DEVEJA SHET

A përmenden devetë në Kuran?

Sipas Borges-it, që i referohet Gibbon-it, jo.

Por Borges-i – siç e kanë vënë në dukje – gabon dyfish: në Kuran devetë dalin disa herë; dhe Gibbon-i nuk e ka thënë gjëkundi që Kurani nuk flet për deve.

Borges-i gabon dyfish, edhe pse argumenti i tij vlen për të kundërshtuar ata kritikë, që e qortojnë se prozës së tij i mungojnë “ngjyrat argjentinase”. Jo, shpjegon ai, unë jam vërtet shkrimtar argjentinas, por nuk kam nevojë ta provoj këtë, duke e veshur letërsinë time me kostumin popullor lokal.

Për një të njëjtën arsye, një shkrimtar shqiptar nuk është gjë – as estetikisht as moralisht – i detyruar të rrëfejë për besën, gjakmarrjen, malin, kanunin, virgjëreshat, pushtuesit dhe të tjera klishé të Shqipërisë ekzotike.

Ta mbushë, si me thënë, letërsinë e vet me deve.

Madje edhe kur thjesht synon të tërheqë vëmendjen e publikut perëndimor; sepse është kundërprodhuese dhe gjithsesi jo-artistike, që yni ta shohë realitetin me sytë e një të huaji që i qaset shqiptarisë me kuriozitet.

Me gjasë, ky nuk do të ishte shkrimtar, por hack; dhe vepra e tij do të kishte po aq art, sa edhe një dyqan për turistët.

Dhe aq më keq, sikur në raste të tilla të përdorej arsyeja kombëtariste për të përligjur tematikën: letërsia nuk është banak për t’u shitur kombin tënd të huajve, as megafon për t’ua reklamuar.

Unë shoh gjithnjë një paradoks, te përpjekjet e atyre që duan të tërheqin me çdo kusht vëmendjen e “tjetrit përtej”, duke i rrëfyer unicitetin shqiptar; paradoks që lidhet me atë që uniciteti, si i tillë është i papërkthyeshëm.

Deri dje rënkonim që regjimi na mbante në izolim; sot të paktën le të kemi aq delikatesë, sa të mos e rindjellim izolimin sërish, duke u etnicizuar artificialisht.

Për ta thënë prapë me Borges-in: El original es infiel a la traducción (origjinali nuk i qëndron besnik përkthimit).

© 2021, Peizazhe të fjalës™. Të gjitha të drejtat të rezervuara.

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin