Fragmentet e mëposhtme janë zgjedhur nga libri i Taso Gudhelit, Distancë e prekshme, (Botimet Patakis, 2017)
përgatiti Eleana Zhako
Ditar fëmijëror (1960 – 1963)
Në muret e shkollës, posterat e Ministrisë paralajmërojnë të mos kapim hekurishte gjysmë të varrosura. Përmbajnë dhe vizatime njerëzish, që hidhen në erë. Kleanthi dhe Simoja janë sakatë, si edhe shumë fëmijë të tjerë, që nuk ua di emrin.
Fani është i ri në shkollë. Shumë i deformuar, nga zjarri. Mban një kapele të veçantë, si ato të oficerëve. Luajmë me të, pa patur frikë. Ndërsa ai, ka frikë nga ne.
Futboll në rrugë. Nearhos, mbi motoçikletën trerrotake të invalidit, bën dribla me rrotën e përparme.
Teatri mbretëror i Athinës. Personi që orienton njerëzit për vendet, i thotë babait: “Përse të shohë i vogli skenën e vrasjes?”
Motra ime, më rrëfen zëultazi në errësirë nga dhoma ngjitur “të papërshtatshmen”, që pa në kinema.
Nëna ime shtiret sikur vdes, dhe anon kokën mbi karrige: “Kështu, qetë”, thotë. Dhe qeshim.
Frigoriferi ynë i parë me korrent. Nuk është si ai i madhi i teto Margaritës, që e hap fshehtazi për dritën e kaltër.
Kolla e lodhshme e z. Anastas nga kati i parë, çdo mëngjes.
Ditën e Vitit të Ri, babai feston ditën e emrit. Vizitori i parë është z. Pando i katit të parë. Flasin vazhdimisht për sëmundje.
Babai, në çdo shtëpi që shkojmë reciton poezitë e tij. Mamasë i vjen turp.
Ngazëllehem kur babai më thotë histori të ndryshme, kur na lexon të tijat, nuk.
Plaçkitje nga gjitonët në shtëpinë e të vetmuarit, pas varrimit të tij. G. mban orën e dorës së të ndjerit të markës Zenit, një Zenit i mrekullueshëm.
Nëna rrëshkiti në shkallët elektrike të Omonias. U vra, dhe gjëja e parë që bëri ishte të mbulonte pulpat.
Zysh Jorgjia vishet me të zeza dhe nuk është e bukur, por kur rregullon llastikun e getave në klasë, ndihem çuditshëm.
Po e kopjoj nga shënimet e babait tim për një të afërmin tonë, me të cilin jemi në gjyq: “Oficer- rezervë në Shqipëri. Plagë e lehtë në këmbë. Gjatë luftës, dilte me uniformë e paterica për të impresionuar të tjerët. Merret me tregti të jashtëligjshme dhe flirton me të Majtën, edhe kohë më pas. Pas çlirimit, punon si avokat i paprinciptë, dhe njëkohësisht ndërmerr fshehurazi punë fitimprurëse mbi objekte të mëdha ndërtimore. Sulmohet për vdekje nga një klient i tij, të cilin e shfrytëzoi egërsisht. Shpëton paq”. (Shtojcë e mëvonshme: I afërmi ynë vdiq i krimbur në para. Në varrimin e tij, një djalosh me xhaketë, mbajti një fjalim për veprimtarinë e tij të panjohur revolucionare).
Dëgjova fshehurazi. Babai ia tregonte një të afërmit tonë. I ndodhi teto Aleksandrës në Mani. Kur ishte vajzë, i rrëfeu së ëmës se vëllai e sulmoi seksualisht. Nëna mori sëpatën, dhe e kërcënoi: “Mos guxo ta zësh më në gojë”.
Teto Luka, e cila i preu kokën një maceje në fshat se i hëngri mishin, më tha sot, që nuk ha kujdesshëm. Madje, me duart e saj thuajse sakate, u përpoq të më mësonte.
Kushëriri im Ilia thoshte që nuk arriti të njihte babain e tij, pasi ishte kërthi kur u vra në një gjakmarrje. Pas mbledhjes së eshtrave, shumë vite më pas, nëna mori kafkën e tij dhe ia solli në fytyrë: “Puthe babain tënd”.
Para se të fle, prindërit e mi vijnë në krevatin tim që t’u puth dorën. (Për forcë zakoni, madje ende sot, ndonjëherë gjysmë i përgjumur, ul pak mbulesat, dhe pres në errësirë).
Jorgo, që është më i madh se ne, na tregonte kur shkoi në bordello. U shastis, kur pa një bashkënxënësen e tij të ndrojtur, e cila kishte ikur vjet në një shkollë tjetër. Ajo u ndje keq dhe deshtë t’i shmangej. Iu lut kaq shumë padrones t’i mbushte mendjen vajzës. Dhe ia doli mbanë. E dëgjonim duke rënkuar.
(Nga autobiografia e pabotuar e babait, që na e lexonte vazhdimisht dhe pothuajse e di përmendësh): “Xhaxha Nikollaqi. Megaloman. Në sheshin Monastiraki të 1900-ës, shkruhej në tabelën e dyqanit të tij të bukës: “Shtëpi bizantine”. Pa fëmijë. La pasurinë e tij të madhe për qëllime bamirësie, duke më caktuar si administrues. Të afërmit e mi, me në krye avokatin e tyre tendencioz, arritën të fusin hundët në testament. Gjyqe të pafundme rreth trashëgimisë. “Bleak house” i Dikensit. Avokati, më në fund, ia doli të shtijë në dorë pasurinë me ndihmën e vëllait të tij intelektual, të majtë gjithashtu, që në mënyre hipokrite, kishte kërkuar fillimisht të merrte në zotërim, vetëm disa fotografi pornografike nga arkivi i xhaxhait”.
I martuar me kushërirën time të parë, “Helenën e bukur” të familjes. Martesë e papërshtatshme. Ajo e shkolluar. Thanua jo, pak i papërgjegjshëm dhe dorëshpuar, por tërheqës si tip. Ish- marinar. Më sillte nga udhëtimet e tij filma Grundig me zërat e aktorëve të Hollywood-it. Më pas punoi si tregtar. Mbante makinë garash Alfa Romeo. Çuditërisht ka simpati për babanë tim, pavarësisht karakterit të tij të vështirë. Shkojnë bashkë për gjueti. Njohu një grua tjetër së fundmi dhe Helena i kërkoi të ndahen. I dëshpëruar. Bën tentativa qesharake vetëvrasjeje dhe Helena e ironizon. I thotë që s’ka këllqe. U vetëvar në garazh. E gjeti të vdekur të nesërmen i ati, i cili banon në katin e sipërm. E uli poshtë dhe i tërhoqi gjuhën.
Aristokrat i rënë nga vakti, z. Zaharia. Banonte me qira në shtëpinë e gjyshes sime. Kohë më parë, këndonte në një kor. Kishte punuar edhe si polic, por e dëbuan se ishte frikash. Me njohjet e vjetra që kishte, mblesëroi xhaxhain tim të vogël me një pasanike. Njeri i çuditshëm, kur bënte pazare u kërkonte që të rrisnin çmimin, nëse i dukej shumë i ulët. Dinte përmendësh gjithë operat e festat. Edhe stacionin më të vogël të linjës hekurudhore Athinë – Didimotiho. Me syze ovale dhe mustaqe të zverdhura nga duhani. Vinte gjatë festave me pardesynë e bardhë, dhe nuk fliste. Gjithë fëmijët i kërkonim të na thoshte ditëfestat dhe ariet. I thoshte rrallë. Maniak pas pastërtisë. I ofronin cigare me të tallur, pasi e dinin që do i luste të nxirrnin një për të, nga frika se mos prekte paketën. “Zoti Bovari”, i thërriste i mërzitur nga pas, babai im. Gruaja e tij shkonte paralelisht me të dy xhaxhallarët e mi, të cilët gjithashtu e thërrisnin me të njëjtin emër, por duke u kukurisur.
Pardje në dhomë i vetëm, përbri radios së madhe. Të mëdhenjtë ishin në sallonin e z. Dhimitër, i cili kishte ditën e emrit. Dëgjova i pari për vdekjen e Kazantzakis dhe ia thashë menjëherë babait, i cili u trondit. U ndjeva i rëndësishëm që tregonte interes, për atë që i thoja.
Disa njerëz, pak si me ndrojtje, kërkojnë para hua nga babai im. “T’i marr hua që t’ua jap”, i rren. Dhe ata ikin.
I fiksuar me vitet e lindjes. Korrigjoj vazhdimisht të mëdhenjtë “E mirë, se s’u bë qameti”, më thonë.
Tasos Gudhelis (Tasos Goudelis) ka lindur në Athinë në vitin 1949. Që prej vitit 1982, bashkëpunon me poetin Kostas Mavrudhis në botimin e revistës letrare “ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ». Ka shkruar tetë përmbledhje tregimesh, një novelë dhe tre studime për regjisorë kinemaje. Ka fituar Çmimin Kombëtar të Tregimit. Ka dhënë leksione mbi historinë e kinemasë dhe skenar filmi gjatë një periudhe 20-vjeçare. Është kryeredaktor në emisionin letrar të kanalit shtetëror të Greqisë, ERT “Epoka dhe shkrimtarë”.
