PUSHKINI HERO KOMIK

Në Tiranën e fëmijërisë sime – flas për vitet 1960 – barceletat banale me përmbajtje licencioze do të kishin, zakonisht, për hero Pushkinin, poetin e madh rus të shekullit XIX.

Këto barceleta nuk kishin lidhje me statusin e Pushkinit, si poeti kombëtar rus; por shpesh qesëndisnin urinë e tij seksuale, dëshirimin e grave të tjera, paturpësinë totale, gati fëmijërore të epshit.

Si fëmijë, them se do të kem dëgjuar për Pushkinin anti-hero seksual më parë se për Pushkinin poet; pa çka se librat e këtij, edhe në origjinal edhe të përkthyera në shqip, do t’i zbuloja pastaj në bibliotekë.

Asnjë shpjegim nuk jepej, në barceletat ose nga ata që i rrëfenin, se si kish përfunduar i madhi Pushkin në histori të tilla të pahijshme. Thjesht, Pushkini kështu, Pushkini ashtu. Ose: ishte një gjeneral dhe kish një grua të bukur dhe kësaj i afrohet një ditë Pushkini…

Më vonë kam marrë vesh për statusin prej heroi edhe sublim, edhe karnevalesk të Pushkinit, në psikologjinë popullore ruse; një status që u jepte barceletave të tilla kontekstin përkatës në Rusi, por jo në Shqipëri.

Ma merr mendja se barceletat “me Pushkin” i sollën në Tiranë të gjithë ata që kishin studiuar në Rusi, ku edhe ishin ekspozuar ndaj një qasjeje më të çlirët ndaj seksualitetit, se në Shqipërinë e prapambetur të Paluftës.

Barceleta të tilla gjetën truall të përshtatshëm mes të rinjve, në kontekstin e urbanizimit të shpejtë të fundviteve 1950; teksa edhe marrëdhëniet mes sekseve e humbnin tabunë që i kish shoqëruar në mjediset e mëparshme patriarkale rurale.

Pushkini do të shërbente kështu si një lloj Mefistofeli i seksualitetit të mëvetësuar nga martesa; dhe historitë me të, të treguara herë si barceleta dhe herë si rrëfenja, do të mbushnin një zbrazëti të sapokrijuar në Shqipëri.

Brezi im, që nuk e arriti periudhën e miqësisë sovjetike, do ta trashëgonte Pushkinin si figurë foklorike pak të mistershme, jo doemos të lidhur me poetin e madh. Asgjë në barceletat seksuale eksplicite nuk të çonte tek autori i Eugjen Onjegin-it a i Vajzës së kapitenit.

Në fakt, për të gjithë ne të brezit tim dhe ndoshta edhe ata të brezave të mëparshëm që e kishin përjetuar ndërkohë Moskën si strumbullar të kulturës dhe të modës së re socialiste, biografia e Pushkinit, atij të vërtetit, nuk kish pasur ndonjëherë rëndësi.

Pushkini u integrua në folklorin urban shqiptar si të ishte një lloj Qerosi për kohët e reja; ose si figurë e jashtëkohshme, me të vetmin sfond biografik atë që i përvijohej në barceletat.

Rusët i kujtojnë në mos i përdorin sot e kësaj dite barceletat me Pushkin; nëse këto janë të njëjta me ato tonat, kjo mbetet për t’u ftilluar, nëse ndonjëherë do t’i interesojë kujt.

Surrealisti sovjetik Daniil Kharms madje e vazhdoi këtë traditë, duke shkruar një numër historish të vogla, absurde, që e çojnë në ekstrem praninë dhe statusin e Pushkinit personazh në imagjinatën popullore.

Ja njëra prej tyre:

Pushkini kish katër djem, dhe që të katërt ishin idiotë. Njëri prej tyre nuk rrinte dot as ulur në karrige, dhe gjithnjë rrëzohej përdhe. As Pushkini nuk ishte shumë i zoti për t’u ulur në karrige, meqë ra fjala. Dhe ashtu krijohej një situatë qesharake: ata rrinin në tryezë, dhe nga njëra anë ishte Pushkini që rrëzohej nga karrigia, nga ana tjetër i biri. S’dinte i shkreti njeri se ku të shihte.

Ja edhe një tjetër:

Siç e dimë të gjithë, Pushkinit nuk iu rrit kurrë mjekra. Pushkini shqetësohej shumë nga kjo dhe gjithnjë e kish zili Zakharinin që, përkundrazi, kish arritur të rriste një mjekër plotësisht të respektueshme. ‘E tija rritet, por imja jo,’ thoshte shpesh Pushkini, duke e treguar Zakharinin me gisht. Dhe gjithnjë kishte të drejtë.

Në historitë e rrëfyera prej Kharms-it zhduket edhe elementi licencioz i barceletave klasike “me Pushkin”, duke mbetur vetëm banaliteti i së përditshmes: këtu efekti komik përftohet më shumë duke marrë një ikonë të ideologjisë kombëtare ruse dhe duke e vendosur në situata krejtësisht të padenja: Pushkini që gjuan me gurë, Pushkini që fut gishtat në hundë, Pushkini që ankohet pse nuk po i rritet mjekra…

Suksesi i një absurdizmi të tillë, prej karnevali, lidhej drejtpërdrejt me statusin e Pushkinit super-poet në imagjinatën sovjetike. Përkundrazi, suksesi i barceletave të ndyra me Pushkinin në Tiranë varej nga distancimi i publikut prej vlerave letrare ruse, sidomos atyre të pompuara nga filistinizmi filo-sovjetik i viteve 1950.

Nëse në Bashkimin Sovjetik barceletat “me Pushkin” luanin një rol çlirues, të ngjashëm me atë të karnevalit, duke e ulur një autoritet sublim si super-poetin Pushkin në nivelin e së përditshmes banale, në Shqipëri i njëjti Pushkin do të përdorej për subversion seksual, nga ndoshta i pari brez djemsh përballë masës së vajzave që nxori prej shtëpive modeli i ri i jetës socialiste.

Lini një përgjigje

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin