Debati rreth dokumentarit të Top Channel-it për pakicën greke në Shqipëri dhe historinë e saj ka ngjallur interes të madh. Kemi botuar deri tani dy shkrime, do të botojmë në vijim edhe të tjera. Me këtë rast, po vendosim që ta hapim temën për komentet e lexuesve, dhe t’i ftojmë të interesuarit të lënë komente e tyre në vijim të këtij shkrimi (i cili do të qëndrojë gjithnjë në rubrikën majtas), kur nuk janë gati të dërgojnë shkrime të plota. Le të shërbejë kjo hapësirë si kontenitor për komentet tuaja rreth temës vetë dhe shkrimeve përkatëse. Në komentet mund t’i referoheni cilitdo shkrim që dëshironi. Komentet do të moderohen dhe ato që gjykohen të papërshtatshme do të hiqen pa shpjegime të mëtejshme. Ju lutem tregoni kujdes dhe mos fyeni autorët dhe kolegët.
Mund të lini këtu më poshtë komentet tuaja rreth temës. Ju falënderojmë për bashkëpunimin.
Ne rradhe te pare kerkoj ndjese qe nderhyje, jam plotesishte i bindur qe karshi autoritetit intelektual-akademik qendrimi me i drejte e qytetare – per cdo subjekt jo te fushes perkatese .. – do te ishte ai i respektimit, vleresimit dhe vemendjes !! Une nuk jam ne pozitat e nje Historiani e as te nje Osmanologu, e vetmja gje qe munde te me vecoje eshte thjeshte qasja – prej eruditi! – i shtyre nga arsye te pastra kureshtje, nacionalizmi si ideologji e koncept e ka “humbur bojen” e eshte bere krejt obsolet e boshe sidomos ne epoken e ‘Gjenetikes se popullatave’ !!
Ajo qe me beri me shume pershtypje ne lidhje me evidencat e paraqitura, pikepamjet dhe arsyetimet e Tannhauser eshte cektesia, njeanshmeria dhe mungesa e tejskajshme e njohurive ne lidhje me ceshtjet qe ai pretendon te shqyrtoje e te “zgjidhe”, kjo me bene te kuptoje qe subjekti ne fjale nuk eshte i fushes perkatese !!
Defteret Osmane kane nje rendesi te jashtezakoshme per Hisoriografine dhe jo vetem, le te themi qe perbejne njefare fotografie ku materializohet pamja e realitetit ballkanik mesjetare ne nje cast te caktuar, nje lloje dritareze nga ku mund te veshtroshe te kaluaren e ketyre vendeve, te dhena fiskale e demografike, toponime, antroponime, emertimet e kishave, pronave etj. Ceshtja tjeter qe duhet te kemi te qarte eshte se gjuhen e perdorin dhe bartin njerezit ( rrjedhimishte dhe antroponimet e toponimet ), por prania e nje gjuhe nuk mund te konsiderohet e perhershme e statike, te njejtit njerez (i.e pasardhesit e tyre) mundet ne nje kohe te caktuar te flasin nje gjuhe te ndryshme nga ajo e parardhesve te tyre – Language shift – , dhe te emertojne mikrotoponimet ne fshat ne gjuhen e re, emrat, mbiemrat, deri edhe tek etnonimi !! Pikerishte ketu na vijne ne ndihme Defteret: Gjinet, Gjonet, Leket, Dedet, Dodat etc Bularat, Radat, Zervat, Jergucat, Sharat, Klishar etj
Pra le te perqendrohemi tek dhenat e faktet kokeforte te perftuar nga Defteret, e ti leme menjane spekullimet e hamendesite te artikuluara me baza pseudo-shkencore!!
Do e filloje nga toponimia dhe me tutje me antroponimine:
– Kato Leshnica – gr.Leshnica e poshtme, atehere per t’i rene sa me shkurt.
Kato Çerovç, Vişegrad\Vishegrad (RUMELİ EYALETİ (1514-1550) f. 455), viti 1514: ne baze te antroponimise banoret ishin thjeshte Serb ortodoks, ne baze te toponimise si munde te klasifikohet !?
Kato Vılkopoli k., Malakas n., Belgrad/Berat. Kato (gr. Κάτω, shq. e poshtme) Vokopole (nga Sllavonishtja Kishtare: влькъ полѥ, shq. fusha e ujkut) RUMELİ EYALETİ (1514-1550) f.456
Toponimet me etimologji Greke tek Xh. Ylli “Das Slavische Lehngut Im Albanischen: Teil 2” f. 66-84
1.Vilayet Kanina – Picar (Kalo-) / Kalobiçar, Vodice (Mega-> shq. e madhe) Vodice (Mikri-> shq.e vogel), Ayo Jorgi.
2. Vilayet Belgrad\Berat – Ayo Priskevi (Αγια Παρασκευή – Shen Parashqevi), Ayo Yorgi, Mavromati (shih. Bintliff, J.L.(2003)The ethnoarchaeology of a ‘passive’ ethnicity: The Arvanites of Central Greece.), Metoh, Panohor.
3. Vilayet Iskrapar – Manastir Ayo Dimitri, Ayo Nikola
4. Vilayet Pavlo Kurtik (Shqiperi qendrore) – Ayos Martin, Ayos Nikola, Ayos Todoros, nderkohe qe kemi Shin-Gergi, Shin-Gergi Ahkale, Shin-Gôn, Shin-Nikola, Shin-Petri, Shin-Meri etj (shih. Albert Riska “The Christian Saints in the (Micro)toponymy of Albania”, dhe Robert Elsie “The Christian Saints of Albania”)
5. Vilayet Cartaloz (mes Elbasan-Gramsh) – Ayos Aleksandros… Aya Priskivi gjithashtu Shin – Marya, Shin-Nikolla, Sindeli, Shin-Vlash.
6. Ayo Vasil k., Prespa n., Görice kz.: TD 720/68 Ayo Variska?, Ohri kz., Ohri l.: TD 367/388 – RUMELİ EYALETİ (1514-1550) f. 96 etj
Pra duke u mbeshtetur tek parimi qe cdo toponim grek te qemtuar neper Deftere duhet me patjeter t’i atribohet nje popullsie lokale greqisht-folese, atehere mund te deduktojme qe kjo etni banonte ne trevat perreth Kanines, Beratit, Skraparit, Gramshit, Elbasanit, Prespes, Ohrit etj !!?
Por – duke lene menjane per nje caste argumentat historike, evidencat antroponimike etj qe nuk deshmojne per egzistencen e te tille popullsie ne keto treva – po te hetojme me vemendje keto toponime ne Defteret pasardhese (v. 1520 dhe 1583), do te hasim nje dukuri interesante!! Per ta ilustruar metej do te marrim disa raste.
1.Ayos Aleksandros ne Vilayet Çartalos viti 1431 del me kete emer.
-Tek RUMELİ EYALETİ (1514-1550) f.775 ky toponim del ne trajten Shindellesh (Shen Llesh=Aleksander)
-Ne Regjistrin e Sanxhakut te Elbasanit 1582-1583 tek Xh. Ylli “Das Slavische Lehngut Im Albanischen: Teil 2” f. 83 gjithashtu rezulton me emrin Shindellesh…
Kujt i intereson egziston nje permbledhje interesante te toponimeve te Shqiperise se vitit 1520: Arnavutluk vilayeti 1520 https://rumeliturkmenleri.wordpress.com/arnavutluk-vilayeti-1520/
2.Po ne Vilayet Rumeli te 1513, rasti i toponimit Shen Gjergj te Myzeqese me te dyja trajtat. Şin-Gerk(Shin Gjergj) k., bk. Ayo-Yorgi k., Mujake/Myzeqe kz
3. Ayos Vlasis – Shulashi \Shen Vlashi – ne Çamëri. Zonja E. Balta (apo Mpalta sic parapelqen Tanhauser), e perdor goxha parimin e siperpermendur: toponimi greke = banore greke, nje retorik e qasje qe eshte pak ta cilesosh si tendencioze (shih. “Εthnic and Religious Composition of Ottoman Thesprotia in the 15th to 17th centuries” (with M. Oğuz and F. Yaşar), in : B. Forsén & E. Tikkala (eds.), Thesprotia Expedition II. Environment and Settlement Patterns , Helsinki 2011. f.351). Pra meqe tek Defteri i 1551 del me versionin grek Ayos Vlasis atehere rrjedhimishte banoret ishin greke, ky eshte arsyetimi saje (duke u sforcuar se mos cenuari integritetin e saj profesional!). Nuk mbaron ketu, ndryshimin e emrit te katundit Markopulo ne Gllavica e shpjegon me ndryshimin e raporteve etnike brenda fshatit, pra qe kur ishte Markopulo (v.1551) kishte ca antroponime greke ne listen e kryefamiljareve (Fragopoulos, Fragoulis, Radinos, Kephalinos, Giorgopoulos, Maramenos, Κalogieras, emra qe cuditerishte ne fshatrat e Dropullit te vitit 1520 nuk dalin asgjekundi!), nderkohe qe vete zonja e pranon, qofte dhe terthorazi, qe si tek Defteri i 1551 ashtu edhe tek ai i 1613 shumica e emrave ishin antroponime tipike te Arberoreve mesjetare (Duka, Μiçο, Leka, Kosta*, Gin, Gön, Todor, Nikola*, Franko, Andriya, ne parantez emri\versioni Μiçο nder greke u perhape si pasoj e ndikimit te arberoreve mesjetare, do ja shpjegoje me tutje !!). Fakti me interesante eshte se ai toponim grek Markopulo ne te vertet eshte bartur\percuar ne shek.XIV nga banoret e tije dhe ‘transplantuar’ ne zonen e Atikise bashke me toponime se Filat, Lopes, Dramez, Kaparjel etj (sic benin kolonet anglez kur emigronin ne Amerike) problemi eshte se ata ishin Arberor (ose Arvanitasit e Atikise, ku edhe sot e kesaj dite flitet Arberishte ), pra te dyja toponimet i perdornin Arberoret – me vone disa ne veri te quajtur shqiptare -, po e njejta gje ndodh edhe me toponimet e tjera qe ndryshuan me kalimin e kohes shq.Mazat->slv.Stanove, shq.Belsh-> gr.Sevaste, shq.Shendelli->gr.Lefterohore, kjo si shpjegohet !?
Duke u rikthyer tek Shulashi\Shen Vlashi\Agios Vlasis, ne nje zone perplote me toponime arberore, me antroponimi te kryefamiljareve tipik arberore te evidentuar nder Defteret e 1431, 1520, 1551, 1613 etj, c’perfundime duhet te nxjerrim ne lidhje me toponimin ne fjale !?
Pastaj fjala ‘Hore’- Χώρα ashtu si fjale ‘Kaster\Kastro’- Κάστρο. Kam bindjen se studiuesit e Shqipes\Arberishtes jane te qarte ne lidhje me perdorimin e ketyre termave edhe nder Arberor\Shqiptare (shih.Gianni belluscio “GREQIZMAT Në Të FOLMET ARBëRESHE: DëSHMI DHE HISTORI Të KONTAKTEVE GJUHëSORE” 2019).
Se ndryshe si do te shpjegohej Hora e Arbereshevet…!? Te rikthehemi ne Epir tek Llaka e Sulit tek vendbanimi me emrin Alpohori\Αλποχώρι, e vecanta e ketij toponimi eshte se ne kete trajte nuk ka kuptim ne greqishte, pra nuk eshte Αλεποχώρι->Fshati i dhelprave, nderkohe qe te gjitha vendbanimet ne Greqine e sotme me ate emer kane qene ose jane Katunde Arberore !! Le te shkojme ne Nafpakto viti 1454 (shih. ‘Η απογραφή των Κραβάρων στο οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο ΜΜ10 (1454-1455)’, Ναυπακτιακά 15 (2007-2009), 415-561.f. 458)
Toponimi Yir-Pirifti (Gjero-Prifti)\ Γέρο-Πρίφτη i perkthyer nga autori ne greqishte Γερό-Ιερέα (shq.Plaku – Prifti) si munde te shpjegohet ky toponim hibride pa marre ne konsiderate ndikimin e Greqishtes Bizantine tek Arberishtja mesjetare !?
Ose toponime si Paljokatundi\Παλιοκατούντι\Παλαιοκατουνο ne Sul, Arte, Thesali etj si mund te shpjegohen pa marre ne konsiderate ndikimin e Greqishtes ne Arberishten mesjetare !?
Vazhdon
Kisha deshire qe para se te shqyrtoja ceshtjen e disa antroponimeve, te interesuarit karshi kesaj teme do te mund t’i hidhnin nje sy e te ballafaqoheshin vete me antroponimine Greke e Arberore mesjetare te pranishme nder Defteret e ndryshme qe mbulojne nje pjese te mire te Greqise se sotme qendore\jugore.
– Evangelia Balta. L’Eubee a la fin du XVe siecle: Economie et population. Les registres de l’annee 1474. (Ishulli i Eubese viti 1474)
– ‘Η απογραφή των Κραβάρων στο οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο ΜΜ10 (1454-1455)’, Ναυπακτιακά 15 (2007-2009), 415-561.(treva perreth Nafpakto-Etolo-Akarnania viti 1454)
– The Early Ottoman Peloponnese: A Study in the Light of an Annotated Editio Princeps of the TT10-1/14662 Ottoman Taxation Cadastre (ca. 1460-1463) (Peloponezi\Morea vitet 1460-1463, jua sygjeroj!)
– 1422-1423 Tarihli Köprülü, Kastorya ve Koluna Vilayetleri Mufassal Defteri (trevat e Velesit, Kosturit dhe Kolonjes vitet 1422-1423)
– ΘΗΜ – Τόμος 69 – ΣΕΛ. 003 – 010 KAYAPINΑR-ΣΠΑΝΟΣ 69ος_Θεσσαλικό Ημερολόγιο – Τόμος 69ος(tek ky Osmanolog do te gjeni pjese te perkthyera nga Defteri i Sanxhakut te Trikallase vitet 1454/1455)
1) Fshati Sofyana (Patra), lagjja Greke (Rumiyan) dhe lagja Arberore(Arnavudan) viti 1460.
https://i.imgur.com/ro4t7Zs.jpg
2) Fshati Damasi (Thesali), lagjja Greke (Rumiyan) dhe lagja Vllahe (Eflagan) viti 1454.
Te me ndjeni por harrova t’i shtoja listes se psonjes keto dy libra (Sanxhaku i Trikallase – Thesalia dhe trevat perreth) :
1. Hicri 859 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-ı Tırhala I
https://www.amazon.it/Tarihli-Suret-i-Defter-i-Sancak-%C4%B1-T%C4%B1rhala/dp/9751614724
2. Hicri 859 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Tirhala 2
https://www.amazon.com/Tarihli-Suret-i-Defter-i-Sancak-i-Tirhala/dp/9751614732
Lexim te mbare!
Me gjithe respektin, por kam pershtypjen qe kjo teme po mplekset e peshtjellohet keqazi me ceshtjen e identiteteve moderne (te pas shek. XIX). Per ti thjeshtezuar ndopak gjerat.
Ndodhemi perballe dy fakteve:
1. E tashmja (nenkupto pas shek. XIX). Dropulli si treve bastion i bashkesise etnike greke ne Shqiperi, ku pervec 2/3 fshatrave te gjithe te tjeret jane greqisht-folese e vete-identifikohen si Grek !!
2. Fillim shek. XVI i ‘flamosuri’ Defter Mufassal i vitit 1520, ku pervec Dervicanit, Sofratikes e Suhes (shih. http://www.akad.gov.al/ash/images/PDF/2008StudiaAlbanica1.pdf ), tek te gjithe fshatrat e tjere kemi nje mbizoterim te dukshem te elementit etnik Arberor Ortodoks (ky fakt i deshmuar/vertetuar bindshem npm pranise se konsiderueshme se antroponimise/patronimise tipike mesjetare Arberore ‘Folk Names’ disa shembuj te kesaj antroponimie: Gjin, Gjon, Leka, Deda, Doda, Dida, Gjoka, Vreto, Muriq, Shtin, Lika, Llesh, Progon, Bardh, Vagal, Mengesh, Menksh, Zgur, Zot, Skurr, Mehill, Lum, Buza, Gjec, Gjesh, Gjeka, Shtjefer, Mertir, Pjeter, Koci, Mic/Mico, Nika, Mankola, Shurbi, Tole, Floka, Bukur, Burr, Mazi/Mazak/Mazarak/Mazrek, Muzak, Matrange, Kurtesh, Manesh, Guma/Gumash, Mirash, Mirush, Doreza, Suli, Brati, Mengulla/Menkul, Djalosh, Trimi, Mireseje, Losha, Lushi, Kumi/Kume, Tupe, Gjika, Todi/Tonda, Nonda, Shara (Is’ ar), Kalenxh, Dara, Zoga etj etj nje pjese prej ketyre emrave (Bukur, Dodo/Dodul – e kam hasur nder Vllehet e Hercegovines ne Defterin e Hercegovines (shih.Poimečni popis sandžaka vilajeta Hercegovina iz 1477) nder Vllehet e Pindit e Thesalise JO!! – Zgur, Zguropulos (nder grek jashtezakonishte, rralle perhere ne prani te popullsive arberisht-folese ne vendbanimet ku jetonin!!) pra po e perseris emrat e perbashket me etnite e tjera qe perdoreshin tejskajshmerishte rralle, vinin si pasoje e ndikimit te drejtperdrejt te arberoreve kundrejt popullsive gjitone ksenofone, nderveprimet e ndikimet e ndersjellta jane mese te zakonshme, packa se nga pikepamja e sferes onomastike Greket dhe Sllavet jugore kane pasur nje rol dominante ne kete proces, sic munde te verehet lehtesishte neper Deftere !!
Gjithashtu, ne lidhje me prapashtesat ”greke” -as e -os e kuptoj shume mire dhe pajtohem qe eshte nje argument goxha relative (pastaj nuk ishte e nevojshme te shkohej te rremohej nje Defter kaq larg ne hapesire e kohe, mjaftonte nje mundim me minimal qe te mund te vihej ne dukje paqendrueshmeria e ketij argumenti!). Por – edhe ketu egziston nje ‘por’!! – si cdo rregull qe ka nje perjashtim, edhe ketu kemi nje perjashtim: ne zonat e kufijve etno-linguistik verehet pikerisht kjo dukuri, mveshja me keto prapashtesa te onomastikes se perbashket te krishtero-ortodokse nder greke. Sa per ilustrim rasti i grekeve te Kosturit/Kastoria gjate shek.XV, shpjegimi nga Dragi Gjorgiev tek ” Siedlungsverhältnisse im makedonisch-albanischen Grenzgebiet im 15. und 16. Jahrhundert (nach osmanischen Quellen)”f.14
cit.”Bazuar në emrat e kryefamiljarëve të familjeve të krishtera në kaza Kostur në shekullin XV, mund të thuhet se elementi sllav ishte dominues këtu dhe se prania e grupeve etnike josllave ishte e ulët(!?). Prania e etnosit grek është karakteristikë e kësaj kaza. Këtu do të gjeni emra me mbaresa karakteristike greke, siç është Mihos, Nikolas, Serandos, si dhe emra tipikë grekë Ahil, Kalojan, Androniko(!). Ata gjenden kryesisht në qytetin e Kosturit, ku ka 67 emra me -os, ne fund.”
Pra sic e vute re nuk eshte vetem Pr.Duka qe e evidenton kete vecori dalluese, duhet te pohoj gjithashtu qe karshi perfundimeve te Pr. Gjorgiev kam goxha rezerva e kundershtime, dhe nqs me lejohet do te me pelqente te mund t’i arsyetoje ne nje te ardhme!!
Ceshtja qe duhet parashtruar eshte C’NDODHI nga shek.XV deri ne shek.XIX me ate shumice arberoresh ne fshatrat e Dropullit !??
Pastaj doja te shprehja nje verejtje, nga c’kam mesuar nga Defteret dhe Historia, ‘Greku NUKU’ behet GJIN’ ashtu sic ‘Serbi, Bullgari e Greku NUK behen Radul, Kercul, Lupu etj (Vllah\Aremenje)’, nga ta fillosh, nga Dušanov zakonik\Kanunet e Car Dushan Silni, nga fakti qe egzistonin dallime katerciperore te pozites – status social – e te drejtave mes Serbit, Bullgarit dhe Grekut perkundrejt Vlleheve e Arberoreve, deri ne ate pike sa nuk benin dot krushqi… nuk ngjiteshe askush siper ne kodrishte te Katundet baritore Arberore te merrte emrin Gjin e te integrohej me mjedisin shoqeror perreth !! Cu be me Vllehet e Bosnjes, Kosoves, Serbise (shih. ‘The Vlachs in Bosnia’ nga Noel Malcolm, gjithashtu punimet e Zef Mirdites dhe Skender Gashit) ??
Faktori ekonomik eshte thelbesore e qenesore ne lidhje me procesin e asimilimit po te lexoni : Гюзелев, Боян\ Boyan Gyuzelev (2004). Албанци в Източните Балкани (Albanians in the Eastern Balkans)
Do te kuptoni:
1. Qe edhe mbas dy shekujsh Arberoret e Bullgarise ruanin antroponimine tipike Arberore dhe gjuhen Arberishte – tregues i sensit te identitetit etnik! -, dhe qe arriten nje nivel mireqenie te konsiderueshme, andaj nuk u asimiliuan!!!
2. Kohezioni dhe uniteti mes tyre (Qytezave Arberore rreth Tirnavo, Razgard, Varna etj), jipnin e merrnin me njeri tjetrin, dhe bashkvepronin deri ne ate pike sa organizuan kryengritje arberore anti-osmane te bashkerenduar mes tyre ne vitet mbas 1683, ne Bullgari!!
Te vertetat (se te tilla jane!) qe perftojme nga Defteret e shek.XV & XVI duhet ti pranojme ashtu sic na serviren, nacionalisteve shqiptare i cenon fakti qe Defteri i Vlk-ili i 1455 deften qe Fushe Kosova, Drenica e Llapi ishin me shumice derrmuese serbe (ashtu sic nacionalisteve serbe ‘ju erren syte’ nga prania e Arbenoreve\Arbanasi ne Defteret e 1485 – Rrafshi i Dukagjinit\Metohija dhe Mali i zi: Kuci, Piperi, Merkoja, Palabardhi\Bjelopavlici etj – dhe Defteri i Novo Brdas e vitit 1498 !!)
Ose si ne rastin e Maqedonise ne baze te deftereve te 1468, 1483 etj, ku Pollogu lindor, zona perreth Shkupit, Kumanova etj kishin pak ose aspak Arberor, perkundrejt zonave qe sot banohen nga bullgarishte-foles – Vevcani deri Koxhaxhik (turk) e Lazaropole, Demir Hisar (shih Никола В. Димитров,Битола, 2017 ГЕОГРАФИЈА НА НАСЕЛБИ – Општина Демир Хисар), jugu i Manastirit, Resnja, Ohri etj qe sot banohen vetem nga Maqedonas (Bullgare perendimore), dikur ne shek. XV ishin treva ku kishim nje simibioze Sllavo-Arberore mbreslenese!!
Nqs me lejohet do paraqes me poshte disa shembuj nga Peleponezi, Eubea, Thesalia, Kosturi !!
Atehere te fillojme nga shkencat ‘egzakte’- ne rastin konkret – , te dhenat ‘statistikore’ nr. i kryefamiljareve te klasifikuar nga ‘Defterxhinjte’ Osman si Romej (Greke) dhe Arnavudan (Arberor) ne Morea \Peleponezin e shek.XV :
1. Nga Levent Kayapinar tek “The Ottoman Conquest of the Morea (1387 – 1460)” f.13 cit: The Population of Morea was made up of 6.473 Greek housholds (57,58%) and 4.769 Albanian households (42,42%)
2. Nga Georgios Liakopoulos me i perplotesuar dhe i perpikte, tek “The Viticulture and the Wine Production in the Early Ottoman Peloponnese on the Basis of the TT10-1/14662 Taxation Cadastre” f. 202 nga gr: ” regjistri ne fjala na jep 7.103 familje greke dhe 4.900 familje arberore”, perqindjet pothuajse si me siper !!
Problemi eshte se kjo llogaritje eshte bere ne baze te klasifikimit osman te fshatrave: ‘ez cema’ati Rumiyan’ per Greket, ‘ez cema’ati Arnavudan’ per Arberoret dhe te paspecifikuarit\perzjere thjeshte: ‘ez cema’ati’
Ceshtja eshte se ka shume (megjithemende shume!) Arberor edhe tek fshatrat Greke dhe te perzjere, pra perqindja realishte duhet te ishte me e larte ne dobi te Arberoreve, gjithesesi te shohim me tutje!!
Le te veshtrojme pak raste, ne renditje random te me ndjeni:
– Fshatrat Arberor Kokla Margariti & Havaro Protopapa Morea v. 1463
Jorgji Kryekuqi, Gjon Kembethekra (Korca)
https://i.imgur.com/I0PJawD.jpg
– Fshatrat Arberor Llazari dhe Karatula Morea v. 1463
Nikolla Bukura dhe Gjon Karatula
https://i.imgur.com/E7i1Xk1.jpg
https://i.imgur.com/4V9ckOf.jpg
– Fshati Arberor Llazar Pellumbi Morea v. 1463
Bardhi Gropa, Nikolla Kuqi dhe Jani Kladha (ky fise eshte goxha i njohur, gjejeni cila eshte figura me e shquar historike!?)
https://i.imgur.com/yXgDfwY.jpg
– Fshati Arberor Lonxhi\Lunxhi Morea v. 1463
Kozma Zotali, Kral Kurteshi dhe Petro Zhugra
https://i.imgur.com/eAja1hm.jpg
– Fshatrat Arberor Krahekuqi dhe Sitara, Morea v. 1463
Skurra Krahekuqi e Vreto Dramezi
https://i.imgur.com/HGxHanK.jpg
– Fshati Arberor Kazani, Morea v. 1463
Gjoka Shalesi dhe Stoja Shalesi
https://i.imgur.com/QEVFlXx.jpg
– Fshati Arberor Ksifja, Morea v. 1463
Andrea Kepucemadhi parardhesi i Stradioteve Arberesh ne Itali Capuzzimadi
https://i.imgur.com/Ep3Vla7.jpg
– Fshati Arberor Bishtbardhi, Morea v.1463
Gjin Bishtebardhi e Gjon Zerva (nga ishte Napoloni!?)
https://i.imgur.com/z6gqGUV.jpg
– Fshati Arberor Trahya Maneshi, Morea v. 1463
Gjin Gramatikopulo e Gjon Arianiti, deri ketu Arianitet !!
https://i.imgur.com/vS1QMCs.jpg
– Gjin Markopulo me gjase nga Llaka!!
https://i.imgur.com/W4ZprTn.jpg
– Fshati Arberor Franko, v. 1463
Pulimeno Franko dhe Dhimiter Ksilurgo (nga gr. Marangozi)
https://i.imgur.com/sgo1TnM.jpg
– Fshati Grek Jani Kakosimani, Morea v. 1463
Mbiemrat Kakomali, Taflos, Makrini gr. κακομάλλη, τυφλός, μακρινή shq, Flokekeqi, i verbri, i largeti (ose Makri – i gjate)
https://i.imgur.com/ZJOMG3x.jpg
– Fshati Arberor Kazneci, Morea v. 1463
Gjin Miljoti, Thodhor Harara, Gjon Haraktino, Leka Zografi ( mbiemer fatkeqesishte i shquar edhe ky!!)
https://i.imgur.com/UHIQWqO.jpg
– Vendbanim Grek Kalavrita, Morea v. 1463
Kleftaki nga gr. Κλεφτάκης – vjedhesi
https://i.imgur.com/Ubqy0Xm.jpg
– Fshati Arberor Brazna Sanka, Morea v. 1453
Pal Brazna, Gjin Kocomadhi dhe Gjin Markopulo (prape)
https://i.imgur.com/nbIajrz.jpg
– Fshati Arberor Mastroandoni, Morea v. 1463
Zgur Mastroandoni dhe Pavllo Kryebardhi
https://i.imgur.com/ueMsI40.jpg
– Fshati Arberor Divje, Morea v. 1463
Gjin Kalopicari (shih. Vilayet Rumeli), Vreto Maliqi !!
https://i.imgur.com/ihrBJYB.jpg
– Fshati Arberor Ksanja, Morea v. 1463
Tarushi Zeza
https://i.imgur.com/DCGHayn.jpg
– Fshati Arberor, Pulimeno Kondostavlo, Morea v. 1463
Pulimeno Vreto, Vreto Filovari dhe Thodhor Peshkas\qeni
https://i.imgur.com/yCpcunS.jpg
– Fshati Arberor, Dardhez, Morea v. 1463
Vreto Gega dhe Nikolla Mazi
https://i.imgur.com/OX48a08.jpg
– Fshati Arberor Kankadhi, Morea v. 1463
Vreto Kavasila, Zgur Kankadhi dhe Petro Parapungji (Shih. Kosta Biri dhe Petro Furiqi)
https://i.imgur.com/RZHTvsJ.jpg
– Fshat Arberor Drajina, Morea v. 1463
Kryeplak\Protogjero Zgur Drajina
https://i.imgur.com/69U0UIZ.jpg
DEDAJT
– Fshati Arberor Piqerasi. Morea v. 1463
Deda vellai i Mihal Gureshit dhe Llazar Gjin Symiza
https://i.imgur.com/jjgGtgi.jpg
– Fshati tjeter Arberor Piqeras, Morea v. 1463
Dede Zorjana, Tanush Maliqi dhe Piyater(Pjeter si Stiyafer -> Shtjefer) vellai i Jorgji Kuci
https://i.imgur.com/LCEJByF.jpg
– Fshati Rukla, Eubea v. 1474
Dede Drashi
https://i.imgur.com/7Rz2NeS.jpg
S’duhet ndejtuar duar kryq 🙂
– Fshati Rahova, Morea v. 1463
Jorgji Duarkryqi dhe Zotli Mazi
https://i.imgur.com/ix2fH3U.jpg
neser vazhdon nje pjese e Morese, Eubea, Thesali e Kosturi
Nje nga specialistet me te afte per periudhen e mesjetes ne More, eshte Dr. Diana Gilliland Wright.
Une kam vite qe e ndjek.
Ka shkruar disa libra per subjektin. si dhe nje numer te madh artikujsh.
Ka nje website, goxha te pasur per Moren-e, dhe jo vetem (http://www.nauplion.org/) dhe ne blogun e vet, herepashere i eshte kthyer temes qe e ka aq perzemer. Me poshte eshte nje nga shembujt.
http://surprisedbytime.blogspot.com/2009/10/when-turks-came-to-davia.html
Cfare me ka rene ne sy,nga leximet, eshte nje dinamizem jo i zakonshem i shqiptareve te asaj kohe, nje energji e brendshme e pashteruar si nje thengjill qe djeg e shndrin pa pushim.
Te panenshtruar. Te paneshtrueshem. Te gatshem per rremuje, per prishje te rregullit, per thyerje te ligjit, per te mos u bindur ndaj cdo autoriteti, por per tu bindur deri ne vdekje ndaj autoritetit qe ata pranonin (ishte thuajse e pamundur ti komandoje e ti beje bashke).
Dhe gjithnje, arrij tek pyetja – pse? Cfare i shtyu? Cfare kerkonin? Cfare shpresonin te fitonin?
Duhet te kete qene nje trajte e pergjithshme e shqiptareve. E sheh kete kembengulje deri ne vetmohim dhe shkaterrim edhe ne luften e Skenderbeut, qe e rrenoi arberin kryq e terthore.
Sic e perfundon D. Wright post-in e saj, me vargjet e Seferit:
…”No one remembers them. Justice…”
Pr. Xhufi ka absolutishte te drejte kur tha qe nje pjese e mire e fondit antroponimik te Arberoreve te mesjetes ishte pan-shqiptare, qe deshmon qartazi unitetin e tyre kulturore e gjuhesore, konkretishte:
– Fshati Arbenore Pllajanik, Opoje (Kosova jugore) v. 1591
https://i.imgur.com/q3PAuUY.jpg
– Fshati Arberore, Gavalla, Eube (Greqi) v. 1474
https://i.imgur.com/02C2bHS.jpg
– Fshati Arberore, Qinam, Kolonje (Shqiperi) v. 1423
https://i.imgur.com/yLwhI9n.jpg
– Fshati Arberore, Gjonci, Kolonje (Shqiperi) v. 1423
https://i.imgur.com/kI3Kmop.jpg
Ne vazhden e katundeve te Morese v.1463:
– Fshati Arberor Mateshi, Morea v. 1463
Progon Mateshi dhe Mirash Buzbardhi
https://i.imgur.com/4s7JlDd.jpg
– Fshati Arberor Mazi, Morea v. 1463
Stiyafer (Shtjefer me rotacizmin tosk) Mazi
https://i.imgur.com/MS3TMfq.jpg
– Fshati Arberor Logotheti, Morea v. 1463
Fare e njohur Stradiotesh Arberor, Buza, Pellumbi, Gjini, Vreto etj
https://i.imgur.com/CAWkOGt.jpg
– Fshati Arberor Papadhja, Morea v. 1463
Djalosh Vladusha dhe Gjin Skutara
https://i.imgur.com/CAWkOGt.jpg
– Fshat Arberor Muzaka, Morea v. 1463
Aleksi Muzaka dhe Leka Muzaka
https://i.imgur.com/25fvkIy.jpg
etj etj etj eshte e madhe Morea kishte shume Romej dhe Arberor !!!
Eubea viti 1474, do paraqes disa fshatra nga veriu e qendra e Eubese, per te deshmuar pranine e tyre edhe ne keto ane te ketije ishulli, dhe qe t’ju bej te kuptoj se si “fashitet nga faqja e dheut” kulturalishte e gjuhesishte nje etnicitet npm nje procesi gradual e konstant asimilimi!! Greket qe banojne ne ato ane jane pasardhes biologjike te ketyre njerezve neper Deftere!!
– Fshat Άγιος – Ayos, Eubea v. 1474
https://i.imgur.com/DGvpMXb.jpg
– Fshati Δαφνούσα-Δράζι Dafnusa- Drazhi dhe Sojmiri, Eubea v. 1474
https://i.imgur.com/BH611DE.jpg
– Fshati Κουρκουλοι-Kurkuli, Eubea v.1474
https://i.imgur.com/6tIKxAb.jpg
– Fshati Μηλιές-Milies, Eubea v. 1474
https://i.imgur.com/EO5m6TZ.jpg
– Fshati Ψαχνά dhe Abokrat, Eubea v. 1474
kushtojini vemendje Gjin Uklyati-it
https://i.imgur.com/KjCEGBs.jpg
– Fshati Λισάδα – Λιχαδείων, Lisadha Eubea, v. 1474
https://i.imgur.com/fFAMede.jpg
– Fshatrat Θεολόγος (Theologos) dhe Γέροντας (Gjeronda) Eubea v. 1474
https://i.imgur.com/6R0R1t0.jpg
– Fshati Καστέλλα-Kastella, Eubea v.1463
https://i.imgur.com/2QzBplG.jpg
vazhdon
Per mos tu zgjatur shume ne lidhje me Eubene (besoj se nje ide te pergjithshme e krijuat!!), doja te vecoja nje fakt interesante, ne kete ishull hasa nje mbiemer te degjuar, me saktesishte ne Avlonar (Eubea qendrore me shumice greke), nderkohe qe edhe Arberoret e tjere kane gjithashtu mbiemra sygjestive ne lidhje me vend-origjinen e tyre:
https://i.imgur.com/bEVRB7v.jpg
Ne lidhje me Kolonjen e v. 1423, disa fshatra:
– Gjonci (i sipercituar)
https://i.imgur.com/kI3Kmop.jpg
– Qinami (gjithashtu)
https://i.imgur.com/yLwhI9n.jpg
– Borova\Bozova
https://i.imgur.com/fGpdeY7.jpg
https://i.imgur.com/fGjAHFa.jpg
– Radohoste\Rehova ?
https://i.imgur.com/ZoTWZKH.jpg
– Taci
https://i.imgur.com/OrYNczL.jpg
etj
Fshatrat qe nuk po i identifikoje dot e gjej vendndodhjen aktuale (test i vogel per Kolonjaret!).
– Varibobi
https://i.imgur.com/4Rfy6q4.jpg
– Kristeva dhe Katundi
https://i.imgur.com/KmJVQPP.jpg
– Lopesi
https://i.imgur.com/MWyriuM.jpg
– Kavadas
https://i.imgur.com/LQVQbfr.jpg
– Varishta
https://i.imgur.com/5EAbEAY.jpg
– Vataci
https://i.imgur.com/hMjsHi7.jpg
– Dolecko
https://i.imgur.com/GdF1aMU.jpg
!?
Ne lidhje me Kosturin, ironi e fatit, situata eshte ne analogji te plote si me rastin e Eubese se veriut, pra dikur (shek.XV) na dalin vendbanime te banuar nga Arberore, sot (nenkupto nga shek. XIX) nuk i duket “nam e nishan” – e njejta gje ka ndodhur edhe me fshatrat bullgarishte-foles rreth Korces, Boboshtice, Drenove, Kamenice(pjeserishte), Mborje (pjeserishte) etj, pra nuk ishin vetem Arberoret qe asimiloheshin, por si edhe Vllehet, Arberoret e kane pesuar me se shumti kete proces tjeteresues !! – . Ketu gjithashtu kemi te bejme edhe me dukuri me ‘moderne’ si ajo e spekullimeve ‘ashiqare’ si psh: Kanchov, Milojevic etj i kanë etiketuar këto fshatra si myslimanë sllavë: Gërleni, Prapacka e Poshtme, Prapacka e Siperme, Tërstika, Shënedjelli \ Sveti Nedela etj ndërkohë që banorët e këtyre fshatrave që emigruan në Shqipëri pas 1913 dhe 1923 e deklaruan veten e tyre si Mysliman shqipfolës, në këtë libër – Fatos Mero Rrapaj (1995). Fjalori Onomastik i Epirit. – janë dëshmitë (toponimet, mikrotoponimet, tradita gojore, emrat e fiseve etj.) të atyre fshatarëve shqiptarë!!
https://i.imgur.com/TlwDSOJ.jpg
Por le ti hedhim nje sy Deftereve, c’te verteta na rezervojne perkitazi me kete ceshtje, vereni me kujdes vendbanimet e nenvizuara tek harta e mesiperm, gjithashtu shume nga fshatrat ne ate harte nuk egziztonin akoma ca te te tjere u shuan!!
– Stena\Stensko v. 1423
https://i.imgur.com/n6Ovdfy.jpg
https://www.google.com/maps/place/Stena+520+51,+Grecia/@40.435165,21.0331222,4591m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1359fd49b138692d:0xc9133c5bc89d2683!2sKastoria+521+00,+Grecia!3b1!8m2!3d40.5192691!4d21.2687171!3m4!1s0x135a032ba00f7a4d:0x51d8a9521e7e36dd!8m2!3d40.4350357!4d21.0415247
– Cakanoz\Cakoni
https://i.imgur.com/ETiNHKJ.jpg
https://www.google.com/maps/place/Tsakoni+522+00,+Grecia/@40.4783214,21.1427167,9176m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1359fd49b138692d:0xc9133c5bc89d2683!2sKastoria+521+00,+Grecia!3b1!8m2!3d40.5192691!4d21.2687171!3m4!1s0x1359f939dfd04dc1:0xa0b821bb499ec711!8m2!3d40.4780311!4d21.1606658
– Nestrami
https://i.imgur.com/DrSXczl.jpg
https://www.google.com/maps/place/Nestorio+520+51,+Grecia/@40.4155844,21.048736,4592m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1359fd49b138692d:0xc9133c5bc89d2683!2sKastoria+521+00,+Grecia!3b1!8m2!3d40.5192691!4d21.2687171!3m4!1s0x135a1d24b4e7ad11:0x2f1fa05a018acb5f!8m2!3d40.4173108!4d21.0565263
– Rashica afer Stenes, vendbanim i shuar
https://i.imgur.com/MuGwt2u.jpg
– Zicishte\Vicishte
https://i.imgur.com/jinWKeI.jpg
https://www.google.com/maps/place/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%B7+522+00,+Grecia/@40.3781046,21.1021023,4595m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x1359f62d7e6a6c81:0x8c95006c51af5acb!8m2!3d40.3794628!4d21.1058233
– Cuka\ Arkhangelos
https://i.imgur.com/jaVS318.jpg
https://www.google.com/maps/place/Archaggelos+520+51,+Grecia/@40.4457525,21.0536401,2295m/data=!3m2!1e3!4b1!4m13!1m7!3m6!1s0x1359f62d7e6a6c81:0x8c95006c51af5acb!2zzp3Or866zrcgNTIyIDAwLCBHcmVjaWE!3b1!8m2!3d40.3794628!4d21.1058233!3m4!1s0x135a02c9790f965b:0x5d7ff4055f387e4a!8m2!3d40.445755!4d21.062395
– Novosela\Κορφούλα
https://i.imgur.com/9zf585n.jpg
https://www.google.com/maps/place/Korfoula+520+58,+Grecia/@40.5293725,20.9928766,9169m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135a014587bf471f:0xa17084250a8fdd47!8m2!3d40.5293744!4d21.0103862
– Terstenik\Tiristije
https://i.imgur.com/HyKUeGP.jpg
https://www.google.com/maps/place/Akontio+520+50,+Grecia/@40.4906751,21.0400344,4587m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135a03caead7ed8b:0x7b5c72e274d39498!8m2!3d40.4919978!4d21.0443689
– Ballu (vendbanim i shuajtur, pjesa e pare)
https://i.imgur.com/U5o8w5A.jpg
– Ulyat & Draganice (vendbanime te shuajtura ne perendim te Kosturit, kujtoni GJIN UKLYAT ne Eube, lexoni gjithashtu dilemat etimilogjike te Peter Soustal ketu- Τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα (tapu tahrir defterleri) του 15του και του 16του αιώνα ως πηγές για την τοπογραφία και τα τοπωνύμια. Παραδείγματα από τη Δυτική Μακεδονία)
https://i.imgur.com/8UkxvUD.jpg
– Zhupanishte
https://i.imgur.com/ptOFb6t.jpg
https://www.google.com/maps/place/Lefki+521+00,+Grecia/@40.5219314,21.1367655,18340m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x1359fdcb889de117:0x3b843afc01e426e2!8m2!3d40.5213806!4d21.208028
– Mislogoshte, ne juge te Kosturit
https://i.imgur.com/yFAle2Y.jpg
Fshatra ne veri te Kosturit:
– Sheshtajova
https://i.imgur.com/RTh5fb0.jpg
https://www.google.com/maps/place/Sidirochori+520+59,+Grecia/@40.5705926,21.2501397,9164m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x1357576ff42e14f5:0xdcb61d97c6d8533f!8m2!3d40.5944704!4d21.2727146
– Tiholishte
https://i.imgur.com/NYAdRWm.jpg
https://www.google.com/maps/place/Tichio+520+59,+Grecia/@40.5827251,21.2643708,9162m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135759ce9fb0576b:0x1a358a99b0400042!8m2!3d40.583031!4d21.3018282
– Vishanje\Visheni
https://i.imgur.com/LUlwL3P.jpg
https://i.imgur.com/H1lt67s.jpg
https://www.google.com/maps/place/Vissinia+520+59,+Grecia/@40.6224953,21.2783734,9156m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x135a1883a3b1bdcf:0x69578003a109a724!2sPefkofito+500+07,+Grecia!3b1!8m2!3d40.2952318!4d20.959419!3m4!1s0x13575a231470cfcb:0x4cf1960df6945972!8m2!3d40.6226664!4d21.3125485
etj
Me cilteresi jua them mbeta nje cikez i zhgenjyer nga Kalemxhinjte e Kolonjes dhe Korces, shpresoja shume qe te me ndihnin ne kete ndermarrje ‘alla Indiana Jones’ per te zhbiruar Katundet Arberore te mbuluar nga pluhuri i harreses dhe i shperfilljes (te qellimshme ne mase te madhe)!! Mbase disa gjera jane teper brengosese e te renda, qofte edhe per t’u pranuar, lere me per t’u shpallur ne te katra anet! Ceshtjen e Thesalise ja taksa Tannhäuser-it (besoje se eshte ne pritje te ethshme qe ti vijne Librat qe porositi, i uroj ta marri me shtruar kete pune, se ka kohe per cdo gje, qofte edhe per te mesuar perfundimishte – te me ndjeni per egzaltimin mistik – te ‘verteten’). Une per vete kur te keme kohe te lire do te shohe ca qitape te tjera, kismet!!!
Te ma fali Pr.Xhufi, por nje verejtje e vockel sikur lipsej, atij Çamit Rrapëziot Pr.Τίτος Γιοχάλας (Tito Johala) sikur ja theksovi cike si shume s-të!!
Pres me padurim fletërrufen e te indinjuarve,
te shohme c’do na molloisin!
Στο καλό!
Dokumentari i Marin Memes thjesht shpluhurosi gjera te njiohura qe shumekush i kishte harruar.
Ne zone kishte vetem pleq (si jane shumica e fshatrave ne Shqiperi), keshtu qe pas nja 20 vjetesh, te vetmit minoritare ne Shqiperi do jene ata ne Tirane ( edhe keta me shume tironca sesa minoritare).
Greqise i rrofshin pensionet e varret e ushtareve, se kokerr minoritari se ka per te ngele. Toka ka per t’iu kthyer pronareve legjitime, se eshte marre me ligjin 7501, kurse shtepite do i marre bari i keq dhe bimet kacavjerrese.
Vec ne paste Greqia ndonje strategji per ta populluar me sirianet, irakenet e afganistanasit qe mban neper kampe, qe pranojne nderrimin e fese e kthimin ne greke per shtepite ne Dropull.
Ky eshte realiteti i dokumentarit, pjesa tjeter eshte nje debat i pafund, ku hyn me mend e del pa mend.
Gjithsesi me fundin apo edhe groposjen e eurocentrizmit, qe i dha dore te madhe grekeve ne shekujt 19 e 20, ndoshta ndonje mekanizem per te verteten do dale ne shesh.
Nga seria e emrave interesante neper Defteret e shek.XV ne Greqi:
– Fshati Arberor, Mehilli, Morea v. 1463
Jani Mehilli dhe Nikolla Mehilli
https://i.imgur.com/ENYP5WW.jpg
– Fshati Arberor, Markopulo!, Morea v. 1463
Thodhor Gushati, Gjon Gjonce, Andrea Floka dhe Mengesh Alamani (Gjermani!)
https://i.imgur.com/8G3s6j9.jpg
– Fshati Arberor, Zhunbata, Morea v. 1463
Trimi dhe Gjin Zhunbata
https://i.imgur.com/heRNyS2.jpg
– Fshati Arberor, Kavalari Trusha, Morea v. 1463
Gjin Qesari dhe Nikolla Shterpa
https://i.imgur.com/RR1R6qg.jpg
– Fshati Arberor, Buzbardhi, Morea v. 1463
Gjin Mirushi, Jani Klisha dhe Bardhi Buzbardhi
https://i.imgur.com/cQEuAoQ.jpg
– Fshati Arberor, Dhimitri Macuka, Morea v. 1463
Marti Djaloshi dhe Kosta Buzbardhi
https://i.imgur.com/dEq8glI.jpg
– Fshati Arberor, Muzaka, Morea v. 1463
Djale Gjergjili (prapashtesa -ili !!) dhe Kuqo Gjurko
https://i.imgur.com/NtqCN7B.jpg
– Fshati Arberor, Bratica, Morea v. 1463
Koka Bratica dhe Luka Gici\Gjeci !?
https://i.imgur.com/YNkA8yS.jpg
– Fshati Arberor, Mazi, Morea v. 1463
Dedash Madhniku
https://i.imgur.com/NRqsgI7.jpg
– Fshati Arberor, Marti Plesha, Morea v. 1463
Kalesh Plesha
https://i.imgur.com/xPwonmz.jpg
– Fshati Arberor, Kukura, Morea v. 1463
Gjon B..kuqi 🙂
https://i.imgur.com/x5YNcGT.jpg
Gjithashtu egziston edhe nje emer i vecante Arberor: Pelag\nrin
Ne More v. 1463
https://i.imgur.com/RunoAlB.jpg
https://i.imgur.com/gzJUP3t.jpg
https://i.imgur.com/fZJglt0.jpg
Ne Thesali v. 1454, Timarliu Arberor Pelag\nrin biri i Bogosllavit (djali tjeter Gjoni!), emra te tjere Lumsha Pelag\nrini (nga Lum-> Lumturi, Gaz (emer tjeter Arberor!), Hare etj shih. Lumassius de Priserend tek punimet e Dom Gasper Gjini) dhe Bogash Lumsha !!
https://i.imgur.com/YmBZggp.jpg
Sic e vute re disa emra hasen shpesh psh.Dramezi, Burelesha, Varibobi, Laleza, Plesha, Mazi, Toshkeza, Dara, Baushi etj
Me gjeni ju lutem ku ndodhet kjo treve ne Epir !?
https://i.imgur.com/Lqz0xXW.jpg
vazhdon (shpresoj per ndonje te re nga Tannhauseri ne lidhje me Thesaline !!)
Nuk është emër aspak origjinal, po Pelegrin – gërma kef me të cilën shkruhet q, gj-ja, përdorej edhe për transliterimin e gërmës “nj”.
Ne lidhje me treven e mesiperme ne Epir, mbase munde t’ju orientoje e ndihje me shume kjo hartez tjeter:
https://i.imgur.com/NayMgRT.jpg
Sinqerishte me vjen keq qe nje Grek etnik i Shqiperise te ndjehet i cenuar ne identitetin e vete, e mirekuptoj frustrimin, besome! Emisioni i Marin Memes te krijon pershtypjen sikur projekton realitetin etnik te Dropullit te fillim shek. XVI tek e tashmja (ose te pakte tek koha e para viteve ’90!), gje qe nje shikues i vemendshem e i arsyeshem s’duhet t’a interpretoj ne ate mynyre, keshtu shpresoj te pakten!! Greket e Dropullit nuk jane te gjithe pasardhes te atyre ‘Gjinerve’ tek Defteri i v. 1520, ne fakte disa jane, se perndryshe si do munde te shpjegoheshin ato mbiemra Gjini, Gjika, Gjoni, Gjoka, Dodi, Verdhi deri tek trajtat interesante hibride Gjinopullo(Γκινοπουλος), Gjikopullo(Γκικοπουλος) etj pra thelbi eshte: nqs disa fakte na duken teper te pakendeshme per t’u metabolizuar, ath duhet te gjejme mynyre t’i vejm fre atij mekanizmi te pashmangshem jo-racional psikollogjik te mohimit e menjanimit apriori (pa i shqyrtuar pershatshmerishte te dhenat qe na serviren) !! Pra, nqs mundesh, lexoji nje, dy, tre here perseri ato emra neper Defteret e shek. XV & XVI derisa qasja racionale e arsyeja e shendoshe te mbizoteroje mbi emotivitetin dhe ndjeshmerine e vecante qe te shkaktone kjo ceshtje, do te ndihmoje goxha te betohem !!! Pastaj cit. ” …mbi shkencat politike e historike, kupton se kriteri i interpretimit shkencor të fakteve, nuk respekton gjykimin objektiv, por subjektivitetin e shumicës…” ne rradhe te pare ky eshte nje insinuim (akuze!) goxha e rende dhe rrjedhimishte duhet te jete goxha e mire-artikuluar dhe arsyetuar nqs pandeh qe te merret ne konsiderate, pastaj ne lidhje me ceshtjen ne fjale ka pak (ose aspak) hapesire per interpretim jo-shkencore e subjektive te fakteve, te dhenat jane kaq te qarta saqe edhe nje njeri me nivel e pergatitje mediokre – per ceshtjen ne fjale, perhere – npm leximit\shfletimit (!) te materiale Historike ne dispozicion, arrin te kuptoje gjerat thelbesore, pra po e perseris “deal it”.
Ky pasazh – “.. gurit i thoshin «λιθάρι», portës «θύρα», agut «χαραυγή», flas «κρένω», jastëkut «προσκέφαλο», dhisë «αίγα», mirutakofshim “καλαντάμωση» ..” deften e permbledh terthorazi shume dukuri e procese socio-linguistike (!), por do te vecoja faktin qe kjo e drejte themelore e njeriut: bartja dhe levrimi i gjuhes se nenes, per ca e ca pertej kufirit ishte jo vetem ‘Lluks’ por aq me keq perbente kundravajtje ligjore e denueshme rreptesishte, sidomos ne disa periudha kohore vendimtare per vendin fqinje!!
Historite me shoket e te njohurit ka plot, Arbereshe qe kane nje vetedije etnike deri ne ate pike sa tingellonin deri edhe ‘Italianofobe’, Arvanitas qe i zbulon kete aspekte te origjines se tyre mbas vite e vitesh qe i ke njohur(!) vetem npm disa hollesive qe i shpetonin padashje … ‘Spanjolle’ nga Baskonja qe fyhen kur i quan Spanjolle dhe ikin pa paguar Birrat 🙂 , ‘Rumeni’ Székelys qe deri para 5 minutash fliste rumanishte me bashkatdhetarin e tije dhe pranine tone tallet me zakonet, fene e shijet muzikore te Rumeneve etj etj keto jane thjeshte “50 sfumatura te Identitetit etnik”, prandaj ju lutem kontestualizoni gjerat shek.XVI nga shek.XIX (e tutje) kane nje diference kohore prej 300\400 vjetesh, se c’ndodhi gjate ketyre shekujve (ca u ngulen e ca u shkulen, ca u ‘emancipuan’ duke pervetsuar ‘futurizma’ etj) me kete pune le te merren ‘Ustallaret’ e jo amatore!!
Greket e Shqiperise jane nje pasuri per shoqerine shqiptare, dhe duhet te jene krenare per Identitetin e tyre, une keshtu mendoje, ndac besojeni ndac jo!!
andreagrampsi17, komentet e tua jane shume interesante dhe te vlefshme. Por ajo qe doja te theksoja une eshte fakti qe greket e Shqiperise sot instrumentalizohen deri ne banalitet per qellimet shoviniste te disa qarqeve ne Greqi, madje ne disa aspekte dhe nga vete shteti grek. Dhe ketu eshte thelbi i problemit, sepse pikerisht ky keqperdorim sjell dhe urrejtjen e shumices ne vendin ku jetojne. Me mllefin pastaj vijne dhe shume gjera te keqia me kohen. Sot Shqiperia eshte e dobet dhe Greqia e forte, te pakten ne krahasim me vendin tone. Po nese situata ndryshon neser, cfare do bejne keta?
Henri, nuk besoj se ka një urrejtje të shumicës për grekët e minoritetit. Ka një pozë urrejtjeje, mes një pakice shumë të zhurmshme; e cila ushqehet nga trushpëlarja e një pakice pak më të madhe, me gjepurat pellazgjike dhe me “ne jemi të parët”. E gjitha kjo është shumë e trishtuar. Minoritarët, ata shqiptarë që kanë qenë me ta në kontakt, të krishterë e myslimanë, gjithnjë i kanë dashur, kanë lidhur miqësi e vëllazëri, kanë ndarë me ta të mira dhe halle. Përkundrazi, një person, të themi, nga një fshat i Veriut, nuk mund të urrejë minoritarët si të tillë (me të cilët nuk ka pasur kurrë të bëjë), por vetëm një dordolec që e ka gjetur në media dhe që e identifikon me “minoritarët”. Aq më keq, nëse ka qenë në Greqi dhe ka vuajtur si emigrant, është diskriminuar dhe nëpërkëmbur!
Shikoni c’perzjerje interesante ne nje Katund te vogel te Greqise qendrore (mesa duket bashkejetonin per bukuri!):
– Fshati Ternovc v. 1454
Romej, Arberor dhe Arremenj
https://i.imgur.com/rlZf413.jpg
https://www.google.com/maps/place/Dorvitsa+300+26,+Grecia/@38.5257225,21.7117554,37751m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135eff65a01098cd:0x7d63e64168a9039b!8m2!3d38.5574186!4d21.7945876
– Fshati Stirominani & Likorana v. 1454
Lika & Gjon Liruci
https://i.imgur.com/2lft8D5.jpg
https://www.google.com/maps/place/Kalloni+330+61,+Grecia/@38.6594713,21.8161542,37680m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135f1b48110d6f91:0x60d9f4fd9ad465d!8m2!3d38.6816267!4d21.9756772
– Fshati Hekali v. 1454
Vreto Doreza & Mihal Hekali
https://i.imgur.com/VGtIPpi.jpg
https://www.google.com/maps/place/Simos+300+26,+Grecia/@38.5345539,21.748292,18873m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135e557a891e688b:0x5162790bdab47004!8m2!3d38.5352879!4d21.8182796
– Fshati Vitolishta v. 1454
Jani & Thodhor Zenebisha
https://i.imgur.com/mSEetN0.jpg
https://www.google.com/maps/place/Terpsithea+300+23,+Grecia/@38.5436976,21.8174167,37741m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x135f06dcd630fe5b:0xbfbbcebdd5e33bfe!8m2!3d38.5620569!4d21.9739493
I pashë shënimet enciklopedike-ciklopike të andreagrampsi17. Një tollovi referencash pa sistem, 3/4 hipoteza që vetë i prurësi i hedh si të tilla, po pastaj i përdor si teza, ngatërrime mes zonave gjeografike të cilave u përkojnë toponimet, keqkuptime infantile të burimit…
Zoti Cunga sinqerishte nuk kisha me ndermend te postoja gje, sepse druhesha mos ‘lendoja’ njeri, fundja qellimi im ishte t’ja beja me dije Akademikeve shqiptare (Historian, Osmanolog, Medievist etj) egzistencen e ketyre ‘burimeve brilante’ Deftereve te she. XV qe perfshijne nje pjese te mire te Greqise se sotme!! Por keto verejtjet e tua me trazuan paksa – u detyrova te lija punen parakohe 🙂 – ta filloj me nje pyetje te thjesht drejtuar ty si Intelektual shqiptare (per me teper i arsimuar ne vendin fqinje): cilin nga keto libra disponon, ose me sakte a ke lexuar\shfletuar (!) ndonje nga keto libra;
https://i.imgur.com/6yu4bdV.jpg
– Evangelia Balta. L’Eubee a la fin du XVe siecle: Economie et population. Les registres de l’annee 1474. (Ishulli i Eubese viti 1474)
Te lutem me ndihmo si ti sistemoj referencat me sakt (perderisa te bezdiska kaq shume ky fakt) !!
Gjithashtu te lutem me KUNDERSHTO e PERGENJESHTRO, ky eshte vendi i duhur per ballafaqim e debat, por aman vetem npm FAKTEVE (besoj se te gjithe e kemi te qarte perkufizimin e konceptin ne fjale), perdor edhe ti Imgur a imazhe te tjera, bej cte duash, por te lutem boll me me teorira e teza te pabashkeshoqeruara nga evidenca te mirefillta, nuk mjafton vetem ta ‘nisesh vallen’ !!
Kam kersheri te dije konkretishte (jam posacerishte i interesuar te korrigjoj veten!) cilet jane toponimet te cilave u kam gabuar vendndodhjen aktuale, dhe te lutem; Emrat Konkret, ne mos gaboj kerkova edhe ndihme dhe askush nuk u be i ‘gjalle’ !!
Pastaj “keqkuptime infantile të burimit…” ne rregull, per ke e ke fjalen ???
Une shpreha nje teze – qe kishte shume Arberor edhe tek fshatrat Greke ne More\Peleponeze, te paklasifikuar si te tille! -, por:
1. Kjo nuk eshte teza ime por e vete autorit G.Liakopulos, konkretishte:
https://i.imgur.com/F5SUXit.jpg
https://i.imgur.com/lk2AJKl.jpg
https://i.imgur.com/JuCsJGz.jpg
2. Ky fakt mund te konstatohet fare lehte nqs e blen dhe e shfleton kete te ‘flamosur’ Defter, gje qe ti dhe te gjithe te interesuarit karshi kesaj teme duhet ta kene ne Bibloteken vetjake !!
Ajo qe i kerkova zotit Ardian ishte thjesht ti kunderpergjigjesha Tannhauser-it npm postimit alla copy-paste, keshtu qe te mund t’i gjykoni vete gjerat, mos ja vini veshin fjaleve te teperta te mija, thjesht mesoni e ballafaqohuni me faktet, kaq kerkoj e shpresoje !!
Pastaj Defteret na sherbejne edhe per te hedhur poshte spekullime (mbi baza pseudo-historike!) dhe mite: si mitit të pastërtisë etnike !!
Ne fushen e Korces dhe Devollit ne shek. XV & XVI kishte fshatra te banuar edhe nga Bullgare etnik sic D. Gjorgiev e ka theksuar ne punimet e tije!!
P.sh:
– Fshati Mborje, Korce v. 1530
Petro Jorgji, Duka Bozhíqi, Penjo(Pejo*) Jano, Dhimiter Stefani, Jani Andrea, Stepán Maríni, Penjo Jano, Petro Tóska, Qirjako Gurreza, Nikólla Mihaíl, Dhimítri Míllo, Duka Qirjako, Pejo Stefani, Gjin Jorgji, Míllko Dhimitraqi, Rajko Petro, Rájko Bojko, Pejo Jano, Bozhik Gjorce, Novák Máno, Papa Stéfani, Dúka Mího, Novák Nikólla, Míllko Nikólla, Janko Dobro, Bozhílo Qirjako, Papa Gjini, Bogdan Maneshi, Máno Andréa, Nikólla Vláva, Qirjako Bojko, Nikólla Jánko, Míllko Jánko, Velitcko … Qirjako Pejo, Stója Rajo, Qirjako Thodori, Nikóllas Papa, Dragán Ilía, Bóllan Jorgji, Gjergj Máno, Pétro Duli, Mósko Jorgji, Vojnik Dúka, Jorgji Petro, Jani Jorgji, Panajót Mího, Novák Qirjo, Pejo Qirjo, Pétko Vojnik, Nikólla Jordáni, Nikólla Petro, Pétro Péjo, Dúka Nikólla, Bozhíq Nikólla Jordáni, Nikólla Petro, Pétro Péjo, Dúka Nikólla, Bozhiq Nikólla, Pétro Dace, Vojník Nikólla, kopeshti i Dobrosláv, Pejo Péjo, Jano Jorgji, Danko Jorgji, Péjo Jórgji, Pétko Danko, Stója Jánko, Stójko Rájko, Bojko Shqéva, Míllko, Shqeva, Damianós Péjo, Damat Bójko, Vlkashin Pétro, Stájko Nikólla, Jorgji Dhimítri, Stéfan Péjo, Deda Petko, Jordán Kójo, Bojko Jano, Stójko Jano, Qaro Jano, Pejo Kósta, Nikólla Bozhíqi, Dúka Mího, Nikólla Prójko, Vélko Jorgji, Márko Márku
Mucerred – te pamartuar:
Jorgji Nikólla, Dorka Stefáni, Duka Qirjako, Pétro Jani, Projko Mího, Nikólla Dúka, Dhimítri Jorgji, Stéfanos Manéshi, Jorgji Nikólla, Jorgji Stefani, Míllko Qirjako, Stója Qirjako, Jani Janko, Nikólla Dragani, Daniil Papa, Dúka Jorgji, Vlkashín Nikólla, Míllko Gjíni.
Ose rasti i fshatit Kreshove ne Kolonje:
– Katundi Kreshove v. 1423
https://i.imgur.com/2ejuZ8V.jpg
Shume Arberore perdornin edhe emra sllave, edhe ne krahina skajore te banuara historikishte me Shqiptare.
Pra ju lutem me gjeni Vllehet ne Frasher:
– Fshati Frasher v. 1504 & v. 1593
https://i.imgur.com/7kUq1V0.jpg
ose Greket ne fshatrat e Bregut te Detit (Himare), ne lidhje me klasifikimet etnike neper Deftere (shih.Searching for the Greeks in the Ottoman administrative sources (15th-17th c.) [in Greek] :
– Fshati Palase v. 1583
Papa Nikolla, Dhimo Jorgo, Gjin Gjoni, Dhimo Nasto, Pali Lihori, Meks Sinani, Nika Thanasi, Papa Meksi, Miro Petro Kasto, Andrea Stavro, Gjon Lehamo, Aleks Paskali, Lehamo? Dhimo, Dhrako Kola, Dhimo Jari, Pal Lehkani?, Qesar Nikolla, Kostri… Qirjako Paskali, Nika … Kond Panuci, Dhimo Pobrati, Leka Kosta, Zot Demka, Dhimo Jorgji, Dhimo Kondi, Jorgo Pali, Nika Pali, Jorgo Medrosi, Paskal Dhimaqi, Dhimo Petro, Lika … Nika Marko, Dhamo Marko, Andrea Qesari, Todor Lohomo?, Gjon Lohomo, Gjon Gjirace, Gjika Gjirace, Dhimo Musuni?, Gjon Mihali, Dhimo Mastro, Dhimo Nikolla, Kosta Kondi, Dhimo Mihali , Niko Dhimo, Thanas Lehamo?, Todor Zagori, Gjon Shiko, Gjika Todori, Andrea Komneni, Jorgji Komneni, Dhimo Shiko, Todor Bojko, Kondi Kosta Nasto, Nika Lindo, Nika Marini, … Kodheli, Dhimo Sinani, Gjin Sallaja, Deliro … Dhimo Muja, Andrea Andoni, Pali Papa, Dhimo Paskali, Dhimo Bojko, Andrea Dumani, Dhimo Pali, Jorgo Kristuli, Pali Paskali, Pali Dhimo, … Bero, Miho Thanasi, Andrea Lihamoqi?, Lika Gjuhamoli?, Jorgji Memlima, Gjoka … , Menko Paskali, Gjoka Pali, Todor Dhimo, Konti Dhimo, Andrea Vasili, Vaso Dhima, Kosta Nenko, Qirjo Nikolla, Apostol Petro, Petko Mihali, Deliro Mihali, Qesar Damiani, Jorgji … Dhimo Vasili, Petko Sima, Petko … Vaso Petko
– Fshati Dhermi v. 1583
Leka Gjini, Petri Dhima, Andrea Caco, Zot Dhimo, Kristo Dhimo, Manush Adeti, Gjin Gjoni, Gjin Kondi, Kondi Zoto, Leka Gjini, Gjin Mavllari, Kondi Streli, Papa Jorgji, Vojo Jaku, Vojo Kondi, Todor Stimaqi, Todor Mehilli, Dhimo Kondi, Vaso Dhamo, Llazar Petro, … Kondi, Gjin Piro, Kondi Dhima, Gjika Todori, Leka Todori, Gjin Dhima, Zot Todori, Gjin Ruqi, Pal Nika, Gjoka Qesari, Gjin Dhima, Nikolla Kosta, Todor Kosta, Gjika Pano, Leondar Pali, Gjon Panoja, Kristok Pano, Andorce Pano, … Deda, Gjin Demi, Leka Nika,Todor Andrea, Papa Petro, Kondi Merkuri, Bruno Madhima, Kondi Bukali, Gjin Bukali, Dhimo Dhamo, Todor Pali, Nikolla Livrani.
etj etj
(skam durim ti shkruaj ata te Himares se jane shume, po ka me shume Gjiner e Gjoner!!)
vazhdon (nqs me lejohet!)
…”Për shumë arsye, ky mjet nuk mund të ishte veçse greqishtja – dhe jo sepse u imponohej me forcë, por sepse greqishten e fliste i vetmi institucion që banorët e komunitetit e bashkëndanin: kisha. Edhe grekët, edhe arbërorët, edhe vllehët, edhe sllavët, do të dëgjonin greqishten në kishë dhe do ta ligjëronin të qenit e tyre të krishterë – forma kryesore e identitetit në atë kohë – përmes greqishtes (që ishte gjuhë e teksteve të shenjta më shumë e më fort se ç’ishte gjuhë e një etnie të mëvetësishme)…”
Ne More, proveditori i ri(pro-consul, governator) i Venedikut, ne vitet 1478-80, ne raportin e tij te pare permend 1500 shqipater “gjithnje te pakenaqur dhe te zhurmshem ( malcontetnti ed volubili Albanesi) te cilet i kishte problem ne Nauplion ( problem sepse shkonin e vinin bashke me ushtaret turq brenda mureve te qytetit,)
Ca me vone, ai i pershkruan shqiptaret si …” zente de scandalosa natura, amici dele discordie et intimi de la quiete et pacifiche vivere, zente disordinata et de pocho obedienti…”
Po i njejti proveditor, ne nje raport te mevonshem diferencon ” protopapa de Grecchi dal Protopapa de Albanesi”.
Edhe turqit,i kishin bela shqiptaret. Ne nje leter te “flamburtar”-it turk, pergjegjes per zonen turke te Morese, derguar proveditorit te radhes (1499) ne Nauplion, ai i shkruan venedikasit …” Ma la sua excelentia vostra e’ venuta de nova, et non sa li costumi d’albanesi: loro si desiderano de far et mover scandal tra li signori… et non e’ honesto…”
Ne nje raport tjeter te mevonshem, (1525) proveditori i radhes i spjegon qeverise se Venedikut:
…” molti Greci non voleno star sotto Albanesi, et at simel molti Albanesi non se degna star sotto altre che quelli del suo parent… Nje zakon shume i keq u fut atje, ku te gjitha bandave , ne kohe te Krishtlindjeve, te Pashkeve dhe te festes se San Markos, rektoret ( kryetaret e nje qyteze te vogle apo grup fshatrash) nen kerkesen e bere nga protopapat Grek dhe protopapat shqiptare – secili kerkon per njerezit e vet,- u falen te gjitha denimet dhe detyrimet…”
Pershtypja ime eshte se ka pasur gjithnje nje mospershtatje midis natyre se grekeve dhe shqiptareve.
Te paret, mbartesit e vetedishem ( mjafton te kujtohet qe farezat e rilindjes europiane erdhen me eruditet grek te shperngulur mbas renies se Kostantinopojes) te nje kulture tejet te larte (deri aty sa ishte gati e ndalura, si “sakrilegji”, kapja dhe shitja e grekerve si skllever)
Te dytet, koshient per pranine e kesaj kulture te larte, por mospefilles ndaj saj. Gati, gati si nje “first nation” type of disdain.
Atehere per dhene disa shembuj konkret ne lidhje me proceset asimiluese te te cileva jane nenshtruar bashkesite Arberore Ortodokse (edhe Vllehe gjithashtu!) ne Ballkanin jugore, gjithashtu do ndalem shkurtimishte edhe tek ceshtja e spekullimeve te uleta qe Akademiket Ballkanas, fatkeqesishte, i perdorin rendom me qellim qe te permbushin axhendat e tyre me karakter politiko-nacionalist e ksenofobe, qe e theksoj jane kryekeput anti-shkencore e anti-historike!! Lexova para ca ditesh ca lajme nga Maqedonia ne lidhje me faktin se ne librin e Gjeografisë te vitit te dytë të gjimnazit.Në njërin paragraf thuhet se shqiptarët e Maqedonisë janë kryesisht popullsi maqedonase, e që sipas këtij libri janë shqiptarizuar gjatë sundimit turk dhe me pranimin e fesë islame…
Si per ironi te fatit, nje nder autoret e ketij libri eshte Nikolla Dimitrov – Никола В. Димитров, nga Demir Hisari me origjine, ky tipi ka botuar me 2017 kete liber “ГЕОГРАФИЈА НА НАСЕЛБИ – Општина Демир Хисар -” ku shpjegohet e shtjellohet Historia dhe Gjeografia e rreth 50 fshatrave ne zonen e Demir Hisarit (Maqedonia jug-perendimore), nga autori eshte perdorur Defteri i vitit 1468 si burim kryesor te dhenash, nderkohe qe rendit nder te tjera edhe antroponimine\patronimine e kryefamiljareve ne keto fshatra te pranishem ne kete Defter !! Autori ne fjale nuk cek me goje fare Arberoret e krishter te kesaj krahine, packa se onomastika e deften qartazi pranine e tyre !!
Problemi eshte edhe se ASNJE nga Historianet\Osmanologet shqiptare nuk i permend keta Arberore te Defterit ne fjale, duket sikur nuk kane egzistuar kurre … u be shkak nje anti-shqiptare qe nxorri ne drite (duke bere autogol!) egzistencen e ketyre “desaparecidos” te rrjedhes se Historise !!!
Disa shembuj:
– Katundi Kocishte – Кочиште v. 1468
https://i.imgur.com/VLpFHZi.jpg
https://i.imgur.com/XcNOV7i.jpg
https://www.google.com/maps/place/Kochishte,+Macedonia+del+Nord/@41.3443364,21.1362259,9874m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356d68f66c506af:0x68bc311eda375a01!2sDemir+Hisar,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.2213604!4d21.2025287!3m4!1s0x1356cdf187f29e0f:0x96a1563936267e3!8m2!3d41.3446381!4d21.1716038
– Katundi Virove – Вирово v. 1468
https://i.imgur.com/7vZSQXt.jpg
https://i.imgur.com/BrfDyrP.jpg
https://www.google.com/maps/place/Virovo,+Macedonia+del+Nord/@41.2330614,21.0727908,4945m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356d68f66c506af:0x68bc311eda375a01!2sDemir+Hisar,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.2213604!4d21.2025287!3m4!1s0x13512ad466c43789:0x4a3613ca0e4d3ba3!8m2!3d41.2330903!4d21.0896301
– Katundi Smilleve – Смилево v. 1468
https://i.imgur.com/8ckqTJe.jpg
https://i.imgur.com/8lm91xH.jpg
https://www.google.com/maps/place/Smilevo,+Macedonia+del+Nord/@41.1542575,21.0414188,19805m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356d68f66c506af:0x68bc311eda375a01!2sDemir+Hisar,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.2213604!4d21.2025287!3m4!1s0x13572ae5bd87cc63:0x76fb1893aa4f51b1!8m2!3d41.1541614!4d21.1108679
Gjithashtu disa shembuj nga keto fshatra ku i biri me emer tipik Arberor i jati me emer te sferes Sllave & Ortodokse ;
– поп Герг;& Ѓорго, син на поп: Јин!, негов брат (ДЕМИР ХИСАР) -> Prifti Gjergj & Gjorgo biri i priftit (tjetri), Gjin vellai i tije (DEMIR HISAR)
– Ѓон, брат на Андреја; Андреја, брат на Рајо;(МУРГАШЕВО) -> Gjon vellai i Andreas, Andrea vellai i Rajo (MUGAZEVO)
– Музак, син на Черп (ВЛАШЦИ) -> Muzak biri i Cerp! (VLASHCI)
– Герг, син на Добрин(СУВО ГРЛО) -> Gjergj biri i Dobrin (SUVO GRLA)
– Гин, син на Никола(СЛАДУЕВО) -> Gjin biri i Nikolles (SLADUEVO)
– Гин, син на Сиве;(РАСТОЈЦА) -> Gjin biri i Sive\Zive (RASTOJCA)
– Герг, син на Тодор; & Коло, син на Којчин;(ПРИБИЛЦИ) -> Gjergj biri i Todorit & Kola biri i Kojcinit (PRIBILTSI)
– Гон, син на Добре(ОБЕДНИК) -> Gjon biri i Dobre (OBEDNIK)
– Гин, син на Драгише; Продан, негов брат;(МРЕНОГА) -> Gjin biri i Dragishas, Prodan vellai i tije(MRENOGA)
– Бардо!, син на Богдан; (ЕДИНАКОВЦИ) -> Bardh biri i Bogdanit (EDINAKOVCI)
– Герг, син на Лазор(ГОЛЕМО ИЛИНО) -> Gjergj biri i Llazor (GOLEMO ILINO)
– Гин, син на Павел; & Ѓон, син на Бонде; (ВИРОВО) -> Gjin biri i Pavelit & Gjon biri i Bogdes (VIROVO)
– Гон, син на Жан;(ВЕЛМЕВЦИ) -> Gjon biri i Zhan (VELMEVTSI)
– Микше, син на Добрин; & Герг, син на Баштре;(БОИШТЕ) -> Menkshe biri i Dobrin & Gjergj biri i Bashtre! (BOISHTE)
– Герг, син на Степан(БАЗЕРНИК) -> Gjergj biri i Stepanit (BAZERNIK) etj
Oliver Jens Schmitt kur permend Betejen e Sveti Gradit (me gjase Koxhaxhiku i sotem!) shkruan mbrojtesit\banoret ishin Sllave Ortodokse, ky ishte Sveti Gradi;
– Keshtjella Koxhaxhik v. 1468
https://i.imgur.com/EK6U966.jpg
C’u be me Arberoret Ortodoks te Demir Hisarit dhe Sveti Gradit !?
Andreagrampsi17, ata ne Maqedoni bejne detyrat e shtepise, si e bejne ata ne Beograd, Athine apo Sofje. Vetem keta ne Tirane bejne detyrat e shtepise se tjetrit ( psene e dine vete ata )
Nuk ka asnje mekanizem verifikues, ka prova e kunderprova, fakte e kunderfakte qe krijojne nje panorame ku secili beson qe ate qe do. Perderisa Oksfordi mban Hamonda, nuk duhet te kemi ndonje iluzion ne kete drejtim. E verteta eshte utopi.
Detyra e sllaveve te Maqedonise eshte t’i nxjerrin shqiptaret e Maqedonise pjeserisht te ardhur e pjeserisht sllave te shqiptarizuar. Keshtu edhe percajne shqiptaret dhe u japin nje dore shqiptareve qe duan te asimilohen ne sllave, duke justifikuar e nxitur tradhtine.
Keto qe sjell ti, emrat dmth likujdohen lirisht si ndikim i kontakteve mes dy popujve kufitare. Kush te doje te besoje, kush te doje mos te besoje.
Kur neser te vije radha jone ne Maqedoni, nqs vjen, detyra e shtepise do te jete qe sllavet e maqedonise te quhen shumica, si shqiptare te sllavizuar nga nja pakice sllave e bullgare gjate dyndjeve barbare si dhe per shkak te ndikimit fetar.
Kush te doje te besoje, kush te doje mos te besoje.
Keta minoritaret apo greket e Epirit, flasin dialekt te greqishtes te ardhur nga koineja e bibles, si puna e cifuteve ne Izrael qe flasin hebraishten e mbijetuar ne librat e tyre te shenjte.
Megjithate duhet te besojme tani qe keta jane pasardhes te grekeve te lashte qe na paskeshin banuar Epirin.
Dhe kete na e thone universitete e akademike ne nam nderkombetar.
Ti merru me keto studime meqe te pelqejne, po nuk ka rendesi fakti, sa ka interpretimi i tij. Ky interpretim eshte ceshtje politike e ideologjike, ti je thjesht ai qe germon me kazme.
Përshëndetje, DI – kam përshtypjen se ti lexon shumë pisllëqe dhe pastaj e bazon gjykimin mbi premisa “biased”. Ka studiues që kanë veshur uniformat nacionaliste, por ka edhe të tjerë, që këto uniforma i neveritin. Këta të tjerët duhen dëgjuar. Shumë argumente që përdorin ekstremistët nacionalistë në Shqipëri vijnë, në fakt, nga punimet e studiuesve të moderuar dhe të balancuar në universitetet greke! Ka dijetarë që e kanë shitur dinjitetin dhe janë vënë në shërbim të politikave nacionaliste, por ka edhe të tjerë, që e ruajnë dinjitetin. Them se këta duhen jo vetëm studiuar, por edhe PROMOVUAR, kudo që të jenë.
Kam pershtypjen qe nuk eleminohet nje gjykim mbi bazen e pershtypjeve rreth tjetrit (qe gjithsesi jane te parendesishme ne vetvete). Pastaj ca dmth studiues te moderuar e te balancuar ? Dihet fare mire qe keta studiues dinjitoze e antinacionaliste gjenden zakonisht direkt ose indirekt ne bordero shoqatash, organizatash e institutesh te financuar nga BE, insitutcione te ndryshme nderkombetare apo filantrope nderkombetare, qe kane axhendat e tyre politike e ideologjike.
Ketu moralin e integritetin ta leme menjane se nuk ka lidhje me ceshtjen me lart.
Ceshtja eshte shume praktike, mungon mekanizmi qe zbulon te verteten, ka shume te verteta ne qarkullim dhe secili beson ne ate qe do.
Ata qe hartojne tekste, ne rastin ne fjale ne Maqedoni, kane detyrat e shtepise per te bere dhe kur e verteta nuk zbulohet, sepse ka me shume fytyra sesa Janusi, do te zgjedhin te hedhin uje ne mullirin e tyre.
Per ta bere edhe me praktik shembullin, nqs ka shume te verteta rreth minoritareve ne Dropull, atehere pritet qe greket te rreshtohen tek e verteta e tyre dhe shqiptaret tek e verteta e tyre.
Jemi te detyruar, derisa te dale nje mekanizem apo nje epistemologji, e cila lejon vetem ekzistencen e nje te vertete.
Mosrreshtimi ketu nuk eshte ndonje ceshtje etike, dinjiteti apo integriteti intelektual, qe prodhon te moderuar e balancuar, por eshte zgjedhje e ngjashme me pozicionin e anjostikut ne ceshtjen e ekzistences se Zotit apo me pozicionin e abstenuesit ne votim ( kuptohet ne rastet kur nuk ka ndonje interes ideologjik e/o politik kozmopolit, se ne keto raste kuptohet pseja e abstenimit).
Shenime e deduksione ne lidhje me ceshtjen e emigrimit Arberor\Arvanitas ne drejtim te Italise dhe Europes, pakez ‘grimca’ statistikore!!
Numri i Arberoreve\Arvanitasve që shkuan në Itali nga fundi i shekullit XV dhe fillimi i XVI (si Stradiote) ishte minimumi 3000-4000 njerëz (nga Argos, Nafplion, Lepanto, etj.) Dhe ikën saktësisht nga ato zona që vazhduan të mbeten me shumicë Arberore\Arvanitase deri në ditët e sotme .. Një pjesë e vogël u largua gjatë viteve 1520-1534 nga Koroni dhe Metoni, në Fshatrat Arbereshe në Itali njihen si i ‘Nobili Coronei’ mbiemra te tille si Rodota, Stratigo, Dara etj. Pra përqindja e Arberoreve në Greqinë jugore mbeti serish aty tek 40%, plus gjatë shekullit XVIII (per shkak te perndjekjeve dhe trysnise karshi popullesise se Krishtere) shumë ortodoksë Labe (mbiemri Λιάπης si psh; Ιωάννης Λιάπης – Kryepeshkopi i Athinës dhe i gjithë Greqisë Jeronimi i II, politikani Μιχάλης Λιάπης\ Michalīs Liapīs, studiuesi dhe aktivisti Arberor Βαγγέλης Λιάπης\ Vangelis Liapis etj) dhe Cam (Τσάμης) erdhën në Greqi të cilët shtuan akoma me shume popullaten Arberishte-folese !!
Në Siçili në regjistrimet e bëra pas vitit 1550 (dmth. pas mbërritjes së Arberoreve nga Corone dhe Medone) perftojme këto rezultate;
“La loro consistenza numerica andava da circa 7.500 unità originarie a 8.234 nel 1570 ed a 8.958 nel 1589. E questo quando la popolazione complessiva dell’isola non arrivava in quegli anni alle 800.000 unità.”
Ndërkohë, në Regjistrat e bëra nga ‘Regno di Napoli’ në vitin 1542 (që përfshinte pothuajse të gjithë Italinë e Jugut, përveç Siçilisë) rezultojne gjithsej 5775 Arbëreshë !!
Le të themi se ishin afërsisht >13,000 Arbëreshë ne Itali rreth vitit 1550 (pas zbrazjes së Corone dhe Medone \ Methone)
Numri i njerëzve që largohen nga këto qytete vlerësohet në mbi 8000 persona (etnikishte heterogjene), në Regjistrin e Morese të 1463 këto qytete nuk janë përfshirë në Regjistrim sepse ishin nën sundimin venecian bashke me qytete e krahina të tjera si Argos, Monemvasia, Nafplion, etj. (qe banoheshe nga nje numër të madh Arberoresh!). Pra, edhe nëse (hipotetikishte!!) pjesa më e madhe e Arbëreshëve vijnë nga Greqia, përsëri ata nuk do të ndikonin në atë > 40% të Arberoreve ne Defteret e Moreas, Rumeli, Thesali, Eube etj !!
Pra mbi 80% e Arberoreve (rrjedhimishte edhe pasardhesit e tyre!) qendruan fizikishte ne Greqine qendrore\jugore, nga Eubea, Thessalia, Grevena, Kostur nuk ka pasur fare zhvendosje te popullesise Arberishte-folese !!!
Shtrohet pyetja si u ASIMILUAN !?
Nese mundem, do te doja te jipja mendimin tim ne lidhje me ceshtjen e asimilimit te Arberoreve dhe Vlleheve ne Ballkanin jug-perendimore gjate shek. XIV-XX.Pike se pari mynyra, dinamika dhe permasat e procesit te asimilimit ishin te ngjajshme ne te dyja popullsite, e vetmja diference qe i dallon eshte perqafimi me i madhe(!) i Islamizmit nga ana e Arberoreve gjate shek. XVI-XIX, (psh.perjashtim bene rasti i konvertimit ne myslimanizem te nje pjese te Megleno-Arremenjeve gjate shek. XVII).Keto jane thjeshte mendime e interpretime vetjake (jo te nje niveli akademik!), dhe shpresoj qe te konsiderohen si te tilla!
Dy faktore qe mundet te shpjegojne kete dukuri jane;
1. Feja, sic e permendi edhe Pr. Xhufi edhe zoti Ardian (kesisoje edhe nevoja per nje ‘Lingua Franca’)
2. Faktori ekonomik, ju bej prape thirrje, shkarkojeni, perkthejeni dhe lexoni librin e B. Gjyzelev; Гюзелев, Боян (2004). Албанци в Източните Балкани (Albanians in the Eastern Balkans) te kuptoni shkaqet se pse Arberoret Ortodokse te Bullgarise u asimiluan aq vone !!!
Duke e nisur me Morene e shek. XVI-XVII, mua me duket se disa te dhena e perfundime mund ti nxjerrim edhe nga Defteri i vitit 1463, me konkretishte;
(Shih.’A Study of the Early Ottoman Peloponnese in the Light of an Annotated editio princeps of the TT10-1/14662 Ottoman Taxation Cadastre (c. 1460-1463)’, Comparative Oriental Manuscript Studies 1/2 (Autumn 2015), 110-118
1.The cadastre divides the settlements into Greek (Urūmiyān) and Albanian (Arnavudān), or mixed, on the basis of different rate of taxation, which favoured the Albanians.
– Kadastri ndan vendbanimet në Greke (Urūmiyān) dhe Arberore (Arnavudān), ose të përziera, në bazë të nivelit të ndryshëm të taksimit, i cili favorizonte shqiptarët.
Pra 25 ispenxhe per familjet Greke (qe banonin ne fshatra te medha per kohen, mesatarishte 30-50 familje, dhe merreshin kryesishte me bujqesi, vreshtari, peshkim dhe tregti) dhe 20 ispenxhe per familjet Arberore (qe banonin ne katunde te vogla mesatarishte 5-15 familje, dhe merreshin kryesishte me blegtori). Kjo gje ndryshovi pas vitit 1513 (Defteri pasardhes, qe shpresoj te botohet se shpejti) ku taksa barazohet per te gjithe dmth 25 ispenxhe per te dyja bashkesite etnike, c’ndodhi me tej !?
2.The identification of the 667 place-names contained in the cadastre has been hindered by the fact that many of the settlements are now abandoned and others have been renamed, particularly the toponyms of non-Greek etymology, i.e. Albanian ,Slavic or Turkish. So far 449 localities have been identified (67.3%).
– Identifikimi i 667 emrave të vendeve të përfshira në kadastër është penguar nga fakti që shumë nga vendbanimet tani janë braktisur(!) dhe të tjerët janë riemëruar, veçanërisht toponimet e etimologjisë jo-greke, d.m.th. shqip, sllav ose turk. Deri më tani janë identifikuar 449 lokalitete (67.3%).
Pra 218 vendbanime te paidentifikuara (te braktisura\zhdukura) nga te cilat 3/4 Katunde Arberore!!
3.The Albanian newcomers altered this image by adding a significant number of small satellite settlements, some of which were temporary.
– Arberoret e sapoardhur ndryshuan këtë imazh duke shtuar një numër të konsiderueshëm vendbanimesh të vogla satelitore, disa prej të cilave ishin të përkohshme(!).
Pra gjate shekujve ne vazhdim nje pjese e vogel(!) e Arberoreve emigruan ne Itali (shumica si Mercenare-Stradiote), ndersa pjesa me e madhe ndejti ne Greqine kontinentale dhe ishullore (Zakintho, Kefaloni etj). Rritja e takses per Arberoret edhe zhdukja e vendbanime Arberore ne dy shekujt ne vazhdim (shih.Regjistri i v. 1700, Grimani) jane te nderlidhura ngushtesishte (i.e shkak-pasoje)!!
Mua ky me duket si shpjegimi me i arsyeshem, gjate shekujve XVI dhe XVII fshatrat Greke u shtuan ne numer per shkak te prurjes se Arberoreve, pra u ‘shtresezuan’ brez pas brezi Arberoret nder vendbanime Greke, me gjase ne shek. XIX ka pasur fshatra te tera greke ku pjesa me e madhe e banore ishin me origjine Arberore (shek. XV), por qe gjuhen, ‘identitetin’, kujtimin e kishte tretur koha … sidomos ne Arkadi, Mesini etj !!!
Ne veri te Eubese dhe Rumeli, ka vlejtur rregulli i shumices, pra aty ku kane qene pakice jane asimiluar me kalimin e kohes, madje rralle here(!) edhe Greket jane asimiluar ne gjirin e bashkesive kompakte Arberore;
– Fshati Katomula – Κουτουμουλας Eubea, v.1474
Familjet Kokinojani (shq.Jani i kuq), Kyrjani (Zotri Jani), Mavropetro (Petrua i zi), Yeruli (Plakushi) etj me gjase ishin greke!!
https://i.imgur.com/GIOItJJ.jpg
https://www.google.com/maps/place/Koutoumoulas+345+00,+Grecia/@38.3805859,24.1062185,591m/data=!3m2!1e3!4b1!4m13!1m7!3m6!1s0x14a6d54bd6f2ed59:0x5f0883918584cf6f!2sEubea,+Grecia!3b1!8m2!3d38.5236036!4d23.8584737!3m4!1s0x14a160700580f7bb:0x43c2616e91bad0f6!8m2!3d38.380531!4d24.1086495
Andreagrampsi17 nuk ka faktore universale ne asimilime, cdo rast duhet studiuar dhe argumentuar me vete.
Sa i takon fese psh Italia e jugut e Sicilia psh deri tek normanet ne mesin e shek 11, ishte nen autoritetin e Patriarkanes se Kostandinopojes. Kjo nuk do te thote qe popullata ishte greqishtfolese dhe pastaj u latinizua/italianizua nga normanet e ketej.
E dyta, identiteti fetar nuk eshte identitet etnik, me pak fjale romejte nuk jane greke, duhet hequr ky vesi i keq perendimor, i perkthimit te romejve ne greke.
Romejte ishin identitet shteteror, banor i Romes, i cili nuk ka ndonje perkatesi tjeter identitare perpos atij shteteror.
Romej quheshin te gjithe ata, pavaresisht perkatesise etnike dhe gjuhes, te cilit nuk kishin identitet tjeter perpos atij shteteror, pra edhe shqipfolesit, latinishtfolesit apo popullatat e Azise se vogel quheshin romej.
E treta identiteti gjuhesor nuk eshte identitet etnik, latinishtfolesit nuk kane qene ndonjehere etni dhe as jane etni, me perjashtim te rumuneve, te cilet pesuan nje proces etnogjeneneze ne mesjeten e vone. Vllehet nuk dihen as prej kujt etnie kane dale, rumunet kane pervetesuar daket dhe kjo bindje e tyre eshte pjese esenciale e etnogjenezes rumune.
Kur popullatat e Azise se vogel, lidet, karet, bitinet, paflagonet, izauret etj humben gjuhet ne favor te greqishtes, nuk eshte se u bene etnikisht greke, ata kishin vetem identitetin shteteror si romej dhe ate fetar si te krishtere, sepse nuk ka pase ndonje emertim etnik grek dhe as ndonje identitet etnik grek.
S’mund te kishte persa kohe qe ska pase ndonje endonim grek apo as ndonje perceptim te jashtem qe perkthehen ne ekzonimin grek, per perendimoret ishin greke, si te fese se krishtere me liturgji greke, per turqit ishin thjesht romej, Rum.
Prandaj nuk shkohet asgjekundi me percaktimin romej, rum etj, si greke, aq me teper kur ky percaktim u pervetesua nga vllehet rumune qe e quajten shtetin Romania, njesoj si emri zyrtar i Perandorise Bizantine ( me emertimin Romania, duhet qe ta njohim Bizantin edhe ne shqip, qe te fillojme e shohim gjerat si jane e jo si ishin preferencat ideologjike te perendimit – duke qene se dallimi formal me Rumanine eshte i qarte-).
Qe shqiptaret, albanet/arberit, pavaresisht se romej per shume shekuj, fillojne e marrin percaktim etnik eshte nje riperkufizim etnik i jashtezakonshem, ne kushtet kur nuk ka lidhje me fene e me nje patriarkane te caktuar apo territor gjeografik me emertim tradicional (si jane Maqedoni, Epir, Traki etj).
Ne jemi ”sui generis” si ne mesjete ashtu edhe historine moderne e bashkekohore, nuk duhet te bejme gabimin qe te nisemi nga vetja dhe t’i perceptojme te tjeret sipas kategorive me ane te te cilave vetepercaktohemi apo veteemertohemi.
Ndersa sot eshte e domosdoshme qe te gjithe te kene nje kombesi, si identitet se paku shteteror (nationality/nazionalita), nuk eshte ama e domosdoshme qe te gjithe te jene pjese e nje etnie/ethnosi. Keshtu ka qene gjithnje, jo doemos te gjithe kane pasur identitet etnik.
Sa i takon arberoreve ne mesjete nuk ke si gjen, perpos atyre qe kane perqafuar me vullnetin e tyre emertimin arber.
Edhe sot e kesaj dite ke plot shqiptare te krishtere ne Maqedoni, te cilet e kane quajtur veten sllave, bullgare, maqedonas, te cilet edhe sot qe flasim nuk i quajme ende shqiptare, as neve.
Kjo eshte ne njefare menyre nje cudi e madhe (dhe turpi i albanologjise) qe bash ne shekujt 20 e 21, as neve nuk i quajme shqiptaret e krishtere ne Maqedoni, si shqiptare.
Kur kjo cudi e madhe na ndodh sot para syve, biles une kam degjuar vete me veshet e mi nga shqiptare myslymane te Maqedonise, qe i quajne shqiptaret e krishtere te Maqedonise, si me te keqinj sesa shkjau apo maqedonci.
Ti tani kerkon arberoret shqiptare ne Maqedonine e mesjetes, Harroje !
Doja te merrja nen shqyrtim dhe me ne thellesi; Faktorin fetare, duke u zhvendosur tek nje tjeter krahine (perhere jashte territorit te RSH!).
Prilepi, para ca kohesh po Marin Mema beri nje dokumentar kushtuar Shqiptareve te Prilepit, por kete rradhe ‘qasja shkencore’ e adoptuar, sic u be ne rastin e Dropullit(!) – konsultim Defteresh, paraqitje evidencash, intervista me Historian e Osmanolog etj – linte goxha per te deshiruar: te pyesesh priftin e fshatit a ka pasur shqiptare ketu, vetem sepse dikur na paskesh ardhur Onufri e zografisur ca Ikona, nuk me duket qasja e mynyra e duhur, se si u pergjigj prifti e morem vesh, packa se ben vaki qe po ky prifte te kete pasur mbiemrin Gjinovski !!! Ishte pr. Qemal Murati (ne mos gaboj) qe permendi Gjin e Gjon (kaq emra mbante mend ai!), por pa hyre fare ne hollesi, ne cila fshatra, ne c’kohe, burimi i te dhenave, c’ndodhi me tej etj !! Me lejoni te shprehe nje verejtje te perzemert e dashamirese karshi Osmanologeve shqiptare te Maqedonise (dhe atyre shqiptare ne pergjithesi!) ja ku i keni Defteret e MeV te shek. XV; Turski dokumenti za istorijata na makedonskiot narod t. 1. Opsiren popisen defter No. 4 (1467-1478 godina)t. 2- t. 3. Opsirni popisni defteri od XV vekt. 4. Opsiren popisen defter od XV vek , pse nuk i perkthejne, fundja jane ne Bullgarishten perendimore(!), perplot me gabime e shtremberime arbitrare te onomastikes dhe toponimise (sic thone vete ata!), ama kjo duhet te sherbej si nje arsye me shume per t’i perkthyer direkte nga origjinali ne Osmanishte, ngathtesia dhe apatia e ketyre Profesionisteve eshte marramendese, orvaten te kerkojne gjurmet kur e kane ujkun perballe, flasin per Ilir e Maqedonas te lashte (qe s’u takon!) nderkohe qe sdine as cfare ishin para pese shekujsh!!!
Shih. “Населби и Население во Македонија – XV – XVI век”
ketu keni emrat e fshatrave dhe numrin e familjve, pa onomastiken perkatese!
Shih. POPULLSIA ALBANE GJATË MESJETËS NË HAPSIRËN E MAQEDONISË SË SOTME (SIPAS BURIMEVE SLLAVE DHE OSMANE)
me gjithe respektin, por le goxha per te deshiruar (ka lene shume, por megjithemend shume fshatra pa permendur fare, nuk permend asnje fshat te Demir Hisarit, Resnjes, Ohrit, gjysmen e fshatrave me Arberore ne Manastire i ka lene jashte liste, kete e zbulova nga studiues Maqedonas – qe as ju’a leverdiste te evidentonin kete gje, respekte per ndershmerine intelektuale !!! – etj etj
Shih. Бројност, структура и миграции на албанското население според пописите од 1921 и 1931 година – „Арнаути по мајчин јазик“
Rezyme ne lidhje me pranine e shqiptareve ne regjistrat e Maqedonise te viteve 1921 dhe 1931 (ceken edhe ato te meparshmit te shek. XIX) ne baze te etnicitetit – gjuhes amtare !!
Pra ne baze te ketyre te dhenave te shohim ku ndodheshin Arberoret Ortodoks ne shek. XV, dhe Shqiptaret mysliman ne shek. XIX-XX (e perseris te dhenat nga Defteri i v. 1468 jane te pjesshme e te cunguara!!). Jane nga pese katunde per secilen kategori;
https://i.imgur.com/sBYeFhv.jpg
Arberoret Ortodoks
– Fshati Prisad-Присад Prilep v. 1468
Shumica me onomastike Arberore!
https://i.imgur.com/T94iTa0.jpg
https://www.google.com/maps/place/Prisad,+Macedonia+del+Nord/@41.4167684,21.5353829,19725m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x1356933ac692a0d1:0xe939f0e9ed9be6b6!8m2!3d41.4163913!4d21.6049608
– Fshati Sveti Dimitri(Shen Mitri) – Свето Митрани v.1468
25 familje gjithesej.
https://i.imgur.com/Ht5Eltw.jpg
https://www.google.com/maps/place/Sveto+Mitrani,+Macedonia+del+Nord/@41.3224649,21.2794756,9877m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356933ac692a0d1:0xe939f0e9ed9be6b6!2sPrisad,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.4163913!4d21.6049608!3m4!1s0x1356c54656da6d07:0x34ce52554a6d0735!8m2!3d41.3222987!4d21.304636
– Fshati Birina\Brinja(?) – Бирино Prilep v. 1468
30 familje gjithesej.
https://i.imgur.com/5sImnKc.jpg
https://www.google.com/maps/place/Birino,+Macedonia+del+Nord/@41.3118701,21.2520933,4939m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356933ac692a0d1:0xe939f0e9ed9be6b6!2sPrisad,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.4163913!4d21.6049608!3m4!1s0x1356d01b75859579:0xb6e91cac3fdce98b!8m2!3d41.3115653!4d21.2694132
-Fshati Vrbjane – Врбјани Prilep v. 1468
https://i.imgur.com/7CeM7l0.jpg
https://www.google.com/maps/place/Vrbjani,+Macedonia+del+Nord/@41.33273,21.3505061,9875m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356933ac692a0d1:0xe939f0e9ed9be6b6!2sPrisad,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.4163913!4d21.6049608!3m4!1s0x1356c37f4bb1c141:0x8712ed1026773df2!8m2!3d41.3320313!4d21.3873339
– Fshati Zhitose – Житоше Prilep v. 1468
https://i.imgur.com/u4vyKVr.jpg
https://www.google.com/maps/place/Zitose,+Macedonia+del+Nord/@41.4180716,21.2736568,4931m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x1356933ac692a0d1:0xe939f0e9ed9be6b6!2sPrisad,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.4163913!4d21.6049608!3m4!1s0x1356c625e5fc335d:0x230c45b11de6c71!8m2!3d41.4209114!4d21.293478
etj
Fshatrat me Shqiptare myslimane fillim shek. XX
Cernalishte, Norove, Ajdanci, Brajlove, Presil etj
Pra duket sikur jane zhvendosur me kalimin e kohes, sduhet te harrojme qe si Arberoret si Shqiptaret perbenin pakice ne kete treve!!
Fakti qe duhet te kemi te qarte eshte se ka pasur nje vazhdimesi – continuum te vendbanimeve te banuar nga Arberore te krishtere, ku perbenin shumicen ku pakicen, por ne drejtim te lindjes me shumice Bullgare sa vijne e ‘rrallohen’ progresivishte (gjithashtu e njejta gje vlen edhe per vendbanimet Sllave te krishtera, qe zene fill nga Korca deri ne Golloborde e Gore!). E gjithe kjo zone eshte ‘teatri’ i nje simbioze Bullgaro-Arberore (shikoni psh Arberoret Ortodokse e Serbet qe bashkejetojne ne Kicevo-Kercoven e v. 1468:
https://i.imgur.com/sCw1UgW.jpg
https://i.imgur.com/lJCep1n.jpg
https://i.imgur.com/hAnnFAy.jpg
ku me gjase shume banore ishin bilingue, kjo shpjegon faktin se pse gjejme antroponimi\patronimi tipike sllave nder Arberor Ortodoks (te ritit Ortodoks pravoslav ku Janit\Joanit i thuhej Jovan, ashtu si Baba i Skenderbeut dhe aspirantit magazinxhiut pe Korce ‘Jovan Bregut’ 🙂 ), por ky continuum garantonte njekohesishte edhe mos-asimilimin e Arberoreve Ortodoks para pushtimit Osman, dhe karakteristika qe bashkonte te dyja etnite ishte FEJA e perbashket !! Dhe pikerishte feja u be shkaku madhore i diferencimit, jo vetem mes Shqiptareve dhe Bullgareve, por edhe Shqiptareve mes njeri-tjetrit…
Aty ku ishin pakice u asimiluan gradualishte, kur filloje konvertimi ne mase, filloje edhe ndasia e madhe, Myslimanet shqipfoles mblidheshin ne fshatra te caktuara duke krijuar si tipe Enklavash nje-fetare (fshatrat e mesiperm!) ose Geto ne mehallat e fshatrave te krishtera, ky realiteti i ri ishte thike me dy presa ne nje ane thelloje dallimin me Bullgarishte-folesit e krishtere ne anen tjeter, terthorazi, pershpejtovi dhe intesifikoi asimilimin e Arberoreve Ortodokse lokale !! Fenomenin e krijimit te ketyre ‘Enklavave’ nje-fetare e verejme edhe tek disa raste ne Berat, Pogradec etj ku banoret ortodoks mblidhen ose krijojne deri edhe vendbanime te reja, te ndjere te kanosur perballe vales se konvertimeve masive!!
Jo per te qene tendencioze, por qe argumenti qe feja islame kontribuovi ne ruajtjen e “shqiptarise” ne keto zona etnikishte te perzjera, eshte e vertete, vlen si argument, por ama vetem ne vendbanimet e banuara nga shumice Myslimane shqipfolese, jashte ketyre vendbanimeve u shkaktua efekti i kunderte… shihni rastin e Demir Hisarit !!!
Per ceshtjen e nderrimit te fese mund te lexoni materialet e Petrika Thengjillit, Selami Pulaha etj.
Por egziston edhe nje faktor tjeter, qe ne rastin konkrete ka pasur rol minimal! Para njezet e kusur vitesh takova ne Tirane nje taksixhi te apasionuar pas historise se fisit te vete, ky burre rreth te gjashtedhjetave me rrefente qe ishte me origjine nga Prilepi (familja e ardhur ne vitet ’50 te shekullit te kaluar, ne periudhen e emigrimit – debimit me sakte!! – te shqiptareve drejte Turqise, Shqiperise etj), por me origjine akome dhe me te larget ishte Matjan, i zbritur ne Prilep gjate fund-shek. XVIII !! Pra po flas per periudhen e ” The ages of the Ayans” koha e Ayan-eve Arnaut qe i kallen daten Ballkanit nga shek. XVII e tutje (shih. FREDERICK F. ANSCOMBE Albanians and “Mountain Bandits”), ky taksixhi ishte pasardhes i nje prej banditeve te hordhise se Arnauteve qe udhehiqej nga Osman Matliu qe llahtarisen Prilepin me v. 1792!! Ca nga keta mbeten ne Prilep (por shyqyr Zotit, per popullesine lokale, ishin te pakte ne numer!!).
Ne vazhden e ‘vozitjes’ neper Defteret e shek. XV perkitazi me zonat e ndryshme te Maqedonise perendimore, do deshiroja te nxirrja ne pah disa problematika, gjithashtu edhe te shtoja dicka ne lidhje me ate qe une cilesova si ” vazhdimesi – continuum i katundeve Arberore te krishtera”.
Vendbanimi me verior ne zonen e Demir Hisarit (ne baze te Defterit te v. 1468) eshte katundi Bullgaro-Arberor Velmevci, ne vije ajerore ne drejtim te perendimit (Shqiperise) perkon me fshatin Stëblevë (Librazhd) perafersishte ne nje largesi prej 80-90 km nga njeri-tjetri !!
– Fshati Velmevci-Велмевци v. 1468
https://i.imgur.com/3MgKMuL.jpg
https://i.imgur.com/x75wdwE.jpg
https://www.google.com/maps/place/Velmevtsi,+Macedonia+del+Nord/@41.3898484,20.8995038,19733m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x13512ddd3a3670f5:0x63254410f809be5c!8m2!3d41.3467794!4d21.0099011
Ne veri te Velmevcit ne luginen qe te shpie siper ne Kicevo\Kercove ndodhen disa fshatra – Belica, Kozica, Judova, Lavcane, Petrevo\Drugove etj:
https://i.imgur.com/vrcZzcb.jpg
https://i.imgur.com/pRuLQQN.jpg
https://i.imgur.com/0cXtXND.jpg
https://i.imgur.com/J7nHC4O.jpg
https://i.imgur.com/QzPUmDq.jpg
ku, per hire te se vertetes, nuk haset ‘kemb’ Gjini a Gjoni, vetem ne Belice, qe ndodhet dhe me afer fshatrave Arberore te Demir Hisarit, kemi djemt e Palit (Dragi & Milce) dhe Todin. Ne qytetin e Kercoves, sic e pate, prania e Arberoreve ishte e konsiderueshme, gjithashtu disa kilometra ne perendim te Kercoves hasim Katundin me shumice Arberore Ivancishte\ Иванчишта buze kufirit administrative me rrethin e Debarces.
– Fshati Ivancishte – Иванчишта v. 1468
https://i.imgur.com/Ts6Y1mw.jpg
https://www.google.com/maps/place/Ivanchishta,+Macedonia+del+Nord/@41.4374767,20.8240339,18088m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x13513c6c1e67b1d1:0x123f0332b474b418!8m2!3d41.4641449!4d20.7923352
Nga Kercova e siper do hasim nje fshat te mirenjohur: Zajazin, kur rreth 1/3 e banoreve bartte onomastike tipike Arberore!
– Fshati Zajaz v. 1468
https://i.imgur.com/jeIUbnk.jpg
Ne drejtim te veriut dhe veri-perendimit ndodhen, perkatesishte, Pollogu i perzjere Bullgaro-Arberore, dhe Reka e eperme kryesishte Arberishte-folese (shih.Nebi Dervishi “DËSHMITË E REKËS SHQIPTARE SIPAS REGJISTRIMEVE NËPËR SHEKUJ”). Gjate ‘udhes’ drejt ketyre trevave hasim disa toponime me etimilogji sugjestive (ne morine e toponimeve sllave qe perbejne shumice!!);
Kolar – Колари (si Gjinar, Klishar etj)
Qafë – Ќафа
Gjonovicë – Ѓоновица etj
Nje kuriozitet i vogel (hipoteze!), po te krahasosh sasine e onomastikes tipike Arberore nder fshatrat e Pollogut perendimore mes Defterit te v. 1452 dhe atije te v. 1468, do te verehet nje renie e ndjeshme e onomastikes ne fjale (psh. rasti i Katundit Veshalle!). Shtrohet pyetja, c’ndodhi gjate ketyre viteve ne kete zone, qe perfshiu posacerishte popullsine Arberore Ortodokse dhe qe si rrjedhim shkaktoje edhe renien demografike te kesaj etnie??
Problematika qe doja te vija ne dukje ka te beje me deduksionet e Osmanologut Dragi Gjorgiev ne lidhje me perberjen etnike ne zonat kufitare Shqiperi-Maqedoni, gjate shek. XV ne baze te Deftereve Osmane.
– Das slawische Element dominierte in ethnischer Struktur der Christen auf dem Territorium des gesamten kaza Ohrid, bzw. in den drei nahiye Ohrid, Debarca und Prespa. Albanisches und vlachisches Ethnos ist nur in der nahiya Ohrid in Grenzdörfern zu Albanien zu finden, wie Borovec, Oktisi, Hlin, Mumlišta, Lavtarce. Hier gibt es Namen von Vorstehern christlicher Familien und Patronyme wie Gjin, Gjon, Vlah, Šula, Gjon Šula, Gjon Leko, Martin Gjon, Kola Gjon, Jovan Gjon, Šula Cvetko, Šula Pise, Šula Petko.
– Elementi sllav dominonte strukturën etnike të të krishterëve në territorin e tërë kazasë së Ohrit, ose në tre nahiye Ohri, Debarca dhe Prespa. Etnosi shqiptar dhe vllah mund të gjenden vetëm në Nahiya Ohër në fshatrat kufitarë me Shqipërinë, të tilla si Borovec*, Oktisi*, Hlin, Mumlišta*, Lavtarce*. Ka emra të kryefamiljarëve dhe patronimeve të tilla si Gjin, Gjon, Vlah, Šula, Gjon Šula, Gjon Leko, Martin Gjon, Kola Gjon, Jovan Gjon, Šula Cvetko, Šula Pise, Šula Petko.
Fatkeqesisht ky perben nje shembull negative se si keqperdoren te dhenat e perftuara nga keto burime, gjithashtu eshte tregues edhe i mungeses se integritetit dhe ndershmerise intelektuale te ketyre Profesoreve te nderuar (sa per dijeni Historiani J.O.Schmitt i ka marre si faktike e te mireqena keto perfundime, dhe rrjedhimishte i ka paraqitur ne punimet e tije!!). Pra sipas Gjorgiev siper Struges vetem katundet Borovec (Boroec) dhe Oktish na paskerkan qene te banuar nga Arberore, le t’i hedhim nje sy Defterit te v. 1468 (shih.”Historia e Dibrës” Kristo Frashëri, M & B, Tiranë, 2012.)
https://i.imgur.com/DfVMIis.jpg
Ne krahe te djathte siper, egziston nje mini-krahine qe bullgaritefolesit lokale e quajne Malësia – Малеcија!!
https://en.wikipedia.org/wiki/Malesia,_North_Macedonia
Pra pervec Koxhaxhikut\Svet Gradi, te permendur me siper, po rendis gjithashtu edhe fshatrat e tjere nga Koxhaxhiku ne drejtim te Borovecit dhe Oktishit (kerkoje ndjese per cilesine e dobet te pamjes).
– Katundi Drenok – Дренок v. 1468
https://i.imgur.com/5Txx54e.jpg
https://www.google.com/maps/place/Drenok,+Macedonia+del+Nord/@41.3916044,20.5260924,9050m/data=!3m1!1e3!4m13!1m7!3m6!1s0x13513c6c1e67b1d1:0x123f0332b474b418!2sIvanchishta,+Macedonia+del+Nord!3b1!8m2!3d41.4641449!4d20.7923352!3m4!1s0x13511b73a5c1a6b1:0xb5d1a30e63b2239!8m2!3d41.3913706!4d20.5610257
– Katundi Lukove – Луково v. 1468
https://i.imgur.com/COJOuAy.jpg
– Katundi Jabllanica – Јабланица v. 1468
https://i.imgur.com/TMXNmQl.jpg
– Katundi Piskupshtina – Пискупштина v. 1468
https://i.imgur.com/BELi6n4.jpg
gjithashtu
– Katundi Stebleve (Shqiperi) v. 1468
https://i.imgur.com/HAb2lel.jpg
Pra sic e shihni realiteti etnik i asaj zone nuk paska qene sic e pershkruajti Osmanologu Maqedonas!!
Parashtrohet, serish(!) ceshtja, c’u be me Arberishte-folesit e kesaj treve (qe sot jane bullgarishte-foles, nga Labunishta e siper) !?
Po ta vereni me kujdes, u shqyrtuan zonat e Kercoves dhe Demir Hisarit ne nje ane (hinterlandi maqedonas) dhe zona kufitare me Shqiperine, nga Dibra e madhe ne Struge, ne anen tjeter !!
Ne mes ndodhet, te pakten per mua qe nuk kam asnje informacione, “Terra incognita” rrethi i Debarces, nderkaq shfrytezoj rastin per te bere thirrje qe kush disponon ndonje materiale (listat antroponimike nga Defteret!), mundet ti bashkendaj, faleminderit!?
E vecanta e kesaj krahine eshte toponimia e vecante, e kam te qarte qe toponimia nuk perben kriter percaktues te etnicitetit te banoreve, por ne Debarce verehet nje numer i konsiderueshem i toponimeve me etimologji jo-sllave.
https://i.imgur.com/vhDusv2.jpg
Gjithashtu dua te permende edhe rastin e Vlleheve te Rekes se poshtme( Mijaket e Lazaropole dhe Galicnikut), nderkohe ( shih.Влашкото население во Вардарска Македонија на попиисите во 1921 и 1931 година – „Романци/Цинцари по мајчин јазик) ne zonat kodrinore mes rrethit te Ohrit dhe Manastirit kemi nje varge fshatrash te medha Vllahe\Arremenje, mesatarishte nga > 1000 banore secili ne fillim te shek.XX, Трново(Ternove), Магарево(Magarevo), Нижеполе(Nizhepole), Маловиште(Malovishte), Гопеш (Gopesh), sot ka mbetur nje pakice e paperfillshme qe vazhdon e indentifikohet akoma si Vllah\Власи!
Pra ne lidhje me toponimet e Debarces i pari qe bie ne sy eshte:
– Laktinja:https://en.wikipedia.org/wiki/Laktinje
qe me gjase mund te vije nga fjala ‘Vlah’tin’, qe ne vetvete perben nje tregues i pranise se vllahishte-folesve ne kete vendbanim.
– Arbinove: https://en.wikipedia.org/wiki/Arbinovo
(shih. Qemal MURATI “ALBANËSIA E “PROVINCAVE ONOMASTIKE” NË AREALIN E MAQEDONISË – DËSHMI E AUTOKTONISË SË SHQIPTARËVE NË KËTO VISE QË NGA PERIODA ANTIKE E DERI SOTE”
Toponim shume interesante, me gjase i perbere prej etnonimit Vllah per Arberoret: Arbin-Arbinesh dhe prapashteses sllave -ove, nga Follorina deri ne Pollog hasen gjithsej kater toponime te trajtave: Arbina\Arbino\Arbinove. Lagjja e shqiptareve ne Krusheven me shumice vllaho-bullgare quhej ‘Mahala Arbinesh’. Neper Deftere githashtu gjejme prova te ketije etnonimi, psh. ne Katundet Vllahe ne Follorine, Alagin & Neret:
– Mihali, biri i Arbinasit, Gjon, biri i Arbinasit, Pano, biri i Arbinasit, Pejo, biri i Arbinasit/fsh. Alagin NF TD II 365
– Kozma, biri i Arbinasit/fsh. Neret NF TD II 366
Plus ne kete fshat egzistojne disa mikrotoponime interesante, Бардовци – Bardhoc, Гушец – Gushec, Капиште – Kapisht(Kopesht?) etj
– Botun:https://en.wikipedia.org/wiki/Botun
Me aq sa kuptoje etimologjia nuk eshte e qarte, mund te shpjegohet npm bullgarishtes (Botunja -> meaning fertile soil), ose npm shqipes nga fjala:https://fjalorthi.com/botine
– bót/ë,-a II emër i gjinisë femërore; baltë e përhime në të bardhë; deltinë.
– botín/ë,-a emër i gjinisë femërore; numri shumës; -a(t) vend me botë; moçalishte
!?
– Leshani:https://en.wikipedia.org/wiki/Le%C5%A1ani,_Debarca
Me gjase nga Proto-Sllavishtja *lěsъ -> pyll, pemishte !! – https://en.wiktionary.org/wiki/l%C4%9Bs
Shih. “Die Slaven in Griechenland” Max Vasmer
– Beruht wohl auf slav. *Lěšane »Waldbewohner«. Vgl. sloven. Lešane, skr. Lešarni.
– Ndoshta bazohet në sllav. * Lěšane »banorë të pyjeve«. Shih sloven. Lešane, Skr.Lesarni.
Shih edhe nga Xh. Ylli
https://i.imgur.com/74j2XOa.jpg
Por, sic kemi disa toponime ne Shqiperi, ku si baze eshte nje antroponim me prapashtesen -an : Gjergjan, Muriqan, Kuqan, Tudan etj pra mendoj mbase mund te jete edhe nga antroponimi Arberor – Llesh dhe prapashtesa -an (nuk jam gjuhetare te me ndjeni) ??
– Sirula: https://en.wikipedia.org/wiki/Sirula
– Kuratica: https://en.wikipedia.org/wiki/Kuratica
Me gjase te dyja toponimet me etimologji nga Vllahishtja !
– Plake – Плаќе: https://en.wikipedia.org/wiki/Plakje
Besoje se ska nevoje per shpjegim! Fakti interesante eshte qe ndodhe rreth 10-15 km larg, ne drejtim te verilindjes, karshi fshatit (dikur Arberor) Virove !!!
Pra sic e vute re treva e Debarces eshte shume interesante, ndodhet ne ‘mes te udhes’ te bashkesive Vllahe te Rekes se poshtme dhe Vllahofshatrave te Manastirit, gjithashtu ne mes te Katundeve Arberore te Demir Hisarit dhe Dibres se madhe dhe Struges ne anen tjeter !! Plus terreni kodrinor me pyje, lugje dhe burime te shumta ujore, perbejne mjedisin ideal per shoqerite blegtorale. E perseris kerkesen, kush ka ndonje material ne lidhje me kete krahine do t’me bente nje nder !!
Rrofsh zoti Qirjazi, se me kujtove kengen “ΣΤΗΣ ΔΕΡΟΠΟΛΗΣ ΤΟΝ ΚΑΜΠΟ – Atje ne Dropull ne fushe”, ciltersishte u cmalla, vertet e mrekullueshme, kete kenge e degjova per here te pare nga Epiroti grek Σέας Γκίκας (Sea Gjika..), pastaj sec zhbirova ne youtube nje video vjeter (qe s’po e gjej me!) kur kete kenge e kendonte minoritari grek, ne moshe pak te thyer, Δημήτρης Ντέντε (Dhimiter Deda..), me tutje erdhi rradha e minoritareve te tjere greke Κώστας Βέρδης (Kosta Verdhi..), Λευτέρης Γκιόκας (Lefter Gjoka..) e ashtu me sira!!
Mahnitese si kenge, ka pak nga te gjitha: Polifoni jugu, Greqishte, Shqipe ..kryeveper me nje fjale!! E vecanta e ketyre kengetareve eshte se ky Epiroti Gjika sikur si theksone mire fjalet ne shqip (duket qe s’ja kishte haberin kesaj gjuhe, cudi do thoni ju !!), ama minoritaret: Deda, Verdhi dhe Gjoka, shqipen e qanin me lote.. sec e zbukuron e i jep nje cikez me shume hijeshi, e mbi te gjithe sens origjinaliteti, ai refren ne gjuhen shqipe (pershtypja ime, me meshironi!).
Ja per shembull kur kengetaret grek Chalkias & Kyritsis (Χαλκιάς & Κυρίτσης) kendojne kenge te mirenjohura Çame si:
– Salo moj Salushe – Σάλιω, Σάλιω μόι Σαλιούσε
https://www.youtube.com/watch?v=zkQCRSlWD1o
– Dallëndyshe vogël – Ταλαντούσιε βόγκλιε
https://www.youtube.com/watch?v=0hxdoyNdzE8&list=RDzkQCRSlWD1o&index=3
Duket qe s’eshte gjuha e tyre, dhe kupton direkte dallimin kur po keto kenge i kendojne Çamet Ortodokse nga krahina e Frarit (Φανάρι – Fanarit) dhe Çamohoria – Τσαμοχώρια, si psh kjo qe kendon Thanas Gllano:
https://www.youtube.com/watch?v=MrSkPdnFQnk
Pastaj merre me mend te degjosh kenge si:
“Kenga e Celo Mezanit”:
https://www.youtube.com/watch?v=55PRu3Uad1A
– “Osman Taka”,
– “Tumankuqe”
– “Minushi”
etj
ne Çamerishte te kenduar nga Çam Ortodokse… ta garantoje qe eshte nje pervoje mbreslenese (une kete fat e kisha ketu e para 17 vjetesh!).
Gjini e Gjoni behen Grek fare lehte, kaq e mesuat, nese jo, rilexo Defteret!
Zoti Qirjazi ne lidhje me kete arsyetim\hipotezen tuaj:
” Në defterët osmanë të fshatrave të Dropullit, 1520 dhe 1583, është mjaft i shpeshtë emri a mbiemri Martin / Martini dhe mjaft i rrallë mbiemri Mërtiri. Ky është një tregues mjaft i rëndësishëm, që dëshmon se ka pasur lëvizje popullsish shqipfolëse nga veriu për në jug të Shqipërisë së sotme, pas periudhës kur kish përfunduar procesi i rotacizimit. Gjithë këta Martinë zbritën me gjasë pas shek. X dhe kjo mbase shpjegon mungesën e toponimisë shqipe në Dropull. Madje edhe rastet e numëruara me gishtat e njërës dorë të trajtës Mërtiri, mund të lidhen me lëvizje popullsish toske, ku rotacizimi qe kryer prej kohësh. Mund të supozojmë, gjithashtu, se të ardhurit rishtas gjetën popullsi vendase në Dropull, prej së cilës mësuan greqishten. ”
D.m.th me aq sa kuptova, meqe ka pak Mërtiri e shume Martini ne fshatrat e Dropullit gjate regjistrimeve te v. 1520 dhe 1583, kjo deshmon qe keta Arberor kane ardhur nga veriu pas shek. X !?
Ok atehere ca pyetje intuitive e ne caqet e llogjikes:
1. Po mire, po ne trevat e Kolonjes, Korces, Permetit, Beratit, Himares etj ku ka pak Mërtiri (numëruara me gishtat e njërës dorë!) e shume Martini, neper Defteret e shek. XV & XVI, edhe ketu kane ardhur Geget me shumice !?
Po me ceshtjen e Morese\Peleponezit (me ata mbi 5000 kryefamiljare) ku serish; ka pak Mërtiri (numëruara me gishtat e njërës dorë!) e shume Martini – edhe ketu kane ardhur Geget me shumice !? Po flasim per Greqine jugore mos harroni!! Nqs keni pare imazhet qe kam postuar, ath do keni verejtur egzistencen e trajtave tipike tosk te emrave Stefan -> Shtjefer dhe Petro -> Pjeter, por edhe ne More cuditerishte ; ka pak Shtjefer e Pjeter (numëruara me gishtat e njërës dorë!) e shume Stefan e Petro, ath si i vete halli !? Po te rendis Geget e Morese se v. 1463 (4 kryefamiljare e nje emer Katundi sugjestive!)
Vreto Gega
https://i.imgur.com/OX48a08.jpg
Gjon Gega
https://i.imgur.com/LzDG83d.jpg
Llazar Gega
https://i.imgur.com/IHSy2tp.jpg
Llazar Dibrani
https://i.imgur.com/KhxzAM5.jpg
Katundi Kelmend
https://i.imgur.com/1nvP8Ee.jpg
Gjithashtu nga Defteri i Çamërisë i v. 1551 (nga punimet e E. Balta), tek po e njejta treve – Parakalamo – hasen ngjit e ngjit Katundi Shqefër i emertuar ne baze te antroponimit Shtjefër dhe Katundi Stefanat i emertuar ne baze te antroponimit Stefan !!!
https://sq.wikipedia.org/wiki/Shqefari
https://i.imgur.com/5PoaiyI.jpg
Kjo me sjell ndermend ceshtjen e toponimeve te Dropullit: Sharat, Bularat, Zervat, Jorgucat, Klishar, Lugar, Terihat, Radat etj (pa permendur ato te zonave te tjera Grekofone ne Shqiperi) keto toponime te pranishem ne Dropull jane te kamotcme, pra ato Sllave ja atribuojme kollaj fare fisit Sllav te Vajuniteve-Вајунити nga shek. VIII e tutje (shih. Koder & Soustal) po keto toponime me prapashtesen tipike Arberore -at, si do i mund ti shpjegonim nqs Dropulli ka qene perhere e pashkeputje i banuar nga pasardhesit e Doreve epik !?
2. E supozojme, ‘per assurdo’, qe gjithe Martinet e Gegerise qenkan tubuar ne Dropull pas shek. X, po mire po gjate 5 shekujsh e kusur nuk paskerkan ndervepruar me tosket perreth keta Martine te degdisur, nuk mjaftojne 5 shekuj per t’u ‘toskezuar’ !!?
Ne lidhje me prapashtesan -os, -as, -is, pak me siper kam permendur edhe rastin e Osmanologut D. Gjorgiev qe e perdor kete kriter per te qemtuar banoret greke te zones se Kosturit.
Tek kjo pamje keni nje pjese te Kosturit, konkretishte; Mahalle-i Balikciyan, Mahalle-i Cengeran, Mahalle-i Bazirganan, Mahalle-i Sarracan.
https://i.imgur.com/yHUYmbi.jpg
Pra hasim emra si Todoris, Mihos, Jorgos, Dimos, Anatolgos etj
Ne po keto lagje verejme gjithashtu emra identik por pa prapashtesat -os, -is ;
6 Miho
5 Dimo (Dhimo)
1 Dumo – Vllah/Arremenj
2 Todor
1 Jorgo
6 Jorgi – Kujto perfundimet e Osmanologut S. Pulaha ne lidhje me mbaresen -i ; Mati, Petri, Jorgi=Jorgji etj
Nderkohe qe po ne njejtat lagje kemi emra tipik Sllav si: Sllav, Radosllav, Obrad, Rajko etj, emra Arberor si: Shtin, Dida, Tole, Duka etj, emer Turk: Dogan, emer Vllah: Dumo etj. Pra kemi te bejm me nje bashkesi etnikishte heterogjene, ku me gjase si “Lingua Franca” perdorej Bullgarishtja, meqe Bullgaret perbenin komunitetin me te madhe etnike. Pyetja ime eshte, perse perpiluesit e Defterit brenda se njejtes lagje ju eshte dashur te dallojne banoret (qe kishin emra te perbashket te krishter) duke u shtuar prapashte karakteristike -os, -is, ose Jorg-o dhe Jorg-i, Dumo dhe Dimo etj ???
Pastaj verej qe egzistoka nje vartesi e pazakonte karshi historianeve te shek.XVIII & XIX, thua sikur ata paskerkan zbuluar te ‘vertetat absolute’, Psalidhas, Paparrigopoulos, Molosos, Aravantinos, Lambrides (jemi qe jemi futim dhe Fallmerayer ne kete thes!) etj pastaj mos pandehni se edhe M. Barleti ishte i perkryer – Pollogu Bullgar nuk ishte!! – apo Giovanni Muzaka qe e beri Oparin sllav me pahir !! “Kronika e Tocco” qe i nxivi fytyren Arberoreve, “Kronika e Dropullit” qe duket si nje ‘perralle me mbret’ etj etj. Doni te studioni mesjeten e Ballkani, ‘Bujrum’ atehere shkoni ne Arkivat e Stambollit e te Romes e Venecias, aty i keni dokumentat te mbuluar nga shtresa e pluhurit, doni te dini perberjen etnike te Ballkanit, konsultoni ‘Gjendjet Civile’ te mesjetes – Defteret – , per te cituar Kotzageorgis: “back to the Defters” !!