Ideologjia totalitare çonte detyrimisht në përçarje të shoqërisë në grupe dhe forca me interesa të kundërta, në luftë të pakompromis mes tyre; madje sipas teorisë marksiste-leniniste ishte kjo luftë që e çonte shoqërinë përpara, teksa vetë vinte duke u ashpërsuar. Një nga mënyrat për ta zbutur disi impaktin social dhe psikologjik të një doktrine të tillë kaq përçarëse ishte natyralizimi i konfliktit nëpërmjet sistemit metaforizues shëndet-sëmundje, i cili e projektonte luftën e klasave mbi aksin elementar të mirëqenies fizike, duke e paraqitur si të domosdoshme për mbarëvajtjen, madje për vetë mbijetesën e së përditshmes. Me fjalë të tjera, shoqëria totalitare ishte shoqëri e shëndetshme, ndërsa armiqtë e saj ishin faktorë të sëmundjes ose të patologjive të ndryshme sociale, kur nuk ishin vetë të sëmurë.
Fillesat e këtij sistemi metaforizues duan kërkuar në rëndësinë pothuajse arketipale që kishte identifikimi i përsëritur dhe i gjithëpranishëm i një armiku për riprodhimin e strukturave totalitare të pushtetit. Në imagjinatën kolektive, armiku paraqitej jo vetëm si i pamëshirshëm, i rrezikshëm dhe real, por edhe si qenie e shëmtuar, e neveritshme dhe e tillë që të shkaktonte përbuzje pothuajse instinktive – që këtej edhe rekrutimi i pashmangshëm i metaforës së sëmundjes, zvetënimit, rëgjimit, pafuqisë, paburrnisë, dobësisë dhe infeksionit, në kuadrin e grup-metaforave të tjera të parazitizmit, insekteve të dëmshme e gjakpirëse, barërave të këqia dhe agjentëve të tjerë patogjenë ose korruptues.
Vetë kapitalizmi, si formacion ekonomiko-shoqëror, ishte në gjendje krize të përgjithshme, ose me një këmbë në varr (në buzë të varrit), në shtratin e vdekjes, në grahmat e fundit, duke dhënë shpirt, me shpirt ndër dhëmbë, në përpëlitjet e fundit, e kështu me radhë. Shenja të këtij kalbëzimi të përgjithshëm ishin patologjitë e shumta sociale, të tilla si kriminaliteti, drogat, prostitucioni, abortet e vullnetshme, sëmundjet veneriane (sifilizi e më pas SIDA), kumari, rendja pas modës, pornografia, parazitizmi, papunësia, homoseksualizimi, degjenerimi i përgjithshëm, shtimi i divorceve dhe i fëmijëve jashtë kurore, arti dekadent, modernizmi, seksualizimi i marrëdhënieve ndërnjerëzore dhe i artit. Dukuri si të mësipërmet rrezikonin t’i përcilleshin edhe “shoqërisë sonë”, nëpërmjet kontakteve me botën e huaj, hyrje-daljeve, televizionit, ose rrugësh të tjera; prandaj duhej mbajtur lart vigjilenca. Ky skenar infeksioni, kontagjioni, kontaktesh dhe karantinash ishte huazuar i tëri nga modelet standard të epidemiologjisë. Njerëzit “tanë” prekeshin nga këto shfaqje të huaja sepse ishte në vetë natyrën e patologjive sociale të kapitalizmit që të përhapeshin duke kaluar nga një bartës tek tjetri, njëlloj si virusi i fruthit, ose bacili i tuberkulozit. Kësisoj, edukimi revolucionar i njeriut të ri ishte edhe terapi ndaj patologjive të tilla, që rrezikonin të krijonin kontingjent të armikut në gji të vetë shoqërisë shqiptare; dhe vetëkarantina politike e Shqipërisë totalitare ishte vetizolim profilaktik ndaj një bote tashmë të molepsur nga sëmundja dhe vdekja.
Natyrisht, klasat që kishin pushtetin në vendet kapitalisto-revizioniste ishin të interesuara për përhapjen e patologjive sociale, sa kohë që këto kishin për mision t’ua tërhiqnin vëmendjen masave nga lufta e klasave dhe revolucioni, për t’i dobësuar e për t’i mbyllur në guaskën e individualizmit, hedonizmit dhe dekadencës së pashpresë.
Përkundrazi, imazhi i shëndetit të shoqërisë totalitare ngrihej mbi konceptin e pastërtisë dhe të puritanizmit (asketizmit) revolucionar, me doza të forta pagane, militariste dhe, deri-diku, eugjenike-fashiste; sidomos kur ishte fjala për kultin e kalitjes fizike-ushtarake, ose të mendjeve të shëndosha në trupa të shëndoshë. Regjimi pompoi mitin e rinisë si moshë të revolucionit, por edhe të rinisë si bartëse të revolucionit; të fortë dhe të shëndetshme me përkufizim, e me fytyrë të kthyer nga e ardhmja. Kjo ishte një rini që mësonte, punonte dhe kalitej për t’i shërbyer popullit, e gatshme për të dhënë jetën në luftë për ruajtjen e kufijve të shenjtë të atdheut, ose për ta mbrojtur deri në vdekje karantinën politike-ideologjike.
Kulti i rinisë së hekurudhave, të aksioneve e të brigadave vullnetare, ishte edhe kult i punës fizike, ose i djersës së ballit e duarve me kallo; ose i njeriut të ri që i vlonte gjaku në deje (i ziente gjaku në damarë), e që e kalonte ditën duke ndërtuar socializmin ndërsa netët pa gjumë duke studiuar dokumentet kryesore të Partisë e të shokut Enver; i heroit virtuoz të kazmës e të lopatës e të qysqisë, protagonist me frymë të shëndoshë e muskuj të kërcyer, të tablove e pllakateve të realizmit socialist. Totalitarizmi e përfytyronte veten si çlirues të energjive të pashterrshme të masave punonjëse, ose të vrrullit revolucionar, i cili vihej rregullisht në shërbim të arritjeve në frontin e punës: vagonat me mineral, metrat kub të dheut të zhvendosur e të gërmuar, hektarët e tokës së lëruar me traktor, tonazhi i grurit të shirë nga kombajnerët pararojë; sikurse ishin për t’u kremtuar e propaganduar arritjet e pashembullta të nënave me shumë fëmijë, këtyre makinave biologjike për shtimin e shumimin e përshpejtuar të popullsisë së vendit të vetëm socialist në botë, të cilat gjithnjë dekoroheshin e fotografoheshin pastaj të përqafuara me bashkëshortet e ashpra të udhëheqjes, ose përfaqësueset e Gruas.
Në këtë vizion spartan të një shoqërie muskuloze e të shëndetshme, që përleshej ditë e natë me elementet për ta mbajtur lart flamurin e revolucionit, sporti do të zinte një vend të rëndësishëm, si faktori bazë i kalitjes fizike dhe ushtarake, ose i përgatitjes së trupave të freskëta për betejat e nesërme; meqë performanca sportive-militariste e stilizuar, sidomos në prani të udhëheqjes inerte e sklerotike në tribunat e stadiumeve, i dëshmonte Partisë shëndetin absolut të rinisë, gatishmërinë e muskujve dhe të kockave për t’iu sakrifikuar paranojës dhe sidomos aftësinë e fituar të masave për të vepruar kolektivisht si një trup i vetëm, në koreografitë naziste të spartakiadave dhe të jubileve. Alpinizmi, marshimet në gjurmë të brigadave partizane, ajri i pastër, vlaga e dheut, të zgjuarit herët në mëngjes, majat e maleve me dëborë, përrenjtë e rrëmbyer ishin disa nga momentet më emblematike të këtij kulti të mirëqenies fizike së masave punonjëse.
Ekstaza muskulore e popullit ndërtues i kundërvihej haptazi mefshtësisë dhe ligështisë dekadente të intelektualit mikroborgjez, i përkufizueshëm nëpërmjet neverisë së supozuar ndaj punës fizike dhe terrenit; një temë kjo që rimerrej me rregullsi të frikshme nga letërsia, teatri, filmi, estrada dhe artet figurative, sidomos pas revolucionit kulturor në Kinën e Maos. Në krahasim me kulturën e Rilindjes, e cila kishte himnizuar për shqiptarët figurën ekumenike të mësuesit, kjo kthesë do të përjetohej dramatikisht nga elitat kulturore në Shqipëri. Në faqe të librave, në skena teatrosh e në ekranet e kinemasë, intelektuali do të paraqitej gjithnjë si i vetmuar, me mendime të sëmura, me sedër të sëmurë, i ndikuar madje i molepsur nga dekadenca borgjeze-revizioniste, i prekur nga shfaqjet e huaja, i shkëputur nga masat punonjëse. Partia dhe Enver Hoxha me kohë i kishin porositur shkrimtarët dhe artistët që të vinin në qendër të krijimeve të tyre njeriun punonjës, punëtorin e thjeshtë e të palodhur, fshatarin e varfër, komunistin e përkushtuar e vetëmohues, njeriun e veprave jo të fjalëve; por edhe e para së gjithash njeriun e ri e të shëndetshëm që kishte promovuar regjimi, si realizim suprem të potencialitetit njerëzor të shqiptarit, fizik dhe shpirtëror. Duke u diferencuar prerazi nga letërsia dhe artet romantike dhe lehtësisht dekadente të Paraluftës, por edhe nga modernizmi europian i gjysmës së parë të shekullit XX, krijuesit e artit të shëndetshëm të realizmit socialist i dëbuan prej veprave e tyre heronjtë dekadentë e të sëmurë që identifikoheshin nëpërmjet vuajtjes, poetët tuberkularë, mjekët e sanatoriumeve, neurotikët, viktimat dhe invalidët e luftrave, skeptikët e dyshuesit, anarkistët rebelë, jetimët, të pastrehët, bijtë plangprishës, lypësat e madamat Butterfly të melodramave; për t’i zëvendësuar me vringëllyes të kazmës revolucionare, hamshorë të djersitur dhe entuziastë, rekordmenë mineralesh dhe kanalesh, prishës fejesash dhe hokatarë përqeshës të intelektualëve dalë mode. Dajë Ceni, i “Epopesë së Ballit Kombëtar”, u kurorëzua si Zarathustra i filozofisë sociale të totalitarizmit shqiptar.
Nga ana e vet, prejardhja e vetë totalitarizmit shqiptar nga vitet e Luftës II Botërore, ose miti i origjinave heroike dhe i legjitimimit të pushtetit në zjarrin e përleshjes me “okupatorin dhe tradhtarët e atdheut” do të gjente shprehje, brenda këtij kulti të shëndetit trupor, në shenjat e plagëve të veteranëve e të ish-partizanëve, të cilat do të trajtoheshin si mbishkrime natyrore të historisë, ose tatuazhe pothuajse hyjnore e përkujtesa të pagëzimit të regjimit me zjarr me hekur, në fushë të betejës. Vrragat e plagëve ose coprat e shrapnelit mbetur në trup ishin prova të fitores ndaj së keqes, ndaj sëmundjes, ndaj dhimbjes dhe infeksionit; emblema të pakundërshtueshme të vaksinimit politik, ose konfirmim i vetë shëndetit të regjimit. Si të tilla, lehtësisht të dukshme e të ekspozueshme në publik dhe nishane të një shenjtërie e dëlirësie fizike të tipit të ri, këto plagë u kundërviheshin, në koncept, njollave në biografi, ose atyre plagëve të tjera të mbetura sa të padukshme aq edhe të pashëruara, burim i përhershëm i stigmës, izolimit, pengimit publik, përbuzjes, diskriminimit, përndjekjes.
Pikëtakimi suprem i mishit, shpirtit dhe revolucionit ishte miti pedagogjik i qëndresës heroike ndaj torturave, i kudogjendur në narrativat zyrtare të Luftës Nacional-Çlirimtare dhe i përdorur ai vetë gjerësisht për të torturuar fëmijët e shkollave. Ndryshe nga plaga e marrë në flakë të betejës, tortura ishte shëndeti i kthyer kundër trupit, dhimbja si shantazh ekstrem ndaj gëzimit të jetës. Jo vetëm heroi komunist u bënte ballë torturave sypatrembur e shkonte në litar duke kënduar, por edhe vetë tortura si eksperiencë purifikuese, e simbolizuar në trajta të thjeshtimit të nevojave materiale deri në asketizëm, u kooptua prej totalitarizmit si instrument për kalitjen shpirtërore të njeriut të ri. Shqiptarët, sipas Enver Hoxhës, edhe bar do të hanin, por armikut nuk do t’i gjunjëzoheshin. Varfëria e trishtuar e Shqipërisë, sidomos nga vitet 1970 e këtej, do të paraqitej kështu si rezultat i përbuzjes së luksit të shfrenuar borgjez – çka do ta ripërkufizonte edhe shëndetin social si atribut të kthjellimit të shpirtit nëpërmjet agjërimit.
