E ARDHMJA DO TË JETË FEMËRORE

Kur kam qenë 12 vjeç, gjatë ditëve të panairit të librit në Tiranë atë vit, një nga librat që ime ëmë pati sjellë në shtëpi ishte edhe “Living History” ose “Historia e Jetës Sime” siç është përkthyer në shqip nga shtëpia botuese Dudaj, një libër autobiografik i Hillary Rodham Clinton.

Pavarësisht që Hillary R. Clinton është një figurë politike të cilën nuk e çmoj fort dhe paçka se në këto zgjedhje të fundit në SHBA kandidati im i preferuar dhe me të cilin identifikohesha më fort ideologjikisht dhe politikisht ishte Bernie Sanders, ndikimi që Hillary si grua më pat lënë asokohe kur unë isha në hapat e parë të adoleshencës ishte i pashlyeshëm. Pas Lizës në Botën e Çudirave apo ndonjë personazhi të ngjashëm me Lizën, Hillary ishte protagonistja femër më afër me realitetin që kisha lexuar ndonjëherë në një libër.

Për aq sa mund të rikthej në kujtesë këtyre çasteve, libri fillonte me rrëfimin e Hillary-t për periudhën e vegjëlisë, atmosferën familjare dhe frymën e kohës në të cilën ajo u rrit, duke vijuar hap pas hapi me planet, interesat dhe sfidat që e shoqëronin vajzën që në 2016 do të hynte në histori si kandidatja e parë grua në krye të garës presidenciale të Shteteve të Bashkuara. Si një 12 vjeçare e mbrujtur me moralin e gënjeshtërt të një shoqërie patriarkale ku roli vajzave u është rezervuar që në djep e bashkë me të edhe ëndrrat e ambiciet, të zbuluarit se s’kishte asgjë të jashtëzakonshme që unë të ndërtoja ëndrra profesionale apo akademike njëlloj me një djalë; që unë të mund të kërkoja të isha po aq aktive publikisht dhe të synoja pozicione me përgjegjësi të lartë në shoqëri po aq sa ç’mund të kërkonin edhe shokët e mi të klasës, më hapi një pafundësi dritaresh përpara ku mund të zgjidhja të bëhesha kushdo që të dëshiroja: politikane, doktoreshë, shkrimtare, futbolliste, shahiste, inxhiniere apo astronaute qoftë! Për herë të parë madje nisa të mendoj seriozisht se ç’ishte politika; se ç’do të thoshte të bëje politikë pa e kuptuar se të kërkuarit liri për të ëndërruar njëlloj me djemtë për personin tim prej të rriture një të ardhme, ishte në vetvete politike.

Megjithatë në 2004 kryeministër i vendit tim ishte një burrë i cili kishte pasuar një tjetër burrë në mandat dhe që vet një vit më vonë do t’ia linte rradhën një tjetër burri. Libri im i letërsisë në shkollë dhe librat e tjerë jashtëshkollorë që lexoja ishin po ashtu të shkruar nga burra. Personi që na rregullonte lavatriçen kur prishej ishte edhe ai burrë; shoferi që më çonte në shkollë ishte burrë. Unë jetoja në një shoqëri ku burrat bënin politikën, librat, paratë; ku burrat u jepnin makinave dhe vendosnin pak a shumë për të gjitha. Unë jetoja në një shoqëri burrash. Por vazhdoja të përkëdhelesha nga ideja që kur koha të vinte, do të shkoja në universitet dhe do të mësoja më shumë për këtë shtet që pastaj të isha unë ajo që do ta bënte politikën, njëlloj si zonja që më rrëfente jetën e saj plot aktivitete dhe ngjarje interesante. Kjo dëshirë sa ambicioze po aq edhe e çiltër e infantile, më shoqëroi gjatë, falë imazhit të një gruaje inteligjente dhe të fortë në kontinentin tjetër të cilën e pashë si model në jetë. Zbulova të tjera gra frymëzuese me kohën të cilat u shndërruan në udhërrëfyese të urta që do të më udhëhiqnin në terrenin e vështirë social që e ardhmja më rezervonte si vajzë dhe grua në Shqipëri.

Sot shenjojmë ditën e parë të 2017 dhe unë ende jetoj në një shoqëri të dominuar nga burrat. Kemi lënë pas një tjetër vit me burrat në krye të çdo qosheje me peshë dhe me një numër të frikshëm grash të vrara, të dhunuara, të poshtëruara, të shtypura; me një numër gjithashtu të frikshëm vajzash të keqedukuara të cilave u imponohet t’i binden pushtetit mashkullor, mundësisht duke kaluar nga shtëpia në shtëpi; të ulin kokën e të mos bëzajnë as përpara dhunës (sidomos përpara dhunës!). Kemi lënë pas një tjetër vit ku ushtrohet presion dhe përçmim i vazhdueshëm ndaj vajzave dhe grave vetëm pse kanë lindur femra; ku dënohen deri me vdekje nëse tentojnë të eksplorojnë dhe njohin veten e seksualitetin e tyre; lirinë dhe dëshirat; ku etalon matës për moralin kanë ruajtjen e virgjërisë dhe shtrimin e petave të byrekut.

Kjo periudhë e vitit shoqërohet kryesisht me shpresë dhe lutje për ndryshim e përmirësim por duhet theksuar se ndryshimi nuk është fat por zgjedhje andaj për ta rrokur atë duhet punuar pa u ndalur, me zgjuarsi, vullnet dhe fokus pasi nuk ka për të patur kurrfarë ndryshimi konkret në Shqipëri pa përfshirjen dhe trajtimin e barabartë të grave. Prandaj për këtë vit do të kërkoja reagim sistematik nga burrat dhe gratë e ndërgjegjësuara tonat kundër diskriminit gjinor, kundër dhunës, kundër objektifikimit të vajzave dhe grave; kundër prostitucionit dhe pornografisë mediatike; kundër mentalitetit kanunor dhe traditave çnjerëzore.
Unë jam fillimisht grua pastaj qytetare e këtij vendi dhe kërkoj të drejta dhe liri të barabarta me burrat në trajtim; në arsim; në punësim; përpara ligjit dhe kudo tjetër.

Dhuna s’mund të tolerohet dhe as të justifikohet. Në mënyrë që ta përqafojmë realisht zhvillimin në të gjitha sferat – në ekonomi, në politik, në arsim, në kulturë – dhe të hedhim hapat si një trup i vetëm përpara, nuk duhet të lejojmë më që vajzat dhe gratë të privohen nga të drejtat themeltare që ato gëzojnë si qenie njerëzore dhe pjesëtare të një shoqërie demokratike. Le të punojmë pra bashkarisht për ta shtruar më në fund rrugën drejt emancipimit në mënyrë që 2017 të mos jetë një tjetër vit dështimi sepse për çdo grua të shtypur apo të vrarë, kthehemi 100 hapa pas në errësirë si dështim jo vetëm shoqëror dhe shtetëror por sidomos human.