Çfarë ndodh kur u jep shqiptarëve çfarëdo liri dhe demokraci të plotë në lëmin e ligjërimit publik?

E njëjta gjë që ndodh me ata që fitojnë llotarinë: vlera të çmuara, por të pamerituara, shpërdorohen me shpenzime qesharake, ose investime të çmendura.

Me këtë dua të them që keqpërdorimi që i bëhet lirisë së fjalës në të ashtuquajtura forume “publike” tregon se një pjesë e mirë e pjesëmarrësve në këto forume e trajtojnë lirinë e fjalës si ta kishin gjetur në rrugë.

Për shembull, diskutohet një çështje nga më madhoret e kritiket për historinë e kombit shqiptar në Ballkan: pavarësia e Kosovës. Debati publik në forume interneti nuk është se do të ndihmojë për t’i dhënë zgjidhje kësaj çështjeje, por të paktën mund të ndihmojë pjesëmarrësit dhe lexuesit për t’i kuptuar më mirë problemet, konfliktin e interesave, të drejtën ndërkombëtare.

Mirëpo forumet e pamoderuara kanë logjikën e tyre, që nuk ka të bëjë me arsyen, siç e tregojnë edhe komentet e mëposhtme ndaj lajmit të BalkanWeb për disa vështirësi të reja në lidhje me statusin e Kosovës.

[Raca islame]

Lideret kosovare qarte duhet te tregojne se nuk kane qellime islamike. Duke qene popullsi islamike, serbet e kane kollaj te prishin cdo plan per Kosoven, prandaj nuk duhet mbylle goja sepse keshtu bota ka frike nga islamiket. Islamiket jane rrace e keqe dhe prandaj kosovaret duhet te distancohen. E them kete per te miren e Kosoves, sepse jane vellezer, pavaresisht se ata u dorezuan te turku.

[Shqipëria e madhe]

Tash kemi pervoje ne Lufte dhe nuk jemi te varfer!! Kemi te gjitha mundesit qe prej Pavaresise te realizojme endrren per bashkimin e te gjitha trojeve shqiptare ne nje shtet te quajtur Shqiperija e Madhe!!! Dhe atehere le te pregaditen evropianet qe ti marrin ne mbrojtje Serbet sepse nuk do te kan vend ne trojet e Ballkanit!!!

[Hapni arkivat]

Ju siguroj se edhe injoranti me i thekur e din shume mire se cila eshte historia e vertete e shqiptareve. Ata nuk jane as ortodokse dhe as myslimane. “Pyeteni” Gjergj Kastriotin qe t’ju tregoje per kete. Hapni arkivat te shikoni se si dhe pse pas vdekjes se tij, (Skenderbeut) ne shqiptaret u kthyem masivisht ne “turq”.

[Gishtin në plagë]

Pra harrojme se te zezen me te madhe na e bene turqit, dhe mandej u vume ne fokus te krimineleve ortodokse. Pra i nderuar […], ta kesh te qarte se neve nuk bejme perpara as duke u anetaresuar ne Konferencen Islamike dhe as duke u falur gjate me b….. perpjete.

[Vdekje shpiunave]

E gjith populli shqiptar duhet te bashkohemi e te bejme nje lufte kunder armikut te perbetuar ortodoks t’i zhdukim nga Ballkani kete race te felliqte, vellezer siq po e shifni armiku sone esht serbi greku rusi edhe partia socialiste ne Shqiperi po mundohen qe popullin shqiptar ta zhdukin. Ne duhet te jemi te bashkuar e ti luftojme, se kjo race e flliqur don vetem plumb e barut. Vdekje shpiunave vdekje armiqve. Rroft Shqiperia e madhe me aleatet e saj.

[Lufta e Tretë]

Kosova, ose do jete e bashkuar me Shqiperine ose zjarri qe do ndizet do te ndeze tere boten, kete e dine mire serbet greket dhe ruset, shqipetare behuni gati per lufte te vertete me serbe dhe greke.

[Me gjuhën e fakteve]

Feja s’ka pas rrenje te forta tek shqiptaret. Kosovaret kane qene te pafuqishem dhe ne nje fare menyre u bashkuan nepermjet asaj feje te mallkuar kundra serbit. Fakti eshte qe feja “ortodokse” i ka rrenjet tek jugu i Shqiperise dhe veriu i Greqise qe nga krijimi. Kafshet e Serbise u kthyen me vone nga kisha greke.

[Ibrahimi me kryq]

Serbet jane rrace e keqe dhe mu me vjen keq per kosovaret qe u duhesh te harxhonin kohe me kete fare te keqe. Po çdo kosovar duhet te behet si Ibrahim Rugova, qe t’i tregoje serbeve qe ne e njofim kryqin perpara atyre.

[Papa i Venedikut]

A ju jeni medemek ato katoliket has shqipetar ne Amerikë, qe emrat i keni pothuaj tan amerikan, e ne shtepitë tuaja flitet pothuaj vec anglisht,e qe femijet bejn martesa me rraca te juaja, vec qe na qenkan katolike. Kurse ne Mal te Zi, ska familje katolike qe nuk ka zen kumbari e vllazeri me sllavo-malazias…Po a nuk ishte vet Papa i Venedikut ai qe e la ne balt dhe e tradhtoj Skenderbeun, bile edhe e ka sulmuar, kur e luftonte turkun.

[Le të plasë]

Gati per lufte jam dhe po qe nevoja le te vritem se nuk ka nder me te madh se te derdhesh gjak ne token e Skenderbeut dhe te vdesesh me nder tamam si nipi tij. Le te plasi lufta se inat i kam serbet dhe pastaj do t’u kthehem grekerve.

E kështu me radhë, që të vësh kujën.

Do të më thonë se këta që flasin kështu nuk përfaqësojnë shqiptarët, por vetëm pjesën më ekstreme, më radikale e më të zhurmshme të nacionalizmit shqiptar; ose të rinj axhaminj që kujtojnë se mund të shprehen në publik vetëm duke përqafuar artificialisht pozicione të tilla tepër agresive, ose përçarëse; me fjalë të tjera që kjo nuk është simptomë e ndonjë egërsie kushedi çfarë, por vetëm spektakël i saj; ose një ekzorcizim i shqiptarisë të përjetuar përndryshe si fyerje.

Do të më thonë edhe se ligjëruesit janë veç qyqarë të paditur e robër të atyre pak tipareve kulturore që ia njohin dot vetes, e që i lejojnë të ndihen pjesëtarë të një grupi, ose fisi; njerëz që nuk kanë pasur kohë e mjete e mundësi ta përjetojnë dot shqiptarinë përtej kufijve tribalë të familjes e të katundit në zgrip të malit.

Mirëpo e vërteta është se zëra të tillë po vijnë duke u shtuar krahas me shtimin e numrit të përdoruesve shqiptarë të Internetit, dhe se debate të kësaj natyre (nëse mund të quhen debate) i ndesh në të gjitha ato forume ku komentet nuk moderohen.

BalkanWeb është në pararojë të këtij eksperimenti demokratik me fjalën anonime, por edhe forume të tjera nuk mbeten prapa, si në disa gazeta shqiptare (“Koha Jonë”); ndonëse prirja është që çdo lloj debati i lënë në mëshirë të fatit do të degradojë shumë shpejt në përplasje arketipale mes të mirëve dhe të ligjve, ose gjyqe pompoze ku dënohen simbolikisht e rregullisht me vdekje armiqtë tradicionalë të “shqiptarit” – që sipas rastit janë serbët, grekët, turqit ose të tre popujt së bashku; por edhe e sidomos shqiptarët e tjerë, ata të fshatit tjetër, të krahinës tjetër, të dialektit tjetër, të fesë tjetër; ata që e mbajnë festen të përkulur majtas jo djathtas, ose mustaqet të përdredhura së larti jo së poshtmi; kryqat e synetlinjtë…

Çka më tërheq vëmendjen në këto shkëmbime nuk është aq vulgariteti, as egërsia me të cilën i drejtohen këta njerëz atyre që i perceptojnë si të grupit tjetër; madje as edhe që shqiptarët, pas kolapsit të totalitarizmit në Shqipëri e të utopisë federative të Jugosllavisë së Titos, po koagulohen gjithnjë e më tepër rreth identiteteve fetare. Këto janë gjëra të konstatuara prej kohësh. Përkundrazi, më tërheq vëmendjen që, edhe kur është fjala për një temë me rëndësi kritike për të ardhmen e shqiptarëve në Ballkan, debatuesit menjëherë i hidhen në fyt njëri-tjetrit, si macet kur i fut në torbë.

Një vëzhgues naiv e i paanshëm, për shembull nga Japonia ose nga Paraguaj, do të arrinte në përfundimin që një popull i cili e percepton veten në mënyrë kaq përçarëse ndoshta nuk është gati për të pasur një shtet të dytë në Ballkan.

Një vëzhgues që, përkundrazi, njeh diçka nga historia e vonë e shqiptarëve në Ballkan, do të lejohej të mendonte që një brez që shprehet në këtë mënyrë është brez i gjymtuar mendërisht nga kriza e tmerrshme arsimore që kaploi Kosovën që prej vitit 1980 dhe Shqipërinë që prej vitit 1990; ose një brez i egërsuar sepse askush nuk ka pasur kohë për ta zbutur, për ta ushqyer me dije, për ta shëtitur trevë më trevë, për ta mësuar me art e me bukuri, për t’i treguar dhembshuri e për t’i lënë të kuptojë se nuk është braktisur prej autoritetit dashamirës.

Identifikimi i këtyre të rinjve me fetë është i llojit dëshpërimtar; do marrë më tepër si efekt anësor i alarmit të tyre përballë zhvillimesh në të cilat nuk marrin dot pjesë.

Janë individë nga halli, por në kërkim të përhershëm të një turme së cilës t’i përkasin; prandaj atyre lirinë nuk ua jep dot, sa kohë që janë robër totalë të idhujve të cilëve u gjunjëzohen së bashku.

Janë individë nga halli, sepse e gjejnë veten larg mjedisit të tyre të origjinës e në pamundësi për të komunikuar natyrshëm me shqiptarë të ndryshëm prej tyre; prandaj në gojë të tyre urrejtja s’është veçse një formë e pranueshme e frikës.

Janë individë nga halli, sepse individualiteti i tyre është nënprodukt i vetmisë.

Nuk jam në gjendje t’i jap përgjigje pyetjes nëse Kosova, si shtet i ardhshëm shqiptar në Ballkan, mund të themelohet vërtet për së mbari mbi turma që mendojnë kësisoj; sepse kësaj pyetjeje nuk mund t’i përgjigjesh me argumente e fakte historike… Vuajtjet, persekutimet dhe dhuna prodhojnë vërtet viktima e gjymtime; por statusi prej viktime nuk është institucion qytetar.

Do të më thonë përsëri – këta njerëz janë vetëm një pakicë, sado e zhurmshme; sepse të tjerët janë të qetë e të matur, shohin punën e tyre e nuk përzihen me politikë. Pikërisht. Politika dhe pushteti kanë qenë rregullisht çështje të një pakice përkundrejt pakicash të tjera; në dëm të shumicës së heshtur të të gjithë atyre që nuk e ndërpresin rutinën e dasmave, fejesave, mortit, ditëve të pazarit e vajtjeve në kishë e xhami…

E kam fjalën që me turma kaq shkumuese, e vetmja politikë e mundshme është populizmi. Edhe pse Evropa nuk i lejon më zhvillimet autoritare në shtetet e veta as regjimet e kolonelëve, turmat të cilave bujshëm u është dhënë tashmë liria e fjalës kujdesen menjëherë vetë për ta kthyer këtë liri në një karikaturë të vetvetes.