Këto ditë Sadik Bejko, publicist dhe kritik letrar, ka botuar praktikisht të njëjtin artikull në disa gazeta të Tiranës (të paktën unë ia kam gjetur në “Panorama” dhe në “Shekulli”), ku merret me disa deklarata të Rexhep Qoses në Panairin e Librit në Ulqin.
Se ç’ka thënë pikërisht Qosja në këtë panair nuk merret vesh mirë; sipas Bejkos, i cili besoj u referohet burimeve të sigurta, paska thënë që Ismail Kadareja ka qenë “mbrojtës dhe eksponent i komunizmit”, dhe “mit [i] krijuar nga komunizmi për nevojat e veta”.
Si iu përgjigjet këtyre sulmeve kritiku Bejko? Duke argumentuar se Kadareja nuk ka qenë as mbrojtës as eksponent i komunizmit; madje as mit i krijuar nga komunizmi për nevojat e veta? Apo duke zbuluar pikat e dobëta në sulmet e Qoses?
Aspak. Sadik Bejko ka vajtur e ka zbuluar një artikull të autorit kosovar për Titon, botuar në gazetën “Rilindja” të Prishtinës, në vitin 1980; në të cilin ndër të tjera Qosja flet me admirim për veprën dhe figurën e Titos.
Ka shkruar atëherë Qosja:
“Tito e ka udhëhequr dhe e ka sjellë në triumf përfundimtar luftën nacionalçlirimtare të popujve të Jugosllavisë – ja një meritë e mjaftë për historinë. Tito i ka thënë “JO” Stalinit, në një kohë kur forca e Stalinit sikur nuk njihte kufij – ja një meritë e mjaftë historike për historinë. Tito na ka udhëhequr shtigjeve të vetëqeverisjes socialiste, të barazisë, vëllazërimit e bashkimit, bashkëjetesës së kombeve e kombësive – ja një meritë tjetër e jashtëzakonshme historike. Tito i ka prirë idesë së madhe që u reziston fuqive të mëdha – ja një meritë tjetër, aq e madhe, aq vendimtare në historinë e përbotshme”.
Sipas Bejkos, “qoftë edhe vetëm për këtë fakt, R. Qosja duhej të rrinte i heshtur dhe me faj.”
Vërtet ashtu?
Nuk dua të futem në analizën e sulmeve të tanishme të Qoses ndaj Kadaresë, as të luftës absurde midis këtyre dy eksponentëve të kulturës shqiptare të shekullit XXI; nuk dua as të analizoj nëse ka faj apo jo Qosja për ato fjalë rituale që ia ka kushtuar Titos; por dua të analizoj argumentimin që bën Sadik Bejko, sepse ky më duket tipik për një lloj të caktuar ligjërate publike në Tiranë e gjetiu mes shqiptarësh.
Ta zëmë, për një moment, se deklaratat e Qoses në Ulqin kundër Kadaresë qenkan të barasvlershme, nga pesha dhe pozicionimi, me paragrafët e artikullit të tij për Titon në vitin 1980. Nga kjo barasvlerë, i vetmi përfundim që mund të nxirret, duke u shtrënguar shumë, është që Rexhep Qosja është hipokrit, sepse sulmon të tjerët për mëkate që i ka bërë vetë.
Ta zëmë edhe se qenka kështu, d.m.th. që, duke rrëmuar në të shkuarën (dosjen?) e Rexhep Qoses, kritiku ynë i dy gazetave ka zbuluar që autori kosovar qenka hipokrit. Po pastaj? Objekti i argumentit sikur nuk ishte figura morale e Qoses, por raportet e Kadaresë me regjimin komunist, apo jo?
Ç’lidhje kanë këto raporte, sido që të kenë qenë, me profilin moral dhe ideologjik të Rexhep Qoses?
Natyrisht nuk kanë asnjë lidhje. Artikulli i Sadik Bejkos është shembull i kulluar i një argumentum ad hominem abuziv, i cili synon t’ia mbyllë gojën dikujt, duke e paraqitur si hipokrit, gënjeshtar, maniak seksual, nudist, vjedhës xhepash, poligam, bixhosçi…
Veç kësaj, a mund të konsiderohet përnjimend hipokrit dikush që, në 2008, i denoncon tjetrit hapur diçka që e paska bërë vetë në 1980? Mua më duket se 28 vjet janë më shumë se të mjaftueshëm që dikush të ndërrojë mendjen e të kuptojë gabimin që kishte bërë dhe t’ua vërë në dukje të tjerëve të njëjtin gabim.
Më në fund, një hipokriti nuk mund t’i mohohet, a priori, aftësia ose e drejta për të akuzuar; as mund të hidhet poshtë një akuzë që vjen prej hipokritit, duke ia provuar se është hipokrit.
Paradoksi i kësaj qasjeje brutale të Bejkos është se i njëjti lloj argumenti ad hominem abuziv është përdorur dhe përdoret rregullisht kundër Ismail Kadaresë vetë; sikurse përdoret kundër të gjithë atyre që kanë guxuar të denoncojnë, haptazi ose tërthorazi, me fjalë ose me vepra, të kaluarën e tyre komuniste. Shembulli më elokuent, në këtë rast, është vetë Sali Berisha, të cilit të gjithë armiqtë politikë ia përmendin, orë e çast, të kaluarën e tij si anëtar i PPSH-së.
Por argumenti mbështetet mbi dy presupozime të dobëta: (1) presupozimi i tipit muri lu buri s’lu, sipas të cilit askush nuk mund të ndërrojë dot mendje e qëndrime, përveçse po të gënjejë herën e dytë; (2) presupozimi i tipit po gënjeve një herë, nuk të beson më kush, sipas të cilit edhe ata që ndërrojnë vërtet mendje dhe e pranojnë se e kanë pasur gabim në të shkuarën, nuk janë për t’u besuar më, thjesht ngaqë gjithnjë ekziston rreziku që të ndërrojnë mendje përsëri.
Të dy presupozimet kanë të bëjnë me karakterin e autorit të argumentit për t’u kundërshtuar, jo me argumentin vetë.
Nga ana tjetër, kur Rexhep Qosja i thurte lavde Titos, Ismail Kadareja i thurte lavde Enverit; prandaj deri edhe vetë Bejkoja e kupton qorrsokakun ku është futur, prej nga përpiqet të dalë duke luajtur kartën… kombëtariste!
Oh, yeah!
Thotë yni për artikullin e R. Qoses:
Është deklaratë tepër e rrallë, për të mos thënë unikale: një shkrimtar t’i bëjë lajka të tilla të neveritshme, pushtuesit dhe shtypësit të huaj të popullit të vet!
Këto lajka i adresoheshin Jugosllavisë titiste, në kohën kur ajo shtypte me terror dhe gjak popullin e Kosovës. Rexhep Qosja u puth duart xhelatëve.
Me fjalë të tjera, ty që guxon të dalësh kundër Ismail Kadaresë, unë të them se u ke puthur duart xhelatëve dhe për më tepër të huaj (ruajna zot).
Siç thoshte dikur Zyloja i Dritero Agollit: “Ti je mur i lartë, por unë të heq gurin e fundit. ”
Dhe më e çuditshmja është se këtë artikull të keq e boton njëkohësisht “Shekulli” dhe “Panorama”…; thuase ky qenkësh triumf i shtypit të lirë e shembull për t’u studiuar në shkollat e gazetarisë; e thuase character assassination me stil fletë-rrufeje qenka bërë tashmë politikë zyrtare e mediave shqiptare pavarësisht nga dallimet që u kanë mbetur në emrat dhe pronarët.
Deklaratat e R. Qoses në Ulqin ishin rast i mirë, për “Shekullin” dhe “Panoramën”, të dilnin me artikuj seriozë ku të analizoheshin me gjakftohtësi marrëdhëniet e Ismail Kadaresë me regjimin totalitar në Shqipëri dhe me komunizmin në përgjithësi; si dhe përpjekjet që bëri regjimi i Hoxhës për të nxjerrë përfitime nga suksesi ndërkombëtar i veprës së Ismail Kadaresë.
Fakti që në vend të këtyre artikujve publikut i jepen fletë-rrufe abuzive, ose insinuata e shantazhe që s’kanë të bëjnë fare me Ismail Kadarenë, të vë në mendime; sepse nuk është kjo mënyra për ta mbrojtur shkrimtarin, as më duket Sadik Bejko pena e përshtatshme për t’ia besuar këtë mbrojtje.
Ka shkruar atëherë Qosja:
“Tito e ka udhëhequr dhe e ka sjellë në triumf përfundimtar luftën nacionalçlirimtare të popujve të Jugosllavisë…”
Kjo është një e vërtetë, e cila i ka rezistuar deri sot kohës si e tillë.
Ka shkruar atëherë Qosja:
“Tito i ka thënë “JO” Stalinit, në një kohë kur forca e Stalinit sikur nuk njihte kufij…”
Edhe kjo është një e vërtetë, e cila i ka rezistuar deri sot kohës si e tillë.
Ka shkruar atëherë Qosja:
“Tito na ka udhëhequr shtigjeve të vetëqeverisjes socialiste, të barazisë, vëllazërimit e bashkimit, bashkëjetesës së kombeve e kombësive…”
Edhe kjo është një e vërtetë e thënë në vitin 1980, e cila i ka rezistuar deri sot kohës si e tillë.
Ka shkruar atëherë Qosja:
“Tito i ka prirë idesë së madhe që u reziston fuqive të mëdha…”
Edhe kjo është një e vërtetë, e cila i ka rezistuar deri sot kohës si e tillë.
Mua me duket se eshte me teper ceshtje “kunjash akademikesh” midis Qoses dhe Kadarese, sesa iniciative e te parit per te zbardhur historine e karieres se te dytit. E gjithe kjo vazhdon te jete ne vazhdimesi te debatit te famshem mbi “Identitetin Evropian te Shqiptareve”. Pastaj nese cdokush vepron si Qosja per gjetjen e te vertetes se viteve te kaluara, atehere bota akademike/intelektuale shqiptare do te kthehej ne nje fushe lufte ku gjithsecili do te mundohet te godase gjithsecilin per mekatet e shkuara. Nje mishmash i vertete qe s’do ta merrte vesh i pari te dytin. E cu pa si perfundim?! Asgje. Nje kakofoni me teper ne rremujen e perditshme te shqiptareve.
Kam thene qe nuk eshte ne nderin e tyre (e kam fjalen per Qose-Kadare!) qe kryqezojne shpatat duke modeluar per keq para gjithe lexueseve e dashamireve qe nuk jane te pakte per te dy. Gur e kusur nuk i kane lene njeri-tjetrit dhe, c’eshte me e keqja, ky duel jo vetem qe vazhdon, por ze dhe amplifikohet, mandej, edhe ca me poshte sic citoni, me te drejte ju, nga z.Sadik Bejko qe tregohet krejtesisht i njeanshshem ne lidhje me Qosen. Se, po u hapen tefteret e vjeter,edhe te Kadareja do gjesh hossana per Stalinin dhe per Enverin po se po. Se mund t’i thuash z. Bejko vetem kaq:- Ku ishe ti kur Kadare e quajti Qosen te semure psiqik? Etj. etj.
Xhaxha,
Nuk po dua te bie ne “teori komploti” e te “akuzoj” Kadarene se eshte ai qe ka nxitur Bejkon te botoje flete-rrufe te tilla, por nje pyetje e kam:
Nga i vjen gjithe ky konservatorizem Kadarese aman ?? Gjithe ky “djathtizem” ? (do doja ta vendosja kete fjale ne shkronja italike, por nuk di se si).
Homoseksualet i ka inat (e ka shprehur ne nje forme a ne nje tjeter); turqit dhe Turqine pothuaj nuk i shikon dot me sy (e ka thene troç qe eshte kunder futjes se Turqise ne BE – e kam degjuar me veshet e mi ne konferencen-pervjetor te organizuar ne biblioteken “François Mitterrand” ne Paris); ç’jane magjupë, evgjite e minoritete te tjera te ketij lloji, mjafton te lexosh ç’shkruan ne librat e tij per te kuptuar se sa i ka “per zemer” 😉 .
Shkurt, pse kaq reaksionar ky njeri ?? (s’me vjen hiç turp per perdorimin e termit reaksionar, e kam peshuar mire fjalen para se ta vendos!). E ka nga pleqeria ?? E shkruaj kinse kete mesazh ne kete blog, me shpresen se ndonje i aferm i tij edhe mund ta lexoje. Dua te them : Nuk ka njeri prane tij t’i thote: “Po rri, se lemerise dynjanë” ! Shqeu syte burri i botes (organizatori francez i mbremjes se pervjetorit te ditelindjes) tek degjonte ligjeratat anti-turke te Kadarese, ne mes te Parisit, ne fillim te shekullit te XXI ! Qe ka patur dhe shkrimtare te tjere te njohur, plot me vese dhe siklete (frustracione), une kete e di, po ky ” i ini”, la koqen e namit ! Thene ndryshe dhe shkurt: vetem nga Sadik Bejko-sha qenka i rrethuar ky njeri ?? Wow !
Sadiku paska fryke se mos Xhepi mund te kete aluduar te mos pompohet me puna e Kadares ne letersine Shqip (e te veje diku atje me Shefqet Musaraj)
Sa per pyetjet e Stalker: nuk e ke kuptuar ende qe Kadarja vjen nga nje qytet i ndertuar sipas imazhit Osman, nderkohe qe eshte i dashuruar me Parisin?
Po zaten kur s’mund të bëhet mirë, Sadikër do ketë gjithmonë që të kërkojnë 5minutshin e lavdisë me shkrime të tilla.
Nuk njoh vlerat akademike të Qoses dhe nuk kam përshtypjet më të mira për Kadarenë, por besoj se nëse do të kishte një lulëzim të shëndoshë të kulturës dhe arteve mbarëshqiptare, këto dy figura do të kishin shumë më tepër mundësi të gjenin pika që mund ti bashkonin se sa të linin hapësira të tilla ku gjithkush mund të bëhet “kritik” i njërit apo tjetrit.
Vërtet për të ardhur keq 🙁
Te vjen i gatshem nga shume krah gjykimi i vemendshem i xhaxhait, per te mos ngaterruar me qorrsokak si i S. Bejkos apo G.H.
Keto raste perligjin nje fakt ne te shumten e rasteve te anashkaluar, qe “eshte i as njerit territor personal, kultura dhe historia e nje dimensioni Kombetar”, ndryshe edhe individ si Kadare apo Qose do te kene gjykues me te drejte edhe pse anonim per nga statusi.
Hipokrit i vërtetë është ai që nuk e kupton dot më se po mashtron, ai që gënjen me sinqeritet.
– André Gide
Ki parasysh se nuk është gënjeshtër, në qoftë se e beson edhe ti vetë.
– George Costanza
Duke lexuar sot vlerësime të ndryshme për Solzhenjicinin, i cili vdiq dje, m’u kujtua një histori që disi lidhet edhe me temën e këtushme.
Gjatë viteve 1980 disidenti i madh rus ishte shndërruar tashmë në mit edhe për liberalët e Tiranës, kryesisht falë hapësirës së madhe që i jepte televizioni italian aso kohe.
Unë kisha dëgjuar veçanërisht për veprën e tij “Arkipelagu Gulag”, e cila përshkruhej si një aktakuzë totale ndaj mizorive të regjimit stalinist në BS.
Në 1987 pata fatin e madh të shkoja në Romë për studime pasuniversitare; një nga librat e parë që kam kërkuar në një librari librash të përdorur ishte pikërisht Arkipelagu i Solzhenjicin-it, të cilit ia gjeta menjëherë vëllimin e parë, me gati njëmijë faqe me shkronja të vogla që mezi lexoheshin.
Kam kaluar me atë libër shumë darka; duke lexuar vonë, për të mos u tërhequr vëmendjen as kolegëve bashkatdhetarë me të cilët ndaja një apartament të batërdisur në Tiburtina, se me gjëra të tilla nuk bëhej shaka.
Vepra e Solzhenjicin-it më turbullonte për dy arsye – për natyrën burokratike të terrorit të ushtruar ndaj qytetarëve sovjetikë prej policisë sekrete stalinianë dhe për faktin se, thjesht duke e lexuar atë libër, i ekspozohesha edhe unë, njëfarësoj, rrezikut për të përfunduar në qelitë e hetuesisë në Tiranë.
Kur i erdhi fundi qëndrimit tim në Romë dhe po gatitesha të kthehesha në Shqipëri, më duhej të bëja diçka me kopjen time të Arkipelagut, të cilën natyrisht nuk mund ta merrja me vete në atdhe.
Aso kohe librat i trajtoja ende si relike të shenjta ose objekte magjike, prandaj kurrë nuk ia lejoja dot vetes që atë vëllim të lirë e të stërpërdorur të Arkipelagut ta lija gjëkundi në ndonjë stacion treni, ose në guaskën e ndonjë telefoni rrugësh.
Prandaj m’u tek të pyesja S., një mikun tim italian, teksa shkonim me makinë në shtëpinë e tij në Ostia, nëse mund t’ia dhuroja atë libër, meqë për arsye politike nuk e shpija dot në Shqipëri.
Stefano, e mbaj mend si tani, tundi kokën e vet të rruar, dhe më tha: “Arkipelagu Gulag nuk është nga ata libra që do të doja ta kisha në bibliotekën time!”
Paskësha harruar që S. ishte i majtë, ndoshta komunist; dhe komunistët italianë nuk mund t’ia falnin Solzhenjicinit që ky, me veprën e vet sidomos dokumentare, ia kish shkatërruar përfundimisht Bashkimit Sovjetik autoritetin moral në Perëndim…
Paskësha harruar; edhe pse më vonë, kur pata kohë ta ftilloja këtë punë me nge, më lindi dyshimi se, në të vërtetë, një nga arsyet që S. ishte afruar me mua, ndoshta kishte të bënte disi me atë që unë vija nga një vend komunist si Shqipëria.
vemendje,
ndërhyrja ytë është aq e pavëmendshme, sa unë nuk jam në gjëndje të vjel dot një mendim llogjik. Kuptoj vetëm “GH” dhe “qorrsokak”. Po deshe të thuash ndonjë gjë që ka kuptim, mund ta shtjellosh diçka më mirë mendimin tënd të kopsitur për ibret në fjalinë e mëposhtme:
Ti shkrove:
“Te vjen i gatshem nga shume krah gjykimi i vemendshem i xhaxhait, per te mos ngaterruar me qorrsokak si i S. Bejkos apo G.H.”
G.H. shpreh paqartesine ketu:
“ndërhyrja ytë është aq e pavëmendshme, sa unë nuk jam në gjëndje të vjel dot një mendim llogjik. Kuptoj vetëm “GH” dhe “qorrsokak”. Po deshe të thuash ndonjë gjë që ka kuptim, mund ta shtjellosh diçka më mirë mendimin tënd të kopsitur për ibret në fjalinë e mëposhtme:
Te vjen i gatshem nga shume krah gjykimi i vemendshem i xhaxhait, per te mos ngaterruar me qorrsokak si i S. Bejkos apo G.H.”
Ti (g.h.) je i qarte ne c’shkruan, S. Bejko po ashtu, edhe Xha Xhai eshte i qarte.
Ndryshimin e llojit te qartesise e permban zinxhiri i mos argumentit ne debatin e filluar nga Qose, ku Xha Xhai ve ne dukje jo argumentimin e shkrimit te S. Bejkos, ku ky i fundit sjell thenje te Qoses ne mbeshtetje te Titos, me shpresen se do te zvogeloj impaktin e thenjes se Qoses per Kadaren)
Pra del qe Xha Xhai e le te nenkuptuar ate linje mendimi qe ti nderton postimin tend rreth “Titos se Qoses”
Pra ti thua dhe mbeshtet ate qe ka thene Qosja. Te marrurit me ate ane (qe u shtjellua postimi yt) pas argumentit te Xha Xhait, per mua eshte nje lloj si ai i S. Bejkos, konsideruar si argument.
Ti nuk mendon ate qe mendon S. Bejko, por ndihmon aq sa ai ne drejtimin qe merr postimi (vemendja) yt, ne lidhje me argumentin e shkrimit te Xha Xhait.
Vemendje e ke gabim. Unë nuk u mora me ç’tha Xhaxhai, por më shumë me atë që ka thënë Bejkua; ose për të qenë i saktë me atë që thotë Qosja; ose për të qenë i saktë fare, me atë që ka thënë Qosja për Titon në vitin 1980. Këtë e bëra jo se me bëhet gjë shumë vonë për reputacionin e Titos tek Qosja në vitin 1980, por ngaqë nuk mund të pajtohem me budallallëkun e Bejkos dhe të kujt tjetër që i shkon mbrapa, të cilët Qosen në konfliktin që ai paska me Kadarenë e sulmojnë në vitin 2008 nga një pozicion shqiptar antititist. Kjo gjë nuk bëhet për këto arsye:
1. Ç’ka thënë Qosja për Titon në atë kohë – të paktën në citatin e përcjellë këtu – janë të gjitha të vërteta. Vërtetë që Luftën Nacional Çlirimtare të Jugosllavisë e udhëhoqi Titua, madje siç është duke mësuar dalë nga dalë edhe bufi, ky paska udhëhequr edhe atë të Shqipërisë.
2. Titua i ka thënë “jo” Stalinit në një kohë kur pushteti i këtij nuk njihte kufij dhe atij bravo i qoftë për këtë gjë. Ke ndonjë gjë kundra ti për këtë? Apo nuk e ke marrë gjë vesh akoma, që paska qenë kështu.
3. Titua udhëhoqi popujt e Jugosllavisë në rrugën e vetëqeverisjes dhe bashkim-vëllazërimit. Këto duket të kenë qenë dy shtyllat e sistemit politik e ekonomik jugosllav, të cilët i garantuan popujve të Jugosllavisë një mirëqenie ekonomike të konsiderueshme (të lakmueshme do të thoja unë nga ana tjetër e kufirit). Megjithatë më bëj një nder dhe mos na fut në kritikën ekonomike-politike të vetadministrimit jugosllav si teori dhe praktikë kapitaliste, se për Zotin nuk ja vlen. Përsa i përket bashkim – vëllazërimit ne si shqiptarë nuk mund të jemi objektive se gjithnjë na duket sikur dikush na ka hyrë në hise. Po të pyesim pjesën tjetër të botës dhe e kam fjalën për popullsinë e planetit tonë minus shqiptarët, të gjithë do të thonë, se Titua e rregulloi për mrekulli edhe atë punë; pra që popujt e Jugosllavisë në një farë mënyre jetonin në paqe e harmoni me njëri – tjetrin dhe me veten e tyre. Katrahura ndodhi më vonë, pra pasi vdiq Titua. Qosja flet për Titon për së gjalli dhe për më shumë akoma, Qosja nuk jep ndonjë gjykim të vetin nëse Titua e bëri mirë apo keq punën e tij, thotë vetëm që e bëri atë punë. Në fund të fundit Jugosllavinë e udhëhoqi Titua dhe jo Mahmut Bakalli.
4. Titua i bëri rezistencë fuqive të mëdha dhe në një farë mënyre ja doli dot. Me Bllokun e Vendeve të Paangazhuara Titua krijoi pothuajse një bllok real në politikën globale të planetit, i cili ku më shumë e ku më pak influencoi politikën e fuqive të mëdha. Për këtë gjë Titua mbetet për tu adhuruar. E di ti Vemendje, që rezistenca që i mbërrin sot çështjes se pavarësisë së Kosovës nga një sërë vendesh të Botës së Tretë ka të bëjë pikërisht me adhurimin dhe përkrahjen që ato i jepnin dje ish-Jugosllavisë e sot Serbisë për politikën e Titos së viteve ’70. Shtete me qindra milionë banorë i shkuan Titos nga pas, sepse ai diti më mirë se kushdo tjetër t’i organizonte për të mbrojtur interesat e tyre strategjike në planin global. Edhe Qosja këtë thotë në vitin 1980.
Titua ishte udhëheqësi i Jugosllavisë, u fali popujve të saj më shumë paqe e mirëqenie se të gjitha sistemet ekonomiko-politike të atij vendi më herët e më pas. Shqiptarët e Jugosllavisë gjatë kohës së Titos janë ajo pjesë e kombit tonë, të cilët kanë pasur nivelin më të lartë të mirëqenies, që mund të kenë pasur ndonjë herë shqiptarët që rronin në vendin e tyre. Shqiptarët e Jugosllavisë në kohën e Titos kanë përjetuar vetëm një progres të çështjes shqiptare në Jugosllavi, gjendja e tyre ka ardhur vetëm duke u përmirësuar; proces ky i cili u ndërpre dhe u kthye mbrapsht pas vdekjes së Titos.
Kështu i dashur mik dhe lëri të lutem supozimet, që pse e paskam thënë unë dhe ç’paranteza paska hapur Xhaxhai, për të ngritur apo ulur ku e di unë se kë. Nga e kishe shpikur atë teori aq të llahtarisur pastaj?
“Ndryshimin e llojit te qartesise e permban zinxhiri i mos argumentit ne debatin e filluar nga Qose, ku Xha Xhai ve ne dukje jo argumentimin e shkrimit te S. Bejkos, ku ky i fundit sjell thenje te Qoses ne mbeshtetje te Titos, me shpresen se do te zvogeloj impaktin e thenjes se Qoses per Kadaren)
Pra del qe Xha Xhai e le te nenkuptuar ate linje mendimi qe ti nderton postimin tend rreth “Titos se Qoses”
Pra ti thua dhe mbeshtet ate qe ka thene Qosja.”
Vlen “vemendja” yte kur pas kesaj me siper shkruan:
“Vemendje e ke gabim. Unë nuk u mora me ç’tha Xhaxhai, por më shumë me atë që ka thënë Bejkua; ose për të qenë i saktë me atë që thotë Qosja; ose për të qenë i saktë fare, me atë që ka thënë Qosja për Titon në vitin 1980.”
Po shtjellon xhepin e qepur vet-per vete, as pak per mua, sepse te del argumenti ne brigjet e njejta te S. Bejkos, kur vazhdon shkruan:
“E di ti Vemendje, që rezistenca që i mbërrin sot çështjes se pavarësisë së Kosovës nga një sërë vendesh të Botës së Tretë ka të bëjë pikërisht me adhurimin dhe përkrahjen që ato i jepnin dje ish-Jugosllavisë e sot Serbisë për politikën e Titos së viteve ‘70.”
Lexo Xha Xhain me siper, per mungesen e agumentit te S. Bejko, se ti jep shenja te provuara te shkolles se mendimit te S. Bejkos, edhe pse mendimin do qe ta kesh ndryshe nga i tij.
P.S. Indikimi i Xha ne shkrimin e tij pas citimit te akuzes se S.Bejkos per Qosen ishte nje: “Vertet ashtu? … nuk dua as të analizoj nëse ka faj apo jo Qosja për ato fjalë rituale që ia ka kushtuar Titos”
ti vazhdon shkruan “Nga e kishe shpikur atë teori aq të llahtarisur pastaj?”
Nje keshille s’po ta kursej; “Mos e kthe veten ne viktim te “dijes” tende, se llahtarisesh” e pakta, pa teori.
Vemendje, ata qe i kane lexuar edhe Xhaxhain edhe GH’ne prej vitesh, kesaj qe ben ti i thone (me buzeqeshje): eja GH te t’tregoj si funsionon llogjika. Por me duket se kjo aftesi te mungon, sepse nje iniciative e tille kerkon akoma me heret per te qene edhe ne gjendje (dhe nqs nuk je te perpiqesh, te shkosh pertej asaj qe te vjen kollaj, dhe te harxhosh te pakten dy ore) per shtjelluar fjali te plota, e pse jo, edhe paragrafe. Perndryshe, njerezve te llogjikshem pritet (e duhet) t’u humbase durimi.
GH nuk ‘nderton” ndonje “linje mendimi”; ai me duket se ndalon pikerisht ne fjalet e xhaxhait (te cilit i intereson nje problem tjeter por jo i palidhur) kur thote se “nuk dua…të analizoj nëse ka faj apo jo Qosja për ato fjalë rituale që ia ka kushtuar Titos,” dhe pohon se sipas tij “ato fjale rituale” jane te gjitha te verteta edhe sot (te cilat i shtjellon ne komentin tjeter). Pra une e kuptova komentin origjinal te GH’s si nje liste pohimesh qe kerkon te hedhe poshte akuzen ndaj Qoses se ky i fundit qenkerka treguar hipokrit ne vitin 1980, nje kohe kur me siguri as ti dhe as une s’kishim lindur akoma. Pohime te atij lloji, duke i marre fjalite nje nga nje dhe jo te gjitha sebashku, per te thene pastaj se te gjitha i qendrojne kohes, duke perseritur te njejtin pohim, i sherbejne nje funksioni te vecante vis-a-vis qendrimit te Bejkos. Ky funksion i perseritjes nuk shprehet me bukur sesa nga Kierkegaard qe me vjen nder mend (sepse ja di permendesh ca libra, dhe vecanerisht kete nga ku citoj) kur tregon:
“When Professor Ussing once gave a speech at the May 28 Society and a statement in the speech did not meet with approval, what did he do, this professor, who at the time was always resolute and forceful–he pounded the table and said: I repeat. What he meant at the time was that what he said gained by repetition” (Repetiton, 150, Princeton ed.)
“GH nuk ‘nderton” ndonje “linje mendimi”; ai me duket se ndalon pikerisht ne fjalet e xhaxhait (te cilit i intereson nje problem tjeter por jo i palidhur) kur thote se “nuk dua…të analizoj nëse ka faj apo jo Qosja për ato fjalë rituale që ia ka kushtuar Titos,” dhe pohon se sipas tij “ato fjale rituale” jane te gjitha te verteta edhe sot (te cilat i shtjellon ne komentin tjeter)”
XA,
je i qarte. Nuk kupton se ajo qe beri G.H. eshte linje mendimi, te cilen e theksoj, eshte e se njejtes shkolle mendimi, si e S. Bejkos.
Vemendje,
une nuk doja ta thosha me heret variantin e deshtuar te metodes se profesorit Ussing, por ti po e verteton se ajo metoda e te theksuarit te gjerave duke i rene tavolines dhe i perseritur ato serish edhe mund te shkoje huq e te thyesh duart kur perdoret pa vend. por une nuk jam gje terapistja jote fizike, as te tjeret. Me fjale te tjera, ti fiton, pikerisht duke thyer duart e tua, dhe kjo e fundit vetem sa konstanton nje gje dihet–se gjerat normalisht shkojne per m..t.
” por une nuk jam gje terapistja jote fizike, as te tjeret. Me fjale te tjera, ti fiton, pikerisht duke thyer duart e tua, dhe kjo e fundit vetem sa konstanton nje gje dihet–se gjerat normalisht shkojne per m..t.”
Uni qe flet per emera te menduar, eshte i destinuar te shoh dhune. XA, te rekomandoj rishikim te delikateses se nji mendimi, krahasuar me mllef uni, ne oborrin e “mendje-madhesise”
vemendje,
e lëmë më mirë këtë punë. Unë nuk të bind dot që t’i lësh spekulimet mbi motivet se pse shkruhet dhe të përqendrohesh tek përmbajtja. Unë se çfarë kisha për të thënë për Titon dhe Qosen (të paktën në këtë keqkuptimin e tmerrshëm me ty; kur njëri i binte gozhdës dhe tjetri patkoit) e thashë dhe po e mbyll këtu me zhgënjimin e tmerrshëm, që nuk ja dola dot të të bind, se shkruaj nga që ashtu ma thotë mendja dhe jo se besoj se kështu luftohet preventivisht fruthi në mënyrë efikase në vendet e Botës se Tretë. Mos i harxho këshillat me mua sepse me këtë kokëfortësinë për të mos më kuptuar predispozicionin tim këtu, që në fakt do të duhej të ekzistonte dot vetëm teorikisht nëpër disa anekdota tepër anti-bulgare; e për më keq akoma me analizën mizerje që i bën atij (pra predispozicionit tim për të shkruar ndonjë gjë), e ke konsumuar përfundimisht durimin tim për të të kushtuar vëmendje.
“e ke konsumuar përfundimisht durimin tim për të të kushtuar vëmendje.”
g.h. po te kishe vemendje, s’do te kishe ate lloj durimi.
P.S. mos luaj te viktimezuarin, duke perfunduar ne sforcim te mendimeve personale, krijuar si te jashte stadartit tend, je kombinim i sa mesiper, vetplagosur. Eshte evident nje fakt me ty, ke nje verberi-durim per c’mendon vete, duke mos te ngelur me energji te lexosh dike tjeter (ndryshe).
Ore, je në terezi ti nga trutë e kokës? Ik ore njeri m’u hiq qafe se nuk të kam asnjë borxh!
Hequr qafe me ke, po veteviktimezimin s’ta luaj dot nga trute e kokes.
P.S. as nji s’ta ka borxh as ty. Ne te gjitha postimet ofendon si arrogant.
GH dhe Vëmendje, jam i sigurt se këtë diskutim mund ta kishit vazhduar ndryshe, meqë edhe tema them se meritonte më tepër. Gjithsesi, ju lutem ta lini me kaq.
Interesante ajo historia e Xhaxhait per librin e Solzhenjicinit dhe kjo historia jone me Kadarene: http://www.balkanweb.com/sitev4/index.php?id=24774 😉
Ua, c’u kenaqem!
Po shkruaj mbresat qe me lene dy paragrafet e fundit te shkrimit.
Shkruani se: nuk eshte kjo menyra per ta mbrojtur shkrimtarin. Keshtu, lini te nenkuptohet se shkrimtari kercenohet; nga kush? Fatkeqsisht, nder kercenuesit shablloni i tij ju pefshin edhe ju duke qene se nuk i qendroni luajal. Shkrimtari, njeriu, zt. Ismail Kadare nuk kercenohet prej askujt, a nese ajo qe kercenohet eshte pjese e vepres se tij, mbrojtesve ju duhet te ndeshen kundra Kohes.
Ka njerez qe vertet mendojne se ai duhet mbrojtur, dhe e mbrojne sipas shembullit te shkrimit: ne vend ti vene vetullat i nxjerrin syte. Dr. Sadik Bejko! Me c’pune eshte bere i tille nuk e di, por me patjeter ne literarture. Kam lexuar dhe pena me grada e tituj me te larte qe shkruanin marina. Te gjithe keta mbrojtes deri me sot i bashkonte vullnetarizmi (per mos thene e ndojne izem tjeter); por kur ju kerkoni prej gazetave qe te dalin me artikuj serioze ju kerkoni mercenare, sepse nuk besoj se po te kishte kund sirtareve analiza gjakftohta mbi ato raporte, Shekulli do te rrinte pa i botuar. Pse nuk i shkruan njeri keto artikuj pa ja kerkuar? Po perse duhen shkruar? Perse te mos i leme mardheniet e shkrimtarit me publikun dhe kritiken te ndjekin rrjedhen e zakonshme, me dredha, brryla e kthesa, prita e pengesa, me permbytje e uje te turbullt, me ujvara e sterkala.
Sa per paktin i tij me mediat (tek te shkruarat eshte me lehte ta lexosh), eshte si nje pakt me Hitlerin: ato e prishin ne menyre te rrufeshme. Shkrimtari ben (mbase) vetem nje pakt me veten dhe ate ja zgjat lexuesit per ta kunderfirmuar.
Te jap te drejte per perpjekjet (arritjen) e regjimit, perfitimet, dhe suksesin e vepres. Pak a shume shembulli i Sotomajorit ne kercimin se larti.
Nuk me premton koha per te shkruar me, por gjithnje gjej kohen per te lexuar me.
Me nje pritje kureshtare per te reja mbi temen e vjeter.
CD, kur fola për “mbrojtje të shkrimtarit”, kisha parasysh orvatjen e Sadik Bejkos, nuk po shprehja qëndrimin tim. Në një kohë kur mediat vetë në Shqipëri e në Perëndim e kanë bërë lëmsh çështjen e raporteve të Ismail Kadaresë me shtetin totalitar, dhe kur disa media e paraqitin shkrimtarin shqiptar si Solzhenjicin të Shqipërisë, ndërsa disa të tjera si agjent të paguar të sigurimit të shtetit, çdo qëndrim i drejtpeshuar dhe i paanshëm do të pështyhej automatikisht nga të dy palët, sikurse është pështyrë. Është efekt i trishtuar i çdo polarizimi që, të dy polet, kanë marrëveshje të heshtur mes tyre për të mos lejuar asnjë palë të tretë t’ua prishë lezetin e kundërvënies.
Nga ana tjetër, kur dëshiroj që të lexoj artikuj seriozë për këtë çështje në gazetat e veçanërisht për statusin e sotëm të letërsisë që ka shkruar Kadareja nën totalitarizëm, kam parasysh atë që sot, në Shqipëri, krejt debati kulturor zhvillohet në mass mediat.
Ti thua:
Në këtë pikë unë vetë kam pasur disa eksperienca shumë të çuditshme me mediat; dhe të siguroj se ka gazeta të cilat qëndrimin ndaj Ismail Kadaresë e kanë të sanksionuar me rregullore.
Njëlloj kam përshtypjen edhe se artikuj si ky i Bejkos ndonjëherë porositen prej gazetave; prandaj shpreha dëshirën që, në vend të këtyre gjërave, të porositeshin artikuj më dinjitozë, të cilat të merreshin me çështjet jo me personat.
Pse nuk i shkruan njeri këto artikuj pa ia kërkuar? Ta sjell unë një arsye, sado banale: sepse gazetat paguajnë shumë pak, në mos fare; dhe ata që nuk shkruajnë për synime politike, partizane ose partiake e që nuk e kanë mbështetjen e grupeve të interesave, shpejt lodhen dhe e humbin dëshirën për të shkruar.
Nuk ka lidhje me temen por me kerkesen e perseritur te Stalker mbi shkronjat e pjerret ne shkrimin e tij.
Stalker dhe kush tjeter eshte i interesuar mund te perdori gjuhen e programimit HTML per ti bere shkronjat te zeza ose te pjerreta. Komanda per ti bere bold eshte perpara fjales dhe mbrapa fjales dhe para dhe mbrapa, kuptohet pa hapesire.
< i > perpara fjales dhe < /i > mbrapa fjales, kjo per italic, e njejta pastaj per bold < b >
Po shkruaj vetem aktin e fundit te mardhenieve time me njeren:
Bleva nje artikull (se s’mund te abonohemi ne gjithe shtypin e botes), e perktheva dhe postova.
Asgje.
Kur nje gazete tjeter botoi po te njejtin artikull por me nje goxha gabim te rende ne te, ngulmova qe ta botonin, duke shpjeguar gabimin.
E bene.
Mbase s’jam pena e duhur per ta, por besoj ka dhjetra te tjere qe ja vlejne publikut dhe qe s’kerkojne pagese por nje faleminderit – po te kene.
Sa per Bejkon, me duket se te ka shpetuar qe per nje fare kohe Shekulli e kishte bllokuar me keto mbrojtjet per Kadarene e sulmet ndaj te tjereve. Bejkoja ka publikuar a ne Panorama a diku tjeter. por s’me kujtohet t’ju a them. Me c’duket ai ka kembengulur, duke e nisur artikullin e vet ne dy apo dhe me shume drejtime.
Pse e botoi Shekulli? Per dy arsye: e para sepse eshte vete kaloresi yne qe e ka zgjedhur per shqytar: psh. libri per poetet e pushkatuar eshte permbledhur prej Bejkos dhe ka parathenien e Kadarese, dhe e dyta, ta them kesaj here jo si pyetje, sepse Shekulli nuk kishte asgje tjeter per tu kunderpergjigjur, ose ose, priti aq vone sa e linte shtypshkronja, por artikulli i supozuar i ores se vone niste me “Sa here qe afrohet cmimi Nobel…” dhe keshtu hoqi dore.
Por, qe te shtoj edhe nje pike tjeter, qe ndoshta edhe eshte thene me pare, duke qene se populli eshte bageti qe ushqehet me idhuj dhe ikona, rrezimi i idhujve dhe ikonave te komunizmit ka lene nje boshllek qe duket se Kadareja e mbush me se miri. Nuk ka asnje faj Kadareja ne kete mes. Duhet vullnet mbinjerezor t’i thuash jo statusit te idhullit, dhe shkrimtaret ne pergjithesi nuk njihen per nje vullnet te tille. Nderkaq, (sa e veshtire kjo “nderkaq”, mor jahu) Kadareja e misheron me shume se kushdo thelbin e te qenit “shkrimtar”, aq sa nga gjithe panteoni i personazheve te tij, eshte ky personazhi me real. Popullor, pse jo, por kjo nuk garanton as xhelozi, as adhurim; nderkaq, as verberi ne popull. Kjo e fundit mbi te gjitha, eshte ne dem te vete shkrimtarit.
“Kadareja e misheron me shume se kushdo thelbin e te qenit “shkrimtar”, aq sa nga gjithe panteoni i personazheve te tij, eshte ky personazhi me real. Popullor, pse jo, por kjo nuk garanton as xhelozi, as adhurim; nderkaq, as verberi ne popull. Kjo e fundit mbi te gjitha, eshte ne dem te vete shkrimtarit.”
Lulian,
duket si min me ‘sahat'(ore’), qe fitilin e ka tek Kadareja dhe dinamitin tek shkrimtari. Shpresoj qe mos te jet parafabrikat (per perdorim te gjere) “bomba”