Gjesti i fundit i Presidentit të Republikës – i ashtuquajturi “zhdekretim” i zgjedhjeve – përveçse e futi e shtetin në një krizë të re të thellë, u shoqërua edhe nga një shpërthim i pashembullt mllefesh, talljesh dhe lapërdhish në mediat dhe rrjetet sociale, kundër Ilir Metës.

Kemi diskutuar nëse ky “zhdekretim” kishte apo jo kuptim juridik dhe për pasojat e kësaj gafe të mundshme në statusin e Presidentit.

Por tani po dua të vë në dukje se, duke parë reagimet e palëve dhe të qytetarëve, shoqëria shqiptare në tërësi (përfshi edhe klasën politike) dhe opinioni publik nuk tregon respektin e duhur për figurën e Presidentit të Republikës dhe rregullisht e ngatërron këtë figurë me personin fizik që qëllon të jetë zgjedhur në atë post.

Përdhosja e Ilir Metës është, në fakt dhe nga çdo anë, përdhosje e shtetit.

Këtë që po ndodh me Ilir Metën e kemi parë dhe dëgjuar të ndodhë më parë me Bujar Nishanin, Bamir Topin, Alfred Moisiun dhe kështu me radhë; të gjithë presidentë të republikës të zgjedhur dhe të gjithë të përqeshur, nga politika dhe nga publiku.

Me sa duket, shoqëria shqiptare nuk arrin ta pranojë këtë lloj organizimi të majës së shtetit, që sanksionon Kushtetuta.

Thonë se projektuesit e parqeve i lënë ndonjëherë pa shtruar rrugicat mes lëndinave, për të parë se ku do të kalojnë njerëzit; dhe vetëm më pas i shtrojnë, duke ndjekur shtigjet e rrahura prej këmbëve.

“Parku” i Kushtetutës së sotme është sa rezultat i kompromiseve mendjevogla të partive politike, aq edhe kopjim kushtetutash nga vende të tjera, me tradita sociale dhe kulturore të tjera nga tonat.

Ata që thonë se “kushtetuta është e mirë”, harrojnë se kjo “e mirë” është relative; dhe se një kushtetutë e mirë duhet edhe të respektojë traditën e shtetit përkatës, aq edhe të respektohet prej shtetasve.

Trajtimi që i bëhet Presidentit të Republikës Ilir Meta në mediat është i papranueshëm; pa çka se personi Ilir Meta mund të jetë zgjedhur në atë post pas marrëveshjesh të paprincipta mes palëve ose edhe mes individëve me pushtet real në Shqipëri.

Aq më e rëndë është kur sheh se kundër këtij njeriu janë lëshuar pikërisht ata që e vendosën në post: çfarë është tallje edhe me shtetin, edhe me qytetarët. Është edhe kjo përdhosje e shtetit, nga ana e politikanëve. Të thuash se zgjedhësit e Metës qëllimisht donin një President të dobët!

Nëse shoqëria shqiptare nuk ka kapacitet të respektojë një figurë kushtetuese së cilës ky respekt i gjithanshëm ia përcakton thelbin, atëherë ky President, me këto kompetenca që ka dhe me mënyrën si zgjidhet, nuk vlen për Shqipërinë.

Prandaj ndoshta është koha për ta menduar seriozisht mundësinë e një kushtetute të re dhe të një republike të re; në kuptimin që Shqipëria të jetë Republikë Presidenciale dhe Presidenti të zgjidhet me votë të drejtpërdrejtë nga qytetarët.

Nëse shqiptarët po sillen politikisht në mënyrë të tillë, që ta tregojnë hapur se njohin vetëm lidershipin individual të pakontestuar – të cilin tani e mishëron figura e kryeministrit – atëherë le t’ia kursejmë shtetit dhe vetë qytetarëve energjitë e humbura me konfliktet President/Parlament/Qeveri.

Nëse presidencializmi do të ndihmonte edhe për të dobësuar partitokracinë, aq më mirë. Nëse presidencializmi do të ndihmonte për ta tkurrur politikën nga vëmendja e qytetarëve dhe sidomos e publikut të mediave, aq më mirë.

Vëreni çfarë po ndodh prej muajsh në Shqipëri: një grusht njerëzish, në përgjithësi të pashijshëm dhe që nuk do t’i doje t’i kishe as në lagje, e kanë kapur peng vëmendjen e njerëzve, duke i detyruar këta t’i ndjekin, 24 orë në ditë, në kacafytjet e tyre për pushtet.

Sot pushteti në Shqipëri është de facto në duart e një njeriu të vetëm, Edi Ramës; edhe pse Kushtetuta nuk ia jep kryeministrit një pushtet të tillë. Askujt nuk duket t’i bëjë përshtypje kjo – sa kohë që opozita thjesht kërkon ta rrëzojë Ramën, për ta zëvendësuar me një të vetin; ndërsa të dyja palët “ndërluftuese” i bashkon me ngazëllim përbuzja për pushtetin soft të Presidentit të Republikës.

Prandaj ndoshta është koha për të menduar për një asamble kushtetuese, e cila t’i japë shtetit shqiptar një ligj të tillë, që të adresojë të gjitha dështimet praktike të ligjit themeltar të mëparshëm.

Le të marrin, pra, qytetarët e Shqipërisë dhe shteti i mitur shqiptar atë për çfarë paskan mirëfilli nevojë: një babë demokratik.

© Peizazhe të fjalës™. Të gjitha të drejtat të rezervuara.