Lajmi merr dhenë: xhudistja kampione Majlinda Kelmendi njofton botën mbarë, nëpërmjet llogarisë së saj në Facebook, se i kanë kërkuar të humbë një ndeshje ndaj një kundërshtareje serbe.

Kjo humbje do të (lejohet të) ndodhë vetëm që disa zyrtarë të lartë të Prishtinës të shpëtojnë nga krimet e bëra, thotë ajo. Prandaj edhe kërkon ndihmën dhe këshillat e dashamirësve të vet, si të veprojë; madje premton se do të vendosë në bazë të komenteve të tyre.

E gjithë kjo shoqërohet me një fotografi të Kelmendit të përlotur.

Lajm i rëndë por edhe i rremë: burimet pranë sportistes së njohur e kanë përgënjeshtruar sakaq.

Megjithatë, disa sajte dhe portale shqip në Internet rendën që ta nxjerrin lajmin, por jo përgënjeshtrimin: mes tyre edhe 360 gradë.

Këtu ndoshta ka vend të pyesim se çfarë kërkojnë të arrijnë krijuesit e këtyre lajmeve të rreme – meqë nuk duket sikur bëhet fjalë për ndonjë shaka ose spoof, sa kohë që është falsifikuar deri edhe llogaria e xhudistes.

Disa elemente retorike të lajmit duhen pasur parasysh: që Kelmendi është vajzë, që është kosovare, që është kampione; por edhe që tani duhet të humbë, sepse këtë ia kërkojnë “zyrtarët e korruptuar”; pra gjunjëzimi i saj i detyruar, ose më rëndë akoma, dhunimi i saj në arenë, të ndërmjetësojë për ata pushtetarë në Kosovë që përndryshe do të dënoheshin. Pa përmendur konfliktin epik shqiptaro-serb, këtë herë i mishëruar në një ndeshje të xhudos, por edhe konfliktin midis qingjit Majlinda dhe ujqërve që po gatiten ta shqyejnë më katërsh, që nga mjegulla; dhe më në fund poshtërimin e atyre pak kampionëve me të cilët mund të mburremi lirisht. Pa përmendur as edhe hollësinë – përndryshe të meritueshme – që humbja e Kosovës ndaj Serbisë “është kurdisur”, si edhe herë të tjera, si gjithnjë, falë një marrëveshjeje të fshehtë, ose një tradhtie aq emblematike të krerëve.

Fotografia e vajzës së përlotur, që ilustron lajmin anembanë, e thekson edhe më motivin e vajzës së re që sakrifikohet, për t’u shpëtuar kokat të ligjve.

Për të shkuar edhe më thellë: motivin e së ardhmes së Kosovës, që sakrifikohet me dredhi, për t’u shpëtuar kokat drejtuesve të saj të korruptuar.

Atëherë shohim si ky lajm i rremë në të vërtetë rimerr një temë mitologjike universale – dhe e bën këtë për ta ushqyer zemëratën e një lexuesi të caktuar, i cili mbi këtë zemëratë konstituohet.

E kam fjalën për atë që në anglisht i thonë outrage, dhe që i mban me karburant rrjetet sociale.

Konsumatorët e këtyre rrëfimeve kanë nevojë për to, ose për efektet e tyre emocionale, njëlloj siç ka nevojë i adiktuari për pilulën, heroinomani për heroinën, alkoolisti për alkoolin. Madje jeta e tyre, si internautë, nuk mund të kuptohet pa komunikimin horizontal të zemëratës, amplifikimin e saj dhe ortekun e denoncimeve kundër botës. I share, therefore I am.

Zemërata mobilizon vëmendjen; pa çka se vëmendja e kësisoj e mobilizuar mund të shërbejë për të shitur një produkt, por jo për të nxitur veprim social. “Gjendje afektive e zhveshur nga fuqia për të vepruar”, e quan outrage-in filozofi gjerman Byung-Chul Han (In the Swarm: Digital Prospects).

Varësia nga doza e përditshme e zemëratës, dhe efekti i kësaj droge për të paralizuar veprimin social domethënës: ja një skicë model e aparatit produktiv të lajmeve të rreme të kësaj kategorie.

Këtu do të shtoja edhe një efekt të tretë: iluzionin se zemërata – outrage – përbën në mos veprim, së paku angazhim social të mirëfilltë; në kuptimin që të indinjuarit për poshtërimin primordial të vajzës-Kosovë, njëkohësisht përmbushin edhe detyrimin e tyre të përditshëm për patriotizëm dhe i shërbejnë “kombit.”

Përveç kënaqësisë fizike dhe psikike, kjo lloj droge garanton edhe kënaqësinë morale, ose vetëdijen e kujt po i del zot atdheut mu kur ky ka nevojë.

Dhe nëse është kështu, suksesi i lajmit të rremë për Majlindën të sugjeron se tregu për lajme të tilla është gjithnjë treg mallrash të përdorura; ose i ndjenjave që nuk destinohen për t’u provuar, por për t’u riprovuar.

Në tezgat e këtij tregu reklamohet, ofrohet dhe shitet virtyti i bindjes për të ecur përpara, teksa në jetën tënde si blerës dhe konsumator dhe internaut nuk ndryshon asgjë.

Prandaj edhe portalet gjithnjë i mirëpresin këto lajme; sepse ndryshe nga lajmet që mund të prodhojë realiteti, të parat e kanë efektin jo vetëm të garantuar, por edhe të mirënjohur. Portalet veprojnë si drug dealers, që i shërbejnë besnikërisht një klientele të caktuar: nuk shpërndajnë lajme, por garantojnë reagime.

Në cirkuite të tilla, lajmi ofrohet dhe konsumohet si të ishte fiction, prandaj duhet shoqëruar me atë shënimin e mirënjohur, se çdo referim ndaj ngjarjeve ose personave realë është krejtësisht i rastit.

Tek e fundit, që pasi mass mediat tradicionale e shndërruan informacionin në argëtim (entertainment), atëherë lidhjet e këtij informacioni me realitetin dhe të vërtetën veç do ta pengonin komunikimin.

Brenda kësaj logjike, deri edhe përgënjeshtrimi bëhet sakaq pjesë e mitologjisë së përgjithshme, madje duke u synuar që prej autorëve të lajmit fillestar: sepse a nuk do të ishte falsifikimi i adresës së Kelmendit dhe përgojimi i saj po aq provë – simbolike – e dhunimit të vajzës Kosovë?

Zemëratën për komplotin serbo-korruptiv e pason zemërata për komplotin rreth këtij komploti.

Rëndësi ka që vetëm heshtja të mos dëgjohet.

(c) 2018, Peizazhe të fjalës