Peizazhe të fjalës

ose natyra jo aq të qeta
Arsim

KUR SHESHOJMË KURBËN

nga Arjan Shahini

Shqetësimet e maturantëve për provimin e gjuhë-letërsisë rezultuan të nxituara. Jo vetëm që arritjet në gjuhë-letërsi ishin më të larta se në 2019, por çuditërisht edhe ato në matematikë. Por debati që u vijua në disa rrafshe ligjërimi dhe nivelesh ekspertësh, nga arsimi te gjuhësia e marrëdhëniet me publikun, nuk duhet të përfundojë me shpalljen e rezultateve.

Provimi i letërsisë shkaktoi debat të gjerë për shkallën e vështirësisë dhe cilësinë e testit. Nxënës e pedagogë në institucionet e arsimit të lartë u shprehën të pakënaqur. Sikur raporton E. Keta e Reporter.al, përkundër pritshmërisë së nxënësve, të cilëve ministria e arsimit u “kishte premtuar thjeshtëzime për shkak të situatës së krijuar nga pandemia”, maturantët e kishin perceptuar testin “sikur synonte “t’i kapte mat” dhe jo të maste njohuritë.” (Reporter.al, 12.06.2020). Një pjesë e maturantëve madje edhe protestuan përpara ministrisë përgjegjëse për arsimin. Ndërsa pedagogë të Universitetit të Tiranës dhe të Elbasanit e vlerësuan testin shumë të dobët nga ana gjuhësore.

Diskutime interesante u zhvilluan edhe te Peizazhe, rreshtuar kronologjikisht: (1) E. Qesari merr shkas nga provimi i maturës për të shpalosur një kritikë më thelbësore mbi sistemin e shkollimit (arsimit/edukimit); (2) A. Vehbiu kritikon formulimin e një pyetje që rezultoi shumë kontroverse në rrjetet sociale; (3) T. Toska, që citohet edhe në reportazhin e Reporter.al, paraqet një kritikë të testit nga pikëpamja konceptuale dhe gjuhësore; (3) E. Kapia, pasi klasifikon disa reagime, i kushtohet kryesisht problemeve të gjuhësisë shqipe të zbatuar, teknikës së hartimit të testeve dhe politikave të dëshiruara në këtë fushë. (4) Ilir Yzeiri, kritikon sulmet e ministres B. Shahini ndaj universiteteve dhe mëton se diskutimi mbi cilësinë e provimit të maturës është kthyer në një front tjetër konflikti të qeverisë me universitetet publike.

Debate interesante u zhvilluan edhe në seksionin e komenteve të artikujve të mësipërme, ku disa ndoshta ishin të komanduara (shih A. Vehbiu) nga administrate qendrore në fushatat e saj të zakonshme për të kontrolluar debatin publik, edhe zërat kundër. P.sh. Trekendeshi e konfirmon analizën e T. Toskës, dhe vëren se testi kishte „një lloj çoroditjeje si në stil, si në logjikë në shumë nga ato pyetje”. Dies Irae e kundërshton qëndrimin e E. Kapisë, si joetik në përpjekjet e saj për të “mbrojtur të pambrojtshmen”, duke aluduar se është duke përkrahur anën e qeverisë në këtë debat. Ndërsa përmbledhur komentet konfuze të Durimpakut, nga më të zellshmit e të rrëmbyerit në këtë diskutim, dukshëm në konkurrencë me ata të kooperativës së xhuxhave (troll farm), mund të lexohen kështu: së pari provimi nuk duhet të jetë shumë i vështirë për nxënësit, se ata janë ushtruar gjithë vitin më këtë mënyrë formulimi gjuhësor, sado problematik t’i duket një të treti; së dyti, se universitetet e kanë problem që t’i përshtaten një koncepti të tillë provimi që mat aftësi për zgjidhjen e problemeve dhe jo riprodhimin e fakteve; e së tretit, se provimi është instrumenti kryesor i realizimit të parimeve meritokratike dhe konkurrencë-nxitëse të sistemit arsimor.

Diskutimi pra i tejkaloi përmasat e pasigurive prindërore për maturantët, pikët e tyre në provim, dhe të ardhmen e tyre. Kjo falë edhe pedagogëve të universiteteve të Tiranës dhe të Elbasanit që legjitimuan me ndërhyrjet e tyre edhe kritikën e opozitës ndaj politikave arsimore të qeverisë, por kjo besoj si një pasojë e paqëllimtë.

Megjithatë, qeveria vendosi ta rregullojë këtë problem në dy forma: së pari duke goditur kritikën, sidomos atë që legjitimonte me tis akademik pretendimet e pozitës për keqadministrim të provimit të maturës; së dyti, duke kënaqur studentët dhe prindërit, si grupi më i madh i interesit, me lehtësira në provimin e matematikës dhe ndoshta edhe në korrigjimin e provimit të gjuhë-letërsisë.

Rezultatet e provimit të maturës lënë vend për dyshim se qeveria ka ndërhyrë në procesin e hartimit të testit dhe të vlerësimit. Kjo mund të vërtetohet edhe nëse testi i matematikës është ndryshuar rishtazi, por t’ua lëmë arkivistëve ose gazetarëve këtë. Në krahasim me 2018 dhe 2019, rezultatet janë përmirësuar dukshëm në një pjesë të madhe të shkollave për gjuhë-letërsinë dhe matematikën (shih grafikët poshtë). Në vend që të bëheshin dallime, duke vendosur p.sh. një prag të ulët për nxënësit mesatarë e mbajtur të lartë pragun për të shkëlqyerit, zgjodhën të rrisin numrin e atyre të dhjetës. E sheshuan kurbën, si të ndiqej e njëjta strategji si me Covid.

 

Shperndarja e notave, krahasuar 2019-2020, letersi

 

Shpërndarja e notave të matematikës, matura 2020

P.sh. korrelacioni i rezultateve (medianit) të shkollave në matematikë ka rënë në krahasim me 2018 dhe 2019, duke supozuar se shkollat kanë të njëjtën përbërje sociale vit pas viti, prandaj është e vështirë të rrisin në kohë të shkurtër rezultatet. Ndërsa, pas provimit të matematikës, që vijoi në një situatë tensioni për qeverinë, Fatmir Vejsiu, një specialist i arsimit parauniversitar dhe i lëndës së matematikës, vëren se përgjegjësit kishin vendosur “dorën në zemër” dhe e “kishin ndrequr gabimin” (Facebook, Dt. 16.06.2020, Ora: 11:09). Sipas tij, në të njëjtin koment, provimi i matematikës ishte i “denjë për tezë në provimin e lirimit”. Kjo ishte shumë shqetësuese për të dhe disa kolegë të tij që ishin përpjekur të rrisnin aspiratat te nxënësit.

Matura, rezultatet e matematikes 2018-2020, sezoni parePor të dy zgjidhjet e ofruara, delegjitimimi i kritikës dhe ndërhyrja në hartimin dhe vlerësimin e testit, janë problematike. Delegjitimimi i kritikës me sulme ndaj pedagogëve dhe ekspertëve nuk e përmirëson sistemin, sepse dekurajon nismëmarrjen dhe kritikën brenda radhëve të specialistëve të pavarur apo pranë qeverisë, Disa prej tyre kanë zgjedhur të heshtin nën batarenë e sulmeve të ministres. Ndërsa lehtësimi i kërkesave në provimin e maturës pa kurrfarë arsyetimi legjitim, p.sh. i justifikuar me ndryshime në objektivat e të nxënit dhe programin lëndor në kuadër të pandemisë, mund të kënaqë maturantët e këtij viti, por zhbën punën e qindra mësuesve dhe zhgënjen nxënësit që besojnë te sistemi i meritokracisë arsimore.

Megjithatë, diskutimi mbi sistemin arsimor, sistemet e vlerësimit dhe të didaktikës së gjuhës shqipe duhet të vazhdojnë, me të njëjtën përfshirje të specialistëve nga fusha të ndryshme. Sistemi i vlerësimit ka nevojë të rishikohet. Ekspertë të OECD, që organizon programin e vlerësimit PISA, kanë hartuar së fundmi edhe një raport për sistemin e vlerësimit të arritjeve të nxënësve në Shqipëri. Ata gjithashtu kritikojnë qasjet e vjetra ndaj vlerësimit, edhe pse këto janë përmirësuar formalisht, e propozojnë ndryshime për të zbatuar metoda më bashkëkohore.  Shih: Maghnouj, S., et al. (2020), OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education: Albania, OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/d267dc93-en.

 

Shperndarja e vleresimit te provimeve te matures ne 2020

Vleresimet për maturën 2020, sezoni i parë, janë paraqitur sipas formës: nota dhe nota e shkallëzuar (shk).

(c) 2020, Arjan Shahini. Të gjitha të drejtat të rezervuara.

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin