Mbrëmë qëllova të isha duke pritur një tren të metrosë në stacionin e 23rd Street në Manhattan, kur dëgjova sistemin e njoftimit publik të lajmëronte se një tren N po i afrohej stacionit.
Në shumë stacione njoftime të tilla tashmë janë automatizuar dhe transmetohen nëpërmjet një sistemi të kompjuterizuar.
There’s a Queens-bound N train approaching the station.
Tha zëri prej gruaje, dhe pastaj, vetëm një sekondë më pas, përsëriti:
There’s a Queens-bound N train approaching the station.
[Një tren N për Queens po i afrohet stacionit.]Mesazhi i dytë ishte absolutisht i njëjtë me të parin; kopje perfekte, e përftuar nga i njëjti regjistrim numerik, i ruajtur në të njëjtin disk të fortë; i njëjti zë, i njëjti intonacion, për të njëjtin informacion.
E megjithatë, mesazhi i dytë ishte krejt i ndryshëm nga i pari; meqë i pari lajmëronte turmën e udhëtarëve se treni i shumëpritur më në fund po i afrohej stacionit; ndërsa i dyti ua jepte këtë informacion njerëzve që tashmë e kishin marrë një herë.
Si të thuash, mesazhi i parë kishte krijuar kontekstin për mesazhin e dytë; ndërsa i pari sillte një informacion praktik, i dyti i referohej të parit dhe kërkonte interpretim.
Në komunikimin mes njerëzve, ndodh shpesh që njëra palë të përsëritë çfarë sapo ka thënë; por në raste të tilla synimi i ligjërimit është të vërë në dukje përsëritjen, jo kuptimin e thënies origjinale. Nëse fëmija hyn në shtëpi dhe i themi: “Hiqi këpucët!”, i kemi përcjellë një komandë të thjeshtë dhe eksplicite; por nëse pas pak çastesh i themi sërish “Hiqi këpucët!”, e njëjta komandë do të shoqërohet nga mbitone të mërzisë, irritimit, nervozizmit, ndoshta edhe kërcënimit; dhe këto mbitone, të cilat fëmija mund t’i kapë në trajtën akustike (fonetike) të mesazhit të dytë, e bëjnë këtë të ndryshëm nga i pari, gjithë duke ia ruajtur thelbin.
Përkundrazi, mesazhi i përsëritur nga kompjuteri iu dha udhëtarëve pa kurrfarë diference, me përjashtim të kontekstit të riformuluar; dhe është kjo mungesë diference që krijon jetërsim – meqë, sa kohë që jemi të vetëdijshëm se mesazhi është përftuar nga një program në thelb budalla, e dimë se nuk mund të ketë asnjë synim të shtuar, nga ana e kompjuterit, në përsëritjen e mesazhit.
Ironikisht, kompjuteri aq obsesiv i stacionit të metrosë më kujtoi Pierre Menard-in e tregimit të famshëm të Borges-it, i cili u vu të (ri)shkruante Don Kishotin, e Cervantes-it, duke e përsëritur fjalë për fjalë dhe, megjithatë, duke krijuar një vepër krejt të re gjatë këtij procesi, e cila e përfshin Don Kishotin e vjetër në kontekst, ose në enciklopedinë (kompetencën) e lexuesit.
Po çfarë të reje sjell vallë mesazhi i dytë njoftues, për të njëjtin tren N që i afrohet stacionit, në krahasim me mesazhin e parë? Ndoshta e reja ka të bëjë me atë që publiku, i cili tashmë nuk merr ndonjë informacion denotativ të ri në lidhje me trenin, ftohet të reflektojë për natyrën e ligjëratës së prodhuar nga kompjuteri, ligjëratë me të cilën ndeshemi gjithnjë e më shpesh në ndërveprimet tona të përditshme me kompjuterët, programet dhe pajisjet e ndryshme elektronike.
Kjo është një ligjëratë impersonale, e papërgjegjshme, që të drejtohet ty vetëm e vetëm ngaqë nuk i drejtohet askujt në veçanti; një ligjëratë së cilës nuk mund t’i përgjigjesh, as mund ta kontestosh; një ligjëratë që ka arrogancën të konstituohet, me përkufizim, si bartëse e së vërtetës së kulluar.
Shto pastaj edhe që mesazhet e pararegjistruara, si rregull, u transmetohen turmave të përkohshme; të formuara nga njerëz që vijnë dhe ikin – edhe pse turma vetë mbetet, e përkufizueshme me masën e njerëzve që presin trenin në një stacion. Megjithatë, që nga momenti kur sistemi nuk funksionon në mënyrë të përsosur, treni vonohet dhe turma e humbet natyrën e vet të përkohshme, atëherë mesazhe të tilla nisin t’u ngjajnë hekurave të burgut, duke ua përkujtuar përdoruesve të sistemit se ky i fundit, në fakt, i trajton si të ishin skllevër.
Udhëtarët, në atë orë të mbrëmjes, janë zakonisht të lodhur dhe nuk e vrasin dot shumë mendjen për konotacionet, mbitonet dhe aluzionet e komunikimit me impersonalitetin prej formulari burokratik të zërit në stacion; por sikur të kishin oreks dhe imagjinatë, do ta ndienin veten pjesëmarrës në një distopi ndoshta të pakthyeshme.