti mbajnë. Edhe mua më duket se ndërrimi i emrit dhe mbiemrit është një lloj falsifikimi. E kuptoj që Pasha ynë nuk turpërohet për kuptimin e emrit të tij, por për faktin se është emër “osman”. Unë mendoj se ai nuk turpërohet, por i vie keq që nuk ka emër shqip.
    Mua më duket se problem i vërtetë është turpërimi i shqiptarëve që t’i pagëzojnë fëmijët e tyre me emra shqip!

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin