nga Doan Dani
Të nisur nga teoria e konsoliduar që ideja e kombit dhe karakteristikat e tij themelore ngurrtësohen në sferat elitare nga gjysma e dytë e shek. XVIII e në vijim është i realizueshëm një lloj paralelizmi mes këtyre vlerave embrionale dhe etikës së borgjezisë, e cila tashmë përjetonte rrugën e imponimit politik përveç suksesit ekonomik, që, natyrisht, shoqërohet edhe me piedestalizimin e normave sociale ashtu siç i konceptonte kjo shtresë. Pikërisht në këtë periudhë, në Angli, në Francë, në territoret gjermane, etj, ndërsa stafeta kulturore kalonte nga Iluminizmi tek Romanticizmi, përpunohen idetë rreth perfeksionizmit fiziko-moral të individit, që me vonë do të jetë shtetasi-qytetar dhe bashkëkombasi, ku mund të rendisim, krahas hijeshisë fizike, edhe besnikërinë, respektin, vetëkontrollin, e një sërë virtytesh me objektiv rendin shoqëror.
I palodhuri Johann Winckelmann këmbëngul vazhdimisht tek modeli klasik i bukurisë trupore dhe ky vizion do të jetë frymëzues i arkitekturës dhe skulpturës së mëpasme kombëtare gjermane të realizuar nga Schinkel, Gilly, Klenze, Semper, Schilling, etj. Në Francë Voltaire e Jean-Jacques Rousseau mbështesin tezat e doktorit Tissot të shprehur në L’onanisme – të përqendruara rreth imoralitetit të masturbimit – ndërsa në Angli, më vonë, Walter Scott madhëronte disa virtyte mesjetare. Me pak fjalë, prodhimtaria intelektuale krijon linjat etiko-fizike të një klase shoqerore specifike, që – siç u tha – gradualisht do të spostohen tek masa pas lindjes së shtetit-komb, nëpërmjet institucioneve të komunikimit, ku, si shembull mjaft domethënës për thellësinë e detajeve, kujtojmë (deri) zhvillimin e bibliotekave sipas modelit public library, me qëllim pilotimin e shoqërisë.
Heronj të hijshëm, por jo heroina
Burrëria e modelit borgjez ndërthuret me trashëgiminë kalorësiake mesjetare dhe aristokratike: ideja e dominimit, angazhimi i popullit vullnetarisht në valën revolucionare, ekzaltimi i forcës, i egërsisë, i nënshtrimit, i besnikërisë, i disiplinës, i këmbënguljes, i fjalës, janë disa nga shfaqjet konkrete ku është e qartë vijimësia me falikracinë – dominimin e mashkullit në shoqëri –, thuajse universale në kohë dhe hapësirë, aq më tepër në momente konfliktualiteti, siç ishin revolucioni dhe çlirimi i territoreve të pushtuara, ose thjesht kornizat sociale. Në domosdoshmërinë e dallimit mes dy gjinive, si parandalim i degjenerimit kolektiv – gangrena e “virtyteve republikane” –, Rousseau duket i shqetësuar nga «shburrërimi mashkullor» si rezultat i promiskuitetit social që autori vëren, për shembull, në ato gra të cilat mësojnë të veprojnë, flasin dhe mendojnë si burrat dhe anasjelltas (Rousseau, 1762).
Së bashku me sjelljen dinamike rrugëton ideja e bukurisë fizike që përfshin të gjithë kombin, siç na përcjell ëmbëlsisht edhe Vaso Pasha në himnin e tij me «vajza t’bukra, me djem t’ri […] me burra trima, me gra të dlira», por sigurisht ky përshkrim shkëputet plotësisht nga kulti – veçanërisht i spikatur në Angli dhe territoret gjermane – i hijeshisë trupore, paralelisht me heroizmin dhe traditën, i cili tejkalon edhe në situata homoerotizmi. Rreth dyvlershmërisë së kultit në fjalë mund të sjellim një shembull nga ekspeditat epike të Giuseppe Garibaldit, në rrëfimet e Nino Costas gjatë themelimit të Republikës së Romës (1849): «ju romanë mund të krenoheni që keni tek Galetti një hero të bukur porsi heronjtë e Greqisë antike, trim, inteligjent dhe i devotshëm ndaj Atdheut», pohon Garibaldi sipas Costas, ndërsa tek ky i fundit nuk mungojnë epitetet dhe krahasimet në përshkrimet e ushtarëve garibaldian, ashtu si edhe ëndrra e kalërimit së bashku nëpër beteja (Banti, 2000).
Ky lloj simbolizmi kombëtar do të reflektohet deri në detajet e përditshme të modelimit të kostumeve të lëvizjes së themeluar nga Friedrich Jahn (1811), ku veshja lejon “transparencën” e bukurisë trupore, një karakteristikë, sipas Jahn, tipike e mashkullit gjermanik, apo edhe tek përputhja me nudizmin e ideuar nga forcat e djathta. Estetizimi i heroizmit burrëror vërehet në shkollat prusiane, në ambientet angleze të shek. XIX, në reflektimet e iluministëve të shek. XVIII, në prodhimtarinë patriotike italiane të Rilindjes, përgjithësisht tek artet figurative, etj. Në Shqipëri – gjithmonë brenda kornizave tradicionale të sensualitetit – ky model është relativisht i ri për artet figurative, pasi përkon me stabilizimin e shtetit shqiptar pas Luftës së dytë botërore: mund të krijohet një ide duke vëzhguar krijimtarinë e Odhise Paskalit, Andrea Manos, Janaq Paços, Genc Hajdarit, Shaban Hadërit, etj, në veçanti skulptura Skënderbeu me popullin, e vendosur në Muzeut Kombëtar të Krujës, ku përceptohen disa simbole tipike mashkullore të modeluara në shek. XIX, si në aspektin fizik – trupi, i dukshëm përtej veshjes, përmasat fizike, armatimi – ashtu edhe në atë karakterial – trimëria, dominimi, krenaria.
Raportet brenda gjinisë
«Dinamika e nacionalizmit modern u ndërtua mbi idealin burrëror. Në të vërtetë, nacionalizmi i dha shtysë edhe një ideali femëror, por ai ishte mbi të gjitha ideal pasiv, simbol i forcave të palëvizshme që reflektonte kombi» (Mosse, 1985). E një shoqëri e polarizuar në këtë mënyrë, me kufij të qartë dhe falikratike, sigurisht që krijon premisat e forcimit të lidhjeve miqësore brenda gjinisë, siç mund të kuptohet edhe nga qëndrimi i mësipërm i Rousseau, sepse nevojiten hapësira të ndara socializimi. Në varësi të virtyteve dhe rolit shoqëror, mashkulli vepron në sfera të caktuara publike – mbijetesa ekonomike, agregacioni me homologët e gjinisë, veçanërisht në rastet e vendimarrjeve dhe mbrojtjes kolektive, etj – ndërsa femra tkurret tek roli shërbyes. Në mënyrë të tërthortë kjo nënvizohet edhe nga Sami Frashëri – si ideolog i shqiptarizmit – në veprën e tij Shqipëria ç’ka qënë ç’është e ç’do të bëhetë: «Shqipëtarkat, aqë të hijshme sa edhe të nderçime, më teprë se burrat’ e tyre edhe pothua, aqë trime sa edhe ata, vështojnë vetëm për vetëm punët’ e shtëpisë, pa pëzjerë burratë. Me gjitë këtë edhe avlëmëndin e gjergjefnë s’çkrehinë […]. Përveç të prerët’ e të qepurit e rrobavet, të pleksurit’ e çorapevet e të-tjera punëra të-përdorme të shtëpisë».
Megjithëse femra ka rolin e saj, ndryshe nga gjinia tjetër, hapësira është tërësisht e sferës private-familjare, me përjashtim të grupeve elitare, edhe pse nuk mohohen rastet e angazhimit gjatë revolucioneve të përuruara në 1789. Një rast emblematik është ai i Olympe de Gouge, hartuesja e Deklaratës së të drejtave të femrës dhe qytetares, që përfundon në gijotinë (1793), ndër të tjera sepse kishte «dëshiruar të shndërrohej në burrë shteti […] duke harruar virtytet e përshtatshme» të femrës (Landes, 1988; Bock, 2002). Nëse përjashtojmë rastin endemik të Sevasti Qiriazit – që i përket elitës kulturore – dhe ndonjë “anomalie” tjetër në vitet e përhapjes së shqiptarizmit, në mungesë të shtetit kombëtar, femra shqiptare respekton plotësisht kornizat falikratike, duke u reduktuar tek qëndisja e flamurit kombëtar – kështu edukon edhe filmi Nëntori i dytë – apo, në rastet e simbologjisë etno-kulturore – dhe kam ndër mend këtu modelin Rozafa–Doruntina –, tek nënshtrimi, bindja, riprodhimi (Rozafa), pritja, iniciativa mashkullore dhe nderi (Doruntina). E duke e paralelizuar me fazat embrionale dhe pasionale të nacionalizmave të tjerë, femra shqiptare nuk prezantohet me ndryshime thelbësore në role, pasi dinamizmi i saj konsumohet brenda shtëpisë, nën hijen mashkullore.
Në terrioret e pabashkuara në një shtet kombëtar dhe të atomizuara – rasti i Gjermanisë dhe Italisë – miqësia mes meshkujve përbën një metodë realizimi të unitetit territorial-kombëtar dhe nuk është rastësi që gjermanët eksperimentojnë “klanet” romantiko-pariotike të Freundschaftsbünde, të cilat brumosin solidaritetin, vetëdijen kombëtare dhe virtytet virile. Jo vetëm që këto grupe farkëtojnë elitën, por përgatisin edhe masën drejt hapit të madh patriotik: ambiente të tilla normëzojnë moralin kolektiv të kombit duke e shkëputur nga veset, tek të cilat renditen me doemos impulset seksuale, e nga ky këndvështrim gjermanët sublimizojnë raportin miqësor brenda gjinisë duke e shëkputur nga homoerotizmi, përkundër një pjese të konsiderueshme të elitës britanike që duket sikur nuk shqetësohet rreth nevojës së qartësimit të kufijve sentimental ndërpersonal. Megjithatë, homoseksualizmi mbetet një fenomen i kategorizuar si ves dhe gangrenë kombëtare.
Devijimet nga morali kombëtar
Stereotipi gjinor dominues, në fazën e lindjes së idesë kombëtare dhe nacionalizmit, përjeton tensionin e përhershëm të shkaktuar nga frika e erozionit të specifikave burrërore, nga promiskuiteti dhe nga një homoerotizëm i avancuar që mund të devijojë në homoseksualizëm. Promiskuiteti duhet lexuar edhe si nevojë e shtresave të mesme për diferencim në një shoqëri klasiste, e jo vetëm si konstruksion kufitar me sfond seksual, ndërsa homoseksualizmi, përveç anomalisë “autoktone”, jo rrallëherë stigmatizon të ndryshmen, duke u kombinuar kështu me racizmin: dallimet kulturore, fetare, territoriale dhe kromatike shpesh janë magneti i etiketave perverse. Sidoqoftë, është devijimi “autokton” ai që minos rrethin social dominues e rrjedhimisht edhe kombin.
Nga ana tjetër, stereotipi gjinor i dominuar, ose pasiv, ka detyrën e vazhdimësisë riprodhuese, e ndjekur nga roli i bashkëshortes dhe shtëpiakes së denjë – sipas linjave të përcaktuara më sipër nga Sami Frashëri – ose, në simbologjinë e ‘femrës sinonim i kombit’, nga roli i nënës mbrojtëse të familjes kombëtare. Këtu renditen të gjitha riprodhimet artistike figurative të Femrës së njësuar me Kombin dhe Atdheun, të cilat do të trajtohen në një hapësirë të posaçme.
Tek elita shqiptare ky reflektim është relativisht i ri dhe i motivuar thuajse tërësisht nga përputhja e tjetrit me të huajin, pra nga armiku, ku rol (pa)nderi zënë osmanët, e këtu, të kuptohemi, nuk e kam fjalën thjesht për vazhdimin banal që rimon me «i ka hyrë punës». Fillimisht nevojiten dy dallime kryesore: së pari, subjekti i stigmatizuar, pra i huaj me vese ose i huaj me “etni”; së dyti, metoda e qasjes, studimore ose artistike.
Homoseksualizimi i “Tjetrit”
Mund të jetë shqiptar etnikisht, por me sjelljen e tij ai, Tjetri, mishëron degjenerimin e huaj, sikur kjo sjelle nuk ekziston tek bashkëkombasit: në fakt, akoma sot në Shqipëri, edhe kur diskutohet për ligjin kundër diskriminimit apo për fenomenin e prostitucionit, vetë hilariteti i sallave dhe krahasimet botanike, që i shndërrojnë këto hapësira shtetërore në tregje fruta-perimesh, trashëgojnë forcën e tabusë dhe natyrisht mendjemadhësinë e natyrës tonë të kulluar etno-kulturore.
Shqiptari me vese të huaja, i përshkruar nga qasja artistike, përfaqësohet mirë nga personazhi kryesor i Mitrush Kutelit në Vjeshta e Xheladin Beut. Lidhur me temën tonë fillimisht Kuteli shkruan se beu «e përndau frëngjyzën anembanë, në gra e në dylberë, dhe u shërua fare», pastaj e përforcon me «çupa miturake e […] dylberë bardhoshë», për ta mbyllur me Rizain që e «mori në konak» sepse «dylber-hesapi». Natyrisht, ky autor nuk është i vetmi.
Për të huajin etnikisht mendoj se qasja studimore është më domethënëse se ajo artistike. Vlen të citohen dy autorë të cilët – për më tepër – duke qenë të viteve të fundit, si pjesë (e pretenduar) e një konteksti evropian perëndimor, karakterizojnë modën aktuale, tërësisht në mospërputhje me diferencimin pa nuanca seksuale e të huajit të Sami Frashërit – kapitulli «Reziket’ e Shqipërisë»: në Kronikat e Tursun Beut Piro Misha këmbëngul qartazi tek homoseksualizimi i armikut oriental dhe kritikon historiografinë shqiptare për verbëri në këtë drejtim, ndërsa tek Skënderbeu: një histori politike i Aurel Plasarit nënvizohet «hareja e kronikanëve qejflinj osmanë për ‘çunat’». Nuk mund të mos propozoj një kalim nga Pierre Bourdieu në La domination masculine: «nëse raporti seksual duket si raport shoqëror dominimi, kjo varet nga fakti se është ndërtuar përmes parimit të ndarjes themelore ndërmejt mashkullores aktive dhe femërores pasive», prandaj, jo më kot, vazhdon autori duke cituar historianin John Boswell, në Evropën paramoderne «penetrimi dhe pushteti ishin ndër privilegjet e elitës drejtuese», pikërisht sepse «nënshtrimi më i madh për një mashkull qëndron tek» femërizimi i tij. Ky botëkuptim i asaj periudhe rreth nënshtrimit, që nuk duhet konsideruar si degjenerim përgjithësues elitar evropian, në ambientet tona studimore të shek. XXI, ndryshe nga letërsia ku tolerohet si fantazi, interpretohet me vizionin racist të shek. XIX dhe, akoma më e rëndësishme, kur kjo sjellje i vishet Tjetrit – siç shpjegon Boswell – projekton mekanizmin mesjetar të armikbërjes nëpërmjet sfondit seksual.
“në Kronikat e Tursun Beut Piro Misha këmbëngul qartazi tek homoseksualizimi i armikut oriental dhe kritikon historiografinë shqiptare për verbëri në këtë drejtim, ndërsa tek Skënderbeu: një histori politike i Aurel Plasarit nënvizohet «hareja e kronikanëve qejflinj osmanë për ‘çunat’».”
Qe osmanet e shekullit XV (si edhe pasardhesit e tyre me pas) ishin te dhene pas homoseksualizmit, ky eshte nje fakt historik i mirenjohur dhe nuk ka asnje arsye perse te fshihet apo anashkalohet ne studimet dhe shkrimet historike.
Interesante si perpjekje e pare, xha xhai. Shpresoj ta thelloni me tej kerkimin per raportin komb/seksualitet
Kontrolloje autorin e shkrimit, të lutem.
«Qe osmanet e shekullit XV (si edhe pasardhesit e tyre me pas)» eshte pohim, te pakten, i pamenduar mire: se pari, jane pergjithesuar te gjithe osmanet ne menyre sinkronike dhe diakronike, pra edhe pasardhesit e sotem duken te gjithe “qeflinj”; se dyti, ‘osman’ – ashtu si ‘bizantin’ – eshte percaktim joetnik, qe i perket edhe shqiptareve te asaj periudhe, jo vetem «atyre». Duke pergjithesuar osmanet perfshihet edhe masa e shqiptareve dhe arrihet tek njesimi me idene se lidhja me osmanet shpie domosdoshmerisht tek perversiteti. E meqenese ky na qenka «nje fakt historik i mirenjohur» atehere Thorgal provojeni.
Valle parada e LGBT e parashikuar per 17 maj, qe qeveria e prezanton si emancipim i kerkuar nga BE dhe ambasada amerikane, duhet konsideruar si ingranazh i neo-osmanizmit?
Apo duhet te konsideroj, Thorgal, thjesht si nje koment i stilit epigrafik te fasadave te pallateve te Tiranes?
Megjithate, faleminderit sepse me stigmatizimin «pasardhesit e tyre» perforcohet akoma me teper paragrafi i fundit i shkrimit.
Me percaktuesin “Pasardhesit e osmaneve te shekullit XV” duhen kuptuar osmanet e mepasem déri ne 1923, perderisa pas ketij viti nuk kemi me Perandori Osmane. Eshte e vertete qe ekziston sot nje rryme neo-otomane por nuk behej fjale per ta. Per te qene i sinqerte as vete nuk e di nese otomaner e rinj kane zgjedhur ti eksplorojne besnikerisht te gjitha “thesaret” e kultures se vjeter osmane apo jo!
C’fare mund te them eshte se praktikat homoseksuale kane qene te perqafuara gjeresisht sidomos prej burrave te shtresave te mesme dhe te larta dhe per kete fakt ka deshmi e prova me thase sic edhe ka kronika te tjera plot ku flitet mbi “deshiren e luftetareve osmane per cunat”. Njesoj sic thote edhe Plasari Misha ose edhe vete Tursuni. Une mund te sjelle disa, por do te ishte lodhje e kote perderisa ti pa dyshim qe ke njohuri per to ose per te tjera si to. Perndryshe nje kerkim i shpejte ne internet do te mjaftoje per te te plotesuar deshiren.
Sa per shqiptaret osmane apo bizantine ketu ke nje ngaterrim konceptual pasi nuk ekziston asnje etni apo popullsi shqiptaro osmane si as greko osmane apo serbo osmane apo shqiptaro bizantine apo turko bizantin dhe as nuk ka ekzistuar. Pak i lidh gjuhen shqipe me te cilen u identifikuan shqiptaret me Prijesin e turqve Osmanin e te bijte me te cilin u njesuan fqinje te tjere deri ne fundin e PO.
Po ashtu nuk ka te dhena per ndonje popullsi te vetequajtur shqiptare dhe osmane, apo shqiptare dhe bizantine.
Megjithate shqiptaret homoseksuale nuk kane munguar ne histori sic edhe ka te tjere sot, dhe ne kete mes nuk ka asgje perverse, pervecse kuptohet deshires tuaj per te hedhur balte mbi studiuesit pasi po thone nje te vertete qe nuk te pelqen.
Dhe qe eshte kaq evidente sa ti nuk mund te mos e dish. Ky eshte perversiteti
Ka një simbolikë, madje edhe një frazeologji seksuale, që i bashkëlidhet diskursit për pushtimin. Vetë dhuna shkon krah për krah me përdhunimin; sikurse dhunuesi (i lirisë ose sovranitetit) është mashkulli që të “depërton” hapësirën, forcërisht.
Në shqip pushtim i themi edhe përqafimit, sidomos kur tepër i zjarrtë – por edhe këtë një hap e ndan nga seksi. Vjen tjetri dhe të pushton, duke ta depërtuar truallin me ushtritë e veta (me shpata, heshta, kama, shigjeta, shtiza).
Që këtej, retorika e pushtuesit turk është edhe retorika e viktimës së përdhunimit; dhe populli (shteti) i pushtuar është vetvetiu femër, ose më mirë entitet i femërzuar nëpërmjet mposhtjes, përdhunimit dhe pasivizimit.
Përballë këtij realiteti të mitizuar, seksualitetin ngadhënjimtar të pushtuesit mund ta diskreditosh vetëm duke ia transformuar viktimën në fëmijë, mundësisht në çun të vogël: sepse ashtu sunduesi përfundon edhe në homoseksual, edhe në pedofil. Avantazhi i këtij shndërrimi është edhe se e kufizon dinamikën e poshtërimit brenda të vetmit seks që ngre peshë: atij mashkullor.
Përndryshe, një mënyrë tjetër sublimimi do të ishte ngritja e statujës së Gjergjit, me pallën falike në pozicion fully erect, dhe bolet impozante të kalit, mbi qendrën e Tiranës; pa çka se nuk është e qartë se ku e shfrynte seksualitetin e vet origjinali i statujës.
Lufta, së paku në formën e vet klasike, është edhe përleshje burrash për një grua; që nga “Iliada” e këtej – edhe pse në kohët moderne, më racionale, kjo grua merr trajtat e tokës (pjellore, etj). Pushtuesi të vret ty si burrë dhe ta rrëmben gruan (nënën motrën) e ta bën skllave a ta përdhunon, pastaj të bën edhe seks me fëmijët e trashëgimtarët e tu. Kjo e përmbyll qarkun e pushtimit si poshtërim.
Përpjekja e shumëve për ta rivlerësuar periudhën osmane si “sundim” më shumë sesa “pushtim” (ose të ndarë në një fazë pushtimi, të ndjekur nga një fazë sundimi), është edhe përpjekje për të dalë nga kurthi i përjetimit të historisë si poshtërim; dhe nga kjo nuk vjen asgjë e keqe.
Përkundrazi, shumëçka e keqe vjen nga diskursi politik dhe ideologjik i të gjithë atyre, që te poshtërimi (dhe zemërata përkatëse) gjejnë frymëzimin dhe energjinë për veprim, pa çka se ky lloj veprimi s’mund të mishërohet veçse në trajtat primitive të hakmarrjes.
Pse te mos thuhet e verteta ashtu sic eshte e paster, pa viktimizuar pa rivleresime e as ideologjira. Pastaj le te gjykojme vete se c’do te bejme me to. Eshte fakt historik se pasi pushtoi Konstandinopojen, Mehmeti II gjate nje banketi kerkoi ti sillnin djalin 14 vjecar te Megadukes Notaras, dhe ky i fundit preferoi te sakrifikohej bashke me te borin.
Apo per te mos y marre vetem me osmanet safi, Ali Pasha kishte nje harrem me rreth 300 djem sipas I Mansur te gjithe me te
vegjel se 18 vjec, mosha kur Aliu nuk i preferonte me dhe i largonte prej pallatit.
Fatkeqesisht kjo eshte historia e vertete, s’kemi si ta zbukurojme dhe studiuesit e paanshem nuk mund te mos i permendin keto fakte nese shkruajne per epoken apo
personazhet ne fjale.
Pa dyshim, pa dyshim. Por këtu flasim për sulltanë, despotë dhe satrapë – si Mehmeti II ose Ali Pashai. Askush nuk e diskuton, ma merr mendja, seksualitetin e lirshëm të këtyre – edhe pse haremet, me vajza dhe djem, ishin më shumë si kërkesa të postit, ose simbole të statusit, se vende orgjish të papara.
Në fakt, kush i ka vizituar ose është marrë me përshkrimin dhe sociologjinë e haremeve, ka vënë re ngjashmërinë formale të këtyre institucioneve – udite, udite – me manastiret (kuvendet) e krishtera në Perëndim… Ekstremet puqen, thotë frëngu, dhe me të drejtë. Shumica e vajzave dhe djemve në harem jetonin në abstinencë seksuale pothuajse të plotë (pas një kontakti inicial, gati ceremonial, me padronin e tyre).
Tani, për t’u kthyer te tema, nuk mund të marrim zakonet erotike të shtresës aristokratike dhe t’i përgjithësojmë për kulturën e një epoke dhe të një perandorie. Sidomos pedofilia, ose përdorimi i djemve fare të rinj për seks, është një huq i elitave, të cilin e ndesh edhe në Perëndim – edhe si realitet, edhe si legjendë urbane.
Përndryshe, një shoqëri në thelb piramidale si ajo osmane e ka rregulluar me rreptësi të madhe seksualitetin; dhe jo vetëm për hir të sheriatit. Besoj se Doani mund të sjellë shpjegime shumë më të mira se unë, në këtë pikë.
Ka dy motive te tjera qe duhen pare ne kete muhabet: Vetevrasja (hedhja nga shkembi) si rezistence ndaj perdhunimit dhe tradhtia duke kaluar ne krahun e pushtuesit si incest potencial midis vllait te kthyer dhunues dhe motres se dhunuar.Ka pas edhe nje film me kartona per femije me kete teme…
Dhe Ali Pashai perfaqeson te gjithe shqiptaret? Apo, te gjithe pashallaret? Rasti i Ali Pashes eshte tej mase i konsumuar, aq sa ky perdorim e ka shnderruar ne endemik. Tek ai frymezohen gjeresisht Ismail Kadare & Co.
Duke propozuar kete rast ti kerkon te me bindesh se perversiteti erdhi nga osmanet dhe pashai ne fjale ishte shqiptar me sjellje omane. po mire, perse na mungojne te dhenat mbi nje realitet te tille tek Bushatllinjte? Apo ky nuk eshte fakt? Me duket i denje per logjiken tende: «nuk mund te mos i permendin keto fakte nese shkruajne per epoken apo personazhet ne fjale». Mosprania tek kjo familje nuk do te thote se ishte nje fenomen i panjohur tek perfaqesues te tjere te elites, por qellimi im nuk eshte pergjithesimi, ndersa tek ti ndodh e kunderta, mjaftohesh me rastin e konsumuar dhe fajeson te “tjeret”. Me thua qe nese nje klerik eshte pedofil, i gjithe kleri dhe doktrina ku bazohet eshte e tille; qe te gjitha shqiptaret jane prostituta sepse kemi disa “perfaqesuese” ne Evrope; e meqenese sot, fatkeqeisht, prona publike dhunohet ne forma te ndryshme, te gjithe jemi hajdute. Tani, mos do te me thuash qe e ka fajin i huaji edhe ne shfaqjen e ketyre fenomeneve?
Pikerishte kete nenvizova tek shkrimi: pretendohet se fenomeni eshte huaj dhe i denueshem, ndersa ne jemi te paster. Shume mire. Keto te “papastrit” qe mbrohen nga disa deklarata qeveritare jane huaj apo eshte fenomeni i huaj? Kur ti argumenton se «praktikat homoseksuale kane qene te perqafuara gjeresisht sidomos prej burrave te shtresave te mesme dhe te larta», ku me “sidomos” nenkupton edhe nje shtrirje relative tek pjesa e ngelur, do te thote qe fenomeni tashme eshte normalizuar dhe masivizuar. Atehere perse e konsideron si dicka te huaj? Ne fakt tek kjo fjali ti sjell nje shtrese te mesme te cuditshme. Ajo kristalizohet me revolucionin industrial britanik dhe Shqiperia do ta shijoje transformimin shoqeror ne shek. XX, me disa gjurme ne epilogun e shek. XIX, prandaj “shtresa e mesme” eshte nje mirazh qe ti veren nga nxitimi pergjithesues. E mos krijo paradokse te tjera duke sinonimizuar “shtesen e mesme” me popullsise urbane. Gjitashtu, luftetaret osman nuk perbejne shtresen e mesme e as shoqerine osmane. Kronikat flasin per plaçke lufte ashtu siç flasin per respekt te popullive lokale apo te marrveshjeve. Nuk japin informacione per bordele ne vendfushimet ushtarake ose prane garnizoneve. Plaçka e luftes, ku hynin edhe njerezit, ne perpjekjet osmane te shek. XV, ishte shtysa e vetme e akinxhinjve, e asaj force te perbere kryesisht nga ballkanasit evropian “jopervers”. Te keshilloj me teper kujdes me pergjithesimin e deshirave «te luftetareve osmane per cunat» sepse per disa dekada Heroi i yne kombetar ka qene luftetar osman.
Cfare do te thote se Mehmeti II kerkoi djalin e Megadukes? Qe ishte “mendesi e kohes”? Edhe sikur te vertetohet historikisht ky episod – qe ngjason me fantazine e Argjirose – nuk shkon pertej simbiozes se pushtetit me penetrimin qe Bourdieu e perdor ne skemen e raporteve familjare, ndersa Boswell – sespe eshte historian – e shtjellon thjesht si fenomen elitar evropian. Eshte e qarte lidhja me dominimin. Ne kete hapesire vendoset edhe pershkrimi i nenshtrimit te Mehmetit II nga Tursun Beu. Duke lexuar me vemendje kronikanet e kriminalizuar, interpretimet e nenshtrimit seksual vijne pas momenteve epike te dhunes, kur triumfuesi e “rremben” fitoren, pra kur “raporti” nuk eshte konsensual – kujtojme rastet e betejave te Buzurshekut, te marrjes se Lezhes, etj – ndersa mungojne ne rastet e pushtimeve te pranuara nga te pushtuarit – marrja e Shkodres. Kjo do te thote mbi te gjitha se nuk kemi te bejme me nje “mendesi te kohes” – sic e quan Misha – dhe as me mungese kontrolli hormonal, por me artificializem letrar te kronikave, i cili ka per objektiv ekzaltimin e nenshtrimit, natyrisht te triumfit, qe nganjehere perputhet me sjelljen despotike te pushtetit. I jetesuar ne kete menyre fenomeni nuk eshte me as perversitet, ndryshe nga rasti i Ali Pashes, ndaj te cilit, pa dashur t’i mohoj sjelljen seksuale, kam rezervat e mia per trajtimin historik te deritanishem.
Jam i detyruar te perseris: fakti se Plasari dhe Misha interpretojne kronikat ne nje menyre nuk verteton asgje pervec vullnetit te lire intepretues. Misha ka publikuar kroniken e perkthyer nga italishtja, as nga gjuha origjinale jo, e ka korrektuar nga nje profesor fizike dhe na ka propozuar edhe si duhet ta lexojme. Fatkeqesisht – po i kursej emrat – kemi interpretime historianesh te mesjetes tone qe ato pak citime rreth shqiptareve, te gjetura neper prodhimtarine e vellimshme te ndonje personazhi bizantin te kohes, i kane transformuar duke plazmuar ndergjegjen kombetare qe ne shek. XII-XIII, kur “albanoit” dalin ne skene vetem ne shek. XI, apo te tjera, ku flitet per “shpellare”, i kane menjanuar. Botimi i 2004 “Serbet dhe Shqiptaret” i Milan Shufflay, per shembull, ka mangesi mjaft interesante: ato fragmentete dokumentare ku autori tregon se si shqiptareve te emigruar ne Itali (ne anen Adriatike), tek vellezerit perendimor – do te thoshte Plasari -, nuk i lejohej mbajtja e armeve, e kuajve, duhet te jetonin ne zona te rrethuara, konsideroheshin si barbar dhe njerez te dhunshem, kane avulluar tek perkthimi ne shqip. Kjo metoda qe “e tha ky apo ajo” ne ambientin shqiptar eshte mjaft relative. Ashtu sic jane 7 nota dhe muzika eshte e larmishme, secili i komenton burimet sipas deshires, por pa deformuar bazen e pikenisjes.
Duke ju rikthyer temes, homoseksualizimi i tjetrit, meqnese ky paragraf duket shqetesues, nuk eshte sajim shqiptar, por ne ndjekim nje metode qe ne ambientin akdademik, aty ku ka lindur, konsiderohet si racizem. Krahasimi i shoqerise osmane me sjelljet endemike te pushtetit eshte mekanizmi i kesaj metode qe ka per qellimin madherimin e etnise shqiptare, perballe armikut. Historiografia e sotme perendimore nuk mohon rastet e homoerotizmit ose homoseksualizmit, por kjo nuk e shtyn drejt konsideratave gjitheperfshirese stigmatizuese ndaj nje populli, grupi ose epoke. Nese Xheladin Beu apo Ali Pashai – ose kronikanet – jane pervers, ne syte e nje historiani pa komplekse ideologjike, kjo eshte ceshtje personale dhe jo etno-kulturore e shtrire tek masa e armikut. Per ta konkretizuar dallimin keshilloj leximin e parathenies se perkthimit te Tursun Beut ne italisht dhe shqip, sigurisht dy faqet e botimit te fundit, jo dy faqet e Selami Pulahes. Ketu mund te verehet perballja e metodes analitiko-kritike, nga dy specialiste te fushave perkatese, me metoden raciste te nje publicisti pa kompetenca ne ate cfare trajton dhe qe rastesisht, per perputhje interesash, transformohet ne “atdhetarist”. Jane apo jo 1 ose 10.000 osman perverse, ose po aq shqiptare prostituta, eshte ceshtje dytesore qe nuk verteton se imoraliteti ne fjale eshte masiv e aq me teper i importuar. Kjo qasje, ne rrethet shkencore, mungon sapo kalon ne bregun perendimor te Adriatikut, ndersa eshte e pavdekshme tek ne. Kur etiketohemi ne Itali si hajdute, trafikante etj etj, zerat i perkasin pjeserisht politikes e gazetareve – edhe aty mjaft te reduktuara – dhe jo studimeve historike qe perpiqen te argumentojne fenomene te tilla si masive shqiptare. E pra, ka mjaft dokumente e deshmi te shek. XV-XVI ku shqiptaret pershkruhen si plaçkites, vrases, te dhunshem, hajdute, njerez qe jetojne me luften, etj, por une nuk e di se dominon sot fryma historiografike, sepse ndonje guximtar fodull qe botohet edhe mund te ekzistoje, e njesimit te ketyre fenomeneve me shqiptaret si etni ose komb.
Si perfundim, ndjej keqardhje qe duhet te reduktoj diskutimin ne keto aspekte, kur tematikat kryesore jane mjaft interesante sespe jane trajtuar pak ose aspak ne planin historik.
Silli atehere ato pasazhet e inkriminuara te Mishes dhe Plasarit, dhe le te gjykojne lexuesit nese keta po transmetojne nje te vertete, nese po shpifin apo nese po abuzojne me te verteten. Apo akoma nese je ti qe po i sulmon per arsye neo-osmane. Gjithsesi, nuk kam asgje me kulturen e osmaneve ne pergjithesi, pervecse kuptohet me disa tipare te saj si per shembull pederastine (mardheniet me djemte e vegjel) apo nastradinllekun. Ky i fundit eshte shume acarues.
Sa per shtresen e mesme: dmth shtresa midis asaj Te ulet dhe asaj Te larte. Mesuesit pr shembull. Ka deshmi plot me mesues qe abuzonin me nxenesit e vegjel dhe kjo praktike pranohej.
Megjithate nuk po ju hyj shembujve te vecante , e bera njehere lart:
Lybyer (1913 : 74), Vesi qe merr emrin prej Sodomes, ishte shume mbizoterues (prevalent) mes otomaneve sidomos midis atyre ne pozicione te larta.
O’ Murray ( 2000 : 53), Ka shume deshmi se homoseksualizmi mbreteronte ne Perandorine osmane.
Babinger (1978 :450), citon gjenovezin De Promontorio (1475) – Lindshemeria e ulet e turqve (sidomos ne Anatoli dhe Rumeli) ndodh per arsye te « lubricitetit te pafund te skllaveve dhe djemve te rinj tek te cilet ata jepen »
Qaji hallin lindshmerise se ulet ti: Anatolia/Anadolli nga 5 milion ne shek XV ka kaluar ne rreth 80 milion sot.
Nga ‘Lufta shqiptaro-turke ne shekullin XV: burime bizantine’ e Koço Bozhorit, (Tirane 1967).
Ne kete permbledhje Bozhori sjell autoret kryesor grek, nga Halkokondili, Dukas, Sfrance tek Kritobuli – po perdor emrat e shqiperuar nga vete autori – se bashku me disa fragmente te perzgjedhura nga Kronika e Janines. Ne asnjeren nga keto pjese qe trajtojne trevat e banuara nga shqiptare nuk ka as me te voglen gjurme te krizes hormonale te ushtareve osman, ose elitave, ndaj femrave e aq me teper ndaj meshkujve femije apo te rritur. Duke perjashtuar Kritobulin, kater deshmite e tjera nuk e fshehin aspak urrejtjen ndaj osmaneve. Valle te mos u kete rene ne sy ose ne vesh gjithe ky perversitet?
Ne librin e botuar nje vit me vone nga Selami Pulaha, qe i kushtohet burimeve osmane, pershkrimet jane te renduara nga artificializmi letrar: metafora, krahasimi, hiperbola, alegoria, epitetet e pafund te sulltanit, tejmbushin rrefimet e ketyre kronisteve “rapsode”, ndersa fragmentet poetike gjarperojne sa tek Ashik Pashazade, tek Hoxha Sadedin aq edhe tek Tursun Beu, por mungojne tek Neshri, i cili shkruan pas Ashik Pashazades, nganjehere duke e kopjuar. Kronika e Neshrit afrohet mjaft me stilin e kronikave greke, dhe kane kaluar vetem 3-4 dekada nga stili letrar i Tursun Beut dhe Pashazades. Humbet poezia dhe proza i afrohet rrefimit historik, me gjithe ekzagjerimet e kudondodhura, e njekohesisht humbet edhe sensualiteti i kronikave te shek. XV. Me logjiken tende duhet te nenkuptojme nga kronikat se ai shekull mund te kishte ndonje terheqje enigmatike sepse ne shekullin vijues kronikat jane te “qeta” ne “aspektin hormonal”. Apo duhet te nenkuptojme se ndyshon stili letrar?
Tre citimet qe ke propozuar i ke marre nga i njejti autor: Stephen O. Murray. Ky i referohet gjeresisht autorit te pare, Lybyer, i cili nga ana e tij nuk flet per kronikat e sipercituara (nga Plasari dhe Misha) dhe perqendrohet tek sjellja sulltanore dhe e organizimi i jeniçereve, duke perfshire edhe iç-ogllanet dhe hierarkine e larte ushtarako-administrative, ku perfshihej edhe Heroi i yne, pa u zgjeruar tek masa. Gjithmone Murray citon Babingerin, qe, mendoj une, nuk e ke lexuar ndonjehere, pasi ne te kundert nuk do ta sillje ketu si emer, sepse ai ka cituar de Promotorion jo ne funksion te homoseksualizimit te shoqerise osmane.
Murray trajton edhe Shiperine e shek. XIX, por tek rasti i kosnumuar i Ali Pashait, me disa pergjithesime te Hahn rreth Gegerise dhe Pouqueville (Ali Pashai), te nje anonimi te shtjelluar nga seksologu Nacke rreth zonave te Toskerise. Te gjithe te shek. XIX, madje edhe rreth njerezve te thjeshte, sic veren antropologu Whitaker, gjithmone tek Murray. Ky eshte edhe me kurioz sepse e gjen homoseksualitetin, sipas tij, tek barinjte dhe malesoret, pra tek ato qe pretendojme se eshte fosilizuar identiteti i yne, dhe e cileson si normalitet, por nga i merr keto te dhena nuk e kuptojme dot.
Kjo metoda e sjelljes se citimeve te shkeputura dhe te renditura, kur jane te gjitha tek nje autor, eshte te pakten varferi argumentesh dhe akrobaci pseudointelektuale. Eshte me e drejte te citosh autorin permbledhes, ne kete rast Murray, sepse nuk jemi ne gara citimesh. Gjithashtu, e kam theksuar disa here, dhe eshte njera nga mangesite (argetuese) te Plasarit, studimi lexohet ne menyre te zgjeruar, ndersa burimi/dokumenti/kronika jo vetem qe lexohen ne teresi, por i nenshtrohen nje analize kritike siç e kerkon historiografia, per ndryshe u bene te gjithe historian.
Imagjino, ti me sjell si kunderagument disa autor te te njejtit liber – me nje stil citimi tipik forumist – dhe pretendon qe une te percjell ketu disa kronika me shpresen qe ti, lexuesi, di t’i lexosh si duhet!
Mos u perpjek te me bindesh mbi seksualitetin e disa ingranazheve te elites osmane, sepse nuk e kam mohuar pranine e “devijimeve”, por mundohu te besh dallimin brenda elitave, mes elitave dhe mases, si dhe te lexosh kronikat sic duhet, pa imagjinata emotive ose pa urrejtjen fillestare, qe e pranove vete, si ai femija qe nuk e shkruante emrin ‘fashist’ me germe te madhe ne fillim te fjalise sepse fashistet ishin armiqte tane (ne vitet ’80!!). Te gjesh gjurme homoseksualiteti tek elita osmane ndryshon nga pergjithesimi i nje populli dhe i nje epoke – kujtoje shpesh ate shembullin e klerikut pedofil qe nuk degjeneron doktrinen – ashtu sic ndryshon nga fajesimi i ‘tjetrit’ per importimin e devijimeve tek ‘ne’. Ai autori qe solle ti na “degjeneron” fare pa imitimin e te tjereve.
Nga doani:
Cfare do te thote se Mehmeti II kerkoi djalin e Megadukes? Qe ishte “mendesi e kohes”? Edhe sikur te vertetohet historikisht ky episod – qe ngjason me fantazine e Argjirose – nuk shkon pertej simbiozes se pushtetit me penetrimin qe Bourdieu e perdor ne skemen e raporteve familjare, ndersa Boswell – sespe eshte historian – e shtjellon thjesht si fenomen elitar evropian. […] Duke perjashtuar Kritobulin, kater deshmite e tjera nuk e fshehin aspak urrejtjen ndaj osmaneve. Valle te mos u kete rene ne sy ose ne vesh gjithe ky perversitet?
Përkundrazi, janë pikërisht këta katër historianë që e përmendin incidentin me Megadoukën Lukas Notaras dhe djalin e tij. Natyrisht në pjesët e përkthyera të Bozhorit nuk përmendet sepse s’ka lidhje me ky incident me historinë shqiptare. Dukas, Kritobuli, Halkokondili dhe Sfranxis tregojnë se Sulltani i kërkoi djalin përndryshe do ekzekutoheshin të gjithë (Lukai, djali i tij 14-vjeçar dhe dhëndri i Lukait). Lukai nuk pranoi, madje kërkoi që djali të ekzekutohej i pari që të jetë i sigurt se djali nuk do përfundonte në harem. Dhe kështu u bë.
Që u kishte rënë në sy ky perversitet del edhe nga autorë të tjerë. Niketa Honiati psh shkon akoma më tej duke cituar Eustathin e Selanikut dhe shprehet për të gjithë myslimanët se “kanë perëndi pedofile … dhe mësues dhe prurës çdo veprimi pervers” (θεόν παιδεραστήν… και πάσης πράξεως μυσαράς υφηγητήν και διδάσκαλον). Tek “Epidimia Mazari” lexojmë se ata (qytetarë bizantinë) që jetonin mes Turqve ose në zona me ndikim turk ishin dhënë pas qejfeve të “mashkullomanisë” (αρρενομανία në tekst).
XhaXhai:
Tani, për t’u kthyer te tema, nuk mund të marrim zakonet erotike të shtresës aristokratike dhe t’i përgjithësojmë për kulturën e një epoke dhe të një perandorie. Sidomos pedofilia, ose përdorimi i djemve fare të rinj për seks, është një huq i elitave, të cilin e ndesh edhe në Perëndim – edhe si realitet, edhe si legjendë urbane.
Në Bizant apo në Perëndimin (e Krishterë) do thoshja se kemi të bëjmë me të kundërtën, se edhe homoseksualiteti dhe pedofilia janë shfaqje të masës dhe jo të elites. Elita ishte ajo që garantonte me ligje sa laike aq edhe fetare “normalitetin” seksual. Madje kemi ligje romake parajustiniane që mbrojnë burrërinë (pudor viri) nga degjenerimi, mbrojnë fëmijët poshtë 17 vjetëve (puer praetextaus) dhe dënimi për akte të tilla është dënimi kapital. Natyrisht ligjet fetare(ortodokse dhe katolike) janë akoma më të rrepta, nga pozita e Biblës. Kurse në Perandorinë Osmane pedofilia shfaqet si pjesë e elitës/ aristokracisë, njëlloj si në Greqinë e lashtë (ku madje lavdërohej dhe idealizohej si formë e lartë dashurie).
Me duket observim I sakte. Homoseksualiteti te meshkujt ka elemente te nenshtrimit te te dobetit si shfaqje e fuqise te te fortit. Elitat jane “te forte” anyway, nuk nevojiten shfaqje vulgare homosxualiteti.
Per rastin Osman, duke pasur sistem meritokratk jo aristocratic njerz vulgare benin karriere, e si thote Doani “I hynin punes”
Besoj se eshte e kunderta: Jane elitat qe inspirojne zakonet dhe menyren e te jetuarit tek masat.
Per shembull, perderisa Aliu kishte nje harem me 300 djem te rinj, nje pjese e shtreses se larte te Janines, elitat ne ushtri dhe administrate, duhet ta kene imituar aq me shume qe brenda tyre, shume vinin pikerisht prej Harremit te tij.
Akoma me pare ne PO – megjithese homoseksualiteti dhe pederastia mund te kene ekzistuar gjithnje ne minorance – eshte adoptimi i tyre prej Sulltaneve dhe shtresave te larta qe influencon nenshtetasit e tjere te Perandorise dhe e ben fenomen masash.
Ne Shqiperi vete zonat qe perfliten per nivel me te larte “dylberlleku” jane ato ku influenca e kultures osmane ka qene me e forta. Kush e ka degjuar shprehjen – “Kur fluturon zogu nga Elbasani ne Kavaje, perdor vetem njerin krah se me tjetrin mbron prapanicen
Ne qofte kjo “elite” shpura e Aliut kur ishte hajdut I thjeshte atehre argumenti yt nuk qendron.
Homoseksualiteti osman per mua eshte nje fenomen vulgar, tribal, pak a shume I the njejtes natyre me ate me Afghanistan sot. Mund ta krahasonim me fakt edhe me qendrimin pers ndaj fenomenit. Perset ja lejojne homoseksualitetin mashkullit dhe e konsiderojne si femer. Por duke qene se osmanet nuk jane perse as shiite, per mua mbetet opcioni vulgar, tribal.
Po flisja per raportin me shqiptaret dhe prandaj solla Bozhorin, si krahasim me ato fragmente kronikash osmane qe pershkruajne (perseri) ngjarjet ne Arberi, meqenese keto fragmente interpretohen nga dy autoret qe solla tek shkrimi im.
Eustati i Selanikut jetoi ne shek XII dhe ishte metropolit, e keto duhet te konsiderohen mire. Qe perpara tij kemi etiketa te tilla nga zerat e aristokracise bizantine lidhur me selxhuket, veçanerisht pas betejes se Mantzikertit, ku bizantinet pesuan disfate te rende e qe do te perseritet rreth nje shekull me vone, kur shkruante Eustati. Nuk kerkon shume thellim per te kuptuar se pohimi “perendi pedofile” eshte teresisht i pabaze meqenese Kurani aq kapituj dhe paragrafe ku del qarte se kontakti njeri-hyjni eshte i pamundur, ndersa mund te pranohet ne menyre metaforike nga misticizmi sufi, qe, jo rastesisht, ne ate epoke ishte ne lulezimin e tij dhe pak dekada pas Eustatit do te njihte Jalāl al-Dīn Rūmīn, gjeniun e poetikes sufiste. Nese Eustati konsideronte Muhamedin si perendi, atehere nuk ka nevoje per te sqaruar me tej se eshte gabuar dy here. Ato pohimet ndaj “mesuesve” jane tipike per kundershtaret fetare.
Eustati eshte injohur per rrefimin e renjes se Selanikut ne duart e normaneve dhe menyra se si ai pershkruan keto “perendimore” eshte e llahtarshme dhe njekohesisht hiperbolizuese, aq sa historianet e sotem jane mjaft te kujdesshem ne keto fragmente.
Pershkrime te ngjashme, te lidhura me seksualitetin e kundershtarit, gjejme ne Perendim ndaj heretikeve mesjetare dhe une me lart (vetem) kam cituar John Boswell, i cili eshte fokusuar ne Evropen e krishtere. Stephen Murray eshte me global, por nuk eshte historian dhe pergjitheson duke cituar autor nganjehere te rishikuar.
Tek Boswell – por edhe tek Murray, qe, perseris, nuk eshte historian – ka mjaft shembuj homoseksualiteti elitare ne Evropen mesjetare, kur katolicizmi kishte peshe te konsiderueshme. Roma politeiste ka homoseksualizem kaq te zhvilluar, ne nivel elitar, sa do te ishte e tepert te sillja emra historianesh; ne Bizant ndryshon situata. Poligamia ndalohet aty nga shek. VIII; konkubinati lejohet si martese e ragunt te dyte, deri ne te njejtin shekull. Nga kjo periudhe parashikohen disa masa ndeshkimore trupore ndaj, po i quajme, te degjeneruarve, mirepo nga shek. XI fillon nje lloj tolerance ndaj marredhenieve jashtemartesore dhe femijeve te “jashteligjshem”. Keto mund te lexohen tek cdo bizantinist qe ka trajtuar shoqerine. Ka shembuj te konsiderueshem te martesave aristoktratike me femije, ashtu sic ka nje rregull te rrepte qe nuk lejon martesat brenda “gjakut” jo me afer se brezi i 6-7, megjithese pastaj si gjithmone ka perjashtime dhe shkelje.
Mendoj se rregullat nuk jane fikse ne asnje epoke dhe shoqeri sepse njerezit ndrsyhojne nga njeri-tjetri.
miredita, une mendoj se shkrimi ia vlen te lexohet, por mendoj edhe se ne shek. XXI duhet te filloje ndertimi i nje vizioni te ri: ai i dekonstruktimit dhe i storicizimit te shekujve paraardhes nuk çon gjekundi… autori paragjykon mesjeten, paragjykon shek. XIX etj… kujton se praktika e dylbereve ka lidhje me homoseksualitetin siç asht sot, etj.
dylberet kane qene gjithmone ne histori pjese e “epsheve” te fitimtareve, prej koheve te Babilonise e Greqise se lashte e me radhe… pavarisht se ne shqiptaret i njohim prej osmaneve…
shqiptaret ne momentin historik qe po jetojme po mundohen te bashkohen dhe te krijojne shtetin-komb, ku te “vene menjane” nje pasuni kombetare, ose te shtresezojne e te shtetezojne tana perpjekjet e brezave ne kete drejtim, dhe politikat e ambasadave holandeze nuk e favorizojne kete: ngaqe jane ata qe na shohin si musliman, fanatike, raciste etj… nderkohe qe ne kemi do probleme reale qe ata nuk i kane, dhe nuk kemi nevoje per retoriken e tyne…
ne Shqipni i vetmi institucion qe ka funksionue asht familja, dhe kjo asht nji gja e mire, dhe nuk ka asgja atavike te fakti qe ajo vazhdon me funksionue, ose gezon njifare privilegji, ose asht matrica e shumices…
zhvillimi i individualizmit, i bjen me vete edhe te tjerat, zhvillimin e racionalizmit, tolerances, forcimin e ndjeshmenise publike etj.
qasja kulturologjike e shkrimit (me enumeracione kulturologjike qe rrokin nji hapsine shum shekullore) e ban te pakuptueshme tezen?
cila asht teza? kunder falikracise? falikracia qe asht pushteti i “fallusit” ose i “penisit” nuk asht aspak e padeshirueme prej komutitetit homoseksual, dhe s’ka sesi…
kulti i burrnise, ka qene gjithmone i lidhun me kultet e tjera, ate te nderit, te mos-pasjes frike nga vdekja, mos-pasjes frike nga vdekja etj. nuk ka qene nji kult fallik i tipit tribal… edhe ne demokracine e poliseve greke, meritat fitoheshin me burrni: filozofet dhe tragjedianet merrnin pjese ne lufte: sigurisht jo per me tregue se kishin “bole”, aq sa me fitue vendin e vet ne “polis”
çka nuk i pengonte as nuk i pengon femnat me e fitue vendin e vet kudo, simbas karakterit te tyne…
Doani shkruan
“Valle te mos u kete rene ne sy ose ne vesh gjithe ky perversitet?.”
Nuk mund te flas për ta, por për vete dëshmitë mbi homoseksualitetin e pergjithsuar ne shoqërinë osmane, i kam ndeshur më parë në dhjetra libra, ndaj edhe qysh ne fillim dallova se fraza e Plasarit eshte mese korrekte, se sa per pasazhet e Mishes ato nuk i morren vesh cilat ishin. Madje praktikisht te njëjtën fraze si tek Plasari, e kam ndeshur edhe ne disa libra te tjerë, per shembull tek “Skenderbeu” i Schmidt.
Kuptohet qe ashtu si tek Babingeri këto libra nuk trajtojnë ekskluzivisht temën e homoseksualizmit, se jo per gje, por edhe vete nuk me interesojne këto zakone te osmaneve. Trajtojne tema te tjera madje ndonjëherë krejt te kundërta si per shembull tek “Historia e jetës time”, te Kasanoves ku ke plot “thesare” mbi turqit.
Dhe meqë ra fjala tek Misha:
Lexo mirë përpara se te akuzosh te tjerët se nuk dine te lexojnë,
i kërkova pasazhet e inkriminuar te Plasarit dhe Mishes, per te vizitoret e tjerë dhe jo per vete.
Llogjika nuk eshte pika jote me e forte apo jo Doan ?
Se edhe nuk eshte llogjike te kerkosh qe une te provoj pohimin tim, dhe pastaj te shkruash se nuk eshte gare citimesh ! (Gjithsesi nuk kisha ndermend te provoj ndonje gje, deri ne momentin kur verejta ne komentin e Xhaxahit, se me te vertete nuk ka informacion mbi keto çeshtje).
Perderisa jemi ne situate mosbesimi – e si mund te jemi ndryshe me perfaqsuesit e kultures se Nastradinit – une nuk di si ti provoj fjalet e mia, perveçse duke sjelle deshmimtare qe pohojne praktikisht te njejten gje, ne nje kontekst krejt tjeter, madje dhe kohe me pare.
Dhe po e perseris nuk e urrej kulturen osmane si te tille, por disa aspekte te saj. E kush eshte ai i çmendur qe do te urrente nje kercimtare te belit apo nje thelle bakllava per shembull !
Sa per citimet :
Nuk me the a ka ndonje pasaktesi ne fjalet dhe emrat e autoreve, meqe edhe i paske verifikuar burimet. pasi se ku i kam gjetur une referencat nuk ka rendesi. (Se harrova ta them lart, Faleminderit Google Books perndryshe do te me kishte marre shume kohe rishfletimi i librave).
Kur citojme burime, normalisht e bejme per te valorizuar studimin, adresuar lexuesin drejt nje informacioni me te gjere dhe per te falenderuar ne njefare menyre autoret qe na kane ndihmuar.
Ne kete rast u be per te provuar se pohimi eshte i sakte, e asgje me shume !
Por me sa duket nuk paskeshin mjaftuar tre deshmimtare.
Dakort vazhdojme :
Hammer-Purgstall. Histoire de l’empire Otoman, Vol I. 1840. Fq 99
Per homoseksualizmin duke filluar prej sundimit te Sulltan Bajazitit : « Menjehere ky ves u be dominant ne Oboor, ne Ushtri, dhe midis popullit. Ai ishte mjeti me i sigurte per te perfituar ndere dhe pasuri.
Ivelyse (1991 : 108), Risjell pershkrimet e Jean Palerme qe udhetoi ne PO gjate viteve 1581-3.
« Burrat jane sodomiste te medhenj ne ate vend, dhe nuk e kane per turp nese jane te dashuruar me ndonje djale te ri ta bejne publike dashurine e tyre ».
S. A. A. Abu-Salieh (2004 :204)
“Ushtria : Ushtaret turq ne vendet e pushtuara nuk hezitonin te rrembenin djemte dhe ti sodomizonin
Shkollat : Ne shoqerine myslymane nuk kishte shkolla ne kuptimin e sotem te fjales, por mesues private qe leshonin me pas diploma per te rinjte, qe lidheshin me ta. Keta mesuese abuzonin lehtesisht me me femijet te cilet ju ishin besuar.
Mjediset sufi : Disa rrethe sufi vishnin djem te bukur dhe i vendosnin ne mes te riteve te devoshmerise (dhikr). Kjo perfundonte ndonjehere ne sodomi. Koiti i nje djali sherbente per ti transmetuar atij spiritualitetin sufi. …
Baret : Keto lokale punesonin djem te rinj per te terhequr klientet duke u kthyer ne vende shthurjeje
Hamamet …
Sklleverit …. ”
…
P.S. Per Skenderbeun apo per hajduterine e shqiptareve ndoshta duhet hapur ndonje teme tjeter e i diskujtojme. Gjithsesi sa per tani, kusareria e shqiptareve eshte e mirenjohur dhe Skenderbeu sikur ishte shume plak per deshirat e osmaneve ne ate kohe, apo jo ? I kishte kaluar 18 vjete prej kohesh mesa thuhet.
”’Jane apo jo 1 ose 10.000 osman perverse…….eshte ceshtje dytesore qe nuk verteton se imoraliteti ne fjale eshte masiv e aq me teper i importuar.”’
Importi ne fjale mund te ndodhe nese dylberlleku eshte dukuri kulturore dhe jo natyrore. Persa kohe qe nuk ka asnje prove per dylberllek shqiptar paraosman ( as dylberlleku ilirik nuk njihet, perndryshe njihen orgjite) dhe nuk eshte sqaruar ende nese dylberlleku eshte kulturor apo natyror, atehere pozicioni qe mbahet nuk ka si te jete ‘shkencor’, sepse nga dy te paverteta shkencore, nuk mund te prodhohet nje e vertete shkencore.
Ketu metoda krahasimore nuk ekziston, sepse perfaqeson spekullim, pasi e bazohet tek nje e pavertete shkencore qe dylberlleku eshte natyror, prandaj gjendet kudo.
Duke qene se shkenca nuk na vjen ne ndihme, se s’ka mundesi, atehere qendrimi eshte si gjithnje ai qe na leverdis, sepse ne çdo rast do te jete subjektiv.
Andaj, meqe ne si shqiptare na leverdis qe dylberllekun ta quajme te importuar nga turqit, persa kohe qe s’ka asnje paraqitje paraosmane, atehere do ta quajme te atille.
Kur shkenca fut hundet ne çeshtjet ideologjike, kthehet ne pseudoshkence, e s’ka fytyre askush sado i kenduar, te kerkoje ndonje autoritet shkencor. A po, ndonje autoritet ideologjik, rrjedhimisht politik, mund ta kerkoje, por kam pershtypjen se perpara duhet te lakuriqesoje njehere pozicionin ideologjik.
Nuk e kam me ty, se ta njoh pozicionin ideologjik, por keshtu ne pergjithesi, per hir te se vertetes.
Kush na sherben per te zbuluar te verteten kur themi “populli vella turk”-shkenca apo intuita? Apo eshte pozicion ideologjik qe i afrohet me se shumti te vertetes?
Meqë unë nuk kam dëgjuar njeri të thotë “populli vëlla turk” (por me siguri ngaqë nuk dëgjoj mirë), a mund të sjellësh, të lutem, ndonjë shembull konkret, me citim?
Gjeta edhe shqetesime dhe analiza mbi perdorimin e gjere te kesaj terminologjie jo dhe shume te degjuar ne keto ane.
http://www.president.al/shqip/info.asp?id=6731
http://www.kmsh.al/component/content/article/15-faqja-e-pare/183-pritet-shiriti-i-restaurimit-te-godines-se-kmsh-se.html
http://www.komunitetibektashi.org/in.php?fq=brenda&m=news&lid=17
http://www.panorama.com.al/opinion/mbi-terminologjine-%E2%80%9Cpopulli-vella%E2%80%9D-turk/
http://www.balkanweb.com/shqiperi/2685/turqi-erdogan-berishes-shqiperia-aleat-strategjik-ne-ballkan-86071.html
http://www.panorama.com.al/lajmi-i-fundit/berisha-erdogan-marredheniet-tona-vellazerore/
Falemnderit.
Tema më ngacmon dhe po dua ta zgjat edhe pak.
U hodha një sy lidhjeve që ke sjellë dhe vura re se shprehje si “populli vëlla turk” ose edhe thjesht ide si kjo e vëllazërisë e kanë prejardhjen nga koncepte të ndryshme.
Për shembull, në gojën e një kleriku mysliman, ose edhe vetëm një besimtari, të gjithë besimtarët myslimanë mes tyre janë “vëllezër” – prandaj edhe njëlloj si “populli vëlla turk” do të mund të thuhej edhe “populli vëlla arab” etj.
Në këtë rast, vëllazëria mes popullit turk dhe shqiptar nuk ka lidhje me etninë, as me gjakun, por me fenë e përbashkët. Këta që thonë “populli vëlla turk” në kontekste të tilla, nuk duan të thonë se ne shqiptarë jemi vëllezër me turqit, por vetëm që edhe ne edhe ata, pavarësisht se etnikisht të ndryshëm, jemi vëllezër në Islam.
Kjo e para. Pastaj, kemi qëndrimin tjetër, që – ndoshta për koincidencë – u mishërua në batutat e Berishës gjatë vizitës së tanishme në Turqi. Berisha iu referua shqiptarëve të shumtë që jetojnë në atë vend; ose të miliona turqve me origjinë shqiptare – fakt i ditur. Nëse është kështu, atëherë ai e përmendi vëllazërinë në kuptimin e gjakut; ne jemi vëllezër me ju turqit, tha, sepse në ju ka shumë gjak shqiptar. Pra jemi vëllezër me ju jo ngaqë ju jeni turq, por në atë masë që ju nuk jeni turq.
Më në fund, kemi edhe shprehjen “marrëdhënie vëllazërore”, e cila është në fakt një klishe e gjuhës diplomatike, me ngarkesë emocionale pozitive, që nuk implikon asgjë përveç dëshirës së mirë të folësit; meqë këtu “vëllazërore” do të thotë: “si marrëdhënia që kanë vëllezërit mes tyre”, pra mbiemri mbështetet mbi një krahasim, në vetvete banal.
Prandaj unë besoj se asnjë nga shembujt që ke sjellë vlen në kontekstin e debatit tonë, ose të paktën vlen për ta ndërtuar argumentin siç bën Gjerkmarkaj në artikullin që ke cituar. Për mua, ky argument është më tepër një “canard”, për më tepër që merr forcë, ngaqë ushqehet me vezët e veta.
Me gjej ti atehere nje rast tjeter kur prdoret kjo terminologji, pervecse me Turqine. Pastaj, kete te fese isha shume i bindur qe do e sillje si argument, por ajo nuk ka kuptim per komunitetin bektashi, i cili kudo ne boten muslimane nuk shihet si “vella”. As ketu nder shqiptare madje. Kuptohet po te heqim Iranin dhe shiitet. Nga ana tjeter po ti hedhesh me kujdes references qe kam sjelle nga faqja e Presidences, Bamir Topit aty, i mvishet citimi “marredhenie historike vellazerore”. Pra ka dicka pertej kuptimit fetar dhe kjo eshte e qarte. Nese shqiptaret e adoptojne terimonologjine ne fjale ne rrafshin fetar qe eshte prodhuar per shkak te bashkejeteses nen Perandorine Osmane, te pakten ne politiken e vet te Jashtme do te duhet te ruanin kete qasje dashamirese edhe me popuj te tjere. E me siguri ky perqafim vellazeror do sillte andralla ne kthesen drejt fuqive kristiane. Faktet flasin ndryshe.
Turqia eshte e privilegjuar edhe ne kontekstin e Konferences Islamike, pse nese nje prej drejtuesve tane do te hidhte ne perdorim termin “populli vella arab”, me siguri do mendonin se ka pire raki kocimareje. Ne pergjithesi ka popuj miq, aleate strategjike, por jo popuj vellezer. Kuptimi dihet se cfare konteksti sjell; nje histori, nje fe, nje interes, te gjitha brenda kuptimit te pashmangshem te funksionimit te dy hallkave. Te mos harrojme se Qemalizmi e deboi fene nga percaktimi identitar qe eshte tipik dhe paresor ne popujt e Lindjes se Mesme. Pra edhe nga kjo pikepamje Turqia, sikunder Shqiperia P.sh ish-presidenti turk, Sulejman Demirel u prit ne Tirane ne vitet ’90, kur President ishte Sali Berisha me ritin musliman te therjes se dashit si kurban, ne mes te Tiranes, c’ka nuk kaloi pa u komentuar edhe ne media te huaja. Natyrisht nuk them se me popull vella sugjeroj lidhje etnie, por ama populli vella mbetet popull vella Dhe me siguri jo ne kuptimin e umetit. Per me teper qe parashtresa te kesaj natyre pergjithesisht krijojne konotacione jo shume te mirekuptueshme ndaj popullit me te vjeter te Evropes. Dilema ne fakt qendron edhe ne boten muslimane dhe ketu ka nje shtjellim jo te keq dhe aktual. http://islamuswest.org/events_Islam_and_the_West/europe_islam_shared_identity/europe_islam_shared_identity_speech.html
Qi-tapi, paske pasur te drejte qe e ngrite shqetesimin. Berisha vazhdoi takimin e leshoi thagma te tjera(sipas Shekullit):
”’Ndër të tjera Berisha tha se perandoria “është historia e miqësisë dhe bashkëpunimit të ngushtë mes dy kombeve dhe vendeve tona të lidhura me qindra dhe mijëra fije”.
“Lidhjet tona shkojnë në shekuj. Perandoria otomane nuk ishte “de juro” një perandori duale, por “de fakto” ishte pothuaj e tillë. Shqiptarët luajtën në perandori një rol ndër më kryesor, çuan zhvillimin e saj në 4 skajet e Azisë, si elitë ushtarake e shkëlqyer e perandorisë në Afrikë dhe në zona të tjera”, tha kryeministri shqiptar.””
Ketu kemi neo-otomanizem te perqafuar haptazi fare.
Pushtimin turk e ktheu ne perqafim vellazeror, gjendjen e te nenshtruarit, zones me te varfer europiane te sulltanatit, e ktheu permbys, na nxori bashkepronare te sulltanatit.
Po keto, perveçse teza neo-otomane, jane edhe teza serbo-greke, qe kane sherbyer si justifikim moral i tyre para Europes, per pastrimin etnik dhe genocidet mbi shqiptaret dhe Europa shpesh i ka mbyllur te dy syte.
Ndersa as dy jave me pare nxori Mapon te akuzonte AK-ne si neo-osmane, tani dha shfaqjen apo spektaktin me te shemtuar neo-osman, duke perdhosur historine zyrtare, Rilindasit, patriotet e deshmoret qe e paguan me jete qe te na jepnin gjuhe te shkruar e shtet.
Shfaqje te tilla dumbabiste,haxhiqamiliste, turkoshake, anadollake, nuk jane pare asnjehere ne 100 vjet shtet, nga asnje qeveritar, aq me pak Kryeminister.
Nje perpjekje e paster per shkaterrimin e themeleve te shtetit shqiptar.
Perse e ka bere ? Qe eshte me mendesi anadollake si Zogu, te cilit ia ka numeruar cilesite Noli, kjo u duk qarte ne keto 20 vjet, por motivi kryesor eshte politik, per mbijetesen e tij, sepse nuk e pranon askush, perveç vendeve me nivel te larte autoritarizmi dhe pak a shume si e ka analizuar Mero Baze, para ca kohesh, Berisha e ka braktisur perfundimisht projektin europian (nese e ka pase ndonjehere ne mendje).
Ne praktike, ai i ofroi Turqise, Shqiperine si vend vasal/satelit, ne rast se Turqia hedh leke dhe e mban Salen ne pushtet. Bej, pasha, feudal, mund t’i veme lirshem ç’te duam, me siguri nuk eshte kryeminister i nje shtet-kombi.
Pa pretenduar saktesi, ndoshta projekti europian qe po mohoet prej kryeministrit eshte zevendesuar me projektin e bashkimit kombetar, te cilin ai e sheh te realizueshem me mbeshtetjen e Turqise. Dje Kryeministri mori pjese ne nje ceremoni per ndertimin e xhamise se re duke folur ne menyre triumfatore se “islami do flase shqip ne te gjithe boten”. Ka me sa po duket nje orientim te hapur edhe fetar, ndonese ai me sa ma merr mendja behet nen bekimin edhe te ShBA-ve.
…Hammer-Purgstall. Histoire de l’empire Otoman, Vol I. 1840. Fq 99
Per homoseksualizmin duke filluar prej sundimit te Sulltan Bajazitit : « Menjehere ky ves u be dominant ne Oboor, ne Ushtri, dhe midis popullit. Ai ishte mjeti me i sigurte per te perfituar ndere dhe pasuri….”
Purgstall u perpoq te imitonte E. Gibbon me historine e tij te Romes. Ai ishte ambasador i Austrise ne Stamboll per nja 10 vjet dhe ka shruar nje liber me disa volume mbi historine e perandorise Osmane, per te cilen ka shfrytezuar shume burime osmane.
Ne nje paragraf perpara ketyre rrjeshtave me siper, Purgstall pershkruan se degjenerimi, sexualizimi, homoseksualitet dhe konsumi i pijeve alkolike ne oborrin e sulltanit e futi e bija e mbretit te Serbise, kur ajo u martua me Bajazitin.
Doani permend Rumin. Kush s`e ka lexuar, i rekomandoj ti gjeje vjershat e tij.
Por per temen ne fjale, Rumi ka nje trajtese interesnte mbi dashurine dhe natyren dhe llojet e saj.
Homoseksualizmin dhe degjenerimin, jo si tjetergjekafshe, nuk e paskemi pasur midis nesh, po na e paskan sjelle te huajt.
Keshtu edhe tek osmanet degjenerimin e futi serbi ne kohen e Bajazidit, dhe keta pasi e moren piramidalisht – thote Eustathi- ua futen romenjve te ndershem nen zgjedhe (te cilet direkt pastaj u detyruan ta emerojne dhe perkthejne fenomenin me fjale te vjetra si παιδεραστής etj). Pastaj, ne forme treni, rradha na erdhi ta hanim edhe neve…
Por, do te vije dita e Arbrit, (“n’ato maja rripa-rripa…”), qarku do te mbyllet nje dite!
Jam kurioz, po kuajve dhe gomereve dhe cjeperve e desherve, kush ua mesoi ate punen e lige, valle?
Qeni, edhe ketyre?
Sikur te lexonin vetem gazeten “55” arkeologet neser, kishin per te zbuluar se opozita socialiste shqiptare gelonte nga pederastia, me fort se bullgaret dhe templaret marre sebashku, dhe po te lexonin gazeten homologe persisht, kishin per psheretire te lehtesuar, sebashku me Ahmedinexhatin, qe deklaroi ne Nju Jork se nuk ka homoseksuale ne Iran: kurre!
Ps: per kuriozitet shfletova pak Babingerin (botimi 1992), qe nuk di pse episodin e vrasjes se Dukes se Madh bizantin (meqe kundershtoi qe t’i cnderohej i biri nga Mehmet Fatihu i dehur me vere ne gosti) e fillon me fjalet “Po t’u besosh kronikaneve bizantine…” (fq.96). Ne vijim (fq.97) shkruan se Kritobuli jep nje version tjeter per ekzekutimin e Dukes: ziline dhe urrejtjen e rivaleve qe shpifen per te tek Sulltani. Babingeri e ka ditur mire kush ka qene Kritobuli, po serish, nuk e ka pare te udhes ta nenvizoje ne kete rast.
Nuk mund te flasesh per ato? Po ato jane kronikat e atij shekulli. Ti mund te thuash se e ka thene edhe Berisha, por kjo eshte absurde, madje feminore.
Deshmite qe ke pare ne dhjetera libra ngjasojme me stilin standard te paragrafit mbi Murray: tre autor ne nje, pa u thelluar ku i marrin, ciles periudhe i referohen, jane apo jo historian dhe, mbi te gjitha, duke i dekontekstualizuar. Pikerisht kjo shkeputje citimesh pa kriter, gjoja skur po rishfletohen libra, sjell argumente paradoksale. Tek Murray kishe nje autor “interesant” qe e gjente homoseksualizmin tek shqiptaret “safi”, e me logjiken tende ky eshte argument ose kundercitim!
E si mund te gjykoj une lidhur me vertetesine e ketyre fakteve? Me thuaj nje menyre te lutem.
Ne te njejtin prizem eshte dhe shembulli i Notares, i propozuar si deshmi e sjelljes se Mehmetit II, por qe ne fakt perputhet plotesisht me idene e dy fjalive te fundit te shkrimit tim: simbioza pushet/penetrim ose nenshtrim/shburrerim, sepse sulltani nuk kerkoi nje kalimtar, por djalin e “pushtetit” te mundur, te magadukes. Ky fakt ka nje burim te kohes, ndersa citime te stilit tend, mbi rastin ne fjale, mund te reshtojme thuajse pambarim. Rendesi ka origjina e faktit dhe metoda.
Te tille jane edhe citimet vijuese.
Ky kalimi ishte spektakel fare: «Per homoseksualizmin duke filluar prej sundimit te Sulltan Bajazitit: menjehere ky ves u be dominant ne Oboor, ne Ushtri, dhe midis popullit. Ai ishte mjeti me i sigurte per te perfituar ndere dhe pasuri». Jo me perpara, por menjehere nga periudha e Bajazitit u be dominues, sic duket me ndoje ilaç te veçante ose me ferman sulltanor qe nese autori i cituar i shtjellon diku do te ishte i besueshem fragmenti.
Ai tjetri flet per “ate vend”, sikur fenomeni ka kufinj politik, flet per “burrat” pa asnje dallim dhe pa marre parasysh se mbi masen e islamizuar vepronte dajaku i sheriatit per marredhenie paramartesore dhe jashtemartesore, kur ato ishin te njohura – publike – e ne te kundert, nese nuk ishin te tilla, edhe udhetari nuk mund t’i njihte. Mos ja ka bere si Hahni qe degjoi nje kenge me dylbera dhe i vendosi etiketen?
Ke kaluar nga shoqeria osmane ne ate muslimane (!), duke pretenduar se shkollat islamike u jepnin femijeve diploma (!), qe “ambientet sufi” jane te njetrajtshme (!) dhe na qenkan “lokale” me klienta (!).
Pastaj e mbyll me fishekzjarre, me Skenderbeun e rritur: ndersa karriera ne ushtri dhe administrate, sipas vellimit te pare qe ke cituar, per me teper pas Bajazitit, nenkupton dicka tjeter, dhe ironia eshte se çorben e gatuan vete.
Gjithe kete akrobaci e ben per te vertetuar analizen e sakte te dy interpretuesve te kronikave osmane, qe deri me tani deshmon se nuk njeh – as kronikat dhe as komentet e dy personazheve ne fjale -, por, dhe kjo eshte groteske, me justifikimin se “nuk mund te flas për ta [kronikat]”. Mos u shqeteso per lexuesit e tjere te cilet mund te lexojne po ne kete blog nje shkrim te gjate mbi stilin e Tursun Beut, madje me teper se ç’kane shkruar dy komentuesit se bashku. Gjitashtu, te keshilloj te mos lodhesh shume se citimet kane edhe “kundercitime”, ku turqit, shqiptaret, kinezet, etj, mund pershkruhen si engjej ose si djaj dhe per logjiken e gjurmeve epigrafike neper blog duhet te jene te gjithe te vertete thjesht sepse jane citime!
***
Ai tjetri, me largpamesi (alb)forumore, perdor nje logjike akoma me argetuese: «persa kohe qe s’ka asnje paraqitje paraosmane, atehere do ta quajme te atille». Pra, meqenese nuk kemi te dhena te meparshme, na e sollen te tjeret. Bukur. Meqenese arbrit – sigrisht me termin ‘arber’ ose ‘ilir’ ne forme te ndryshme – citohen historikisht duke filluar nga shek. XI, do te thote se nuk kane ekzistuar me perpara dhe jane mall importi?
Po qe hipoteza se mund te jene te ardhur pikerisht per kete arsye, mospermendjes ne burimet historike, ekziston e qe ç’ke me te. Perderisa ekziston si shkencore, pse te mos ta perdor te njejten logjike per nje hipoteze qe pranoj haptaz se nuk eshte shkencore ?
Une te pakten jam i ndershem e them qe s’eshte shkencore, jo si ata qe jane te pandershem e pohojne se eshte shkencore.
Gjithsesi logjika ime bazohej tek dy premisa, jo tek nje, tjetra eshte qe perderisa nuk eshte e provuar shkencerisht qe dylberlleku eshte natyror, pra qe mund te gjendej pavaresisht pushtimit turk, atehere nuk mund te pohohet me siguri shkencore qe gjendej para pushtimit turk (nderkaq mund te pohohet me siguri shkencore qe gjendet pas pushtimit turk).
E thene ndryshe ti po spekullon me shkencen, kur argumenti eshte a-shkencor.
Ti nisesh nga premisa se dylberlleku eshte natyror, prandaj edhe pse s’kemi asnje burim, duhet ta marrim te mireqene a prirori, qe dylberllekun nuk e sollen turqit.
Kjo eshte kryekeput e pambeshtetur ne shkence, eshte spekullim yti, per te cilin ti nuk sjell dot asnje prove shkencore prej rrecke, perveç desheve e gomereve te Plumb Legalitetit.
Por edhe deshet e gomeret e proves tende, jane te diskutueshem, perderisa njeriu nuk ka riprodhim sezonal, pra ka dallim thelbesor e natyror te seksualitetit. Dashi ne fjale nuk eshte asnjehere dashi i kembores, meqe ra llafi.
“Nuk mund te flasesh per ato? Po ato jane kronikat e atij shekulli. Ti mund te thuash se e ka thene edhe Berisha, por kjo eshte absurde, madje feminore.”
Po viri syzet mor dhe lexo mire : De Promontorio i cfare epoke eshte ? Po Tursun Beu ? Kritobuli a nuk e permend episodin e Notaras a jo ?
Per cfare do me duhen mua akoma me ? Aq me shume kur kam dhjetra libra te tjere qe pohojne te njejten gje EDHE ASNJE QE MOHON. Pastaj jo te gjithe do merren me b.thet e osmaneve se ne fund te fundit jane kronikane dhe jo seksologe !
Sa deshmi do nje fanatik si puna jote? Vetem hap gojen se ka thesi plot akoma.
Berisha the ! Po Berrisha nuk eshte studiues apo deshmimtar i traditave Osmane, ndersa keta poshte po.
Perveç Mishes dhe Plasarit qe i solle vete si shembuj dhe citimeve te Tanhauserit
ke nga une,
Ibrahim Mansour Efendi – ish oficer francez, sekretar i A Pashes, deshmi shek XVIII-XIX
Kritobuli – historian, deshmi shek XV (mbi episodin e Mehmetit II) tek Babinger (1954 : 124)
Lybyer – historian, dhe profesor ne USA, Harvard
O’ Murray – sociolog specialist i homoseksualitetit
De Promontorio – fisnik gjenovez qe kaloi rreth 25 vjet ne Oborrin osman, deshmi shek XV
O J Schmitt – historian
Casanova – deshmi shek XVIII
Jean Palerme – deshmi shek XVI
Hammer Purgstall – Historian i Perandorise Osmane
Abu Sahlieh – Profesor ne France, Strasbourg, Specialist i te drejtes islamike.
Te gjithe flasin per homoseksualitetin e praktikuar gjeresisht tek Osmanet.
A do akoma ?
Apo ndoshta te pelqejne me figure, dakort (Vajzat ne qender, nuk jane vajza) :
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Koceks_-_Surname-i_Vehbi.jpg
Doani po flet per metodologji, per qasje shkencore ndaj faktit, ndaj deshmise, ndersa ju po rendisni faktet. Cdo njeri qe di pese gjera nga fusha e metodologjise apo e filozofise se historise, e di qe fakti eshte memec, jashte nje kornize interpretative, e cila percaktohet nga metodologjia. Nese problemi qendron tek metoda, nuk ka me rendesi nese ke sjelle 5 apo 500 citime, problemi eshte si i lexon ato. Diskutimi juaj perpiqet te shpaloset ne menyre sasiore, duke u strehuar ne shumesine e citimeve qe buron nga mrekullia e google-it. Por kjo nuk eshte me shkence, ashtu sic nuk mund te jete ndertese pirgu i materialeve inerte qe mund te grumbullojne 5 hamej ne nje vend.
Cila eshte metodologjia e Doanit, lexoj si me do mendjerja 2-3 citime, duke akuzuar te tjeret se jane te infektuar nga ideologjia ?
Po kjo eshte loje e vjeter, sa vete njerezimi, quhet politike.
Shko viri edhe ti syzet e lexoje akoma edhe nje here se cfare kam shkruar; nuk behet fjale per fakte, sasi faktesh apo metodologji ne nderhyrjen time. Kjo gjithnje perderisa me metodologji dhe filozofi te historise nuk nenkuptohet baltosja e autoreve dhe kronikave duke mashtruar.
Po diskutohet vetem nje fakt, Homoseksualizmi ne shoqerine osmane, kaq. Te pakten ne kete teme se ka edhe ne tema apo shkrime te tjera, broçkulla plot per te rezuar Tursun Beun Mishen dhe Plasarin. Fillo leximin qe ketu se ndoshta kupton edhe ti ndonje gje
http://xhaxhai.wordpress.com/2012/02/29/bumerangu-i-shifrave-epike/
Nese sikur 500 vete, bashkohes sociologe, historiane, profesore te te Drejtes islame te te pohojne te kunderten e asaj qe shkruan Doani dhe pothuajse te njejten gje me Mishen dhe Plasarin, edhe ti do te vazhdosh akoma te besosh Doanin atehere vallahi shko kurohu. Se megjithese ne shqiptaret e kemi dhene prova se mashtrohemi lehtesisht prej Nastradinet, perseri i gjithe kjo verberi eshte jashtzakonisht shqetesuese
Problem i gjate t’i shpjegosh te verberit se c’eshte drita. Gjithsesi, sensi i asaj qe po thote Doani eshte shume i arsyeshem.
Se pari, sa mundesi ka per te na treguar perhapjen e homoseksualitetit ne nje shoqeri si ajo osmane, kur ne nuk dime gje sesa ai eshte i perhapur sot ne Shqiperi, megjithe te drejtat e nejriut te garantuara nga OJQ-te, Ambasadat, me fonde e media nga pas, perfshi ketu edhe Sali Berishen e madje edhe Kristi Pinderin, lere te kemi te dhena mbi homoseksualitetin ne nje shoqeri krejtesisht tradicionale dhe armiqesore ndaj sjelljeve te tilla. Qe ketu, nuk do shume mend e kalem, per te kuptu qe behet fjale per mite qe nuk pijne uje.
Se dyti, Doani ofroi kritika (jo nga mendja e tij, por nga referencat e tij, si dhe nga nje metodologji, ne qasjen e teksteve, qe ne rastin konkret jane kronikat). Nuk mund te nxirret nje perfundim i tille, thjesht nga kronikane sporadike, por kjo kerkon te kontekstualizohet kerkimi. Psh. sa raste kemi te paditura ne gjykate per kete ceshtje. Sa raste denoncimesh kemi. Cfare reagimesh publike kemi nga autoret moraliste qe kane folur e shkruar ne ate kohe, apo cfare raportesh mund te kete pasur mbi shqetesime te tilla? Ne libra, shkrime, gjejme shpesh denoncime te veseve shoqerore, nga klerike, e moraliste te tille. Nese ky fenomen do te kish qene kaq i perhapur, do te kish dokumente qe ngrene shqetesime te tilla. Te dhena te tilla, nuk pashe te sillnit, dhe citimet e historianeve, nuk perbejne argument, per sa kohe qe, sic e thashe, vete mundesia per te nxjerre te dhena mbi perhapjen e keti fenomeni eshte shume e vogel.
Se treti, metodologjia eshte patjeter e nevojshme per te arritur nje perfundim, sepse perfundimi arrihet prej teksteve, dokumenteve, materialit faktologjik. Por, duhet te dish se, teksti nuk thote asgje jashte interpretimit dhe interpretimi duhet te behet nepermjet nje metode te caktuar. Pikerisht, metodologjia eshte e rendesishme, per te ofruar interpretime objektive. Perndryshe, teksti eshte memec dhe, ose nuk thote gje, ose thote cfare te duash ti. Ajo qe eshte duke thene Doani, eshte nje qasje shkencore sesi duhet t’u referohemi kronikaneve. Cdokush qe ka bere dy gram teori mbi mendimin historik, e di qe kronikat nuk jane burime te dores se pare dhe se ato merren me rezerva. Kjo zoteri, nuk quhet perbaltje e kronikanit, por qasje kritike ndaj rrefimit te tij, gje qe eshte detyre per cdo studiues qe kerkon objektivitet.
Se fundi, meqe e paske merak Nastradinin, prej ti na rrefehet nje ngjarje ku te persona e bejne me fjale, per t’i mbushur mendjen dikujt se, kau qe kish blere ne pazar ish kale. Dhe i shkojne nje nga nje per ta pyetur se sa e kish blere “kalin”. Megjithe kundershtimet e tij, ai u luhat nga numri i me i njerezve qe kembengulnin se eshte kale, ndaj e shaloi per ta kaleruar. Mirpo theu turinjte duke u rrezuar perdhe. Me nje llaf: ty te rrofshin referencat.
Them se, ben mire te c’vishesh nga paragjykimet sepse, ku i dihet, nganjehere te hapen syte edhe nga urtesia popullore, qe, sado mund te duket divulgative apo edhe vulgare, shpesh mbetet urtesi dhe urtesine nuk e gjen dot ne google.
Me duket se po abuzohet me fjalet “metodologji” dhe “shkence” ne kete rast. Historia pikesepari nuk eshte shkence ekzakte e as metodologjia e historise po ashtu. E shumta qe mund bejme eshte te themi se eshte “shkence sociale” megjithese edhe per kete bashkengjitje te shkences me socialen ka skeptike, gjithsesi fjalen “shkence” le ta perdorim sa me pak.
Kriteri metodologjik me i mirepranuar ne historiografi eshte se tre e me shume deshmi mund te konsiderohen si nje fakt i mire,
ndersa formulat e tipit “eshte keshtu sepse e them une” nuk besoj te jene as fakt as metodologji e as shkence.
“Doani ofroi kritika” ?
Nese ti quan kritika perpjekjet per tu kapur pas fijeve te kashtes si ato te Doanit – “Po shqiptaret – Po Aliu ishte vetem nje – Po Skenderbeu – Diploma – Hahni” etj atehere ky eshte problemi yt, dhe une nuk kam çte bej me keto kundershtime femijerore aq me shume qe nuk eshte teme per Skenderbeun, Aliun, shqiptaret, diplomat apo Hahnin, babain e albanologjise. Perveç absurdit te kritikave qesharake, edhe nuk jam i paguar nga rrethe te erreta per tu marre me kete pune e nuk kam as shume kohe per te humbur!
Ti thua
Psh. sa raste kemi te paditura ne gjykate per kete ceshtje. Sa raste denoncimesh kemi ?
Prandaj solla perveç deshmive bashkohese – edhe permbledhje historianesh sociologesh e specialistesh te te drejtes islame (te cilet mund te jene edhe me te kualifikuar se Doani, nese ky i fundit eshte i kualifikuar ne ndonje gje?) qe mos te kishte me kapje pas fijeve te kashtes por i mbyturi do e gjeje gjithnje ku te kapet.
Megjithate nese konsulton pasazhin e librit te Abu Sahlieh, aty pason nje deshmi e nje kronikani qe tregon se kur shkoi tek Kadiu i qytetit per nje hall te tijin, e gjen ne gjykate te shtrire me nje djale te ri te hipur mbi te.
I shpjegojne se Kadiu duhet te gjykonte nese djali ishte aq i rritur sa te merrte ne dorezim trashegimine e te pareve te vdekur apo jo, dhe kjo ishte prova e maturise.
Pra homoseksualizmi ishte i gjithepranuar dhe nuk kishte mundesi e as deshire sidomos, per padi ne gjykate.
Sa per kleriket, siç u shpjegua ne komentin me lart duhet te kene qene shume te zene duke u palluar me njeri tjetrin per tu marre me kete çeshtje.
Me nje llaf per ti rene shkurt
Le te me rrojne referencat, e ty le te roje Doani
Thogral, duke perdorur si gomardare referenca te hallakatura lart e poshte, qe vetem “mrekullia” e google-it mund t’i puqe kaq lehtesisht ne nje vend, nuk do te thote se te tjeret qe notojne me krahet e tyre jane duke u mbytur. Problemi eshte se gomardarja jote fut uje, pikerisht per shkak te mungeses se nje metode dhe ti nuk je i afte ta kuptosh kete. Fakti qe metodologjia nuk eshte shkence ekzakte (e vertete kjo), nuk do te thote se referencat merren pa nje metode te konsoliduar. Edhe nese e marrim historine si nje shkence sociale, patjeter qe shkencat sociale kane metodologji, dhe ato quhen te tilla – pra shkenca – pikerisht ne saje te faktit se ato zhvillohen mbi metodologji te kodifikuara. A ka debate metodologjike? Patjeter qe po. Por kjo nuk e ben te panevojshme nevojen per nje te tille.
Ne rastin konkret, ceshtja nuk shtrohet, “te rrofshin referencat dhe me rrofte Doani”. Une po mbroj gjykimin e Doanit, jo se e thote Doani, por sepse ai po parashtron nje arsyetim te pranueshem, te bazuar mbi nje mendim shkencor, dhe po ofron kritere metodologjike mbi deshmite (tekstet, rrefimet e kronikaneve), ndersa ti po riprodhon klishe te vjetra, te sterperdorura, pa asnje kthjelltesi racionale mbi menyren sesi i ndjerr perfundimet. Ti i merr kronikat ne menyre te fjaleperfjaleshme, dhe per te mos u mjaftuar me kaq, i pergjitheson rastet e evidentuara per nje perandori te tere (ndonese, shume prej tyre dolen te diskutueshme per vertetesine e tyre).
Thelbi i diskutimit eshte se, cdo historian nuk i merr deshmite ashtu sic i vijne, por i grumbullon te gjitha se bashku, duke i bere objekt te gjykimit kritik. Historiani eshte investigator i teksteve, burimeve, deshmive, dokumenteve, te cilat ua nenshtron nje kritike racionale, nje kornize teorike, nje panorame analitike, apo edhe nje sfondi kontekstual. Te gjitha keto mungojne ne arsyetimin tend, gje qe e ben ate abuziv. Per rrjedhoje, problemi yt shnderrohet ne problem delesh: Cili duhet te jete dashi pas te cilit duhet te shkoje tufa: Doani apo autoret qe citon ti. Problemi nuk shtrohet keshtu. Problemi shtrohet se, cili gjykim duhet marre midis autoreve te ndryshem qe ofrojne vleresime mbi Perandorine Osmane: Autoret skematike qe prodhojne klishe nepermjet interpretimeve literaliste te deshmive, apo autoret qe mbron Doani, te cilet perpiqen te ofrojne nje qasje me profesionale, metodologjike, racionale dhe kritike ndaj deshmive ne teresine e tyre.
Konkluzione te tilla te prera shkurt si ato qe ti shpreh se kleriket paskan qene te zene duke u palluar me njeri-tjetrin, mund te te sherbejne si objekte eksituese per vetkenaqje retorike masturbatore, por nuk mund te jene perfundime te arsyeshme qe kenaqin nje mendje te shendoshe, e cila kerkon te njohe te verteten dhe jo te permbushe dufe urrejtjesh kulturore qe tensionojne ndergjegjen tende paragjykuese. Arsyetime te tilla mund ti shkojne stofit tend ideologjik, te prere shabllon prej stereotipeve standarde te prodhuara nga klishete e luftes se qyteterimeve, por jo nje nje mendjeje qe kerkon te gjeje kuptime te arsyeshme mbi njerezit, shoqerite, kulturat dhe historine.
…”Une po mbroj gjykimin e Doanit, jo se e thote Doani, por sepse ai po parashtron nje arsyetim te pranueshem, te bazuar mbi nje mendim shkencor, dhe po ofron kritere metodologjike mbi deshmite (tekstet, rrefimet e kronikaneve..”
Mendim shkencor? Bazuar ne ku?
Hiperbola nuk duhet keqperdorur sepse eshte shume kunder-produktive.
Mund te falet vetem ne poezi. (.. edhe aty mundesisht te mos jete ne shqip)
Une nuk kam ndonje mendim shkencor. As nuk pretendoj.
Por te tjeret kane. Mjafton te kerkosh dhe lexosh.
Nuk eshte se ka lidhje direkte me turqit osmane, por nje nga autoret qe eshte marre shume dhe shume me seksualitetin e Lindjes, Indise, Afrikes eshte Richard Burton. I takon atij koinizimi i te ashtuquajtures “sotodic zone”.
Edhe ai rrefimtar ishte (por i shetitur ama) por eshte shumefish me autoritativ se sa cdo lloj specialisti qe ngroh karriget neper katedra te ndryshme. Sidomos ne katedrat e korrekteses politike te mes shekullit te XX e tehu.
ipare duket te te kete shpetuar nje element i rendesisshem ne sjelljen tende te Burton. Kur flet per “zonen sotodike” nuk flet vetem per seksualitetin e “Lindjes, Indise, Afrikes.” Ne dallim nga bashkohesist e tij qe ja atribuan ate qe Burton quan “krim kundra natyres” elementit racor te tjetrit, Burton ja atriboi perkatesise ne nje topografi gjeografike qe teksa perfshin vendet arabe si Egjipti e Maroku, Azia e Vogel, Kina, Japonia, Punxhabi e Kashmiri, perfshin gjithashtu, sipas Burton, Francen meridionale, Italine e Greqine. Edhe pse Burton nuk e permend me emer Shqiperine tone te vockel, ajo hyn ne “zonen sotodike” quajtur kesisoj tek e fundit ne nder te nje greku qe shkruante poezi homoerotike. A thua emisaret nga Stambolli perandorak qe vinin ne Shqiperine kucke me epsh per cuna, sic na rrefen Ismail Kadareja, te kene thene: homoseksualitetin nuk jua sollem ne, ate e gjetem ketu ne mes jush, ne kerthizen e zones sotodike.”
Megjithate, nuk mund te sjellesh ne vitin 2012 Burton si reference pa patur se paku nje disclaimer dhe kjo jo vetem sepse ne rastin e Burton c’te kerkosh do te gjesh dhe Burton mori pjese vete ne kete “krim kundra natyres” si pjese e ketij turizmi seksual qe evropianet e vazhdojne sot e kesaj dite; e jo vetem se pak kush e pranon me kete teorine e brezit apo nenbrezit sotodik te Burton, por qofte edhe per faktin se Burton keto pune i shkruante ne esene hyrese te Nje Mije e Nje Nete…
Ne fakt, ajo qe ka bere Burton konsiderohet thjesht nje hipoteze dhe, ne qofte se ti fiton kurajon per te ironizuar katedrat shkencore, nepermjet nje hipoteze, me vjen keq per ty. Megjithate, te duhet te lexosh Edward Saidin, per te gjetur celesin e menyres sesi duhet lexuar kjo lloj literature, e cila ushqen fantazine perendimore mbi dikotomine lindje/perendim, ku perendimi ka pushtetin absolut per te krijuar me duart e veta, sipas deshires, shijes dhe interesit te tij, kahun e kundert te kesaj skeme bipolare. Keshtu, lindja nuk eshte ajo qe eshte ne te vertete, por eshte ajo cfare perfytyron perendimi.
Ne te njejten menyre nje mije e nje netet sotodike te Burtonit, jane thjesht pjese e te njejtes mitologji qe perendimoret kane ngritur, sidomos gjate shek XIX per lindjen. Lindja ekzotike, nuk eshte gje tjeter vetem se mitologji perendimore, e cila, duke e pare perendimin subjektivisht si nje qyteterim racional, stereotipizon tek tjetri, pikerisht te kunderten. Vetem kjo e ben lindjen te jete kaq epshore – ne syte e perendimorit, patjeter.
Krahas studimit tashmë klasik të Saidit, do të rekomandoja një vepër më pak të njohur, por po aq depërtuese, të Alain Grosrichard, e cila për më tepër i kushtohet edhe imazhit të Turkut dhe të oborrit të Sulltanit në Perëndim, gjatë së njëjtës periudhë.
Në përkthimin anglisht, libri titullohet The Sultan’s Court, European Fantasies of the East; autori, historian i letërsisë, i mbahet një këndvështrimi lacan-ian; dhe sipas vlerësimit të Zhizhekut, që lexoj në faqen e amazon.com, i shkon temës po aq thellë, sa ç’e ka vështruar gjerë Saidi.
Origjinali në frëngjishte: Structure du sérail: La fiction du despotisme asiatique dans l’Occident classique, është botuar në 1979.
…”dhe, ne qofte se ti fiton kurajon per te ironizuar katedrat shkencore, nepermjet nje hipoteze, me vjen keq per ty…”
Deri ne nje fare mase po, e kam ate kurajo. Megjithese opinioni im eshte pa rendesi dhe nuk ngre peshe ne shkalle te gjerave, me duhet te perseris, dhe e kam shprehur vazhdimisht ne kete blog, se nuk kam respekt per ate cfare ofrohet ne katedrat e shkencave humane keta 50-60 vjetet e fundit, qe nga Alfred Kinsey e deri tej Judith Butler. Ka nje lloj idelogjikimi te dijes, ku faktet i mbeshtillen dhe vihen ne sherbime te idese. Dhe ideja, eshte e velur, eshte mondane, konveniente, e bute(qullosur), ne mos e degjeneruar (shif diskutimin e fundit ne gjykaten Europiane te te drejtave te njeriut, mbi rastin e vellait dhe motres gjermane qe kane 4 femije bashke, nese ka ardhur koha qe edhe incesti duhet de-kriminalizuar)
Ndofta jam gabim, por per mua eshte me e vlefshme pershkrimi faktual i Burton, se sa analiza postkoloniale e Said-it. Ceshtje shijesh. I pari i perket nje periudhe kur e verteta perputhesh akoma me faktet apo me realitetin. I dyti i perket nje periudhe kur e verteta perputhet me nje ideologji.
Burton pra merret me mitologji.
Cila ide, koncept apo histori eshte e shpikur ne shkrimet e tij?
I gjithe supozimi mbi subjektivizmin e tij perendimor mbetet pa baze kur merret parasysh predispozicioni pro-lindor i tij, deri ne ate pike sa ai u konvertua dhe perqafoi sufizmin.
Po te kish jetuar sot autori i “The Jew, the Gipsy and el Islam”, ai do kish vuajtur per buken e gojes, do e kishin ostraguar, do e kishin shpallur persona non grata ose thjesht do e kishin hequr qafe. Por me siguri nuk do kish gjetur ndonje kateder as ne Columbia e as ne Yale.
Une jam dakort qe dijet e shkencave sociale jane me shume ideologji sesa shkence sot. Dhe pikerisht kete na thote Saidi dhe per kete arsye ai iu vu punes per te dekonstuktuar orientin mitologjik te perendimit.
Megjithate, kjo nuk do te thote qe diskutimi metodologjik ne kete rast nuk vlen. Pikerisht diskutimi metodologjik eshte i domosdoshem per t’u mbrojtur nga maskimi i ideologjise si shkence, per te bere te mundu dallimin e tyre. Ajo qe na mundeson te mbrohemi nga paragjykimet, eshte pikerisht nje diskutim serioz mbi teorine e njohjes dhe vetedija per kornizat metodologjike e per paradigmat qe kemi perdorur kur mendojme se po njohim tjetrin. Ndergjegjesimi per kete eshte i vetmi mjet per shveshjen nga paragjykimet.
“Mos u shqeteso per lexuesit e tjere te cilet mund te lexojne po ne kete blog nje shkrim te gjate mbi stilin e Tursun Beut, madje me teper se ç’kane shkruar dy komentuesit se bashku”
Kete se ku e kam lexuar?!
Ah po eshte nje histori me Nastradinin:
Shkon nje here tek Nastradini – fqinji i tij dhe i kerkon gomarin per nje dite. Ndersa gomari pelliste ne oborr, Nastradini pergjigjet se nuk e kishte me, i kishte ngordhur. – Po ai po pellet ne oborr, – i thote fqinji.
Ia kthen Nastradini, – Po ti ke beson gomarrin apo mua!