ETIMOLOGJI TË ÇABEJT: KREDH

kredh “zhys”, kridhem, u krodha “zhytem në ujë”; kredharák m. “Podiceps cristatus, shpend ujës”, në My­zeqe e në Vlorë, kredhomë f. “bal­to­­vinë, ligatë”, te Godini. Fjalë me eti­mologji të diskutuar. G. Meyeri 204 e afron me sll. e vj. kishtare gręznoti “me u zhytë në ujë”, gręza “baltë, llucë”. Me gji­thë dyshimet e Meyerit më vonë (AS III 8, 15), kjo etimologji për­me­ndet – po me rezervë – te Bernekeri I 350 e Walde­­-Pokorny I 654. Pederseni KZ 36, 335 e quan krejt të pasigurtë. Për Trei­merin MRIW I 360 kredh ësht’e afër me nord. e vj. krata “me ra, me u lëkundë”. Jokli (te Walde-Hofmann I 617) mbi dëshminë e variantes krydh që ekzi­ston pranë kredh, e afron fjalën me prus. e vj. krūt “me ra”. Këtë spiegim e merr parasysh, pranë atij të mëparmit, edhe Vasmeri REW I 315v., ku jepet dhe literaturë e mëtejme (Agrelli). Me kredh lidhet emri kridhë “baltë e madhe ku zhytet këmba e kalit”. Fjala krydh, me­gji­thë­se përdoret za­konisht me tjetër ku­ptim, “ia marr paret nga xhepi pa e ndjerë”, jepet prej Tasit dhe për “kredh”, e mund të jetë një fjalë me të. Me­gjithë këtë rrethanë për kredh paraqitet mundësia e një afrimi të bre­ndshëm: kër‑hedh, kridhem : kër­‑hidhem, u krodha : u kërhodha.

Para­shte­­sa kër- përveç emrave u ngjitet edhe fo­lje­ve: kërthnezem (ndezem), kërqethem (qethem), kërveshem (vesh), kërleshem (përleshem); sh. Xhuvani­-Çabej BSS 4, 1956, f. 73, sh. dhe kërtyl. Në folje na duket se ky prefiks ka një kuptim intensiv, përdoret sidomos në verbe afekti; një i tillë verb është edhe kredh kridhem. Te kredh, kridhem, u krodha ndryshimi vokalik është po ai që ka hedh, hidhem, u hodha. For­ma e reduktuar kr- e prefiksit nde­shet dhe te i kréturë “i munduar prej etit” në shqi­pen e Greqisë (te G. Meyer, AS V 87 e pa­spie­guar), që është kr-éturë. Psiloza që vihet re te kredh shi­het dhe te pri­mitivi, që shumëkund shqi­ptohet edh, idhem, u odha (sh. dhe eci). Për krydh do shënuar se ekziston dhe forma krudh, përdorur te I. D. Sheperi.

Kjo formë është një kompozit me hudh (kr-hudh) siç është kredh një i tillë me hedh; krydh do të jetë një formë meta­fo­ni­ke e krudh. Kjo metafoni del dhe në si­ste­min verbal; khs. mbruj : mbryj, për­gju­njem : përgjynjem, trus : trys, kërtyl : tul (sh. këto fjalë).

Lini një përgjigje

Zbuloni më tepër nga Peizazhe të fjalës

Pajtohuni tani, që të vazhdoni të lexoni dhe të përfitoni hyrjen te arkivi i plotë.

Vazhdoni leximin