Vallë ka ardhur koha për ta quajtur si të dështuar eksperimentin demokratik në Shqipëri?
Të paktë janë ata që do t’i përgjigjen në mënyrë pohuese kësaj pyetjeje. E megjithatë, po këta njerëz, nuk po i vënë dot fre ngazëllimit të tyre ndaj heqjes së imunitetit për parlamentarët dhe figurat e tjera institucionale në Shqipëri.
Imuniteti është privilegj thelbësor i një kategorie pushtetarësh, brenda një sistemi demokratik. Në mënyrë të veçantë, ai garanton qetësinë dhe pavarësinë e Parlamentit, ose atij institucioni të përftuar me votën e lirë, që përfaqëson popullin.
Nga ana tjetër, argumentet që janë sjellë në favor të heqjes së imunitetit kanë natyrë populiste dhe, për mua, fashiste; meqë shfrytëzojnë korrupsionin e frikshëm që ka kapluar të zgjedhurit në këtë Republikë, për të arsyetuar se ky korrupsion është efekt i drejtpërdrejtë i papërgjegjshmërisë së këtyre të zgjedhurve para Ligjit.
Në të vërtetë, Kushtetuta e Republikës e përcakton qartë procedurën që duhet ndjekur, në rast se një zyrtar i mbrojtur me imunitet dyshohet se ka kryer një krim (Veçanërisht, Neni 73.2: Deputeti nuk mund të ndiqet penalisht pa autorizimin e Kuvendit. Autorizimi kërkohet edhe në rastin kur ai do të arrestohet).
Të thonë: këta njerëz po i pijnë gjakun popullit; dhe kushdo që ngrihet kundër tyre, për t’i ndalur në këtë gjakpirje, përplaset pas një muri të gurtë: garancisë që u jep atyre imuniteti.
Mund të jetë kështu. Madje ka shumë të ngjarë të jetë kështu. Por, nëse e vetmja mënyrë për ta ndalur këtë maskarallëk, është heqja e imunitetit, atëherë le të pranojmë më mirë se demokracia parlamentare në Shqipëri nuk funksionon dot; dhe se duhet zëvendësuar me një sistem legjitimist, ose një diktaturë të ekzekutivit në bashkëpunim me gjyqësorin.
Le ta pranojmë këtë; tek e fundit, shqiptarët janë mësuar me diktatura, sikurse janë mësuar me pushtetin që u rëndon si çizme në zverk, në vend që të burojë prej tyre, si në demokracinë standard.
E vërteta është se demokracia parlamentare, në thelbin e vet, nuk mund të funksionojë vetëm sipas parimeve të sanksionuara në Kushtetutë; ajo ka nevojë edhe për virtytin, e zgjedhësve dhe të zgjedhurve; dhe virtytin nuk e sanksionon dot me Kushtetutë.
Virtytin një shoqëri ose e ka – dhe atëherë e meriton demokracinë; ose nuk e ka – dhe atëherë demokracinë nuk e meriton dhe nuk mund ta mbajë. Nëse një popull nuk arrin të nxjerrë nga gjiri i vet një grusht burrash dhe grash të virtytshme, që ta përfaqësojnë, atëherë këtij populli nuk i bën punë demokracia, si sistem politik.
Europa, Amerika, ambasadorët, ndërkombëtarët, të huajt që venë e vinë dhe llahtarisen me dorën e rëndë, me të cilën vidhet në Shqipëri, përfytyrojnë masa të çuditshme, si kjo e heqjes së imunitetit, e cila do ta përçudnonte sistemin deri në atë shkallë, sa ta zëvendësonte Parlamentin me një teatër kukullash.
Do të më thonë: por teatër kukullash është edhe tani; dhe, të paktën, me heqjen e imunitetit, do të ulet numri i atyre që vjedhin.
E vërteta është se shumë prej atyre që mbrohen nga garancitë që të jep imuniteti, e kanë përdorur këtë mbrojtje për gjithfarë hajnish.
Dhe këtu vijmë sërish te virtyti, ose shkëlqimi moral, i cili shfaqet në plotësinë e vet tek individi i lirë.
Imuniteti synon t’u japë liri maksimale përfaqësuesve të popullit; por se çfarë mund të bëjnë këta me lirinë që kësisoj u garantohet, kjo nuk varet nga Kushtetuta, as nga ndërkombëtarët.
Ata që vrapojnë të indinjohen sot me korrupsionin, vjedhjet dhe zaptimet e papërmbajtshme, janë të njëjtët që u kanë dhënë këtyre kusarëve në dorë çelësat e pushtetit, duke i sjellë në pushtet me votën e tyre.
Një gjë është e sigurt: edhe sikur të duhet hequr vërtet imuniteti, dhe të shpallet demokracia në Shqipëri si e dështuar, këtë nuk mund ta bëjë kurrë ky Parlament; dhe veçanërisht pas mënyrës brutale si u zgjodh Presidenti i Republikës.
Ndërkombëtarët dhe ambasadorët, që po kërkojnë me zell heqjen e imunitetit, ndoshta do të bënin më mirë të kërkonin shpërndarjen e Parlamentit.
Te me fale autori por nuk e mbaj dot te qeshuren. Nuk ma merrte mendja kurre qe opozita te tmerrohej kaq shume nga heqja dhe kufizimi i imuniteteve sa ka shkaktuar ethe te forta edhe tek dashamiresit e saj ne Amerike. Ne fakt, ajo qe duhet te mbronte imunitetet eshte qeveria, jo opozita po ne Shqiperi si shpesh here xhanem gjerat jane permbys por tek e fundit tregon se kush eshte opozita shqiptare ne te vertete.
Sistemi apo rendi politik qe te arrije standardet qe duam ose te demokracive qe merren si shembull, sipas Fukuyames kerkon tri gjera: Nje shtet te forte, sundimin e ligjit dhe llogaridhenia apo pergjegjesia e qeverise perpara njerezve. Nese njera nga keto shkon shtrember duke qene me shume apo me pak se sa duhet, edhe rendi politik (political order) do jete me probleme. Ketu nuk hyn fare ne diskutim virtyti, nuk po zgjedhim mister e miss te ndershmin/en se nuk e bejme dot kete, nuk kemi instrumenta te shikojme zemrat e njerezve, por duhet ngritur sistemi qe i ben drejtuesit te rrine ne hullite e ligjit dhe te mos bien ne llumin e korrupsionit, vjedhjeve, abuzimit etj. Heqja dhe kufizimi i imuniteteve shkon ne kete drejtim. Deputeti nuk do guxoje me te godase nje gazetar ne kafene (rasti i Tom Doshit http://www.mjaft.org/news_al.php?faqe=news&newsid=1355) apo edhe te pastroje para (perseri rasti i Doshit) dhe te beje korrupsion, kontrabande, evazion, allishverishe (rastet e te tjereve) pasi nuk hetohet dot se ka imunitet dhe perpara se prokuroria te beje ndonje levizje kerkohet miratimi i Kuvendit dhe prokuroria jone nuk e ka bere qejfin qeder asnjehere se kerkon guxim te shkosh dhe te perballesh me vullnetin politik te nje pale ne parlament. Kur deputeti per nje sere veprash te caktuara qe parashikon drafti te mos kete me imunitet edhe organet e hetimit do veprojne me shpejt dhe do vene shkelesit e ligjit para drejtesise. Nuk ka pse te kete mos barazi para ligjit per vepra te tilla ndermjet nje deputeti, ministri, kryeministri dhe nje qytetari. Sigurisht drafti parashikon qe nese hetimi qe behet per nje deputet pengon punen e kuvendit, pra po themi behet per arsye politike, Kuvendi merr vendim qe te ja ktheje imunitetin deputetit te caktuar. E njejta gje vlen edhe per prokuroret e gjyqtaret, por ketyre nuk ju hiqet krejt por ju kufizohet. Sot kemi anetare te KLD-se me akuza per lidhje me bandat, prokurore me akuza per korrupsion e gjyqtare me te njejtat probleme, por jane te paprekshem sepse gezojne imunitet qe realisht keta i ka nxjerre jashte cdolloj llogaridhenie perpara publikut.
Jemi perpara nje reforme qe con ne ndertimin e shtetit dhe si gjithmone opozita nen drejtimin e Rames ka qene ne anen e kundert. Sic thote edhe Ngjela sot/dje te Panorama, Berisha i ka trembur keq me imunitetin derezezet e PS. Ne PS jane nje grumbull deputetesh qe kane probleme me menyren se si kane vene pasuri, se cfare kane bere ne ta kaluaren apo bejne tani keshtu qe heqja e imunitetit per ta eshte firmosje e denimit te tyre. Arsye tjeter eshte qe Rama edhe kete here po mundohet me cka ne dore per te bllokuar marrjen e statusit kandidat per ne BE gje qe do te thote edhe nje deshtim i sigurte ne zgjedhje.
Per te mos u zgjatur, dikur Berlusconi kerkonte te miratonte nje ligj qe kryeministri sa ishte ne detyre te mos hetohej per asgje, se sipas tij kjo i behej per te penguar punen e tij dhe per arsye politike nga prokuroret dhe gjyqtaret komuniste e bile dhe te cmendur. Nuk ma merr mendja qe autori i ketyre rradheve te kete qene dakort me te.
Imuniteti nuk është shpikur, as është eksperimentuar për herë të parë në Shqipëri. Përkundrazi, do të dëshiroja të dëgjoja për ndonjë vend demokratik, ku është hequr imuniteti kështu siç po duan ta heqin në Shqipëri.
Gjithcka po behet faqe gjithe botes, pra transparence maksimale, me konsultime dhe me proceduren perkatese kushtetuese. Ligjet nderrohen, permiresohen, abrogohen etj. edhe ne vendet me tradite demokratike, aq me shume vlen kjo per Shqiperine me demokraci te re dhe me pervoje institucionesh demokratike te paket. Privilegjet e anetareve te parlamentit jane vendosur per te ruajtur anetarin e parlamentit ne punen e tij parlamentare nga monarku (atehere kur ky bente namet) apo edhe qeveria. Kjo ashtu sic i kane demokracite e konsoliduara nuk preket. Deputeti flet e debaton dhe mban cilin qendrim te doje pa asnje pasoje ligjore pasi mbrohet ne kete, por per nje numer te caktuar veprash penale, ai eshte pa kete privilegj dhe i barabarte me qytetaret e tjere. Deri tani imuniteti ka qene ne vullnetin e shumices parlamentare. Berisha e PD-ja, qe ne opozite premtuan se imuniteti ne cdo rast qe do kerkohej nga prokuroria (edhe me akuza te stisura apo qe nuk qendrojne dhe akuza me prapavije politike) do te hiqej per cilindo deputet. Puna eshte qe kjo duhet te ndryshoje. Nuk kemi pse e leme ne vullnetin e mazhorances, por te ligjit. P.sh. kemi rastin Meta, te shpallur te pafajshem nga vete Rama me takimin ne erresire me te dhe planet (qe mbeten vetem enderra te Rames) qeveritare me Meten, nese do te kishim nje koalicion te ketyre dyve, Rama nga ato qe thote e ben tani eshte e sigurte qe nuk do ishte per heqjen e imunitetit te Metes. Videoja eshte e prekur, denocuesi i tij eshte nje hajdut ordiner qe kerkon te perlyeje cilindo keshtu qe Rama shume mire mund te urdheronte deputetet e tij te mbanin me imunitet Meten dhe prokuroria te mbeste me gisht ne goje. Po mendoni Tom Doshet, Fidel Yllet, e te tjere “sipermarres” te Rames. Me ligjin e ri, dmth. me ndryshimet kushtetuese nese prokuroria kerkon te ndjeke penalisht Tom Doshin nuk ka pse vjen ne parlament dhe ta shnderroje kete gje ne nje perplasje politike ku mund te luhet edhe me aleanca fluide etj. por e procedon penalisht dhe heton direkt. Pse qenka e keqe kjo?
Duke iu referuar edhe disa vërejtjeve të Kapedanit dhe të Forma Mentis, për traditën kushtetuese dhe politike në Shqipëri, po vërej se ne vijmë nga një traditë ku pushteti ka qenë gjithnjë i përqendruar në duar të një njeriu të vetëm: qoftë ky Ahmet Zogu, Enver Hoxha, ose Sali Berisha sot; një traditë e cila është e vetmja që u vjen natyrshëm shqiptarëve, meqë pasqyron në strukturë dhe në funksionim modelin patriarkal të familjes.
Përkundrazi, sistemi që bazohet në Kushtetutën e sotme është republikan, demokratik dhe pluralist, i mbështetur në ndarjen e pushteteve dhe në balancën mes tyre. Ky sistem është artificial, është marrë nga jashtë, është transplantuar si një organ i huaj në trupin e kulturës politike shqiptare, dhe kërkon mirëmbajtje të madhe që të mbijetojë. Imuniteti i parlamentarëve dhe krerëve të disa institucioneve është një nga mënyrat si mund të mirëmbahet sistemi; përndryshe, ai do t’i dorëzohet tundimit të Berishës, për të përqendruar gjithçka në duart e veta (dhe të ekzekutivit).
Kjo nuk duhet shpjeguar aq si ndonjë lloj devijimi i Berishës vetë njeri dhe politikan, se si rrjedhojë e interpretimit që i bëjmë ne sistemit, duke ia përshtatur mendësisë sonë mbizotëruese patriarkale, prepotente dhe katundare.
Nga ana tjetër, unë nuk kam ndonjë iluzion se shumë nga deputetët që gjenden sot në Parlament nuk e meritojnë atë privilegj; por, unë gjithashtu mendoj, se masa për heqjen e imunitetit nuk synon aspak të ndëshkojë korrupsionin, sikurse na thuhet; por vetëm kërkon të disiplinojë pushtetet, duke shmangur pluralizmin. E shoh si një tjetër grusht shteti të bardhë (golpe bianco); por ndoshta do t’u shërbejë palëve për të kuptuar herët a vonë se Kushtetuta, si dokument, është një e tërë dhe organike, që nuk mund të arnohet as të korrigjohet duke ia ndryshuar pjesët e veta kryesore.
Në fakt, imuniteti është një mënyrë për të mbrojtur përfaqësuesit e popullit, në Kuvend, nga kërcënimet prej ekzekutivit, ose ndonjë force tjetër të dalë nga kontrolli; jo për të mbrojtur pikërisht këta përfaqësues që janë sot, në këtë Kuvend, nga kërcënimet e këtij ekzekutivi. Kushtetuta nuk është si rregullorja e Rojeve të Gardës; por një dokument themeltar, që i prodhon dhe i riprodhon institucionet, ose kodi gjenetik i shtetit. Duke futur mutacione aty, nuk kemi të drejtë të habitemi, kur nesër të na dalë përpara Leviatani.
a ku dolem prape tek Fukuyama qe nuk e pelqen FM qe ben propagande kafeneje fshati. Tradita, institucionet informale e te tjera kane peshen e tyre te madhe ne sistemin politik per mire ose keq por ky eshte muhabet i gjate. Shqiperia nuk ka qene kurre me pare me demokratike se sot. Ndryshe kur arrestohej dikur lideri i opozites dhe vriteshin deputetet e saj rrugeve dhe gjykata kushtetuese nderronte mandatet e deputeteve apo prokuroria bente hetime politike, sot institucionet jane te pavaruara dhe as qe mendohet nje veprim i viteve te erreta te PS. Per ta kundershtuar argumentin tend dhe te FM po them vetem kaq: edhe sot imunitetin e kontrollon mazhoranca. Po te doje mazhoranca ta heq dhe ta ven ne vend. Keshtu qe a nuk eshte me mire qe kete pune t’ia leme ligjit?
Edhe Ali Baba njefare demokracie ne shperndarjen e plackes e kishte me te 40-et, se perndryshe nuk i shkonin nga pas ata. Tani qe Rama e pranoi (si perhere xhanem) heqjen e imunitetit, si thua ti, kaloi ne anen e ndertimit te shtetit? Imuniteti duhet hequr edhe se keshtu kontrollohet me mire lista e deputeteve te ardhshem te PS-se, topitet opozitarizmi parlamentar, se ate te rruges Saliu e njeh mire, se me eren e baltes dhe te percmimit hyri ne politike. Plus edhe i interesojne levizjet extra-institucionale ngaqe ka argumente per propagande. Dhe ai qe arrestonte liderin e opozites, sot eshte ne aleance me ish-te arrestuarin. Sikunder po ai tjetri qe vuri standardin e arrestimit te liderit te opozites, sot e gjithe diten eshte mik me te. Sot institucionet nuk ka sesi te jene te pavaruara, se te tilla nuk ka fare. Ketu e kam fjalen edhe per institucionin qendror te demokracise, opoziten, e cila eshte aty per te negociuar pjesen e vet, asgje me shume. Ne fund jo me kot ceshtja e imunitetit po behet aktuale dhe po kerkohet me urgjence 22 vjet pas renies se Diktatures. Cikli i shantazhimit me dosjet e Sigurimit perfundoi-tani edhe Artan Hoxha, alter egoja e te cilit je ne komentet qe sjell ketu, ka dale e po kerkon dosjen e vet nga SHISH-i. C’te bejme tani qe fantazma e Sigurimit nuk na ben me pune? Fantazmat ushqehen nga memoria e te gjalleve; perndryshe nje perralle nuk tremb me asnje kalama.
E thjeshte fare; heqim imunitetin dhe ne krye te institucioneve do katapultohen perhere anonime dhe pa integritet. Proces i holle ne ushtrimin e kontrollit, vetem se si shume bizantin. Edhe njehere ky degradim bart me vete krizen thelbesore te sistemit, qe serish do manifestohet tek opozita. Kesaj qurreje parlamentare, qe i lidh duart qellimisht vetes, do i duhet neser te rithemeloje ekzistencen permes inksenimit te ndonje ngjarjeje, akti apo procesi qe sigurisht sfidon kete legalizim te perbashket te se keqes. Dhe si perhere ne vend qe te flitet per arsyet e rreshkitjes ne terrenin e dhunes do rrefehet beteja imagjinare e mbrojtjes se institucioneve, do kendohet rapsodia e radhes. Deri sa te vije edhe njehere radha qe premtimi i kryeministrit per te shkulur dhemballet e korrupsionit, ti hape udhe comanges qe i ciflos kupat e gjurit te kembeve qe mbajne ne kembe kete sistem. Pa revolucion; ashtu me djallezine dhe ligesine si vetedije veprimi ndaj pushtetit, me mosbesimin dhe hipokrizine si atu te shtetasit te mire, me rrenjosjen e ligjit te xhungles ne zemer te asaj qe te gjithe e therrasin demokraci. Shkurt, me kriminalizimin moral dhe final te raportit individ-shtet deri sa edhe ai qe ben punen e shtetit te nise e te ndihet vetem nje individ, te cilit i duhet te mbijetoje, te ushqeje kalamajte dhe shohe punen e vet se asgjeje nuk i dihet. Me te mberritur ketu, ndergjegja sociale do pranoje cdo gje dhe mandej edhe per bandat qe qeverisin nuk ka per te patur me gje te sigurt. Leva e Arkimedit ne kete proces eshte padyshim mbjellja e nje injorance qe ndoshta per here te pare ne Histori njihet edhe me diplome. Une per vete jam optimist.
Pikerisht. Ka qe ne 2007, qe kur Berisha dhe Rama rane dakort ta pershtasnin tekstin themelor, per te cilin nuk dhane asnje kontribut per ta perpunuar e per t’i dhene dinjitetin qe i njeh e gjithe bota perendimore e kostitucionalizuar, qe dokumenti ne fjale vetem banalizohet nga nderhyrjet e njepasnjeshme, pa vizion, e ne sherbim te nje interesi te ngushte partiak (as politik jo). Kane dashur, e Berisha ne kete kuptim eshte kampion, vetem ta shnderrojne Kushtetuten ne nje kostum personal, ne nje ombrelle te veten, per ata vete e per mbeshtetesit e tyre te ngushte. Kane nderhyre me KQZ-ne, kane nderhyre me Presidentin, kane blinduar nje Kryeminister qe vetem i dobet nuk ka qene dot, sidomos pas 2005, kane nderhyre me sistemin zgjedhor bipartizan duke perjashtuar cdo alternative tjeter politike per ndryshim ne kete gjol te madh me stanjacion te konsoliduar. Tani i ka ardhur rradha imuniteteve. Berisha kete kerkonte qe ne ’94 me Kushtetuten e bere ne muret e kulles se vet. Kete kerkoi ne ’98 kur e braktisi projektin gjithperfshires te Kushtetutes, qe e perseris erdhi nga nje eksperience e shenuar me gjak, andaj shume e qarte per ate c’ka nuk duhej te perseritej me (perqendrimi i pushtetit, persekutimi i opozites aq me keq ne menyre te njeanshme, kontrolli patriarkal i institucioneve,etj.). Kushtetutat qe vijne si pasoje e ndryshimeve te medha kane arsyet e tyre, te cilat kushtetute – beresit i njohin mire, po aq sa populli qe i ratifikon me referendum.
E megjithate sot kane marre persiper ta bejne si syte e tyre, e po ia dalin per bukuri.
Do te mjaftonin vetem statistikat e nderhyrjeve ne kaq pak kohe e kaq degraduese ne tekstin themelor, nga perfaqesues teresisht te padenje per ta prekur e per t’i dale zot, per te qene ne parim kunder nderhyrjes se rradhes per imunitetet. Lere pastaj nese i hyn analizes se praktikes institucionale e perspektivave. Vetem per degradimin dhe banalizimin qe peson teksti, do duhej te ishim shume me te kujdesshem me sugjerimin “integrues ne BE” te rradhes.
Sugjerimet e BE jane dhene ne nje kontekst rajonal, per nje grup shtetesh te Europes qendrore-lindore, meqe korrupsioni ka kapur majat e shteteve ne fjale. Te thone “edhe ne i kemi hequr”, por kush jane keta ne? Sa Berishe e sa Rame qeverisin krimin e luajne teater opozitar neper keto shtete modele referimi?
Dua te sjell nje fragment nga ndryshimet e sugjeruara tout court nga ekspertet per rajonin (a thua se te gjitha shtetet e rajonit jane shtete siameze, te lidhura per jete a vdekje bashke, e jo me nje jete e karakteristika te vetat): nese korrupsioni galopant lidhet kryesisht (edhe pse jo ekskluzivisht) me politiken, pse duhej sugjeruar heqja e imunitetit edhe per gjyqtaret e larte, dhe specifikisht ata kushtetues (po le jashte qellimisht gjyqesorin e zakonshem)? Pse duhej qe neni aktual (126 i kusht.) qe kerkon pelqimin e Gjykates Kushtetuese per ndjekjen penale te anetareve te saj te amendohet ne favor te Kuvendit? Qe kur Kuvendi i paske bere vend e nder vetes me trajtimin e imuniteteve, qe tani u dashka t’i besojme edhe gjyqtaret kushtetues? E pikerisht ate trupe (kushtetuesit) qe akoma mbeten jashte te ashtuquajturit “tzunami” te korrupsionit politik?
xhaxha po ky Rama na merziti me “grushte shteti”, here te zi si me njezetenje janar e here te bardhe sic thua ti vete. Tani, per koherence pse nuk e ben edhe ate “pjestar” te fashizmit te Berishes?
http://www.shqiptarja.com/home/1/imuniteti-arrihet-konsensus-pd-pranon-propozimet-e-ps-105797.html
MB ti do kishe patur te drejte deri diku nga 2007-2008-a se me tutje u pa qe sic thote populli nje cope molle e ndare pergjysem jane politikanet e sotem. Duart e pastra u shnderruan ne duar te medha. Nuk vlejne me argumentet “sic i benin punet socialistet” se sic e tha Theollogos kane kater vjet qe po ha ne te njejtin cair. TI permend kriminelin Doshi, por le jashte nje tjeter Sterkajn i cili nuk eshte me pak kriminel e as me pak hajdut zgjedhor. Eshte ne radhet e Rames por e zgjodhi PD-ja apo jo? Molla e famshme e ndare me dysh. Apo kur vjen puna per te perdorur kriminelet per pushtet nuk quhet?
Sa per ate videon, Prifti eshte nje mashtrues ordiner, dhe pikerisht per kete video ka besueshmeri te plote.Ta tha edhe FBi-ja dhe nuk nderon askend marrja ne mbrojtje e nje dore te pergjakur si Ilir Meta. Rama eshte i gatshem te haje ngjala pa fund, sepse ai nuk ka moral me te shendoshe, por kjo nuk justifikon “ate qe e vodhi”. Hajduti njezet perqindsh eshte Meta dhe rrjedhimisht edhe Berisha qe i dha licensen dhe me pas i del ne mbrojtje. Te tjerat jane propagande vulgare ose “limonata” sic ka qejf ti quaje Berisha.
Bulkthi, unë nuk e di se çfarë pikërisht ka thënë Rama dhe kam kohë që s’kam folur me të. Sa për fashizmin, ai nuk është i Berishës; përkundrazi, Berisha që kërkon të heqë imunitetet është i fashizmit. Këto gjëra janë më të mëdha se Rama dhe Berisha – sa më shpejt që ta kuptojmë këtë, aq më mirë.
Ta kish dashur aq shume luften kunder korrupsionit Berisha, i kishte dhene dum me kohe. Kishte 8 vjet ne dispozicion per te mos vjedhur, vrare e prere pa kriter. Numrat i ka, le ta tregoje me fakte qe e do demokracine dhe tempullin e saj (kjo per te lumturuar ata si puna jote, se per ata si puna ime Berisha eshte i destinuar te jete faqe e zeze e ne cepat e historise, e s’ka levizje qe ta shpelaje me).
Me pelqeu ai kriteri qe ke vendosur ti me menien tate qe Prokuroria duhet te kete per te kerkuar heqjen e imunitetit: guximi. Dmth ligjin e drejtesine e keni varros me kohe. Po na flisni si i forti te fortit. E c’te pritet prej jush tha.
E fundit: Fukujamen kane turp ta citojne edhe burra me te mire se ti, pas asaj qe shkroi mbi fundin e historise. Si Berisha: i genjente mendia se me te fillonte e mbaronte historia.
Kjo puna e ligjeve ne shqiperi eshte bere lemsh. Une arrij ta vizualizoj sikur dikush qe gjendet ne nje qeli ne mes te detit, ku presioni i detit krijon te cara dhe i mjeri mundohet t’i mbuloje me c’te mund: i mbarojne leckat, duart, kembet dhe me goje mundohet t’i mbylle ato vrima, e ne fund mbytet gjithsesi.
Rrobaqepesit e parlamentit qepin ligjet ne masen e tyre. Te huajt mendojne see “one size fits all”. Kryerrobaqepesi i merr nje e nga nje ne zyre e i qep njerit pantallonat me te medha, kemishen me te vogel, e te gjithe jane te kenaqur qe kane ndonje rrobe te qepur nga “ai”, e te pakenaqur se nuk u rri mire, as ne sy te botes.
Keshtu eshte edhe kjo pune, mundohemi te arnojme ligjet, qe si ngrysen ne nje muaj, nuk gdhihen muajin tjeter – “punet e nates – tha”. Keto jane pune nate te nxituara e pamend rrobaqepesish te ndyre.
U perfol qe imuniteti mund te hiqet per gjyqtaret, sepse nuk perdoren provat e marra perpara akuzes apo miratimit nga KLD (e cila dekonspiron operacionet). U perfol qe imuniteti te hiqet per deputetet, se e perdorin per te ruajtur veten nga perndjekja gjyqesore.
Ne thelb pra eshte ceshtje procedurash ligjore. “Due process” e te tjera norma te rendesishme per “shtetin e se drejtes”, por qe kane rezultuar te jene topa per xhongleret e gjykatave dhe cdo parti ne pushtet.
atehere, cfare zgjidh heqja e imunitetit ne lidhje me drejtesine ne vend dhe me korrupsionin? Per kete duhet te jemi te qarte se cili eshte synimi yne ne te vertete?
Nuk e dime se cili eshte synimi yne. Une se paku nuk e di. Perflitet se qellimi eshte te luftohet korrupsioni; te tjere se duhet te marrim statusin etj. Por cili ka qene synim kur gjykatesit u veshen me imunitet. Cili eshte argumentimi kushtetues per kete? Te gjithe nxitohemi te sillemi sipas faktit te tanishem, e harrojme se cili ka qene synimi fillestar per kete gjendje juridike. Une mund vetem te supozoje se cila ka qene arsyeja e veshjes me imunitet te gjyqesorit: nisur nga e kaluara jone didaktoriale, imuniteti ishte i rendesishem per te ruajtur pavaresine nga politika te deputetetit dhe te gjykatesit.
Korrupsioni ka te beje pikerisht me procedurat e gjyqesore dhe te prokurorise, nderhyrjen e politikes etj. Imuniteti nuk ka qene problem per gjykimin e deputeteve, nuk eshte asgjekundi. Ok, t’i hiqet gjyqesorit, por cfare do te ndryshoje? Kryepokurorja doli e tha se gjykata sillet si korporate duke mbrojtur gjykatesit dhe prokuroret. Pra cfare do te zgjidhe heqja e imunitetit? Argumenti empirik nuk eshte bindes: Ilir Meta shpetoi, edhe pa imunitet.
Argumenti teorik i kundert eshte edhe me i frikshem. Frika ime eshte se do te kemi nje politizim te tejskajshem te gjykates (a mund te kete qene pikerisht kjo frika e themeluesve te kushtetutes?).
Eshte e veshtire te diskutohet ne parim per imunitetin. Eshte ceshtje qendrimesh. Por nuk duhet qe te nxitohemi nga gjendja e tanishme per te ndryshuar parimet kushtetuese. Ndoshta edhe po. Premisa e kushtetutes ka qene e kaluara jone didaktoriale. A perben kjo e kaluar nje argument te vlefshem? Po e tanishmja, do te hidhej dikush?
Kapedan, premisa e Kushtetutes tone ka qene e kaluara jone 7-vjecare post – diktatoriale pseudo – demokratike. Te kaluaren diktatoriale beme sikur e tretem me ligjin kushteues te ’91 dhe hyneret e zbatuesve te tij pergjate ’92-’97. Imunitetet kane nje histori te turpshme pergjate asaj kohe. Imunitetet jane mjete, me pro e kundra sa te duash. Linden ne ‘600 per te ruajtur monarket, e nderkohe doktrina pati gjithe kohen per te perpunuar pro-te dhe kundrat. Jane mjete po aq sa celulari. Me te mund te komunikosh me thirrje e sms, ose te godasesh tjetrin ne koke.
Imunitetet jane mjete ne duar te perdoruesit. Ka pasur arsye te mira pse ne Kushtetuten e 1998 u parashikuan, meqenese vihej nga nje eksperience qe nuk mund te anashkalohej, ajo e 1992-1997. Eksperience qe u shenjua nder te tjera edhe nga gjaku i derdhur. Ai i marsit ’97, fale urdhrave te firmosur qe ne janarin e ’97 per te perdorur arme kimike ndaj nje popullsie, asaj te Vlores qe ende nuk kish ngritur krye. Ne nje kohe qe Shqiperia kish firmsour konventa nderkombetare per mosperdorimin e ketyre armeve.
Eksperience e shenuar nga shkelje te te drejtave, dhunim te kujtdo i thoshte jo pushtetit, margjinalizim te opozites si ne diktature, kur kjo perbente armikun, dhe jo kundershtarin politik. Ne fakt, s’kishin nga te mesonin nje tjeter kulture demokratike. Erdhen me ate qe paten. Jane akoma aty me aq sa kane.
Imunitetet kishin dhe ende kane nje rol, por c’te besh me to kur ia besohen pseudo-institucioneve? Atyre qe sot identifikohen me emra personash te pervecem e aspak me praktiken institucionale, jashte cdo kuadri te marre borxh nga perendimi?
Imuniteti eshte debat i kote, pozite-opozite e kane imunitetin nga parimi ‘noli me tangere’, qe vjen si pasoje e rotacionit te pushtetit. Une s’te prek, se kam frike qe po e more ti neser, do ma besh njesoj.
Kjo shtrihet edhe neper gjykata e prokurori.
Normalisht debati per imunitetin behet ne terma te imunitetit ne vetvete, privilegj apo e drejte.
E majta ne pergjithesi mbron pozicionin e imunitetit si privilegj,qe bie ndesh me parimin, te gjithe jane te barabarte para ligjit.
E djathta ne pergjithesi e mbron imunitetin me arsye pragmatike dhe eshte ne shumicen e vendeve me e suksesshme.
Sala si gjithnje, edhe kesaj radhe. ia futi peshkun Rames, aq sa Rama perhere e me teper me kujton gjahtarin ne barsaleten banale me ariun; po me tre here, a behesh lesbik ?
Nuk arrij te kuptoj, si ka mundesi qe Rama ben politike kaq syleshe. I dha mundesine Berishes t’i beje moral politik ( se imuniteti eshte imoral ), te beje retorike integrimse, biles me perkrahjen e Arvizut, ne nje kohe qe Berishes nuk i leverdis fare te heqe imunitetin. Luajti bllofin dhe fitoi.
Keto ulerimat per diktature jane fare te kota, Berisha mori presidentin, do marre kryeprokurorin, KLD-ne e GJ.K, sepse Rama e miratoi kete gje ne ndryshimet kushtetuese te 2008-s.
Nuk ka faj fare populli (ndoshta i vetmi faj eshte se eshte sylesh e brohoret gjithçka ben Rama e Berisha), i gjithe faji eshte i sistemit 20 vjeçar, dmth atyre qe e ndertuan dhe qe e mbajne gjalle.
Berisha thjesht tregon qe eshte me i afte se Rama, brenda ketij sistemi te perbashket dhe aftesia nuk eshte krim.
Ky eshte sistem i bazuar ne frymen autoritare, perjetesine ne politike dhe friken ndaj referendumit.
Kushtetuta e 1998-s, u perpoq t’i vinte nje fre , frymes autoritare te sistemit (po legjitimoi perjetesine ne politike dhe friken ndaj referendumit/popullit), nderkaq sistemi e rregulloi vete kete ‘anomali’, duke prodhuar marreveshjen Rama – Berisha te 2008-s.
Berisha do behet gjithnje e me autoritar se ia lejon Kushtetuta, ashtu si Rama pas tij, nese Berisha ia lejon (gje fare e larget), e ne çdo rast nuk do kete demokraci pa nje Armagedon.
Por s’mund te kete Armagedon, pa patur te miren, mes dy te keqinjve, prandaj çdo gje qe do jete mes ketyre dy bishave do te jete zgjatje e vuatjeve dhe lengimit popullor.
Kryetarja e Parlamentit J. Topalli tha sot se “heqja e imunitetit më 6 gusht do të ishte një shans i rëndësishëm në afrimin e Shqipërisë me familjen europiane.”
Topalli edhe herë të tjera merr përsipër rolin e përçorit të grigjës shqiptare drejt vathës europiane, por si edhe më parë, i drejtohet publikut me djallëzi pedagogjike prej mësueseje të fillores.
Si Kryetare e Parlamentit, prej saj do të pritej – të paktën sa për sy e faqe – të ishte kundër ndryshimit të një norme kushtetuese që cënon privilegjet e parlamentarëve.
Detyra e saj nuk është të merret me afrimin e Shqipërisë me “familjen europiane”, por të administrojë punën e Kuvendit Popullor.
Dhe sa për “afrimin” e shumëpërfolur, nuk merret vesh si do të ndodhë ky, në rrethanat kur pikërisht familja europiane na e mësoi, ne shqiptarëve, si ta përfshijmë privilegjin e imunitetit në Kushtetutë; dhe kur, me sa di unë, asnjë vend i kësaj familjeje nuk ka eksperimentuar me heqjen e tij kështu si Shqipëria.