Duke rrezikuar zhgënjimin e lexuesit që në rreshtat e para,
më duhet t’i nis këto mendime me pjesën e dytë të titullit, meqë tek lexoja komentet mbi shkrimin “Droni ynë në Vjenë”, turpi u kthye në busull drejt ngadhënjimeve të krenarisë. Ndërsa në PTF diskutohej për krenarinë kombëtare, the pride of being Albanian, unë po ripërjetoja një mëngjes nëntori të 2009-ës. Në Zvicër pak ditë më parë qe mbyllur referendumi kundër minareve: me 57.5% vota qenë rrokullisur ëndrrat e një pakice myslimane; bota na kishte diskutuar mbarë e mbrapsht; ca na kishin mbrojtur (madje dhe feministë mes tyre); e djathta e fqinjëve, njëherë më shumë, na e kishte parë me zili demokracinë direkte, duke menduar se veç t’ju binte një referendum në dorë, pa ata e dinin se di do t’ju kujtonin minaretarëve se ç’ishte Oksidenti. Ai safiu i papërngjyer.
Atë mëngjes nëntori, rrëzimi simbolik i minareve ishte rikthyer në të qenit hall i myslimanëve. Pikërisht atëherë një kolegu im – jo duhet të them miku im, sepse kolegu-mik është specie edhe më e rrallë – paraqitet në punë me një T-shirt të kuqe, ku e shkruar me të bardhën politikisht korrekte lexohej: “I was ashamed of being Swiss on 11/29/2009”.
Turpi i ekspozuar mbi gjoks më vuri në siklet të dyfishtë, sepse nga eksperienca, isha i bindur se iu dha shkas kolegëve tanë të përbashkët gjermanë të na shuplakosnin në imagjinatë, duke nxjerrë dufin e taksave paradiziake dhe sekretit bankar. Më kuptoni drejt, mendoj se shumë T-shirta të tillë duheshin mbajtur veshur të paktën që prej viteve të Luftës së Dytë Botërore, kur Zvicra refugjatëve çifutë iu la veç alternativën e dhomave të gazit. Porse ky lloj T-shirt duhej përdorur si kanatjere, afër lëkurës dhe jo për sytë e të tjerëve.
Teoria e mbulimit s’është e paarsye, madje rrënjët i gjehen në ekperiencën time të demokracisë amerikane, të cilën e dramatizonin çdo mëngjes fëmijët e mi, me koka përpjetë, dorën mbi zemër, me shokët e klasës si një trup i vetëm para flamurit amerikan, duke recituar përbetimin e flamurit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe republikës që ai simbolizon, një popull, nën Hyjin, i pandarë, me liri e drejtësi për të gjithë. Këtë skenë të treguar si diçka jashtëtokësore prej fëmijëve të mi, që deri atëherë s’e njihnin zellin kombëtar, unë e ndiqja me sytë e pionerit, që kishte bërë natën ditë, për të qenë ndër të parët që i vihej e vyera shami e kuqe para bustit të Enver Hoxhës. Që prej asaj kohe, përbetimi im ishte një tjetër: që të mos lejoja më kurrë të më trajtonin si dele. Kështu që ndërmora hapa të kërkoja të drejtën. Fëmijët e mi gjysmë zviceranë e gjysmë shqiptarë, thjesht vizitorë në atë vend vizitorësh, duhet të çliroheshin nga një marrëzi e tillë. E kotë: you don’t mess with the Pledge!
Atëherë më mbeti vetëm të lëkundesha në djepin e krenarisë: unë nuk isha amerikan, isha alien në atë kulturë, broçkullat e së cilës do i shkundja si pluhurin e këpucëve në krye të dy vjetëve. Të gënjej të them se nuk më mikloi vetëkënaqja e momentit, porse pastaj një analizë e imët nxori në pah se merita që isha alien iu përkiste amerikanëve, sepse ata s’kishin patur kurrfarë dëshire të më quanin të tyrin. Kuptohet, ky qe fundi i krenarisë sime, tashmë i shdërruar prej epërsisë së rreme në njëfarë turpi. Porse ky qe edhe fundit i atyre që thonin proud of being … you name it.
Lexues sado të përciptë të Jane Austen, e dinë se krenaria e ka bishtin prapa, dhe, më shpesh se rrallë, ushqehet me paragjykimet dhe verbëri. Që të kesh të drejtë të mburresh me dekoratën e krenarisë, për shëmbull, për muzikën shqiptare, artistë të arritur, gjeste dhe zakone fisnike, duhet të jesh gati po aq ballhapur të varësh mbi gjoks, në dritë të diellit, peshën e dështimeve, udhëve të gabuara, momentet e fëlliqura, sepse ndryshe nocioni i kombit kthehet në një sipërfaqe ku ngrin e përzgjedhur historia kolektive, një sipërfaqe që të kujton tabelën e nderit të dikurshme, por jo prapaskenën dhe ideologjinë e tabelës. Rreziku i këtij patriotizmi visceral është se vret pikërisht babain e tij.
E gjej veten të pamotivuar të ndjej krenari që jam shqiptar: e para, sepse nuk e zgjodha vetë këtë përkatësi. E dyta, sepse s’e kam fituar me forcat e mia të drejtën e të qenit shqiptar. E treta, sepse krenaria për këtë apo atë kombësi degradon kombësi të tjera. Qëndrim, për mendimin tim, antihumanist. Po aq të motivuar e gjej veten të jem shqiptari më i mirë për mundësitë e potencialin që ka mbjellë Zoti në natyrën time. Nuk preferoj kombësi tjetër, sepse dua të mbaj e të shtrëngoj fort ata prindër, të afërm e miq që kam falë rastësisë që jam shqiptar.
Nuk tutem se mund të jem i pamjaftueshëm për konkursin “Autochthonuos”. Ca beteja duhen humbur. Njerëz të ditur, të aftë e të rëndësishëm për këtë botë, të cilët kanë dalë nga Shqipëria, kanë admirimin por jo krenarinë time. E shumta, mund të më ngacmohet damari krenar, nëse këta njerëz reciprokojnë admirimin tim kur më njohin punën apo karakterin. Mirëpo këtë kusht s’mund ta përmbush as koncepti territorial apo kulturor i Shqipërisë, as muzika, ritet, kuzhina, historia e saj, madje as gjuha, gjëja më afër statusit të idhullit (për mua).
Gjuha s’mund të shqepet nga njeriu. S’ka vizë të më ndajë mua nga shqipja. Të them që e admiroj shqipen? Por jo, shqipja është Uni, edhe e varfër, edhe e pastër, me turqizma, huazime të poshtme e të lartme, madje edhe puriste, dialektare, shqipja më shumë më flet, se sa e flas. Ka qenë përpjekje e madhe, njëkohësisht edhe investim me vlerë të pamatshme, që fëmijëve të mi ju kam dhuruar diçka nga shqipja. Po pse them kështu? Në fakt iu kam dhuruar veten.
Autorit të shkrimit:
1. U bë modës që sapo populli gëzohet (jo pa shkak) dalin një pjesë nga bota e gazetarisë “t’i nxjerrë gjuhën” publikut dhe t’i tregojë në ndonjë mënyrë të përmbahet pak. Kjo ndodhi edhe me “dronin”, edhe me “Papën” edhe me “Vienën”, ka edhe raste të tjera.
2. Të merresh me të metat e popullit shqiptar siç mund të jetë edhe “krenaria” nuk është aq jofetare sepse KRENARIA është ndër MËKATET E DËNUESHME të BIBLËS (fakti që evokoni çështjet e muslimanizmit që nuk ka lidhje me krenarinë shqitare, tregon se analiza tenton të jetë më shumë e krishterë se logjike, për këtë arsye me shumë mundësi për përçarje sesa për bashkim), por shumica shqiptare nuk ka pse të hyjë në sitën e krishterë (natyrisht edhe atë muslimane). Kultura jonë është e vetëmjaftueshme dhe ka një kulturë shqiptare e cila është produkt kolektiv (i stërgjyshit, gjyshit, i mikut, fqinjit, i atij, e këtij). Kolektivi ka ndikim mbi personin dhe kur personi sheh se disa nga tiparet e tij personale kanë vulë shoqërore e përkthen me fjalët “oh sa mirë me qenë shqiptar”. Ndaj nuk është pa lidhje shkencore (se pa këtë cilësim nuk “shkon” debati, në fakt, shqiptarët kuptohen edhe pa të tilla).
3. Që debati mbi krenarinë kolektive dhe individuale është diçka tepër e diskutueshme, kjo nuk ka nevojë për argumenta, por që në kohën që një komb i kulturuar i jep shkas Shpirtit Shqiptar duke i bërë propagandë botërore me “Albanian Soul” nuk ma merr mendja që autori të mendojë se austriakët kanë ndërmend të flasin për diçka individuale dhe jo kombëtare. Turpi nga ndjenjat kombëtare të shumicës së popullsisë të cilat ngjallen në kohën kur populli ndjen sinjale shumë pozitive është diçka personale, që nuk është e ndaluar. Më lart se ndjenjat kombëtare qëndrojnë ndjenjat njerëzore (njeri në përgjithësi), por për njeriun në përgjithësi Shqiptari është kujdesur më shumë nga çdo komb tjetër (nuk u ka sjellë vuajtje fqinjve, kaq mund të bënte, ndihma ndaj çifutëve janë një rast krejt i pastër dhe kjo nuk është të krenohesh individualisht, por kolektivisht).
4. Autori thotë “E gjej veten të pamotivuar të ndjej krenari që jam shqiptar”. Kjo mund të përkthehet kultura shqiptare (letërsia, gjuha, zakonet, mënyra si sillet e si jeton shqiptari, toka, ajri, fryma) nuk kanë meritë në arritjet e mia, ndaj për meritat e mia unë “të vras”, “s’ia fal kujt”, “toka ime”, “kultura ime”, “kalamajtë e mi”…. “zgjuarsia ime”….”profesor doktorata ime”, “master im”, …
5. “krenaria për këtë apo atë kombësi degradon kombësi të tjera”. Me këtë tezë të autorit është e tepërt të merresh. Është evident gabimi.
6. Shqipëria për autorin nuk është ajo që është, por është prindi, i afërmi dhe miku me të cilin pi kafe. Nuk janë poetët, nuk janë ata që formuan zakonet, nuk janë ata që trashëgojnë brez pas brezi kulturën shqiptare, nuk është Biblioteka Kombëtare nuk është Shkolla Shqipe. Autori thotë: “Po aq të motivuar e gjej veten të jem shqiptari më i mirë për mundësitë e potencialin që ka mbjellë Zoti në natyrën time. Nuk preferoj kombësi tjetër, sepse dua të mbaj e të shtrëngoj fort ata prindër, të afërm e miq që kam falë rastësisë që jam shqiptar.” Zoti është jashtëshqiptar. Zoti hodhi zaret dhe tak i ra autorit shqiptaria. Por që është rastësor, kjo nuk do të thotë se po aq rastësor është edhe ndikimi i mjedisit mbi personin.
7. Autori thotë “Nuk tutem se mund të jem i pamjaftueshëm për konkursin “Autochthonuos”. Ca beteja duhen humbur. Njerëz të ditur, të aftë e të rëndësishëm për këtë botë, të cilët kanë dalë nga Shqipëria, kanë admirimin por jo krenarinë time. E shumta, mund të më ngacmohet damari krenar, nëse këta njerëz reciprokojnë admirimin tim kur më njohin punën apo karakterin. Mirëpo këtë kusht s’mund ta përmbush as koncepti territorial apo kulturor i Shqipërisë, as muzika, ritet, kuzhina, historia e saj, madje as gjuha, gjëja më afër statusit të idhullit (për mua).” Secili është i lirë të bëjë çfarë t’i teket qejfi, shqiptaria nuk është detyrim, por as të qenit i kundërt me shqiptar (siç po mundohet autori) nuk është detyrim. Ka plot që janë rastësisht shqiptar, nuk ndihen dhe nuk bëjnë gjë që të quhet shqiptare dhe këta nuk është e thënë të jenë njerëz kot (ashtu duan, ashtu e bëjnë jetën). Liria kjo është.
8. “Gjuha s’mund të shqepet nga njeriu. S’ka vizë të më ndajë mua nga shqipja. Të them që e admiroj shqipen? Por jo, shqipja është Uni, edhe e varfër, edhe e pastër, me turqizma, huazime të poshtme e të lartme, madje edhe puriste, dialektare, shqipja më shumë më flet, se sa e flas. Ka qenë përpjekje e madhe, njëkohësisht edhe investim me vlerë të pamatshme, që fëmijëve të mi ju kam dhuruar diçka nga shqipja. Po pse them kështu? Në fakt iu kam dhuruar veten.” AUTORI ËSHTË TEPËR EGOIST, edhe dhuratën që nga nga Shqipëria gjuhën shqipe kërkon ta personalizojë e thotë “u kam dhuruar veten fëmijëve që u kam mësuar shqipen”. Po si mund të dalësh në këtë fare feje kaq alogjik “nga një anë thua “rastësisht shqiptar” dhe nga ana tjetër “u kam dhënë fëmijëve veten time duke u mësuar gjuhën shqipe”.
Të trajtuarit e popullit si një qënie foshnjore që ka nevojë herë pas here ta argëtojmë dhe ta “gëzojmë” me justifikimin se duhet të jemi të bashkuar, në fak tradhton mungesë respekti për kapacitetet e “popullit”. Kjo në fakt ushqehet nga elitat politike, të cila perkundrazi nuk e kanë për gje të kacafyten me njëra tjetrën në emër të pluralizmit, por këputet më dysh për ta mbajtur popullin të bashkuar në emër të interest kombëtar. Prrockulla!Në fakt përpara se t’i mbyllim gojën pluralizmit në të shprehur, le t’i mbyllim gojën pluralizmit politik, sepse e meritojmë, dhe të pranojmë se kemi deshtuar! Llogjikisht, pluralizmi politik ashtu sic egziston tani është ai që i përcan shqiptarët, jo liria e fjalës, aq më pak individualizmi.
Pastaj, kush e tha që shprehja e individualizmit qënka dicka për tu përbuzur? Në fakt ka një traditë të tërë perëndimore që mbështetet mbi individualizmin, duke nisur qe nga Luther deri tek Niche, që janë edhe baza e shtetit-komb të cilin “krenaristët” pretendojnë se promovojnë.
USH: Po si mund të dalësh në këtë fare feje kaq alogjik “nga një anë thua “rastësisht shqiptar” dhe nga ana tjetër “u kam dhënë fëmijëve veten time duke u mësuar gjuhën shqipe”.
E forte Udha e Shkronjave! Ne esence shkrimi percjell qarte kontradikten`, dyjezimin qe kane brenda vetes rrenjeshkulurit, te shperngulurit, qe pavarsisht fizikisht jetojne ne nje bote tjeter, – ndoshta duke patur dhe familje dhe karriere – nuk arrijne ta bejne shtepine e tyre, ne ate qe, gjuha e nenes mbetet deri ne vdekje shtepia e tyre fizike dhe mendore.
Te mbeturit alien, midis “krenarise dhe turpit”, sic thote titulli i shkrimit, per ate paracaktim qe te ka bere fati, qe te lindesh shqiptar, ne thelb percjell notat e nje tragjedije me dimensione parasegjithash individuale.
Ne nje bisede me nje 85 vjecar shqiptaro-amerikan, qe e kishte lene Shqiperine vetem dhjete vjec, pastaj nje pjese rritur ne Turqi, nje pjese ne Zvicer, duke u kujdesuar me vone per prinderit ne moshe, ai me thoshte: Une kam mbetur si ato guralecat e perroit, lumit, qe ne momentin qe ndryshon vendin nga nje rryme e forte, rrokullisesh, duke ndaluar here ketu e here atje, pa pasur nje vend te qendrueshem.
Me nje shqipe perfekte, “qante” fatin e tij si emigrant pa nje stacion te perhershem, por me nje ndryshim, megjithese kishte jetuar vetem 10 vjet ne Shqiperi, pas i kishte eksperimentuar me gjithshka dhe gezonte pleqerine ne nje rehati ekonomike, me femije te martuar dhe te sistemuar, nuk kishte ndjenjen me te vogel te turpit dhe kompleksit qe i perkiste etnosit shqiptar. Femijet, pavarsisht, ne ndryshim nga ai, ishin amerikane 14 karatesh, dhe lidhjen me shqiptarine e te jatit, e shihnin me logjiken e ftohte te prejardhjes.
Udha e Shkronjave: s’e kuptoj pse kaq keq me nje leter me tete pika kunder nje njeriu qe thote se per te s’ka kuptim shprehja “jam krenar qe jam shqiptar”. Mire e ben, dhe mire na ben te gjitheve te bejme punet tona te perditshme me mire dhe shoqerine e ambientin ku jetojme me te bukur, dhe te jemi krenare pikerisht per to. Ta harrojme “shqiptarine” per ca kohe ne emer te ketyre vlerave te tjera, dhe ndoshta pikerisht ajo qe do dale me e fituar do jete “shqiptaria” vete. Ceshtja eshte qe konceptit nuk i shmangesh dot dhe ai eshte pjese e jona, duke qene Shqiperia vete nje entitet e njohur e i mevetesishem. Psh nese te drejtat e Shqiperise neper bote neperkemben, une personalisht kercej perpjete shume me lart se po te preken te drejtat e Moldavise. Sepse Shqiperia eshte vendi qe njoh, ku jeton nje pjese e mire e familjes dhe miqve te mi, ku kam kujtime, dhe sigurisht sepse nuk eshte e drejte te neperkembet me i dobeti ose i vogli. Por po te ishte qe Shqiperia do sulmonte fjalavjen Malin e Zi, do isha pa dyshim kunder Shqiperise, sepse do ta konsideroja te padrejte aktin. Kjo vjen nga qe nuk “jam krenare qe jam shqiptare”, por nga qe jam shqiptare dhe shume gjera te tjera. Shqiptaria ime eshte njohje e gjerave lidhur me Shqiperine dhe edhe dashuri per shume prej tyre. Por kjo s’eshte krenari kombetare. Eshte dashuri per njerezit dhe gjerat qe vlereson. Une e dua shume edhe Ameriken dhe Italine, por edhe ato pa asnje lloj “krenarie kombetare”. Ajo pika 8 eshte qesharake: s’me ka dhene mua dhe askujt “Shqiperia”… “kjo zonje e rande” shqipen. Cfare thoni keshtu, e/i dashur Udhe?! Gjuhen ta jep mema dhe qellon shqip dhe ti bie ne dashuri me shqipen sepse ia njeh te gjitha skutat dhe ekziston nepermjet saj. Dashuria per gjerat shqipe eshte njohje dhe njohja eshte dashuri; s’hyn krenaria kombetare gjekundi ketu. Nga cfare sendyku socialist ruani idene se duhet t’ia dime per nder vendit qe na dha gjuhen, apo virtytet dhe kulturen, perndryshe qenkemi egoiste, paci Zotin! Vec ketyre, ne pika te tjera te tuat (pjese e 2, si dhe 6 komplet) disa nga idete e tua perkojne per bukuri me ato te autorit.
Sa per nr. 5, gabimi evident aty, kam frike se eshte i yti, Udha. Fakti qe te gjithe vendet e botes vetekrenohen per vlerat e veta kombetare, s’e ben kete krenim qe je amerikan, shqiptar apo gjerman jo problematik. Pa dyshim qe “proud to be American” nenkupton “… dhe jo dicka tjeter” qe s’do me bente kaq krenar. Fakti qe ne jemi mesuar keq me shprehjen e s’na ben me pershtypje, s’do te thote qe eshte e pafajshme. Edhe fakti qe te gjithe e thone per veten e vet te njejten gje, s’e neutralizon dot problematiken e shprehjes. Thjesht e ben te kudogjendshme te njejten shprehje iracionale.
1. Pikat vendosin rregull logjik në shkrim, siç vendos edhe presja. Ata që duan të bëjnë debat “argument” për “argument” i përdorin pikat si referencë (lidhur me pikën 1), ndaj unë ua kam bërë të lehtë referimin ndaj mendimeve të mia. Në fakt, secila nga pikat merret me një nga mendimet e autorit. Kjo tregon respekt për autorin, lexuesin, për ju që komentoni. Megjithëse unë ua kam bërë të lehtë ndarjen e mendimeve ju nuk i referoheni një mendimi, por i referoheni 8 pikave dhe nuk kjanë 8 me 1 (si aludoni ju) por janë 8 për 8.
2. Në shkrim e ke që secili është i lirë dhe ne këtu jemi duke shprehur opinionet tona (si autori, si ju ashtu edhe unë), nuk jemi duke shkruar për t’i hequr lirinë njëri-tjetrit.
3. Ta harrojmë shqiptarinë kur austria e shkruan me të mëdha “ALBANIAN SOUL” dhe të flasin për të kur hamë makarona apo kur bie borë në fshat? Kështu thoni ju? (Ju citoj juve: “Ta harrojme “shqiptarine” per ca kohe ne emer te ketyre vlerave te tjera, dhe ndoshta pikerisht ajo qe do dale me e fituar do jete “shqiptaria” vete.”) Të bëni edhe për budalla. Nuk e caktuam ne kohën se kur flitet për shqiptarinë, mbase edhe nuk e dimë kohën se nuk jetojmë globalisht, por na e caktoi vetë Viena një kohë për të folur dhe për të menduar. Ju doni t’i thoni publikukt “JE NË POZICION JASHTË LOJE” (je jashtë kohe).
4. Në pikën 8 unë kam cituar autorin, lexoni mirë se fillon me thonjëza. Nëse është qesharake dalloni për çfarë e keni fjalën për autorin e “Krenari dhe Turp” apo për komentin lidhur me të. Punët e shoqërisë nuk janë vetëm me subjektivizma ka edhe ligje dhe atyre nuk u shmangesh dot. Nuk mund të trajtohet me “dua” “s’dua” “kam qejf” “s’kam qejf”.
Udha e Shkronjave (sic e sheh puna u be pak me serioze, se po te perdor edhe mbiemrin tani :)),
Une prape nuk do te pergjigjem me pika (dhe jo thjesht se jam presje, se piken brenda e kam dhe e perdor kollaj po ta ndaj prej vetes), por sepse nuk dua te perdor te njejtin mjet pa arsye. Pikat e tua, vec deshires se mire per te qene argumentuese dhe e qarte, deftejne retorikisht pozicionimin e atij qe thote “Ok. Tani e keni tepruar/bere balte. Dhe une do ju tregoj vendin… me 8 pika!”. S’me kujtohet tamam teksti i kenges folklorike, por ka pasur grupi i Gjirokastres nje kenge te tille ne nje nga Festivalet per nje leter me 10 pika…. Retorika e pikave qe i tregon vendin kundershtarit, eshte po ajo. Pikat e perdorura ne formen dhe permbajtjen qe kane ne komentin tend jane mjet per “t’ia mbledhur” dikujt, ose per t’ia bere 8 me 2, qe te mos dalim nga tema e 8-es, sido qe nuk eshte me shqiptarori si numer. Ka edhe nje lloj pozicionimi autoritar ne komentin tend, gati institucional, qe eshte fyes ne nje blog te lire. Linja e patriotizmit te detyruar apo te deshirueshem eshte linje e gjithe institucioneve te majta e te djathta. Ajo e diskutimit dhe dyshimit te tij, vazhdon te jete zeri ndryshe. Une do i jepja te drejten e mbijeteses zerit ndryshe edhe sikur te isha kunder tij. Sidomos kur nuk eshte nje ze qe shkakton lufte dhe regres. Pozicioni yt sido qe ne momente te caktuara vihet te mbroje interesat e njerezve te thjeshte ose “publikut”, eshte thjesht institucional. Dhe shpresoj kjo te kete qene edhe deshira jote dhe te mos jete pozicionim pa dashje.
Pse mendoj se pikat e tua vetedeklarohen si shpallje per lufte dhe madje edhe si asgjesuese? Jo vetem per ate cka une si lexuese dhe studiuese e fjales e ndiej menjehere intuitivisht nga prania dhe mungesa e patosit/etosit ne koment, por edhe sepse tete pikat jane argumente shume problematike e disa here te stisur apo te perseritur si argumente. Argumente te tille te lodhur, mbeten te percojne retorike bosh. I pari qendron si argument me vete, pavaresisht sa dakord mund te jesh me te. i dyti eshte i sajuar: argumenti biblik eshte krejt i panevojshem dhe lidhja shume e kerkuar; vertet ekzistenca ne nje shoqeri te ben te ndash me te tjeret te njejtat njohje e reagime, por kjo s’do te thote aspak qe te te beje te ndihesh krenar. Ne piken 3 ti vete e hedh poshte argumentin tend duke thene se je i lire te jesh krenar apo te kesh turp. Pa dyshim ti je krenar per faktin qe Shqiperia s’ka nisur luftera (mua me vjen per te qeshur qe ky konsiderohet shpesh si nje vendim tryeze te rrumbullakte ku shqiptaret jane mbledhur cdo vit–qe ne kohen kur ishin ilire– dhe ne menyre demokratike kane votuar: a t’u hapim telashe fqinjeve apo jo? Jo! Te luftosh fqinjet nuk eshte nje gje e mire! Ok!le te mos e bejme atehere!”) dhe dikush tjeter turperohet nga primitivizmi i saj. Bukuri! Puna eshte te permiresohesh. Pika 4 eshte thjesht nje “perkthim” teper i lire i komentuesit. Autori s’thote gje te tille ne fakt. Ndaj eshte argument i stisur.%, 6 dhe 8 i diskutova ne reagimin tim te pare. 7 ne fakt eshte argumenti 3 i rimarre.
Kjo eshte arsyeja qe pika te renditura ne kete menyre nuk jane thjesht per te ushqyer diskutimin e lire dhe avancimin e mendimit, por per t’i mbyllur gojen diskutimit te lire. Ndaj edhe reagova ne fillim. Ndaj edhe ky i dyti, qe eshte vec pjeserisht i lidhur me temen e Militschit.
1. Ju thoni se komentet e mëparshme kanë kuptimin “Ok. Tani e keni tepruar/bere balte. Dhe une do ju tregoj vendin… me 8 pika!”. Ky është opinioni juaj për opinionin që kam shkruar, por nuk është ashtu, sipas meje. Ju thashë edhe më parë që kam shkruar 8 pika për të bërë një ndarje. Në rastet kur nuk njihemi është më e udhës të shkruajmë citime të njëri-tjetrit. Në thonjëza futet mendimi i tjetrit, jo mendimi që e shkruan ti si të tjetrit. Këtë ju e bëni që të krijoni konfuzion. Nejse…
2. Ju thoni: “S’me kujtohet tamam teksti i kenges folklorike, por ka pasur grupi i Gjirokastres nje kenge te tille ne nje nga Festivalet per nje leter me 10 pika….” Po jua kujtoj unë, ka qenë festivali 1978 dhe i kushtohej prishjes me Kinën. I bie që në këtë rast iu t’i referoheni kinezit.
3. Ju thoni “Retorika e pikave qe i tregon vendin kundershtarit, eshte po ajo.” Cila se nuk na e sqaruat? Ju thatë që nuk u kujtohej.
4. Ju thoni “Pikat e perdorura ne formen dhe permbajtjen qe kane ne komentin tend jane mjet per “t’ia mbledhur” dikujt, ose per t’ia bere 8 me 2, qe te mos dalim nga tema e 8-es, sido qe nuk eshte me shqiptarori si numer.” Çfarë lidhje kanë këto komente tuajat me artikullin kryesor dhe me mendimin tim. Ju do të bëni hartim apo do të shkruani ndonjë gjë në lidhje me temën, qoftë pro qoftë kundra.
5. Ju thoni “Ka edhe nje lloj pozicionimi autoritar ne komentin tend, gati institucional, qe eshte fyes ne nje blog te lire.” Na thoni çfarë mund të bëjmë që të mos ketë këtë përshtypje. Sikur t’i heqim pikat, që jua sqarova se janë për të ndihmuar referimin, a thua do të bëhet më pak autoritar. Nëse jo, çfarë i bie? I bie të mos shkruaj mendimin.
6. Ju thoni “Linja e patriotizmit te detyruar apo te deshirueshem eshte linje e gjithe institucioneve te majta e te djathta.” Ku e gjetët ju detyrimin, kur unë e kam shprehur respektin për të drejtën e gjithkujt për të qenë kozmopolit ose indiferent ndaj çështjes kombëtare?
7. Ju thoni “Ajo e diskutimit dhe dyshimit te tij, vazhdon te jete zeri ndryshe. Une do i jepja te drejten e mbijeteses zerit ndryshe edhe sikur te isha kunder tij. Sidomos kur nuk eshte nje ze qe shkakton lufte dhe regres.” Kush është kundër kësaj? Mirë është të citoni, për të vërtetuar një mendim tuajin.
8. Ju thoni “Pozicioni yt sido qe ne momente te caktuara vihet te mbroje interesat e njerezve te thjeshte ose “publikut”, eshte thjesht institucional.” Nuk është institucional, edhe pse ajo që me të cilën merremi ka shumë lidhje me këtë që diskutojmë. Kur thoni “viheni në mbrojtje të njerëzve të thjeshtë” bëni “hile të vogla shtrembëruese” të asaj që ne shkruajmë që nuk ka lidhje fare me njerëz të thjeshtë, të ndërlikuar apo me njerëz të sërës së lartë.
9. Ju thoni “Dhe shpresoj kjo te kete qene edhe deshira jote dhe te mos jete pozicionim pa dashje.” Këtë argumentoheni më gjatë se nuk e kuptoj.
10. Ju thoni “Pse mendoj se pikat e tua vetedeklarohen si shpallje per lufte dhe madje edhe si asgjesuese”
Jemi në pikën e dhjetë dhe ju ende nuk na keni cituar dhe i lejoni vetes të thurni hartime, pa cituar qoftë edhe një rresht, siç po ju citoj ju dhe siç kam cituar edhe më parë. Kur nuk kam cituar, e kam bërë me mendimin se do të kuptohet për çfarë e kam fjalën, meqë presupozohet që dikush i lexon me radhë komentet. Edhe një herë keni përshtypje të gabuar.
11. Vijoni tani të argumentoni mendimin tuaj duke thënë “Jo vetem per ate cka une si lexuese dhe studiuese e fjales e ndiej menjehere intuitivisht nga prania dhe mungesa e patosit/etosit ne koment, por edhe sepse tete pikat jane argumente shume problematike e disa here te stisur apo te perseritur si argumente.” Ndiej intuitivisht, thoni – po pse u dashka intuitivisht e jo me fjalë?! “Nga prania” apo nga “mungesa” se ju thoni nga “prania dhe nga mungesa”? “Pikat janë argumente shumë problematike, të stisur apo të përsëritur”. Vijoni ende pa cituar…. Kjo është të shkruash për qejf.
12. Ju thoni “Argumente te tille te lodhur, mbeten te percojne retorike bosh.” Argument i lodhur. Argumentet mund të jenë si të jenë “të lodhur”, “punëtorë”, “të vullnetshëm” por e kanë emrin e nderuar argument, pra plotësojnë kriterin e të qënit argument, por cili nga këto që keni shkruar meriton të quhet argument, kur në asnjërin ju nuk citoni, nuk citoni, nuk citoni.
13. Ju thoni: “I pari qendron si argument me vete, pavaresisht sa dakord mund te jesh me te.” Po e marr si të jesh dakort.
Ju thoni “i dyti eshte i sajuar: argumenti biblik eshte krejt i panevojshem dhe lidhja shume e kerkuar;” Meqë nuk e citoni ju, po e citoj unë: “2. Të merresh me të metat e popullit shqiptar siç mund të jetë edhe “krenaria” nuk është aq jofetare sepse KRENARIA është ndër MËKATET E DËNUESHME të BIBLËS (fakti që evokoni çështjet e muslimanizmit që nuk ka lidhje me krenarinë shqitare, tregon se analiza tenton të jetë më shumë e krishterë se logjike, për këtë arsye me shumë mundësi për përçarje sesa për bashkim), por shumica shqiptare nuk ka pse të hyjë në sitën e krishterë (natyrisht edhe atë muslimane). Kultura jonë është e vetëmjaftueshme dhe ka një kulturë shqiptare e cila është produkt kolektiv (i stërgjyshit, gjyshit, i mikut, fqinjit, i atij, e këtij). Kolektivi ka ndikim mbi personin dhe kur personi sheh se disa nga tiparet e tij personale kanë vulë shoqërore e përkthen me fjalët “oh sa mirë me qenë shqiptar”. Ndaj nuk është pa lidhje shkencore (se pa këtë cilësim nuk “shkon” debati, në fakt, shqiptarët kuptohen edhe pa të tilla).”
14. Ju thoni: ” vertet ekzistenca ne nje shoqeri te ben te ndash me te tjeret te njejtat njohje e reagime, por kjo s’do te thote aspak qe te te beje te ndihesh krenar.” Ju mbroni tezën se njeriu nuk duhet të jetë krenar. Natyrisht që ky është opinioni juaj. Unë nuk kam pse përsëris opinionin që kam shkruar. Me shumë gjasë, sipas jush, krenarinë duhet ta përcaktojmë ashtu siç e ka bibla, mëkat të dënueshëm. Mirë është që kur debatojmë, të futim qartësisht referencën e parë dhe referenca e parë këtu është Bibla.
15. Ju thoni “Ne piken 3 ti vete e hedh poshte argumentin tend duke thene se je i lire te jesh krenar apo te kesh turp.” Unë shoh si paradoks që autorët që janë kundër krenarisë kombëtare e gjejnë me vend të thonë edhe për këtë apo atë gjë e kam turp që jam shqiptar. Nëse ke turp, ke edhe krenari për diçka tjetër. Nëse nuk e ndjen fare, nuk ke pse ke as turp as krenari. Këtë jam munduar të shpjegoj.
16. Ju thoni “Pa dyshim ti je krenar per faktin qe Shqiperia s’ka nisur luftera (mua me vjen per te qeshur qe ky konsiderohet shpesh si nje vendim tryeze te rrumbullakte ku shqiptaret jane mbledhur cdo vit–qe ne kohen kur ishin ilire– dhe ne menyre demokratike kane votuar: a t’u hapim telashe fqinjeve apo jo? Jo! Te luftosh fqinjet nuk eshte nje gje e mire! Ok!le te mos e bejme atehere!”) dhe dikush tjeter turperohet nga primitivizmi i saj. Bukuri! Puna eshte te permiresohesh.” Mirë është të citoni se po e bëni çorap diskutimin duke dalë si t’ju dojë qejfi nga ajo që kam shkruar, megjithatë kam shkruar se nëse dikujt i vjen turp që shqiptarët konsiderohen të dhunshëm, kam thënë se ka “dhunë e dhunë” dhe kam sjellë faktin që dhuna e Gjermanisë mbi Europën nuk mund të krahasohet me asnjë lloj dhune që një shqiptar bën në ndonjë lagje apo në shtëpinë e vet. Çfarë shihni ju të keqe që ne t’ia zëmë për mirë këtë gjë Shqipërisë dhe shqiptarëve? Si e qysh ka ndodhur që shqiptarët nuk u kanë rënë në qafë fqinjëve, pse duhet ta analizojmë në sens negativ siç aludoni “s’kanë qenë të zotët për ta bërë”?
17. Ju thoni “Pika 4 eshte thjesht nje “perkthim” teper i lire i komentuesit. Autori s’thote gje te tille ne fakt.Ndaj eshte argument i stisur.” Atëherë po jua shkruaj këtu çfarë thotë autori në fakt. Autori, në fakt, thotë: “Të them që e admiroj shqipen? Por jo, shqipja është Uni, edhe e varfër, edhe e pastër, me turqizma, huazime të poshtme e të lartme, madje edhe puriste, dialektare, shqipja më shumë më flet, se sa e flas. Ka qenë përpjekje e madhe, njëkohësisht edhe investim me vlerë të pamatshme, që fëmijëve të mi ju kam dhuruar diçka nga shqipja. Po pse them kështu? Në fakt iu kam dhuruar veten.” Në pikën 4 unë them se autori quan të vetën atë që i ka dhënë fëmijës (që e kishte në dorë të mos ia jepte) gjuhën shqipe. Çfarë i kam përkthyer keq? Sidoqoftë jemi përsëri në fushën e opinioneve .
18. Ju thoni “Kjo eshte arsyeja qe pika te renditura ne kete menyre nuk jane thjesht per te ushqyer diskutimin e lire dhe avancimin e mendimit, por per t’i mbyllur gojen diskutimit te lire.”
Kështu si kam shkruar për ju kam shkruar dhe për autorin. Është vlerësim për autorin që nuk ia shtrembëroj mendimin sepse e citoj. Është vlerësim për lexuesin, se nuk e lodh të ngrejë kokën lart e poshtë nëpër ekran (që në fakt nuk e bën se s’ka kohë).
Çfarë bën dikush që lexon ato që ju keni shkruar pa asnjë referencë të qartë: thjesht vendos “A ta besoj, që thotë të vërtetën” sepse nuk ka asnjë mjet që nga një anë të shohë mendimin tim të cituar dhe nga ana tjetër të shohë mendimin tuaj. Ju jeni kujdesur thjesht të thoni mendimin tuaj duke hequr çdo mundësi që tjetri të ketë burimin tjetër.
Lexuesi të gjykojë se kush po e respekton, qoftë autorin e artikullit kryesor, qoftë komentuesit.
Pika e tetë: AUTORI ËSHTË TEPËR EGOIST
Ok. Një interpretim i mundshëm, i përsëritur edhe në pikën 6 “Shqipëria për autorin nuk është ajo që është, por është prindi, i afërmi dhe miku me të cilin pi kafe. Nuk janë poetët, nuk janë ata që formuan zakonet, nuk janë ata që trashëgojnë brez pas brezi kulturën shqiptare, nuk është Biblioteka Kombëtare nuk është Shkolla Shqipe.”
Një intepretim tjetër është: AUTORI NUK ËSHTË ASPAK ARROGANT të pretendoje, se duke iu mësuar shqipen fëmijëve të lindur me një partnere të huaj, pa gjyshër, farefis shqiptarë në kontakt të përditshëm, pra duke qenë i vetmi zëdhënës dhe subjekt i shqipes, ka arritur t’i përcjellë SHQIPTARINË. Ajo që ka përcjellë është një grimcë subjektive e shqipes dhe pasurisës së saj kulturore. Dhe meqë e keni përmendur etikën biblike, UDHA, është e udhës, t’ju kujtojë se në Ungjill t’i japësh tjetrit (apo për tjetrin) veten, është forma më e qashtër e dashurisë.
Po prapë është gënjeshtër të pretendoj se, pas dy dekadash e ca në vend të huaj, ura që më lidh mua me Shqipërinë e më çon tek trashëgimia e Namiut dhe Samiut, është tjetër gjë veç atyre njerëzve që janë arsyeja pse unë njeherë në vit e vizitoj vendlindjen time, pse interesohem se si u shkon puna me energjinë elekrike, me shëndetësinë, arsimin, urbanistikën. Të flasim me këmbë në tokë, e jo me kokë në re propagande.
Tani s’mund ta lë pa koment Bibliotekën dhe shkollën: Bibliotekën para tre vjetësh e vizitova dhe ndjeva mëshirë për të tashmen dhe nostalgji për të kaluarën e saj. Shkollën, ah, shkolla, kjo është përzjerje besimi-zhgënjimi. Nga një anë, nuk jam ndjerë inferior për formimin që mora në Shqipëri, por po të flasim kështu përgjithësisht si flet ti, për Shkollën me SH të madhe, a nuk ishte kjo një arsye madhore që shqiptarët morën arratinë e shpërndanë fëmijët e tyre si zogjtë e korbit, për t’i shpëtuar Shkollës shqiptare pa perspektivë?
Keni arritur t’i përcillni shqiptarinë (përmes gjuhës) në kushte të vështira (pra me vetëdije) dhe nuk e kuptoj se pse bini në kontraditë me realitetin tuaj duke dhënë mesazhe të tjera.
Nuk mund të pretendojmë për një dashuri platonike për Shqipërinë (megjithëse edhe pse rrallë edhe kjo ekziston), pa atë biologjiken, pa konkreten, dhe pa qenë vet shqipar, por kjo nuk shpjegon gjithçka.
Kur flas për Shkollën Shqipe kam parasysh shkollën e situr, shkollën që trashëgohet dhe jo shkollën që hidhet poshtë dhe që nuk trashëgon, kam parasysh shkollën që donin Rilindasit dhe që ekziston jo veç në libra, por e shpërndarë nëpër mësues, prindër, nxënës, drejtorë, shkolla dhe kudo ku ka shqiptarë. Sado të meta të ketë shkolla shqipe, ajo e ka për detyrë dhe profesion Albanologjinë. Për të tjerat, nuk ka pse ne të pretendojmë të bëjmë më mirë se Oxfordi apo universitetet botërore. Një nga detyrat e shkollës është të prodhojë shqiptarë dhe ajo i prodhon shqiptarët (në kuptimin e gjuhës). Mund ta bëjë shumë më mirë, por sigurisht që nuk mundet ta bëjë me vetëm me idetë e kozmopolitizmit dhe as me topat kundër “krenarisë kombëtare” që godasin në thelb “frymëzimin për të punuar në një drejtim thjesht shqiptar” i cili ka një pasojë praktike kujdesin për popullsinë. Kur një mjek vjedh pacientin, ai nuk mund të jetë krenar se është shqiptar, se ai nuk sheh tek pacienti shqiptarin. Kur një gjykatës, prokuror, polic politikan, zyrtar bën hile e vjedh popullin e vet sigurisht që ai ka nuk ka as turp as krenari kombëtare shqiptare sepse për të pjesa tjetër nuk është diçka e dashur, ai e sheh shqiptarin si çifuti, të huaj. Ndaj edukimi i ndjenjës patriotike ka një efekt të madh praktik dhe pastaj ajo që është kombëtare është edhe me vlera njerëzore. Çfarë të themi ne për “harmoninë fetare” që është vlerë individuale apo është vlerë kombëtare? Është kombëtare dhe kjo quhet gjerësisht e pranuar.
Nuk mund të mbrohet një artikull me argumentin “Jam i lirë”, “jam shprehja e individualizmit tim”, duke e quajtur argumentin kundër argumentit si luftë ndaj lirisë. Kjo është varfëri logjike.
Titulli i artikullit më kujton titullin e Oriana Falacit “Krenari dhe mllef” që do të thotë se kërkon të plazmojë idera të tjera në një debat që nuk ka lidhje me temën kryesore.
Për ta thjeshtëzuar argumentin le të marrim dy shembuj të thjeshtë por të kundërt me njëri tjetrin.
Supozojmë në rastin e parë se Nënë Tereza thotë: “I am proud of being Albanian”, dhe në rastin e dytë një kriminel i rëndomtë, anonim, thotë të njëjtën gjë.
Në të dy rastet vlerat e individit i bashkangjiten, Çështjes (me ‘Ç’ të madhe) për të cilën shqiptarët duhet të jenë krenar; në rastin e parë për vlerat humanitare të Nënë Terezës; dhe në rastin e dytë vlerat e dyshimta të një krimineli të rëndomtë. Krenaria e grupit nuk mund të jetë vecse shumatore e krenarive individuale, se për ndryshe do kishim inflacion krenarish, që në këtë rast është të jesh krenar për vlerat humanitare të grupit, por edhe për vlerat e dyshimta të tij.
Pikërisht për këtë është e nevojshme marrja e kësaj shprehje në mënyre individuale, dhe si e tillë shihet qartë se shpreja e egoizmit të shëndosh nuk ia pakëson vlerat grupit. Perkundrazi, ia shumëfishon.
A është ky argument i mjaftueshëm për ju, që Militschi të lejohet të shprehet lishëm?
P.S. Militschi ndoshta do përgjigjet vetë nëse ka ndonjë lidhje me ndonjë lider fashist, komunist, anarkist, antikombëtarist. Por gjithësesi këto janë argumente ad hominem, apo reductio ad hitlerum.
Gati sa nuk me erdhi turp nga:
– zelli kryeministror per ti pare gjerat ne pasqyre zmathuese
– nga injoranca dhe paaftesia e mediave per te paraqitur besnikerisht ngjarjet
– nga nje punojese e Ministrise se Kultures qe akoma nuk e di se kur u shfaq klipi Albanian Soul.
– nga siperfaqesia me te cilen fryhet krenaria e bashkombasve
– nga lehtesia me te cilen bashkekombasve te mi u cenohet KRENARIA kur u thua te verteten
– nga luhatjet nga krenari ne mburrje per rrenjet epike te muzikes shqipe
– nga mini dronet kunder grekut e serbit qe u leshuan ne mediat sociale
Me erdhi turp pastaj kur lexova Kastriot Myftaraj:
“Është për të ardhur keq që bota, e cila e njeh muzikën shqiptare me anë të këtij katërminutëshi muzikor që iu ngjit Koncertit të Vienës, do të mendojë se muzika shqiptare është e shenjuar nga kabaja, pra se muzika shqiptare është në thelbin e saj orientale, turko-arabe, çka nuk është e vërtetë.”
Ky eshte efekti i krenarise se tepruar nacionaliste kur orientohet nga ideologjia e purizmit. Myftaraj ka shprehur ate qe realisht lexoja neper rreshta kudo neper mediat sociale .. edhe ne mburrjet per kulturen shqiptare si djep i europes.
1. Kryeministri është shqiptar.
2. Jemi duke folur që rolin negativ e kanë më shumë mediat dhe ky artikull “Krenari dhe turp” është pjesë e medias dhe roli i medias më shumë është të zvogëlojnë madhësinë e asaj që ndodhi në Vienë, duke e deformuar. P.sh. Top Channel nuk thotë “Albanian Soul” por “Tinguj Shqipërie” dhe ky është devijim i madh i thelbit. Top Channel shihet si media pro qeverisë. Ndaj është devijim i debatit të thuash se mediat janë pro opinionit. Është e kundërta. Ato po e fshehin ose e deformojnë hetimin se pse Austria propagandoi Shqipërinë me shkrim Albanian Soul (kujtoj që një nga artistët vienezë tha se muzika shqiptare (nënkupto shpirti shqiptar, se kështu ishte titulli) është më e gjallë se e jona (austriakja).
3. “Albanian Soul” ishte pjesë e evenimentit Koncert i Vienës që është më shumë eveniment televiziv dhe fillon aty ku e cakton televizioni austriak.Titrat e koncertit janë pjesë e prezantimit të koncertit. Ata që i transmentuan ishin të ndërgjegjshëm se audienca e klipit do të ishte e barabartë me audiencën e koncertit-thelb që nuk diskutohet që të jetë ashtu si është tradita (as shqiptarët nuk do të donin që në mes të Koncertit të Vienës të shihnin muzikë popullore).
4. Nuk u dashka që bashkëkombasit të gëzojnë (të fryhen), por na thoni cili komb tjetër i ka kushtuar kaq vëmendje propagandës për një komb tjetër sa ndodhi në këtë rast? Kur do të jetë hera e dytë që do të përsëritet kjo gjë? Praktikisht jo sa të jemi gjallë ne.
5. Shqiptarët nuk janë sipërfaqësorë, pikërisht në castin kur gjërat u bënë shumë më të thella derisa detyrojnë Austrinë të bëjë reklamë për Shqipërinë.
6. Bashkëkombasve ju cënohet krenaria, autorëve të komenteve ju cënohet tangërllëku intelektual, se nuk di cfarë tjetër i shtyn ta kenë problem krenarinë e bashkëkombasve.
7. Muzika nuk ka lidhje në këtë rast. Askush nuk e vë në dyshim se “muzika edhe pse e zgjedhur me kujdes” nuk ishte në ceshtje (atë austriakët janë të aftë ta gjejnë kudo në botë), por ata deshën Shqipërinë dhe popullin shqiptar, ndaj nuk e quajtën klipin si Top Channel “Tinguj Shqipërie”, por “Albanian Soul” (Shpirt Shqiptar).
8. Është kollaj që të bëhet konfuzion dhe të mos dallosh gëzimin e sinqertë nga manipulimi me ngjyrat kuqezi. Kjo nuk është vetëm dukuri shqiptare.
9. Koncerti i Vienes nuk propagandoi muzikën shqiptare, por Shpirtin Shqiptar dhe ky është një ndryshim i madh.
10. Shqiptarët nuk janë puristë, por purizmin që kanë prej rrethanave e gëzojnë. (Pse të ka ruajtur fati Virgjin… thotë Ernest Koliqi).
11. Devijimi teprues mbi thelbin e Europës dhe rolin e shqiptarëve është pjesë e skemës për devijimin nga thelbi i vërtetë se Europa (e cila përfaqësohet mirë nga Austria) ka mesazhe shumë pozitive për Shqipërinë.
Shkruan:
Kam frikë se kjo nuk është e saktë.
“Albanian Soul” ishte një pjesë muzikore e luajtur gjatë një filmi promocional për 150 vjetorin e Ringstrasse në Vjenë; dhe që u transmetua në pushimin e koncertit. Grupi i Shkëlzen Dolit i kish dhënë filmit kolonën zanore – por filmi nuk kish të bënte drejtpërdrejt me Koncertin e Vjenës: ishte një gjë celebrative dhe promocionale. Të gjitha këto i gjen të shpjeguara te shkrimi im me titull “Droni ynë në Vjenë” që ka dalë në këtë blog, së bashku me linket përkatëse.
Ka shumë mundësi që ky film të mos ketë qenë fare pjesë e transmetimit në Eurovizion – për disa arsye. Së pari, në ShBA, por edhe në vende të tjera, shikuesit e koncertit nuk e panë filmin; pse televizionet që e kishin blerë koncertin preferuan të japin, në pushim (intermission) reklamat e tyre ose ndonjë gjë tjetër, p.sh. lajme. Bie fjala, stacioni PBS në ShBA nuk e dha fare filmin. Së dyti, po të shohësh Koncertin e plotë të regjistruar në YouTube, do të vëresh se, mu para se të fillojë pjesa e dytë e koncertit (diku në 1 hr :01 min), jepet edhe një herë sigla e Eurovizionit – çka tregon se pikërisht fillon transmetimi “i detyruar”.
Nëse do të më kundërshtosh për sa më lart, të lutem me fakte (links) dhe jo me opinione. Flasim për atë që ka ndodhur, në krahasim me mënyrën si na e prezantuan.
2xha: Grupi i Shkëlzen Dolit i kish dhënë filmit kolonën zanore – por filmi nuk kish të bënte drejtpërdrejt me Koncertin e Vjenës: ishte një gjë celebrative dhe promocionale.
Ketu mendoj se e kapercen(you’re overlooking some details) nje nga momentet domethenese te filmit, pjesa kur grupi, ansambli i kater filarmonistave, nen muziken domethenese te Por una Cabeza futet ne sallen e provave te filarmonise te Vjenes qe pergatitej per koncertin e fundvitit. Po pastaj, pamjet, momentet kur punonjesit pergatisin lulet e koncertit apo logjistiken, etj. S’ka lidhje me te drejtperdrejte se sa kaq me duket. 🙂
E permenda kete edhe ne nje koment te meparshem, me sa mbaj mend. Ringstrasse dhe koncerti vjenez shihen si te lidhura, te pandara.
Dokumentari eshte zgjedhur jo rastesisht mendoj, por posacerisht per te treguar nje histori me muzike dhe pamje, ne harmoni dhe domethenie per te deshmuar lidhjen organike midis tyre. Faktin qe Mehta dhe koncerti i sivjetshem i Vjenes ishte edhe sinjifikant ne kuadrin e pervjetorin e unazes se Vjenes, mund ta lexosh edhe ne faqet e shtypit apo website-in e koncertit dhe pervjetorit te Ringstrasse, apo kalendarit te evenimenteve te kryeqytetit austriak, Vjenes per 2015.
Nuk ka nevojë për linke. Jemi duke folur për të njëjtën gjë.
Cfarë lidhje ka se si e trajtojnë televizionet e tjera? Ne po themi çfarë kishin përgatitur austriakët. Ajo nuk ishte propagandë e OKB-së apo e BE-së, por e Austrisë. Ata që duhej ta shikonin, e kanë parë.
Pyet:
Përshtypja ime – ta shpjegova pse – është se filmi i Ringstrasse nuk ka qenë pjesë e programit në Eurovizion.
Nuk më rezulton që Nënë Tereza ta ketë thënë “Jam krenare që jam shqiptare” (ka thënë “Kam origjinë shqiptare”) dhe ajo si e krishterë nuk mund ta pranonte fjalën “krenari”, megjithatë ju thoni “supozojmë”. Njeriu e thotë “jam krenar që jam shqiptar” për dicka që sheh tek vetja e tij si shqiptare. Ky është konstatim personal që nuk e gjejmë tek të gjithë (shembull autori i artikullit “Krenari dhe turp”). Por meqë këtë konstatim e gjejmë tek një pjesë jashtëzakonisht e madhe (ku futem edhe unë në mënyrën time dhe jo copy_paste sic e ben dikush tjetër, secili trashëgon dicka të vecantë nga Shqipëria, por e sigurtë është që të gjithë trashëgojmë gjuhën dhe përmes gjuhës trashëgohet edhe një logjikë që është e lidhur ngushtësisht me gramatikën e saj). Nuk ekziston një kriminel në të gjitha drejtimet (dikush vjedh por nuk vret, dikush vret por nuk vjedh, dikush vjedh e vret, por nuk është imoral me gratë etj.), ndaj edhe krimineli nuk është i përjashtuar nga të ndjerit krenar për atë që mendon se e trashëgon si shqiptar, psh. nuk e duron fyerjen etj.
Krenaria kolektive nuk është shumatore krenarish individuale. Krenaria kombetare ka një sitë që është koha dhe brezat.
Le të mos e hapim diskutimin në ceshtje të raportit grup – individë se pastaj nuk do të gjenim lidhjen me artikullin kryesor për të cilin po bëjmë komente.
Mlitschi nuk merr leje prej nesh a të shprehet apo jo. Liria nuk është me leje.
O sa mire me qen(e) shqiptar, ka dale, ne mos gabohem, neper shkallet e stadiumit ne fillim, si reagim i pa artikuluar mire ndaj fenomenit te shnderrimit te sportisteve shqiptare ne sportiste greke brenda nates.
Fatkeqesisht, mijerat e Albumieldave, Xhefrave, Rejrave dhe Xhesikave, na kallxojne me gisht, qe shqiptari ndoshta turp nuk ka qe eshte shqiptar, por edhe shume krenar nuk eshte. Historite e djemeve “italiane” qe njihen me amerikanka dhe suedezka neper diskotekat e Perendimit jane nga te parat qe degjon po te keshe miq njerez te nates, si ne Evrope dhe ne SHBA.
Problemi nuk eshte qe sportistet shqiptare u shnderruan ne sportiste greke dhe neneshtetas greke, por qe deklaroheshin si vorioepirote. Megjithate ketu hapet nje teme tjeter qe ka te beje me mentalitetin e ndryshkur te shoqerise konservatore greke. Jane bere disa studime ne lidhje me kameleontizmin e shqiptareve ne greke dhe italiane dhe ka disa shpjegime. Ne lidhje me Greqine, pervec mentalitetit anakronik te grekomadheve, ne nderrimin apo tjetersimin e identitetit te shqiptareve ka lozur rol dhe konfuziteti midis pjeses grekofone te nenshtetasve shqiptare dhe atyre shqiptare kur shkuan ne Greqi pas hapjes se kufijve (te paret identifikoheshin si greke te harruar apo te syrgjynosur), si dhe fakti qe shume femije shqiptare, pavaresisht origjines ndihen greke nga ana sociale dhe arsimore. Kjo behet me e ndjeshme kur jane ne vende perendimore dhe jane ne medyshje midis identitetit shqiptar dhe “shpirtit grek”. Kurse persa i perket Italise, shumica derrmuese e shqiptareve ishin identifikuar me italianet permes televizionit dhe perfeksionimi i italishtes ne Itali (hiq pjesen qe u rrit atje) u krijon iluzionin e rreme se s’dallohen nga italianet. Mbartin mentalitetin e emigrantit dhe kjo behet shume shqetesuese kur duhet te rrefehen per kete ne vende te treta. Pasi kjo e vertete – kompozite nuk eshte gjithmone lehtesisht e pranueshme apo e pershtypshme ne Evrope, ku shteti komb perben bazen e saj
Më vjen mirë që kjo temë ka hapur debat dhe që nuk ka degraduar në përplasje të një shqiptarie kundrejt një tjetre, por mbetemi në ujërat e diskutimit si të pozicionohemi kundrejt nocionit të kombit. Dy fjalë rreth kontekstit: shkrimi “Droni ynë në Vjenë” diskuton natyrën dhe servirjen publike të eventit, kurse ky imi reagimet ndaj tij, sidomos atë të krenarisë, kur na doli emri për mirë në Vjenë.
Nuk mendoj se krenaria kombëtare është ndjesi as e duhur, as e domosdoshme, as e pjekur, sepse është ndjesi e paqëndrueshme. Imagjinoni, shqiptarin e diasporës një mëngjes të bukur, hap gazetën e lexon për arritjen e “Albanian Soul” apo sopranes shqiptare që intrepreton “La Bohème” në shtetet e Europës (fryhet gjoksi krenar), tre faqe më tutje ta prish gjakun shqiptari që ka vrarë mësuesin e vajzës në të njëjtin shtet ky këndon sopranoja, shqiptarët që tregtojnë edhe motrat e tyre trotuareve, rrethi i fundit i trafikut të heroinës, drejtuar nga shqiptarë. Disa ditë më pas lexon edhe një lloj anketimi popullor në Facebook që i ka nxjerrë shqiptarët popullin më të dhunshëm ndër të huajt e Zvicrës (shfryhet gjoksi, të mbulon turpi). Për “Albanian Soul” apo sopranen shqiptare, mburren shqiptarët në FB, një lloj i ri tabele nderi, me “o sa mirë me qenë shqiptar”, por s’kam parë ndonjë të ketë këllqet e mikut tim të vërë mbi gjoks “më turpëroi shqiptaria pas X apo Y ngjarjeje”. Tani, unë nuk propozoj ekspozimin e turpit, dhe, për të qenë koherent, as atë të krenarisë. Përkundrazi, duhet urgjentisht të zbresim nga kjo lisharse foshnjërake (flm, Ujku i zi për epitetin), e cila nga maja e krenarisë na plandos në turp.
Atëherë si mund të flas publiku i gjerë rreth një eventi si i Vjenës, apo edhe për fenomenet negative? Një mundësi është t’i përkufizojmë e t’i përjetojmë emocionet si admirim për të mirën, përpjekje që secili nga ne ta lërë një gjurmë të mirë në ato detyra të mëdha e modeste që ka marrë përsipër dhe përgjegjësi civile për negativen. Për të dhënë një shembull, me rastin e vrasjes së mësuesit zviceran nga një shqiptar, unë u përpoqa ta abandoja paradigmën krenari-turp, e të mos i devijoja përgjegjësisë civile, duke rekomanduar miqve të mi një punim rreth dramës se emigrantëve, bazuar në një mori intervistash. Them se të tilla përpjekje janë më të frytshme për njohjen e Tjetrit.
Për t’u përgjigjur Ujkut të Zi, që pyet rreth orientimit tim etik-politik. Me sa di unë, vetëdijshëm, s’kam flirtuar ndonjëherë me ide fashiste, anarkiste, etj. Pika e (anti)nacionalizmit më shqetëson fort, siç kuptohet nga një koment i gjatë që lashë në shkrimin “Nata e shoqërive të dëmtuara” të A. Sadikut. Konsultoheni këtu: https://peizazhe.com/2014/10/30/nata-e-shoqerive-te-demtuara/
Aty them se nuk mjafton të bombardohet nacionalizmi pa diferencim dhe mbi të gjitha pa ofruar alternativa nëpërmjet të cilave si grupet, komunitetet, popujt mund të riartikulojnë emocione kombëtariste dhe përkatësie. Pra, duhet mbushur vakumi që lë bombardimi i vlerave nacionaliste. Në këtë kuptim, kur kritikoj paradigmën krenari-turp, mendoj edhe për alternativën që shpjegova më lart. Këto janë mendime në progres, të cilave me siguri do t’u rikthehem në të ardhmen.
Ju thoni “Nuk mendoj se krenaria kombëtare është ndjesi as e duhur, as e domosdoshme, as e pjekur, sepse është ndjesi e paqëndrueshme.” dhe sillni shembuj që i vinë në ndihmë analizës suaj për të ilustruar idenë a thua se shqiptarët bëjnë çdo ditë inventarin e arritjeve të tjetrit. Njerëzit nga analiza mundohen të kuptojnë çfarë është shqiptare në arritjet e dikujt dhe çfarë nuk është. Nëse sopranoja thotë se formimin tim ia dedikoj shkollës në Shqipëri, kjo është shqiptare, nëse sopranoja thotë se ia dedikoj formimin nënës time ruse, kjo nuk është shqiptare, se vërtetë më shumë merita kalon nga një traditë tjetër. Nëse Shkëlzeni e ka bërë shkollën në Vienë, ne nuk krenohemi me arritjet e tij në muzikë, por nëse Shkëlzeni nuk harron Shqipërinë dhe investon për të ne krenohemi me arritjet e tij në këtë drejtim dhe “dashuria për vendin dhe kombin” sigurisht që është shqiptare në këtë rast. Nëse Viena shfrytëzon mundësinë e saj për të nxjerrë një “Shpirt shqiptar” në pah, atëherë kjo nuk kështë rasti i sopranos që po sillni si shembull dhe më vjen çudi se sa shumë është devijuar biseda. Nuk diskutojmë pse Viena e bëri atë publicitet, por diskutojmë pse shqiptarët i gëzohen dhuratës dhe pse shfaqin krenari kombëtare për një arritje. Por kur i bie të jemi krenarë, nëse nuk jemi as në këtë rast?
Njeriu ose është individualist dhe egoist ose është human. Nëse është human ai mund të jetë edhe kombëtar edhe kozmopolit.
Krenaria dhe turpi janë dy anë të të njëjtës medalje “raportit me arritjet e kombit ku bën pjesë”, ndaj është normale që dikush të mos ketë vetëm krenari por edhe turp, ama t’i ketë të dyja, jo vetëm njërën.
Nuk është e vërtetë që shqiptarët nuk kanë turp dhe nuk e shprehin faktin me “na turpëruan”. Nuk janë shqiptarët jologjikë në atë që bëjnë.
“Lisharëse qesharake” qenka krenaria. Të mos harrojmë edhe një herë se ata që lexojnë tërë ditën Biblën, mund t’i vihen Krenarisë nga pikëpamja e krishterë dhe jo nga ajo logjike, ndaj bëhet të pakuptueshëm në argumentet që sjellin. Nuk e di cila është pasoja negative (edhe sikur të ketë pak vanitet) e krenarisë tek shqiptarët? Vetë kultura e tyre nuk ua lejon të bëjnë keq. Sa për dhunën që ju përmendni tek shqiptarët, duhet të keni të qartë se ka “dhunë e dhunë”. Ka edhe dhunë si ajo e Luftës së Dytë Botërore që shkaktoi miliona të vdekur. Çfarë të themi që gjermanët nuk janë të dhunshëm, që italianët nuk janë të dhunshëm? Ndaj bilancet me dhunën si popull i kemi shumë të mira.
“Njeriu ose është individualist dhe egoist ose është human. Nëse është human ai mund të jetë edhe kombëtar edhe kozmopolit.” — Udha e S.
Udha, në njeriun human bashkjeton individualizmi dhe altruizmi. Njeriu që koncepton ti, human pa individualizëm, ekziston veç në epruvetën e imagjinatës. Pastaj, sa lehtësisht e zgjidhe problemin kombëtarizëm v. kozmopolitizëm! Deri më sot mendimtarë të filozofisë, retorikës dhe shkencave politike s’i kanë dhënë dot dum. Ti me një fjali e bashkove shapin dhe sheqerin.
“Ka edhe dhunë si ajo e Luftës së Dytë Botërore që shkaktoi miliona të vdekur. Çfarë të themi që gjermanët nuk janë të dhunshëm, që italianët nuk janë të dhunshëm?”
Pyetja rhetorike nuk shkon këtu, sepse dhuna naziste e fashiste ishte mbi të gjitha NACIONALISTE, e nxitur nga një krenari për rrënjët e kulluara, për të kaluarën e lavdishme. Në zemër të një krize kombëtare, kjo krenari shkeli këdo që nuk i bashkohej këtij glorifikimi të pamendtë. Këtë ta bën krenaria kombëtariste. Si në L2B, edhe tani tek shqiptarët lulëzon në kohë krize, sepse është shenja më e dukshme e komplekseve të inferioritetit dhe keqndjerjes së një populli a bashkësie.
Ndaj nuk është zgjidhje për shqiptarët, por veç ushqen skizofreninë kolektive që pikërisht gjendet tek shqiptarët e shprehur nëpërmjet ekstremeve krenari-turp. Duhet paradigmë e re, më e diferencuar dhe e distancuar nga instinktet e egos.
militschi: “…sepse dhuna naziste e fashiste ishte mbi të gjitha NACIONALISTE, e nxitur nga një krenari për rrënjët e kulluara, për të kaluarën e lavdishme.”
Nje kater minutesh me etnomuzike te re-aranxhuar shqiptare te perfshire ne intermezzo-n e Koncertit Vjenez te Vitit te Ri, te transmetuar ne Europe nga European Broadcasting Union(Eurovision), solli gjithe keto tollovitje, deri sa te shpjegohen edhe rrenjet e kasapanes te WWII me nacionalizmin “si shfaqe e huaj”.
Kujdes nga te shprehurit pa kontroll te krenarise te pajustifikuar kombetare, se mund te na coje ne nazi-fashizem fillimisht virtual, pastaj me vone si dihet!?
Keto debate jane tjerrje pa krye e pa kembe.
Cfare Udha e Shkronjave, do te na thote me shkaktaret e kasapanes dhjetra milioneshe te WWII, qe edhe kombet qe kane krijuar civilizime, kulture, muzike, art, literature, kur i eshte dhene rasti, kane deshmuar qe qyteterimet i kane hedhur pertej, duke treguar edhe anet e erreta, irracionale te natyres njerezore, nje dhune te papare kolektive.
Keshtu qe krenaria dhe turpi sic thuhet jane te dyja anet e medaljes te cdo etnije, apo nacioni. Shqiptaret, pavarsisht, dhunen me te madhe e kane treguar karshi njeri-tjetrit. Kjo te ben te mendosh, qe nacionalizmi nder shqiptare nuk paraqitet problematik per te shkaktuar dhune ndjaj etnive te tjera. Ndoshta kemi nevoje te ndjehemi me patriote, qe te mos i shkaktojme plaget njeri-tjetrit, por te ndihmojme ne perparimin e njeri-tjetrit dhe te kombit tone.
Nese dikush, nje shqiptar ben nje akt antihuman, vret, vjedh, perdhunon, etj, a me ben kjo gje, te ndjehem i turperuar, i kompleksuar, mua si individ dhe si shqiptar. Aspak. Turpin do ta ndjeja, ne ate nese shqiptaret “en masse”, si komb, do te gezonin nje reputacion negativ per akte antinjerezore, per shovinizem, per genocit, ndaj etnive te tjera, etj. Gjermanet e ndjejne akoma si turp kolektiv holokostin, krimet e WWII, etj.
A ka gjera qe ne shqiptaret duhet te ndjehemi te turperuar? Sigurisht. Krimet e komunizmit, terrori dhe makina shteterore qe krijoi dhe ushtroi nje mase kritike shqiptaresh ndaj pjeses tjeter te shoqerise dhe pamundesia per ta njohur, per ta bere publike qendrimin tone, denimin dhe pendesen, per tu ndergjegjesuar dhe ndeshkuar shkaktaret e natyres kriminale te sistemit, qe mbajti nen frike e terror nje popull te tere.
Pa dicka te tille, katarsisi kombetar, shqiptaret nuk mund te dallojne sic duhet krenarine dhe turpin si komb, dhe pastaj te ndjere si individ.
Krenaria per tingujt e muzikes shqiptare, qe u degjuan dhe u konsideruan te denja per te ndenjur ne krah te Moxart, Debussy, Strauss, etj, ne kuadrin e nje koncerti me reputacion boteror, nuk ka perse te lidhet me ndonje kompleks tjeter te panevojshme per momentin.
Pertej mendimit personal qe mund te kemi per Kastriot Myftaraj te ftoj ta lexosh kete shkrim te tijin, “Shpirti Shqiptar” i Shkëlzen Dolit, një perversion muzikor në Vienë, jo per te kuptuar Kacin por per te kuptuar qindra shqiptare qe nuk mbeten aq te kenaqur meqe “fytyra” qe i treguam botes se “orientale” e “gabele” ose sic shprehej nje komentuese ne mediat sociale ” alla turçe pjesa me e madhe , ose alla muzike dasmash”. Krenar padyshim secili prej tyre por te pakenaqur qe e shperdoruam kete shanc qe na u dha e nuk treguam muziken e “vertete” shqiptare. Keto mendime puriste rreth muzikes sot jane latente, neser rrahin muzikantin e rradhes ne mes te Tiranes se eshte magjyp e “u bo ky me i ra muzikes shqiptare” …. true story!
Prandaj si ti si UDHA merreni me avash. Nuk kritikoi njeri krenarine personale qe cdo kush prej nesh mund te kete ndjere. U kritikua kitschi i kesaj krenarie dhe manipulimi i saj nga elitat dhe mediat.
Ta themi me Kunderën: Muzika shqipe në Vjenë, shkaktoi dy lot të ndjekin njëri-tjetrin me të shpejtë. I pari thotë: sa bukur është te shohësh muzike shqipe të luajtur në Koncertin e Vjenes! Ndërsa i dyti thotë: Sa bukur është të prekesh, së bashku me mbarë njerëzimin, teksa luhet muzikë shqipe në Koncertin e Vjenes!
PA: Ta themi me Kunderën: Muzika shqipe në Vjenë, shkaktoi dy lot të ndjekin njëri-tjetrin me të shpejtë. I pari thotë: sa bukur është te shohësh muzike shqipe të luajtur në Koncertin e Vjenes! Ndërsa i dyti thotë: Sa bukur është të prekesh, së bashku me mbarë njerëzimin, teksa luhet muzikë shqipe në Koncertin e Vjenes!
Thene shume bukur Parrulla! Jam 100% me ty. Kjo thoj bukurie dhe ndjesie e mire, i nenkupton te gjithe vlerat e tjera pa i permendur(midis tyre…being proud for whatever you are). S’ka me mire.
Nese vertete ka ndodhur keshtu edhe me ty, I’m glad… and proud of you. 🙂
Kudos to you!
Nuk jam une ne qender te vemendjes…. kitschi e fashizmi po!
spare me this patronizing crap please.
Nuk ta kisha me te keq moj Parrulla. Kudos to you for bringing Kundera into the Play.:)
Po c’ne FAÇISMI apo KITSCHY ne QENDËR te vemendjes!
Kitsch nga reagimi yne: krenar jo aq per muziken sesa per pervojen kolektive. Sa prej nesh mbetemi krenare edhe nese ky klip nuk do te ishte shfaqur. Me mjafon te sjell shembullin e nje performance te Elina Dunit dy dite para koncertit qe u la teresisht ne hije vetem se ky nuk na paska permasat e atij te Vjenes. Kjo eshte hipokrizi. I bie qe te vleresohet edhe nje here Koncerti i Vjenes e jo muzika jone kudo qe ajo shfaqet.
Kitsch nga shkrimi Kyltyres mbi historikun e Koncertit te Vjenes dhe lidhjes me fashizmin.
Fashizem ne kerkesen per ti treguar botes, e me shume vetes, muziken e vertete (pure) shqiptare.
E lexove Myftaraj?
KM e lexova. Dhe…? Por nuk kam cfare te mesoj nga ai. Ai eshte “no entity” per mua. Ai eshte nje fytyre, nje trup fizik, ku gjithshka tjeter, perfaqesimi, misioni i tij apo i njerezve qe qendrojne pas tij, pastaj mbetet shume i dyshimte per mua. Shkurt, nuk e marr si reference; ketu flas per veten.
Dhe Dunin dhe evenimenti ku ajo ishte thirrur e mesova: TEDxPlaceDesNations, where x = independently organized TED event. TED Talks video and live speakers will combine to spark deep discussion and connection in a small group.
Shkelzeni nuk e fiton buken e gojes duke promovuar muziken shqiptare. Per Dunin, me vjen keq qe nuk ka fatin e Shkelzenit. I have no further comment.
Koncerti i Vjenes, filarmonia e Vjenes (Ringstrasse-s 150 vjetori), Shkelzen Doli VERSUS TEDx, njerez, vende dhe popuj, nje salle gjysme te mbushur, Elina Duni, etj.
Perse kerkohet te vihen keto ngjarje dhe njerez perballe njeri-tjetrit? Compare and contrast? Per cfare? E pavend me duket: situatat, kontekset, dometheniet pa lidhje e pa zgjidhje.
Shqiperia ka pasur/ka instrumentiste apo muzikante qe i kane bere vend vetes ne orkestra te ndryshme neper bote. Personalisht kam disa shoke te vjeter edhe miq qe bejne nje jete profesionale, por nuk me shkon ndermend t’i ve ne balance apo te bej krahasime. Do te flisja, komentoja per to ne publik nese fati do ta sillte, qe te sillnin ne jete dicka te ngjashme si ngjarja ne fjale.
Harrova te permend se KM si gjithollog, pervecse nikoqir i mire i dosjeve te secilit nga ne, kesaj rradhe ka marre persiper te jete edhe muzikolog, pra i fushes, musikwissenschaft, duke na dhene konsiderata si prej nje esteti muzikor se cfare eshte ose jo des albanischen volkes, muzike popullore shqiptare.
Meqe u ndjeva shume i ofenduar 🙂 nga percaktimet e muzikolog Myftaraj per kabane, nje nga me te preferuarat e mija, me te shpejte gjeta ca perkufizime nga specialiste te fushes:
Kaba:
e.f., koncerti me vegla i muzikës iso-polifonike me saze.
Etim. Sokoli R: nga arab. “Khaba” quhen në arabishte pjesët instrumentale, që shtjellohen me lëvizje ritmike të gjallë si…. Vrapi i kuajve. Në Bullgarishte me këtë emër quhet një tip Zurnaje”.
Enci. Tek “Fjalori i Gjuhës së sotme shqipe”: Kaba,~ja f. sh.~, ~të muz. Iso me zë të lartë. Mbaj kaba. Pjesë muzikore popullore, e shtruar, që luhet zakonisht me gërnetë ose me violinë. Kaba përmetare. Kaba me gërnetë (me violinë me dajre). Ja mori një kabaje. si mb. I trashë, që i ngjet basit. Zë kaba etj.Kabaja e luajtur me gërnetë apo me violinë, është llojformimi më i plotë e i përkryer në muzikën popullore iso-polifonike me vegla të Shqipërisë Jugore, që mund të krahasohet fare mirë me koncertin instrumental të muzikës së kultivuar. Ajo është njëkohësisht gjini e formë muzikore, e individualizuar dhe autentike, që shoqërohet me veçori muzikore që ndryshojnë sipas zonave etnokulturore. Në një lloj kuptimi edhe vetë kabaja është pasqyrim i lindjes dhe zhvillimit të muzikës popullore iso-polifonike jugore dhe në veçanti i përsosjes së kësaj gjuhe muzikore. Sipas një vëzhgimi të bërë rezulton se kabaja luhet me fyell, gërnetë, violinë, gajde, buzuk, tambura dhe pipëz. E lidhur ngushtë me formacionet tradicionale popullore, e ato të mëpastajme (sazet), kabaja përfaqëson sot thelbin e repertorit muzikor popullor iso-polifonik. Ajo çka mund të themi është se Kabaja nuk është një llojformim i ri. Origjinën e saj në planin tematik do ta konsideronim dyburimëshe:
1. Me origjinë nga muzika me vegla tradicionale. (një pjesëshe)
2. Me origjinë nga një pjesë e muzikës popullore iso-polifonike vokale e traditës.
Kabaja si formë e ekzistencës së iso-polifonisë në formacionet muzikore me vegla u përsos nga sazet e Shqipërisë së jugut qysh në dhjetvjeçarët e parë të shek. XX e deri më sot. Në këto 100 vjet njihen fare mirë kabatë me gërnetë në C të Selim Leskovikut, Medi Përmetit, Vangjel Leskovikut (të gjysmës së parë të shek. XX), si dhe ato me gërnetë në Sib të Usta Laver Bariut, Remzi Lelës, Lulushit në gjysmën e dytë të shek. XX. etj.
Lit: Loli Kosta, “Kabaja, “Pararoja”, 7 Shkurt 1976; Loli Kosta, “Vështrim mbi Kabanë si formë e polifonisë popullore instrumentale”, “Nëntori”, nr. 6, viti 1977; Sokoli R. “Gjurmime folkorike”, Tiranë 1981; Miso Piro, “Format e polifonisë instrumentale në Shqipëri dhe marrëdhëniet e saj me polifoninë vokale”, “Kultura Popullore”, 1/1990; Loli Kosta, “Polifonia në formacionet popullore instrumentale të Shqipërisë së Jugut”, tek “Kultura Popullore”, nr. 1/1991; Tole Vasil S. “Aspekte historike në evolucionin e muzikës popullore me vegla të Shqipërisë së Jugut”, Disertacion, Tiranë 1994. Biblioteka e Akademisë së Arteve; Tole Vasil S. “Sazet, muzika me saze e Shqipërisë së Jugut”, Tiranë 1999 etj.
Read Me, ndoshta duhej ta kishe saktësuar që teksti më lart është shkruar nga Vasil Tole dhe gjendet në
http://www.vasiltole.com/Albanian/Encyclopedia/EncyclopediaK.html
I kemi shumë të paktë specialistët e kësaj fushe, në një kohë që na mbytën poseurs. Të paktën le t’ua njohim ne këtu meritat.
1. Ju thoni “Kujdes nga te shprehurit pa kontroll te krenarise te pajustifikuar kombetare, se mund te na coje ne nazi-fashizem fillimisht virtual, pastaj me vone si dihet!?”
Ky është një gjykim pak fodull. Nga cili pozicion thua “Kujdes!”. Ne këtu po ndajmë mendime. Si mund t’i thuhet një shqiptari “Kujdes” kur ka mbi 2000 vjet histori kujdesi të lavdërueshëm që mori vulën me “Albanian Soul” në Vienë.
2. Ju thoni “Keto debate jane tjerrje pa krye e pa kembe.” Ndërkohë që jo vetëm keni analizuar gjithçka, por përtej tyre keni dhënë edhe direktivën “KUJDES!”, përsëri e quani debatin “tjerrje pa krye e pa këmbë”. Meqë qenka kështu, nga na doli këshilla “Kujdes!”?!
3. Meqë na këshilloni të lexojmë Kastriot Myftarajn, edhe unë po ju këshilloj të lexoni librin e Abdi Baletës “Kundërshpifografi” që është analiza më e saktë se si vepron “vrasësi me pagesë në publicistikë”.
4. Ju thoni ” “fytyra” qe i treguam botes se “orientale” e “gabele” ose sic shprehej nje komentuese ne mediat sociale ” alla turçe pjesa me e madhe , ose alla muzike dasmash”. Krenar padyshim secili prej tyre por te pakenaqur qe e shperdoruam kete shanc qe na u dha e nuk treguam muziken e “vertete” shqiptare. Keto mendime puriste rreth muzikes sot jane latente, neser rrahin muzikantin e rradhes ne mes te Tiranes se eshte magjyp e “u bo ky me i ra muzikes shqiptare” …. true story!” SKANDALOZE është FINOKËRIA. Kabaja e Laverit nuk është kaba gabele. Hapi sytë e zezë nuk është gabele dhe “Vallja e krushqve” (kështu po e quaj) se në 90% të dasmave (në Shqipërinë e Mesme) kur vijnë krushqit nuk është muzikë gabele. Autorët nuk kanë problem HARRESËN që “Albanian Soul” nuk ishte referencë për muzikën që do të luhej. Viena nuk mundet ta bënte këtë sepse e di shumë mirë që shpirti shqiptar është mjaft më i gjerë se aq.
5. Ju thoni “Prandaj si ti si UDHA merreni me avash.” Na jepni masën ju lutemi, me sa avash?
6. Ju thoni “Nuk kritikoi njeri krenarine personale qe cdo kush prej nesh mund te kete ndjere. U kritikua kitschi i kesaj krenarie dhe manipulimi i saj nga elitat dhe mediat.” Finokëria në debat nuk ka të sosur. Ndërkohë që debati nuk është fare se çfarë ndjen secili nga 5-6 diskutantët këtu, zotëria i “Parrullave Armiqësore” e kalon debatin sikur ne të kishim ndonjë problem me njëri-tjetrin (që nuk është). Kjo është fyese për nivelin ku do të uli tjetrin me mendimin fodull se po ju lëmë të jeni krenarë, mos u mërzitni, s’na prishin punë 2-3 krenarë, ama kujdes mos u ngjitni atje lart në olimpin e parullave armiqësore.
7. “Ta themi me Kunderën: Muzika shqipe në Vjenë, shkaktoi dy lot të ndjekin njëri-tjetrin me të shpejtë. I pari thotë: sa bukur është te shohësh muzike shqipe të luajtur në Koncertin e Vjenes! Ndërsa i dyti thotë: Sa bukur është të prekesh, së bashku me mbarë njerëzimin, teksa luhet muzikë shqipe në Koncertin e Vjenes!” Sidoqë e keni zbukuruar një gjë e keni lënë përsëri të pashpjeguar dhe ato mendimet tuaja kanë anashkaluar gjënë e madhe “Çfarë pati Austria që i dhuroi Shqipërisë këtë gjë?” Kjo nuk është fare çështje muzikore? Ky devijim i debatit mund të quhet arritje e këtij blogu:
“IA ARRITËM (nëse është në dorë tuaj) ta shmangim pasojën kryesore të asaj që erdhi nga Viena: FRYMËZIMIN E POPULLIT SHQIPTAR.”
USH: Ky është një gjykim pak fodull. Nga cili pozicion thua “Kujdes!”. Ne këtu po ndajmë mendime. Si mund t’i thuhet një shqiptari “Kujdes” kur ka mbi 2000 vjet histori kujdesi të lavdërueshëm që mori vulën me “Albanian Soul” në Vienë.
Eshte heret ne mengjez Udha, por jam mjaft “esull” per te te siguruar se e ke marre krejt ndryshe domethenien, nga mesazhi qe kam dashur te percoj ne fjaline time siper. Konteksti duhet ta beje krejt te qarte.
Te lutem, lexoje edhe nje here. 🙂
READ ME:
Reagimi ka qenë për Parulla Armiqësore jo për ju. Por këtu butonat “Përgjigje”, janë pak të çorientuar dhe ta çojnë komentin aty ku s’duhet.
“Kujdes nga te shprehurit pa kontroll te krenarise te pajustifikuar kombetare, se mund te na coje ne nazi-fashizem fillimisht virtual, pastaj me vone si dihet!? Keto debate jane tjerrje pa krye e pa kembe.”– Read Me
“Nuk e di cila është pasoja negative (edhe sikur të ketë pak vanitet) e krenarisë tek shqiptarët? “– kjo është pyetja e Udhës e shoqëruar nga shembulli i gjermanëve dhe italianëve.
Kësaj iu përgjigja, sepse Udha ndonëse ka mendim tjetër, e ka kuptuar që argumenti im e sheh koncertin e Vjenës veç si katapult për të diskutuar fenomenin e krenarisë kolektive. Siç ta tregon PA, ky event hodhi dallgë që e kapërcejnë vetë eventin për shkak të menaxhimit mediatik dhe perceptimit që provokoi. Tani, unë mund të lë një tjetër koment çarçaf të shpjegoj që s’po merrem veç me një rast të izoluar, të rishpjegoj kontekstin dhe vazhdimësinë e asaj flake që ndezi droni në Sërbi (siç i përgjigjem Ujkut të Zi), madje të shkoqis edhe autoironinë në episodin përball indoktrinimit amerikan, por kjo nuk ka kuptim. Ka një shprehje të bukur gjuha gjermane: kalin mund të çosh deri në burim, për të pirë nuk e detyron dot. E lëmë me kaq.
Deklarime te tipit “Une jam krenar qe jam gay”, “Une jam krenar qe jam femer”, “Une jam krenar qe jam me ngjyre” “Une jam krenar qe jam mysliman” zakonisht shprehin qendrime afirmative ne kushtet kur per kategorite gay, femrat , njerzit me ngjyre ose myslimanet ekzistojne stereotipe, paragjykime dhe diskriminim. Edhe deklamacioni “Jam krenar qe jam shqiptar”, nga nje kendveshtrim, eshte deshmi e komplekseve te inferioritetit perballe nacionaliteteve te tjera dhe frustacioneve perballe keqtrajtimit, padrejtesive, neperkembjes historike dhe aktuale, si komb. Por por edhe si individe kur ndodhemi ne mjedise te tjera dhe identifikohemi si “shqiptare”. Ne na ben kaq pershtypje, mbushemi emocionalisht kur luhet disa minuta muzike shqiptare ne intermexon e Koncertit te Vjenes.Imagjino cfare duhet te bejne qyetataret e atij vendi qe i ka dhene botes gjenij te muzikes qe luhet kudo ne bote.
Identiteti kombetar , si i tille, as mi ul e as mi shton vlerat e mija si individ., nuk me ben as me te pasur, as me te varfer, as me te zgjuar, as me budalle. Ne perditshmeri, ajo qe me ben krenar jane arritjet e mija individuale, statusi im social, gjithcka qe lidhet me perpjekjet e mija per te permbushur objektiva te caktuara. Greqia, me historine e saj te antikitetit si nje nga vatrat e qytetrimit, eshte njelloj krenarie per qytearin grek , kur vihet perballe nje shqiptari apo pakistanezi, por ne perditshmerine etij, ne bilancet e tij , ne krenarine per veten e tij,per vlerat e tij ne raport me te tjeret, as nuk i shton e as nuk i heq ndonje gje.
Te qenurit shqiptar, perkatesia identitare nacionale, ne nje mase te caktuar lidhet me dinjitetin personal, pavaresisht nga vlerat e individit. Nje amerikan eshte ku e ku me me dinjitet , me i sigurt, me i respektuar kudo ne bote, fale qenies se tij neshtetas ameriakn, krahasuar me nje shqiptar, nje somalez apo nje ganez. Ismail Kadare eshte krenar me punen e tij, me letersine qe ka prodhuar dhe e ka bere te njohur ne bote. Edhe Shqiperia dhe shqiptaret ndihen mire/krenare qe leterisa shqipe, permes Kadarese , njihet ne bote. Por te gjitha arritjet e Kadarese jane produkt i talentit te tij individual.Te qenurit shqiptar , pjese e kombit shqiptar, e kultures shqiptare, sigurisht qe kane lene gjurme ne krijimtarine e tij .Por kjo nuk e ben Kadarene te jete krenar nuk kuptimin semplist per gjuhen shqipe si faktor determinant i sukesit te tij. Shqiperia eshte krenare me Kadarene.Nuk dime sa krenar eshte Kadareja me Shqiperine .Ose me cfare gjeje prej Shqiperise eshte krenar. Ne kete kontekst, vargu naimian: Ti Shqiperi me ep nder.., edhe pse kishte nje domethenie ne kohen kur u shkrua, sot me duket absurd.Nderi eshte dicka personale.Te ndershem apo te pandershem nuk te ben perkatesia kombetare.
Por sidoqofte, ne jemi identitete te shumefishta dhe si qenie sociale, kemi nje perkatesi grupi , nuk jetojme te izoluar., jemi produkt te mjedisit social/lokal , historise, kultures dhe komunikimeve ne vendin ku kemi lindur e jetojme. Si tha Agolli, nga do qe te shkoj, ne Europe dhe Azi, nga floket deri tek thonjte e kembeve , une mbetem ngado devolli. Identiteti kombetar eshte i pashqitshem dhe arritjet e kombit na bejne te ndihemi mire.Sikurse edhe deshtimet, mosarritjet, ngjarjet e fenomenet negative na bejne kolektivisht te ndihemi keq. Tek slogani” “O sa mire me qen shqiptar”pervec deshires per tu afirmuar pozitivisht si komb, ka ca fryrje e krekosje qe bie era etnocentrizem dhe nacionalizem ose qe mund te ushqeje nacionalizmin. E pse, qenka keq ai qe eshte francez, gjerman, tunizian, gjeorgjian?
Komentet e mesiperme bashke me shkrimin perkates jane nje pasqyre e psikologjise kolektive te shqiptareve te sotem, si edhe shprehje e komplekseve, pasigurise, krizes se identitetit, raportit te veshtire qe ata kane me boten dhe me veten.
Ne kete kuptim krenaria dhe turpi jane dy ane te se njejtes medalje.
Mua me duket se kendveshtrimi i Militschit per kete teme eshte nga pozitat e individit. Ndersa ai i Udha e Shkronjave nga pozitat e shoqerores. Per te dyja ka vend dhe jo gjithnje keto te dyja jane ne kundershtim me njera-tjetren.
Mua me pelqen ideja e Militschit se paradigma Krenari/Turp nuk eshte e mjaftueshme (dhe ne fakt edhe ketu ka nje problem, se Krenaria eshte ndjenje me primitive ndersa Turpi eshte me kompleks dhe kerkon nivel me te larte civilizimi). Mirepo sipas meje keto jane emocione te paevitueshme dhe ndrydhja e tyre nuk eshte se te cliron. Une nuk mendoj se eshte problematike te ndjerit e ketyre emocioneve. Ajo qe eshte problematike eshte menyra se si i shprehim ato, si individualisht, ashtu edhe kolektivisht. Madje, shprehja bruto e krenarise ne planin individual, eshte edhe me qesharake sesa ajo ne planin kolektiv. Ja mendoni psh sikur nje mengjes, kolegu juaj te vije ne pune me nje bluze ku eshte stampuar “Jam krenar qe jam Altini!”. Ndersa gjysem ore me vone vjen nje tjeter koleg me nje bluze “Jam krenar se jam Hajdar! (ku Hajdar eshte emri i vet).
Menyra e te shprehurit ben dallimin dhe tregon njekohesisht shume per individin apo komunitetitin. Jungu, ne mos gaboj, thoshte vazhdimisht se nese deshiron te kuptosh nje njeri, nuk duhet te shikosh se cfare ben ai po sesi e ben ai ate qe ben. Ndersa shkruaj me kujtohet nje i njohur gjerman, nje svebian i urte dhe spiritual qe kishte nje dashuri te lindur per njerezit e kulturat e ndryshme. I martuar me nje zviceriane, kujtonte tere frustim diten e dasmes ku njerezit e nuses i kishin bere me dhjetra dhurata dhe te gjitha pa perjashtim ishin me flamurin zvicerian. E donte dhe e respektonte Zvicren dhe njerezit e saj. Nuk kishte sesi te ishte ndryshe se ishte “fshati” i gruas por kembengulja e njerezve te gruas per ta “zviceranizuar” me zor dhe per te theksuar krenarine e tyre ne dasmen e tij i kishte lene nje shije te keqe qe ma gjase nuk do ta harroje kurre.
Dhe per te ardhur tek menyra, nuk ka institucion me te perputhshem me te sesa media. Ishte pikerisht media qe e sajoi corben me muziken shqiptare ne koncertin e Vjenes me menyren sesi e serviri lajmin.
Une e kam pare pjeserisht edhe emisionin special te Top Channel per kete ngjarje. Nuk e shtyva dot deri ne fund sepse qe fund e krye patetizem dhe nga ana informative u informova shume pak. Keshtu qe nese ka nje institucion qe duhet reformuar ne kete pike, ai eshte media. Natyrisht qe kjo eshte pune jo fort e lehte por nje pikenisje e mire do te ishte shkolla e gazetarise. Se kjo e sotmja pjell kryesisht kokeboshe qe masturbohen para ekraneve apo pas tastierave.
P.S. Administratoreve te blogut. Pa lidhje me temen mirepo nuk ka teme per kete; ky sistemi i pelqimeve te komenteve personalisht nuk me pelqen. Calon ne shume drejtime por po permend ate me teknikun. Njerezve si mua qe i pelqen te luajne me mauzin shpesh u ben pelqim pa dashje komenteve te ndryshme (jo se nuk me kane pelqyer disa prej tyre po kjo eshte tjeter gje…)
Trekëndëshi,
I përgjigjem me qejf komentit tënd, sepse ngre disa pika që nuk integrova në shkrim, ngaqë nuk i shkonin formatit anekdotal. Po i përgjigjem pikave të individuales/publikes, krenaria si ndjenjë primitive, dhe kalorësve me kryq të bardhë ose krushqve zviceranë.
Ashtu është, vetë anekdotat që tregoj janë personale, si edhe rëniet dhe daljet në grackën e krenarisë. Por personalja dhe publikja s’ndahen me thikë, sidomos sot kur mendimi individual ka një vizibilitet të papreçedent në historinë moderne, nëpërmjet rrjeteve sociale, por edhe mediave në rrjet.
Krenaria në dekadat e fundit ka qënë shpesh përgjigja e të ish-nëpërkëmburve dhe të ish-përjashtuarve dhe është lidhur fort me stigmatizimin e trupit, p.sh. të ngjyrës, preferencave seksuale. Prandaj slogani “proud to be gay/black” ka drejtim politik. “Jam krenar që jam Hajdar” në kontekstin tonë, s’ka grep ideologjik të kapet, por imagjino tani 509-ën tek Shkëndia e Jetës e Remarkut të shkruaj me një copë qymyri në gjoks psh “Jam krenar që jam Izaaku” (ia futa kot se s’mbaj mend në i del emri 509-ës). Në një kontekst të tillë të jesh Hajdar dhe jo 510-a ka substancë personale, politike, publike. Nëse të gjithë të burgosurit bënin të njëjtin gjë, e kjo praktikë e krenarisë për emrin merrte dhenë përtej mureve të burgut e shpërndahej, saqë mijëra e mijëra të tjerë thonin “jam krenar që jam Hansi, Berta, Carlo, Silvana, Mira, Saliu”, kjo shprehje do natyralizohej. Përsëritja kolektive e mvesh gjuhën me petkë të natyrshëm.
Në një epokë tjetër të Shqipërisë ne ishim në pozitën e të nëpërkëmburit dhe na duhej kjo lloj krenarie, sepse i bënim ball mungesës së vetëqeverisjes. Kjo që jetojmë është një tjetër kohë, por krenaria kombëtare tashmë është natyralizuar, duket e vetëkuptueshme, madje edhe e trajtohet si fjalëkalimi për t’u konsideruar anëtar i grupit “Shqipëria”. Se ku lexova diku për zhveshjen e fundit të Qerretit, të cilën e mbronin fansat me fjalët “jam krenare që jam shqiptare”. Është kthyer në ndjenjë stereotipike të dashurisë kombëtare. Nuk e di nëse e lexova dje shkrimin e Xha Xhait, “Një Kaba e dalë nga dheu”, një lexuese u hodh përpjetë, me siguri edhe sepse shkrimi nuk e shpreh aprovimin, madje vlerësimin e lartë, me parrulla të lodhura kombëtariste.
Unë këtë doja t’u sillja lexuesve në mendje, të jenë të kursyer me të tilla shabllone. Prandaj edhe e kap në planin personal.
Shumë mendojnë se duke thënë “jam krenar që jam shqiptar” japin provën verbale më të madhe të dashurisë ndaj atdheut. Mirëpo jo, sepse dashuria e pakondicionuar nuk lidhet me faktin se X apo Y e bën egon time krenar. Jeta jonë lidhet me Shqipërinë e të kaluarën e saj, me gjuhën, njerëzit. Pikë. Kaq mjafton për të thënë Shqipëri, jam yti, si do të jesh e ndritur a me njolla, me Vjenë e pa Vjenë, e të dua jo se më bën krenar.
Është kjo lidhje mes dashurisë së mirëfilltë dhe llustrimit të egos nëpërmjet krenarisë që më zbraps, në planin e psikologjisë morale, ta përdor këtë shprehje. Nuk flas kurrsesi për ndrydhje të krenarisë dhe turpit, por për riformulim, rikanalizim, të dyja proçese të nevojshme për shoqëritë e civilizuara. Për këtë arsye jap shembuj se ç’forma mund të marri rikanalizimi i krenarisë kolektive. E pa kanalizuar, përfundon në vjershat e Top Channelit.
Më në fund, rreth anekdotës së zviceranëve, mua nuk më janë bërë dhurata të tillë, përveç se një thikë xhepi Victorinox. Ama zviceranizimin e trajton me ironi therrëse një film zviceran “Die Schweizermacher” (Zviceranbërësit, 1978), të cilin e kam parë duke u bërë gati për ta hedhur televizorin nga dritarja, më tutje me mëshirë pasive-agresive për të zotët e vendit, e në fund duke iu hequr kapelen për artin emancipues që kanë prodhuar.
PS. Para se të më hidhen në fyt ata që i konsiderojnë këto që them herezi, i kujtoj atë që shkruaj diku tjetër, se janë mendime në progres, edhepse unë për momentin do zgjidhja alternativën që përmend në shkrim.
Frymëzuar nga komenti i mësipërm (sot, pas së djeshmes, një T-Shirt me “Jam krenar që jam Charlie” do transmetonte rezistencë, kjo është fuqia e kontekstit):
