GRUSHT DHE KUNDËRGRUSHT

Po thonë disa për grushtin e dështuar të shtetit, në Turqi, se “fitoi demokracia.” Natyrisht, Erdogani – që është president i ligjshëm i vendit, dhe i forti që ka në dorë pushtetin në këtë superfuqi rajonale dhe jo vetëm – e ka marrë këtë fuqi me rrugë demokratike, çfarë është në të mirë të tij por jo doemos mund të sillet si shembull i virtyteve të demokracisë si të tillë. Se, tek e fundit, në qoftë se demokracia reduktohet me votën e shumicës, atëherë më mirë ta quajmë “tirani të shumicës” dhe të lajmë duart me të, si një formë të pashijshme të populizmit, të sundimit të turmave dhe të liderëve demagogë, që asaj pjese të botës nuk i kanë munguar kurrë. Në fakt, ngjarjet e viteve të fundit, që nga Pranvera arabe e më tej, por edhe në Shqipëri – të cilën e njohim më mirë – kanë provuar se demokracia, si rend kushtetues, nuk funksionon mirë në mungesë të institucioneve: vendet që i kanë institucionet të forta, kanë edhe demokraci të lakmueshme; përndryshe, themi demokraci, por nënkuptojmë populizëm; dhe kur pastaj dobësohet dhe rrezikohet të mungojë laiciteti, më mirë të themi “baje zot andërr”. Dëgjojmë tani se Erdogani, i konfirmuar në krye të vendit pas tronditjes së grushtit të shtetit, po arreston një shumicë të dyshuarish si puçistë, mes të cilëve edhe gjykatës – pa çka se gjykatësit nuk janë të parët që të vijnë në mendje, kur përfytyron nxitësit, ideatorët dhe aq më pak ekzekutuesit e një grushti shteti. Po lajmërohet tani se sapo janë shkarkuar nga detyra 2745 gjykatës dhe prokurorë, në një kohë që janë lëshuar urdhra për arrestimin e 48 anëtarëve të gjykatës administrative dhe 140 anëtarëve të gjykatës së apelit. Nuk kam asnjë fakt a të dhënë për të sugjeruar se presidenti turk po e shfrytëzon këtë moment për të larë hesapet me armiqtë e vet tradicionalë ose edhe me institucionet e pavarura në vend; por edhe këto arrestime gjykatësish nuk di si t’i shpjegoj. Gjyqësori është një nga institucionet kyçe, që duhet të jenë domosdoshmërisht të pavarura, për të pasur një demokraci të shëndetshme; këtë e kemi marrë vesh edhe pa na e kujtuar Erdogani, por thjesht duke ndjekur tenisin e ngathët që po luhet prej muajsh, nën zhegun e korrikut, në Tiranë. Çfarë po bën presidenti i Turqisë, në këtë moment, lë të kuptohet se lufta mes pushteteve të pavarura është shenjë e papjekurisë së shtetit, edhe kur nuk është shenjë dëshpërimi ose e lakmisë për të hedhur gjithçka në dorë.