nga Gazmend Krasniqi
A mund ta imagjinojë njeri një vend si Luna Park tek mbushet befas me fletë të grisura librash, por ndryshe nga ç’kisha parë një herë në një festival poezie, në një qytet tipik mesdhetar, ku qielli dhe toka u mbushën me poezi të poetëve të mëdhenj, në këtë shfaqje të re para njerëzve doli një person me kostum e syze të zeza, nga ata badigardët që t’i zë syri gjithnjë e më shumë, i cili tha:
Mos u shqetësoni, çdo gjë është nën kontroll! Veçse është për të ardhur keq që të marrët po shtohen kaq shumë në këtë vend.
A mund të imagjinojë njeri se si i shqiptoi fjalët:
Unë jam njeriu që paguhet për të qenë gjërat nën kontroll.
A mund të imagjinojë njeri se si i shqiptoi fjalët:
Mendoj se emri i asaj gruaje nuk do të shërbejë për gjë. Mjafton të thuhet e ajo që bënte këtu, qe puna e saj e përditshme. Një rutinë. Kjo ditë ndryshoi nga të tjerat, kur m‘u afrua dhe më foli. Duket që isha në humor të mirë, sepse ia ktheva përgjigjen. Pastaj erdhi biseda mes nesh. Pas pak. Kaq:
– Shko sill ndonjë fëmijë këtu, që të kënaqet si të gjithë fëmijët e tjerë. Lëri ata libra. Qenkan lodhur kot me ty ata të Bordit. Nuk do të funksionojë. Nuk është punë librash. Më duket se ti ke probleme me kujtesën. Ata të Bordit do të mërziten, sigurisht. Jam i sigurt se ti nuk mban mend asgjë nga ato çfarë u thanë atë ditë. Çdo ditë që kalon, ma forcon këtë bindje. Je kthyer pas kaq vitesh emigracion dhe nuk e njeh jetën këtu. Ik andej nga ke ardhur më mirë.
Një herë, edhe unë mendova se fjalët e mia duhej të ishin fundi i kësaj historie, por jo: ajo bëri dy – tri rrotullimet prej të marre dhe vetëm kur pa se njerëzit nuk donin t’ia dinin për librat e saj, u rikthye.
– Mirë, pra: mbaj vesh. më tha. Atë ditë para Bordit, thashë: Librat e psikologjisë do t’ju thonë: Frika është një emocion normal, që njihet nga të gjitha qeniet e gjalla. Njeriu lind me disa lloje frike. Mund të numërohen mbi shtatë mijë frikë apo më shumë. Jo. Nuk do t’i numëroj të gjitha. Veçse tashti duhet të tregoni aq durim sa t’ju tregoj për ditën kur kam menduar për këtë leksion të vogël.
U tregova e saktë?
– Plotësisht e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Por vazhdoi në të sajën.
– Thashë: Po kalonte kortezhi në rrugën ku ishim të tria – e njohura ime e dikurshme, ish-mësuesja e saj dhe unë – kur ish-mësuesja tha, thuajse pa iu drejtuar kujt: Më thanë se vdiq. Në gjumë. Po unë nuk arrij ta besoj. Kortezhi qe larguar disa hapa, kur shtoi, thuajse me psherëtimë: Kurrë nuk e mora vesh, a pat frikë nga vdekja ky njeri?! Befas pashë fytyrën e frikës te ajo grua. Ajo e ka shkruar historinë e frikës së vet, por meqë nuk e kam atë libër në dorë, do të më duhet të them gjëra që i kam me të dëgjuar.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Përsëri vazhdoi në të sajën.
– Thashë: Që të jetë, frikës i duhet personi (personazhi). Vendi? Koha? Të themi: E diel, tetor 197… Të themi: ishte ora 7 e 30 minuta, kur, me një fytyrë të vrerosur, iu shfaq në derën e apartamentit i plotfuqishmi, siç quanin atëherë, policin e lagjes, dhe i tha se duhej të paraqitej sa më parë te oficeri i rojës në Degën e Punëve të Brendshme. Ajo e pyeti veten disa herë: A nuk ishte turp ta shihnin njerëzit duke hyrë në atë vend? Sepse nuk e kishte shkelur kurrë atë vend hijerëndë.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Por ajo po sillej sikur unë nuk isha aty, sepse vazhdoi:
– Thashë: E di, duhet të ndodhë edhe brenda jush trokitja që e shkëputi nga kujtimet. Sepse me mua ndodh. Edhe kjo qe trokitje e policit të lagjes. Ende s’ke shkuar? Eja të shkojmë bashkë. I plotfuqishmi i lagjes këmbënguli që të merrte edhe ndonjë triko, por meqë shpesh javët e para të tetorit mbajnë si mot vere, ajo nuk e mori. Njëkohësisht, shtoi polici i lagjes, t’i hidhte një sy pasqyrës. Donte të thoshte se flokët i kishte keq.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Ajo vetëm se i kërkoi cigare një kalimtari, i cili edhe ia ndezi.
– Thashë: Nuk e priste, sigurisht, që në zyrën ku kishin zënë vend në karrige tre persona dhe njëri prej tyre – sot avokat i dëgjuar – do të lexonte një letër me tonin që ia lypte detyra: ajo akuzohej për agjitacion e propagandë. Diku mes atyre rreshtave përzihej edhe fjala mosdenoncim.
Jam e saktë?
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Ajo vazhdoi, thuajse unë nuk ekzistoja:
– Thashë: Deri më sot askush nuk e ka thënë se çfarë roli ka luajtur frika në fatin e jetëve njerëzore. I bëhej sikur filloi të dëgjonte zërin e të birit: mos e kishin arrestuar edhe atë? I merrej fryma dhe i binte si të fikët. Çfarë duhej të thoshte? Si do ta thoshte atë që do të thoshte? Ishe në shtëpi duke filluar ditën tënde të zakonshme dhe ngrysesh në një qeli! Pse? Pse? Pse? Për njeriun e qelisë nuk kishte përgjigje, por vetëm frikë. Ajo qe e prekshme si diçka reale, ndaj pyetja se çfarë do të bëhej me familjen, përplasej në të si në një mur të fortë. Nuk jam bindëse, kështu pa libër? Nuk ju bëj dot të më shihni si të vërtetë?
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Nuk deshi t’ia dinte as për shenjat e mërzisë që dukeshin në tonin tim.
– Thashë: Njeriu që i pamë funeralin, i cili atëherë ishte i ri dhe i fortë, i zbrazi fjalët me ton monoton:
Kjo është tavolina e arsyes, këtu në dhomën e arsyes. Si grua e shkolluar që je, mendoj se do ta fillojmë e mbarojmë këtu hetuesinë. Përndryshe, ne kemi ca dhoma të pajisura me mjete speciale. A e di se të varim pa gjyq në tel të elektrikut? Nuk humbasim gjë. Përkundrazi, një armik më pak. Apo jo?
Pyetjen e fundit më tepër ia kishte thënë një tjetër të pranishmi në zyrë, njërit që nuk do të fliste pothuajse asnjëherë. Pse, tha ajo me vete, por nuk e gjeti përgjigjen.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Mërzia ime qe rritur ca.
– Thashë: Jam e dënuar t’u jap jetë gjërave që shoh: ai hetuesi i dytë ndodhej aty që të kishte një dëshmitar kur e pandehura ta tundonte hetuesin e parë.
Vetëm në ditën e gjyqit iu duk se po fillonte t’i ikte frika, saqë në fjalën e mbrojtjes tha se dëshmitari i tretë nuk e ngarkoi me asnjë akuzë politike, ndërsa dy të tjerët nuk kishin çfarë të thoshin për të, se nuk e njihnin dhe flisnin gjëra të paqena.
Por ishte vonë.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Më kërkoi leje, që të merrte pak frymë, para se të fillonte fjalët e ish-nxënëses, ndërsa e hodhi cigaren dhe e shtypi pak çaste me thembër.
– Thashë: Pyetjes sime ajo iu përgjigj kështu: Pse nuk kemi folur atëherë kur i njohëm për këtë? Duhej medoemos prania e mësueses? Ndoshta qeshë unë fajtorja: mësuesit e degdisur në zona të humbura atëherë i shikoja vetëm pas hekurave. Truri nuk më lirohej prej këtij fiksimi. Është më e drejtë të fillohet me pyetjen: A ma tërhoqët ndonjëherë vëmendjen? Ka qenë një kohë kur fillova të mendoja se te ju po shikoja figurën e mësueses sime. Ishe në moshën që kishte ajo kur e njoha. Më brente krimbi për të folur, në fakt: besoj, e mban mend se, nëse isha e zënë me njerëz, e kaloje pa më përshëndetur, unë gjithsesi të flisja. Siç bënin njerëzit dikur me mësuesen time. As kur të thashë: Pse nuk lidhesh me ndonjë nga djemtë tanë, mësuese?, nuk ktheve përgjigje, ashtu siç kishte bërë dikur edhe mësuesja ime. Apo të ka ndarë puna me ndonjë shok? Këtë nuk e thashë. Me sa mbaja mend, nuk ia kishin thënë as mësueses sime. Thashë: Nuk gjen ndonjë gjë të veçantë te ndonjëri prej fëmijëve? Më pe pak, para se të përgjigjeshe: Mos mendon se, meqë jam mësuese, duhet të ndihem patjetër si Migjeni? Të thashë: E kam fjalën, a të thotë ndonjëri, për shembull: Më pyet për numrat, se më pëlqejnë? Pyetja që kishte shkatërruar jetën e mësueses sime, ty nuk të thoshte gjë. Por një gjë ishte e sigurt për mua: ndryshe nga mësuesja ime, ti nuk do ta takoje kurrë Enver Hoxhën për së gjalli, se vdiq ato ditë, kur pate një ekip nga Ministria e Arsimit. Rastësi? Pas kësaj, përditë prisja të shihja ndonjë fytyrë të panjohur, që do të paraqitej: Mësuesja apo mësuesi i ri. A do ta takoja? Mësuesja, që kishte dalë nga burgu, më thoshte, thuajse më kërcënonte, që mos të gaboja e ta takoja më. Atëherë punoja mësuese në një zonë të largët dhe (meqë isha martuar dhe prisja fëmijën e parë) u pushtova nga frika se do të mbetesha atje përjetë. Ndenja ca kohë pa punë, derisa ma besuan dyqanin e fshatit. S’kisha shumë kohë si shitëse, kur të pashë ty për herë të parë. Më tepër u tremba kur u largove. A kisha thënë ndonjë gjë komprometuese? Apo kishe thënë ti? Mësueses mosdenoncimi i kushtoi 7 vjet dënim me burg: po mua, sa do të më kushtonte? Nuk më zinte gjumi natën nga këto pyetje. Frika është si gripi: rri në ajër.
Unë i thashë: Katër ditë pas atij arrestimi, unë gati e kam takuar Enver Hoxhën. Shkolla na kishte dërguar të vizatonim aksionet e ditës në bujqësi. Ishin zgjedhur një numër i vogël punimesh, shoqëruar me një gabim: në vend të emrit tim qe vënë emri i një shoqeje të klasës. Nuk e kam marrë vesh asnjëherë nëse qe një gjë e qëllimshme. Në fakt, Enver Hoxha nuk takoi nxënës si ne, por piktorë që mendonte se mund t’i fuste në kllapën e propagandës. Njëri prej atyre piktorëve që merrej drejtpërdrejt me pllakatet, një nga njerëzit më të kthjellët që mund të takoje, më thoshte vite më vonë, se tek priste për të dalë në tribunën e ngritur me këtë rast Enveri shikonte popullin dhe thoshte: Dele! Hani bar, hani! E ndiqja syçapëlyer atë njeri që nuk dinte të bënte shaka. Për shumë kohë isha në mëdyshje nëse duhej ta takoja.
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
Në zërin tim ndjehej humbja e durimit, por prapë nuk deshi t’ia dinte, sepse vazhdoi:
– Thashë: Kur ish-nxënësja më mori më telefon dhe më lajmin se ish-mësuesen e përplasi një makinë, mendova: rastësi? Po ish-hetuesi vdiq para saj? Kështu u tha, vdiq. Apo… Kisha frikë të bëja pyetje të tjera. Ndodh, në çaste të caktuara, që disa njerëz të mos kenë frikë, po unë nuk e di pse rri e mendoj se sidoqoftë frika është butoni komandues i historisë. Ju, si mendoni?
– Je e saktë. Këto u thanë. Po fjalët e Bordit?
As këtë herë nuk deshi t’ia dinte për tonin e zërit tim.
– Thashë: I kam në vesh fjalët e ish-mësuese, sikur sapo më thotë: Vetëm të vjetrit mund ta mbajnë mend kohën kur botova në gazetë atë shkrimin: “Njihuni me nxënësen time të vogël”. Me gjashtëvjeçaren që bënte çudira në matematikë. Ishte viti 196… Ja ku ia behën një ditë në fshatin e humbur disa profesorë të rëndësishëm nga Tirana. Fëmija i matematikës, kureshtar për ata të huaj, të cilët nuk e njihnin, më tregoi më vonë se çfarë folën me njëri-tjetrin: Ajo mësuese kërkon të shpëtojë nga ky vend ku e kanë degdisur. Është treguar shumë guximtare. Ia ka bërë gropën vetes, të themi. As Zoti nuk e shpëton dot, por ne do të përpiqemi, gjithsesi. Është moshë e re. Le të bëjë një autokritikë dhe ta kalojë vetëm me ndonjë vërejtje. Mund të jetë studentja jonë nesër. Ambicia e saj tregon se nuk do të rrijë me një shkollë pedagogjike. Po të isha në vendin e tyre, do të mendoja në të njëjtën mënyrë. Ai fshat të ngjallte vetëm mendime negative. As që mund të imagjinoheshin shenjat e gjenialitetit në atë vend. E ku?! Në matematikë. Aq më tepër, një vajzë. Për një çast, desha që nxënësja të bllokohej: ajo që kisha nisur qe një marrëzi. Dukej si argëtimi i një mësuesi të dëshpëruar në fshatin e varfër. Po asgjë nuk ishte më nën pushtetin tim. S’dija ç’të thosha as kur ma bënë me dije se duhej të shkoja me ta në Tiranë.
Enver Hoxha, që priste në zyrën e godinës së re të KQ, do të thoshte (me shikimin diku larg sikur mbante ndonjë fjalim): Ky zbulim ka një rëndësi të jashtëzakonshme. Nesër do të kemi një shkencëtare në shërbim të popullit. Duhet vigjilencë: armiqtë i kemi pranë. U duk sikur e uli tonin, kur tha: I njeh ai fëmijë me emra anëtarët e byrosë? Jo? Kur të mësojë si rrotullohet Toka, të bëni kujdes që t’i mësoni një çikë përpara për vijën e drejtë marksiste-leniniste të Partisë sonë… Kujdes nga mendjemadhësia, sepse ajo është fundi i njeriut. Prandaj nuk u takova me të. Mos të kuptohet që shteti ka preferenca për të. Ta ruajmë. Do t’i tregojmë gjithë botës se çfarë jemi të zotë të bëjmë me forcat tona…
Thashë: Po thoni se duhet libri? Shitësit tregonin me mijëra libra të modës, përveç atij që kërkoja unë. U dorëzova. Më shihnin shtrembër. Nga vjen kjo aliene?! Po ne, u kujtova një çast, kemi një vend ku gjendet çdo libër: Biblioteka Kombëtare…
Thashë: Nuk ia ndaja sytë sheshit, sikur doja atë çast ta gjeja dhe ta rregulloja defektin: shiu i një dite më parë kishte futur lagështirë në bodrumet e Bibliotekës. Nuk kishte hyrë nga lart, po nga poshtë. Ishin dëmtuar edhe bodrumet e Bashkisë, aty pranë. Nuk kishte ndodhur kurrë më parë. Kush duhej fajësuar? Punimet e sheshit? Apo punimet te pjesa veriore e godinës? Sepse ishin bërë edhe ca punime të tjera aty rrotull. Po nëse do ta thosha me zë të lartë, çfarë do të ndodhte me frikën? A kisha frikë? Mbase e keni parë në lajme se kryetari i Bashkisë foli nga Amsterdami, ku kishte shkuar të tërhiqte një çmim ndërkombëtar të dhënë për sheshin. Ajo ditë ka qenë. A mund ta ngrija zërin? A mund…
Thashë: Ju e dini mirë, se libri nuk vdes. Edhe ata që digjnin libra, i kanë mbajtur librat praktikë! Sigurisht që e dini. Shpresoj të kem qenë bindëse. Jeni shumë të mirë. Ju falënderoj paraprakisht! Kishte mbështetjen e të Madhit? Keni të drejtë ta thoni këtë. Por unë ja ku po jua them tani: ajo kishte një biografi sterrë.
– Je e saktë. Këto u thanë. Unë që atëherë po mendoja se ndoshta e ka pasur fajin kryetari i mëparshëm i Bashkisë, dhe jo ky i sotmi. Edhe ai ka bërë ca punime aty rrotull. Nuk mendoni se kam kujtesë të mirë?
– Ka një mënyrë për ta vërtetuar: Thuaji ti fjalët e Bordit.
Që të jem i sinqertë: nuk e prisja kthesën e bisedës.
– Mendon se nuk mund të tregohem i saktë? Në fakt, mua më ardhur letërsia. Pastaj u shmanga prej saj, sepse bëra trup.
– Nuk e mendon se bukur do të jetë për ty, kur të them: Je i saktë! Nuk të pëlqen t’i provosh emocione të tilla? Do të kesh çfarë t’u tregosh fëmijëve.
Pas kaq kohe duke u marrë me njëri-tjetrin, m’i kishte mësuar pikat e dobëta.
Pastrova pak zërin para se t’ia nisja: Një zë nga bordi – Është e qartë: ju kërkoni të na intimidoni me emra e ngjarje. Nuk shtrohet çështja nëse jeni aktore e keqe apo e mirë, ka dashtë Zoti. As nëse jeni apo nuk jeni aktore… Zoti?! Puna është se e kemi ne në dorë këtë gjë. Kemi shumicën. Kush na siguron se nuk kemi të bëjmë me një stisje pa shije me këtë punën e librit? Nuk na duhen njerëz me paranoja si ju. Që në kohët më të largëta të historisë njerëzit kanë dashur bukë dhe lojëra. Panem et circenses. Përfundimi: Ajo që thatë, nuk është argument, po poezi… Të mos stisim drama të paqena. Ligji është i qartë. E hedhim në votë. Secili merr kartonin në dorë, ju lutem! Pro? Kundër? Me shumicë votash fiton vendimi ynë. Nuk ka asnjë kontradiktë. Ne jemi këtu për të zgjeruar hapësirën e buzëqeshjes së njerëzve… Vazhdojmë me pikën tjetër të rendit të ditës.
Dihet, një rojë bën detyrën.
– Po, veçse edhe unë kisha një detyrë për të bërë.
– Ja po e tregoj se si ndodhi, kur u kthyet përballë Bordit:
– E gjetaaa! Sapo ma sollën.
– Uleni pak zërin, ju lutem! Mbledhja mbaroi.
– Sapo ma sollën. Duhet t’ia nisim nga fillimi.
– Mbledhja u mbyll.
– Gjeta librin. Duhet t’ia nisim nga fillimi. Gjeta librin që e vutë në dyshim.
– Do të caktojmë një datë dhe do t’ju thërrasim
– Nuk largohem pa folur.
– Po bëheni problem për qetësinë publike. Po veproni kundër ligjit.
– Gjeta librin,
– Qenka e çuditshme! Gruaja e Librit!? Mos i duket gjë vetja profete! Një libër është një libër: asgjë më shumë. Mandej, autorja e atij libri, ka marrë gjithçka… I janë bërë mjaft monumente si heroinë e kombit. Nuk jemi këtu për kultin e individit…
– Ajo…
– Rojë!
Nuk qe më i gjatë as dialogu mes nesh në pavijonin e spitalit, kur gjete pusullën te koka.
– Fatura e spitalit është 10 mijë euro! Për mua?! Po kjo është fatura e vdekjes!
– Ajo shumë është paguar. Është e paguar nga ne.
– Keni paguar për mua?
– Ju pret një makinë, që do t’ju çojë në shtëpi. Keni nevojë për shoqëri.
– Nuk ka nevojë. Po ajo zhurmë është. Çfarë është?
– Mos e zgjat! Është vendim i Bordit. Dhe jo, te dritarja. Aty bën korrent.
A mund të imagjinojë njeri se si i shqiptoi fjalët që vijuan?
Për ju nuk e di. Unë po, sepse isha aty, kur tha:
Po mjaft u zgjatëm: pastaj ndodhi ajo që patë.
Po i griste librat aq shpejt, sa mund ta lejonte dora që nuk ia kishte hequr allçinë që nga koha e spitalit.
Dukej sikur ish-nxënësja që po i afrohej, nuk duhej të gjente dy fletë bashkë.
Një mendje më thoshte se pas kësaj nuk do të vinte më. Në fakt, po më pëlqente të vinte. Kishim krijuar një trekëndësh të këndshëm, ajo, unë dhe eprorët e mi. Perfektin. Ç’është më e madhërishmja, e kisha mahnitur me saktësinë time.
Kuptohej qartë se ish-nxënësja kishte ardhur që ta merrte me vete, po dukej se as ajo nuk po ia gjente gjuhën. Dukej sikur nuk e vinin re praninë time aty. Mirëpo dukej sikur ishte dora e Zotit: unë isha aty për të dëshmuar marrëzinë e tyre. Ja ku po jua dëshmoj unë që kam dhënë provat e saktësisë:
– Po vij nëse më thua diçka ngushëlluese. Nuk ma thua dot? Atëherë më thuaj se pse nuk m’i blejnë librat. Asnjë fjalë nga gjithë kjo histori ku bën pjesë?
– Ti je në një histori tjetër.
– Po fjalët që ke thënë në këtë histori, a janë tuajat?
– Prapëseprapë ti je në një histori tjetër.
– Në një histori tjetër?!
– Vitet e emigracionit kanë bërë të veten: je në historinë e një burri që nuk e njeh. Unë që e njoh, them se ai vërtet është për t’u admiruar. Është libri i tij ai që nuk gjendet, kurse… Dy historitë ndahen si me thikë pas rënies së komunizmit. Që do të thotë se ai burri nuk bëri fare jetë aktive.
– Këto janë zgjedhje vetjake.
– Heroina jonë bëri jetë superaktive.
– Këto janë zgjedhje vetjake.
– Ti nuk e gjeje librin nëpër librari, ty nuk ta blinin njerëzit librin, sepse ai u jepej falas fëmijëve në shkolla e studentëve në universitete. Për të flitej më shumë sesa për shkrimtarët e Rilindjes. Ka marrë dekoratat më të larta nga Presidenti i Republikës. Ka pasur lidhje të drejtpërdrejta me Nënë Terezën. I lejohej që në ndonjë intervistë të godiste nga pak edhe qeverinë. Shkurt, njerëzit qenë të elektrizuar prej saj.
– Këto i bëjnë nder kujtdo, apo jo? I ka fituar me mund.
– Me fondacionin e saj ka çuar për studime në Perëndim me mijëra studentë. Ka mbështetur me qindra botime shkencore. U bë simboli i rezistencës.
– Nëse është për t’u admiruar ai burrë, çfarë mund të themi atëherë për heroinën tonë? Mos e ngarko me faje, që ti nuk ia dole ta ruash shkëlqimin tënd në matematikë.
– A nuk të bëjnë të mendosh të gjitha këto?
– Më bëjnë të mendoj me admirim.
– Nëse ta bëj me dije se e thirri hetuesi i vet, kur po fillonin proceset demokratike, çfarë do të thoshe?
– Kur na doli kjo?
– Ja që doli.
– E ka takuar apo e ka thirrur?
– E ka thirrur.
– Ta ka thënë vetë?
– I rrëshqiti goja një herë, por u mundua që ta korrigjonte. Në fakt, ka ndodhur dy herë.
– Kur fillove të mendosh kështu? Kur kuptove se nuk do të ktheheshe më te matematika?
– Kur pashë se sa shumë mundësi iu krijuan. I dhanë tagrin e një Zoti.
– Kur dyshon ti, çfarë mund të thuhet për të tjerët!
– Kur fillon dyshimi, të mblidhet gjithë historia, sa çuditesh me veten. Detaj më detaj.
– Duhen arsye të vërteta që të flasësh kështu.
– A sheh ndonjë arsye, nëse të thonë se është bërë bashkëpunëtore?
– Histori e sajuar!
– Me personazhe të vërteta, si ne.
– Po sikur të shkojmë e të pyesim?
– Për dosjen? Nuk më bën zemra. Por nuk është kjo arsyeja. Unë mendoj se nuk e shohin se ka ardhur koha për ta bërë publike. Ndoshta nuk ka për të ardhur ndonjëherë.
– Më vjen të bërtas për këto që po thua. Të dëgjojë gjithë bota.
– Thjesht do të të quajnë një të çmendur. A nuk e kuptoni se njerëzit kanë marrë tagrin e Zotit!?
– Më vjen…
– Do të vazhdosh?
– Çfarë po ndodh me mua? Tani nuk po ndjej më frikë. Asnjë grimë. Më beson?
– Nëse do ta mbyllësh, mos u mendo më gjatë. Nëse do të bjerë ndonjëherë rruga në këto anë, më kërko.
– Harrove se sa ke dashur të më largosh prej këtu?
– Si e ke kuptuar? Nuk ta thashë kurrë.
– Disa gjëra nuk kanë nevojë të thuhen.
– E paske vendosur?
– Mund të kërkosh që nesër, nëse të bie rruga.
– Për ca kohë të mira, jo.
– Si ta mendosh!
– Do të doja të të ndihmoja.
– Më ndihmove. Nuk më the asnjëherë që të largohem prej këtu.
– Ndihmë e madhe!
– As e vogël.
– Jemi shoqe.
– Jemi.
Ndërsa largoheshin, i ndiqja me sy gjatë gjithë kohës, me frikën se mos thyenin ndonjë xham apo godisnin ndonjë nga lodrat e Luna Parkut. U bëra kaq, dhe nuk kam parë më të marra se ato dyja!