Ç’TË MOS BËJMË? (II)

nga Paskal Stafa

Pasi më të shumtën bëhet ajo që nuk duhej bërë e jo e kundërta. Flitet kur duhej heshtur e heshtet për çka duhej thënë. Është e turpshme që heshtet lig për të kaluarën, kur duhej të qenë hapur me kohë dosjet, e në të njëjtën kohë dërdëllitet për të po aq turpshëm, në formë sensacionesh të paqena, me të cilat ndillet publiku për të blerë lëtyrat kinse gazeta. Relativizimi i krimit në kureshti, nihilizmi i kundërvënies të keqes së shkuar të keqen e sodit, rritin dita-ditës zhguallin e pandjeshëm, nën të cilin kotet në letargji breshka e drejtësisë. Ne jemi vendi i vetëm në ish-bllokun komunist që nuk jemi përballur ende me të kaluarën tonë: ligji për lustracionin nuk u miratua sërish. E si mëtojmë të vemë drejtësi në të tashmen e në të ardhmen, pa qenë të drejtë me të shkuarën tonë?

Heshtet keq për korrupsionin që ka pllakosur vendin, merret ky si i dhënë, si e keqja më e vogël, diçka që do e bënin të gjithë po t‘iu jepej mundësia; nga ana tjetër, flitet skajshëm për gjithshka. „Madhështor“, „ i shquar“, „mbarëbotëror“, „ikona“, etj. janë fast food-i i përditshëm i medias. „Bukën e përditshme falna sot!“. Dhe mana na vjen në formë analiste nga banorët e ekranit dhe të fletushkave. Fevziu, Gjebrea, Cani, Xhunga, Nano, Zogaj, Lubonja, Hoxha, Çili, Krasta etj. me shokë janë punëtorët me mëditje të vulgut që bën sehir, ushqyesit me shuka të gjelit të detit, që theret çdo katër vjet ; e kojnë atë me dokrra dhe mbetje perëndimore e ai është i uritur, a i ngopur deri në zakon; ha ç‘i japin e nuk i bën më përshtypje se çfarë. Flitet për gjithçka, por përflitet keq, larg asaj ç‘është vërtet – larg parave që paguhen nën dorë, nga?, pasurive të vëna si?, ndërtimeve pa leje, pse? tarafllëkut të kujt? krimeve të bëra nga kush? – pra dërdëllitet nga njëra anë çka nuk ka pse thuhet e heshtet nga ana tjetër ajo çka duhet thënë medoemos.

Ku janë Gandhi-t, Havel-ët, Mandela-t, Nënë Tereza-t, Luther King-ët tanë? A nuk paskemi më njerëz  të virtytshëm, njerëz që do të mundeshin t‘i kundërvinin hedonizmit ideale më shpirtërore se sa pasuria materiale, seksi, pushteti, farefisnia, egozentrizmi? A nuk jemi në këtë botë për të bërë diç më shumë se të vënit thjesht para, se për të bashkëfjetur, për të komanduar, për të qenë familjarë, pasi „…robi nuk jeton vetëm me bukë…“? Ngjan se banorët e atij ish-burgu të hapur të mbiquajtur atdhe vijojnë të presin gardianët që u sjellin për të ngrënë edhe kur janë liruar, ngjan që ata e vuajnë ende sindromën e Stokholmit.

„Ç‘të bëjmë?“ është pra „Ç‘të mos bëjmë?“, pasi, për të ditur se si bëhen gjërat, mjafton të marrim shembullin e kujt i ka bërë ato, siç mund të shihen pasojat tek të tjerë, që kanë bërë çfarë s‘duhet bërë. Sepse të zhbësh, ta zëmë, mbiurbanizimin e Tiranës, apo bregdetit të Durrësit, është përpjekje ku e ku më titanike se thjesht të mbyllurit një sy, apo të ligjërimit të korrupsionit ndërtimor në prag zgjedhjesh. Si mund të zhbësh dot pastaj deformimin shpirtëror e mendor të brezit të ri, rritur në geto periferie me trafik anarkist, pa hapësira të gjelbëra, pa vende lojrash, ushqyer me reklama cinike e fjalë të huaja që nuk ua di doemos kuptimin, shkolluar me para nën dorë e tarafllëk, mjekuar po ashtu? Aq më tepër që janë ata, që t‘i kërkon të drejtosh, që të zgjedhin? Ndaj dhe programet e qeverive në pushtet, duke qenë se ligji normalisht është mohues, duhej të kishin parësore „mosbërjen“, ndalimin, kontrollin, pasi gjërat që duhen bërë, bëhen sidoqoftë vetiu.

E, në fund të fundit, kjo është përmasë njerëzore. Lasgushi e Migjeni i përtejshëm fare mirë mund të kishin shkruar ca poema për udhëheqësin, për mbretin, për partinë, siç bënë shumë të tjerë, që hëngrën bukë me to, duke helmuar të tjerët. Por zgjedhin të mos e bëjnë. Pasi, nga ta dish, ndofta robi nuk ka vërtet veç një jetë, ndofta ai që bëri këtë botë dhe banorët e saj mund të ketë bërë edhe të tjera, ku bëmat e mosbëmat e kësaj janë bumerangë në tjetrën; ndoshta jemi trofta që kthehen për të lindur ku kanë lindur, jemi si fajkojtë e gjahut që i kthehen të zotit në dorë. Për sa kohë nuk e dimë, në është kështu, do të qe mirë të mos besonim aksioma të tjera që e marrin të dhënë të mos qenit ashtu. Për sa kohë nuk i dimë pasojat e bëmave tona, do të ish më mirë të ushtroheshim në mos-e jo urdhërorë, për të kursyer të ngjashmit nga vetja, por ndoshta edhe atë vetë.