Shumëkush do të ketë lexuar tashmë për zemëratën e pakufishme që nga ngjallur në masat e besimtarëve myslimanë romani i Ben Blushit “Të jetosh në ishull”; pa dyshim, numri i atyre që kanë dëgjuar për këtë zemëratë është shumë më i lartë se numri i atyre që janë zemëruar vërtet dhe numri i atyre që janë zemëruar vërtet shumë më i lartë se numri i atyre që e kanë lexuar romanin.
Natyrisht, komentet që kam lexuar në gazetat janë shkruar të gjitha pa përjashtim nga amatorë të vrazhdë, që refuzojnë ta kuptojnë se letërsia nuk mund të trajtohet me të njëjtat kritere sikurse edhe historia; dhe se shkrimtari nuk është aq i detyruar t’i qëndrojë besnik të vërtetës historike, sesa është i detyruar të trillojë në mënyrë artistike, për t’iu qasur kësaj së vërtete në mënyrë tjetër, ndoshta më themelore. Ndoshta autori Blushi ka dështuar në këtë lloj qasjeje, por shkrimtarët e këqinj lihen pa lexuar, nuk linçohen në mediat!
Këto ditë po flitet pak si dendur për shqiptarët dhe Shqipërinë myslimane. Teksa komunitetet në atdhe gjetën një arsye më tepër për t’u ripërftuar si komunitete nëpërmjet ‘demaskimit’ publik të Ben Blushit, në mass mediat globale po hedh shtat memi i ri, i porsambjellë, i Shqipërisë si ‘cep i botës islame’ ku asnjë hebre nuk iu dorëzua nazistëve gjatë Luftës II. Trajtimin e hebrenjve në Shqipërinë e viteve 1939-1944 e kam cekur gjetiu në këtë blog, por këtu dua të shtoj vetëm se është spekulim që gjestet bujare të shqiptarëve ndaj të huajve në vështirësi t’i atribuohen të qenit të Shqipërisë vend mysliman – sepse Shqipëria nuk është vend mysliman, dhe sepse nuk ka asnjë lidhje midis shqiptarëve që shpëtuan hebrenjtë dhe përkatësisë së tyre në këtë apo në atë fe.
Zemërimi primitiv ndaj romanit çfarëdo të Blushit s’është veçse shenjë madje provë e filistinizmit që ka triumfuar në disa media zhurmëtare dhe në mendësinë pasive-agresive të disa komuniteteve përndryshe në kriza identitare; sepse vetëm filistinët duan të shfrytëzojnë gjithçka që u bie në dorë, ta shtydhin deri në pikën e fundit të lëngut e ta përdorin për qëllimet e tyre, që zakonisht kanë të bëjnë me dhjamin fiziologjik ose monetar ose politik. Në mënyrë të ngjashme, legjenda urbane për Shqipërinë myslimane që shpëtoi hebrenjtë gjatë Luftës II merr jetë si orvatje, njëlloj filistine, për ta përdorur një fakt historik në vetvete të lavdërueshëm për qëllime që s’kanë të bëjnë aq me shqiptarët, as me Luftën II botërore e as me përndjekjen e hebrenjve vetë prej nazistëve, sesa me krizën e përhershme në marrëdhëniet midis Izraelit dhe vendeve islamike sot. Atje një roman trajtohet e analizohet si të ishte manifest kryqtarësh; këtu historia rishkruhet e rilexohet në mënyrë të tillë që të përgënjeshtrojë të sotmen.
Feja e shqyptarit âsht shqyptaria, të thonë në kafenetë e kombëtaristëve; por po të ulesh e të shkëmbesh dy fjalë e të pish edhe kafen përkatëse (rigorozisht turke), të përshkruajnë edhe tolerancën fetare të pashoqe midis shqiptarëve, e cila përbëka përnjimend një dhuratë të shqiptarisë për rruzullin mbarë.
Vërtet ashtu – konfliktet ndërfetare në Shqipëri, pavarësisht nga romani i Ben Blushit, nuk kanë qenë kurrë të spikatura; por nëse kjo i detyrohet ‘tolerancës proverbiale të shqiptarit’, kjo mbetet për t’u parë. Historikisht, marrëdhëniet midis komuniteteve fetare shqiptare kanë qenë të rregulluara nga Porta e Lartë; dhe sot e kësaj dite, nëse vërtet duam të flasim për tolerancë, duhet edhe të pranojmë se kjo shfaqet si tolerancë e myslimanëve shqiptarë ndaj pakicave të krishtera; meqë për pakicat është pak absurde të thuhet se e tolerojnë shumicën.
Gjithsesi, toleranca, e mirëfilltë ose e sajuar, nuk mjafton për t’i përkufizuar punët e fesë mes nesh. Ka historianë të huaj, si Roberto Morozzo dalla Rocca, që i kanë analizuar raportet midis fesë dhe kombit në Shqipëri në mënyrë mjeshtërore (“Nazione e religione in Albania”); ka të tjerë autorë, jo aq historianë sesa pehlivanë të shkathët, të cilët kanë përfituar menjëherë nga misteri që i ka rrethuar rregullisht punët shqiptare, për ta paraqitur fenë e shqiptarit në mënyrë paturpësisht orientaliste.
Këta nuk i bën dot me shumë faj, po të kesh parasysh farsën politike dhe mediatike me të cilën u trajtua figura thellësisht fetare e Nënë Terezës, së cilës filistinët e Tiranës njëlloj ia zhvatën kapitalin njerëzor dhe spiritual, për të përfituar në karrierat e tyre personale të neveritshme – por edhe për këtë kam shkruar gjetiu.
Vizionin e fundit politikisht korrekt të shumëfetarisë shqiptare e gjej në një shkrim të Besar Likmetës, në Balkan Insight, me titullin: “Pashkët myslimane të Shqipërisë”.
Autori vëren se, për një kohë të gjatë, të kremtoje një festë fetare në Shqipëri ishte akt i kulluar rebelimi; në një kohë që sot e kësaj dite, kremtimet fetare atje perceptohen si sexy, ose si një arsye e mjaftueshme për t’u zbavitur.
Shkruan pastaj Likmeta (përkthimi im):
Një rast që tërheq vëmendjen e të gjithëve, janë pa dyshim Pashkët Ortodokse. Të marrësh pjesë në ceremoninë për ringjalljen e Krishtit është edhe një sebep i mirë për të dalë shëtitje në mesnatë, bërë dy pare muhabet me shokët, dhe ndezur një qiri për fat të mirë.
Kështu, myslimanë, katolikë dhe ortodoksë marrin pjesë rregullisht në festat e njëri-tjetrit – meqë ashtu mund të shijosh vezë të ngjyrosura për Pashkë, bakllava për Bajram dhe një gotë verë për Krishtlindjet.
Nuk dua t’i jap këtij shkrimthi të Likmetës më shumë peshë se ç’ka dashur t’i japë autori vetë, por më bën përshtypje ideja e pranuar si e mirëqenë në themel të shtjellimeve atje, ose që ky karneval kinse fetar në Shqipëri është diçka në thelb pozitive ose për t’u përshëndetur; ose që eklektizmi fetar i skajshëm, ose gatishmëria për t’u gdhirë në xhami e për t’u ngrysur në kishë është njëfarësoj rezultati habitshëm pozitiv i abstinencës fetare të shqiptarëve gjatë gjysmë shekulli totalitarizëm; për të mos i thënë i vëllazërisë ndërfetare në shekuj.
Po a është vërtet kështu? Vallë të jetë karnevali i vezëve të Pashkëve dhe bakllavave e daulleve të Bajramit faza e fundit, krejtësisht komike nëmos sexy, e dramës së ndarjes fetare të shqiptarëve në rrjedhë të historisë?
Natyrisht, më mirë të hash bakllava sesa të vritesh sokakëve; më mirë të festosh sesa të vetëflijohesh; më mirë të ndezësh një qiri “për të pasur fat të mirë”, sesa të djegësh heretikë e të pabesë në turrën e druve; sikurse nuk ka dyshim që festat fetare pavarësisht nga lloji e nga mënyra e ekzekutimit ndihmojnë për t’i riprodhuar komunitetet në rrethana gëzimi dhe hareje kolektive.
E megjithatë… nuk mund të mos gjesh diçka thellësisht pagane në këtë farë surfing të papërgjegjshëm e sipërfaqësor nga një festë fetare në tjetrën si të ishin këto të fundit faqe Interneti; diçka primitive dhe materialiste, produkt të indiferencës vulgare jo të tolerancës; ose provë, në vetvete të dhimbshme, se shumë nga këta kremtues entuziastë sexumenikë të Pashkëve, Bajrameve dhe Krishtlindjeve e përqafojnë fenë për arsye identiteti të grupit, jo sepse ua kërkon shpirti.
Rituali, duke përfshirë edhe kremtimet, është pjesë e mënyrës si besimtari i afrohet Perëndisë; por rituali i zhveshur nga konteksti shpirtëror nuk është më fe, por stilizim folklorik i eksperiencës. Nëse ky foklorizim, ose ky përçudnim i eksperiencës fetare ka qenë i domosdoshëm për t’u siguruar tri feve të ndryshme bashkëjetesën paqësore brenda kufijve të shqiptarisë, kjo nuk përfaqëson aq sukses të fesë ndër shqiptarët, sesa sukses të shqiptarëve ndaj fesë.
Xha Xhai,
me romanin e Blushit, Shqiperia duket se ka hyre ne periudhen e para disa viteve kur bota (dhe Irani) perjetoi botimin e Vargjeve Satanike te Salman Ruzhdiut.
Si do te reagojne shqiptaret ndaj kesaj dukurie tregon nese atyre me te drejte u takon te quhen vend a popull islamik, ose jo.
Persa i perket trajtimit te hebrenjeve nga shqiptaret gjate luftes se dyte boterore, mendoj se kjo ka te beje me teper me instinktin njerezor dhe s’ka asgje te vecante.
Ndersa lidhur me thenien e famshhme te Vaso Pashe shkodranit “Feja e shqiptarit eshte shqiptaria” ajo eshte thjesht kalk poetik i nje fjale te urte libaneze qe thote se “Feja e libanezeve eshte Libani”. Pashko Vasa ka qene guverntor i Libanit, por thenia e tij (kalk poetik), sot mund te merrej si tregues ne se trupi shqiptar me te vertete e ka pranuar ose e jo transplantimin e ketij organi te huaj.
Pranoj qe ‘religious surfing’ nuk eshte fale ‘tolerances’. Sidoqofte, teza ime pas 15 vjetesh of ‘surfing’ eshte larg vulgares: Herezia eshte kryefjala.
Pervec faktit qe territori Shqiptar ishte fushe-beteje mes kishes lindore dhe asaj perendimore, shume pak eshte trajtuar prezenca e herezive kristiane ne kete territor. Ithtaret e ketyre herezive nuk kane qene aspak ‘vulgare’, dhe armiq te betuar si te Lindjes ashtu dhe te Perendimit.
Ndoshta nuk duhet folur per ‘filistinet’ por per ‘manikejte’.
Reagimet ndaj ketij libri per mua personalisht jane thirrje te heshtura ndaj mos pranimit te realitetit fetar ne Shqiperi.
Me sakte ka dy ekstreme (ndonese nuk e kam lexuar librin e Blushit): a) Muslimanizmi ne Shqiperi ekziston, por jo aq sa thuhet nga disa perfaqesues religjoze.
b) Myslimanizmi ne Shqiperi ekziston me pak, ne pasqyrimet e disa intelektualeve qe si pasoje a fames se keqe qe ka marre Myslimanizmi ne boten perendimore, por ama pasqyrohet sh me pak se ç ‘eshte ne realitet.
Kjo kontradikte mund te na beje te nxjerrim mesataren fiktike te muslimanizmit ne Shqiperi, si dhe nuancat emocionale te disa intelektualeve.
Si perfundim per mua ishulli Shqiptar (apo Arberor/ Ilir) i ka rrenjet me te thella se sa ajo qe thuhet . Gjithsesi ky liber nuk duhet te kishte reagime te tilla fale vete qenies letrare te tij. Dicka me thote se sikurky liber te ishte shkruar nga nje i panjohur, do kishte me pak reagime te tilla. Kjo na ben te besojme se reagimet jane te lidhura me te qénit figure politike e rendesishme e PS.
Arti pezhishkë i Blushit
Pas reagimeve të para që erdhën nga ana e muslimanëve dhe jomyslimanëve për romanin “Të jetosh në ishull”, Blushi politikan përgjigjet nga jashtë ishullit të tij si ai “budallai që hodhi gurin në ujë dhe të mençurit nuk e nxjerrin dot”, por kësaj here duke e fshehur dorën e tij ishullare dhe duke shfaqur atë diplomatike. Alibia që ai ngre se librin e tij duhet ta lexojmë artistikisht nuk është vetëm se një rrjetë merimange apo siç i thonë në dialektin e Korçës një pezhishkë, me të cilën ai do të mbulojë qoshet e errëta të ishullit të tij islamofob. Blushi sikur na thotë se qëllimi i tij kur ai shkroi librin qe: Arti për art!
Shijoni pra artin dhe figuracionin brilant të këtij libri!
Blushi e di fort mirë se këto dokrra i ha pak kush, disa naivë mediash apo edhe ndonjë pjesë e popullit të thjeshtë. Sidoqoftë edhe sikur t’ia lejonim vetes këtë sforco, shija artistike nuk do të zgjaste gjatë dhe në fund në kujtesë do të mbetej mesazhi i keq që ai përçon për Islamin dhe muslimanët në këtë libër.
Cili është arti që Blushi kërkon të shijojmë ne nga ky libër? Mjeshtëria e tij artistike për të fyer, tallur dhe përçudnuar Profetin e Islamit? Paralelizmat e tij perverse, në mes Sali Benishit dhe Profetit? Krahasimet e tij të tërthorta mes Islamit dhe kafshëve? Apo mesazhet e tij të koduara, që sajon me lodrat dhe fëmijët e Ibrahimit? Apo mos vallë e ka fjalën për mjeshtërinë e përshkrimit sesi Sara gatuante patëllxhanë, patate dhe peshk…?
Për çfarë krijimi artistik flet Blushi, kur në romanin e tij ai trajton personazhe historik të cilët i deformon sipas shijeve të tij “artistike”?!
Pikërisht ky islamofob i thekur, që ka treguar publikisht dhe jo artistikisht, se vjell vrer ndaj shumë gjërave që kanë emrin Islam, nuk mund të ngrejë tymnaja të tilla pas të cilave përvëlon zjarri i urrejtjes ndërfetare.
Që Blushi gënjen kur deklaron gjëra të tilla këtë e kupton edhe bufi dhe jo më vetë ai, që është tepër i ndërgjegjshëm se nëpërmjet romanit të tij ai u përçon njerëzve mesazhet e tij për Islamin dhe muslimanët, e thënë ndryshe fatalizmin e kthimit të shqiptarëve në Islam, siç citonte Arian Cani nënshkrimin e Blushit në librin që ai i dhuroi.
Kush e njeh historinë e Profetit të Islamit e kupton menjëherë të ashtuquajturin art që shpalos Blushi në romanin e tij.
Shyqyr Zotit, njerëzit kanë kujtesë dhe nuk i harrojnë fyerjet e Blushit ndaj Islamit në parlamentin shqiptar dhe as prononcimet e tij poshtë e përpjetë nëpër librari apo autografe librash. Por, mesa duket i biri i skenaristit të filmit “Beni ecën vetë”, besuaka realisht se personazhi i tij kryesor tuhaf e pa identitet, Ibrahimi, u gjendka me shumicë në radhët e muslimanëve shqiptar!
Jo fort i nderuar Ben, me të vërtetë që yt atë film e paska bërë për ty!
Nuk fyhet dot Islami or daj..vetem myslimani:)
Kam frike se me jokonsistencen qe paraqesin figurat publike ne Shqiperi reagimi ndaj tyre eshte ne rastin me te mire i dobet, nese mund te quhet sadopak reagim ne kuptimin qe i jep dikush duke u sforcuar ta krahasoj Ben Blushin me Salman Rushdien. Ky lloj krahasimi nuk tregon sa pak keta njerez njohin Blushin, por sa pak njohin Salman Rushdie.
C’fare eshte Blushi? Politikan? Shkrimtar? Publicist? Historian? Njeri i fese? Nje i krishter qe provokon myslymanet?
Dukuria Blushi, eshte fatkeqesia e elites shqiptare. Pa identitet!
Ah, Ujk i Zi, po Blushi e ka një identitet tash, si njeriu që ofendoi komunitetin mysliman…
Dy paragrafet e fundit te xha-xhait me duken teper te thelle;
persa i perket librit qe me sa duket ka ngjallur diskutimin nje rezultat e paska arritur: po flitet e po diskutohet per te edhe pse nuk meriton per nga ana e meritave letrare te librit.
Besoj se nuk mund të krahasohet Ruzhdiu me Blushin pasi Rushdiu ka një trashëgimi teokratike, në bazë të së cilës interpretimi i veprës së tij mer një diension tjetër kurse trashëgimia e Blushit është laike (shekullare) fillimisht dhe më pas fetare (e krishterë). Në këtë aspekt, atakimi që i bën Ruzhdiu islamit është njëfarë apostazie në kundërshtim me ”atakimin” që bën Blushi i cili mund të quhet profan (jashtë islamit).
Mendimi im është se një vepër letrare (këtu roman historik) duhet t’i afrohet sa më shumë realitetit historik të cilin përshkruan. Nuk mund të sillen protagonistën mesjetarë sikur të jetonin sot. Umberto Eco psh e sqaron bukur teknikën e tij për shkrimin e romanit të famshëm ”Il Nome della Rosa” tek ”Postille…”.
Nuk di, për Barletin çfarë mendimi kanë myslimanët?
Duke ditur qe Edward Gibbon e ka quajtur Barletin ‘murg genjeshtar’, imagjino c’mendim mund te kete Ymeti
Mbase më shumë se për “tolerancë” fetare, mund të flitet për mungesë ndjenjash fetare, indiferencë, një mungesë në formimin social si shumë mungesa të tjera. Të paktën ne pjesën myslymane nuk duket sikur feja islame ka zënë vend tamam. Sepse u imponua më vonë? Sepse kemi traditë të fortë pagane? Sepse edhe feja e krishterë më parë nuk kish zënë vend siç duhej? Shtojmë edhe 50 vjetët e komunizmit dhe 18 vjetët e rrëmujës tranzitore?
Reagimet e sotme ndaj “provokimeve” fetare ngjajnë më shumë me karshillëqe të tipit “ne i kemi toleruar gjithmonë të krishterët, ata na sulmojnë me mosmirënjohje,” jo se ju preken vërtetë ndjenjat fetare.
Nga ana tjetër, ka një dëshirë e përpjekje të të gjitha palëve për tu identifikuar me doemos në një grup fetar a në një tjetër. Mesa duket nuk duam të quhemi komb i pafe siç edhe duket se jemi në shumicë. Disa vetëquhen ateiste meqë ngjan disi më e sofistikuar si zgjedhje. Kjo këmbëngulje për të qënë pjesë e grupit (më shumë ne krahun e krishterë meqë Evropa ku aspirojmë të hyjmë është e krishterë) sjell edhe këto reagime primitive, më e pakta.
Përpjekjet e Kadaresë, Qoses, dhe një sërë analistësh e opinionistësh evropeistë nuk është se po na ndriçojnë shumë. Mbase më pak duhet të flasim për fenë e tolerancën e supozuar fetare të shqiptarëve. Pse nuk rrimë urtë ne pafesinë tonë?
Ore fene e kemi, po s’e dime se c’fe: fe-qeni apo fe-zoti?:)
P.S “fe-qen” eshten je shprehje lokale e shkodres. Ashtu sic eshte dhe ‘t’dhesha fene e tyt et’
LG thote:
Pafesia jone, e perkthyer ne indiference, s’ben gje tjeter vecse u hap rruge ekstremeve. Ata qe provokojne debate qe nuk kane baze reale ne shoqeri, ne te tille terma si “legjitimiteti” i origjines fetare te grupeve, duke perdorur c’faredolloj statusi te privilegjuar qe u jep nje shoqeri laike, nuk i therrasin ndergjegjes se shumices por te nje pakice, jo rralle ekstreme, ku ky debat vertet merr kuptim. Kuse shumica jone behemi padashur pjese e nje debati qe nuk na perket. Pafetaret shqiptar ose duhet te ngene zerin per te mos ua ndotur me ambientin me kete cmenduri globale te luftes nderfetare, ose ndryshe te durojme edhe nje debat shterp dhe idiot mbi “legjitimitetin e origjines” fetare, ne nje shoqeri edhe keshtu te percare.
Edhe unë mendoj se ka diçka që nuk shkon me rolin publik të feve në Shqipëri: me identifikimin statistikor të shumicave ose të pakicave, me amplifikimin që u bëhet lidhjeve të myslimanëve me vendet arabe, Turqinë ose Iranin; ose alternativisht të të krishterëve ortodoksë me Greqinë dhe helenizmin; përpjekjet shurdhuese por krejtësisht të dështuara, prej figurave dhe organizatave laike, për të hequr Janullatosin nga kreu i KOASH-it; agresiviteti i madh kundër rrymës islamike në shoqërinë civile dhe në kulturën shqiptare tradicionale dhe moderne; ringjalljen, për mendimin tim anakronike, të idesë së Rilindjes se shqiptaria do të përftohet në kundërvënie me ‘Turqinë’ (si metaforë të Islamit). Mendoj edhe se laikët në Shqipëri po i tolerojnë shumë këto gjepura, ndoshta ngaqë kujtojnë se feja është ‘cool’, siç shkruan Likmeta në shkrimin e vet të lartcituar; ose ndoshta ngaqë u vjen keq për persekutimin që u është bërë institucioneve fetare dhe kulteve në kohë të totalitarizmit. Mirëpo kur sheh pastaj se ku është katandisur etika në shoqërinë shqiptare sot, nuk mund të mos nxjerrësh përfundimin se këto institucione fetare po merren pak si shumë me punë publike e të politikës (duke përfshirë këtu edhe ngritjen e ‘katedraleve në shkretëtirë’, për ta thënë me një shprehje të parafrazuar nga italishtja), dhe pak si pak me punë të shpirtit. Shqiptarët e shekullit XXI mund të shëtitin kishave e xhamive e të festojnë me radhë të gjitha të kremtet e kalendarëve – të Gregorianit e të Hixhrës – por në të vërtetë nuk ka popull më të pafé sesa shqiptarët e sotëm, po të gjykosh nga mënyra si sillen në publik, nga synimet që i njohin vetes e nga mjetet që zgjedhin për të arritur, nga shkalla e ndjeshmërisë që tregojnë për të afërmin e për shtresat e nënprivilegjiuara, për të sëmurët, të vobegtët e të lodhurit nga jeta; e për nga vetë materializmi që duket t’i ketë pushtuar të gjithë. Keni dëgjuar ndonjëherë ju krerët e institucioneve fetare të ngrenë zërin publikisht kundër maskarallëkut që ka pushtuar mediat e Tiranës, imoralitetit dhe plehut, kultit të prostitucionit total të meshkujve dhe të femrave, pa llogaritur kultin e gënjeshtrës, lajkës dhe kumarit që ushqehet nga politika? Për fat të keq, unë e shoh Shqipërinë nëpërmjet mediave, por kolegët që jetojnë atje mund të më korrigjojnë menjëherë, e të më rrëfejnë për betejat e përgjakshme që zhvillojnë peshkopët, dhespotët, imamët, gjyshërit e të tjera figura të nderuara e të pushtetshme komunitetesh fetare kundër rrëgjimit etik të shoqërisë shqiptare, kundër modeleve që u shërbehen sidomos të rinjve dhe adoleshentëve nga mass mediat e nga kultura trash që i ka pushtuar të gjitha instancat e komunikimit publik dhe të dëfrimit masiv. Sepse në gazeta unë gjej zakonisht propagandë kundër Janullatosit, zënie për punë pronash, protesta për trojet ku do të ndërtohen xhamitë e katedralet, zallahi për varre, varreza e zhvarrime, e tani së fundi pseudo-skandalin në lidhje me këtë libërthin e Ben Blushit, i cili na paska mobilizuar një komunitet të tërë. Me fjalë të tjera, në gazeta unë i shoh përfaqësitë e komuniteteve fetare të sillen si të ishin komitete drejtuese partish politike, jo si barinj shpirtërorë të besimtarëve përkatës.
Feja ne Shqiperi nuk eshte e plackitur me shume se politika e Shtetit apo e qytetarit. Ato e jetojne realitetin ne kushte te njejta. Pseudo qytetar, politikan, fetar, gjen me bollek. Po ashtu si mund te gjesh edhe qytetar, politikan, fetar, te zellshem, ndershem, aktiv, produktiv, dhe jo pa veshtiresi e plage keta te fundit, prej rezistences se shumices qe ka humbur ne udhe pa krye, duke ndertuar njeriun, shtetin, tempullin e te humburit.
Libreti i Blush Dardharit nuk ka mobilizuar asnje komunitet pervec elementeve me radikale te nje komuniteti te paqenesishem.
Sa per me siper ke te drejte. Asnje pipth zeri nuk eshte ngritur nga kleri lokal ne Shqiperi, gje qe deshmon me tej per irrelevancen e tyre ne Shqiperi.
A jane irrelevante kleriket sepse jane shqiptaret irreverente? Po. Pse jane Shqiptaret ‘irreverente’…krahasimisht me Libanezet psh? Kjo eshte ceshtja
Edhe une jam i mendimit te disa komentuesve me lart qe tani ne Shqiperi nuk mund te flitet me per tolerance fetare por per mungese feje. Per tolerance fetare mund te flitej mbase per periudhen para ardhjes se komunizmit ku strukturat patriarkale dhe perqasja tolerante ndaj feve e perandorise osmane i kishin rregulluar menyrat e bashkejeteses se feve me njera tjetren. Ashtu sic dihet, familja patriarkale dhe organizimi rural i shoqerise shqiptare eshte ne ndryshim e siper dhe nuk mund te sherbejne me si baza per ndertimin e merrdhenieve nderfetare te ardhshme.
Per mendimin tim, Shqiperia ka potencial jo te vogel radikalizimi (edhe fetar) me ndryshimet strukturore te shoqerise, hendekun e madh midis klasave shoqerore qe po hapet nga kapitalizmi pa-rregulla si dhe me strukturat laiko-shteterore akoma te dobeta. Strukturat e dobeta shteterore dhe mungesa e perhapjes se vlerave nga elitat laike shqiptare lene nje vakum i cili mund te mbushet ne pak kohe nga lloj lloj ideologjish fondamentaliste fetare.
Aresyeja perse nuk kemi pare deri tani ndonje konflikt apo radikalizim te dukshem eshte per mendimin tim emigracioni dhe fakti qe shpresa e nje jete me te mire ne perendim eshte me e forte sesa pastrimi i shpirtit, xheneti apo veteflijimi per njerin apo tjetrin profet. Sidoqofte strukturat qe kane bere te mundur bashkejetesen e feve para komunizmit praktikisht nuk ekzistojne me dhe forcat shoqerore qe luajne rol aktualisht ne Shqiperi jane krejt te tjera. Prandaj “toleranca fetare” nuk duhet servirur me si pergjigje ndaj cdo lloj diskutimi mbi marredheniet nderfetare.
Sa i perket librit te Ben Blushit une nuk e kam lexuar dhe nuk besoj se do ta lexoj ndonjehere. Sidoqofte me ben pak pershtypje qe nje politikan i rangut kombetar fillon e ben art apo le te themi trazon ujerat e marrdhenieve nderfetare gjate karrieres se tij politike dhe jo ashtu sic jemi mesuar tashme me politikanet perendimore pas karrierave politike. Prandaj libri i Blushit duhet pare me shume jo si veper arti (e mire apo e keqe) por si aksion politik. Ky libri i Blushit mund te kete paralelizma me nje film tejet provokativ mbi islamin te nje politikani te djathte populist ne Hollande qe doli para disa javesh.
Nqs kjo do te ishte e vertete atehere do te thote qe Shqiperia e viteve 1912-1945 ka pas qene nje lloj Libani.
Besoj se para se te diskutohet per kete teme duhet patur ca ‘context’..
Dr. Gazmend Shpuza na ndihmon me referating e tij “Dukuri te Bashkejeteses Fetare”, botuar per Revisten Univers (organ i Instutit te Mendimit Islamik).
Del teper qarte nuk eshte a-fetaria celesi i problemit: eshte ‘laramanizmi’, NJE FENOMEN PARA-ISLAMIK.
http://www.aiitc.org/universi/nr9/DUKURI%20T%CB%20BASHK%CBJETES%CBS%20ND%CBRFETARE.html
Ne fakt nuk kam thene qe shqiptaret para komunizmit ishin afetare por qe ata jane bere se fundmi (gjate dhe pas komunizmit) afetare.
Gjithashtu edhe argumenti qe emigracioni ka penguar radikalizimin e shoqerise dhe ka sherbyer si nje valvule per lehtesimin e problemeve sociale ne vend i referohej poashtu periudhes post-komuniste.
Shqiptaret ishin dhe jane “AGNOSTIKE” betohen ne Zot, thone se besojne, por shumica e tyre nuk kan lexuar nje liber te shenjte (dhe un e pranoj nuk e kam lexuar as biblen e as kuranin , thjesht ndonje vers te secilit) dhe kjo fale ruralizmit, si dhe pasoje e ngjajeve te ndryshme historike .
Kuptohet ka dhe nga ata qe jane praktikues te feve perkatese deri diku.
Sa per info, thuajse nje shumice e europianeve jane agnostike
Kishat u rrine per relike.
So , te shohim problemet reale o njerez !
Xha Xhai,
Kur shkruani “…ky foklorizim, ose ky përçudnim i eksperiencës fetare …nuk përfaqëson aq sukses të fesë ndër shqiptarët, sesa sukses të shqiptarëve ndaj fesë”, per ç’fare e keni fjalen, per shqiptaret si “njësi” historike kombetare apo thjesht si individë ? Nese eshte e para, me duket se hipoteza e suksesit ne fjale bie, pasi dihet qe shqiptaret nuk kane formuar ndonjehere kurrfarë “njesie” (une unité).
Nese eshte e dyta, pra shqiptarët si individe (dhe kjo me duket se qendron), ne kete rast, nuk e kuptoj pse duhen bere krahasime me vende dhe kombe te tjere (disa syresh ketu aventurohen duke marre si krahasim Libanin, nderkohe qe pakkush duhet ta njohe vertet historine e atij vendi). Nese do ish puna per krahasime, ai me i sakte (akoma me teper qe jemi ne fushen e besimit) do te ishte ai me romët, evgjiterit (ti quajme si te duam, nuk eshte ky problemi), sidomos me ata qe jane endur historikisht neper trevat aktuale shqiptare, sidomos ne pese shekujt e fundit. Sidomos ne aspektin e besimit, ne shqiptarët jemi si evgjitet dhe nje konstatim i tille nuk me duket se ka ndonje gje traumatizuse (po me kujtohet Bernard-Henri Levy qe shkoi andej nga mesi i viteve ’90 ne Sarajeve dhe u tha intelektualeve bosnjakë: “Aman ju lutem, hiqni dore nga “état-nation” (shteti-komb), se ne Oksidentalët kemi dyqind e kusur vjet qe e praktikojme, dhe nuk ja kemi pare hajrin”).
Keshtu dhe kjo puna e fese : si veshtire qe t’ja kene pare fort hajrin fese keta monoteistet (meqe ne arsyetimet tona per besimet, dashur pa dashur integrojme optiken e tyre). Si me te fituar me duken evgjitet. Me sa duket, ne si shqiptare kemi qene diku aty midis te pareve (minoritete te izoluara ne ndonje “ishull” si malesia e Mirdites apo Voskopoja ne fjale) dhe te dyteve (shumicdhene kete mes, nuk me duket se ka ndonje “drame”.
Po per ç’fatalizem zeza shkruan Blushi (konvertimi i shqiptareve ne islam) ?? Eshte dhe turp te na degjoje njeri ! Kur eshte qesharak (ne ide dhe ne penë) Dan Brawn, beni hesap se si duhet te jete romani i Blushi-t, qe duket ashiqare qe perpiqet ta imitoje (ne ide, te pakten), por dhe nga forma e marketingut.
Xha Xhai,
me thoni diçka qe ja vlen te pyesesh: çdo te thote “sexumenikë” ?
FALEMINDERIT
Stalker më pyet:
E kam fjalën për shqiptarët si kombësi – diçka më pak se kombi e diçka më shumë se fisi; ose një komb në përftim e sipër. Përftimit të kombit gjithnjë i është dashur t’i bëjë hesapet me vijën ndarëse (ose fault line) midis Lindjes dhe Perëndimit fetar, që kalonte mespërmes trojeve të shqiptarëve. Laramanizmi, që përmend Bejko, më duket dëshmi e një zgjidhjeje po aq historike sa edhe procesi i shndërrimit të shqiptarëve në komb.
Përsëri Stalker:
Shpresoj të mos jesh duke bërë shaka – por po të përgjigjem drejt e drejt. “Sexumenike” është një shaka fjalëformuese imja, meqë Likmeta në shkrimin e vet e quante surfing-un fetar në Shqipëri sexy, teksa ekumenizmi njihet si një lëvizje për t’i afruar, në mos bashkuar fetë e ndryshme në botë.
Ekumenizmin sigurisht qe e di. Por nuk i kisha kushtuar vemendje “detajit” te Likmetes, ndaj dhe nuk kisha bere lidhjen e duhur
Faleminderit
Rasti donte që të ndodhesha në Tiranë gjatë këtij muaji dhe bleva librin në një librari afër shtëpisë. Mbaja mend se Ben Blushi, dhe pse politikan, kishte shkruar dhe më pare dhe gabimisht i thashë librashitësit : “ Mund të më jepni librin e fundit të Ben Blushit?”. Ky paksa I habitur mu përgjigj se ky ishte I vetmi që autori kishte shkruar. E kuptova vonë se pyetjen e kisha parashtruar gabim dhe me një rafishatë pseudofilozofike I tashë se mund të interpretohej dhe si libri I pare dhe I fundit.
Përveç kësaj anektode po lexoj librin gjatë darkave këto ditë. Televizioni në alternative jep Big Brother dhe dëgjimin ma mundëson komshiu që jo vetëm e mban zërin e televizorit të lartë por komenton fuqishëm ato që ndodhin ne ambientet e shtëpisë së kavieve njerëzore, ose të cirkut njerëzor nëse duam.
Libri po më duket tërheqës dhe lexohet në mënyrë mjaft të rrjedhshme. Më pëlqen shumë frutizimi I akteve seksuale në libër, ku vagina here merr formën e bajames, here të lajthisë e here të kumbullës, ndërsa penisi epitohet gjithnjë thjesht si muskul.
Libri përmban shumë personazhe historike dhe më habiti shumë fakti që një romanit (pra I lënë I lirë me fanatazinë e autorit) ju bë një analizë here e thellë dhe më shumë herë e nxituar, sikur të ishte një libër historie.
Me siguri libri ka një meritë: hapi një debat mbi raportin e shqiptarit me fenë.
Në disa debate televizive shumë u nxehën, të tjerë bërtitën për tradhëti, ndonjë zbuti versionin duke e anashkaluar veprën thjesht si një operacion marketingu: shumë pak filluan një diskutim të shëndetshëm mbi këtë argument.
Personalisht mendoj se shqiptari (nuk dua absolutisht të përgjithësoj) me fenë ka pasur një raport të ftohtë dhe interesi në disa raste.
Nëse sot shkojmë në gjykatat shqiptare do shikojmë një mal me dosje që kanë si objekt ndërrimin e emrave të emigrantëve shqiptarë në Greqi. Kjo praktikë, fryt I një politike të sëmurë greke mni emigracionin, është më shumë e përhapur nga sa duket. Janë shtuar Jorgot, Janët, Krsitot e kështu me rradhë, thjesht për të pasur lehtësira me dokumentacionin në vendin fqinj. Pra feja, përkatësia që shumë here është nominale dhe jo efektive (dikush të ka thenë që je familje myslimane, por ti vetë ka mundësi mos të kesh shkuar kurrë në xhami dhe mos të kesh një kopie të Kuranit në shtëpi), është konsideruar si një gjë që mund të modifikohej në kushtet e vështira të emigracionit.
Në një vend si I yni pastaj, ku nuk është bërë një rregjistrim I popullsisë prej vitesh, më duket absurde që mbështetemi në statistikat e para luftës. Jam I bindur se të vënë para pyetjes: “cilën fe praktikon?” shumë shqiptarë do përgjigjeshin se nuk praktikojnë një fe. Ndoshta shumë prej tyra janë anjostikë, ndoshta shumë të tjerë nuk besojnë fare. Pse duhet medomos të vazhdojmë të themi, të lexojmë e të shkruajmë duke u bazuar në rregjistrimet e para luftës?
Mua mu duk se Blushi i kishte bere ‘detyrat e shtepise’ para se te shkruante.
Mua mu duk se Blushi i kishte bere ‘detyrat e shtepise’ para se te shkruante.
Perkundrazi mua me duket se ia kishin bere te tjeret detyrat e shtepise.
Dje, per romanin ne fjale, Lubonja ka shkruar nje koment te mire tek “korrieri”: http://www.korrieri.com/index.php?news=222
Eshte interesant fakti qe opinioni dhe analiza e tij perkojne jo pak me ato te shprehura nga Mero Baze ne nje editorial te tijin perpara 2 javesh : http://www.gazetatema.net/?id=2500
Mua cka me acaron me jo-fetaret eshte se shpesh ata marrin ca pozita intolerante dhe totalitariste ku kerkojne qe sipas mendjes se tyre te perfaqesojne nje det me njerez qe nuk kane as formimin, as imagjinaten dhe as ndjenjat e jofetareve. shkrimi i Likmetes eshte nje i tille.
ndersa me duhet te pranoj qe sot ne Shqiperi kemi 4 fe. Dmth islame, katolike, ortodokse dhe te pafete: produkte ambasadash, OJQ-sh, protestantizmi komunizmi etj etj, kjo nuk ju jep te drejte qe te thoni se ka
‘ diçka thellësisht pagane në këtë farë surfing të papërgjegjshëm e sipërfaqësor nga një festë fetare në tjetrën si të ishin këto të fundit faqe Interneti; diçka primitive dhe materialiste, produkt të indiferencës vulgare jo të tolerancës; ose provë, në vetvete të dhimbshme, se shumë nga këta kremtues entuziastë sexumenikë të Pashkëve, Bajrameve dhe Krishtlindjeve e përqafojnë fenë për arsye identiteti të grupit, jo sepse ua kërkon shpirti. ‘
ose kur thoni qe kjo nuk tregon
‘ sukses të fesë ndër shqiptarët, sesa sukses të shqiptarëve ndaj fesë. ‘
definicioni qe ju i jepni shqiptarit si nje qenie superiore, mbifetare, afetare, eshte aq totalitarist sa eshte edhe Ben Blushi qe shqiptarin e mire e ben hero te krishterimit dhe ortodoks. kam frike qe si ne definicionin tend, ashtu edhe te Blushit, une shqiptari X qe kam nje besim ne shpirtin tim, lexoj dhe besoj ne revelaten e shenjte te Islamit, i frigohem Allahut dhe pres meshiren e Tij ne kete Dynja dhe Tjetren, fyem dhe abuzohem padrejtesisht kur pala totalitariste kerkon te me dizanjoje sipas kallupit shqiptarist qe ajo mendon se eshte ai qe duhet te jete unik. prodhimi i shablloneve te shqiptarit: pagan, i pafe, ortodoks, katolik apo cka te duash ti, jane nje diskurs dhunues ndaj atyre qe ndjehen se jane dicka tjeter.
Pse ju jeni ndryshe nga fshatari islam i Elbasanit apo nga muslimani dhe katoliku i Shkodres, kjo nuk ju jep te drejte qe te merrni pozita hegjemoniste dhe ti bini gjoksit duke thene qe ‘ne jemi shqiptaret origjinale’.
Sheh al-Albani, shqiptar shkodran dhe nje nga mendjet e ndritura te Wahabizmit, se bashku me shehlere, hoxhallare e imame te tjere kur u ndien te dhunuar emigruan jashte shqiperise.
Gjithashtu edhe katoliket e Kosoves, kur u ndien te dhunuar nga myslimanet shqiptare te terhequr prej hunde nga klerike boshnjake me arsim Beogradi, edhe katoliket pra emigruan.
kaq per ty!
Bejko
emigrimin ndoshta ti si mormon duhet ta marresh ne konsiderate dhe jo ne qe ne Ballkan jemi ketu e 600 vite me radhe,
Turku shkruan:
Po ku e gjete ti, Turk, që unë e quajtkam shqiptarin “qenie superiore” ngaqë nuk beson, ose ngaqë është ‘mbifetar’? Këtë përcaktim ndoshta e bën Likmeta, jo unë. Asnjëherë nuk kam menduar se afetarizmi, ose eklektizmi në punë të feve, ose laramanizmi, u kanë dhënë ndonjë avantazh shqiptarëve, sidomos që nga momenti që kanë pasur shtetin e tyre. Përkundrazi, gjithnjë më është dukur se ky afetarizëm, ose indiferentizëm për çështje të fesë, në kushtet kur kombëtarizmi shpallet haptazi si “feja e shqyptarit”, është një nga shkaqet e rrënimit moral të Shqipërisë së sotme. Të paktën përsa i përket etikës, feja ka ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e përditshme të besimtarit, kombi jo. Nuk ka ndonjë mënyrë specifike shqyptare për t’u sjellë me gratë, me fëmijët, me pleqtë; as për të qenë i drejtë dhe për të ndihmuar të varfrit dhe për të denoncuar gënjeshtrën dhe dyfytyrësinë. Të pretendosh ndryshe, do të thotë që ti mund të bësh ç’të duash, maskarallëqe nga më të paparat, dhe ne gjithnjë do të ta falim, në qoftë se je patriot i mirë dhe bubullin nëpër forume ose mitingje ose natën në shtrat me dashnoren ose gruan ose të dyja bashkë për serbin, grekun, Skënderbeun, ilirët, Kosovën, pellazgët e kështu me radhë. Kombëtaristët vajtën dhe ia vunë me vrap emrin e Nënë Terezës spitalit më të madh të Tiranës e të Shqipërisë; por afetarët e të pafetë e katandisën atë spital deri aty sa të kesh tmerr vetëm t’i afrohesh, e jo më të shkosh atje për t’u kuruar ose edhe për të vdekur me dinjitet. Nëse e ndjek blogun tim, do të shohësh se unë ia kushtova kinse kryevirtytit kombëtar të besës një shkrim më vete, për ta denoncuar këtë pseudo-ideologji që i kërkon virtytet kombëtare edhe aty ku nuk mund të ekzistojnë. Sa për librin e Blushit, nga ana tjetër, unë nuk them dot asgjë, meqë nuk e kam lexuar; por kam dëgjuar që është roman, dhe romanet me sa di unë duhen analizuar nga pikëpamja artistike ose letrare, jo ideologjike siç bënte Enver Hoxha me të vetët.
Xha xha, pa patur aspak qellime akuzuese, thjesht me hiq nje kuriozitet: A vertet beson se shqiptaret do beheshin me te mire nese besonin ne Zot?
Une besoj plotesisht se kjo rrobe, xhube apo raso qofte ne nuk na ben.
Lexoj ne artikuj qe nje murg serb thote qe kur prishen kishen para ca qindra vjetesh te ndertonin xhamine, xhamia u rrezohej.
Shumica e etnarkeve serbe jane shpallur shenjtore.
Car Lazari zgjodhi parajsen dhe qiellin Kosova eshte destinacion hyjnor.
Serbet, lexoj po kthehen ne fe per hir te nacionalitetit. Gezohen deri ne kufijte e marrezise se manastiret e Kosoves po u mbushen me murgjer. A e kupton tragjedine e vetshkaktuar? Po u mbushen manastiret me meshkuj sterile. lol
Te rejat nga Greqia…
Flaka e ”shenjte” pritet me nderin e “kryetarit te shtetit”. Nja qindra “mrekulli” per vit gelojne neper gazeta..
. Ne vije te pare te nacionalizmit jane prifterinjte dhe peshkopet.
Vecantia jone nga TE GJITHA shtetet ballkanike eshte te moslidhja e fetarizmit me nacionalizmin. Eshte dicka e rralle, ndoshta i vetmi shtet ne bote.
Tjeter…konflikti i ardhshem mbareboteror me shume mundesi do jete i natyres fetare. Islamiket e kane pushtuar gjysmen e botes madje, virtualisht. Deri ne kufij me Rusine kane shkuar… (Interesant ishte emri qe i kishin vene Italise, si Al-italia lol)
Edhe ne qofte se konflikti nuk do jete mbareboteror, konflikte fetare do kete me siguri. Targen deri tani ne menyre denigruese e kemi si “fanatike islamike”.
Afetarizmi shqiptar eshte dicka e pohuar, e ditur por e pamekuar nga lart. Cuditerisht elitat e pranojne, e pohojne por nuk bejne perpjekje investimi ne gjetjen dhe stimulimin e gjendjes. Indiference albaneze…
Po me thuaj, ku nuk jemi indiferent? Here here me duket se pritem ja ashtu ne menyre indiferente qe turku te ikte, komunizmi te binte, Amerika te na ftonte ne NATO.
Vizioni mungon.
Shiko dhe dicka interesante. Brezi i pare i te merguarve nuk “infektohet” nga asnje ndikim fetar jashte. Brezat e femijeve integrohen ne menyre te plote dhe i binden fetarise aty ku ndodhen. (nese ushtrohet presion)
Eshte si te jetojme sot per neser. “ku rrafsha mos u vrafsha”.
Kjo eshte nje pengese. E dyta eshte edukimi dhe vetem edukimi. Qe ka elemente negative ne shoqerine shqiptare dhe nuk mbulohen dot me “bese” kjo eshte e ditur.
Po vjen si rezultat i injorances, i moszbatimit te ligjit, klanizmit, tribalizmit, tranzicionit. E perkohshme eshte, do kaloje.
Vec hiq besen e ver kryqin apo henen, nuk behet pune.
pse kisha pershtypjen qe, teorikisht te pakten, duhet te kesh te pakten mbi 2000 vjet ne Ballkan?
Qafir, në Ballkan nuk gjen as kombësi as fe që të mos ketë qenë atje për mijëra vjet… Shih fqinjët tanë maqedonas që po ia mësojnë Aleksandrit të Madh cirilicat!
J., unë vërtet kujtoj se afetarizmi, përçarja fetare dhe sidomos përzierja e komuniteteve fetare në qytete na kanë dëmtuar shumë nga pikëpamja sociale dhe etike; por nuk besoj se kriza e sotme morale mund të zgjidhet duke e rifutur fenë, as duke e ndërruar. Këtë e them duke pasur parasysh edhe dy gjëra jo krejt të palidhura me temën: (1) fakti që shumë njerëz sot sillen në mënyrë etike edhe pa qenë fetarë nuk më duket se vërteton që etika mund të kultivohet në mënyrë të pavarur nga feja; por vetëm që etika, në disa rrethana i mbijeton fesë dhe (2) sistemi politik që kemi adoptuar, ose demokracia parlamentare, pluralizmi politik dhe të drejtat e njeriut, nuk mund të mendohen dot jashtë rrënjëve të tyre në krishtërimin dhe nocionit të krishterë për personin, madje edhe kur i kundërvihen krishtërimit haptazi, siç ka qenë rasti i revolucionit francez ose, deri diku, i revolucionit amerikan. Për t’iu kthyer tani çështjes së prekur në pikën (1), është e vërtetë që kinezët janë ndoshta i vetmi qytetërim që kanë një sistem etik të përkryer, pa qenë pothuajse fare fetarë, në kuptimin e mirëfilltë të fjalës; por kinezët i referohen Konfucit, i cili ia ka dhënë asaj kulture një sistem etik të plotë dhe të krahasueshëm, për nga thellësia filozofike, me etikën e krishterë; përndryshe, unë kam shëtitur e jetuar me vite tashmë në disa vende, dhe pikërisht Italinë dhe SHBA; megjithëse veçanërisht SHBA nuk më entuziazmon shumë, sidomos në fazën e tanishme të korporatizmit, prapë them se ky vend e ka një rezervuar të pasur etik të cilin mund ta përdorë për të kapërcyer edhe krizat më akute si kjo e tanishmja; në një kohë që maskarallëku që shoh në Shqipëri më tmerron, sepse bashkë me maskarallëkun shoh edhe admirimin e hapur për maskarallëkun, dhe nuk arrij dot ta shpjegoj këtë vetëm me fukarallëkun.
Epo atehere ki Turku qenka tjeter soj. Do ndihej i dhunuar nga diskursi i shqiptareve ‘anyway’.
dmth nuk ia vlen te shqetsohemi per ata qe kane ‘600 vjet’ ne terren (mgjs mua me rezulton me pak se 300)
J shkruan:
“Edhe ne qofte se konflikti nuk do jete mbareboteror, konflikte fetare do kete me siguri. Targen deri tani ne menyre denigruese e kemi si “fanatike islamike”.”
Ky eshte nje version i ri i asaj qe dikur quhej “demonizimi i tjetrit” tani eshte bere “islamizimi i tjetrit”. Pashallaret e Kuq, Blu, Ciklamine e cfaredo ngjyre tjeter deri Transparent luajne me kete karte, per nje fakt te vetem sepse u intereson.
Demonizimi i muslimaneve ka arritur permasa te tilla qe nuk i merr njeri me seriozisht ato pretendime. Jane tejet feminore dhe nje lloj demonizimi te cilin e gjen vetem ne filma psikopatesh, te cilet ne jemi mesuar ti shohim me personazhe krejt tjeter nga musliman.
“Shiko dhe dicka interesante. Brezi i pare i te merguarve nuk “infektohet” nga asnje ndikim fetar jashte. Brezat e femijeve integrohen ne menyre te plote dhe i binden fetarise aty ku ndodhen. (nese ushtrohet presion)”
Sa per kete teme, ketu ke hyre ne antropologji i dashur. Ata prindrit e “vaksinuar”, qe ti i pershkruan si “nuk infektohen”, jane gatuar e pjekur tashme dhe potenciali i tyre i ndryshimit eshte shume i reduktuar. Me cfare ata identifikoheshin nuk u mjaftoi brezit qe ata prodhuan, te cilet ishin shume te lire dhe ne krahasim me brezin e prinderve te tyre, paten guximin ti konsiderojne keto ide, ne rastin tone Islamin. Duke qene se Islami ka qene qe prej fund vitesh 90 deri tani target ku te tjeret kane permiresuar qitjen e tyre, keta te rinje paten, ndoshta, terheqjen prej me te dobtit, mbi te cilin binin akuza ngaa me monstruozet dhe qe armen e krimeve nuk iu gjeten kurre atyre.
Me te vertete me vlere do te ishte “Mukadimah” i Ibn Khaldunit per kete teme.
Xha xha, nuk mund te shprehem me siguri nese eshte dicka negative laramanizmi. Te pakten jo deri ne momentin qe nuk induktohet fanatizmi dhe diferencimi i popullates per shkaqe fetare. Ne rast se qendron brenda kushteve te pranuara si normale, sjell larmi kulturore. Kjo eshte bukuri me vete, si peisazhi i vecante bizantin i arberesheve.
Ne kete pike, mendoj se intelektualet duhet te mbajne dritat ndezur, te mos ngurojne ne kritikimin e shfaqjeve fanatike.
Per etiken…
Une fillimisht nuk besoj se ka nje etike fetare…
Fete nga ana tjeter kerkojne kapital monetar, ambjente (prona) dhe pushtet politik. Keto jane te kushtueshme gjithashtu…
Pervec kesaj, predikuesit nepermjet imazhit dhe jo etikes se vertete japin fryte. Pra eshte nje lloj iluzioni.
Mustafa Qemali ne Turqine moderne e kishte zgjidhur kete handicap nepermjet kastes se forte ushtarake. Ai vete e shikonte islamin si nje “kufome mesjetare te nje beduini arab qe po ha perbrenda atdheun”
Keshtu jam i bindur se vertet ushtria me shume se funksioni klasik i mbrojtjes se atdheut mund te sherbente shume mire si institucion edukimi.
Duhen shtuar ne Shqiperi institucionet e edukimit. Stazhi i detyrueshem nese rivendosej, nuk do ishte gje e keqe.
E keqja eshte mendoj se: Njeriu nderton besime, pastaj i beson ato dhe kthen ne institucione me te cilet aplikon, prandaj gjithnji i duket pa drejtesi kur i vjen radha cdo institucioni per t’u rrezuar-zevendesuar me te ri.
Trusnia (presioni) i institucioneve fetare ne bashkesin shqipetare eshte i veshur me tituj institucional te ardhur nga jasht, te fort dhe jo shaka. Por shpetimi shqiptareve ju vjen nga po i njejti burim institucional i “huaj”. Ne dim me shume se na jepet kredit; te adoptojme veten ne interesat e te huajit. Si rrezultat ne jemi te huaj me njeri-tjetrin. Por kjo s’na shqeteson, se i huaj eshte gjithnji me i zhvilluar.
Ne jemi fantazia e te huajve, e bere realitet. Ata kane me c’krenohen. Ata kane ne. Ne s’duhet te vuajm se kemi ata.
Nuk ka zgjidhje bardh e zi, sepse sa po verteton fajin ton, shef qe eshte i te hujve, dhe sa shef suksesin ton, bindesh qe eshte i te huajve.
S’ka ndarje nga i huaj. Edhe para nentedhjetes qe mendohet se u ndam, s’ish se u ndame nga ata te huaj qe na ben te ndaheshim nga te huj te tjere, ne s’u ndam nga ndaresit.
Ne do te na vij fundi nqs do te asimilohemi brenda nje lloji nga ato me aktivet deri sot. Por s’ka aq te zhvilluar deri sot qe t’ia arrijn ketij perfundimi me ne.
Xhaxha te kerkoj te falur per keqleximin atehere qe te kam atribuar per mendimet e Likut te Metes ty.
gjithesesi une mendoj se romani i Blushit eshte ideologjik qe do gjykuar ne te njejten forme sic bente i jati i Benit. Kicua kur bente filma si toke e pergjakur, ku Beun Islamik, hoxhet dhe avokatin qe thoshte selam alejkum, Kicoja i bente armiq, ndersa Gjergjin. Mitin ortodoks i bente klasen e shtypur kaure e cila merrte fuqi me ardhjen e Enver Hoxhes ne pushtet.
Romani i Blushit junior eshte njesoj si Blushi major. qe te dy perdorin artin per te legjitimuar krime. nese Kicua legjitimonte kaurin e Myzeqese qe vriste beun islamik, shkaterronte xhamine e beut ne emer te nje bote pa padrone, dhe justifikonte grabitjen e tokes: pse kjo toke i ishte marre me pahir katundarit: ne romanin e Blushit, Blushi tregon islamin si te imponuar padrejtesisht. Dhe ideologjia qe buron nga ky Roman eshte qe keta islamiket qe jane islamizuar padrejtesisht eshte hallall qe tju q. nenat dhe ti bejme ortodokse ne fene e te pareve.
Norman Cigar ka nje liber te bukur mbi ideologjine e orientalisteve serbe ne nxitjen e luftes ne Bosnje. dhe une kam frike se mos denimi nga ana jone e romaneve te Blushit, here apo vone do prodhoje disa Qafira Arnaute qe do dalin me pushke ne dore dhe do therrasin Kristo Anesti dhe do kerkojne qe ne turqit te na bejne kaure.
Apo per me teper, kur kemi qafira arnaute qe pretendojne se jane 2000 vjet te lashte ne Ballkan, perkunder nesh, turqve 600 vjecare. Nese nuk me besoni se cka po them, shikoni historine e Ballkanit ne keto 100 vitet e fundit. Apo tek e fundit lexoni Mark Mazowerin sec rrefen per shpirtin e Baba Musait qe endet akoma sot e kesaj dite neper rruget e Selanikut.
Referuar cfare shkruan nr. 39 vetem nje dreq e merr vesh se si u katandisem ne kete fare feje qe shpetimi i kombit, i premtuar nga konviktoret e qytetit Studenti, tashti pritet te vije nga garnizoni i Diko Zeqos (shpresoj qe pervec “xhaxhait” do te kete ne blog edhe xhaxhallare te tjere me njohuri perkatese per ato kohe qe e bejne te kuptueshem humorin). Vesi eshte vjeter, zaten kete pune kemi bere gjithnje, fusim ne perdorim gjera te reja qe ne vendin e perdorimit origjinal kane marre fund prej kohesh, edhe pse jo ne menyre te dukshme. Ne vendet orientale qarkullon mjaft literature qe shpjegon se mbasi Ataturku asgjesoi Kalifatin duke zbuar prej vendit me shkelma klerin myslimam, automatikisht ne Egjypt u krijua shoqeria “Vellezerit myslimane”, e cila njihet mire edhe ne vendet oksidentale qe eshte mamaja e te gjitha krijesave fondamentaliste myslimane, perfshire dhe Alkajden e famshme. Me fjale te tjera, pare gjerat pertej hundes kombetariste, Turqia e Ataturkut ua ngjeshi te tjereve te paberat e fondamentalizmit, dhe meqe bota eshte e rrumbullaket, te paberat ne fjale, kohet e fundit po i vijne Turqise rrotull cdo dite e me afer. Shembulli eshte me shume vlere per te treguar se fondementalizmi nuk bie prej qiellit, por eshte me origjine prej tokes si edhe totalitarizmi, ose qe ka nje nderlidhje dialektike shkak-pasoje midis laikerise dhe fetarise, ose versioneve te tyre te skajme: totalitarizmit dhe fondamentalizmit.
Xhaxhai ka shprehur shume mire dhe shume bukur raportin e tij me fene ne pergjithsi dhe me situaten fetare shqiptare ne vecanti, sidomos ne pergjigjet dhene “turkut” dhe ne mbrojtjen e tij prej “qafirit”, por mbrojtja e tij bere Blushit prej vrazhdesise se filistineve nepermjet ceshtjes se koklavitur te “vertetsise artistike” shkon edhe nuk shkon, sepse nuk eshte e thene te jesh filistin per t’u zemruar kur merren neper goje hallatet e themeluesve te fese qe me mesimet e tyre kane revolucionarizuar vizionin e njerzimit. Xhaxhai di mire shume gjera rreth fese, por sic duket nuk di mire se per nje besimtar praktikant figura qendrore e fese se tij eshte pak a shume si figura e prindit per laikun, i cili natyrshem dhe me shume te drejte terbohet nese filan autor i famshem pershkruan me “vertetsi artistike” se si tunden e shkunden shalet e mamase se tij nga furia erotike e nje kamionisti qe ka pire viagra. Pastaj c’eshte kjo pune baj e fut Enver Hoxhen dhe komunizmin ne cdo diskutim me keq se “ne kohe te Enverit”, dhe neveria per termin ideologji, konsideruar si prone e perjetshme e Sigurimit. Vetem jevgjit bejne art pa ide dhe pa logjike, fjala vjen artisti tipik “artperart” Malarme kishte ide me shume logjike kur bente ideologji “artperart”. Shume shume Beni mund te kete ide pa logjike, plus faktit qe ne liridemokraci nuk e detyron njeri te shkruaje romane – si dikur gjyshin dhe babane e tij – sipas logjikes se ideve ne fuqi.
agjenti 333. mua me kenaq padituria qe ekziston ne perendim ne lidhje me boten muslimane dhe lidhja me rregullin e treshit qe ju i beni historise. keto komentet e tua me larte ku thua qe :
‘ mbasi Ataturku asgjesoi Kalifatin duke zbuar prej vendit me shkelma klerin myslimam, automatikisht ne Egjypt u krijua shoqeria “Vellezerit myslimane”, e cila njihet mire edhe ne vendet oksidentale qe eshte mamaja e te gjitha krijesave fondamentaliste myslimane, perfshire dhe Alkajden e famshme. ‘
me duken sikur jane theniet e Henri (Naim) Cilit i cili edhe pse ska lexuar as 1 liber per islamin, deklaron qe islami nuk pranon demokracine. nese do me lejohej te beja edhe une nje lidhje si puna juaj, dmth te kalifatit dhe al-kaedes, do me binte qe te thoja ‘qe kur Italia u be shtet laik – dhe Kisha Katolike u internua ne Filipine – bashke me katolicizmin u exportua dhe fukaralleku i Italise mesjetare ne Filipine ‘.
A e kuptoni llogjiken pas kesaj lidhje?
Jo nuk e kuptoj logjiken mbas ketyre lidhjeve pa pike logjike, me disa pika keqdashje dhe me shume pellgje fantazie artistike benblushiane. Shtoj se nuk me kenaq aspak “padituria qe ekziston ne perendim ne lidhje me boten muslimane”, sikurse nuk me kenaq aspak padituria qe ekziston ne lindje ne lidhje me boten e krishtere, e akoma me teper nuk me kenaq paduria qe ekziston ne vendet orientale per vendet orientale dhe padituria analoge e vendeve perendimore per vendet perendimore. Gjithashtu nuk me kenaq aspak edhe padituria aritmetike, dhe habitem se ku e sheh ti perdorimin e rregullit te treshit ne logjiken time, te cilen e fut ne pilaf per ta perdorur vete ne denigrimin e tjetrit me insinuata fantaziste. Sa per informacion une kam lexuar shume libra per islamin – edhe para se kjo pune te behej e modes mbas 11 shtatorit famekeq -, per shume arsye, me banalja: per te njohur thelbin e kaploqes te shumices fetare te vendit tim (te ciles shumice i perkas prej prejardhjes familjare). Gjithashtu shtoj se sipas kaploqes time islami eshte krejt kompatibel me demokracine, por jo ajo qe konceptonte kaploqja e Ataturkut, i cili e realizoi ate me laicizem agresiv ne kufi te ateizmit. Po te lexosh edhe nje here cfare kam shkruar do te kuptosh qe halli im nuk eshte te islami, ortodoksia, komunizmi, demokracia, Ataturku, Ben Blushi, Henri (Naim) Cili, askushi dhe ascili, por tek konflikti shkaterrimtar midis mendesise laike dhe asaj fetare, te cilat historikisht, pa asnje rregull treshi, heret a vone kane degjeneruar ne rregull dyshi: perkatesisht ne totalitarizem dhe fondamentalizem. Gjithashtu mendoj se ky i fundit nuk eshte i thene te jete vetem mysliman, fare mire mund te jete fjala vjen edhe katolik, i cili eshte veprues, edhe pse ne pergjithsi ne llojin soft, dhe do te ishte akoma me veprues agresiv ne llojin hard nese Garibaldi do t’a degdiste Vatikanin “in quel paese” – sipas zbulimeve historike te fundit i’a kishte shume qefi t’a bente kete hata – ne stilin e Ataturkut, i cili persa i perket besimit laicist hiqej me katolik se papa.
Agjent, po ti heqesh eufemizmin e tepert, do te te duket me normale. E kam fjalen, pse do me duhej mua apo kujtdo tjetri te marr parasysh se cfare lloj endrrash kishin konviktoret e viteve 90′?
A merr parasysh ndonjeri qe ne adoleshencen e hershme enderroja Bellucin e tani gdhihem me Sheqeren? Aq me keq qe ta perdoresh kete si argument.
Ne Shqiperi ke klanizim, tribalizim, ndarje fetare, ndarje krahinore, etj etj etj. Me gjej nje organizim qe t’i mbaje keto ndarje nen nje emerues te perbashket edhe heqim dore nga spaletat.
Imunitet ndaj fjales se lire nuk ka askush. Edhe gabim ben kur i shikon figurat me te drejte shume te respektueshme ne historine njerezore, por asesi me te drejta hyjnore.
(A i qendrojme llogjikes dot, nese do duhet te “mos prekim” “virgjerine hyjnore” te se emes se Jezusit?)
Kur them nuk ka etike fetare, e besoj plotesisht. Etika qendron ne filozofi, revolucion idesh dhe jo bestytni, turra drush gjueti shtrigash e prerje duarsh.
Per mua, larg se digjemi!
Te drejte ke vec per efektet negative te Ataturkut. Po ai nuk mund te ishte Ataislam ne mbare boten. Ne fund te fundit cdo evolucion eshte i dhimbshem. Vec ne qofte se nuk beson se ajo qe beri Qemali ishte modernizuese. Aty une te hap rruge.
Perballja si fetarizem vs afetarizem eshte kendveshtrim i gabuar.
Perballja eshte edukim vs injorance. Nuk ka sesi te jete ndryshe ne momentin qe lexoj se shqiptaret e Maqedonise kur largohen nga zonat rurale drejt qyteteve, imamet humbasin ndikimin e tyre te moshat e reja.
Dhe as mund te jem i qete kur ne sondazhe te tipit “Cfare do donit te kishte ne zonen tuaj, shkolle apo xhami?” shikoj rezultatet.
Si perfundim: Shqiptaret do duhet te ndjehen te siguruar deri ne momentin qe te jene aq te afte sa te mos ndjejne asnje kercenim
Per te lexuar:
http://xhaxhai.wordpress.com/2008/04/04/ate-qe-mbjell-korr/
Xha xha, kristianizmi si ide eshte pjese e evolucionit, po jo vete evolucioni.
Dua te them se qyteterim kishin krijuar dhe Greqia apo Roma e lashte dhe krishterimi nuk ishte pjese e tyre.
As ne Egjiptin e lashte krishterimi nuk ishte pjese qyteterimi.
Nga keto qyteterime ka marre shume madje, ide dhe qendrime qe ia ka bashkuar trungut te vet. Si nje qytet i ri i ndertuar mbi themelet e te vjetrit. Apo komb/perandori e re i ndertuar me disa nga elementet e te vjetrit etj etj.
A mos do ka ardhur koha te ndertohet qyteterim i ri post-fetar?
Nje sugjerim: kalamajte ne kopesht, ne vend te perrallave me Jezusin mund te mesojne nenet e kushtetutes.
Mor po edhe 300 jane shume ne vite dhe ne numer jeni shume te vegjel per tu patur parasysh nese ndiheni te ‘dhunuar’. Baba dovleti dikur i kishte shpernda zonat e influences: nji perandori mbronte nje milet. Po sot ne: globalizejshen si do ja bejsh hallin?
S’do mend, kush nuk di as si shkruhet emri i themeluesit te krishterimit – shkruhet Jezui dhe jo Jezusi – s’ka si te dije qe sapo e kemi shkaterruar qyteterimin e ri postfetar ku kalamajve ne kopesht u mesonin nenet e kushtetutes, kodin penal bashke me bashkim-mberthimin e Kallacnikovit model 7,6 mm.
“Dhe as mund te jem i qete kur ne sondazhe te tipit “Cfare do donit te kishte ne zonen tuaj, shkolle apo xhami?” shikoj rezultatet.”
@ J
Po ti pyesesh nxenesit ne se duan (pelqejne) te argetohen apo mesim? Shiko rezultatet, nqs argumenti qe sjell perjashton njeren perball tjetres, eshte veteasgjesues. Nuk e ka fajin as shkolla as feja, por kush i aplikon ato dhe si.
…dhe vazhdon J:
“Si perfundim: Shqiptaret do duhet te ndjehen te siguruar deri ne momentin qe te jene aq te afte sa te mos ndjejne asnje kercenim”
Perseri, shqiptareve nuk ju duhet “aftesi”per te mos u kercenuar nga as gje. Se s’ka mundesin as nji bashkesi njerzish te jete e imunizuar ndaj kercenimit. Rruga e zgjidhjes se cdo kercenimi tregon aftesi.
Agjent. njerezit e kesaj dynjaje kane nevoje per Zotin. ndersa une trembem nga fondamentalizmi i krishtere sot ne Shqiperi, trembem njesoj edhe nga tonet e egra anti-fetare te tuat, qe mbrojne nje kriminel si Ataturku, i cili ishte nje version pak me i reklamuar i nje Enver Hoxhe turk. krimet qe jane bere ne emer te laicizmit nga Ataturku, Enveri etj nuk prodhuan as nje Shqiperi dhe as nje Turqi me te mire. por ne te kundert prodhuan disa mostra. ne ne Shqiperi i nxorrem ujin e zi vendit per 50 vjet, ndersa Turqia fale Ataturkizmit mizor po vret ende sot e kesaj dite kurdet, dhe ka zhdukur me mijera armene, greke, etj duke i asimiluar te gjithe ne turq.
Perandoria Osmane, e ngritur mbi shtyllat e Islamit, arriti te ruaje popuj dhe kultura te gjithe fare llojeve ne 600 vitet e ekzistences se saj. me shkaterrimin e kesaj perandorie, lindi konflikti i llahtarshem qe eshte sot ne Lindjen e Mesme, ku modernizuesit e pafe qe nga Ataturku e deri te Mubaraku llustrohen me ngjyra te bukura nga Perendimi qe i mban ne pushtet per te shtypur gjithe ate bote islame.
Sikur ta kishe lexuar Kuranin me vemendje dhe shpirt te hapur mendoj se do te kishe pak me shume respekt per Zotin por edhe veten tende, sesa tregon ne kete blog.
Agjent a mire, na fal qe ia shtremberuam emrin!!
Po bej nje tentative per te perkufizuar krishterimin si kompesim:
“”Christianity: The belief that some cosmic jewish zombie can make you live forever if you symbolically eat his flesh and telepathically tell him that you accept him as your master, so he can remove an evil force from your soul that is present in humanity because a rib-woman was convinced by a talking snake to eat from a magical tree.””‘
@ Vemendje Gjyko vete: http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=92894
Sa per tjetren, qe ka lidhje me aplikimin ku dhe si, varferia ben te ndizen ndjenjat fetare.
Pikerisht nen kete prizem shikoj qe “aftesia” fitohet nepermjet gjykimit dhe edukimit. Por cuditerisht, zonat thellesisht e prapambetura dhe rurale gelojne nga nje fetarizem i papare. Po te drejtoj ne ca zona te thella andej nga Librazhdi ku dasmat behen pa saze dhe nr i hoxhallareve te ndonje fshat shkon mbi 50.
Ju dhashe dhe shembullin tjeter ku prej emigrimit te brendshem nga fshatrat ne qytet, xhybet po humbasin forcen mbi popull.
Ka dhe ndonje deklarate nga Maqedonia ku kerkohet mendim se cila “parti eshte me islamike”…
Duro se ka dhe me keq…andej nga forumi-islamik.com fryma e xhihadit mbahet gjalle dhe ne vije te pare me “projekte” bejtesh online.
Perfundimisht pra, qe te mos trembet Turku, se ka nja tre postime rradhazi qe trembet, mire do ishte te dilte nje force siguruese nepermjet ushtrise. Ose? Cfare propozoni ju?
Se per predikime ia kam marre doren vete.
Pa permend dokrrat e shumta qe po bluan Turk, po te them se kur pyesin turqit qemaliste pse “shtypin” kurdet, ata pergjigjen se jane fanatike dhe aplikojne denimin e grave duke i vrare me gure.
Po te pyesesh izraelitet per palestinezet, do te te thone se jane kamikaze qe hidhen ne ere.
Cdo besim eshte mire te aplikoj veten, si rrjedhoj s’ka vend per jo besimtar, sepse edhe jo besimtari e ka besim ate mosbesim.
Besimet jane si dyqane me mallra (njohje) te ndryshme, dikush psonis ne njerin e dikush ne tjetrin, sipas mundesive.
Te veshtire e ka ai qe detyron njerin besim kunder tjetrit, dhe kush futet ne loj eshte i destinuar te humbas betejen. Te gjitha besimet kane nje dalje shpetimi ne rast rreziku, ajo eshte dija. Edhe dija e ka te keqen brenda: Dija nderton ligje ne favor te me te fortit, prandaj nqs do te ndjekesh te fituarin behu me te fortin, pamvaresisht se mund te keqperdoresh, si psh ne vitet paranentedhjet ne shqiperi, dhe tani, po ata jane te paret qe po vllazerohen me me te fortet e rinj.
Disa jane te fort dhe te mundin, disa jane te forte dhe durojn. Mendoj se ne nje nga keto grupe duhet te jemi. Te jesh ne njerin nga keto grupe duhet aftesi ose “aftesi” eshte ne doren tone per te zgjedhur.
“Turku” eshte lebetitur aq shume prej “qafirit”, sa qe mjafton qe postimi im te koincidoje mbas postimit te “qafirit”, me ngaterron me te dhe fillon te fantazoje perseri sipas zakonit te tij ne stilin benblushian duke me konsideruar i pafe dhe mbrojtes i Ataturkut, megjithse ne postimet e meparshme, kete te fundit e tregoj qarte si laicist agresiv ne kufi te ateizmit, dhe – me rregull te njeshit – pergjegjes (padashje) te krijimit te shoqerise “Vellezerve myslimane” ne Egjypt, memen dhe atin e fondamentalizmit islamik. Beju burre turk dhe akuzat dergoi aty ku duhet ne adrese te J., megjithse ky i fundit te premton te t’a heqe friken duke te futur ne te njejtin cast lebetine prej spaletave te Komandantit te Pergjithshem i Forcave te Armatosura – te tokes dhe te Qiellit. Sigurisht jo vetem “lebetine prej”, por edhe “lebetine e”, sepse ka do kohe qe eshte kuptuar dhe shpjeguar shkencerisht qe agresiviteti eshte nje forme e shprehjes se frikes. Personi J. i dha provat qe e njeh mire inglishten e Jezusit, dituri e mjaftueshme per te kaperxyer nga kopshti i femijve ne klasen e pare fillore – ne vendet ku eshte ne perdorim automatiku Tomson -, por krejt e pamjaftueshme per te hyre ne Akademite Ushtarake te ketyre vendeve, ku gjeja e pare qe te mesojne eshte se kushti fillestar per ngjizjen e Natos ishte lufta gjithnje ne mbrojtje prej sulmit te vazhdueshem te Antikrishtit (dmth strategjia e Zotit). Mos e vazhdoni me tutje kete diskutim se late nam, edhe une bashke me ju si bashkekatundari i juaj, sepse po te lexosh nga kreu te gjitha postimet kupton qarte marrine e gadishullit ballkanik dhe ishullit benblushian, ku te gjithe goditen dhe njekohesisht vetegoditen si te cmendur midis tyre. Nganjehere me duket se nuk eshte nje veper surealiste t’a paraqitesh gadishullin ballkanik si nje vend me nje banor te vetem qe hardalloset si cmendur duke ngrene veten me dhembe e duke lene pas nje pizge gjaku dhe jashteqitjeje te shkaktuar prej llahtarise dhe neverise se vetvetes.
post scriptum
Madje ndonjehere me duket se i gjithe planeti jone, mrekulli e pashoqe ne univers, banohet nga vetem nje qenie e ketille …
“””‘Mos e vazhdoni me tutje kete diskutim se late nam, edhe une bashke me ju si bashkekatundari i juaj, sepse po te lexosh nga kreu te gjitha postimet kupton qarte marrine e gadishullit ballkanik dhe ishullit benblushian, ku te gjithe goditen dhe njekohesisht vetegoditen si te cmendur midis tyre.””””
Po ta kishe lexuar librin e Blushit do ta shihje kete situate qe ke pershkruar ketu, njesoj si atje.
Te jesh i vetmi qe ha veten, nuk i ben te gjithe dot kanibale.
Ej profkesor, megjithate ke mundesine ta lexosh njehere ishullin: http://bord.gazetakritika.net/diskutim//index.php?action=vthread&forum=4&topic=83
Pas leximit mund te na thuash nese te ka kafshuar Beni. Se ti vete ia ke dhene reston.
E pranoj qe je tip tejet simpatik, mgjse kam pershtypjen se ne vazhdim te diskutimit nuk do me hysh dot ne pune.
Gjithsesi me shuaj dy kuriozitete te thjeshta:
– shmangia qofte nga diskutimi qe predikon zotrote cfare kompleksi tregon?
– Po “ndjeshmeria fetare” e theksuar duke e krahasuar me nje femije buzequmesht qe nuk i ndahet dot fustanit te se emes?
Ah Blushi perdhunuesi virtual i mendjeve te semura! Ai i ka fajet.
Sa mend duhet per te kuptuar se i gjithe ky diskutim, sado elokuent te zhvillohet, eshte vecse nje marrezi? Ashtu sikurse edhe libri i elokuentit Blushi, ka ne mes absurditetin se duhet te zgjedhim midis besimit (mosbesimit) te individit dhe te ashtequajturave interesa te grupit apo shoqerise. Se sa shoqeri te shendoshe kemi ditur dhe dime te krijojme ne shqiptaret eshte e kote ta thuash, por te pakten ta leme besimin dhe mosbesimin e individeve ne dore te tyre, qofte edhe ne emer e asaj te ashtequajtures tolerance fetare. Te ndash, apo ta mbash te pavarur, shteteformimin, edukimin, ligjet qe drejtojne grupin, nga besimi i individit eshte nje formule tashme e provuar qe funksionon, dhe nuk e kam te qarte se si ky diskutim i sherben ketij modeli?!
Po shtoj, sado kalimthi, se problemin etik në Shqipëri nuk e shkakton aq dialektika midis fetarizmit dhe ateizmit në versionet e veta të shumta (fanatizmit dhe indiferencës, asketizmit dhe materializmit, etj.) sesa ekzistenca e tri feve të ndryshme brenda kufijve të një kombi praktikisht të sunduar nga ideologjia kombëtariste. Në rrethana të tilla, secila nga tri fetë nuk kujdeset aq për kultivimin shpirtëror të besimtarëve, sesa për t’u ruajtur nga “infeksioni” prej feve të tjera, ose për të siguruar pozitë sunduese ndaj simotrave të veta, duke shfrytëzuar koniunkturat politike ose lidhjet e ndryshme transnacionale. Me fjalë të tjera, feja nuk merret më me kultivimin e personit, sesa me kultivimin e identitetit të grupit, duke u shndërruar në një version pak të gjymtuar dhe të ripërmasuar të kombëtarizmit vetë. Në këtë mënyrë, secila prej tri feve madhore u prezantohet të tjerave nëpërmjet mangësive ose ekseseve të veta: Islami shihet si fe anti-perëndimore, anti-amerikane dhe tani vonë, për të ndjekur modën e fundit politike të Tiranës, anti-hebraike; ortodoksia si agjenturë e Janullatosit dhe e grekëve; katolicizmi si një farë masonerie që kërkon të monopolizojë lidhjet me Perëndimin duke përfituar nga privilegji i linjës direkte me Vatikanin.
” Me fjalë të tjera, feja nuk merret më me kultivimin e personit, sesa me kultivimin e identitetit të grupit, duke u shndërruar në një version pak të gjymtuar dhe të ripërmasuar të kombëtarizmit vetë. Në këtë mënyrë, secila prej tri feve madhore u prezantohet të tjerave nëpërmjet mangësive ose ekseseve të veta”
xhaxha,
Prandaj feja eshte ne sherbim te njeriut dhe grupit, pamvaresisht nga pasojat qe le ne forme deformimi, kushdo qofte ajo e vetme apo te treja bashk.
Ne jemi balli i kazanit te cdo eksperience njerzore e vajtur deri ne fund. Dikush duhet te lexoj ne, qe te kuptoj fundin
“Pse e paski gjetur fillimin qe kerkoni per fundin?”
citim nga Evreu i Modh ne nje tekst Gnostic
Pjese nga libri i Blushit:
«E di që ka shumë njerëz që thonë se, në qoftë se unë do kisha zgjedhur luftën para paqes, Voskopoja do shpëtonte. Nuk do pendohem deri sa të vdes dhe sikur të kem njëqind jetë do të bëj prapë të njëjtën gjë. Voskopoja nuk do të shpëtonte siç nuk shpëton një libër që bie në fund të detit. Por turqit nuk janë një dimër i përjetshëm dhe ia vlen të durosh duke përsosur artin e të jetuarit në ishull. Kur ata të ikin ne do ta shkruajmë artin e të jetuarit në ishull. Kur ata të ikin ne do ta shkruajmë praprë librin që na humbi, por aty do të ketë edhe disa faqe për turqit që nuk do të vdesin më kurrë në kujtesën tonë.” (f. 404)
«Ju jetoni në ishull pa e ditur… Ishullarët janë njerëz të vetmuar dhe vetmia i ka bërë të mendojnë. Ata kanë vetëm një qëllim: se si të shpëtojnë ishullin e tyre nga stuhitë dhe pushtuesit. Për t’ia arritur kësaj, ata përdorin çdo dredhi dhe kur dredhitë nuk pijnë ujë përdorin luftën. Por lufta është arma e fundit që përdorin pasi i kanë ofruar të huajve paqen, qetësinë, strehimin dhe mënyrën e tyre të jetesës. Ka shumë udhëtarë që thonë se njerëzit e ishujve janë mikpritës. Në fakt, kjo është një dredhi që ata e kanë përsosur në mijëra vjet për të shpëtuar atë pak tokë që kanë nga piratët. Ishullarët kanë një rregull. Ata i pranojnë të huajt dhe njerëzit që vijnë nga deti vetëm në qoftë se këta mësojnë notin. Pas notit ata u mësojnë të huajve peshkimin, pastaj i tregojnë si të ndërtojnë barka dhe anije, pastaj se si të gatuajnë peshkun, pastaj se si të ngrenë diga për të zbutur egërsinë e detit që kafshon ishullin, pastaj se si të presin gjatë dimrit duke u ushqyer me durim dhe pastaj sesi gjatë verës të ruajnë ushqim edhe për dimrin tjetër. Kur i huaji i ka mësuar të gjitha këto, ai pa e kuptuar është bërë një ishullar. Dhe ky ishullari i ri, pa e kuptuar ka vetëm një qëllim: se si të ruajë të pavarur ishullin e vet duke përdorur mjeshtërinë që të tjerët i mësuan atij. Voskopoja është një ishull i krishterë, i cili i ka shpëtuar deri sot pushtimit duke përdorur këto dredhi.»
«Por ka edhe diçka tjetër. Myslimanët e Voskopojës janë shqiptarë siç jemi edhe ne. … Ata janë myslimanë, por akoma nuk janë turq. Në qoftë se ne i zbojmë shqiptarët myslimanë nga qyteti ata do të shkojnë te turqit dhe të gjithë bashkë do të vijnë dhe do na zbojnë ne na nga Voskopoja. Kjo do të ishte një luftë e humbur. Kështu kanë gabuar shumë burra të mençur përpara nesh, pa e kuptuar se duke i quajtur turq shqiptarët myslimanë, në fakt, i kanë hedhur ata si armë në duart e turqve. Me ato duar turqit kanë luftuar dhe kanë pushtuar fshatrat dhe qytetet tona. Në të vërtetë shqiptarët kanë luftuar kundër shqiptarëve dhe njëra palë besonte se luftonte kundër turqve, ndërsa pala tjetër ngushëllohej se luftonte kundër grekëve. Kësisoj nuk ka mbetur asnjë pëllëmbë Shqipëri dhe kujtdo që fitonte i thuhej se fitoi si turk dhe kujtdo që humbte i thuhej se humbi ngaqë ishte grek. Voskopoja nuk është një ishull ku turqit luftojnë me grekët. Voskopoja është një tokë ku shqiptarët akoma nuk kanë arsye të luftojnë me shqiptarët.»
Nje perle me vete eshte nje pjese nga kapitulli 22 ku si ne nje bote endrrash e mitesh njerez te vegjel, te zakonshem por me emra te medhenj “luajne” sikur te ishin protagonistet e vertete te emrave qe mbajne.
Nje analize te bukur ka bere Altin Goxhaj e gjeta ketu: http://perpjekja.blogspot.com/2008/05/historia-letrsia-dhe-libri-t-jetosh-n.html?showComment=1210632240000
(edhe pjeset aty me lart nga libri, prej analizes i nxorra po i hoqa vec per efekte ilustrimi.
Qe ta marrin vesh disa se Blushi nuk eshte kendes dhe ata nuk jane kokrra miser.
«Çfarë ndodh kur shkrimtarët shkruajnë dhe lexuesit nuk lexojnë»
I. Ishte një ditë e nxehtë dhe njerëzve u lexohej me ëndje libri «Të jetosh në ishull». E diel; të gjithë debatonin ose ndiqnin ritransmetimin e emisionit Opinion plus. Burrat pinin duhan dhe shikonin televizor. Ata që kishin vapë, freskoheshin në liqen. Kafshët rrinin në diell dhe duke pritur të shiteshin në pazar, ndiqnin me vëmendje në televizorin e ndonjë kioske Blendi Fevziun, i cili po i bënte Fatos Lubonjës një pyetje interesante: Si ka mundësi që romani i Ben Blushit ka një sukses kaq të madh dhe po debatohet kaq shumë në media? E pra, si shpjegohet gjithë ky sukses i madh?
II. Emri i politikanit kthyer në “shkrimtar” tani për tani është ndër më të lakuarit! 1. Ben Blushi; 2. i/e Ben Blushit; 3. Ben Blushit; 4. Ben Blushin; 5. prej Ben Blushit; 6. ô Ben Blushi! Por nuk duhet të kesh shumë mend, që ta kuptosh se i gjithë ky sukses i madh është pakëz i fryrë, ndoshta pakëz i pamerituar. Media të ngre, të ul e media të ul edhe më. Këtë e dinin mirë kafshët që ishin shitur për dy ose tre herë me radhë, falë reklamimit energjik të tellallëve. Natyrisht, dikush do ngrihet e do thotë: Ti ke inat për suksesin e Ben Blushit, prandaj shkruan kështu! Më duhet ta pranoj, lexues i dashur, kjo është e vërtetë! Ka ditë që nuk më zë gjumi e më është prerë oreksi e të ngrënët nga ky roman i mrekullueshëm!
III. Ben Blushit duhet t’i ketë pëlqyer të shkruajë që kur ka qenë i vogël. Ah, si më del para syve! Ende në moshë të njomë, ulur nën hijen e freskët të ndonjë plepi, ndërsa lag me gjuhë majën e lapsit e shkruan letra që mezi pret t’i dërgojë tek revista «Pionieri»; apo, të sapokthyer nga plazhi, të pasur me mbresa e fletore me vjersha — muskujt e thekur në diell, balluket hedhur shpërfillshëm mënjanë, përzhitur nga era e detit dhe nga kripa. Por kjo nuk e bën medoemos shkrimtar!
Siç e dini, suksesi komercial nuk do të thotë sukses letrar me patjetër. Përmendim këtu librin e Rudina Xhungës, të cilin tani pak vetë e lexojnë. Me sa mbaj mend, ishte një vepër që fliste për mesazhet SMS, në mos gaboj. Zhurma që është bërë në media, nga miqtë e autorit, Blendi Fevziu & Co., ka ndikuar shumë në perceptimin e publikut shqiptar, që të themi të drejtën është mjaft i rafinuar nga ana letrare, ka shije të stërholluara dhe nuk honeps dot çdo gjë që i serviret. Ky roman, si të thuash, është një kafshatë e rrallë dhe e shijshme për qiellzën e rreshkur të lexuesit tonë, të cilit prej kohësh s’i bënte përshtypje më asgjë.
IV. Nga ana formale romani nuk është vepër e keqe, e shkruar në formë reportazhi. Vura re se nuk ngjan të ketë përdorur teknikën me të cilën shkruhen romanet postmoderniste ku mbizotërojnë dialogët e shkurtër e të shkathët, kombinuar me gjashtë-shtatë rreshta proze përsiatjesh dhe përshkrimesh, që të lejojnë të marrësh frymë nga një faqe në tjetrën. Po përmend këtu «Gjuetarin e balonave» nga Khaled Hosseini, një roman epik i jashtëzakonshëm, vendosur në Afganistan dhe Amerikë, nga i cili Ben Blushi mund të mësojë shumë mbi artin e të shkruarit, tolerancën, fenë dhe prapë tolerancën. Po ta shihni më me vëmendje, stili i Blushit përbëhet nga paragrafë të gjatë që ndjekin paragrafët e që vazhdojnë për faqe të tëra, a thua ti se Blushi ka për detyrë të shkruajë një hartim gjimnazi me temën „Përshkruaj një ditë të bukur vere“ dhe zysha e letërsisë i ve notën gjashtë, pasi ka mbushur më pak se një faqe e gjysmë. Romani nuk mund të lexohet me një frymë, pasi në pritje të fundit jemi asfiksuar fare, jemi mavijosur nga mungesa e ajrit. Nga gjithë ky tension fetar dhe në të njëjtën kohë, nga gjithë ky erudicion!
V. Blushi po na thotë me shumë fjalë që Islami është i keq dhe Krishtërimi është i mirë. Që të krishterët hanë nëpër tavolina dhe myslimanët hanë përdhe. Të paktën kaq kuptova unë nga leximi i parë i veprës. Pra, sipas autorit, ata që hanë «në shesh» duhet të hanë nëpër tavolina, që të bëhen të krishterë. A thua ti se krishterimi na qenka një fe trendy të cilën ne duhet ta përqafojmë për të hyrë në Europë, ashtu siç shkojmë dhe bëjmë një tatuazh në krah apo shpojmë hundën për të vendosur aty një piercing! E keqja është se Blushi nuk njeh as fushën në të cilën duhet të ishte më i përgatitur — duke shfletuar nga një faqe te tjetra hasa në perla të tilla si: «[Sabatai Zevi] shkoi në Jerusalem dhe njëlloj si Jezu Krishti i hipi një gomari mbrapsht dhe u rrotullua shtatë herë përqark mureve të qytetit». (po aty, fq. 183,). Nuk e di se ku e ka lexuar zoti Blushi këtë punën e gomarit së prapthi; do të më pëlqente të na tregonte se në ç’kapitull të ungjillit të Gjonit a Lukës e ka hasur! Natyrisht, do na duhet të pyesim edhe kryepeshkopin Janullatos, se ç’mendim ka mbi këtë pikë! Të mos flasim pastaj për «alokuthitë». Mos e ka fjalën për «akoluthitë» i miri Ben?! Ndoshta është një shkarje lapsi. Libri është plot e përplot me gjepura të tilla. Megjithatë, autori — që luan edhe rolin e vëzhguesit të njëanshëm — mund të përgëzohet për njoftimet e bollshme që na jep dhe rikrijimin e atmosferës së atyre viteve, që më shumë të ngjan me Saukun e ditëve tona sesa me Shqipërinë e kohës së Arianit Komnenit. Debatet mes personazheve kanë një ngjashmëri të habitshme me bisedat që bëhen andej nga Blloku.
E keqja e njerëzve që e kritikojnë romanin e Blushit, është se bëjnë shumë zhurmë dhe bien në grackën e kritikave tip «Blushi po na shan fenë islame» dhe harrojnë thelbin e çështjes: ky roman është në të vërtetë një roman mesatar, me të metat e tij dhe vlerat e veta — me pak fjalë i ngjan publikut të cilit i është drejtuar! Se çdo lexues ka romanin që meriton! Përsa i përket anës historike, kufiri i shkrimtarit dhe historianit është mjaft i prerë dhe i qartë: ose shkruan letërsi, ose rrekesh të hedhësh dritë mbi një epokë të caktuar historike duke numëruar bukur, pastër dhe pa gabime burimet e shkruara mbi të cilat je mbështetur, d.m.th. harton një bibliografi. Natyrisht nuk mund ta shkruash historinë po s’pate një grimcë talenti në shtyrjen e lapsit. Ndërsa për letërsinë ndodh ndryshe, mund të jesh zero me xhufkë në fushën historike dhe të shkruash një roman! As nuk duhet harruar se kritika letrare këtu në Shqipëri, është një gjini në zhdukje e sipër. Megjithatë, kjo vepër e ka një të mirë — po ngjall debatin, që në vetvete nuk është diçka e keqe. Një debat letrar dhe kulturor: se nga do t’ia mbajnë shqiptarët, ndërsa qëndrojnë në vend numëro! drejt integrimit europian dhe veri-atlantik. Sa për çështjen «ç’ka dashur të thotë autori me këtë vepër», edhe unë pyes: Vërtet, ç’ka dashur të na thotë autori? Ndaj dhe e këshillojmë pa kurrfarë përfitimi personal Ben Blushin që t’i lërë të qeta romanet dhe politikën, dhe të bëjë atë që di më mirë, të merret me gazetari!
VI. Si shpjegohet që Blendi Fevziu bën vetëm pyetje të tilla si:
a. Si shpjegohet që romanet e Kadaresë kanë një sukses kaq të madh në Francë?
b. Si ka mundësi që romani i Blushit ka një sukses kaq të madh dhe po debatohet kaq shumë? (Dëgjuar me veshët e mia!)
Kjo ka qenë dhe do të mbetet gjithmonë një mister.
Që në faqet e para të romanit të Blushit, nuk dallojmë ndonjë tension psikologjik. Në fund të fundit, një njeri po ndërron fenë e të parëve dhe bëhet mysliman. Cila është drama, dilema apo kënaqësia e njeriut që konvertohet? Edhe një fshatar i viteve ’50 që bëhet gati të hyjë në kooperativë, duhet ta bluajë mirë në mendje atë që bën, pale një Jorgo që ndërron emrin dhe e kthen në Ibrahim.
…U binda kur isha në pazar duke shitur. Shikoja burra dhe gra të krishterë që blinin dhe shisnin me nxitim, a thua se ishin në ditën e fundit të jetës së tyre. Aty pata një ndjenjë përkohshmërie që nuk e kisha provuar kurrë më parë. (Ben Blushi: Të jetosh në ishull; Roman. Botimet Toena, Tiranë, 2008; fq. 18) Ky libër, menjëherë vë pikat mbi „i“ — po jo vetëm; edhe mbi „j“, kaçurrelat mbi „ë“; vizat në „t“, në „f“; bishtin në „ç“, etj. Po ky katundari Ibrahim na del si një figurë komplekse, një filozof i paparë ekzistencial që në faqet e para, që mediton mbi librat e Sartre-it, pasi ka mbaruar punët e bujqësisë!
Gjatë kësaj kohe, për çudi, ai harron sesi hahet në tavolinë dhe shtrohet në sofër. Duhet të jetë gruaja e tij, Sara, ajo që ia shpjegon se ç’është tavolina, pasi imami i ka bërë një lavazh truri aq të fuqishëm, saqë Ibrahimi i shkretë e ka harruar se ç’është të ngrënët në tryezë (po aty, fq. 124).
Është e qartë se Ben Blushi nuk e fyen Islamin në romanin e tij; si politikan largpamës që është, e di se kjo do t’i sillte një humbje të madhe pikësh gjatë proceseve elektorale. Kjo del qartë nga pasazhe të tilla si ky, që autori vë në gojë të priftit: …Kolera islame ju hyri në shtëpi… Islami është një kolerë që ka një mijë vjet që përhapet me majën e shpatës. (po aty, fq. 22—23.)
Romani është vërtet freskues, falë gjepurave të panumërta që përmban, si për shembull shpjegimet e natyrës gjeopolitike që Ali Tepelena i bën Arianit Komnenit.
Sa herë që bëhet fjalë për diçka të krishterë, radhët përshkruhen nga tone të ëmbla lirike; kur hyn në mes Islami, autori shpalos një mungesë të theksuar uji, dritash, rrugësh të shtruara dhe premtimesh të realizuara elektorale.
Tjetër. Arianit Komneni kishte pranuar të shkrinte kufijtë tokësorë dhe ata të hapësirës me myslimanët, por këtë lëshim e kishte bërë për të ndaluar çdo përzierje të gjakut dhe farës së tij të krishterë me femra apo meshkuj të fesë islame… Ai donte ta mbante të pastër qelizën e riprodhimit të racës së tij… etj., etj. (Po aty, fq. 101.) Dikush duhet t’i shpjegojë „me nder shkrimtarit“ se nuk ka farë ose gjak islam ose të krishterë dhe se po ngatërron kekun me byrekun ose me ndonjë lloj tjetër brumi. Të mos harrojmë se edhe Jezu Krishti nga fara dhe gjaku ishte hebre, i racës semitike. I gjori Ibrahim, pasi ndërroi fenë, do vuajë edhe nga degradimi gjenetik, që shërohet vetëm nëse kthehet edhe njëherë në fenë e të parëve! Gjithë kjo pastërti race tregon për ndonjë kompleks inferioriteti dhe vjen era doktor Mengele.
VII. Do të doja ta mbyllja këtë shkrim mbi romanin «Të jetosh në ishull» me një recetë të vogël gatimi: Qofte me salcë për katër — pesë veta: Marrim 250 gram mish të grirë, e vendosim në një tas porcelani, hedhim një fetë buke të bardhë të mbufatur me ujë dhe të shtrydhur mirë. Kalojmë qepën bashkë me mishin në makinën e grirjes, shtojmë majdanoz, nenexhik, një vezë, kripë e piper sipas dëshirës dhe të gjitha së bashku punohen derisa bëhen një masë e fortë e njëtrajtshme, nga e cila përgatisim qoftet. Pasi i lyejmë me miell, qoftet skuqen në yndyrë të nxehtë. Në vajin ku skuqëm qoftet, shtojmë salcë domatesh, dy lugë gjelle gjalpë, kripë, dafinë dhe uthull dhe e lëmë që të ziejë për 15 — 20 minuta. Pastaj hedhim qoftet në salcën që zien. Ena mbulohet të marrë valë dhe më pas është gati.
„Ba Bai“