Diçka e shëmtuar paska ndodhur në emisionin televiziv “Opinion” të TV Klan-it, të drejtuar nga B. Fevziu.
Lexoj nga M. Nano, në Res Publica, se ky emision paska lejuar filmimin dhe regjistrimin audio të të ftuarve në emision gjatë intervaleve publicitare pa dijeninë e tyre; dhe për t’i transmetuar këto filmime pastaj në mënyrë përzgjedhëse.
Si edhe herë të tjera, një media shqiptare bën publike shkëmbime dhe biseda private të “mysafirëve”. Praktikat policore të përgjimit, survejimit dhe raportimit na jepen në ekran, të veshura rishtas, si shërbim informativ, ose qoftë edhe zbavitës vetëm.
Shkruan Nanoja:
Ata janë filmuar pa dijeninë e tyre, dhe kjo nuk është fare korrekte. Kjo është e para. Së dyti, janë filmuar në momente të shkujdesura, ndërkohë që bëjnë biseda me sho-shoqin, të cilat, në fakt, janë vijim i qëndrimeve të mbajtura dhe i përballjeve të bëra para kamerave, por me një qasje e gjuhë aspak televizive, dhe në këtë kuptim filmimi e transmetimi i atyre pamjeve është një pabesi në planin human. Së treti, sikur të mos ishte mjaft kjo, ato nuk janë pamje të plota. Nuk transmetohet gjithçka që është filmuar.
Nuk e kuptoj si do t’i shkojë dikush më në studio Fevziut, pas kësaj shkeljeje kaq brutale të të drejtave të privatësisë (për të cilat mbaj mend që përgjërohej e shkumonte në ekran pronari i Klanit, A. Frangaj, kur ishte fjala për filmimet e fshehta të ish-ministrit Y. Pango nga Top Channel-i).
Gjithsesi, të ftuarit në emisione të tilla televizive bëjnë mirë të mos harrojnë asnjëherë se janë, në fund të fundit, në territor armik; ku gjithçka që bëjnë e thonë mund të përdoret më pas kundër tyre. Unë nuk do të habitesha sikur ndonjë televizion nesër të transmetonte filmime që ka bërë në nevojtoret e veta ose të institucioneve të tjera.
Kjo do t’i shkonte për shtat televizionit komercial më shumë e më mirë se ç’mund të duket në vështrim të parë; edhe pse ka njerëz, nuk e mohoj, që dinë ta ruajnë dinjitetin edhe në nevojtore.
Më anë tjetër, le të mos harrojmë edhe se këtu nuk është fjala për ndonjë shkelje aksidentale, sado të rëndë, të privatësisë; po për shkeljen e privatësisë si teknikë të ndërtimit të mesazhit televiziv, i cili mëton kështu ta shndërrojë publikun në voyeurs.
Për mua kjo është metamorfoza e Sigurimit të djeshëm të Shtetit në çengije të informacionit.
Përndryshe, gjykatat mund dhe duhet t’u kërkojnë televizioneve të varin, në studiot e tyre, njoftime të tipit:
Vetë jam ftuar dhe kam shkuar disa herë në TV këto dy-tre vjetët e fundit: në Deja Vu, në E Diell, në Pasdite në Top Channel, dhe në ndonjë program tjetër. Drejtuesit M. Nano, A. Krasta dhe S. Shameti më kanë trajtuar me kortezi dhe profesionalitet të jashtëzakonshëm; më kanë bërë të ndihem mirë mua që nuk kam eksperiencë televizive; dhe kjo për hir jo vetëm të miqësisë, por edhe të suksesit të emisionit vetë.
Megjithatë emisioneve politike unë u kam qëndruar larg. Është si të futesh në kafazin e ariut; edhe po të mos e kesh frikë shtazën, kutërbimi nuk durohet.
A duam heqje maskash? Vetem ne kete menyre hiqen maskat e atyre qe cfare flasin para kamerave e mohojne ose e mendojne ndryshe jashte tyre.
Ka ardhur koha per pak sinqeritet se u neveritem me hipokrizine.
Kur jane pergjuar kundershtaret politike te Nanos, ky i fundit nuk ishte edhe aq i merzitur, bile quante skupin me te madh mediatik te 20 viteve te fundit dhe qe TCH duhet ta jepte patjeter, zenken qe paten Berisha me Ngjelen dhe qe u transmetua ne TCH, megjithese ishte bere pa dijenine e personit (Berishes) dhe ishte debat i mbyllur per nje numer te kufizuar njerezish.
Ne fund vlen te theksohet qe mesa e pashe ate emision, ai ishte konceptuar me shume si humor, per te vene buzen ne gaz shikuesit, jo per te denigruar ata qe ishin filmuar.
MB, kemi folur tre vjet më parë në blog për këto çështje që ngre, dhe pikërisht në temën TEATRI I KORRUPTIMIT (me shumë interes edhe debati në komentet e asaj teme).
Nuk me ka lene mendja te shpenzoj kohen duke lexuar ato qe me sugjeron. Me mire lexoj ndonje liber te hajrit, gjithmone ne fushen ku kam shpenzuar kohe e energji, nuk hidhem asnjehere ne biologji ose gjeografi.
Po mirë, o MB; nëse nuk e lexon blogun, për çfarë ke ardhur këtu xhanëm?
“Nuk e kuptoj si do t’i shkojë dikush më në studio Fevziut, pas kësaj shkeljeje kaq brutale të të drejtave të privatësisë (për të cilat mbaj mend që përgjërohej e shkumonte në ekran pronari i Klanit, A. Frangaj, kur ishte fjala për filmimet e fshehta të ish-ministrit Y. Pango nga Top Channel-i)”
Kush do t’i shkoje? Keta qe ishin do shkojne, prape, prape, serish, cdo jave mundesisht, e pse jo edhe ne ndonje edicion lajmesh. Arsyeja? E thjeshte fare. Sepse jane ate qe jane.
Cila e drejte privatesie eshte shkelur? Ajo qe po filmohej pa dijene e personave? Po. Po personat cfare po thoshin, flas keta me te acaruarit. Po asgje fare, thjesht po vazhdonin zakonin e vyer te pergojimit reciprok, nje art i ngritur ne maja te reja per shkak te privilegjit qe te jep disponimi i informacionit. Ja ta zeme, Mustafa Nanos (i thone Muci ne Tirane, por ne Skrapar, aty ne hinterlandin e kuq ku edhe eshte filizuar si mendimtar i thone Muco) ne keto filmime dilte shume mire; ne sinqeritetin e plote pranonte deri diku “akuzen” ngacmuese te Frrokut se “ti Mustafa flirton” (me politiken). Mucua i thoshte ne rubriken off record se “une nuk flirtoj. Kompromise bej se kam femije dhe familje”. Kaq. Natyrisht per nje ceshtje e tille eshte e kote te debatosh, fundja qendrimet jane te tilla saqe askush nuk mund te binde tjetrin te nderroje mendim. Ajo qe nuk e beson kush eshte reagimi i Nanos, qe duke u rrekur te flase nga pozita parimore dhe si te tilla agresive ne drejtesine e vet, te mbuloje sekuencen qe e tradhton shenjterine e analistit si figura qe ka masivizuar mencurine. (Ne fakt Mucua vete deklaronte off record se ‘une nuk jam analist). Thjesht kane dale disa te verteta ne shesh, mendime te vyera analistesh per njeri-tjetrin. Le ti marre vesh dhe populli i shkrete, pavaresisht se per kete sherben cinizmi i pabese i Fevziut – me titullin e fundit “ikone e gazetarise”.
Dhe dicka; disa prej ketyre kane qene edhe drejtues mediesh, pra prodhues te ketij realiteti virtual qe kaq shume kritikohet ketu ne blog, ku ankesa per mungese cilesie dhe shendet intelektual eshte konstante dhe e ndershme – mendoj une. Nuk ka humbur kush gje, dua te them, as privatesia si nocion i perceptuar keq ne Shqiperi. Thjesht ajo pamje, e shemtuar per dike, djegese per dike tjeter, eshte ne fund fare transparence dhe kontribut per te eleminuar navitetin e shume lexuesve qe shohin fjalen e artikujve si pasaporte te vetme per autoret. Sa mund te jete kjo nje loje e Fevziut per te shperfytyruar komunitetin e analisteve qe jane edhe pjesa me e integruar e fjales opozitare ? Nuk e di, por e zgjuar si levizje.
Disa prej tyre marrin edhe para per te llapur te Fevziu, e ka pranuar live vete A. Stefani (por nuk eshte i vetmi). Per cdo emison ku na iluminonte ne mases se popullit, kishte nje honorar te majme qe beri xheloze edhe “analistet” e tjere. Pra e kam fjalen qe keta do te jene aty ne cdo kohe, edhe sikur Fevziu t’i nxjerre lakuriq.
Në parim edhe unë mendoj se nuk është aspak korrekte dhe profesionale të trasmetosh pamje filmike të dikujt që nuk ka dhënë pëlqimin e tij për këtë gjë. Nga ana tjetër ndoshta edhe personat/analistët a ku di unë duhet të kenë një qëndrim që mos të shndërohen në lodra të gazetarëve. Në një rast si ky për shembull një gjë që ndoshta do bënte diferencën do ishte bojkotimi i Klani-t si kanal, nga ana e atyre të cilëve u është cënuar privacy. Nëse atyre të cilëve u është cënuar kjo e drejtë, ose të tjerë që këtë gjë e quajnë tepër të rëndë, paraqiten sërish në emisionet e Klanit dhe të Fevziut, atëhere humbet komplet peshë indinjimi i tyre.
Xhaxha, e drejta e privatesise mbaron ne momentin kur ke hyre ne nje studio televizive. Askush nuk te thote kur te fton qe kur hyn reklama ke fituar te drejten e privatesise. Ne fakt aty te kane ftuar per ti bere te ditur opinionin tend publikut, e cdo orvatje per tju referuar privatesise eshte me shume se qesharake. Eshte sikur ne nje ndeshje futbolli kundershtaret te shkelmojne lojtaret me te mire kundershtare gjate pushimit sepse “ska fillu hala ndeshja”.
Rasti i Pangos eshte krejtesisht tjeter gje sepse kishte te bente me privatesine e baneses se tij, dhe aty diskutimi eshte “e drejte privatesie ne banese vs. shperdorim i detyres”. Nuk them qe Pango kishte te drejte te justifikohej(perkundrazi!), por qe diskutimi eshte i nje natyre krejt tjeter. Pra, asnje lidhje me pisllekun e fundit te Fevziut i cili ndodh ne nje studio televizive, per definizione nje vend debati publik. Une kam tendencen te marr per te mireqene perceptimin e Theollogos, duke e ditur se sa te neveritshem e te urryer jane bere per publikun “analistet” e perhershem. Ne fakt, ne gjykimin tim duhet te ngrinte diskutim “buka e femijve” qe nxjerrin si pretekst per mungesen teresore te nje fije profesionalizmi dhe etike. As mos tu shkoje neper mend qe do ndermarrin ndonje hap rebelimi ndaj Fevzos e Klanit, sepse e gjithe egzistenca e tyre eshte imorale dhe ene funksion te perfitimit material i cili u vjen nga ana qe mbeshtesin direkt apo indirekt. Madje do shkoja deri aty sa te thoja qe gjera te tilla ua shtojne popullaritetin me “padronet”, te cileve njerez te tille pa kurrfare shtylle kurrizore u duhen perhere. Me tej akoma, edhe pales kundershtare ( ne kete rast Klanit) i intereson te kete “kundershtar” njerez te tille pa kurrfare morali e ideologjie sepse kjo legjitimon anembajtjen e tyre. Pra sic thote populli, njera dore lan tjetren, e te dyja lajne fytyren. Neveria vjen nga fakti qe Muci ( e disa te tjere si ai) pa pike turpi mundohen ta perdorin kete per tu shpelare.
Nga ana tjeter e medaljes, Klani eshte vertet nje ndyresi qe i serviloset pushtetit. Mirepo, ka qene keshtu edhe ne kohe te tjera, kur Mucit e miqve te tij nuk u bente pershtypje se ishte me krahun e tyre (i.e. i jepte jehone Rames dhe ambicies se tij per te marre PS-ne). Po te ndjekim logjiken, nese neser Rama vjen ne pushtet ka shume gjase qe Klani te vijoje me politiken e vet editoriale pro pushtetit ( Ciao Sali, Benvenuto Edi), dhe ata qe sot analizojne ne Top te kalojne ne Klan (e te gjithe se bashku te kendojne Kumbaya my lord Kumbaya). Sikunder te njejteve njerez nuk u ben pershtypje sot mungesa teresore e profesionalizmit te Top Channelit i cili ka disa vite qe eshte shnderruar ne Klanin e opozites ose Edivizion. Hej, kane femije e familje per te ushqyer.
Politicus, aspektin juridik të kësaj pune ta ka shpjeguar Piftoja, prandaj nuk po shtoj gjë.
Megjithatë, kam diçka për të shtuar në lidhje me raportin e publikes me privaten. Ti shkruan:
Unë s’di kur ishte hera e fundit që ke parë ti pamje nga çfarë bëjnë futbollistët në dhomat e zhveshjes, ose kudo ku e kalojnë kohën në pushim të ndeshjes. Gjithashtu, nuk di që të lejohet transmetimi i pamjeve dhe regjistrimeve të tilla – për fat të mirë, futbollistët vetë dhe ekipet e tyre nuk e lejojnë këtë.
Ka një kufi midis publikes dhe privates. Kjo do të thotë edhe që, secili prej nesh, ndjek së paku dy sisteme rregullash të sjelljes – njërin kur është në publik dhe tjetrin kur është në privat. Për shembull, pizhamet vishen në sferën private, ndërsa kravata vihet zakonisht në publik. Nëse unë bie për të fjetur me kravatë, shoqja ime ka të drejtë të marrë në telefon mjekun. Kjo ndarje e publikes me privaten është shenjë e qytetërimit, ose e distancës që kemi nga njerëzit e shpellave.
Tani, në disa kontekste, mjafton prania e një instrumenti regjistrues, p.sh. një videokamera ose një mikrofon, për të shënjuar se mjedisi nuk mund të konsiderohet më si privat dhe të pranishmit janë të ftuar, si të thuash, të adoptojnë persona-n e tyre publike.
Në një studio televizive, ku videokamerat dhe mikrofonët janë pjesë e përhershme e kontekstet, kalimi nga regjistri privat në regjistrin publik bëhet, me konvencion, në momentin që ndizen aparaturat.
Të ftuarit në një studio televizive janë mysafirë atje; edhe sikur kuadri ligjor i respektit të së drejtës së tyre për të pasur një hapësirë private gjatë kohës që janë lajmëruar se nuk po xhirohen të jetë i paqartë, megjithatë ka edhe rregulla të tjera të pashkruara, që kanë të bëjnë me decencën njerëzore (cipën). Decenca është një tjetër tipar që na dallon nga kafshët e malit.
Unë jam i sigurt që ti e di se çfarë është decenca, por beson edhe se me një kategori njerëzish nuk ka kuptim të flitet për decencë. Këtu ne ndahemi – sepse unë jam për atë që decenca nuk mund të jetë opsionale; ti ose i trajton mirë mysafirët ose nuk i trajton mirë – nuk mund ta personalizosh trajtimin, sipas opinionit që ti ke për mysafirin. Ose, më mirë, mund ta personalizosh; por atëherë duhet të varësh në studio atë tabelën që sugjerova unë, për t’u kujtuar të ftuarve se gjithçka që thonë e që bëjnë do të përdoret kundër tyre.
Tani, të ftuarit te “Opinioni” kanë kujtuar se, në intervalet publicitare, kamerat dhe mikrofonët kanë qenë të fikura; prandaj kanë thënë, mes tyre, gjëra që nuk do t’i kishin thënë për publikun. Vërtet nuk kanë qenë në shtëpinë e tyre, por, nëse nuk gabohem, kanë qenë brenda një hapësire private që shtrihet disa centimetra rreth trupit të tyre; prandaj të mbrojtur nga e njëjta normë e shkruar ose e pashkruar që, bie fjala, e pengon Fevziun t’u futë dorën në brekë dhe t’u prekë organet gjenitale ose kërthizën.
Prandaj le të mos e konsiderojmë çdo spektakël televiziv si të zhanrit pornografik; dhe në të njëjtën kohë, le të mos e konsiderojmë nevojën për dinjitet dhe decencë në publik dhe në privat si kërkesë naive, të parealizueshme në xhunglën e Tiranës publike. Një nga argumentet më të zakonshme që sjell hajduti është se “të gjithë vjedhin”; por ky lloj argumentimi po na merr në qafë, sepse kemi mbetur në bisht të Europës edhe për nga tregues të tillë soft, si etika civile ose decenca.
xh2:unë s’di kur ishte hera e fundit që ke parë ti pamje nga çfarë bëjnë futbollistët në dhomat e zhveshjes, ose kudo ku e kalojnë kohën në pushim të ndeshjes.
Sic e ka shpjeguar edhe Epiriot ne salle ka publik pra ndryshon ceshtja kryekeput. Megjithate edhe ne ndeshjet e sportit dhomat e zhveshjes jane shnderruar ( per hir te spektaklit) ne ambjente shume me pak private se sa kane qene. Merren intervista para dhe psa ndeshjes ku lojtaret sapo kane dale nga dushet dhe jane gjysem lakuriq dhe nese nuk dalin ne interviste keta te fundit etiketohen nga gazetaret si “jo te gatshem per tu perballur me shtypin”.Por kjo eshte ceshtje krejt tjeter e cila nuk ka pse diskutohet ketu. Problemi ketu eshte pse u transmetuan pamje ne pushim te nje emisioni televiziv informativ ( jo detyrimisht ne funksion te spektaklit si ndeshja sportive).
E dyta, perseri me definon ashtu si ta do mideja e rastit. Une nuk mbaj mend te kem dale ndonjehere ne kete blog ( e as diku tjeter) ne mbeshtetje te relativizmit etik. Nuk thashe ne asnje moment qe veprimi i Fevzos duhet pranuar sepse jemi ne Shqiperi, madje do te thoja qe gjera te tilla ndodhin shpesh edhe ne perendim, si psh mikrofoni i pafikur i ish kryeministrit britanik Brown, apo i ish kandidatit presidencial amerikan Bob Dole e shume raste te tjera.
Po gjithsesi, per ta sqaruar rastin konkret une nuk them qe “Muci me shoke” e meritojne sepse jane ata qe jane e mire tju behet. Une them qe eshte hipokrizi te qortosh transmetimin sepse: 1) nuk eshte i paligjshem ( Piftoja nuk mundet te citoje asnje nen te kodeve shqiptare ku denohet transmetimi i pamjeve televizive te cilat jane prone e televizionit dhe vetem atij. Personat qe marrin pjese brenda gjithe ligjeve te decences ja heqin vetes te drejten e privatesise ne momentin qe kerkojne ti promovojne idete e tyre ne log publik. Pushimi eshte pjese e teatrit politik) e per rrjedhoje gjykimi etik per te te behet me i komplikuar se katundari Fevzo vs. qytetari Muco; dhe 2) perkundrazi lenia ne medyshje e kesaj hapesire ( i.e. as e transmetuar direkt po as e pa transmetueshme ne te ardhmen) sherben ne nje menyre ndoshta te papreferueshme por gjithsesi te ligjshme per te demaskuar hipokrizine pa fund qe ka pushtuar shoqerine tone e cila shfaqet me se miri tek raca e “analisteve” ose Muci me shoke. Keta filozofojne mbi gjithshka pa shume dijeni (Muci ne nje artikull te fundit kish vene si titull monologun e fundit humoristik te Jerry Seinfeld “It is either great or it sucks”, kam qesh me lot kur e konstatova po pastaj mendova qe shume vete ja marrin per erudicion dhe me erdhi per te qare), japin mendime te “porositura” dhe i mbrojne me pathos intelektual, etiketojne gjithkend si autokrat apo shpetimtar, dhe nuk e ndjejne per detyre as tu besojne atyre qe thone sepse “kane femije per te rritur”. Ne gjykimin tim kjo eshte poshtersi e cila ka shume me teper pasoja se sa medyshesia jo decente e Fevzos.
Do te shtoja qe mungesa e shqetesimit te atyre qe e kane kete etike qytetare(ndjenjen e decences ose kodin e sjelljes), mbi hipokrizine e dukshme te atyre qe ndryshe flasin nga podiumi mediatik e ndryshe mendojne e veprojne per te “mbajtur me buke familjet” eshte problem po aq ne mos me akut. Prandaj, sado jo i rehatshem dhe mickin, veprimi i Fevziut nuk me rezulton nje prishje e etikes sa te etiketohet “origjina e te keqes”.
“Muci ne nje artikull te fundit kish vene si titull monologun e fundit humoristik te Jerry Seinfeld “It is either great or it sucks”
Cila temë është kjo te site i Nanos?
Nuk e mbaj mend se ne c’date por une e pashe tek gazeta Mapo (http//mapo.al)dhe titulli ishte dicka si ” Cfare me pelqen dhe cfare ma shpif ne Shqiperi”. (e kerkova dhe nuk e gjeta dot lidhezen per ta postuar ne origjinal ketu). Nuk kam asnje ide se ku mund te gjindet ne faqen e tij sepse e kam vizituar vetem njehere me ate fillim (ne bese te Xhaxhait) dhe me ka mjaftuar.
Ndersa monologun e Seinfeld me rastisi ta degjoj ne Late Show te David Lettermanit, per me teper shih ketu:
http://www.youtube.com/watch?v=-S9ZFQf7cMg
Ma mori mendja që për këtë temë e kishe.
Politicus, ai koncepti i listimit, katalogizimit, është i vjetër sa bota vetë. Në mos kaq, të paktën 1000 vjet i ka.
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Pillow_Book
Një shkrimtar grek, me emrin Nikos Dimou, ka marrë konceptin e asaj zonjës japoneze, dhe ka hartuar vetë lista pëlqim-mospëlqimi, edhe librin e botuar me këto lista, e ka quajtur kështu – Lista.
Madje e ka cituar vetë burimin e frymëzimit. Nuk kam parë njeri ta kritikojë që pse “ia more”, “ia vodhe” apo nëse nuk aludon për këto cilësimet më lart, “pse u frymëzove” ti nga japonezka.
politicus
e ke gabim
E para, jo çdo gjë gjë ndodh në stadiume dhe dhoma zhveshjeje sportistësh mund të përdoret në mënyrë analoge si etalon i sistemit të gjërave që funksionojnë në mënyrë korrekte, përkundrazi. Ç’ndodh në stadiume shpesh shërben si ilustrim, se gjërat kanë vajtur shumë keq. Megjithatë edhe krahasimi që u bë me atë sportistin që pyetet direkt pas ndeshjes spontanisht nuk i korrespondon çështjes, pasi sportisti pyetet dhe πergjigjet, por nuk përgjohet.
Në rastin e mysafirëve të TV Klanit, këta janë përgjuar pa dijeninë e tyre (shkelja e para) dhe ky informacion është bërë publik me dashje e autorëve të veprës (shkela e dytë) për qëllime fitimprurëse (rrethanë rënduese).
Ti shkruan:
” ( Piftoja nuk mundet te citoje asnje nen te kodeve shqiptare ku denohet transmetimi i pamjeve televizive te cilat jane prone e televizionit dhe vetem atij.
Edhe këtu je gabim. Po e lëmë një herë për një herë formulimin profan “nen te kodeve shqiptare ku denohet transmetimi” (po “dispozita ligjore mor politikus, ç’është kjo gjuhë druvarësh???)
Me dispozita ligjore nuk mund të rregullohet çdo marrëdhënie e veçantë sociale, pasi fizikisht kjo nuk do të ishte e mundur, letra ku do të duhej të shkruheshin të gjitha ato ligje, do të mbulonte gjithë territorin e shtetit ku shtrin aktivitetin e vet shoqëria. Për këtë arsye me dispozita ligjore rregullohen marrëdhëniet kryesore dhe bazë midis anëtarëve të shoqërisë, apo këtyre dhe shtetit. Pjesa tjetër është interpretimi që i bën gjykata ligjeve dhe praktika juridike. Të gjitha këto koncepte gjenden në një ndikim të ndërsjellët të vazhdueshëm dhe dialektikën e tyre nuk mund ta sqarojmë me disa ndërhyrje spontane në këtë bllog. Merre të mirëqenë kështu si po ta them nëse nuk të bind.
Në këtë kuptim Kushtetuta e Republikës që mbron sferën private të individit, që është edhe referenca e parë ligjore që mund të të jap nuk mund të rregullojë shprehimisht mbrojtjen e mysafirëve të TV Klanit nga përgjigjem eventuale, por mbron në përgjithësi integritetin e individit, ku pa as asnjë dyshim hyn edhe mospërgjimi i tij pa pëlqimin e të prekurit dhe mostransmetimi publik i një informacioni të mbledhur me anë të një përgjimi të palejuar paraprakisht.
Kjo është edhe arsyeja, që kur merr në telefon një shërbim publik qëllon që dëgjon shprehjen: “për arsye studimore mund të qëllojë që biseda juaj me operatorin e radhës të regjistrohet. Nëse nuk e dëshironi një gjë të tillë, ju lutem na vini në dijeni përpara fillimit të bisedës.” Unë jam gjithë dakord, që për arsye studimi të regjistrohem, por mbaj parasysh të lutem, se mua më jepet mundësia më përpara për të zgjedhur dhe se regjistrimi bëhet për arsye studimi dhe jo argëtimi të një publiku televiziv.
Politikus,
ti gabon gjithashtu rëndë kur përcakton hapësirën televizive, kur nisesh nga bindja, se: “… e drejta e privatesise mbaron ne momentin kur ke hyre ne nje studio televizive.po hyre në studio, gjithçka që thua atje mund të bëhet publike.”
Studioja televizive është një hapësirë tredimensionale që nuk ka asnjë kuptim tjetër me përjashtim,të atij që do t’i japin me pra me pëlqim shprehimisht palët që takohen në të. Në këtë kuptim “po hyre në studio” nuk do të thotë ende asgjë me përjashtim të asaj që hyrësi në studio lajmëron shprehimisht.
“Hyrja në studio” është një lloj kontrate për bisedim, për rregullat e të cilës palët duhet të bien dakord me vullnetin e tyre të lirë. Asnjë palë nuk ka të drejtë t’i ndryshojë në një moment të mëvonshëm rregullat e kontratës së bisedimit, pa pëlqimin e të gjitha palëve të prekura ka nga ky rregullim.
Edhe në boks njerëzia rrihen në bazë të një kontrate të lidhur paraprakisht në vijim të disa rregullave bazë të vendosura edhe më herët, që parashikojnë detyrimin për tu rrahur vetëm me grushte dhe jo edhe me shqelma, tinzash gjatë pauzave.
Meqë prure ti një shembull nga sporti, ja edhe unë me një të tillë, nëse këtë gjuhë të vizualizuar e relativisht të thjeshtuar e ke më afër mendsh.
Ti politcus gabon edhe në disa gjëra thelbësore, ndoshta për shkak se je futur në një diskutim, që nuk nuk është i yti për sa i përket formimit bazik, pasi ti ngatërron për shembull anën materiale (në kuptimin “përmbajtësore”) me atë procedurale të problemit.
Ti nuk je dakord me hipokrizinë e Muçit, që është e drejta yte e padiskutueshme dhe ky është aspekti përmbajtsor i çështjes, që e ka gjetur pastaj zgjidhjen sipas teje në një shkelje formale, ku palëve nuk përballen me argumente, por zhvendosen pa dijeninë e tyre në një pozicion të pafavorshëm.
Një bindje e tillë shpie herët e vonë një legjitimimin e vetëgjyqësisë, që do të ishte një nga varrmihësit e shoqërisë civile. “Kush nuk ka të drejtë meriton një të keqe, që mund t’i vijë edhe nga nuk e pret”.
Mendësi tejet primitive.
Do të të nderonte, sikur ta gjeje dot atë fisnikërinë intelektuale për të qëndruar mbi pasionin dhe për hir të higjenës qytetare ta shikoje edhe ti çështjen nga kjo perspektive.
Dhe mos fillo asnjëherë asnjë, pra domethënë kurrë, asnjë argumentim me shprehje “nuk ka ligj n’bot…” apo edhe “sepse edhe në futboll…” se nuk hedh dritë të mirë në atë që do shtosh më vonë.
Dhe e fundit, mëso, se integriteti personal i individit lidhet drejtpërdrejt me dinjitetin e njeriut, mbi vëllimin e të cilit vendos në radhë të parë individi vetë. Dinjiteti i njeriut është aspekti më i rëndësishëm i shoqërisë së civilizuar. Po të erdhi për të qeshur për këtë që sapo lexove, hiqja vetes.
Pifto, meqenese me ke kthyer pergjigje dhe flet gjeresisht ketu per aspektin procedurial do te doja te beja nje pyetje per t’u sqaruar.
Mustafa Nano ka bere me pare nje liber (nuk i mbaj mend titullin) ku nder te tjera stilizonte me ironi (te llojit te tij) kolege gazetare me te cilet kishte punuar ne nje zyre ne nje redaksi te caktuar te nje medie ne Tirane. Niste me tipin, sjelljen si vezhgim i pergjithshem nga jashte, elemente te “jetes” ne redaksi dhe mandej perfundonte edhe me nje tallje fshatari per veshjen e disave per ketyre kolegeve. (femra kryesisht). Te pyes: a eshte dhunim i privatesise kjo gje? A ka shkelur ky njeri nje kod sjelljeje ne kete rast, a ka fyer pa te drejte njerez qe kane duruar arrogancen e tij, e cila vetem ne televizor eshte qaramane? Te lutem mos mu pergjigj qe: nuk e kam lexuar librin.
Per shembull ilustrues; une personalisht kur hyj ne redaksi nuk eshte se pergatitem shpirterisht per ndonje regjim te posacem jetese, se edhe ndonje variant me ndonje femer he per he nuk e kam. Por edhe shume seriozisht kete pune nuk e marr ne kuptim te perjetimit te ngjarjeve apo edhe komunikimit me koleget, qe mbetet minimal. Por, personalisht, nese dikush do bente nje liber ku do perfshinte edhe nje portretizim gjithfaresh per mua, nuk eshte se do me pelqente shume, sidomos kur dihet sesi shkruajne gazetaret. Por edhe gjate nuk do e zgjasja, sikunder nuk e vrasin mendjen gjate, te gjithe, per ate qe ndodhi ne Klan, pervec faktit se dikush ka kohe dhe teka per t’u bere nje cike fare protagonist edhe per kesi gjerash. Dua te them se gjykimet krijohen dhe interferojne te njeri – tjetri natyrshem, per shkak te nje rrethane njohjeje, ne nje mjedis te caktuar brenda te cilit ka nje kod te caktuar te paravendosur. Se veprimet e individit jane thelbesisht me perkufizuese sesa Fjala qe ai perdor. Bukur fliste dhe xhaxhi Enver. Perndryshe c’kuptim ka ne kete drejtim ya zeme edhe blogu i percaktuar me te drejten e perdorimit te pseudonimit? Pseudonimi, si garant i anonimatit relativ, e zhvendos vemendjen nga individi (he mo se e njoh une ate) drejt Fjales dhe komunikimit. Pse behet kjo? Po sepse njerezit kane gjykime edhe moralizuese qe mandej na kushtezojne ne analizen e pergjithshme. Se fundja “ajo qe ti je, bertet me shume nga ajo qe ti thua”. Dhe te mos harrojme se TV nderton nje lloj diktature mbi shoqerine, duke i modeluar asaj menyren e te menduarit. Madje mbi TV nuk mund as edhe te ndertosh nje kritike te mireqene sikunder me gazeten te ciles i i merr per reference te qendrueshme tekstin. “TV eshte me diabolik”, eshte shprehur dikur Mustafai, kur i hyri sfides ne Top-Kanal.
Por po sugjeroj edhe nje pyetje tjeter; keto kohe disa gazeta kane paralajmeruar me tituj qarkullimin e nje kasete ku eshte regjistruar Ilir Meta qe flet per milliona euro korrupsion. Ne fakt, legjenda e konfirmon kaseten dhe shume socialiste te rinj, nga ata qe kane rene ne dashuri me Shqiperine, po hedhin fall qe ajo te publikohet. Meta regjistrohet pa dijenine e tij ne kete rast , por ajo cfare ai thote eshte shume e rende? A perben kjo shkelje privatesie? A perben shkelje privatesie regjistrimi i Berishes nga Spartak Ngjela apo Spurdhjak Ngjala sic thote dikush?
Mustafa Nano gazetar i parehatshem?! Te lutem, po te lutem shume…
Dhe ne fund; diskutimi mbi kete teme, sepse krijon pershtypjen se dikush eshte i tepert ne kete blog.
Librin e M. Nanos nuk e kam lexuar dhe prandaj mund të them instinktivisht në përgjithësi, që persona publikë (të përshkruarit e librit të Nanos) mund të përshkruhen kur janë plotësuar këto kushte:
1. M. Nano e ka mbledhur informacionin e tij për këta njerëz në rrugë normale, pra pa i përgjuar me stetoskop pas derës së banjës, apo më keq akoma parë nga vrima e çelësit.
2. Informacioni që përcjell Nano është sigurisht një perceptim subjektiv dhe nuk mund të flitet se sa është i vërtetë, por ai informacion do të duhej të ishte i tillë, që shumë kush t’i kishte mundësitë ta mblidhte në të njëjtën formë dhe të kishte të njëjtën ndjesi. P.sh. nëse unë shkruaj një libër për Hyllinin dhe përshkruaj një të gjorë që ka frikë nga gratë në perëndim, shumëkush i ka të gjitha arsyet që ta shikojë atë në të njëjtën mënyrë.
3. Një gazetar nuk lejohet të fyejë publikisht dhe përshkrimi i veshjes fshatareske së një gruaje nuk përbën akoma një fyerje në kuptimin penal të fjalës.
Për sa i përket pyetjeve të tjera nuk mund të të them shumë. Unë jam i ndërgjegjshëm, se situata në Shqipëri në lidhjen me etikën e medieve është shumë problematike. Unë shkrova disa herë, sepse më duket e nevojshme, që disa gjëra të paktën teorikisht të jenë të sqarueshme dot.
Herë pas herë fryn një erë populiste dhe dëshirë për revansh dhe për një moment m’u duk e nevojshme t’i jepja një përgjigje.
Për sa i përket regjistrimit të politikanëve unë jam i mendimit, se një pjesë e madhe e regjistrimeve janë ilegale dhe si të tilla nuk mund të shërbejnë as si prova e as si informacion.
Rasti Ngjela – Berisha ishte i papërfaqësueshëm moralisht, nuk duhej të kish ndodhur.
Ilir Meta i filmuar në afera korruptive? S’di ç’të të them. Nuk kam asnjë detaj. Gjithsesi hetimet duhet t’i kryejë drejtësia dhe as TV Klani apo TopCh.
Në këtë blog (nuk e vendos unë) askush nuk është i tepërt, ndoshta me përjashtim të atyre që nuk kanë se ç’të thonë dhe flasin.
Shoku Pifto,
Se cdinjitet kemi une e ti, nuk ka nevoje ta debatojme sepse e “tradhton” menyra e te shkruarit te secilit ne kete blog.
Pifto shkruan:Me dispozita ligjore nuk mund të rregullohet çdo marrëdhënie e veçantë sociale, pasi fizikisht kjo nuk do të ishte e mundur, letra ku do të duhej të shkruheshin të gjitha ato ligje, do të mbulonte gjithë territorin e shtetit ku shtrin aktivitetin e vet shoqëria. Për këtë arsye me dispozita ligjore rregullohen marrëdhëniet kryesore dhe bazë midis anëtarëve të shoqërisë, apo këtyre dhe shtetit.
Falemnderit per citimin nga traktati i D.L.Hartit, kisha qe nga kohet e kolegjit pa e lexuar.
Tani, ky zakoni i te moskuptuarit eshte bere i merzitshem. C’faj kam une per shembull kur ti merr “nuk ka nen te kodeve (apo dispozite ligjore sic korrigjon me te drejte zotrote) qe te ndaloje transmetimin e pamjeve te filmuara ne nje emision ku njerezit kane shkuar per tu filmuar” dhe e kupton “nuk ka dispozite qe denon Klanin per kete veprim specifik”? Per me teper me pergjigjesh gjoja socio-juridikisht duke zbuluar ujin e nxehte.
Pifto:Në rastin e mysafirëve të TV Klanit, këta janë përgjuar pa dijeninë e tyre (shkelja e para) dhe ky informacion është bërë publik me dashje e autorëve të veprës (shkela e dytë) për qëllime fitimprurëse (rrethanë rënduese).
Pikerisht dijenia e tyre (shkelja e pare)eshte e mireqene nga fakti qe jane ne nje emision televiziv, qellimi i te cilit eshte te publikoje mendimet e te ftuarve e ti jape publikut mundesi per te gjykuar bazuar ne to. Nuk ka kontrate (as te shkruar e as te nenkuptuar) midis emisionit dhe te ftuarit qe mendimet e shprehura nga ai ne pushim te mos transmetohen. Edhe nese marrim si kontrate marreveshjen midis te ftuarit dhe emisionit qe i pari do paraqitet e do marre pjese ne emision dhe pala tjeter do i mundesoje ketij shperndarjen e mendimeve te veta nepermjet ekranit, nuk mund te marrim per te mireqene privatesine e tij ne studio sepse asnjehere kontrata e nenkuptuar(marreveshja me goje) nuk parashikon kufizime te tilla. Perkundrazi mund te argumentohet shume me kollaj qe e kunderta eshte e vertete, i.e. nuk mund te kete pritshmeri privatesie ne nje studio televizive funksioni i te ciles eshte publikimi i mendimeve te te ftuarve. Ne fakt, te pakten nje i ftuar (Lul Basha)pyet a mos jemi duke u regjistruar dhe merr pergjigje pozitive. Shkembimi dhe mungesa e irritimit te te ftuarit le te nenkuptohet qe te ftuarit nuk e kane pritshmerine e privatesise ne kesi rastesh. Mund edhe ti hyjme me thelle e te marrim anen etike te marreveshjes. Nese nje i ftuar nuk thote ate qe mendon ( e cila vertetohet nga bisedat “private” ne pushim) a nuk eshte kjo shkelje e kontrates( se supozuar) me televizionin ne te cilen ka marre persiper te thote mendimet e veta e jo te kryeje qellime te tjera o shoku jurist?
Transmetimi i filmit dhe zerit(shkelja e dyte) eshte perseri e nenkuptuar nga te ftuarit sepse…..rullo di tamburi…. ata aty kane shkuar per ate pune. Perndryshe rrinin e diskutonin ne kafe sic bejne zakonisht(ka kafe edhe tek Klani). Nese pranojme qe ka kontrate te nenkuptuar transmetimi i pamjeve eshte pjese e kontrates, dhe dukeqene se sic u provua me siper nuk ka pritshmeri privatesie ne ate kontrate nuk mund te kete as pritshmeri te mostransmetimit te atyre pamjeve.
Ndersa rrethana renduese qe ti permend eshte baza e kapitalizmit. E kam fjalen per fitimin qe ta kuptosh se ti nganjehere sikur s’lexon me kujdes. Fitimi si i tille nuk eshte i kriminalizuar ne nje vend kapitalist. Televizioni privat eshte biznes ashtu si edhe perkthimi per refugjatet apo blogu Respublika(e specifikoj per ta dalluar nga blogjet ne pergjithesi e PTF ne vecanti). Behet per te fituar para. Ndoshta ti ne shkolle e ke mesuar ndryshe po kane ndryshu gjerat o shoku Pifto, iku vapa me gushtin.
Thua:“Hyrja në studio” është një lloj kontrate për bisedim, për rregullat e të cilës palët duhet të bien dakord me vullnetin e tyre të lirë. Asnjë palë nuk ka të drejtë t’i ndryshojë në një moment të mëvonshëm rregullat e kontratës së bisedimit, pa pëlqimin e të gjitha palëve të prekura ka nga ky rregullim.
Perseri flet kuturu per kontrata jo egzistente ( nuk nenshkruan kush kontrate per nje ftese ne emision televiziv), midis televizionit dhe te ftuarve. E para njehere, vullneti i tyre i lire nuk vihet ne diskutim sepse nuk i merr njeri e as i mban njeri me zor ne studio. Vijne kur jane te ftuar e disa here edhe largohen para perfundimit te emisionit. Shume te ftuar gjate pushimit dalin nga studioja ne korridor e askush nuk i filmon e regjistron. Pra studioja e emisionit eshte vendi i vetem ku regjistrohet e kjo eshte qartesisht pritshmeria e te ftuarve.
Megjithese nuk kuptohet mire se cfare ke nder mend kur thua sa me siper nje gje eshte e pakundershtueshme: dallimi midis pushimit te reklamave dhe emisionit eshte ne rastin me te mire i paprovueshem( i paperceptueshem) ligjerisht ne mungese te nje dispozite specifike kontraktuale ku percaktohet qarte cfare quhet emision e cfare pushim etj.
Ndersa nese flet per kontrate te mirefillte te nenshkruar nga palet e zeza mbi te bardhe atehere nuk di se cfare flet.
Ja te te sqaroj pak une per faktet e rastit konkret qe te mos mbeshtetemi ne mbllacitjet kuturu te trurit tend. Se pari, emisioni eshte prone intelektuale e Fevzos dhe jo e Klanit dhe kesisoj ka nje kontrate midis tij dhe Klanit per prodhimin dhe transmetimin e tij. Ta thjeshtoj pak qe ta kuptosh, eshte Fevzoja qe e ben emisionin dhe Klani qe e transmeton. Fevzoja paguhet nga Klani si moderator por ka pjese edhe tek reklamat si prodhues i tij dhe ka te percaktuar nje staf (teorikisht jashte strukturave te Klanit) ne kontraten e tij me Televizionin. Te mos te te duket shume e pazakonte sepse nje gje te ngjashme ka edhe Sokol Balla me Topin tani qe s’eshte me kryeredaktor lajmesh. Ajo qe ka rendesi eshte fakti qe raporti kontraktual nuk eshte vetem i ftuar-Klan por edhe i ftuar-Opinion. Ti pa na e shtjelluar me mire na the qe Fevzoja ka dhunuar te ftuarit. Me shume gjase te pakten disa nga te ftuarit e “dhunuar” nuk kane qene te ftuar jo te Fevzos por te Klanit, si dhe vendimi per te bere dokumentarin eshte i Fevzos por transmetimi i Klanit. Si quhet ne gjuhe ligjore nje jurist qe flet pa patur te gjitha faktet?
E dyta, sic e thashe me siper shumica e te ftuarve nuk nenshkruajne ndonje kontrate per tu shfaqur ne ekran, ata thjesht ftohen gojarisht ose nga producenti(Fevzo) ose nga Klani. Edhe ata qe paguhen per te qene te ftuar(po supozojme qe nenshkruajne kontrate e nuk marrin para te thata nen dore), nuk specifikojne ndonje kerkese te vecante per intervalet e as behet ndonje dallim kontraktual midis kohes se emisionit dhe intervaleve, i.e. pritshmeria e krijuar per konceptin emision nuk dallon midis pushimit dhe pjeses aktive. Per shembull nuk specifikohet gjekundi qe te ftuarit nuk mund te filmohen apo regjistrohen gjate pushimit. Ti duhet ta kesh mesuar ne perendim qe kontrata midis dy paleve specifikon kushtet e transaksionit dhe nese keto kushte nuk jane te shkruara ato nuk egzistojne per ate kontrate.
Me pak llafe o shoku jurist, dallimi qe ben zotrote midis te drejtes se te ftuarve per privatesi ne pushim dhe detyres se tyre kontraktuale ( e perdorur ne sensin e terthorte) per te llapur ne emision mundet vetem te jete filozofik e jo juridik. Arsyeja e vetme pse ata jane aty eshte te flasin per publikun e gjere, e kesisoj privatesia e tyre kufizohet nga veprimi ( ti ke qejf ta quahs kontrata)qe ata kane ndermarre per te qene pjese e emisionit. Ne rastin e te ftuarve pa pagese nuk ka shkelje te ndonje kontrate per arsyen e thjeshte qe detyrimi kontraktual i mosregjistrimit nuk egziston.(mund te diskutohet mbi detyrimin etik po ti o shoku jurist s’je i fushes). Ata vijne qe te filmohen dhe nuk kane apo mund te zhvillojne pritshmerine e privatesise se shprehjes se mendimeve te tyre ne ate studio per sa kohe qe nuk i ka detyruar kush me dhune. Ne rastin e te paguarve nuk ka shkelje te kontrates se nenshkruar sepse askund nuk specifikohet qe ato qe thuhen ne pushim nuk jane te transmetueshme. Ne fund te fundit, te ftuarit e kane nje mbrojtje, mos diskutimin gjate pushimit ose daljen nga studioja. Ne se do i ndiqnin nga pas me metoda te fshehta, diskutimi do ishte tjeter edhe pse ne kete blog shume nga ata qe irritohen me Klanin, kane mbrojtur me devotshmeri te drejten e Top Channelit per te pergjuar njerez. Me sa degjoj do ndodhe perseri nje gje e tille shume shpejt me Ilir Meten. Dyshoj qe do jesh konsekuent ne gjykim.
Se treti, prania e publikut ne salle gjate pushimeve i ben keto bashkebisedime pjese te debatit publik. Nese keto diskutime do kishin pritshmerine e privatesise atehere do beheshin me ze te ulet dhe ne fshehtesi nga publiku ne salle, gje qe eshte thjesht jo e vertete. Ne fakt, te ftuarit gerthasin me sa kane ne koke dhe e lene te degjoje publikun ne salle deri edhe “po shkoj ne banje”. Pra, vete te ftuarit nuk e kane kete pritshmeri privatesie gjate pushimit gje qe e hedh poshte argumentin tend ligjor. Me tej, keto gjera nuk ndodhin vetem ne Shqiperi sic tenton te implikosh zotrote. Shembullin ta dhashe ne postimin tjeter por po e perseris. Gordon Brown ishte ne privatesine e vet ne makine kur ja incizuan komentin negativ ndaj zgjedheses qe sapo kish takuar dhe kurre nuk u ngrit njeri te thote pse ja shkelem privatesine. Po ashtu gjate viteve 90 Rai3 ka pas transmetuar emisionin Blob (nuk di a behet me), njeri nga me shikuarit pikerisht sepse perfshinte momente jashte “zyrtares” e neper pushime emisionesh. Tutto il mondo e` paese, o shoku jurist.
Se katerti, te sugjeroj edhe njehere te lexosh me me vemendje diskutimet para se te japesh gjykimin tend “juridik” mbi to sepse po ta kishe bere do e shihje qe ishte Xh2 qe e solli sportin si shembull. Une dhashe nje kundershembull duke e specifikuar qe nuk eshte ky diskutimi i duhur ne lidhje me kete teme. Cila pjese e “ky diskutim nuk ka pse te jete pjese e temes” eshte e paqarte ne shqip per ty?
Se pesti dhe ne vend te mbylljes, argumenti etik per kete rast ka dy kahe. Une jam shprehur qe thyerja e rregullave te pashkruara etike (jo ligjore) ne gjykimin tim eshte pafundesisht shume me e paqeder se sa hipokrizia e atyre qe marrin pjese ne emisione televizive, thone te kunderten e asaj qe mendojne dhe pastaj revoltohen kur u transmetohet mendimi i vertete qe shprehin ne pushim mes tyre. Me vjen shume keq nese ty kjo te acaron e te le pagjume por ne kete rast te keshilloj mjekun.
Argumenti i kundert etik mund edhe te qendroje, ergo edhe debati, por kur flet per etike ne nje blog te imponon pasjen e disa atributeve qe ti duke gjykuar nga shkrimet e tua ne blog nuk i ploteson. Per shembull, nuk arrin te komunikosh me etike me ata qe i gjykon te paafte a me mendim te kundert me ty, sidomos kur ata te acarojne. Me se fundi ke postuar mesazhe ku Hyllinin e quaje debil dhe gomar ndersa MetalBoyn skuth ( kam pershtypjen qe ai te eshte pergjigjur sipas midese po nuk eshte publikuar). Mua nuk ma ndjen per arrogancen tende pseudo-intelektuale sepse e kuptoj qe e ke me veten. Por as nuk kompleksohem nga ty ( e askush tjeter) sepse ne rastin tend as nuk shoh ndonje arsye.
Politcus,
ti ke të drejtë.
Politicus i thotë Piftos:
Politicus, mua më rezulton se sportin e solle ti si shembull i pari, në këtë koment, kur shkrove:
Unë vetëm komentova fjalët e tua.
Fevziu i ka dhunuar të ftuarit e vet me filmimet e kryera pa dijeninë e tyre dhe me transmetimin e mëpasshëm.
Edhe sikur dikush të mundohej ta shpjegonte gjithçka me të drejtën apo detyrën e Feziut dhe Klanit për të bërë një lloj gazetarie investigative, që në fakt është punë e poshtër, se është thjeshtë pabesi, Fevziu dhe Klani mund t’i bëjnë publikisht pyetjen vetes, se a do të ishin të gatshëm të transmetonin edhe përgjimin eventual të Berishës?
Megjithatë gjithçka e përgjuar dhe e transmetuar është dhunim i sferës personale dhe në botën e civilizuar ku sfera personale mbrohet thjeshtë për të mbrojtur kështu gjithë shoqërinë vetë, pra pak a shumë si mobilizohet i gjithë trupi për te mbrojtur çdo qelizë të tij, Fevziu dhe TV Klan do të merreshin në përgjegjësi penale për shpërdorimin e detyrës dhe dhunim të sferës personale të individit të kryer botërisht.
Në Shqipëri ndodh e kundërta. Fevziu dhe TV Klan besojnë se kështu rritin popullaritetin e tyre dhe ju duket ndoshta, se kështu tregon edhe një profesionalizëm të një shkalle më të avancuar.
Fevziu dhe TV Klan shërbehen në një lloj besimi, siç duket të lashtë tek shqiptarët, se sa më tinzash ta presësh mikun në besë, aq më shumë të rritet respekti karshi teje në opinionin publik. Pra sa më maskara të tregohesh, aq më shumë ta kanë frikën, pra je i i rëndësishëm.
Kjo është mendësia sunduese e shoqërisë se sotme mesjetare shqiptare dhe në fakt “tuhaf” mbetet vetëm ai që patakset nga ky realitet.
theollogos,
duhet gjë gjithnjë të bëjmë aluzione për hinterlandin e M. Nanos apo përkatësinë e tij të dikurshme në PPSh në formatin e një kandidati, që po qe se ka qenë e vërtetë, përsëri nuk do të thotë asgjë?
Që të jemi të ndershëm me veten dhe të sinqertë me publikun që na lexon, vërtetë qenka kaq domethënës për integritetin moral dhe profesional të të përfolurit fakti, që një i ri ambicioz në vitet ’80 tentoi të hynte në PPSh?
Metal boy,
si shkoi ajo puna e shpifjes, apo ike edhe ti skuth…
Ndoshta gaboj qe po e sqaroj, por une hinterlandin e kuq e perdora ne kuptim te librit te Nanos dhe jo ne ate te ndonje informacioni qe kam per ambiciet e tij ne periudhen e golfit sylon. Vete libri perfaqeson nje qendrim kritik ndaj ketij hinerlandi, qe si te thuash e vendos autorin ne nje kontekst rebelues ndaj atmosferes se kohes. Prandaj edhe nenvizova se mu per keto arsye, aty u zhvillua mendimtari, me shume si proces ndjeshmerie dhe refuzimi estetik, sesa si ndergjegje politike. Se dyti; personalisht gjithnje kam besuar se politika apo teknika e pushtetit ka te njejtat ligjesi, ne cdo sistem. Forma dhe cipa ndryshon, tjeter gje jo. Si e tille, une nuk paragjykoj asnjehere origjinen politike te individit, vetem ne rast se kjo ka patur te beje me BINDJE dhe rreshtim doktrinar, qe e ben pak te kuptueshem kapercimin e gardhit. Nga ana tjeter, e vleresuar sipas asaj qe thua, vete Nano e ka cilesuar Berishen si nje Komunist te pareformueshem. Pse e perdor atehere kete nentekst biografik, kur vete mund te kete qene sikunder thua ti nje aspirant per sekretar Byroje ne kooperativen e Strores? Pse dikush e paska te lehtesuar peshen morale e dikush tjeter jo? Pse te mos them une qe edhe situata ne media eshte pasqyrim i formimit te njerezve si Nano (i cili nuk ka drejtuar asnje media dhe nuk ka pergjegjesi direkte), qe me shume sesa nje antropologji te Tranzicionit nuk mund te perfaqesojne gje?
Dhe meqe me permend ndershmerine me lexuesin; une per zoterine ne fjale as kam patur dhe as kam vleresim profesional. As e njoh personalisht. Ambiciet e mia ne gazetari nuk ekzistojne, pra perjashtohet ndonje meri per shkak te cilesive te tij te jashtezakonshme.
Theollogos,
shtjellimet e tua janë hipotetike. M. Nano mund të ketë pasur gjithfarë ambiciesh politike në vitet ’80, por kur ai mundi të bëhej diçka me vullnetin e tij të lirë, ai u bë ai gazetar aq i parehatshëm që është.
Kurse Berisha është një një komunist i pareformueshëm, apo ke ndonjë dyshim ti për këtë.
Jam 100% dakord, por me nje verejtje te vogel; ne ndryshim nga komunistet e trajton opoziten me humor. Por edhe analistet po keshtu. U jep tituj qe keta i pranojne.
Frangaj duhet ballcamosur, keshtu historianet (dhe jo vetem) e shekujve te mevonshem do te kene stereotipin e sakte te “njeriut te ri” te ererave Berishiste
Ka një element dallues ai emision që nuk është marrë ende parasysh në këtë debat: emisioni është konceptuar me pjesëmarrje spektatorësh. Debatet pra, edhe ato private midis të ftuarisht, zhvillohen ndërkaq në prani të publikut.
Cili është ky publik spektator, këtë nuk mund ta themi me siguri. Ndërkaq, telespektatori dhe netspektatori sigurohen nga drejtuesi i emisionit se spektatorët e pranishëm janë ‘publik’ po aq sa edhe vetë telespektatori apo netspektatori.
Nëse spektatorët e pranishëm janë vërtet ‘publik’, cili është atëherë dallimi thelbësor midis një publiku prej 50-100 spektatorësh dhe një të tilli prej 500 000 telespektatorësh?
Nëse biem dakort se spektatorët e pranishëm, kushdo qofshin ata, kanë nënshkruar paraprakisht një kontratë konfidencialiteti për ngjarjet jashtë debatit ndaj të cilave janë dëshmitarë, atëherë arsyetimi qëndron plotësisht.
Në rast të kundërt, pse duhet të stepet Fevziu sot, apo Dudushi nesër, të transmetojë edhe për publikun telespektator sjellen dhe fjalorin prej gangoje të Frrok Çupit ndaj Andrea Stefanit, shpalosur ndërkaq ashiqare publikisht ?
Një bemol teknik, sidoqftë, lipset të vlerësohet drejt dhe ky ka të bëjë me mikrofonat, të cilët munden ose jo të jenë të ndezur për publikun spektator në sallë edhe gjatë pushimeve.
Megjithatë, në pjesën dërrmuese të rasteve të pranishmit ulërijnë me gishta në vesh; mbetet kështu për t’u parë moralshmëria e transmetitmit publik pikërisht të atyre shkëmbimeve që kanë ndodhur qartësisht në konfidencialitet (sotto voce) midis të pranishmëve.
Epiriot
TV Klan ka dhunuar sferën private të mysafireve të tij, pasi palët nuk kanë rënë me herët dakord shprehimisht për regjistrimin e bisedimit midis pauzave.
Është në natyrën e marrëdhënies së lindur, që komunikimi midis TV Klan dhe mysafirëve të ftuar mund të vijojë vetëm sipas rregullave të vendosura më herët me pëlqimin e palëve. Nuk po përsëris veten, se kam një replikë edhe më lartë.
Megjithatë ka edhe një çështje, që mua më duket se nuk ka gjetur vëmendjen e nevojshme.
Nëse TV Klan beson, se kjo është një formë e re e gazetarisë televizive, a do të ishte TV Klan të përgjonte edhe palën tjetër?
Mua nuk më intereson shumë për shembull fakti që Mustafa Nano ka frikë për sigurinë e familjes së tij për shkak të aktivitetit të tij si gazetar; në fund të fundit, ç’lajm mund të jetë ky; një gazetar vetvetvetiu e meriton të ketë frikë, se dikush mund t’i vrasë fëmijët, për shkak se i ati shkruan në mënyrë kritike karshi pushtetmbajtësve.
Por mua do të më interesonte p.sh. të dija, se si i ka rakorduar Fevziu dhe TV Klan pyetjet që ju bënë kryeministrit Berisha lidhur me hyrjen e tij në Partinë e Punës së Shqipërisë dhe adhurimin e Berishës për Dubçekun. P.sh. Një pyetje shtesë, pas perdeve. Pse nuk e takoi Berisha Dubçekun e tij të dashur pas 1990, kur i kishte të gjitha arsyet e mundësitë.
Pra, do të ishte TV Klan i gatshëm, në atë tinzllëkun e tij për të përgjuar, të filmonte edhe pauzat apo para- apo pas-bisedat me Berishën?
Pyetjet që ju shtroni këtu për etikën e përzgjedhjes së sekuencave apo për procesin e montazhit të ushtruar ndaj sekuencave të transmetuara nga televizioni Klan, janë padyshim të drejta dhe kërkojnë përgjigje.
Druaj, sidoqoftë se nuk jam unë personi i duhur t’u përgjigjem, gjithë sikurse druaj se çështja e përzgjedhjeve që shtrohet prej jush është e ndryshme nga ajo ndaj të cilës u mundova të tërheq vëmendjen më sipër.
Ju thoni se palët nuk kanë rënë dakort për t’u regjistruar gjatë pushimeve dhe për pasojë, u është dhunuar hapësira private.
Unë them se palët kanë rënë dakort të shkojnë në një emision televiziv të konceptuar me pjesëmarrje publiku, i cili mbetet i pranishëm në sallë edhe gjatë pushimeve.
Them pra, se të gjitha ngjarjet që zhvillohen brenda hapësirës së kësaj studioje televizive, për sa kohë ajo qëndron e mbushur me publik spektator, janë ndërkaq ngjarje të konsumuara publikisht, pavarësisht mikrofonave dhe kamerave.
Do të kishte qenë ndërkaq vallë më e ndershme që Klani ta kish marrë pëlqimin e debatuesëve për t’i transmetuar këto shkëmbime gjatë pushimesh, të kryera sakaq publikisht?
Morali dhe etika e përkryer sigurisht që nuk do ta kundërshtonte një sipërmarrje të tillë.
Është Klani, apo cilido tjetër kanal televiziv, i detyruar të kërkojë pëlqimin e palëve të interesuera për t’u transmetuar atyre sekuenca shkëmbimesh të caktuara, qofshin këto të papëlqyeshme ose jo, të kryera ndërkaq publikisht?
Morali i televizioneve dhe kulturës që ata kanë krijuar në shoqëri i ka dhënë kaherë kësaj pyetje një përgjigje negative.
Një akt që kryhet ndërkaq në publik i tillë si, një vrasje apo fyerje apo aksident në rrugë, gjithë sikurse një sherr të kryer publikisht televizionet e transmetojnë pa lejen dhe pëlqimin e të interesuarve me logjikën dhe justifikimin e të drejtës së informimit.
Televizioneve kjo e drejtë u njihet me ligj, pavarësisht nëse unë, apo kushdo tjetër, mund të mos jetë dakord.
Problemi pra, do të shtrohej ndryshe nëse në studion televizive në fjalë veprimet dhe qëndrimet e debatuesëve nuk do të ishin kryer përballë një publiku spektator.
Por publiku spektator, pavarësisht vëmendjes që u kushton debatuesëve gjatë pushimeve, mbetet fakt se është i pranishëm. Rrjedhimisht, gjithçka që ndodh brenda asaj studioje përbën një akt të konsumuar publikisht.
Ajo që duhet kuptuar nga gjithë kjo histori, e cila sidoqoftë lë për të dëshiruar në rrafshin e dinjitetit, është se bota është më e madhe nga ç’duam ta përfytyrojmë.
Hapësirat private sidomos në ditët e sotme, duam apo jo, janë rikonfiguruar pothuaj rrënjësisht.
Qytetaria, e kuptuar si brendësimi i vlerave të qytetërimit, i kërkon njeriut të jetë sidooqoftë i kujdesshëm kur shprehet dhe vepron në prani të të tjerëve.
Kjo jo vetëm nuk ka ndryshuar, por mbetet mbrojtja më e mirë ndaj gjithë sulmeve kundër dinjitetit privat dhe intim.
Alarmantja, për sa më takon, qëndron në faktin që një pjesë e debatuesëve shprehen dhe veprojnë kaq ulët me njëri-tjetrin në atë regjistrim, duke shpërfillur kështu jo vetëm etikën e komunikimit ndërnjerëzor, por pa u trazuar as për dinjitetin e tyre publik ndërkaq që prania e të tretëve, përpos publikut spektator, nuk i bën dritë asfare syrit të tyre.
Epiriot,
pa dashur të të kundërshtoj detyrimisht por ka disa probleme me perceptimin që i bën ti zhvillimit në studio, në dukje vetëm formale, por që nuk lejojnë të lihen pavëmendje, pasi çojnë në përfundimet të tjera.
Biseda në studio është perceptuar gjithnjë si e tillë, që të zhvillohet, kur të gjitha palët janë të informuara për këtë, pra që biseda po zhvillohet. Gjithçka që shtrihet jashtë këtij perceptimi është automatikisht sferë private dhe TV Klani është i detyruar ta respektojë.
Biseda në studio vijon sipas rregullave për të cilat është rënë dakord më herët, qoftë edhe heshturi, në vijim të eksperiencës në këtë fushë.
Ky perceptim i palëve është determinues dhe përbën aspektin subjektiv të çështjes.
Rregull: Çdo ndryshim në rregullat e përgjithshme të sjelljes të një veprimi që kryhet bashkërisht, që të gjejë dot aplikim, kërkon si kusht të domosdoshëm aprovimin e plotë paraprak të palëve. Çdo devijim nga ky detyrim përbën shkelje.
Këtu duhet parë me lupë kuptimi i “pauzës” dhe qëllimi i saj. Qëllimi primar i bisedës në studio është që ajo të transmetohet në rrugë televizive ndërsa i pauzës, që ndërkohë tregtarë të shesin produktet e tyre, që nuk kanë asgjë të përbashkuar me bisedën vetë.
Pra biseda në pauzë nuk është pjesë e bisedës televizive.
Edhe sikur mysafirët të kenë komunikuar të ndërgjegjshëm se mund të dëgjoheshin nga të pranishmit në sallë, ata në asnjë moment nuk kanë qenë të ndërgjegjësuar, se po filmohen apo regjistrohen, potencialisht për t’u transmetuar më vonë.
Mysafirët e TV Klanit në vijim të pauzës nuk janë më mysafirë të TV Klanit por vetëm individë me profesionin e gazetarit.
Mysafirët e TV Klanit në vijim të pauzës kanë bërë gjëra të zakonshme, ata kanë biseduar me njëri tjetrin për dynjanë dhe Perëndinë dhe në këtë mënyrë bie edhe pretendimi potencial, se TV Klani gjithçka e bëri për të informuar publikun mbi diçka të pazakonshme, që është edhe në natyrën e kanaleve televizive private. Sikur M. Nano p.sh. t’i kishte hipur në pauzë makinës që për qëllime publicitare qëndronte në sfond të studios dhe të kishte shtypur kameramanin apo pastruesen, atëherë këtu bie përsëri privatësia e tij, por kjo rruhet e pacenuar, për sa kohë njerëzit bëjnë vetëm gjera të zakonshme.
Nuk e di se sa shpjegohem dot.
Ka edhe një aspekt tjetër, që prek kryesisht anën objektive të ngjarjes.
Vërtetë që mysafirët në studio folën gjatë pauzave në prani të publikut të studios lidhur edhe me tema, që ishin në bisedë gjatë transmetimit, por TV Klani përdori infrastrukturën e tij teknike për regjistrimin e kësaj bisede dhe transmetimin e saj. Pra gjërat nuk ndodhën nga pakujdesia e të pranishmëve, por përkundrazi, nga zelli i TV Klanit për të regjistruar edhe në momentin kur palët nuk ia kishin dhënë shprehimisht pëlqimin për këtë dhe në një fazë të dytë për ta transmetuar këtë regjistrim.
Sidoqoftë, kjo është diçka që perceptohet edhe sipas bindjes së secilit. Unë shikoj një shkelje.
Pak rëndësi ka, por në Gjermani për shembull, komunikimi i gazetarëve jashtë hapësirës ku ata vullnetarisht komunikojnë me publikun gëzon një mbrojte të veçantë. Mënyra se si gazetari shkëmben informacion nuk mund të jetë kurrsesi objekt i përgjimeve eventuale në vijim të hetimeve për një vepër penale, si rregull krim. Të njëjtin status kanë vetëm mjekët që komunikojnë me pacientët, avokatët me klientët dhe funksionarë të kishës gjatë marrjes së rrëfimit të besimtarëve.
Ligjvënësi dallon domosdoshmërinë e mbrojtjes së veçantë të mendimit gazetaresk të pa formuluar përfundimisht dhe të pa artikuluar ende publikisht, pasi shikon pikërisht në vijim të këtij para-procesi edhe themelet e lirisë se mendimit dhe të shtypit.
Mendo, që kur një gazetar nuk mund të përgjohet nga prokuroria, sa normale do të ishte që të përgjohej nga një televizion privat.
Pifto,
Debati që po zhvillojmë nuk është debat idesh, e aq më pak idealesh për etikën transmetimeve televizive.
Nëse do ta zhvillonim në këtë kënvështrim, kam përshtypjen se do të binim dakord shumë shpejt.
Debatin po e zhvillojmë brenda një kuadri të ngushtë, termat dhe rregullat e të cilit nuk i ka përcaktuar morali shembullor qytetar, por një banalizim shumë i përciptë i tij i cili, ndërkaq që shoqërisë i shitet si moral demokratik, mbrohet edhe nga ligja.
Brenda kësaj hapësire të ngushtë, unë nuk besoj se mund të pretendojmë për moralitet të përkryer, meqenëse morali i përkryer është korruptuar sakaq që në gjenezë.
Ajo që mund të përcaktojmë është ligjshmëria e sipërmarrjes për të cilën diskutojmë, konkretisht e televizionit Klan.
Duhet apo jo t’i kishte informuar Klani të ftuarit për faktin se xhironte gjatë pushimeve?
Me lejo të të përgjigjem me një pyetje:
Duhet apo jo ta informojë, fjala bie, Jimmy Carter-in Paris Match-i për faktin se po e fotografon duke kruar kundët në një restorant në Toulouse?
Vendi është publik, Carter-i po ashtu, Paris Match-i bën detyrën për të cilën paguhet, brenda gjithë parametrave ligjorë.
Carter-i indinjohet, proteston. Paris Match i përgjigjet: herë tjetër, zotëri, mos kruani hundët në publik.
I rikthem ngjarjes sonë.
Klani, sipas logjikës dhe moralit mediatik dhe televiziv, në çastet kur po filmonte të ftuarit e tij gjatë pushimeve, ishte duke filmuar një ngjarje të çfarëdoshme publike, për të cilën lejen ia ka dhënë ligji.
Në këtë, askush nuk mundet ta ndalojë ligjërisht. Fatkeqësisht.
E përsëris sërish, qoftë edhe duke rrezikuar mëzitshmërinë:
Klani mbetet një televizion. Studiot e tij mbeten studio televizive regjistrimi, me drita, kamera dhe publik. Bisedat e të ftuarve gjatë pushimeve konsumohen publikisht, pavarësisht regjistrimit.
Në këto kushte, më ngjan jashtëzakonisht e vështirë të pretendojmë për hapësira intimiteti.
Duke uruar se kam mundur të shpjegohem, pa pretenduar të kem patjetër të drejtë, druaj se nuk më ka mbetuar pa thënë ndonjë element thelbësor për këtë çështje.
A ka ndonje link te emisionit ne fjale ne net?
http://www.tvklan.al/emisioni.php?id=2581
Faleminderit.
Respekti im per Lubonjen pasi pashe kete emision u shumefishua deri ne infinit.
Ka vend per kritike ne kete qe ka bere Klani, ne dac te llojit te Piftos, ne dac te llojit te Xhaxhait. Por gjithsesi, per mua vlera qendron tek pasioni i aktoreve, dhe sa nga ky pasion eshte skenik, teatral, apo per hir te ekranit, dhe sa nga ky pasion eshte i mirefillte, i njejte edhe prapa skenave. Te ngresh dikotomine privatesi/publike ketu nuk ka edhe aq shume vend, pasi qellimi i ketij montazhit te Fevziut nuk eshte prishja e ketij raporti, por venia ne dukje se deri ku mbrapa skenave arrin e verteta subjektive e secilit.
Mendoj qe nuk duhet te na dhimbet aq shume Mustafa Nano per kete qe i ka bere Fevziu, ne nje kohe qe ai ne menyre te vazhdueshme ka treguar arrogance kunder personave qe i ka pare poshte vetes, i ka censuar shkrimet e kundershtareve – sic ka bere edhe ne res publicen e tij etj. Prandaj Nano eshte njeriu i fundit ne Shqiperi qe duhet te qahet per pabesine e Fevziut – i cili normalisht nuk eshte me i mire sesa i pari.
Dhunimi i integritetit personal të një individi plagos marrëdhëniet sociale në përgjithësi dhe dëmton etikën e komunikimit të të gjithë anëtarëve të shoqërisë. Besoj se problemi duhet parë vetëm nga ky këndvështrim.
Mua nuk me duket se Klani ka bere ndonje gabim per sa i perket faktit qe ka transmetuar debatin gjate pushimit. Mbetem i te njejtit opinion qe kam pasur edhe ne lidhje me Pangon. Personat publik, sidomos personat publik qe kane nje zyre te percaktuar me kushtetute, nuk e gezojne te drejten e “off-the-record,” perndryshe do te ishte legjitimim i dyfytyresise.
Koncepti “off-the-record,” mund te jete i shkruar ose jo, por gjithnje mbetet i mirekuptuar dhe nje rregull e pranuar “lojes”.
Nuk e di ne Shqiperi, por ketej e respektojne ate tej mase.
Një koment imi i zgjeruar për këtë çështje mund të ndiqet këtu:
GJEOMETRITË PRIVATE