nga Eda Derhemi
Në muajt e fundit fatet e Teatrit Kombëtar janë luajtur si një teatër i një tipi tjetër ku regjisor e aktor qendror ka qenë Erion Veliaj, maestro i një propagande elastike, pozitive e që vallëzon para-mbrapa sipas nevojave të momentit. Siç thoja në shkrimin paraardhës, metodat që Veliaj përdor nuk janë të reja, dhe as veçanërisht të mençura apo elegante, por sistematike, verbalisht të lehta, teknikisht të thjeshta e gjithnjë vigjilente ndaj ndryshimeve rrethanore apo reagimeve individuale. Dhe, sido qofshin, në Tiranë metodat e tij kanë funksionuar paq. Lëvizja për TEATRIN vazhdon. Ka ditë kur protestuesve e dashamirëve u fiket shpresa, e ditë kur u rilind. Por pa dyshim ata janë sot një hap më mbrapa se dje, sidomos pasi projektligji hyri në Parlament duke lënë në mjegull gjithë ato “marrëveshje” apo “ndryshime” për të cilat Veliaj thoshte se po përpiqej me mish e me shpirt, dhe se ia doli të negocionte. Gjithashtu janë më keq edhe sepse shpresat e Aleancës tani varen nga Presidenti, një politikan i njohur për manovrime politike e financiare dhe njolla legale të paqartësuara, për të cilin kthimi i ligjit për parregullsi dhe pozicionimi pro-Teatrit do ish një tjetër hap ku ai pameritueshëm do pastronte të bërat e veta. Kështu Teatri do bëhej pis edhe sikur të fitonte. Më kujtohet që dikur e shihja me shpresë të madhe Veliajn, të riun e politikës socialiste ardhur nga rinia e lirë dhe e emancipuar kryeqytetase, me formë shprehjeje, pamje e buzëqeshje evropiane. Dhe nuk u besoja disa gazetarëve që më thoshin se atij i interesonte vetëm avancimi politik, pa fort merak për ideologji e principe. Por unë së paku një sy e mbajta hapur; njoh njerëz të tjerë të mençur që për Erionin bëjnë be.
Në fund të fushatës së vet propagandistike ajo që Veliaj arriti është shkatërrimi i imazhit pozitiv si për teatrin si kulturë lokale kombëtare, si për ndërtesën historike, si për aktorët e regjisorët si pjesë e mozaikut simbolik kulturor tonit. Ai e asgjësoi, e zhbëri teatrin, që ndërkaq kish probleme paraprake thyerjeje e copëzimi. Lejoi të hidhej baltë mbi aktorë e aktore të vjetra me dinjitetin e një jete të gjatë profesionale pa parà, por shkuar me talent e fisnikëri; krijoi sherre ndër njerëz që nuk kish pse të ziheshin; solli në valle aktorë rrethesh që për të forcuar pozitat e veta institucionale u përçanë me kolegët e Tiranës. Imagjinoni funksionimin kolektiv në të ardhmen e shpejtë (tek Turbina p.sh.) të një institucioni që ka nevojë për komunitet, një teatri të përçarë që tashmë ka mbetur edhe pa drejtues, sepse ai që kishin sipas meje u dogj si kartë nga afërsia me politikën, dhe nuk diti as të prijë dhe as të sillet me integritet të vetin të pavarur në procesin tejet të politizuar për teatrin e ri. (Koha për një grua?) Pra teatri sot jo veç nuk ka godinë, pronë të sanksionuar e program, por s’ka as kokë, as trup, as bisht. Ia kanë menderosur të shkuarën dhe ia kanë projektuar skematikisht të ardhmen të tjerët, do apo s’do ai.
Por këto i shoh si dështime unë apo njerëz të tjerë që nga ndryshimet nuk përfitojnë, dhe merren sinqerisht me teatrin si nevojë publike shpirtërore dhe praktike, dhe u dhemb që ai po përpëlitet shumëcopësh. Sepse, zor se beson kush se ai i shkretë teatër është arsyeja e vërtetë e kësaj gurguleje! Teatri ishte një bezdi që nisi të bëhej ca si më irrituese se duhej. Veliaj dhe qeveria e kanë gati të fituar davanë politike dhe ekonomike. Lexoja këto ditë komentet e lexuesve për diskutimet dhe protestën për teatrin: janë gjithnjë e më të shumta thirrjet kundër godinës të tipit: “Shkatërrojeni atë ndyrësirë fashiste!” ose “Shkatërrojeni atë ndyrësirë komuniste!” – Urime Erion, se të kanë vënë vesh kur i ke hedhur ti këto karakterizime më parë! Se i bëre njerëzit ta shajnë me shpirt teatrin (se kuptohet, që aty nuk flitet për godinën vetëm), ndërsa vetë thoje pa pushim sa e do teatrin dinjitoz, sa i çmon aktorët, sa i falënderon protestuesit që po të ndihmojnë ta përmirësosh si idenë e teatrit, si projektligjin. Por nga trashëgimi artistike e kulturore të shqiptarëve, teatrin e ktheve në “problem” të zhurmshëm, që hutonte ata që donin të merreshin me kullat famëkeqe, prishjen e qendrës së Tiranës, abuzimet me pronën publike apo mesele të tjera më pak të këndshme se teatri.
Që tek ne shurdhohen edhe skandale fare të mëdha për të cilat pas pak duket sikur s’ke ç’u bën, e madje më mirë të bësh sikur s’i vë re, kjo dihet (kujtoni Gërdecin, filmimet e Ilir Metës, 21 Janarin; Saimir Tahirin etj); por se do e bëje këtë për teatrin përmes goditjesh formësuar si fjalë në dukje pozitive e dashamire, kjo ishte fort ngacmuese. Urime sërish! E vërteta është që në veprimet e tua duket qartë që ti avancon veç një ide; atë që, me mjete krejt të kundërta me të tuat, kryeministri Rama e vringëlloi kërcënueshëm alla Plaku Mere në Parlament: “dhe atë godinën aty, do ta shembim, që ta keni shumë të qartë! Ne do ta ndërtojmë teatrin e ri kombëtar më në fund! Nuk e ndërtuam dot në atë kohë kur filloi mbledhja, se kjo mbledhje ka filluar para 20 vjetësh; kanë vdekur të tërë ata që e filluan mbledhjen përveç Robert Ndrenikës… të shkretët shkuan në botën tjetër… mbledhja vazhdon!” Ky stil tallës e fyes, që i kujton Ndrenikës të nxitojë se ngeli pas, e i ka ardhur dita tani, e duhet t’i hapë udhë “teatrit” apo kullave (dhe kujtoj që Ndrenika ka qenë gjithnjë për teatër të ri, por ama aty ku është dhe nga shteti), ty me siguri të duket i turpshëm. Pastaj nuk është as rezultativ. Ti, sido që jokarizmatik, je efikas e mjeshtëror me të tjera mjete.
Artikujt e shumtë së fundmi në Shqipëri (si edhe një i para dy ditëve në Il Fatto Quotidiano) shpalosin parregullsi serioze në procesin e ndryshimeve që projektohen , dhe interesa që tejkalojnë me tallje dhembjen e kënduar që aktorët s’paskan një teatër siç e meritojnë. I ftuar nga komisioni parlamentar për mediat në qershor Veliaj tha se merrej me çështjen e teatrit me këtë intensitet, sepse e ka me shumë pasion punën e vet dhe Tiranën. Në mëse një muaj ky pasion e ka bërë të marrë përsipër negociime me grupe dhe individë të interesuar për teatrin, në vend të ministrisë së Kulturës që në fakt është hartuesja e projektligjit për teatrin, dhe ajo që mund e duhet ta ndryshonte atë. E kam ndjekur çdo ditë Veliajn në përçapjet e veta dhe unë mahnitem si ia del t’i hutojë njerëzit në këtë farë derexheje. Më bëri përshtypje që më 23 qershor një ndër udhëheqësit e lëvizjes për mbrojtjen e teatrit, Alert Çeloaliaj thotë: ““Edhe nëse Z.Veliaj do ketë dëshirën shumë të madhe që të bisedojë dhe të negociojë me ne, prapë qeveria është duke na përdorur edhe ne, edhe Z.Veliaj për të vazhduar agjendën e vet të nëndheshme…” Që, pas një bisede kokë më kokë me Veliajn një djalë i kulturuar e me aftësi kognitive dhe artikuluese maft të mira si Alerti, të mund të nxirrte përfundimin se Veliaj ishte edhe ai një i mashtruar dhe viktimë e qeverisë, më bindi se duhet analizuar skema praktike dhe strategjia verbale e Veliajt si propagandë.
Të jem e qartë: për mua propaganda[i] nuk është as turp, as mëkat; është domosdoshmëri dhe praktikë normale e çdo qeverie apo institucioni, sidomos në botën tonë tërësisht të lidhur, e të kontrolluar nga mediat. Por duke qenë se e vetmja mënyrë që të mbrohesh prej saj është ta njohësh e ta shpjegosh, ta dallosh nga fushatat e bindjes (persuasion), dhe sidomos të identifikosh qartë e pa ekuivoke çfarë interesash dhe interesat e kujt ka për qëllim të përparojë propagandisti, është detyrë e mediave dhe organizmave të mbrojtjes së publikut që t’i qartësojnë të gjitha këto elemente.
Në rastin e Veliajt që mbetet vazhdimisht didaktik e predikues, siç them edhe më lart, komunikimi propagandistik është i thjeshtë (thuajse naiv në skema e teknika), por funksional për formën e vet të kontrolluar e në dukje paqësore e me tone të buta, hall-qarëse e me intonacion bindës, për këmbënguljen në të rënët me ngulm së njëjtës gozhde nga pika të ndryshme, për tërheqjen e shpejtë dhe pa zhurmë kur prek tokë që shket, dhe për tërësinë (totalitetin) e vet – kudo, kurdoherë, e prej “të gjithëve”. Për fat të keq, ose i bën telef njerëzit sepse nuk pushon manipulimet kuptimisht devijuese nga gjithë krahët deri sa të jepen, ose ua mbush vërtet mendjen me pallavra, dhe pastaj hanë sapunin për djathë. Është në fund të fundit një fushatë devijimi e dezinformimi herë me teknika të thjeshta, herë me strategji më të përziera[ii]. Më poshtë unë trajtoj vetëm më kryesoret ndër teknikat e Veliajt lidhur me fushatën e teatrit.
–Nxirja verbale e imazhit të teatrit në bashkëngjitje me teknikën e frikësimit (pa diskutuar degradimin fizik real të godinës dhe ambienteve, keqmbajtjen, dhënien me qera etj) ka qenë më e hershmja dhe e frekuentuara, trashëguar nga Rama i 1998:
ajo karakatinë do digjet… se diçka me siguri do i ndodhë; Teatri është duke u rrëzuar; Teatri ka amiant e s’mund të qëndrojë; Teatri po bën me kancer gjithë aktorët e Shqipërisë; çfarë trashëgimie kulturore ka aty ku kalojnë minjtë me azbest dhe me shurrë; është ndërtesë dopolavoro fashiste; është vatra e propagandës komuniste; kapanonin aty e kemi ku në dimër ngrijnë si me qenë pula hungareze, në verë plasin vape me 40 gradë;
Shumë nga këto shprehje i has sot të përsëritura nëpër komente publike online edhe nga ata që s’e kanë parë teatrin. Vetëm nevoja për këto diskurse kaq të larmishme e të pakoordinuara, si dhe dukshëm manipuluese, do mjaftonte për të kuptuar se sa me dëshpërim duan ta devijojnë diskursin e ta shkatërrojnë teatrin, dhe pastaj të justfikojnë kullat.
– Në të kundërt me denigrimin e teatrit si hapësirë fizike, Veliaj bën përgjithësime rrëzëlluese (glittering generalities) dhe paraqitet herë si tribun i aktorëve, herë si i ati, herë si prifti që i bekon[iii]. Dhe në shumicën e rasteve bën sikur ata janë një grup i pandarë, ku vetëm “dy, që donin të bëheshin drejtorë kulture të PD-së” (???) janë ndoshta kundër. Kjo jo sot, por në qershor, kur aktorë të paktë e me profile modeste ishin në krah të qeverisë. Diskursi hidhet nga dega në degë dhe shpesh shpreh platituda pa kuptim, por imagjinata e thjeshtë dhe forma pozitive e shprehjes, janë ndoshta arsyeja përse njerëzit edhe hutohen, dhe nuk shohin. Në fakt, ndërsa u bëheshin këto furçe dashamire, Veliaj përpiqej t’i takonte veç e veç aktorë e regjisorë, se takimet në grup ishin të vështira, e u premtonte çfarë pastaj nuk u pasqyrua në projektligj, pra kur nxorri jashtë loje aktorët më të vjetër, përçau të tjerë, dhe e bëri lëvizjen të tingëllojë si një organizim nga PD-ja.
T’i mbrojmë aktorët; Teatri do bëhet!; shumica e aktorëve dhe qytetarëve do progresin; beteja e sinqertë e aktorëve për të kuptuar e për t’u njohur e informuar…; dua t’i falënderoj me gjithë zemër aktorët se kam kuptuar që ata duan të mirën e këtij vendi; ata të brezit të vjetër thonë: akti im i fundit publik është që të mbështes një ide të re, por dua të informohem ama; do i habis aktorët – do jem më konservator se ata!; PD ka frikë se aktorët po e kuptojnë që ky është një skenar i PD-së; në dallim ndoshta nga ca nga ne të tjerët, aktorët e kanë memorien…
-Teknika e bandës muzikore (Bandwagon) – Veliaj përpiqet të krijojë idenë se shumica janë të një mendjeje me të dhe projektligjin, ndaj nëse ka njeri që s’është logjikisht duhet t’i bashkohet bandës. Përdor në mënyrë joproporcionale fjalët “të gjithë”, “ne”, “shumica” etj.
Shumica e aktorëve pasi informohen, e dëgjojnë atë që thonë edhe urbanistët, binden; gazetarëve që ishin me fytyra serioze: tani po vini të gjithë buzën në gaz se e dini që është e vërtetë; këta (PD) i sulen të gjithë atyre që kanë një projekt të ri për Tiranën; unë i kam takuar gjithë aktorët ose kam komunikuar me të gjithë ata, dhe dua t’i falënderoj me gjithë zemër…; Unë i kam ftuar publikisht gjithë aktorët; se pastaj të gjithë do themi si e refuzuam, pështymë dhe u bëmë cinikë me stadiumin;
-Strategjia e formësimit të komunikimit për njerëzit e thjeshtë (plain folks strategy). Unë jam si ju, flas si ju (edhe në dialekt bile), shpjegoj me dashuri dhe e ndaj me ju edhe po dita ndonjë gjë më shumë; ne nuk e tradhtojmë njëri-tjetrin. Unë s’jam si ata të tjerët që s’janë si ne. Është teknikë thellësisht padronizuese, sjell shembuj qesharakë, thjeshtëzon e shtrembëron situata, por funksionon kur merret si përkujdesje, vëmendje ose afërsi e sinqertë.
“E dini ju çfarë është… ja t’jua shpjegoj unë ….; Le t’i shpjegojmë gjërat me ngadalë tani…; “Ore, çfarë kanë bërë këta të bukur në jetë?”; “se prandaj na duhet një teatër i mirë, se po t’i çojmë këta të opozitës në teatër do kuptojnë se – hej, në Tironë ka rregulla, një herë flet njoni, pastaj flet tjetri”; “ne për t’nejt te kapanoni, atë aty e kemi, puna osht mos na ka ardh noj shans mo i mirë”; “… me atë dhunë e vulgaritete që patë?!-prandaj na duhet një teatër i mirë, se nuk i bën njeri që ka vajt n’teatër ato skena”
–Reagime emocionale, patetike, ekstreme që sigurojnë tërheqjen e shpejtë e sipërfaqësore të audiencës pa e lejuar të analizojë cerebralisht kumtin. Veliaj edhe lektiset dhe dredh zërin hera herës kur prodhon komunikime të ngarkuara me verbozë emocionale.
Unë kam dhënë prova se jam negociatori më i fortë në këtë qytet; unë jam negociatori më konservator!; nëse do të bësh aktoren, shko bëj audicion!; kotec me klloçka që të vërë përpara civilizimin shqiptar në vitin 2018, nuk do ketë! E kuptova që ky ishte një kurth! Se unë s’dua të akuzohem për harresë! Kjo ishte një dëgjesë mllefi!
–Sharje dhe fyerje personale për denigrim figure shpejt e pa diskutim – është fatkeqësisht nga teknikat më shpërblyese propagandistike, dhe funksionon si me publikë të paditur, si me publikë militantë e armiqësorë, edhe kur sharjet janë pa vend ose pa kuptim. Veliaj e përdor kryesisht për persona të PD-së. Këtu do futeshin njëkohësisht edhe të gjitha sharjet që barazojnë teatrin me fëlliqësi përmendur në të parën strategji lart.
“një grup vandalësh, një grup klloçkash, një kotec na vuri përpara që të mos bënim teatër kombëtar për shqiptarët”; këta personazhet me patllake në xhep te këndi i lodrave të fëmijëve; presidenti i lisharëseve
Përfundoj duke thënë se ata që ende protestojnë sot, e shohin teatrin si një nyjë sociale ku teatri vetë është vetëm një pjesë; ata janë kundër projektligjit, jo vetëm se ai u kalua në Kuvend pa bindur që godina duhet rrëzuar, por edhe për të tjera shkelje që tejkalojnë Teatrin dhe e përdorin atë si maskë. Themelore për teatrin vetë, mbetet që neni 4 lidhur me pronën e teatrit që aq shumë u diskutua gjithë qershorin, dhe për të cilin Veliaj pikërisht dha e mori gjatë duke arritur ndonjëherë edhe ‘marrëveshje’, ka ngelur po aq i paqartë dhe po aq bishtnues, sa lejon të keqpërdoret në lloj-lloj mënyrash në të ardhmen. Qofsha e gabuar, por në këtë moment e shoh të humbur kauzën e teatrit e të publikut, ashtu siç shoh të humbur një Tiranë që u është shtëpi e rehatshme qytetarëve të vet. Fitimtarë duket të jenë ata që duan kullat. Spini ka vlerën e vet, por pa kontrollin autoritar që kryeministri u bën institucioneve dhe njerëzve që komandon, nuk do ia dilte kaq kollaj.
Rroftë propaganda! Rroftë autokracia jonë demokratike!
(c) 2018, autorja.
[i] “Propaganda is the deliberate, systematic attempt to shape perceptions, manipulate cognitions, and direct behavior to achieve a response that furthers the desired intent of the propagandist.” – ky është përkufizimi të cilit unë i përmbahem në konceptimin e propagandës. ( nga “Propaganda and persuasion”, prej Jowett and O’Donnell; 6th edition – 2015)
[ii] Materiali verbal nga Veliaj paraqitur në korsive, është vjelë gjatë muajit qershor.
[iii] Këtu bashkohen disa strategji bashkë, dhe shtohen plain folks, emotional reactions and more.
“Në rastin e Veliajt që mbetet vazhdimisht didaktik e predikues, siç them edhe më lart, komunikimi propagandistik është i thjeshtë (thuajse naiv në skema e teknika), por funksional për formën e vet të kontrolluar e në dukje paqësore e me tone të buta, hall-qarëse e me intonacion bindës, […].
Në dëgjesën me komisionin e medias (para një muaji), ku shkoi i paftuar përkrah ministres – kuptohet pse – Veliaj dha një shfaqje të shëmtuar arrogance, ku tonit të logorresë verbale i shtohej një gjuhë trupi që do të shqetësonte seriozisht këdo që mund ta interpretonte.
Ky njeri nuk është i butë, Eda. Ose le të themi se është aq i butë sa këpusha e re (nymph tick), pickimi i së cilës është i pandjeshëm në momentet e para.
Gjithsesi, ndryshe nga ju, unë nuk e shoh të humbur kauzën e Teatrit sepse ka diçka që e veçon nga gjithë protestat e tjera: As nuk mund ta tjetërsojnë dhe as nuk mund ta shuajnë, pavarësisht të gjitha mjeteve që mund të përdorin.
Në një botë disi më të arsyeshme se ajo e politikës tonë, shpjegimi për hipermotivimin e Veliajt mund të jepej me idenë se është zgjedhur të sakrifikohet kushedi pse (ndoshta lufta brenda llojit) duke e angazhuar pa i dhënë shans të tërhiqet nga një betejë ku gjasat që të shpien në një përfundim logjik do të sillnin për rrjedhim edhe likuidimin politik të vetë atij.
Që këtej edhe një pyetje: Mos janë lodhur nga pesha e pushtetit dhe tani po duan thjesht një pretekst për ta lënë?
Po, Teuta. Nuk mendoj se eshte i bute. Ne fakt, them se duket ashtu. Nuk mund te jesh i bute kur hyn ne politike: edhe ne vende me civile e me demokraci me te qendrueshme politikanet egersohen, ose normalisht jane te tille qe para se t’i behen pjese politikes. Perndryshe, kur hyjne gabim, dalin shpejt.
Nuk besoj se jane te lodhur e duan te dalin: po te ishte ashtu do kishin mbrojtur teatrin dhe pronen e tij teresore e te palujtshme. Une kam shpresuar qe njerezit qe besoja do dilnin nga politika prej kohe, por keto kane qene shpresa naive te miat. Pastaj mendoj edhe se kush do hyje ne vend te tyre? Ndoshta persona me problematike. Jam perplekse lidhur me kete ceshtje. Eshte kollaj te flasesh kur i rri larg praktikes politike ne punen tende. Por eshte e drejte dhe detyre qe politikeberja e keqe te diskutohet. Dhe teatri per mua eshte rast i qarte dhe qe me prek dhe e njoh.
Nuk jam e sigurte qe protesta po fuqizohet; mendoj te kunderten. Gjithesesi nuk ka per mua asgje vecanerisht te ndryshme ne kete proteste nga te tjerat. Por uroj te jete si thua ti.
Një i njohuri im më tregonte për praktikën e shkollimit si diplomat në një vend tjetër. Ndër provimet më të vështira renditej ai ku hyhej dyshe, pra dy studentë zgjidhnin një tezë e cila duhej të mbrohej duke u mbështetur sa më fortë prej njërit dhe kundërshtuar po aq bindshëm prej tjetrit. Vështirësia ishte e lartë, sepse tezat ishin pohime që ose përbënin të vërteta të zorshme për t’u hedhur poshtë, ose ishin kryekëput aq false sa duhej të ishe tepër, po tepër i aftë që të fitoje pikë duke i bindur dëgjuesit për vërtetësinë e tyre.
Ky lloj qëndrimi, prej ushtari të bindur që lufton fort për të mbrojtur diçka pavarësisht nëse është e drejtë, apo jo, vlerësohet në diplomaci, por jo në politikën e një vendi demokratik. Në diplomaci, prijësi është diku më lart dhe ushtari në varësi të rangut, nuk mund ta dijë gjithmonë skemën e plotë të lëvizjeve, por thjesht duhet t’i bindet urdhërit.
Për fat të keq, Veliaj vërteton sa herë që hap gojën se është ushtar, madje tepër i dobët siç edhe ju e përshkruani më sipër, por a është ky problemi më i madh? Njerëzit merren me cilësinë e gënjeshtrave të tij (kaq budallenj na di ky ne sa të besojmë x gjë?!) dhe jo me atë që kanë para syve sot e gjithë ditën:
Veliaj është thjesht ushtar. Kush e komandon në të vërtetë?
Të gjithë mund të kenë përgjigjet e tyre, po ajo e vërteta ndoshta mund të jetë ca larg nga pohimet e atypëratyshme. Për të artikuluar të vërteta të kësaj natyre duhet kurajo për ta zhveshur petkun e intelektualit që ngandonjëherë rri ngushtë me përkujdesjet e tepruara për të ndjekur të gjitha etapat, për të mos cënuar edhe këtë, edhe atë tjetrin që qartazi ta ka me hile, duke dëshmuar impotencë në një kohë që “spini joteatral” ndalet vetëm duke vendosur “skin in the game”.
Lejomëni t’ju sqaroj të paktën një gjë që e keni krejt gabim në perceptimin tuaj mbi gjendjen aktuale të çështjes së teatrit në diskutim, se shkrimi është i gjatë e s’merrem dot me të tëra.
Për ironi, propaganda e linjës qeveri-bashki-opozitë ka krijuar në opinion idenë sikur ligjin e miratuar mund ta ndalë presidenti. Presidenti i republikës nuk është shpresa që mbani ju për ndryshimin e gjendjes, sepse nuk ka tagër të bëjë gjë për këtë punë. Ndaj një ligji që miraton parlamenti, presidenti ka mundësi të reagojë në tri mënyra (brenda ca afatesh kohore ligjore që i gjeni në kushtetutë): e para, ta dekretojë, duke bërë kështu punën e vet rutinë që i është caktuar me kushtetutë si sekretare e parlamentit, jo të vulosësit, por të tharësit të bojës së vulës; e dyta, të mos e dekretojë brenda kohës së caktuar, duke shprehur mospëlqimin e tij për arsye morale a politike (është nxehur, ta zëmë, dhe s’do që ta thajë bojën e vulës), dhe kështu ligji bëhet automatikisht i miratuar me heshtje; e treta, t’ia kthejë me dekret parlamentit për rishqyrtim (ky është ai rasti kur sekretarja e vjetër, që për ca arsye të panjohura e misterioze u ka mbijetuar fshesave të herëpashershme në administratë, vëren se ai kërriçi i ri që është vënë drejtor me teserë partie, e ka qelbur fare shkresën që ka hartuar dhe ajo merr guximin t’ia thotë këtë gjë me lezet). Po të sillet si presidenti i mirë, në këtë rikthim rendit edhe arsyet pse ligji po i rikthehet parlamentit. Po të sillet si burrë i keq, siç thoni ju se është, thjesht e kthen për rishqyrtim pa i turbulluar shumë ujërat me sqarime të gjata.
“Ligji për teatrin” (po i bie kështu shkurt) ka një numër bukur shumë të madh shkeljesh të normave kushtetuese, të normave ligjore dhe të normave administrative, ndaj nga presidenti i republikës nuk pritet tjetër veçse të sillet si njeri me mend në kokë e t’ia kthejë me dekret ligjin parlamentit për rishqyrtim, se ky i fundit e ka gatuar atë çorbë. Këtu mbaron puna e tij. Ai s’ka fuqi faktike të rrëzojë ligje a të refuzojë miratim ligjesh. Parlamenti, nga ana e vet, ka për detyrë ta votojë dekretin për kthim të lëshuar nga presidenti. Në qoftë se parlamenti e miraton me votim dekretin e presidentit, është pastaj i detyruar ta rishqyrtojë ligjin duke marrë parasysh vërejtjet dhe pastaj ta votojë sërish ligjin e ndryshuar, duke e miratuar ose rrëzuar fare. Ky ligj i ndryshuar (kur miratohet) hyn automatikisht në fuqi. Në qoftë se parlamenti e rrëzon me votim dekretin e presidentit, ligji (ai i pari, ajo çorba në variantin origjinal) bëhet kështu automatikisht i miratuar siç është.
Siç e shikoni, ajo shpresa e fundit që përmendni ju nuk është presidenti, por është parlamenti, i cili ka në dorë të miratojë dekretin e kthimit nga presidenti të ligjit dhe pastaj po me votim ta rrëzojë ligjin kur të paraqitet për miratim, ligj i cili s’ka gjasa të ndryshojë shumë në përmbajtje se qeveria e ka kopsitur siç ia ka dashur ënda atë punë.
Shpresë e fundit mund të ishte edhe opozita, i cila i ka më shumë se 20 deputetë në radhët e saj e mund të kërkonte referendum kombëtar për rrëzimin e ligjit, meqë s’ka vota ta rrëzojë në parlament, por ajo ka zgjedhur t’ia ngjeshë presidentit “shpresën e fundit” se ashtu i leverdis.
Shpresë e fundit fare mund të ishit edhe ju artistët, duke organizuar mbledhje firmash po për referendum kombëtar për rrëzimin e “ligjit të teatrit”, por juve ju kanë hedhur trutë e gomarit këta “të emancipuarit” dhe organizoni mbledhje firmash për peticion. Fundja, vetë i deshët “çuna Tirone” në krye të institucioneve të shtetit, ja ku i keni tani, po u kullon poresh emancipimi. Tani pijauni lëngun!
Ti duhet te jesh nga provincat kur thu “çun Tirone”, sepse shprehja tamom eshte “çun bordure”, per te tregu qe kulmi i te kulturosurit disident eshte “çuni” qe del ne pension duke ndenjur ulur tek bordura e xhiros ne Tirone. Ky eshte ideali i revolucionarit ku mbeshteten shpresat e te ardhmes.
Ose me sakte ishte, se tani, sidomos mbas ngjarjes Teater, nuk eshte me, sepse nuk ekziston me nje person te caktuar qe e misheron kete shprese. Por prap i eshte gjetur karari kesaj pune, tani mesia eshte shoqeria civile. Dmthe mesia jemi ne me kulture qe do shpetojme situaten.
Ne fund te fundit mire jemi, te pakten tani ka dale se ku eshte problemi i vertete i gjithe ketyre viteve revolucioni permanent kunder Enverit sepse ka per ta ndryshuar gjendjen Ramizi se ka kulture, pastaj shpetimtari kulturor eshte Berisha, me pas Nano, pastaj Rama, e ne fund stop tek shoqeria civile e papersonifikuar. Revolucioni ka shkuar ne hava, aty ku e ka tamam vendin.
pa me te voglin dyshim them se “as cunat e Tirones/bordures” dhe as ata te jo-Tirones me kane bere ndonjehere pershtypje kur mendoj per nje administrator te mire publik. Kur pershkruaj Erionin e viteve te para, s’kam parasysh kete. Sa per muhabet, meqe u nis nje teme tjeter: mendoj se nje pjese e mire e ketyre “cunave apo gocave te Tirones” kane pseudo-kulture, madje edhe kjo me definicion te kufizuar (vishen, hane, dine ca vende ku behet qejf, lexojne siperfaqshem pese gjerat e fundit, flasin me stil dhe kane ca para per te mos rene poshte – te gjitha keto krijuar nga nje avantazh ne nisje), dhe vetem pak kane marre mundimin ta zhvillojne ate me pune e ta bejne kulture apo te kuptuar prej verteti. Gjithashtu une nuk besoj ne revolucion; ka te pakten 30 vjet qe nuk besoj ne te. Por besoj tek njerezit e afte qe mund te ndryshojne shoqerine nga pak dhe ngadale, besoj qe politikanet duhet te jene te edukuar ne fushen e vet dhe te ndershem, besoj qe zbatimi i ligjit ka vlere, besoj qe nje politikan i pavarur dhe me ca ideale punon me mire se nje sherbetor, dhe mund te sjelle ndryshim.
Nuk me duket jashte temes diskutimi rreth vetedijes revolucionare ose evolucionare te personit qe mundohet te trasformoje shoqerine. Sepse i bie te mos dijme se çfar po bejme. Me duket se revolucioni i vertete duhet te filloje nga kjo vetedije, pastaj te merret me Bashkine ose me Teatrin, siç ne fakt po merreni me tekniçizma gjithmone te diskutueshme qe nuk te çojne kerrkundi. Une kam kohe qe lexoj per problemin e Teatrit. e nuk kuptoj me asgje se teknikisht çfar thote njeri kopetent nuk thote tjetri. Mund te duket provokim por kam dyshimin qe ne kete histori rrezik ka te drejte, teknikisht, qeveria, pavarsisht motivacioneve qe nuk i diskuton njeri sepse dihet tani mjafton te jesh qeveri automatikisht je hajdut. Kete e them per eksperience personale, jo ne qeveri, por ne pasjen e pozites ne drejtime te ndryshme, gje qe eshte e njejta gje si impjant pilot. Edhe te drejtosh njje familje po ajo gje eshte, familja eshte impjanti pilot per ekselance si test per drejtim te shtetit. E ka thene edhe Toni Bler: “eshte me e veshtire te drejtosh nje familje, se nje shtet”. Prandaj dal jasht teme dhe theksoj sqarimin per vetedijen kryengritese, ose me sakte mungesen e vetedijes kryengritese.
Kur fola per “çun bordure” e kisha llafin per periudhen e kohes qe ekzistonte akoma xhiro, e cila morri fund bash kur filloi moda revolucionare demokratike nga revolucioni ne revolucion. Erjoni nuk futet ne kete lloj klasifikimi, i takonte nje brezi qe xhiron e kishte degjuar si histori.
Njekohesisht shprehja “goc bordure” eshte nje neologjizem ahistorike, ne ate kohe gocat ishin vetem per te la levere, gatuar dhe diçka tjeter qe nenkuptohet pa e thene per te mos dale pa edukate. “Goc bordure” siç e perdor ti i perket nje brezi tjeter, nje pavetedije tjeter, i perket brezit te mbas 89-tes (ku bente pjese dhe Erjoni), te quajtur ironikisht “çun dhe goc blloku”, ku Blloku nga nje vend simbol krimi (para 89), i nje shoqerie kriminale, u kthye ne nje vend simbol bordelloje, i nje shoqerie qe … nenkuptohet pa e thene per te mos dale pa edukate.
Psikopat: nuk them gjekundi ‘goce bordure’. Por per ata qe krenohen sot se kane qene dikur ‘cuna bordure’ mendoj edhe me pak se per ‘cunat e gocat e Tirones’ qe pershkruaja me poshte :). Tirana (dhe jo vetem) ka nevoje shume per ata qe dine, jo per ata qe shiten dhe krenohen se nga vijne ose se ku kane qene ulur.
e.p.,
Te falenderoj qe e ke lexuar paragrafin e pare te shkrimit tim te gjate.
pra ti thua se presidenti nuk ben dot ndryshime ne ligj; ai mund thjesht ta vonoje procesin, sidomos duke qene qe projektligji ka shume gabime dhe lapsuse anti-kushtetuese. Dhe pastaj mund te shpresohet qe Parlamenti heren tjeter te mos e kaloje, gje qe nuk besoj te ndodhe.
Nuk e di se cfare mund te beje presidenti ne kete rast. Falemderit per sqarimin. Kur them “Gjithashtu (ata te Aleances) janë më keq edhe sepse çdo shpresë tani varet nga Presidenti…”, kete e mora direkt nga faqja e Aleances per Mbrojtjen e Teatrit, ku me shume se nje here i meshohet kesaj shprese dhe i behet thirje Presidentit. Me sa duket i behet thirrje qe ta bllokoje perkohesisht ligjin e ta ktheje mbrapsht per permiresime, se paku sipas shpjegimit tend.
Kthimi i ligjit nga Presidenti vertet nuk bllokon ligjin si te tille por evidenton qendrimin e Presidentit per kete ceshtje. Pra qe ai eshte kunder ligjit dhe ne situaten kur qeveria e di shume mire se po rend drejt nje nderhyrjeje qe ka shume shkelje, nje refuzim per dekretim nga Presidenti – sidomos nese vjen i arsyetuar si ne rastin e refuzimit per dhenie autorizimi per negociimin e marreveshjes detare me Greqine- e riperforcon poziten debatuese te atyre qe mbrojne godinen aktuale.
Te kemi parasysh se ne ligj eshte sanksionuar qe kontraten mund ta firmose edhe nje person i deleguar nga kryetari i Bashkise dhe qe vete kontrata do duhet te miratohet ne Parlament. Keto jane shpikje qe tradhetojne friken e pergjegjesise per nje projekt qe eshte ne kundervenie me ligjet dhe Kushtetuten. Refuzimi i Presidentit qe me perkufizim eshte garant i zbatimit te Kushtetutes dhe perfaqesues i unitetit, ne kushtet e paralizes se Gjykates Kushtetuese merr vleren e nje vetoje relative.
Eshte kerkuar mendim edhe nga misioni i BE-se per ligjin ne fjale, nderkohe ne stafet teknike te Ministrise se Ekonomise ka rezistence te madhe per te mos marre pjese ne plotesimin e dosjes qe do cohet para Komisionit te Negociimit. Protesta eshte formalisht per Teatrin, ndaj edhe kryeministri luan me fotot e tallashit, por ne fakt sulmi po zhvillohet ne planin juridik, aty ku edhe i dhemb koka aq shume vizionarit.
Shume e qarte! Falemnderit n!.
Shkrimin e lexova nëpër të, pasi për këtë lëndë më ka shterur interesi. Kryebashkiakun kemi gjashtë vjet që e shohim rregullisht në TV, që kur u zgjodh së pari ministër, na ka mbirë në ekran bashkë me kryeministrin, dhe teknikat e tij nuk janë më të panjohura. Interesi juaj është analizimi i këtyre teknikave, imi është procesi i instalimit në këtë vend të diktaturës me anë të ligjit. (E të mendosh që s’kanë kaluar as 30 vjet që kur u ndamë nga një tjetër formë diktature.)
Ajo që më tërhoqi vëmendjen është fryrja që po i bëhet gjithandej idesë së rreme, nga shumë palë se tani puna ka mbetur te presidenti. Në qoftë se palët e përfshira politike i kuptoj se përse e bëjnë, nuk kuptoj pse e bën këtë gjë pala që thotë se mbron çështjen publike të teatrit. Dhe çështja e teatrit ka një vlerë shumë më të madhe për historinë e nesërme të këtij vendi nga ç’mendojnë njerëzit që janë përfshirë në njërin krah apo në tjetrin në këtë betejë.
Unë ju shpjegova procesin legjislativ për rastin në fjalë dhe nuk le gjëkund të kuptohet se ky ligj mund të përmirësohet. Një ligj që përmban shkelje të normave administrative, mund të përmirësohet. Një ligj që përmban shkelje të normave ligjore, mund të përmirësohet duke eliminuar konfliktet (madje edhe shfuqizuar ligjet me të cilët bie ndesh) ose mund të rrëzohet fare. Ndërsa një ligj që përbën shkelje të normave kushtetuese (siç është rasti në fjalë i ligjit për teatrin) nuk përmirësohet dot, ai vetëm rrëzohet. Këtë duhej ta kishte bërë parlamenti në krye të herës kur ia çoi qeveria për miratim, por ai e votoi. Dhe ligji është miratuar me një vullnet të qartë politik, me 74 vota, 3 vota më shumë se ç’do të duhen nesër për të rrëzuar dekretin e ardhshëm të presidentit për kthimit e ligjit për rishqyrtim në parlament. Parlamenti e ka bërë të qartë, që me votimin e parë, se s’ka ndërmend ta rrëzojë këtë ligj. Opozita po e bën të qartë se s’ka ndërmend ta rrëzojë me mjetet ligjore që ka në dispozicion (referendumi ose Gjykata Kushtetuese), madje tani së fundi ka shpikur edhe variantin e përdorimit në të ardhmen të ligjit antimafia, që – të më falni për shprehjen – është një pordhë e zhurmshme si ato shpërthimet me dinamit që fantazon. Artistët s’kanë ndërmend ta rrëzojnë me referendum, se janë shumë të zënë për të hartuar peticione. Dhe askush nuk po e shpie ligjin për ankimim në Gjykatën Kushtetuese, me sebepin se na qenka e bllokuar. Është sot, por s’do të jetë nesër, pasnesër. Presidenti në këtë proces ligjor s’hyn asgjëkundi.
Me sa kam dëgjuar për referendumin duhen të paktën 50 mijë firma. Nuk është e qartë se si mund t’i mbledhi Aleanca këto firma duke mos qenë një organizatë e konsoliduar, dhe për fakt të keq pa shumë mbështetje.
Merret me mend që presidenti, nuk do ta dekretojë ligjin. Po e vonon ndoshta për të fituar kohë? “Dyshimet” se mund ta dekretojë dhe përgjërimet për të mos e bërë këtë gjë, duken sikur duan t’i rrisin rëndësinë asaj që dihet se do ndodhë.
Që ankesa të çohet në Gjykatë Kushtetuese është një akt po aq iluziv sa lutjet drejtuar Presidentit. As Gjykata Kushtetuese nuk ka për të qenë gati nesër e pasnesër, siç shkruan e.p., megjithatë le ta bëjnë edhe këtë orvatje të fundit juristët që përkrahin kauzën e Teatrit.
Në fund, me rregull treshi dhe jo me referendume imagjinare, fjala i mbetet anarkisë…
e.p. dhe n! – pas komenteve tuaja bera nje ndryshim te vogel ne fjaline per Presidentin, vetem per te mos cenuar krejt variantin e pare te shkrimit, dhe per te saktesuar pse shkruajta fare per Presidentin. Ne fakt, nga sqarimet tuaja, me rezulton se mund te mos e perfshija hic ate fjali ne shkrim, sepse nga te dy ju thuhet se presidenti praktikisht s’e shpeton dot teatrin edhe po deshi. Dhe une ne fund te fundit them se Teatri s’do e meritonte ate lloj fitoreje.
A thua problemi i teatrit eshte kaq i personalizuar, midis Erjonit dhe nje grupi aktoresh?! Ky problem ka qysh aty nga fundi i viteve ’80.
Jo, r.th.! Ne fakt them qe sido qe paraqitet ashtu, problemi nuk eshte teatri vete, dhe se Veliaj eshte thjesht nje front propagande. Them edhe se problemi ka 20 vjet qe diskutohet dhe nis me E. Ramen, dhe eshte problem kontrolli mbi pronen dhe jo problem artisitik. Por kjo nuk e ben te paqene propaganden qe analizohet ketu dhe as te gjitha goditjet qe merr teatri.
Nderkohe SHQUPI kishte shpallur te person te padeshirueshem ne Shqiperi ate arkitektin Danes apo hollandez!!!
Keshtu pa sofistikim evangjilst dhe me buzeqeshje fallco! Haptaz fare!
Gjithashtu Lul Basha kishte thene qe do i veme minat godines qe do zevendesoje teatrin.
Ka ndonje term ne anglisht per keto?
Here tjeter per keta?
Ok, ketu jemi…
Keto (nese jane sic thua) jane xhambazlleqe politike te uleta qe demaskojne ata qe i bejne apo i thone. Populizem vulgar dhe i rrezikshem; harbuteri. Nga pikepamja e propagandes kjo eshte me e keqja sepse te kthehet kunder sh shpejt; por kjo nese politikanet do kishin pergjegjesi per cfare thone e bejne.
Ah nese jane sic them une….
Kuptova.
Nejse, termi ne anglisht eshte complacency.
Ne rastin konkret kur elitat ( njerezit e knushem dhe te lexushem) jane te gatshem ti tolerojne/justifikojne/falin nje grupi te pafuqishem gjera nga me monstruozet por nuk i falin qimen nje grupi te pushtetshem. Rendom i gjen keto neper kolegjet amerikane ku eshte anathema te perkrahesh pushtetin pavaresisht se vertetes dhe eshte e levdueshme t’i shkelesh syrin atij qe eshte kundra pushtetit, gjithashtu pavaresisht nga e verteta.
Po këtë përkufizimin (definicionin) e termit ‘complacency’ e ke gjetur gjëkundi apo e shpike vet, për t’ia përshtatur narrativës se pushtetit nuk po i falet qimja, kurse opozitës po i tolerohen gjëra nga më monstruozet?
Vendet tona: une t’u pergjigja ne good faith. Nese pyetja jote ishte retorike dhe e ke mendjen te mbushur, une s’te ndihmoj dot, edhe sikur te ma kurseje ironine.
Qe pushteti duhet mbajtur gjithnje nen vezhgim eshte gje shume e mire. Akademia amerikane (pergjithesisht) e vleresonte dhe perkrahte administraten e Obames (ose nuk i binte fort ne qafe), kryesisht prej cilesive te tij si president.
Dhe ka tri gjera qe s’duhen harruar: e para menyra se si eshte trajtuar ceshtja e teatrit ka sh probleme (dhe s’ka kush tjeter te fajesohet per kete vec qeverise)
e dyta, dy shembujt qe sjell ti, s’kane peshen e asaj qe mund te beje qeveria
e treta, qeverise mos ia qaj hallin, se ka plot leva qe levizin natyrshem e jonatyrshem per te.
VT: ne fakt e paske deformuar “lajmin”: LB e paska perdorur figurativisht shprehjen; nga sa thua ti, une e mora si thirrje e nje te krisuri per t’i minuar vertet!
Ka shume te ngjare qe , nese Rama do te kishte thene “do ta riparojme teatrin ekzistues”, shumica e ketyre qe mbrojne teatrin e vjeter sot, do kishin dale ne proteste me ” te shembet i vjetri, duam te ri”…
Precedenti eshte : cfare uji i dhe gomarit !
Me fal po me duket se precedenti nuk eshte ai qe thoni ju me gomar dhe me uje, eshte me kryeminister, kryetar bashkie dhe ishin euro apo dollare.
Me keqardhje duledp, por kjo e juaja eshte vetem nje interpretim; provo nje tjeter, mjafton nje ish- perpara.
Ka prioritet precedenca. Ishin gomeret ,pastaj erdhen njerezit.
Vebi, nese s’paska pune Rama, qysh paska dulepd-ja, psh..?
Rama është kryeministër – edhe pse kostumi i kryeministrit i rri ngushtë dhe keq – dhe i zë ndryshe vend fjala. Që sillet si gazetar, kjo nuk e bën gazetar.
Pa tjeter fatma, edhe me ish perpara esenca nuk ndryshon, Une nuk shkoj ad hominem. Sa per se cfare, apo kush ishte perpara nuk me duket relevante, rendi kohor nuk ka rendesi kur duhet te vendosim euro, apo dollare.
Ah, dhe me ke lartesuar me shume se e meritoj kur me vendos ne te njejten fjali me Ramen. Une teatrit, edhe po te kem pune, nuk kam cfare t’i bej, as ta prish e as ta ndreq, kurse Rama, pavaresisht se nuk ka pune me teper se une, e shpartallon fare, ashtu sic po ben, perseri pa rendesi a jane euro apo dollare.
Ka një moral edhe te kjo që thua ti, Fatma: që Rama nuk ka fare punë të merret me Teatrin.
Fatma,
Nuk ka të ngjarë fare të jetë ashtu si thoni ju, pra që të protestohet për restaurimin, (sikur të supozojmë se do merrej një vendim i tillë). Sepse pothuajse të gjitha ndërtesat janë restauruar më parë përveç teatrit, dhe nuk ka pasur ndonjëherë protesta.
Por ky është një spekullim i ulët për të diskretituar ata që mbrojnë teatrin, duke i paraqitur sikur të kenë interes të vetin protestën dhe jo mbrojtjen e teatrit, hapësirës publike, pronës së përbashkët, kushtetutës, dinjitetit të qytetarit dhe të shtetit.
Unë mund t’i imagjinoj motivet e Ramës, Velisë, dhe një grushti rilindasish në parlament. Por nuk arrij dot t’i kuptoj motivet e atyre që mbrojnë këtë monstruozitet duke marrë përsipër të vënë në dyshim karakterin e bashkëqytetarëve, e atyre që mendojnë ndryshe, nëpërmjet spekullimt dhe pa asnjë argument.
Sipas meje Fatma po thote qe i contras nuk kane interesa te caktuara, por nuk dijne çfar po bejne dhe jane te motivuar nga natyra rendom e njeriut per te qene contras. (Te dyja keto jane te lidhura me njera tjetren ose jane e njejta gje).
Neqoftese nuk e ka fjalen ketu Fatma, nuk ka rendesi, ketu e kam fjalen une, kete mendoj per njerzit ne pergjithsi jo vetem si teori, por edhe si praktike kryengritese e ekspermentuar ne te gjitha nivelet. Dhe per kete lloj qendrimi nuk kam pike konsiderate, per te mos thene qe e perbuz, e nuk me rref fare nese quhet qytetare, demokratike, kulturiste, intelektuale tolerance etj. Biles kjo me shton perbuzjen me teper.
I vetmi qe me duket argument qe qendron me duket nostalgjia per nje kohe te shkuar. vetem ky argument mund te vihet ne peshore.
Ka një të vërtet në këtë koment, ndoshta edhe për shkak të sinqeritetit. Kisha dyshuar se ata që janë pro prishjes së teatrit nuk kanë nevojë për argumenta kundër, dhe nuk i vlerësojnë ato sido që të vijnë. Për ato është më e rëndësishme që dikush po e ndryshon kursin e historisë, edhe, apo sidomos, duke e rishkruar historinë. Ruajtja e memories historike që dikton edhe të ardhmen, ka vlerë vetëm si nostalgji, dhe jo si pjesë e një proçesi koshient i bërjes së gjërave. Për ato historia nuk shkruhet, por rishkruhet. How fitting they call themselves Rilindas.
Varet, nuk eshte e thene qe patjeter duhet me qene prust ne ruajtje te kujteses te humbur, mund te jete njesoj vlere te jesh antiprust, ta shuash memorien kur rendon si ndodhi fatkeqe e te kaluares duke lehtesuar zhvillimin e te sotmes. Njeso si hidhet ballasti nga bordi i anijes ose zepelinit.
Sigurisht jo per kete arsye mund te prisht teatri, por mund te jete nje ngushellim per te mos qare teper po te ndodhi, he se su be qameti.
Tani nuk e mbaj mend tamam emrin, por nje shkrimtar amerikan i digjet shtepia bashke me te gjitha doreshkrimet dhe biblioteken e tij me libra te ralle. Gjithçka qe kishte bere ne jeten e tij ju be byk fare. Desh vdiq nga hidherimi. Mbas do kohe e mori veten, dhe shkrojti nje liber qe ishte nje nivel tjeter shume i larte se te djegurit.
Faleminderit për ngushëllimet. Kurse me këshillat që jep nuk shkoj dot as në hale, siç në fakt keni kthyer ju rilindasit sheshin dhe qëndrën e Tiranës.
Tani t’i shkoj sinqeritetit deri ne fund duke treguar, pa qef por i shternguar nga rrethanat e kundeshtareve te Nexhmijes qe çaprashitin kutrum, se çfar raporti personal kam pas me Teatrin. Kjo vlen vetem per te sqaru poziten time prane Nexhit, se nuk me ka lene mendja te perdor shprehjen demokratike “per mendimin tim” si standart per te vendosur fatin e nje institucioni publik.
Po te she i çik men si anonim.
Sa per informacion, megjith se kam jetuar do kohe nen Nexhmijen, nuk kam pare asnjehere asnje lloj teatri, e as kam shkelur ndonjehere ne godinen e teatrit. Pra 0 teater dhe 0 estrade, biles per mu teatri ka qene nje estrade e neveriteshme per tu pare. As ne televizor nuk shifja perveçse kur isha i shternguar te shihja ne shtepi te tjereve kur isha per vizite. Shikoja vetem filma te huaj, asgje tjeter, perveç RAI-t demokristian qe ate kohe jepte tragjedi te lashta greke, Ibsen, Çehov etj.
Komenti im kish për qëllim të vinte në dukje se argumenti juaj ishte i njëjtë me atë të Nexhmies në të vetmen intervistë të saj postdiktaturë që kam pasur rastin të lexoj. Pak a shumë edhe ajo kontrastonte vyrtytet e rregullit dhe moralit gjatë komunizmit me kaosin në demokraci dhe kapitalizëm, për të justifikuar krimet e bashkëshortit të vet, dhe kushedi edhe të sajat.
Përndryshe nuk mendoj se jeni Nexhmija, sepse ajo adhurimin e kishte vetëm për Stalinizmin, jo për kulturën ruse siç shprehet tek ju.
Vetëm dje NYTIMES përkujtoi 50-të vjetorin e botimit të shkrimit nga Saharov, pak përpara ngjarjeve të Pragës, kur shpresa për ndryshim ishte shumë e lartë. Hera e parë që e lexoja. Por nuk erika dot pa u dëshpëruar se sa talente dhe sa zëra ka mbytur Stalinizmi dhe komunizmi. Kultura ruse, sikurse ajo gjermane, apo edhe italiane, nuk duhet as mund të gjykohen tërësisht nga ideologjtë e kohës, stalinizmi dhe fashizmi. Të paktën për këtë më duket se biem dakort.
Hyllin nuk do e kishte lene me kaq komentin kunder Nexhmijes, por do te kishte permend Spaçin dhe katunaret e shkrete qe çoheshin ne 5 te mengjezit per te vjedh kooperativen. Ja keta jane rilindasit e SHQUPit qe duan te prishin Teatrin.
Jo per te polemizuar gjate me juve, sepse nuk e konsideroj vehten ne nivelin tuaj siperor, por vetem se me terhoqi vemendjen ajo puna e “i contras” kur thua:
“Sipas meje Fatma po thote qe i contras nuk kane interesa te caktuara, por nuk dijne çfar po bejne dhe jane te motivuar nga natyra rendom e njeriut per te qene contras. (Te dyja keto jane te lidhura me njera tjetren ose jane e njejta gje).”
Jo per gje po edhe ata qe duan te prishet teatri jane “i contras” per ata qe nuk duan te prishet, me nje fjale te jesh contras per dicka, ate tjetrjn qe eshte per ate dicka e ben contras ndaj teje. Me nje fjale eshte si puna e vezes me pulen ( Me fal per kete elementin fshataresk).
Veç kesaj, ti si i rregjur me iden e dikotomise, nuk besoj se harron qe sic eshte ne natyren e njeriut te jete contras, po aq duhet te jete edhe lepirja e prapanices. (Me fal per elementin pak vulgar, dmth vulgarizues).
Ka nje limit per te shprehur nje koncept, ne kete limit nuk mjaftojne me fjalet, te cilat ne plan te fundit nuk kane kuptim ne vetvete, por sherbejne si tramplin per te percjellur nje emocion. Tani ne kohet qe perjetojme, per ca arsye qe vete gjate me i permend, jetojme duke i shkel limitet, edhe ato te fjales, duke bere ngado lodra fjalesh si sofistet e Greqise se Lashte. Kjo eshte shenje degradimi per nje qyteterim, dukja e sofisteve ne Greqine e Lashte ishte kjo shenje degradimi, pradaj edhe urgjenca e Sokratit kunder tyre. Tere beteja e Sokratit kryhej kunder sofisteve, e prandaj Sokrati mbetet pike referimi i mendimit dialektik.
Tani un te them thelbin e ketij muhabeti duke treguar njekohesisht limitin qe nuk mund te shkosh me pertej pa bere lodra fjalesh:
Ky sistem (sistemi revolucionar i L.A. qe eshte ngrit kunder sistemit revolucionar te Nexhit, sistemit me revolucionar qe ka njoh bota) rron ne saje te qenurit revolucionar permanent, ushqehet me kryengritjen permanente te l.a.rave.
Po deshe me e kap se çfar du me thene, mire, po nuk deshe prap mire, vazhdo, jepi, sepse duhet te funksonoje sistemi ne nje fare menyre, edhe me sofizma.
Psikopati,
Meqënëse ke qejf t’i thërrasësh njërzit në debat, këtë herë po të argëtoj.
E para, fjalët nuk kanë limit se si mund t’i përshkruajnë konceptet, njërzit kanë.
E dyta, druaj se nuk e ke kuptuar mirë se unë nuk jam dhe as nuk e shoh veten si revolucionar permanent.
Ndonëse aspiroj të jem gjithmonë një qytetar, me përjashtim të momenteve intime siç është të fjeturit.
Sa për Nexhin, ta thashë – mos vdektë kurrë! Se ku do mbytemi pa atë që na solli sistemin më revolucionar që ka njohur bota? A ka kuptim jeta pas asaj?
He se harrova te them lidhur me dikotomine ne fund te komentit tend qe eshte ne limit te fjaleve:
Pa bere filosofi, vetem evidencen e eksperiences se jetes: arrogantet e gjendur ne veshtirsi bejne servilin.
Kurse krenaret dhe te perulurit jane kategori tjeter, le qe pak shef verdalle prej tyre.
Psikopati, me duket se ke mare dore nga Hyllini. Ai kishte zakon te te vinte ne goje gjera qe ti (qe te merremi vesh “ti”-ja ketu eshte impersonale nuk ka te beje me TY ) as nuk i kishe shkruar a thene, dhe as i mendoje. Po Hyllinit meqe ashtu i leverdiste per te zhvilluar sa me gjate monologun e tij fitimtar shkruante gjera psh, “ja ta zeme qe ti thua 2 + 2 = 5”, por ama edhe lopa e di qe 2 + 2 = 4, keshtuqe jo vetem e ke gabim, por po ia fut edhe kot fare, sigurisht brenda limitit te fjaleve.
Tashti qe servilet mund te jene arrogante te gjendur ne veshtirese, kjo mund te jete edhe e vertete, por nuk shof ndonje lidhje me ate qe kisha shkruar une:
“Veç kesaj, ti si i rregjur me iden e dikotomise, nuk besoj se harron qe sic eshte ne natyren e njeriut te jete contras, po aq duhet te jete edhe lepirja e prapanices. (Me fal per elementin pak vulgar, dmth vulgarizues).”
Pra kur une te them qe sot bie shi, ti edhe mund te pergjigjesh, po sot eshte e merkure dhe te kesh te drejte, sepse mund te jete e merkure, po se ç’dreqin ka kjo me shiun, me fal po nuk e marr vesh.
Eh, do te luftojme edhe me sofizma, s’ke ç’i ben.
Jo, une kam marre nga Hyllin, por Hyllin ka marre nga une, e te dy kemi marre nga nje personazh i Shvejkut, gjenerali Bershtajdner me duket se e quanin, te cilit Shvejku i vodhi qenin per Toger Lukashin, dhe gjenerali per tu hakmarre i dergoi ne frontin lindor. Gjenerali Bershtajder ne fakt eshte profet i diskutimit ne Web dhe rrymes letrare “perroi i ndergjegjes”, niste te shpjegonte nje koncet, dhe rruges, ne frazen pasuese, nisur nga nje fjale e frazes se meparshme, sqaronte nje koncept tjeter. E keshtu me tej, i gjithe muhabeti i tij ishti nje garrumull frazash pa pik lidhje. Nje parodi fantastike e artit kaotik modern.
Por une, ndryshe nga Hyllin dhe gjenerali Bershtajnder, e perdor metoden e tyre Web, nuk perdorem nga metoda. Me pak fjale, per nje qe nuk merr vesh nga muzika xhaz, i duket nje kaos pa kuptim e pa partiture, ndersa ata qe jane te zanatit, e dine se ka disa rregulla interpretimi te fshehura mbas kaosit.
Gjenerali qe permend ti e kishte emrin Bertshnajder (po ne variacione xhazi, ti ke te drejte, mund ta shkruash si te duash, ai qe degjon po deshi ta kuptoje, mire, po nuk deshi, prape mire, bota nuk prishet).
Megjithate, ti mua me shume me kujton ate gjeneralin tjeter te Shvejkut, qe ushtaret ia kishin ngjitur “xhaxhoja prej llastiku” sepse kur ju fliste ushtareve hidhej si me suste fup ketu e fup atje. Po jo aq per kete veti qe ne muziken xhaz do te interpretohej, sigurisht nga ekspertet, si virtuozitet, se sa per shprehjet e cuditshme zoologjike qe perdorte xhaxhoja prej llastiku kur shante ushtaret si psh “gjarper si tiger”, apo “qen si derr”, qe ma merr mendja ne tekniken e xhazit duhet te perbejne kulme interpretimi. Nejse, psiku, transpozimi i xhazit ne stilin e komenteve mua m’u duk interesant, sigurisht per aq sa mund te kuptoj une, dhe per kete te falenderoj, qe sipas rregullave te xhazit, mund te kete edhe kuptime te tjera, qe vetem ata te zanatit mund ti zhbirilojne deri ne fund.
dule, ajo qe kam shkruar une qe karakteri dikotimik i njerzve eshte ose arrogant-servil, ose krenar-pervuajtur, e kam thene per te kundeshtuar dikotimine tende. Sipas teje karakteri i njerzve eshte vetem contra-lepires (ekuivalent me arrogant-servil qe kam thene une), dhe vetem kaq. Kurse une kam shtuar edhe dikotimine tjeter krenar-perunjur, pra dyfish dikotomi.
Pra tamam tamam kam bere muzike klasike.
“Gjenerali qe permend ti e kishte emrin Bertshnajder (po ne variacione xhazi, ti ke te drejte, mund ta shkruash si te duash, ai qe degjon po deshi ta kuptoje, mire, po nuk deshi, prape mire, bota nuk prishet).”
Nuk kam bere as xhaz e as muzike klasike, kam bere vetem nje shkarravine, dmth nje zhurme, sepse personazhi i Shvejkut quhet kolonel Kraus. Kurse ti ke bere nje zhurme mbi zhurme, shkarravine mbi shkarravine duke gjeter gabim e duke korigjuar shkarravinen me shkarravine.
Po ndërhyj me cilësinë e shvejkologut, duke kërkuar falje për pedantizmin. Koloneli në fjalë quhet:
Bedřich Klaus von Zillergut
Brettschneider ishte një si tip detektivi, që spiunonte te kafeja e Palivecit.
Meqe te interesojne problemet e perkthimit, kam librin perpara, koloneli quhet:
Federico Kraus von Zillergut
Federico qëndron ndaj Bedřich njëlloj si Ndue ndaj Anton. I njëjti emër. Unë e citova nga origjinali.
Bibliografia:
https://en.wiktionary.org/wiki/Bedřich
Meqe ra fjala, Presidenti e kishte kthyer ligjin per Teatrin.
http://www.gazetadita.al/meta-merr-vendimin-per-ligjin-e-shembjes-se-teatrit/
Ka një element kanin që i bashkon këta të dy: Brettschneider-in dhe kolonelin Von Zillergut: i pari përfundoi i ngrënë prej qenve të vet, ndërsa të dytit Shvejku ia vodhi qenin gjatë shëtitjes në rrugë, për t’ia dhuruar togerit Lukash (çfarë pati pasoja të hidhura për Lukashin).
Ashtu eshte Ardian, qente qe hengren Brett-in ishin qente qe ai i blinte vazhdimisjt nga Shvejku me deshiren e mire per degjuar prej tij ndonje gje qe te mund ta arrestonte.
Duledupicard – po komentoj jo në lidhje me sa më lart por për komente të tjera që janë fshirë tashmë; të lutem, përpiqu të mos angazhosh drejtpërdrejt dhe personalisht komentues të tjerë te kjo hapësirë; sidomos ata që e kanë bërë të qartë se nuk e dëshirojnë këtë. Idealisht, kolegët duhet të vijnë këtu për të komentuar me kënaqësi, jo për t’u mërzitur dhe fyer. Ngacmimi i tjetrit dhe qesëndisja janë edhe ato një formë moderimi – por moderimin ma lër ta bëj unë.
O Ardian a do te besh moderimin si duhet dhe me drejtesi, apo te vjen mire kur ta lepin arroganca e anglishtes?
Si ta kesh se un mund te kendoj edhe heshtjen, ka vende ku kenga e heshtjes tingellon me mire se musika klasike, zhazi dhe zhurma.
Mos! Për komentues që janë mësuar të komentojnë këtu, unë i lë komentet të hapura. Përndryshe nuk do të arrija dot që t’i moderoja në kohë reale… Gjatë ditës jam vetëm unë, dhe kam edhe punë të tjera ndonjëherë.
Ardian blogu je ti si person, nuk eshte shoqeria civile lloj lloj personi mçef mbas ferre. Pra ne plan te fundit je ti pergjegjes per çdo gje nese nje komentues ne menyre te perseritur nuk ka komportament te duhur, dhe jo vetem formal. Mund te fyesh tjetrin edhe me edukate. Tjetri mund te ndjehet i fyer edhe per nje koncept qe ven ne dyshim ekzistencen e tij, e kjo jo nga nje koment qe nuk i drejtohet personit ne fjale. Eshte pak me e komplikuar puna. Akoma me teper e komplikuar kur komentuesi nuk ha pyke, as ka mesuar gjerat e vjetra, e as ka harruar te vjetrat. Jane pak persona qe diskutojne ne hapsiren virtuale shqiptare, dhe Zoti Dule kerkon te laje hesape te vjetra.
Ne kete loje je i perfshire edhe ti vete, sepse je moderator qe komenton e njekohesisht shkruan. Nuk je nje zot i fshehur dhe neutral, je dhe aktor, per veçse Autor. Kjo e komplikon me teper gjendjen, e qe te kesh vertet sukses ne punen tende duhet te kesh te qarte kush eshte njeri e kush tjeri, e kryesorja kush je ti vete.
Pra duhet ti besh te qarte te tjereve, si edhe vetes: mbani veten si burrat! Neqoftese do blog tamam dhe diskutim tamam.
Nuk dua t’i fut komentuesit në listën e moderimit, se ashtu mund t’u vonohen komentet edhe me ditë. Unë kam plot punë të tjera, përtej leximit kritik të komenteve. Këtë të fundit e bëj kur gjej pak kohë. Por e kuptoj problemin, që nuk është vetëm personal yti.
Nuk është ashtu, L.A. Këta një argument e kanë, të vetëm fare, atë të SHQUP-it. Kaq u mjafton për të hyrë dhe për të dalë nga debati me ata që mendojnë ndryshe.
Jo vetëm që nuk është ashtu si thotë Fatma (më kujtoi një koment të mëparshëm tek një shkrim tjetër: “Po me kullat ç’kini xhanëm?”), por sa mirë do ishte sikur punët t’i kishim kaq të lehta: artistë kapriçioz që kundërshtojnë KM se kanë dëngla! Madje ejani të pyesim së bashku me KM tonë të dashur: Ç’plasje kanë artistët?
Artistët kanë edhe ata familjet dhe jetën e tyre, që duhet thënë se nuk është aspak e lehtë në një vend si Shqipëria, e megjithatë e kanë bërë zgjedhjen e tyre të ndershme duke i qëndruar besnikë asaj që besojnë dhe duke i përbuzur të gjitha rolet e fëlligështa, ashtu si edhe shumë intelektualë të tjerë që dhe pse nuk shkojnë përditë në protestë, tme siguri do t’i shihni aty nëse situata përshkallëzohet.
Zoti Vehbiu, une kerkoj ndjese nëse ndonje koment imi mund te jete konsideruar fyes, qesendises ose gjithsesi i papershtatshem per ndonje komentues tjeter ketu. Sigurimet e mia qe absolutisht nuk ka qene qellimi im, vecse t’i pergjigjem ne te njejin nivel replikave ndaj komenteve te mia. Nëse ju konsideroni qe replikat e mia e kane kaluar te drejten ne anen tjeter eshte e drejta juaj te fshini ato komente, ose ato pjese komentesh qe e shihni te arsyeshme. Falemnderit.
Dakord, ashtu do ta bëj. Por po ju kërkoj ndihmë, sepse vetëm nuk ia dal dot.
Fatma: kjo qe thua ti nuk perben argument! Dhe si menyre mbrojtjeje eshte e dobet. E vetmja menyre qe t’i pergjgjem asaj eshte po aq absurde: po mire, le te thote ashtu Rama, dhe ta shohim.
Po mire o Eda edhe mund te jem gabim. Vec ne qofte se gabon ti , atehere je duke krijuar heronj te rreme. Nje , 2K, e ke qe tani…
Po le te presim.
Te presim thashe ,po pritja paska qene fort e shkurter.
72+ aktore(Ndrenika,Bunga,Minga, Derhemi,Basha..) i kerkojne presidentit te dekretoje ligjin per ndertimin e teatrit te ri.
Nderkohe Pd i kerkon po atij presidenti te mos e dekretoje. Bile ,nepermjet Collakut, Pd do te djege mandatet po te dekretohet.
Bushati i quan viktima aktoret firmetare, te shitur per nje cope buke.
Te shohim c’epitet do perdore Lubonja. Dhe nese do kete me shkrime patetike per heronjte mbrojtes te teatrit.
Me sa duket teatrin e vjeter do ta mbrojne deputetet pd-iste dhe militantet, ata me te thekurit. Ndonje contras dhe sofistet e te gjitha niveleve.
Se te tjeret duket e kuptuan me ne fund se gjithe kjo ishte nje loje, nje sebep i Pd-se , e cila tashme duhet te jete duke kerkuar ndonje babale tjeter…
Fatma, sado e bindur të jesh në ato që thua, nuk besoj se mund ta mohosh që ka qytetarë, në Tiranë, që duan vërtet ta mbrojnë selinë e teatrit ekzistues. Jo se kanë ndonjë interes ekonomik ose politik, por thjesht sepse mendojnë se ajo ndërtesë është vend-ankorim i memories kolektive të Tiranës dhe e traditave teatrale dhe kulturore të shekullit XX; dhe prandaj ka vlera që do të humbasin krejt, po të privohet tani Tirana prej saj.
Unë që këtë argument e bëj timin, e kam përkundrazi të vështirë të besoj se ka qytetarë, në Tiranë, që të duan me sinqeritet dhe me dorë në zemër që selia e teatrit ekzistues të prishet.
Me siguri ka qytetarë që, me sinqeritet dhe me dorë në zemër, duan që Tiranës t’i jepet një teatër i ri, për arsye të ndryshme, mes të cilave edhe ajo që selia ekzistuese është e amortizuar dhe e papërshtatshme. Por këta që duan teatrin e ri, nuk është e thënë që të duan edhe shkatërrimin e selisë së teatrit ekzistues. Nuk ka ASNJË arsye, asnjë imperativ, që ngritja e teatrit të ri të kushtëzohet nga prishja e të vjetrit. Kushtëzimin e kanë stisur për të manipuluar publikun.
Ka qytetarë – pak por të rëndësishëm – që kanë interesa ekonomike të lidhura ngushtë me zonën ku gjendet sot teatri dhe rrethinat; po të prishet teatri ekzistues, këta do të fitojnë shumë. E kam fjalën për kompaninë që do të ndërtojë kullat prapa teatrit dhe politikanët që e mbështetin atë kompani. Me marrëveshje, po supozoj se këta politikanë besojnë se vërtet ashtu i shërbehet më mirë komunitetit, etj.; pra po e përjashtoj mashtrimin nga ana e tyre dhe korrupsionin, për hir të argumentit.
Por nuk gjen qytetarë – të paktën nuk më rezulton mua që të jenë deklaruar – që të kenë interesa ekonomike të lidhura ngushtë me teatrin ekzistues dhe ruajtjen e tij.
Ka edhe politikanë, të ndarë në dy kampe të kundërta, që përplasjen për teatrin duan ta shfrytëzojnë për kapital politik. Por nëse një palë politike, sado e padëshiruar qoftë, sado e pashijshme, sado me kredi të humbur, merr anën e Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit, kjo nuk i zhvlerëson automatikisht synimet që ka shpallur kjo Aleancë si bashkim qytetarësh të interesuar.
Edhe projektin për prishjen e teatrit ekzistues dhe ndërtimin e të riut në të njëjtin vend, me gjithë kullat shoqëruese, e ka mbështetur fort politika; madje me të është marrë edhe kryeministri drejtpërdrejt, që ka promovuar një starkitekt në publik; pa folur për kryebashkiakun Veliaj dhe kontrapunktin aq delikat të ministres Kumbaro.
Ligji special për teatrin (për prishjen e teatrit dhe të tjera gjëra që e shoqërojnë) u kalua me shumicë aritmetike në Parlament; por kjo nuk e bën vetvetiu të drejtë. Edhe një peticion i dytë me shumë vota nuk e shfuqizon peticionin e parë me më pak vota; por thjesht provon se shoqëria civile ka mendime të ndryshme për çështjen e Teatrit, sidomos tani që ka ndërhyrë rëndshëm edhe politika, edhe mediat që bëjnë lojën e palëve politike (ato media që sulmuan ad hominem disa prej eksponentëve të Aleancës).
Marifeti më i madh, gjithnjë për mendimin tim, është se nevoja për ngritjen e një teatri të ri është identifikuar – njëfarësoj – me nevojën për të prishur teatrin e vjetër; të thuash se teatri i ri nuk mund të ngrihet gjëkundi tjetër. Por nëpërmjet kësaj manovre, ata aktorë që thonë se duan teatër të ri (dhe sjellin argumente për këtë) paraqiten sikur janë në favor të projektit të zhvillimit të zonës, i cili veç teatrit parashikon edhe shumë investime të tjera.
Këtu unë do të kthehem te çfarë thashë në hyrje: a mund të biem dakord, se ka një grusht njerëzish në Tiranë, të cilëve u dhimbset Teatri ekzistues dhe duan ta ruajnë? Sepse, po të biem dakord, atëherë do të na duhet të pranojmë se këta e kanë të drejtën në anën e tyre, meqë po luftojnë për një diçka ideale, sublime, që ka lidhje me qytetarinë, kujtesën dhe identitetin kulturor. Lufta e tyre, për këtë arsye, nuk mund të barazohet moralisht me luftën e atyre të tjerëve, që duan të prishin: sepse vullneti për prishje nuk mund t’i atribuohet ndonjë gjakimi sublim, ideal dhe qytetar. Madje pikërisht ngaqë prishja nuk promovohet dot si “kulturore”, e kanë lidhur edhe artificialisht me nevojën e ngutshme për teatër të ri.
Për aq sa vlen, unë qëndrimin tim personal e kam formuluar me kohë: jam për restaurimin besnik të selisë ekzistuese të Teatrit, duke ia ruajtur karakteristikat brenda mundësive financiare maksimale.
“e.p. dhe n! – pas komenteve tuaja bera nje ndryshim te vogel ne fjalinë per Presidentin, vetem per te mos cenuar krejt variantin…” etj.
Unë vetë s’e kuptoj fort mirë çfarë keni ndryshuar dhe, sidomos, përse e keni bërë, por, siç ka shkruar edhe shkrimtari ynë i madh e i shquar I. Kadare në kryeveprat e tij të mrekullueshme, të përkthyera në të gjithë botën, kjo gjë është e jashtëzakonshme.
Kjo ka rendesi mendoj edhe une: qe Te Tjeret e kuptuan lojen dhe tani ne balle kane syte e mendjes dhe ne mendje kane etjen per artin e teatrit te ri.
Fatma dhe n!: nuk mendoj as sot se kjo ishte e gjitha loje e PD-se, sado te jete ‘cool’ kjo teori, dhe gjithashtu e embel dhe e volitshme se lejon terheqje te plote me autokritike dhe me “face-saving’. PD dhe LSI nisen te duken ne turme tamam atehere kur forcat tona politike te mbrapshta dhe te ngatheta arrijne me vonese te kapin momentin nga i cili mund te perfitojne. Nuk ishin keto forca qe e nisen levizjen. Nuk kam dyshim per kete.
Shkruan xhaxhai:
“A mund të biem dakord, se ka një grusht njerëzish në Tiranë, të cilëve u dhimbset Teatri ekzistues dhe duan ta ruajnë? Sepse, po të biem dakord, atëherë do të na duhet të pranojmë se këta e kanë të drejtën në anën e tyre”.
Po, unë bie dakort qe ka nje grusht njerezish qe duan ta ruajne. Por nuk mund të pranoj se e drejta eshte në anen e tyre, sepse fiks po keta njerez (ose nje pjese e mirë e tyre) kanë qene flamurtare të prishjes se tij dhe ndertimit të nje të riu, ketu e vite me parë, me justifikimin qe teatri ishte krejt jashte normave minimale (nje gje të tille e kam degjuar edhe unë, biles edhe 30 vjet me parë, edhe pse personalisht nuk kam qene i lidhur me ate institucion). Nese ata e ndryshojne opinionin në funksion të ngjyrave partiake qe mbeshtesin, po unë, si mund të pranoj se e drejta na qenka në anen e tyre??
Unë nuk e kisha fjalën për njerëz që e ndryshojnë opinionin në funksion të ngjyrave partiake. Le të mos i ngatërrojmë gjërat kot. Unë e kisha për njerëz që u dhimset teatri, tout court. Por nëse ka mes tyre njerëz që kanë ndërruar mendje, dhe se kanë pasur opionion tjetër dikur, nuk i bëj dot me faj. Ndoshta tani e kuptuan që e kishin gabim, ndoshta tani e shohin Teatrin ndryshe. Të ndërrosh mendje nuk është mëkat, madje as mëkat intelektual. Jo rrallë është madje shenjë integriteti.
E shtron ceshtjen gabim qe ne fillim.
Ata qe jane per teatrin e vjeter “e bejne me sinqeritet e dore ne zemer,..kane ideale sublime,qytetari” ,kurse ata qe duan te ngrihet nje i ri ne vend te tij nuk paskan asnje nga keto atribute.
Duke percaktuar keto kondita kufitare ,zgjidhja e ekuacionit eshte e paracaktuar.Eshte e kote te kerkosh argumenta te tjere.
Une besoj se ka qe e duan te vjetrin me dore ne zemer , po ashtu besoj se ka qe duan teatrin e ri ne vend te tij me po aq dore ne zemer. Pelqimi a mospelqimi publikut i bindet shperndarjes normale dhe eshte kohe e humbur te rivertetojme te vertetuaren.
Nese te rezulton se nuk ka nga ata me dore ne zemer qe duan prishjen e se vjetres dhe ngritjes te se rese, atehere po te betohem mbi bibel e kuran se jam nje nga ata njerez. Dhe nese te dukem pak ,atehere referoju listes se 72 aktoreve (dhe cfare emrash!) , qe me dore ne zemer iu luten presidentit. Dhe nuk besoj se ka njeri qe mund t’i quaje vandale te etur per shkaterrim, as te shitur e te blere per perfitime personale. Dhe as pa shije e kulture e qytetari.
Pse duhet prishur? E para,sepse po nuk e prishen ,do veteprishet, i ka bere ditet e perendise. Eshte ceshtje vitesh. Sa mund te mbijetoje kashta e ngjeshur?
E dyta ,sepse nuk eshte me funksional, nuk i ploteson dot me nevojat ne rritje e moderne te atyre qe e perdorin apo frekuentojne. Idea se mund te ringrihet mbi gjurmen e te vjetrit, si nje klonim,nuk ben asnje sens sepse vec do te kishim ne vend te nje furriku te vjeter, nje te ri, po prape furrik pa kapacitet e domosdoshme te kohes.
E treta, sepse eshte i shemtuar, i dale mode. Me nje balline si lapidar katundi te luftes se shkuar dhe pastaj nje kapanon stermadh si arkivol hipopotami.
…tjeter,dhe eshte ne qender te Tiranes e Tirana duhet te zhvillohet. Nuk mund te mbetet peng i cdo vjetersire sado emer te larte e memorje te cmuar te kete. Se nuk ka dhe ndonje vjetersi fatale ,si xhamia, qe te mos mund ta prekim dot.
Kjo kerkesa per te mos prishur asgje se lidhet me memorje, identitet etjr. ,eshte njekohesisht edhe anakronizem. Kam degjuar se ka , mbase me dore ne zemer edhe keta, qe qahen akoma per prishjen e pazarit te vjeter !!!! Po pse Kandahar do mbetet Tirana, ku brekushet e citjanet kembekryq te shesin qypa e qeleshe? Si do te zhvillohet e modernizohet nje qytet pa prishur te vjetra e ngritur te reja?
Mund te kemi nostalgji e kujtime te cmuara per shtepine me qerpic te gjyshit, po nuk rrojme dot me dritare si kuvli, apo me hale alla turka po as pa ajer te kondicionuar,.. Do zgjedhim ‘qerpicin’ apo ndonje kat te kulles? Se kullat nuk jane komuniste sic mendon ndonje.
E se fundmi, prishja ne kete rast nuk eshte motiv,eshte pasoje. Kur kerkon teater te ri , prishja e te vjetrit nenkuptohet thjesht si nje akt teknik i domosdoshem. Qe te mos ndikohemi nga ngarkesa negative e verbit “prish” por as te mos e keqperdorim.
Te mos harroj,teatri i ri duhet te ngrihet aty se nuk mund te degdisesh nje institucion kulturor aq te rendesishem ne periferi. Po edhe per te mos humbur kujtesen per te vjetrin.
Bindese. Sa keq qe presidenti nuk thellohet!
+ 100
+200… milionë Euro
Poshte komunizmi!
Edhe ka ankesa per filosofite e mija qe jane jasht teme!
kinoditar,
bën mirë t’i hedhësh një sy investigimit të BIRN-it te lidhja më poshtë, para se t’u tregosh të tjerëve komunizmin. Ti dhe të tjerët, duke mbrojtur pazaret e Ramës me Fushën, nuk hidhni poshtë komunizmin, ju diskretitoni kapitalizmin.
https://www.reporter.al/zbulohet-projekti-i-fushes-me-afro-90-mije-metra-katrore-kulla-dhe-teater/
Komunizmi lindi, sepse u diskretitua kapitalizmi.
Meqë kjo që thua është detyrimisht brenda teme (përndryshe komenti do të ish fshirë), a mos duhet të presim (e të shpresojmë), Psikopat, që projekti i Teatrit të ri dhe Kullave të shpjerë në (ri)lindjen e komunizmit në Shqipëri?
Ne fakt as une nuk e di më se çfar desha me thene, se mbas pyetjes tende pashe edhe nje here tjeter batutat, dhe ato kishin nje kuptim tjeter nga i fillimit, i pashe edhe nje here tjeter, nje tjeter kuptim akoma me tjeter. Kuptohet e lashe fare te paret e batutave me mendimin se çeshtja e Teatrit e ka çuar ne kulm absurdin e politikes, ose politika me pafajsi ka deshmuar perfundimisht se bota eshte absurde, pra qe e verteta eshte jasht botes (Jasht Teme, ha ha!).
Vallaj ti je, qe ne kete situate mban hapur nje blog per t’i dhene pergjigje te gjitheve. E se kam per turp fare t’i lepihem autoritetit duke te thene me sinqeritet: “i forte je vallaj”.
Fatma,
Ja ku e ke argumentin nga Roza Anagnosti
I respektoj ndjenjat e zonjes Xhuxha,deklamimi ishte cilesor, po argumentat nuk i gjeta dot. Nese kishe parasysh ate ‘teatrin klasik’ qe permendi, nuk e kuptova dot, e kishte fjalen qe aty te luheshin komedite e Molierit?
E meqe permendi Shekspirin , fjales se saj do t’i shkonte per bukuri verejtja e mbretereshes Gertrude : ” më pak art,më tepër lëndë”
Jo per te barazpeshuar ‘argumentat e jashtme’ por keshtu thjesht per qejf ,nuk di a te ra rasti te lexoje Leka Bungon?
Po deshe ca gallate , ja ku e ke:
http://www.gazetatema.net/2018/07/27/leka-bungo-leter-pellumb-kulles-cili-do-te-jete-fati-i-nderteses-se-teatrit-kombetar/
Po të kundërshtoj pa shumë dëshirë, fatma. E di pse? Së pari sepse kam qenë në të njëjtën frekuencë me ty në ca komente të mëparshme që kishin të bënin me historinë e gjuhësinë. Së dyti, për solidaritet femëror. Shoh pak komentuese në PTF e meqë janë disi të rralla nuk do më pëlqente t’ia prisja hovin asnjërës. Po kur vërej cinizmin aguridh që përdor ndaj një artisteje dhe zonje të fisme si Roza Anagnosti (ka pak a shumë moshën e nënës time, s’di ç’moshë ke ti), një ndër shumë arsyet që më bën të të përgjigjem është po ai solidaritet që me sa duket ose mungon, ose bëhet nul kur preken në tel kushedi ç’interes “fort më i lartë”. Pra, gjithmonë sipas mbretëreshës Gertrud묬, paska folur shumë e ka thënë pak? Edhe me kaq pak sa ka thënë paska shkelur keq në kallo si duket, ndaj dhe meriton të thirret me mbiemrin e vajzërisë edhe pse vazhdon të jetë e martuar me të madhin Anagnosti, apo jo?
Duke parë si sulmohen të tilla figura të nderuara të artit mua më duket e shpërdoruar shpotia e hollë e Shekspirit me mbretëreshën Gertrudë. Situatën mund ta ilustrojmë fare mirë me një Parti-mëmë-mbi-të-gjitha-mëmat, që nisur nga lartësia e argumenteve të ngjashëm me ato të mbretëreshës tek “Liza në botën e çudirave”, jep kohë e pa kohë një urdhër që dihet. Mënyra e zbatimit ka evoluar në kohë, por jo aq sa të mos kuptohet.
Strumbullari i sulmit sidoqoftë është Teatri, i dënuari me vdekje nga partia-mëmë. “Me nje balline si lapidar katundi te luftes se shkuar dhe pastaj nje kapanon stermadh si arkivol hipopotami”, shkruan ti dhe vdekja hedh valle nëpër rreshta, duke na nxitur të imagjinojmë një arkivol hipopotami që edhe botës së çuditshme të Lizës i mungon, po edhe atë lapidarin e pashije të katundit që me sa duket nuk ia bëka respektin si duhet gjakut të një partizani që siç ti e di nuk e dha jetën që të pasuroheshin hajdutët.
Është kaq e sëmurë kjo këmbëngulje tek vdekja, sa nuk mund të mos nxirrte krye edhe tek titulli i pjesës së parë që u vu në skenë tek turbina. “Vdiq ai?” – pyeste turbina me gjithë kobin që gjeneronte një titull i zgjedhur për të përuruar një ngrehinë asfare të përshtatshme për teatër.
Për t’i ikur sadopak këtij kobi imagjinar do të ftoja të kaloje njëherë tek sheshi i protestës, nëse je në Shqipëri. Ka ca hollësi aty që nuk shihen dot në të vetmin kanal televiziv që e transmeton, për turpin e gjithë vuvave të tjerë. E di çfarë? Ka shumë dallandyshe që fluturojnë e cicërojnë aq ultaz, sa shpesh konkurojnë me zërat e bukur të aktorëve. Duke i vështruar në një ndër ditët që kam qenë atje, më kujtuan dallëndyshet për të cilat shkruan Marguerite Yourcenar tek një nga rrëfenjat e “Nouvelles orientales”. E lexon më poshtë, nëse të intereson ta kuptosh përse e kam fjalën. Vetëm se po dua të të them që në fillim, se në këtë botën tonë kaq të ndryshme nga ai fshati grek në rrëfim, na kërkohet me ngulm të konvertohemi në një fe sa të re aq edhe të vjetër: atë të parasë që blen gjithçka dhe që do të ngrejë tempujt e saj të rinj në trajtë kullash edhe aty ku është tokë e shenjtë
https://essexmyth.files.wordpress.com/2015/05/oriental-tale.pdf
Gjithë pushteti ndërtimtarëve të çerdheve (nga “Panorama” e sotme):
Pa fjalë.
Nga seria e sotme e aforizmave të Stanislaw Lec-it, po shkëput disa që ndihmojnë për ngjarjet e ditës:
Kujdes: kur mbaron komedia, bufonët kanë shumë kohë për të vrarë.
Budallenjtë nuk janë dhe aq budallenj: janë gjithnjë shumicë.
Sikur Krijimi i botës të bëhej me shpenzime të shtetit, sa material do të ish shpërdoruar!
Përgjigjja nuk varet kurrë nga pyetja, por nga njeriu.
Asnje nga keto aforizma nuk e zhgenjen z. Veliaj sa dekreti i Presidentit.
Nuk e them per aforizem, se nuk pretendoj, por e kam fjalen ceshtje praktike. Njesoj si “argumenti” i kashtes se ngjeshur qe nuk rikonstruktohet.
Teuta,
kujtoja se ketu debatohet, nuk moralizohet.
Gjithsesi s’prish pune, militantizmi nuk ka ndonje lidhje me debatin.
ps- Kam nje ndjesi se nuk do te shihemi dot me dhe dua te te tregoj dicka nga pasioni yne i perbashket, gjuhesia.
E dije qe gresë eshte sinonim per aguridhe? Gresë, gresa, emer i bukur per vajza.
Keta te BIRN mua me sjellin nder mend Wikileaks qe i gjen Amerikes deri edhe pak ndryshk tek vrima e gjilperes por Rusise asgje, zero, sterilitet komplet administrata e Putinit.
Investigim thote, kane dorezuar FOIA formular, kane marre pergjigje, kane hedhur pak kripe dhe piper nga vetja ne formen e inuendove dhe te pyetjeve te ngritura per ceshtje kohe, afatesh te shpejtuara, dhe opa, konkluzioni i pashmangshem – korrupsion!
Ai po thote cope me jep truall te te jap nje godine te re (perqindje pra si gjithe tironsit qe po marrin dyqane dhe apartamente), keta thone sa shpejt ja bete, jeni te shitur!
Ai tjetri kopsiti hidrocentral ne Valbone- nje lume qe e ka ndertuar Italia do vjet perpara teatrit, dhe qe ka ca pasoja pak me afatgjata se nostalgjia per ate ndertese, por jo, shif-shif ketu zogu zogu!!
Era SHQUP e pagabueshme e gjithe kjo fushate!
Dhe nese ju vjen keq qe ju asociojne me ta mos u habisni!
Se vetes ja keni bere! Pavaresisht ojnave me penen e zhdervjellet!
Kshu kshu
Jo, jo. Ti vazhdo me SHQUP-in tënd, se mua nuk më habit fare. Përkundrazi, më shkon buza vesh më vesh kur ti dhe ndonjë tjetër këtu rrotulloheni nga rrotulloheni dhe prapë te gozhda e SHQUP-it dilni.
Me thene te drejten une akoma nuk e di se ç’shte SHQUPI, dhe nuk du ta di me thene te drejten. Di qe eshte nje sharje, e ngjashme me fashist ose komunist, qe te gjithe ja zbrazin njeri tjetrit ne fytyre me te gjetur rastin, biles pa rast fare.
Pra qe ti ankohesh per SHQUPI-stat komunistat fashistat, kjo eshte nje deshmi per te verteten hajdegeriane qe “bota eshte rrethore” ose “topi eshte i rrumbullaket” i tifozeve, gje qe e dinin shume mire edhe primitivet qe e kishin materializuar idene ne fjale ne veglen e quajtur bumerang.
SHQUPI është emri me të cilin çunat e Tironës në pushtet etiketojnë opozitën, jo në bazë të ideve (të djathtë , të majtë , fashistë , komunistë , liberal, konservator) por në bazë të vendodhjes së selisë së opozitës tek ish shtëpia e oficerëve me akronimin SHQUPI.
Ky është lloji i diskursit politik që gjenerohet në Shqipëri, ku kundërshtari depersonalizohet për t’u neutralizuar. Por ju nuk duhet të jeni çun Tirone, aq më tepër çun blloku, të mos me e dini se ku dhe çfarë është SHQUPI, si selia e jabanxhinjëve dhe të ardhurve rishtas në kërkim të pashaportizimit.
Vërtet është boomerang, por po na bie të gjithëve në kokë, edhe atyre që kujtojnë se janë “kaluar”.
Eshte e veshtire per ta shpjegu dhe per ta kuptu se çfare “çuni” jam une. Ose me sakte per ta kuptu, se shpjegimi eshte i thjeshte. Çfar thashe me siper, mjafto dhe tepron si deshmi per shpjegim-kuptim te thjeshte, megjithse ndoshta ti nuk e beson qe nuk e di se çfare eshte SHQUP, por ne fakt eshte me se e vertete. Deshmi e ngjashme qe nuk jam “çun blloku” eshte se vone ne moshe kur fillova te punoj mesova te dalloj Komitetin e Partise nga Komitetin Ekzekutiv. Per mu ishin vetem fjale, njesoj si SHQUPI sot. Kjo per arsye se ne shtepi time, fale Zotit, nuk flitej kurre per politike.
Une nuk kam fuqi mbi te gjithe, nuk e kam kete pozite. Por kam pozite mbi ndergjen time, qe ne muhabetin tone do te thote qe une nuk hedh bumerang, prandaj nuk ha kokes bumerangun tim. Pra ndergjegjen e kam ne rregull, ndersa koken jo, si te gjithe jam ne meshire te fatit per te ngrene kokes bumerangun e te tjereve.
Vendet Tona,
Fushata, ka kohë që ka nisur, ka në qendër një ide të ndenjur, ndaj nuk ka si të mos vijë erë tani që u rihap pas kaq vitesh. KM, dora vetë, tha se ka 20 vjet që e ka nisur këtë betejë.
Po kthehem pak në kohë me këtë rast, meqë kam patur rastin të jem në një sallë të Galerisë së Arteve, pikërisht në kohën kur prezantoheshin ide për të ardhmen urbanistike të Tiranës nga disa arkitektë hollandezë, në prani të kryetarit të atëhershëm të Bashkisë (sot KM).
Sugjerimi i hollandezëve përmblidhej në dy pika. Tirana duke qenë kryeqytet, duhej ta zgjeronte kapacitetin për të përballuar rritjen në numër të banorëve të saj duke u zhvilluar sipas aksit Tiranë-Durrës. Ata propozonin madje ndryshimin e emrit nga Tiranë në “Durana”, pasi këto dy qytete të lidheshin me një zgjatim thuajse amebik. Se sa me këmbë në tokë ishte ky propozim dhe sa mbështetej në të dhëna të sakta për intensitetin e fluksit migrator urban në Tiranë, këtë po ja lë imagjinatës tuaj, duke patur parasysh p.sh. numrin e apartamenteve të pashitura sot (dhe ky është thjesht njëri prej treguesve).
Ideja e dytë që u hodh në atë takim kishte të bënte me kompaktësimin e qytetit. Sipas urbanistëve hollandezë, Tirana rezultonte “e rrallë” si qytet (në vitin 2004, ky konstatim), ndaj ata propozonin ndërkalljen kryesisht në hapësirat e qendrës së Tiranës të dhjetëra objekteve të reja (të paraqitura prej tyre në model 3D, në lartësinë e godinave përreth), që bënin “dendësimin” e kryeqytetit duke mos sjellë megjithatë asnjë ide se si do të ruheshin parametra të tjerë me rëndësi jetike për banorët e tij, si ai i sipërfaqeve të gjelbra (m2/banorë), furnizimi me ujë të pijshëm, funksionimi normal i trafikut, etj., etj.
Dolëm që andej me kokën të rënduar nga reklama e “Duranës” së zgjatur dhe të shpeshtuar, duke pyetur veten dhe njëri-tjetrin: Po pse nuk mund të përdoret modeli policentrik për zhvillimin e qytetit? Pse u dashka “të ënjtet e mahiset” vetëm një qendër? Kishte vetëm një “sepse” që ka dalë sheshit sot e që ka të bëj me çmimin e lartë të tokës në qendër, por që atëherë, pas pastrimit spektakolar të Lanës nga ndërtimet pa leje, as që e dyshonim. E shijuam aq shumë hapësirën e krijuar dhe gjelbërimin e Lanës, saqë nuk besonim se çlirimtari i atëhershëm do të kthehej një ditë në pushtues.
Ndryshe nga Fatma, që shkruan “Kam degjuar se ka […] qe qahen akoma per prishjen e pazarit te vjeter[!]”, mua nuk më duket aspak e çuditshme. Ata që “qahen”, nuk besoj se kanë nostalgji për poturret. Edhe sikur, ka kush na e nxjerr mallin me poturret e opingat e veta. Ajo që ndiejnë, por ndoshta nuk e artikulojnë si duhet, është nostalgjia për hapësirat e humbura të Tiranës, për të fituar çfarë? Një Pallat Kulture që të vetmen gjë interesante ka shkallën e brendshme dhe kjo për syrin e një konstruktori që di të dallojë veçantinë e zgjidhjes nga ana teknike. Ndërsa nëse pranojmë se Arkitektura ka gjuhën e saj të komunikimit, ku kolonadat përkthehen si ritëm, e sigurt është që në stilin e tyre të rëndomtë, “muzika” që përçojnë është e njëjtë me atë të çekiçit të teneqexhiut me qeleshe të Pazarit të Vjetër.
Sidoqoftë, ne kemi fonde për ta rikonstruktuar atë. Teatrin duhet ta shembim sepse për atë nuk ka pasur dhe nuk ka fonde. Në vend të tij duhet të ngremë një ndërtesë të përçudnuar për nga volumet, forma dhe hapësira në dispozicion, për të cilën nuk është marrë as minimalisht mundimi që të paraqitet një statement (shpjegim se çfarë përfaqëson objekti në raport me historinë/kontekstin socio-kulturor) siç bëhet për të gjitha projektet e kësaj natyre, për të mos i hyrë serisë së problemeve të tjera, që janë shumë më të mëdha sesa kjo shpërfillje përbuzëse.
Nuk e di nëse kjo është një ndjesi vetëm e imja, por kullat, me mënyrën e dhunshme të trysnimit të hapësirës urbane, të kujtojnë kohën e shkuar, kur shqiptarët shtrëngoheshin e shtynin njëri-tjetrin në rradhët e gjata për të marrë ushqimet me tollonë. Ato bërtasin pangopësinë në këtë qytet që edhe pa to ka zhurmë, shumë, shumë zhurmë.
Edi Rama në RTSH:
Ndërkohë që Shqipërisë i duhet një Teatër i ri Kombëtar, i duhet prej shumë kohësh, ndërkohë që tanimë është bërë një proces pozitiv me gjithë komunitetin dhe gjithë komuniteti i regjisorëve, aktorëve, dramaturgëve, protagonistëve që duhet t’i japin Shqipërisë një jetë teatrore më të pasur është i përfshirë plotësisht dhe është tërësisht i dakordësuar me ne për të ndërtuar Teatrin e ri Kombëtar, që do të ndërtohet në të njëjtin truall dhe pa cënuar asnjë metër të truallit ekzistues, me një partneritet që është i përcaktuar nga fakti se kompania që e propozon zotëron prokurorat [sic!] për pronat private ngjitur dhe çfarë do të japë në këmbim shteti në këtë mes, qeveria dhe bashkia, është një truall mbrapa murit ekzistues të Teatrit ku sot ka makina të vjetra, makina që hyjnë dhe dalin dhe plehra në mes të Tiranës. Kështu që ky është një debat i kotë, kjo është një kauzë absurde, por opozita është në të drejtën e vet që ta vazhdojë këtë përpjekje absurde, ndërkohë që ne jemi në detyrimin tonë që të punojmë për Tiranën që duam, për Shqipërinë që duam dhe për atë që duam për njerëzit e këtij vendi. Nuk besoj se opozita ka kredencialet për të dhënë opinione për repertorin e Teatrit apo për mënyrën se si duhet të zhvillohet një vepër nga pikëpamja arkitektonike apo urbanistike.
Rama e vendos si premisë këtë, por sa qëndron kjo premisë? Shqipërisë I DUHET ndoshta një Teatër Kombëtar, por nëse ky duhet të jetë apo jo I RI, për këtë mund të diskutohet. Sikurse mund të diskutohet edhe nëse Teatri i Ri do të duhet të ngrihet PIKËRISHT aty ku gjendet i vjetri. Deri dje Ministrja Kumbaro po ia mbushte mendjen publikut – dhe gati ia doli – për t’i shitur TURBINËN si alternativë!
Edhe sikur të ishte kështu, nuk është vetëm komuniteti “profesional” që e vendos këtë, sepse Teatri Kombëtar ekziston si institucion për publikun, jo për ata që punojnë aty. Nga ana tjetër, nuk më duket se kjo “tërësisht i dakordësuar” qëndron. Ka shumë qytetarë që nuk janë dakord.
Ky është thelbi i debatit. Jo nevoja për Teatër të Ri Kombëtar! Nëse pushteti ka nevojë ta japë truallin e selisë ekzistuese përkundrejt përfitimesh të ndryshme, kjo nuk ka lidhje me nevojën për Teatër të Ri; por me interesat ekonomike të palëve (të cilat nuk i paragjykoj, sepse nuk kam kompetencë). Ajo që haptazi nuk shkon në këtë mesele, është që një projekt i nxitur nga interesa ekonomike të kulluara të reklamohet dhe të shitet si projekt kulturor dhe të kërkojë për këtë ligj të posaçëm nga Parlamenti Aritmetik që ka sot Shqipëria.
Nëse ky është apo jo debat i kotë, këtë nuk e gjykon dot vetëm njëra palë e përfshirë. Dhe SIDOMOS, këtë debat as e ka filluar opozita dhe as e ka përvetësuar opozita. Ndoshta pushtetit i intereson që të përballet me opozitën, jo me shoqërinë civile; me pretekstin se shoqëria civile nuk ekziston. Por një institucion i shoqërisë civile mori formë dhe tani ekziston pikërisht nëpërmjet protestës kundër prishjes dhe Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit.
Aleanca gjithashtu dhe ndoshta më shumë po e çon përpara protestën e vet në emër të qytetarëve. Nuk besoj se Aleanca fiton gjë materiale ose financiare, duke mbrojtur një monument kulture. Mbi truallin e protestës qytetare nuk mund të ngresh dot kulla.
Kredencialet varen nga kualiteti i njerëzve që japin opinione – sepse këto opinione nuk jepen në grup, as duke nënshkruar peticione. Emra si Artan Fuga, Sesilia Plasari, Maks Velo, Elsa Demo, Aurel Plasari, Kastriot Çipi, Idlir Azizi, Robert Budina, Romeo Kodra besoj se i kanë të gjitha kredencialet për t’i dhënë qeverisë ujë në bisht të lugës, në lidhje me çështje të Teatrit (këta mund të mos flasin në emër të opozitës, por opozita mund t’i bëjë të vetat argumentet e tyre). Dhe sa për mënyrën si duhet të zhvillohet një vepër nga pikëpamja arkitektonike apo urbanistike, këtu gjithnjë duhen dëgjuar jo vetëm ekspertët e fushës dhe intelektualët publikë, por edhe PUBLIKU vetë. Në Perëndim, komunitetet e lagjeve nuk të lenë të bojatisësh as fasadat e ndërtesave, jo më kur është fjala për të ndërhyrë te një ndërtesë historike!
Kryeministri, që merret me plane dhe ide të mëdha, thotë se Teatrit s’do t’i preket asnjë m2 truall. Kryebashkiaku, që merret me zbatime dhe punë të vogla, thotë se s’do t’i preket asnjë cm2 truallit.
Pa t’u hedhim një sy fakteve njëherë:
Kompleksi “Skanderbeg” kishte afro 10 mijë m2 truall (shifrat janë të rrumbullakosura) dhe kompleksin e ndërtesës (sot teatro). Teatri Kombëtar (ish-kompleksi “Skanderbeg”) ka afro 5 mijë m2 truall dhe kompleksin e ndërtesës (dy teatrot).
Kot të pyes njëherë këtu tek ju, di gjë njeri vallë ku janë 5 mijë m2 e tjera të truallit të këtij kompleksi, pavarësisht si ka ndryshuar emërtim e destinacion ndër kohëra?
Shqupi ka qene nje tjeter godine publike ne Tirane qe nuk ishte as e amortizuar as me nevoje alarmante per riparime. Kjo godine qe thua ti, me vendim te qeverise ju hoq qeverise ( publikut) dhe ju dha pd-se, sepse godines se pd-se i doli pronari (pronarja me sakte…).
Shoqeria civile edhe atehere shume donte te protestonte, por dicka do kete ngjare dhe nuk u ndjene shume ata, as me demostrata as me lista as me investigime.
Nuk mbaj mend as analiza psikanalitike per ministrin e linjes qe e dha si t’a kishte te babajt!
Ne defterin e pronave publike pra me nje gome te vockel u shua zeri SHQUP dhe nuk u zevendesua me, fjala vjen, me nje godine tjeter te re apo me dicka te perafert.
Po edhe ndonje dem i madh nuk u be!
As pati njeri kohe te pyeste te germonte te shkonte dicka ne rrjedhen e “procesit te rregullt ligjor” per ata qe kane qejf termat anglisht.
Megjithate ne vertet humbem nje godine si publik por fituam nje idiome.
Per dashnoret e publikes mund te jete nje humbje por per dashnoret e gjuhes shqipe mund edhe te jete fituar dicka!
Unë kujtoja se PD-së i ish dhënë ndërtesa, jo trualli. Por nuk është se i kam kushtuar vëmendje kësaj pune. Tani ti thua që ai truall nuk është më pronë publike? Që po të dojë PD-ja e kthen në stadium lojërash me dorë, ose ia jep kompanisë Fusha për të ndërtuar atje kulla? Ose e shpon për të kërkuar naftë?
Përndryshe, partitë politike kanë të drejtë të kenë selitë e tyre, apo jo? Ajo godinë, SHQUP-i, ka qenë po aq monumentale sa edhe hotel “Majmuni” (“Arbana” a “Arbëria”, a si i thoshin; përballë Ministrisë së Jashtme). Nuk kish gjë historike për t’u ruajtur.
Ti thua: “iu hoq publikut”. Cilit publik? Mos vallë iu dha ndonjë privati për të fituar para? Apo iu ndërrua destinacioni? Se si SHQUP nuk vazhdonte dot; edhe sikur tërë ushtria shqiptare ekzistuese të futej atje sot, me gjithë pajimet e NATO-s dhe nëndetësen 105 të lyer me varak, prapë nuk do të mbushej.
Dhe unë nuk besoj se për një ndërtesë që i kalon një partie politike mund të thuhet se “e humbëm si publik”. Tirana ka humbur shumë gjëra, duke filluar nga kinematë (17 nëntori, Partizani, Republika); por SHQUP-i sikur nuk futet dot në këtë kategori; aq më tepër që nuk ka qenë ndërtesë publike deri në 1990-ën.
Une nuk do shkoj a aq larg sa ta krahasoja shqupin me arbanen megjithese jam i sigurte qe ka njerez te cilet kane pasur experienca po aq te paharrueshme tek arbana sa edhe te tjete tek teatri kombetar, merr vesht…)
Megjithate ceshtja, per mua qe jam indiferent per godinen e teatrit brenda kufinjve te sigurise per koken, me bezdis jashte mase stili me te cilin po kundershtohet prishja e tij. Njesoj si ne rastin e atij palo park per femije tek liqeni ku presidenti i republikes kerkoi hetim nderkombetar per ate te tiranes se po prishej mjedisi dhe ambjetalistet tane e humben krejt sensin e mases persa i perket reagimit dhe perkimit te retorikes me grupin, sipas mendimit tim, me destruktiv ne historine e atij vendi – pd.
Ai thote arkitekti danez eshte non grata ne shqiperi, shoqeria civile e vete-emeruar nuk shikon problem me kete, te pakten jo aq shume sa te prononcohet.
Ky lloj aciditeti qe e le shoqerine civile indiferent, si edhe raste te tjera me bejne mua qe ti shikoj keta te fundit me shume dyshim dhe konkluzionet ti nxjerr ashtu si ma pret mua kjo e imja.
Besoj se ju duhet ta konsideroni legjitime edhe egzistencen e nje grupi qe nuk ka ndonje interes per mbajtjen apo prishjen e teatrit por shikojne me shume dyshim motivet e atyre qe e mbrojne godinen egzistuese dhe jo me shume dyshim planin per ta prishur dhe per te ndertuar nje te ri “me perqindje”.
Ca ketu mund ta davarisin egzistencen e ketij grupi me nje te qeshur, ca te tjere (me me pak edukate familjare do shtoja) me gjuhe pak te forte per dy te panjohur) por une, me kete mendjen time te varfer, prape them se ne jemi shumica ne kete mesele.
Kut per ta matur, mbase nuk ka per momentin, por ne paste, do dale ne drite heret a vone.
Erion Veliaj te Vizion Plus:
Pak si ashpër, apo jo?