STATISTIKAT E RRUGËS

Shpeshherë statistikat na konfirmojnë vëzhgimet tona të përditshme, por ndodh  edhe e kundërta, vëzhgimet konfirmojnë statistikat. Kush mund ta mohojë se tek statistikat nuk ka parë edhe banalitete, në kuptimin e gjërave të njohura? Lexon diku se ka rritje prej 200% të përdoruesve të celularëve. Faleminderit për shifrën, por thelbin e dija vetë. Celularët janë bërë pjesë e trupit. Aksidentet në rrugë janë rritur me 135%. Më vjen keq, por e kisha kapur vetë në lajme e në rrugë. Buletin lufte e përgjakshme.

Si të thuash, tek numrat statistikorë ne kërkojmë përvojën e jetës së përditshme. Por jo gjithnjë.

Ka raste që statistikat rrinë pezull, në pritje të konfirmimit në praktikë. Numri i shqiptarëve në Itali është rritur 2-3 herë, thonë statistikat e viteve nëntëdhjetë. Dakord, po ku janë, ia kthej unë. E kuptoj, është vështirë t’i dallosh: nuk kanë ngjyrë lëkure që bie në sy, kanë tipare njëlloj si vendasit, thonë madje që mimetizohen. Ku janë? Prania e imigrantët shqiptarë është rritur disa herë në media. E qartë, në ekran i shoh, në gazeta gjithashtu, po në rrugë hiç. Ku janë vallë? Mendime që ta punësojnë trurin në ecje e sipër në qendër të Romës, para se të boshatiset nga madhështia e Koloseut, para se goja të hapet e sytë të zgurdullohen nga mrekullia e amfiteatrit shumëshekullor.

Diku pranë tij, afër harkut të Kostantinit, mes zërash shumëgjuhësh në sfond, dëgjoj fjalë universale krejt pa lidhje: foto, Flavio, gladiator, Russell Crowe (po ky çne?). Indiferenca thellohet nga magnetizmi i Koloseut, përherë mahnitës, përherë magjepsës. Gumëzhima meket, vjen gjithnjë e më e largët, mendja fokusohet tek harqet, kolonat, muret, historia… madje të duket sikur po dëgjon zhurmën e shpatave të vogla (gladiove) që nxjerrin shkëndija mes tyre, klithmat e të plagosurve, ulërimat e luanëve.

“I thuaj atij tipit të na bëjë një foto!” – dëgjohet një zë nga antikiteti, d.m.th. nga larg. Skena e dyluftimeve në arenën më të famshme të botës sikur zbehet. “Shqip?” pyes veten. “Më bënë veshët vallë? Ishte shqip? Turist shqiptar?”. Koloseu tërhiqet drejt sfondit. Zëri i burrit bëhet edhe më i vendosur: “I thuaj atij barkderrit tullac. Jepja aparatin!”. Fjalë të tjera mes shqiptarësh. Duan foto grupi, me të drejtë. Kujtim nga Roma. Kthehem instinktivisht, për të parë bashkatdhetarët dhe tullacin barkderr bashkë. Me kërshëri, gati për t’i përshëndetur. Kur je larg, tjetri të duket afër.

Ndjek me sy gruan me aparat në dorë. Shoh përreth për të parë fotografin e piketuar, për pak çaste, aq sa i duhen gruas të më afrohet e të ma drejtojë aparatin. Me një anglishte të çalë më kërkon t’i bëj një fotografi. Nuk e prisja. Kërkoj përreth barkderrin tullac ose anasjelltas. Nuk e gjej. Hutimit tim total zonja e re i përgjigjet me italishte, të lëkundur, por jo çalamane. Më lutet t’i bëj një fotografi grupit. Memec, krejt pa fjalë, shtrij dorën në mënyrë të pavetëdijshme dhe marr aparatin me film brenda. Nuk arrij të them asgjë. As në shqip. Paskam qenë unë ai…

Si robot kërkoj pozicionin më të mirë për fotografi. Studioj aparatin, karikoj pozën e filmit, e drejtoj nga grupi i bashkëkombësve. Grupi nuk është gati, edhe pse i vogël. Batutat fluturojnë nga cepi në cep të Koloseut, kalojnë poshtë Harkut të Kostantinit, për të përfunduar tek kodra e famshme Palatino. “Jepi mor ti! Shkrepe mor t’u thaftë dora! I dridhet dora më duket”. Të gjithë të sigurtë se fotografi i improvizuar nuk kupton asgjë. Kalimtar i rastit, kombësi e panjohur.

Tundimi është i të gjithë të huajve. Flasin pa teklif, me fjalor të rëndë, në vende publike, tregojnë edhe zorrët e barkut në autobus, duke kujtuar se askush nuk ia kupton gjuhën e çuditshme. Me sa duket nuk paskan parë statistika. Nuk u besojnë ndoshta, ose nuk kanë konfirmim.

I bëj dy fotografi rresht. Dikush thotë “Djathë”, por nuk shkon për fotografi, më mirë të thoshte “çizme”. Midis batutave e mahive shkoj për t’i dorëzuar aparatin fotografik. Të faleminderit m’i thonë në të gjitha gjuhët, edhe në shqip. Buzëqeshin. Ua kthej edhe unë me mirësjellje. Në vend të përshëndetjes i them pronarit të aparatit në shqip: “Edhe ty të paskan rënë flokët dhe paske nevojë për dietë të rreptë”. Shtanget. Me aparat në dorë. Tek largohem e dalloj me bisht të syrit, si statujë moderne mes monumenteve të lashta.

U shoh hijet që mblidhen e bisedojnë diçka. Habi grupore. Pikas zëra si “ishte shqiptar!”, “foli shqip!”. Kuvendi vazhdon, sikurse unë rrugën. Distanca ime me Koloseun zmadhohet, përparësia e mendimeve shkon në favor të statistikave. Sa rëndësi kanë ato, para se ta “përplasësh kokën” me realitetin? Në ç’raport janë statistikat me përvojën personale? Dëshmon më shumë një përvojë personale apo njëqind statistika kolektive? Vëzhgimi në terren është po aq i rëndësishëm sa statistikat?

Largohem i bindur se të tilla pyetje po bëjnë edhe bashkatdhetarët e mi. Në mos tani, përballë bukurive hyjnore të Romës, do t’i bëjnë kur të shohin se në fotografinë time ata mungojnë. Por pamja e Koloseut do të jetë aq e magjishme, sa do të ma falin rrengun.