Në një artikull me titull “Teshtimë prej kokëpalari,” botuar në ResPublica, ku trajton, mes të tjerash abuzimin me konceptin dhe idealin e demokracisë nga politika në Shqipëri dhe në Kosovë, autori Arbër Zaimi trajton edhe disa aspekte që kanë të bëjnë me vetë natyrën e politikës, të cilat më duket se meritojnë të diskutohen veçmas.
Shkruan Zaimi:
Politika rëndom e gabimisht paraqitet si “arti i zgjidhjes”, apo si “arti i së mundshmes”, apo si “arti i kompromisit”, nëpër tekste që fatkeqësisht sot ua kalojnë ndër duar studentëve. Dhe zgjidhja që ofron politika për këto probleme është reaksionare, e shfaqur si kompromis për të shkuar në zgjedhje, e shfaqur si zgjatje e detyrueshme e lëngimit.
[…]Politika nuk është “art i zgjidhjes”, po art i shtrimit të problemit. Politikani i vërtetë nuk është ai që mban kolltukun dhe spërdridhet rrotull argumentave të parëndësishëm, por ai qytetar që di ta shqiptojë qartë problemin e vet. Politika nuk është “art i kompromisit”, por art i konfliktit. Nuk ka kompromis të së vërtetës me mashtrimin, të ndershmërisë me vjedhjen, të dlirësisë me njollosjen. Këto duhen shtyrë tej. E së fundmi, politika nuk është “art i së mundshmes”, po art i së pamundshmes.
Këto pohime Zaimi patjetër i bën në një kontekst që u referohet ngjarjeve të fundit veçanërisht në Shqipëri, përfshirë edhe dhunën e shtetit ndaj protestuesve dhe krizën institucionale pas 21 janarit; por ato kanë natyrë të përgjithshme, ose janë formuluar në mënyrë të tillë, që t’i përdorin zhvillimet politike aktuale si platformë për të ndërtuar një pozicion pak a shumë teorik.
A është gabim të paraqitet politika si “art i kompromisit”? Unë s’i jap dot një përgjigje kësaj për politikën në përgjithësi, por mund vetëm të them se, brenda një sistemi demokratik, politika nuk mund të jetë veçse art i kompromisit (ose i së mundshmes). Kjo lidhet drejtpërdrejt dhe pandashëm me natyrën e demokracisë, jo me predisponimin e palëve.
Thotë Zaimi: “politika nuk është art i zgjidhjes por art i shtrimit të problemit”; dhe më tej: “nuk është art i kompromisit, por art i konfliktit.” Problemi me këto dy pohime, mjaft të qarta, është se ato nuk i japin përgjigje pyetjes si do të arrihet zgjidhja e një problemi të shtruar, nëse kjo nuk arrihet nëpërmjet politikës. Duke e lexuar artikullin e Zaimit, të krijohet përshtypja se kjo zgjidhje do të arrihet nëpërmjet dhunës – por kjo e zhvendos problemin, duke e nxjerrë jashtë kuadrit të demokracisë.
Çështja është parimore. Një sistem demokratik e nënkupton pluralizmin, ose pjesëmarrjen në politikë të palëve me interesa dhe synime të ndryshme. E vetmja mënyrë si mund të bëhet politikë brenda një shoqërie pluraliste është duke i ulur palët në tryeza dhe duke arritur kompromise, pajtime, marrëveshje. Kjo do të thotë edhe që, gjithnjë brenda një sistemi demokratik, që asnjëra prej palëve nuk mund të jetë depozitare e vetme e së vërtetës dhe së drejtës – por të dyja këto mishërohen dhe manifestohen vetëm pjesërisht, në arsyet, shpresat dhe vullnetet e secilës palë.
Nëse nuk pranohet ky lloj pluralizmi, ku palët kanë të drejtë të jenë njëlloj të përfaqësuara jo vetëm në politikë, por dhe në raport me konceptet që kanë për të drejtën dhe të vërtetën, atëherë demokracia degradon në një sistem ku njëra palë, ajo që ka shumicën numerike, u imponon të tjerave konceptet e saj për të vërtetën, të drejtën dhe të moralshmen.
Nuk ka dyshim se, brenda kësaj demokracie të reduktuar në karikaturë, ku pluralizmin e zëvendëson një hierarki vlerash të imponuara nga ajo palë që ka shumicën numerike (ose shkopin e policit dhe plumbat e gardistëve/ alternativisht grushtin e hekurt të klasës punëtore), është e drejtë të flasësh siç bën Zaimi dhe ta formulosh politikën si art të konfliktit; por kjo është zgjidhje e jashtëzakonshme, në rrethana të jashtëzakonshme; dhe e tillë që nuk mund të vlejë vetvetiu për demokracinë pluraliste në vetvete.
Me fjalë të tjera, që t’i pranosh idetë e Zaimit, duhet të pranosh se të këqiat, mangësitë, plagët, shëmtitë e sistemit politik sot në Shqipëri nuk janë përçudnim i demokracisë dhe i mënyrës si bëhet politikë brenda një sistemi demokratik pluralist, por efekt anësor i pashmangshëm i këtij sistemi; por nëse do ta pranonim këtë, atëherë vetvetiu do të pranonim edhe se sistemi nuk mund të shërohet, por vetëm mund të përmbyset… me dhunë.
Në fakt, çfarë ka ndodhur me politikën në Shqipëri gjatë këtyre njëzet vjetëve dhe sidomos vitet e fundit, ose gjatë një vithisjeje drejt zeros që u kurorëzua me ngjarjet e 21 janarit dhe paranojën anti-institucionale të kryeministrit Berisha, ka dëmtuar jo vetëm legjislaturën e tanishme dhe marrëdhëniet mes institucioneve, qytetarëve dhe politikanëve, por edhe vetë statusin e sistemit kushtetues, ose të demokracisë pluraliste në vend. Është e vështirë t’u shpjegosh njerëzve se zhvillimet politike, njëri më i turpshëm se tjetri, nuk janë efekt i sistemit demokratik në vetvete por vetëm i zbatimit të keq të këtij sistemi; e vështirë, ndër të tjera, edhe ngaqë i njëjti argument vijon të sillet, me këmbëngulje, nga të gjithë ata që mbrojnë, sot e kësaj dite, komunizmin.
Megjithatë, unë do të kapesha pas një dallimi që, për mendimin tim, është themelor, e që ka të bëjë pikërisht me politikën. Brenda sistemit komunist politika, në kuptimin e zakonshëm të fjalës, nuk ekziston; meqë ajo parakupton ekzistencën e palëve, këndvështrimeve, sistemeve konceptuale dhe zgjidhjeve (metodologjive) të ndryshme, brenda një kuadri konstitucional të pranuar me konsensus. Përkundrazi, sistemi demokratik, pluralist, e kërkon pashmangshëm politikën, si të vetmen formë me të cilën palët komunikojnë mes tyre. Ta quash politikën “art i konfliktit”, siç shprehet Zaimi, do të thotë t’i shohësh këto palë gjithnjë si në konflikt mes tyre; edhe pse, sa kohë që palët në konflikt janë pjesë e të njëjtit sistem politik, atëherë konflikti mes tyre është po aq i përligjur teorikisht sa edhe zgjidhja e këtij konflikti, gjithnjë brenda sistemit, nëpërmjet marrëveshjes ose kompromisit, mbi bazën e qytetarisë – ose të faktit që të gjithë ne, pavarësisht nga çfarë e vërtete politike ose programi nisemi, jemi qytetarë të së njëjtës republikë. Me fjalë të tjera – secila palë brenda një sistemi demokratik pluralist është depozitare e një pjese të së vërtetës, të së drejtës, të së moralshmes; dhe konflikti mes këtyre palëve, i manifestuar në procesin politik, nuk mund veçse të rezultojë në kompromis.
Dua të them: është e vërtetë që edhe komunizmi edhe demokracia pluraliste janë sisteme politike ideale, të cilat në realitet manifestohen në forma të papërsosura, shpesh të shëmtuara, të padenja, të papranueshme; por dallimi mes tyre është se demokracia pluraliste e pranon këtë papërsosmëri, këtë kontradiktë, këtë mundësi që sistemi të kapet peng nga interesat e grupeve të vogla, por të fuqishme; dhe e lë të hapur shtegun e korrigjimit, pikërisht nëpërmjet kompromisit ose politikës. Për këtë arsye edhe sistemet komuniste rregullisht janë shembur me bujë, ndërsa demokracitë pluraliste kanë arritur të reformohen, duke e rishpikur vetveten – le të krahasojmë çfarë ndodhi në Europën Lindore në vitin 1989, me çfarë ndodhi në Europën Perëndimore në vitin 1968.
Dua gjithashtu të them se sistemi politik i tanishëm në Shqipëri nuk është demokraci pluraliste, por sundim autokratik i një shumice parlamentare, e cila shprehet në vullnetin e një kaste të mbajtur në pushtet nga konteksti dhe koniunkturat ndërkombëtare; ose më mirë akoma, një model rudimentar, prej kompensate, i bojatisur, i sistemit demokratik pluralist që dëshirojmë. Është e gabuar, për mendimin tim, që kritikën e kësaj karikature të demokracisë pluraliste ta përdorim për të nxjerrë përfundime që vlejnë për demokracinë pluraliste në vetvete, ose politikën si proces të komunikimit të palëve, në emër të formulimit të problemeve dhe gjetjes së zgjidhjeve, brenda atij sistemi.
Shpresoj që Arbër Zaimi, autor që unë e njoh personalisht dhe e ndjek me shumë interes, të gjejë kohë për t’iu përgjigjur këtij shkrimi dhe për të vijuar debatin.
Politika eshte konflikt qe ka te beje me fuqine dhe pushtetin por interesat qe perplasen, konflikti zhvillohet jo me menyra te dhunes fizike. Ne nje kuptim te ngushte eshte aktiviteti i qeverise dhe shtetit, procesi i vendim-marrjes se perbashket qe ka te beje dhe me konsensusin.
Eshte problem konceptual.
Marksistet politiken e shikojne si perplasje klasash sociale dhe shtetin si institucion qe ju sherben klases dominuese. Ne kete kontekst ketu ngre krye edhe dhuna fizike dhe thirrja per te.
Premisat e debatit mbi ate cfare eshte dhe ben politika jane te ndryshme.
Thjesht nderhyra per te bere kete sqarim se ketu eshte debat ekskluziv marksist, neo, post etj.
Ka shume per te thene, ketu, e shpresoj dy pare mendte e mia te shkojne jo thjesht per te thene se pozicioni i Zaimit me duket me i drejte, apo se ajo qe ka pasur ndermend ndoshta ka qene thjesht nje pershkrim i nje situate te jashtezakonshme, e jo i demokracise ne pergjithesi, por se teza se demokracia, apo cfaredo sistemi politik ideal qofte, operon per te vene ne dukje pikerisht situatat e jashtezakonshme.
Ne fakt, eshte teze e vjeter kjo, e gjysmes se pare te shekullit 20, ku dhe u evidentua qarte rreziku i shnderrimit imediat te demokracise ne tirani, qofte kjo tirani fashiste, qofte kjo tirani komuniste. Kjo eshte ne fakt teza e tete mbi konceptin e historise sipas Benjamin:
“Tradita e te shtypurve na meson se situata emergjente (e jashtezakonshme) ne te cilen jetojme eshte rregulli. Duhet te arrijme ne nje koncept te historise qe korrespondon me kete. Atehere do te behet e qarte qe detyra perpara nesh eshte prezantimi i nje gjendjeje realisht te jashtezakonshme; nga ku rrjedhimisht pozicioni jone ne luften kunder fashizmit (lexo tiranise) do te permiresohet.”
Per mendimin tim, thelbi qendron i njejti qe prej Republikes se Platonit. Demokracia lene ne duar vetem te kompromisit rrezikon gjithmone te degjeneroje ne tirani. Kjo eshte ne natyren e gjerave, ashtu si c’eshte ne natyren e gjerave qe pema e molles te jape frut mollen.
Nga ana tjeter, te shtypurit ne nje sistem demokratik, (dhe ketu kam parasysh ata qe jane sistematikisht te shtypur, qe kane shijen dhe aromen lokale, por qe shfaqen gjithmone, gjithmone ne kufinj te demokracise, e qe fatkeqesisht jane ata qe mbajne gjalle demokracine, pavaresisht se kjo nuk iu perket) nuk jane thjesht nje kategori abstrakte qe tipa “radical chick” si Saktivista i perdorin per te vertetuar teorite e tyre te konfliktit, por nje fakt empirik qe nuk mund te neglizhohet.
Nga ana tjeter, ka nje moment ne shkrimin tend Xhaxha, ku ti nuk e mohon kete, dhe kjo eshte kur thua se demokracia ia njeh vetes faktin qe mund te jete e gabueshme. Thua:
“demokracia pluraliste e pranon këtë papërsosmëri, këtë kontradiktë, këtë mundësi që sistemi të kapet peng nga interesat e grupeve të vogla, por të fuqishme; dhe e lë të hapur shtegun e korrigjimit, pikërisht nëpërmjet kompromisit ose politikës.”
Dakord, por tashti problemi eshte ketu: cila eshte ajo pike, ku kompromisi shnderrohet ne sakrifice te nje klase per hir te nje klase tjeter? Pasi dakord jemi qe politika eshte kompromis, por cfare eshte natyra e ketij kompromisi? Sakrifice e njerit per begatine e tjetrit? Shtypje e njerit per lirine e tjetrit? (E perseris, keto nuk jane pyetje teorike, por pyetje te diktuara nga nje realitet qe nuk eshte veshtire te konstatohet ne pothuaj gjithe boten demokratike).
Problemi eshte qe kompromisi, si fiat demokratik, eshte po aq ideal sa dhe demokracia, dhe nese pranojme qe demokracia nuk eshte e persosur, pyetja eshte legjitime se mos ne fakt shkak i kesaj papersosmerie eshte fiati demokratik, kompromisi.
Nuk e di a po e bej te qarte aporian qe mbart zgjidhja qe ofron, si dhe dallimin kategorik, por fiktiv, ku kjo aporia sillet rreth e qark. Nese kompromisi eshte mjet demokratik, dhe demokracia nuk eshte e persosur, a nuk eshte ne fakt faji i kompromisit si mjet?
Po me e rendesishmja. Une kompromisin e shoh si paradigme te se mesmes se arte Aristoteliane. Nese kemi konfliktin, nga nje krah, dhe sakrificen nga krahu tjeter, zgjidhja eshte as njera, dhe as tjetra, por kompromisi qe ndodhet mes te dyjave.
Gabimi qe ben, per mendimin tim, ne interpretim te ketij shkrimi te Zaimit, eshte qe te lexosh sikur Zaimi te kete propozuar dallimin e papajtueshem mes konfliktit dhe kompromisit, nderkohe qe besoj se ajo qe duhet lexuar, eshte dallimi mes sakrifices dhe konfliktit. Fakti eshte qe nuk mund te behet kompromis me sakrificen, kur kjo sakrifice kerkohet perhere e perhere nga e njejta klase. Kompromis do te thote qe sakrifica te jete e perbashket, ne mos, ai qe mban me shume, te sakrifikoje me shume. Perndryshe, konflikti eshte i pashmangshem.
Tashti, ceshtja eshte ketu. A duhet qe kur eshte i njejti grup, e njejta klase, qe sakrifikon e sakrifikon, nderkohe qe kjo sakrifice vazhdon e maskohet si kompromis, a duhet pra qe politika ne kete pike te thote, boll me? A duhet qe perballe nje politike qe kerkon kompromis me sakrificen, te ngrihet nje politike konfliktuale? Nuk besoj se ketu je kunder.
Mirepo, edhe dicka tjeter, dhe kjo nga ana formale. Kompromis nenkupton se ka nje konflikt, dhe ky behet per te shuar konfliktin. Ne rradhen logjike, kompromisi vjen pas konfliktit. Mirepo, dhe kjo eshte ceshtja? Kompromis mes kujt? Konflikti mes popullit dhe klases politike, ne mos nuk manifestohet fare, apo ne mos fshihet nen rrogoz me premtime te bukura e me spektakel, ai shtypet e tiranizohet pa asnje lloj kompromisi prej klases politike. Pra, nuk mund te keshillohet kompromisi ne vakum. Duhet te kete nje konflikt, qofte termash, qofte fizik qe ky kompromis te keshillohet. Konflikti te shmanget, me kusht qe te behet drejtesia. Por kur drejtesia nuk behet, me cfare i bie ta bejme kompromisin?
Edhe njehere qe ta permbledh. Nuk me duket se Zaimi eshte duke folur a priori per natyren e politikes, por per llojin e politikes te diktuar nga nje situate e caktuar, te cilen eshte i kujdesshem qe ta karakterizoje si “te semure.” Nga ana tjeter, nuk me duket se ky debat ka vlere, si teorik, pervecse po te mbajme parasysh pikerisht situaten qe e dikton. A priori, politika nuk eshte as vetem kompromis, as vetem konflikt, dhe as vetem sakrifice. Por “sipas vendit te duhur, kunder njeriut te duhur, ne kohen e duhur, per qellimin e duhur” politika (pa marre parasysh ketu epitetet dhe etiketimet) eshte te zgjedhesh edhe mjetin e duhur.
Une nuk jam Arbëri, por shkrimin e tij e kisha lexuar tashme, dhe dy tre mendime i kam. Dhe nese nuk gabohem, debati ne kete rast sillet rreth dy tre termave : demokraci, pluralizem, dhune.
DEMOKRACIA dhe PLURALIZMI :
shkruan xhaxhai :
“brenda një sistemi demokratik, politika nuk mund të jetë veçse art i kompromisit (ose i së mundshmes). Kjo lidhet drejtpërdrejt dhe pandashëm me natyrën e demokracisë“.
E mira do kish qene qe xha xhai te kish cituar më vete edhe nje fragment tjeter nga artikulli i Zaimit i cili, pikerisht per demokracine, shprehet (citoj) :
“Ç’prej dy shekujsh tashmë, një nga fjalët më në modë kur vjen puna për sallone të politikës, është fjala “demokraci”. Në fakt sot, me përjashtim të Vatikanit, Arabisë Saudite, Sulltanatit të Bruneit dhe Birmanisë (Mjanmarit), çdo regjim i botës vetëquhet “demokratik” “.
Eshte e vertete qe, kur flasim per terma te tille si demokracia, mendja te shkon tek modelet demokratike te Europes Perendimore apo SHBA-ve. Por mua me rezulton, edhe pse per ndokend kjo mund te duket provokative, qe edhe Irani eshte demokraci parlamentare ! Dhe nese demokracia nenkupton pluralizem, edhe ne Iran ka demokraci, perderi sa ka dhe pluralizem. Ne parlamentin e saj ka opozite : kujtoj se opozitaret iraniane si Mussavi apo Karubi kane mundur te kandidojne ne gara presidenciale, nderkohe qe partite e tyre kane mire e bukur perfaqesues ne Parlament, e qe atje thirret me plot gojen – opozite – ! Po ashtu, duhet te rikujtoj se ne Iran ndalohen partite ekstremiste fetare (talebanet) si dhe ato te ekstremit te majte (komunistet). Fundja po aq sa dhe ne SHBA, apo jo ?!
Prej ketej, na duhet te pranojme qe kur flasim per demokracite e botes aktuale ku jetojme, eshte e domosdoshme te permendim fjalen -parlamentare-. Nuk po guxoj ta quaj -borgjeze- per te mos u keqkuptuar (term tejet i [keq]perdorur ne shqip), edhe pse, shembujt vazhdojne te jene gjithe e më kokeforte per ne te gjithe : Irani ka te perbashket me vendet Oksidentale jo vetem ate qe edhe ai e quan demokraci (permes pluralizmit), por pikerisht, edhe esencen e saj, domethene -borgjeze- ! Gjithkush qe e njeh sadopak ate vend, eshte i informuar per formen liberale ekonomike te sistemit atje : borgjezia teheranase (per te marre vetem nje shembull !) eshte famshmerisht e njohur : sikur dhe thjesht disa filma aktuale iraniane te shikosh, krijon bindshem pershtypjen e fuqise dhe forces se kesaj borgjezie, atje.
Shkurt : me ç’kandar e peshojme papersosshmerine e sistemeve qe pretendojne te jene demokratike ?? Dhe a jane vertet aq te larguar nga njeri-tjetri, siç pretendohet, ato modele qe shfaqen ne hapsira te ndryshme gjeografike te planetit ? Perderisa, fundja, themelet jane pak a shume te ngjashme ?! Ose, siç e kam thene dhe ne nje postimin tim te parado kohshem : vertet eshte shtene me arme ne janar te 2011-s ne Tirane, por po ashtu, me arme eshte shtene edhe ne ’68-n, ne Paris !
DHUNA :
shkruan xhaxhai :
“nëse do ta pranonim këtë, atëherë vetvetiu do të pranonim edhe se sistemi nuk mund të shërohet, por vetëm mund të përmbyset… me dhunë“.
Me duket se ka nje keqkuptim jo te vogel me dhunen. Jo pak njerez mendojne se ajo asnjehere nuk eshte legjitime, por eshte e domosdoshme. Ne fakt, dhuna eshte gjithmone legjitime (gjithmone duke e dalluar nga terrori, nga ai qe Zaimi e quan me te drejte “momenti kur askush nuk shqetësohet për burimin e dhunës, askush nuk shqetësohet për plagën a sëmundjen, por jepet zgjidhja brutale). Pra dhuna eshte gjithmone legjitime. Eshte perdorimi i saj qe NUK eshte i domosdoshem, por qe varet kryekeput nga strategjia e zgjedhur. Konfirmimi i kesaj qe them vjen nga nje rast i fresket fare : revolucioni egjiptian ! Mua me duket se pikerisht, kjo eshte arsyeja pse dhe ne shkrimin e Zaimit, per asnje moment te vetem, po aq sa nuk deligjitimohet dhuna, po aq dhe nuk propozohet si e vetmja zgjidhje.
Po nuk bohet politika duke pare vetem filma more djale. Po te jete keshtu vetem me Michael Moore e paketojme dhe i veme vulen Amerikes. Ose, ose, me filmat e realizmit socialist, Shqiperia ishte vendi me demokratik ne bote dhe kampion i te drejtave te njeriut.
Jane disa professor nga berkeley te cileve ju ben jehone seminaristi dhe ish gazetari Chris Hedges te cilet per kushtet e sotme ne ShBA kane shpikur termin “inverted totalitarianism”. Ne qofte vertet keshtu Zgjidhja eshte vetem ajo e atij Cifutit te Madh para 2000 vjetesh “nuk ju sjell paqen po shpaten”. Kjo po eshte politike. Te tjerat mbeten retorike.
Shikim i nje maketi te shoqerise 360 grad: Shtepi, martenitet, cerdhe/ kopsht, shkoll, fabrik/pune, institucione shkencore-argetimi-kulturore, institucione kontrolli/denimi/vlersimi, varreza etj…
Po te behet anatomia e sejciles, tani, prej pjeseve perberese te shoqerise, do te kete po aq pjese, edhe cdo pjese e pjeseve po aq ndarje, ne pafundesi.
Panoramiku i pare i shoqerise, ka burg (dhune). Ne burg ka po aq faktor qe funksionojne si edhe jashte burgut. Kjo s’ben arsyetimin e vezhgimit te 360 gradshit ndryshe, edhe pse jemi ne burg. Aty, ne burg, ka burg brenda burgut, pa harruar se jemi ne burg, jemi duke aplikuar te njejtin mekanizem ate te shoqerise.
Pra, ne se thuhet te aplikohet dhune, ajo eshte e llojit qe vet shoqeria eshte ndertuar, nuk eshte e importuar, e montuar, ndryshe nuk funksionon.
Pra dhuna funsionon gjithnji e pare ne kontekst.
Xha Xhai, pa dashur (une) te jete kaq korrekt, ben jo aq simpatik korrektesen ne arsyetimin e dhunes ne demokraci, dhe pikerisht se nenkupton se ajo vetvetiu, ne natyren e saj demokratike perdor dhune.
Pra s’ka vend per sistem tjeter dhune per te arritur drejtesi.
Gabimi me i madhe behet kur per arritje te qellimeve ekzakt si te sistemit demokratik, ekzagjerohet nevoja e dhunes ne masen e prishjes se sistemit demokratik, duke karramboluar qellimin me mjetin.
Në fakt, kur flas për demokracinë pluraliste, unë kam parasysh një sistem i cili askund nuk është realizuar i kulluar, ose si model absolut; por që e gjen të përafruar në shumë vende të Perëndimit.
Është ajo lloj demokracie të cilën e sanksionon edhe Kushtetuta e Republikës Shqiptare – por që nuk zbatohet në praktikën politike në Shqipëri dhe, para së gjithash, ngaqë kuptohet dhe interpretohet si të ishte diktaturë e shumicës aritmetike.
Për këtë arsye, në atë vend është krijuar një situatë e tillë, në të cilën disave prej nesh u duket normale të flasin për dhunë – dhe kur them disave, kam parasysh të dy krahët e spektrit politik.
Kryeministri Berisha e ka bërë të qartë se nuk do të ngurojë të ushtrojë prerogativën e shtetit për t’u thyer kafkat të gjithë atyre që do të guxojnë t’ia sulmojnë karrigen fizikisht.
Stalker tani i referohet revolucionit egjiptian, si shembull i dhunës së nevojshme, nga pozitat e së majtës pak a shumë radikale.
Nga ana tjetër, vrasjet që bëri shteti, më dt. 21 janar, janë shndërruar nga e majta në Tiranë në flamur dhe motiv të protestës politike kundër regjimit.
Kujtoj se Lulian Kodra, përndryshe eksponent i së majtës, ka qenë një nga ata që e ka argumentuar me forcë të madhe dhe pasion dhe të drejtë papranueshmërinë e atyre vrasjeve.
Po sikur të ishin vrarë, atë ditë, policë?
Revolucionet e tanishme, në shumë vende arabe, kanë ngjallur entuziazëm të përgjithshëm, edhe pse nuk është e qartë se çfarë do të ndodhë me këto vende, kur të lodhen njerëzit së festuari.
Unë e kam të qartë se situata në Egjipt, në Tunizi dhe në Libi kishte arritur në një pikë që i bënte këto revolucione të pashmangshme; sikurse e kam të qartë se revolucioni është fatkeqësi e madhe për një shoqëri; e krahasueshme me një fatkeqësi natyrore, një tërmet, një tsunami, një përmbytje e madhe.
Natyrisht, që të ketë revolucion, duhet të ekzistojë situatë revolucionare; këtë e ka përkufizuar mirë ustai i revolucionit rus, Lenini; nuk po shtoj veçse që, për mendimin tim, kjo situatë në Shqipëri nuk ekziston.
Konflikti politik, pasojë e të cilit ishte edhe 21 janari, ishte një konflikt kryesisht elitash; dhe e majta protestuese nuk e pati asnjëherë mbështetjen masive. Njerëzit e dinë se kush është Berisha, por edhe nuk shohin ndonjë alternativë që t’i dalin krah – siç e pat arsyetuar nuk mbaj mend ç’analist në një artikull, Ramën e ka dëmtuar rëndë pushteti që ka pasur dhe ka, si Kryetar i Bashkisë së Tiranës.
Që në Shqipëri nuk pati asnjë shenjë revolucioni si në Tunizi ose në Egjipt, kjo nuk do të thotë se e majta e Ramës nuk ka të drejtë të akuzojë Berishën dhe pushtetin e PD-së si autokraci. Sot për sot, regjimi në Shqipëri nuk mund të quhet as demokratik, as pluralist, por regjim hibrid, siç e kanë kuptuar edhe të huajt.
Mund të pyetet, me të drejtë, se si do të përkufizohet politika në një regjim hibrid, sa kohë që Berisha vetë, si kreu dhe burimi i pushtetit autokratik, refuzon të bëjë kompromise me kundërshtarët.
Tezat e Zaimit për politikën mund të përligjeshin, por vetëm në kontekstin specifik të një shteti në thelb autokratik, por me fasadë të lyer me bojë demokratike. Megjithatë, unë nuk shoh që autori të ketë specifikuar gjëkundi se, kur flet për politikën, e ka fjalën për kontekstin specifik shqiptar jo për politikën në përgjithësi. Përkundrazi, ai është shprehur mjaft qartë në artikull.
Ai thotë: politika është arti i shtrimit të problemit dhe arti i konfliktit. Nëse politika është arti i shtrimit të problemit, atëherë cili është arti i zgjidhjes së problemit?
Natyrisht, kështu siç janë katandisur sot elitat dhe institucionet në Tiranë, çdo kompromis do të ishte i neveritshëm – por kjo vetëm ngaqë shteti atje i është larguar modelit demokratik perëndimor.
Thotë Stalker:
Mirëpo unë nuk shoh që të propozohet ndonjë zgjidhje tjetër – edhe pse të tilla ekzistojnë, për shembull mosbindja civile.
Problemi këtu është se e majta në Tiranë nuk organizon dot mosbindje civile! Mosbindja civile kërkon pjesëmarrje masive, që të ketë efekt; por kjo pjesëmarrje, tani për tani dhe për arsyet që ceka më lart, nuk mund të arrihet.
Për ta përmbledhur: revolucion të tipit egjiptian jo, mosbindje civile jo, kompromis jo – atëherë çfarë i mbetet së majtës në Shqipëri?
Me sa shoh unë, e vetmja zgjidhje logjike do të ishte delegjitimimi i zgjedhjeve të majit – duke i bojkotuar, duke votuar skedë të bardhë, ose me ndonjë mënyrë tjetër. Nuk ka asnjë kuptim që zgjedhjet lokale të kryhen vetëm e vetëm për t’i treguar (provuar) botës se ekzekutivi i Berishës është ende në gjendje të organizojë zgjedhje teknikisht të rregullta.
Me sa mbaj mend, Rama para disa ditësh tha: t’i kthejmë zgjedhjet e majit në një referendum popullor kundër regjimit të Berishës, duke ia marrë hua termin ambasadorit Arvizu. Mirëpo nëse do t’i kthesh zgjedhjet në referendum popullor, atëherë pse të mos përpiqesh që ta bësh këtë referendum popullor drejtpërdrejt? Pse duhen sakrifikuar zgjedhjet lokale, duke i shndërruar në një garë kuajsh mes PD-së dhe PS-së, Berishës dhe Joberishës; e duke ia ekspozuar vendin rrezikut të dhunës – jo dhunës leniniste, të organizuar, që shohin në televizor radikalët; por dhunës fshatarake, të shurdhër, me shishe e çomangë kokës, si ajo që manifestohet verbalisht sa herë që mblidhet Parlamenti, e që nesër mund të përkthehet fare mirë në grushta e në shkelma?
Xha Xhai beri mire qe kulloi supen me zarzavate te A. Zaimit (qe mund ti themi dhe corbe sic i thote ai kredive fajde), e na i shtroi per meze, qe pasi i provon pak “Nuk ka kompromis të së vërtetës me mashtrimin, të ndershmërisë me vjedhjen, të dlirësisë me njollosjen. “, e kupton se shumecka nuk shkon, por L. Kodra ta ben me dije qe “…nuk me duket se ky debat ka vlere, si teorik, pervecse po te mbajme parasysh pikerisht situaten qe e dikton”.
Nuk mendoj se demokracia mund te gjykohet ne raporte si te se vertetes me mashtrimin, qe i sjell Zaimi, ashtu dhe si raporte te kompromisit me sakrificen me sakrificen, qe i sjell Luliani. Me raporte te tilla rrezohet cdo sistem, keto jane si zerot dhe i kote shumezimi. Hidhet ta them, por si eshte e mundur qe keta te se vertetes, sakrifices, edhe mbas mijra vjetesh percapjesh te mos arrijne ta zbatojne demokracine ne ate menyre qe ti kenaqe. Se qe ju besojne njehere perfaqsuesve, e nje here revolucionareve, e perseri nga fillimi kjo edhe shpjegohet.
Demokracia mund te shihet si raport mes njerezish, e te pretendosh te qeverisesh pa shumicen me vete, raporti kthehet permbys. Cdo ta quanit nje shtet qe drejtohet nga pakica, dhe sa te kenaqur do te ishit prej tij? Dhuna, kerkohet per te bere ate shumice qe s’behet dot ndryshe. Revolucioni si rruga me e lehte per te arritur pushtetin.
Kompromisi mund te vije mbas konfliktit, por edhe mund te jete pararendes. Te pakten si llogjike, dhe per konfliktet e panjohura te se ardhmes. Po te marresh si fillese, te themi Abelin e Kainin, gjithe sistemet e ngritura jane kompromis, (dhe vete konflikti duhet pare si kompromis). Dhe kompromis per konflikt nuk ka! Ose duhet te sigurosh numrat. Qe, kur i siguron e bejne kompromisin te panevojshem.
A do shkoje ndonjeri ketu te votoje atje ne Maj?
Keshtu duhen shtruar ceshtjet, praktikisht. Politika eshte me pak e koklavitur dhe e sterholluar se nje baterdi fjalesh e konceptesh. Kur thuhet se politika eshte arti i te mundshmes (me sakte i “te berit”), do te thote se vendimet nuk duhet te jene qiellore, porse praktike, mundesisht afat-shkurter, se “in the long run…”, mundesisht teper te kufizuara tek nje problem i perkufizuar ne menyre te zgjidhshme (“njerezit kerkojne siguri financiare? – te ulet inflacioni e te rriten investimet).
Sterhollimet teorike mbi demokracine te saktivistes & co, vetem sa sjellin apati e amulli te nje lloji tjeter: teoriciene qe mundohen te kuptojne boten qe u vjen verdalle duke i ardhur rrotull. Si ai i piktori qe tregojne se mori nje ftohme e vdiq, teksa rrekej te pikturonte ujet e shatervanit nga poshte.
“Po sikur të ishin vrarë, atë ditë, policë?”
Po sikur, eshte spekulim i pa vlefshem, ashtu si edhe dhuna e perligjur nga artikull shkruesi.
Megjithe ate provokon disi te mendohet pro demonstruesve, pasi demonstrohet kunder diktatit qeveritar qe nderton opozite.
Nuk do ndryshonte gje ndryshe nga c’kerkohet per ndryshim. Vrasja e qytetareve apo e policeve, jane deshmi e nje zgjidhje qe po i pritet rruga. Ne kete rruge nuk jane vetm nje pale, por te gjitha palet. Zgjidhja i intereson te gjitha paleve, vetem se ne zgjidhjen e aplikuar deri me sot, provat flasin se pushteti po dikton zgjidhjen ne emer te te gjitha paleve.
Ne se do ndryshonte gje, me rastin e vrasjes se policeve, mund te ish se do te konsiderohej me seriozisht shqetesimi i opozitareve, pra do behej ze per opoziten, duke ekspozuar regjimin totalitar si te dhunshem.
E solla shembullin spekulativ, të vrasjes së policëve, sepse shoh një kontradiktë midis tmerrit që po tregon e majta – me të drejtë – ndaj vrasjes së atyre të katërtve; dhe apologjisë që i bëhet dhunës, si të thuash, teorike, ose si katalizator (akselerator) të ndryshimeve sociale.
Po pse “apologji” dhe jo prognoze, Xhaxha? Te pakten analogjia e sjelle nga Zaimi, (pavareisht gdhenjve qe iu duket vetja se dine te lexojne ketu) meriton te lexohet pikerisht si e tille. Fruthi manifestohet me pucrra, te ftohtet me teshtima, shtypja me dhune. Keto jane ligje natyrore, jane progres natyral i gjerave. Normal, te thuash “eshte e natyrshme” tingellon shpesh-here si apologji, nuk e ve ne dyshim. Por ama, nje doktor qe thote se eshte e natyrshme qe ftofja te manifestohet me teshtima, nuk e konsiderojme se po i ben apologji semundjes, apo jo? Une e kam vene ne dukje edhe me pare, dhuna nuk eshte se nuk ekziston. Mjafton t’i hedhesh nje sy realitetit: familjari i pacientit godet me thike doktorin; babai vrau veten sepse gjendej ne borxhe te cilat nuk mund t’i shlyente; komshinjte vrane njeri tjetrin sepse nuk dinin se c’thoshte ligji i pronave mbi token e secilit, e s’kishin si ta dinin ne zallamahine e ligjeve; vellai vrau vellane sepse nuk dinte c’te besonte qe nga emigracioni, e besoi se i kishte prekur nderin e se shoqes. Kjo dhune ekziston. Ketu dhe fillon argumenti. Pyetja eshte c’duhet bere qe ketej? Politika, si c’po behet deri me sot, nuk ka ofruar gje tjeter pervecse maskimin dhe makiazhin e kesaj dhune, por pa mundur qe t’i shkoj deri ne rrenje problemit. Madje jo vetem aq, por ky maskim e ky makiazh, ofrohet si zgjidhje, kur nuk eshte edhe me keq se aq, kur edhe nuk te lejohet as te teshtish, sic thote Arbri. Nje zgjidhje eshte qe kete dhune ta kanalizosh ne dyer te shtetit. Per cfare sherben shteti pervecse per t’u perkujdesur per qytetarin e vet? Atehere flasim edhe per kompromise. Por jo te shkosh ne dyer te shtetit dhe te vritesh. Jo te shkosh ne dyer te shtetit e te te thone ik mer ti se je mish per top.
Po sikur te ishte vrare ndonje polic? Une personalisht do kisha klithur e do kisha ngritur zerin per te kunderten e asaj qe e kam ngritur. Madje edhe dhunen e policise, nese do ishte vdekjeprurese, do e kisha konsideruar legjitime nese do ishte reagim i dhunes vdekjeprurese prej protestuesve. Por ceshtja eshte ndryshe. Njerezit me 21 janar shkuan dhe i treguan shtetit qe shoqeria eshte e semure, ashtu si dhe robi shkon tek dokori per t’i treguar llojin e teshtimes. Eshte gje e mire qe lloji i teshtimes nuk eshte aq i forte sa ne Libi, as qe nuk vihet ne dyshim. Por nga ana tjeter, rrezikon te shnderrohet ne ate lloj gripi nese vazhdohet me te njejtat politika. Politikanet tane nuk e kane kuptuar ende se sa serioze eshte ceshtja. Edhe me per te ardhur keq jane ata qe vazhdojne e merren me kuajt e gares, sa gerdalle eshte Berisha, e sa gerdalle eshte Rama. Vazhdojne xhibizmat, nderkohe qe shoqeria eshte duke dhunuar vetveten. 21 janari nuk lexohet si simptome e nje semundjeje qe i ka rrenjet tjeter kund. Mirepo, dhe bashke me Zaimin, une kjo besoj se eshte receta. Politikanet tane sillen ne kete menyre qe sillen, sepse nuk jane vene nen presion. T’i vesh nen presion, te ndihen nen pergjegjesi, do te thote te adoptosh politiken si art konflikti. Nuk ka asgje te jashtebotshme ketu. Ne rradhe te pare, politikes sone i mungon pergjegjesia, e kane badiava. Dhe kjo pergjegjesi merret persiper atehere edhe kur kuptohet se ka nje konflikt. Keshtu duhet kuptuar arti i konfliktit. Dhe nuk eshte art kompromisi, sepse arti i kompromisit eshte arti i shmangjes se pergjegjesise. Thene ndryshe “bejme nje kompromis, ti mos me caj koken, une te le rehat.” Ky eshte kompromisi. Lluks kur ne fakt jemi ne lluce. Mungese pergjegjesie. Kompromisin ti Xhaxha e shikon si zgjidhje, por kompromis eshte edhe “see no evil, hear no evil, speak no evil,” por zgjidhje nuk eshte. Zgjidhja e problemit nenkupton konflikt, nuk e di nga erdh ky kompromisi?
Xhaxha, nuk e kuptoj vemendjen tuaj ndaj keti artikulli, i cili i gjithi eshte nje flluske nga ato qe kalamajte fryjne nga ato shishet me ate lengun si shampo.
Dmth eshte i gjithi i ngritur ne premisa te paqena.
Autori, duke u njehesuar me ata qe ushtruan dhune ne 21 janar (nepermjet termit “kokepalare”, nje qasje kjo me kalamaneske se ai/ata qe i quajten ata kokepalare) pretendon se dhuna e ushtruar nga ata ishte jo vetem organike (si teshtima, e cila ne fakt s’eshte reagim ndaj trupit po ndaj ‘agjenteve’ te huaj ne rruget e frymemarrjes) por dhe masive, dmth shprehese e popullit.
Qe ketej pastaj reket te legjitimoje kete, qe ne fakt nuk egziston fare si fenomen tek populli shqiptar ketu e dy vjet qe kur ka nisur kauza e kutise, donkishotizme te cilin ky artikull e ben te duket legjitim, ngaqe ne vetvete eshte kaq qesharak dhe i paqene.
Ka 20 vjet, populli shqiptar ka dale ne protesta te mirfillta dy here; kur u permbys komunizmi (por vetem pasi u be e qarte qe permbysja ishte pak a shume e garantuar) dhe kur i humben parate ne ’97. Te tjerat jane thjesht gjoja-protesta, dhe aty ku mund te kene qene te sinqerta (si ne rastet e dhunes nga Greqia apo kunder regjistrimit) nuk kane qene masive ne ate mase qe te quhen protesta popullore.
Plus, nga qindra protesta qe ka bere opozita ketu e dy vjet, me njerez te sjelle me autobuza si pakot e postes qe sjell ketej UPS-i, dhune pati vetem ne 21 janar dhe kjo nuk ishte masive; edhe ne raport me ata te sjellurit me autobuza qe ishin prezente ate dite, ishte minorance, dhe dukshem (nga pamjet filmike) e organizuar dhe e paramenduar, dhe jo organike; policat thjesht po rrinin ne ate moment, as po benin gje fare, dhe keta i gjuanin vazhdimisht atyre, dmth gjuanin policat, jo ndonje politikan te maxhorances, po policat qe po benin detyren, nga inati qe kishin per Berishen. Kete ka nenvizuar disa here dhe Arvizu (qe dhuna e atyre qe gjuanin policat s’u provokua nga policia, dhe qe policat thjesht po rrinin ne ate moment) dhe ndaj keta s’ja falen atij keto “gafa”.
Dmth dhuna s’e pari s’egziston tek populli yne. Qe ketu s’ka premise; ajo qe mundohet te legjitimoje autori eshte nje enderr – sikur te kishte dhune.
Grotesku pastaj rritet me kritiken ndaj demokracise/kapitalizmit si sistem, dhe ofrimin si alternative te devizave komuniste/leniniste, tashme dy dekada pasi keto deviza dhe ky sistem (komunizmi) deshtoi masivisht ne gjithe boten, me shume se kudo mbase ne Shqiperi, ku keta neo-komunistet e servirin komunizmin ne artikujt e tyre sa kere kulminon kriza politike shqiptare, e cila ne vetvete s’ka te beje me kapitalizmin apo demokracine si sistem, persa esenca e saj tregon qe demokracia s’eshte konsoliduar tek ne, perndryshe kjo krize s’do egzistonte.
Dmth, e kuptoj plotesisht pse Respublica e ka botuar si artikull, se keto argumenta te paqena dhe te ngritura me klecka si dordolecer jane “the bread and butter” e asaj faqe, po s’e kuptoj pse e ke pare ti te arsyeshme per ta kundershtuar…
“Dmth dhuna s’e pari s’egziston tek populli yne.”
Po, nuk ekziston. Ajo ekziston vetem ne pushtet.
Aman, kur ke kuptuar ndonjehere ti qe nuk kuptove kete here? Leri keto shtirjet prej babaxhani!
“nuk e kuptoj vemendjen tuaj ndaj keti artikulli”
“s’e kuptoj pse e ke pare ti te arsyeshme per ta kundershtuar…”
Xhibi, unë edhe e vlerësoj edhe e respektoj autorin; është i zoti, i sinqertë në ato që thotë, i papërlyer me pushtetet dhe paranë. Sikurse unë, ashtu e vlerësojnë edhe shumë të tjerë. Prandaj edhe i kushtoj vëmendje dhe ia lexoj shkrimet.
Ka edhe më. Fryma e artikullit të tanishëm të Zaimit është karakteristikë për shumë të rinj, në Shqipëri dhe gjetiu, të cilët nuk e gjejnë dot veten as te pushteti as te opozita dhe tundohen nga pozicione të së majtës radikale, ndonjëherë haptazi komuniste, të cilat i marrin kryesisht nëpërmjet literaturës dhe modës intelektuale.
Radikalizmi i majtë, sidomos në format radical chic ka forma të ndryshme – ka që e përqafojnë për të luftuar ennui-në, ka ngaqë duan të duken cool ose të kenë sukses me bibat, ka ngaqë tërhiqen intelektualisht nga filozofët e modës ose antikonformizmin ua kërkojnë hormonet… të gjithë këta janë të parëndësishëm.
Por Zaimi nuk i përket këtij grupi, prandaj edhe më intereson. Tek ai pozicionet e majta, edhe kur janë radikale, vijnë të natyrshme, si rezultat i analizës politike që ai ia bën realitetit dhe eksperiencës së tij të përditshme, në Shqipëri dhe në Kosovë.
Ok, por e kisha fjalen persa argumentat, premisat e artikullit jane te paqena. Dmth e kisha fjalen per artikullin, jo autorin.
Kurse persa thua
mua personalisht s’me rezulton kjo (qe keta te jene shume); keto artikuj i has zakonisht tek PPU (nepermjet prurjeve te blogut Saktivista, zakonisht te njejtet 4-5 autore) e pertej kesaj s’i kam hasur gjekundi personalisht keta te shumtit, dmth te rinjte e majte qe kur s’gjejne hapesire as tek ish-partia komuniste (PS dmth) e shohin komunizmin si alternative.
Mbase xhanem, mbase vertet jane shume dhe gabohem…
______
PA, fjale pak por plot kuptim ti; i jep gjithmone drejtimin e duhur debatit.
Xha-xha,
Nuk ka perse te mos besohet ne sinqeritetin e Zaimit. Kot se kam quajtur Sa(n)ktivista. Pikerisht kete e shoh si gjene me te rrezikeshme e te lojtur te ketij kalemxhiu.
Nuk e di se ku ia sheh zotesine ketij marksisti kosovar(kosovar ne mos gabohem). Cdo fjale e shkruar prej tij vibron urrejtje, nje lloj buldozeri qe kerkon te marre cdo gje perpara(jo me kot perdor fjalen buldozer: e merr vesh, buldozeri perdoret vecse per te sheshuar, hapur gropa, apo ngritur pirgje dheu).
Duket sikur ka marre persiper te hedh perdhe te gjithe ndertesat, ngrehinat e sistemit te shqiptarizmes e ta ktheje cdo gje ne nje shesh kantieri per te ndertuar mbi te idete e tij prej (flake) kashte.
Idete e tij jane kaq bajate e te dala boje, kashte kaq e thare, saqe edhe bagetia e uritur shqiptare e refuzon per tagji; mbi te gjitha krejtesisht naive e primitive.
Une habitem se cfare te terheq ne shkrimet e tij? Ai i ben analize ngjarjeve ne Shqiperi e Kosove pasi i kalon ne filtrin si te nje idiotizuari(te me falni per shprehjen), te getoizuar ne ndonje celule marksiste, qe akoma i lexon e i kupton broshurat marksiste sikur te ishte diku ne “underground-in” e ndonje grupi paranoiakesh ish-partizanesh jugosllave, qe edhe Titos do t’i vinte te gajasej nga marria prej masovikesh te dale boje.
Gavroshi i Hygoit ishte Heroi i Frances. Hygoi e pa ne barrikada, e dalloi si simbolin e vegjelise te nje bote qe po celej, por ne Shqiperi apo Kosove nuk ka nevoje per Gavroshet e Hygoit.
Te qeshin e te vene lodren kur te shohin ne ndonje barrikade prej pirgjesh dheu interneti, si kokoshe me I-Pode ne vesh e duke pare videot e Ledi Gagas. Koburja nuk i shkon me Gavrosheve te sotem.
S’kam se c’te them tjeter xha-xha! Si gjithmone me intrigon ne te dy krahet e drejtezez…
Le t’i ulim tonet, ju lutem. Nuk jam fare dakord me çfarë thoni për Zaimin, ndoshta nuk e keni lexuar si duhet, ndoshta jeni i paragjykuar.
Meqë kemi kaluar ndërkohë në analiza ad hominem, ndoshta duhet të kemi parasysh që ky autor i përket një brezi i cili nuk e ka përjetuar totalitarizmin.
Nuk di për ju, read me, por unë e kam kaluar rininë time nën një regjim totalitar, policor, të egër, të përshkruar nga frika. Këtë përvojë timen e shoh njëkohësisht si epërsi ndaj të tjerëve më të rinj, por edhe si handicap, sepse m’i kushtëzon përvojat e reja.
Prandaj duhet t’i kuptojmë ndryshe autorët si Zaimi, të cilët nuk i referohen të njëjtit sfond politik si ne. Çfarë neve mund të na duket komike, atyre u duket dramatike. Demokracia, që ne e kemi ëndërruar në periudhën kur formoheshim intelektualisht nëpërmjet ëndrrave, atyre u përhihet si realitet i mërzitshëm, boshllëk, triumf i mediokritetit.
Neve na ka ardhur në majë të hundës prej heronjve, realëve dhe teatralëve, të zhurmshmëve dhe të heshturve; ata i kërkojnë me qiri në dorë, te Qafa e Pazarit, si Diogjeni.
Këto dhe shumë ndryshime të tjera.
Zaimi vetë e ka vënë re këtë: për brezin e tij, eksperienca totalitare shqiptare nuk funksionon dot më si alibi. Kjo ka ndodhur tashmë, edhe pse është e hidhur në vetvete, e papranueshme për të gjithë ata të cilëve u është rrjepur lëkura në komunizëm.
Të rinjtë duan punë, duan dinjitet, duan shpresë, duan barazi me kolegët e tyre anembanë Europës; elitat urbane, sidomos në Tiranë, nuk e durojnë dot katundarinë e atyre që udhëheqin. Për tiranasin e ri të shekullit XXI, një figurë si Sali Berisha duke mbajtur fjalimin e radhës në parlament është diçka jashtëzakonisht groteske dhe e pabesueshme, invazion nga një përmasë e katërt e një Shqipërie folklorike dhe dialektore…
Por kujdes – nuk po flas për hipster-ët e Bllokut, se këta nuk merren me politikë, por me Martini-t; flas për njerëz që e vrasin mendjen, njerëz që lexojnë, që shqetësohen, që duan të bëjnë diçka për të mirën publike, jo për librezat e tyre bankare. Këta janë të pastër moralisht, dhe herët a vonë populli – a qytetarët në daçi – do t’i vënë re, do t’ua dëgjojnë fjalën, do t’i ndjekin nga pas.
Ore, keni sy ne balle juve apo jo? Lexoni apo kaloni ketu vetem per te kullotur syte?
“Une habitem se cfare te terheq ne shkrimet e tij?”
Mire qe ke kaq guxim ta besh kete pyetje por se marr vesh pse rrekesh ti pergjigjesh sipas paragjykimeve qe te ngjall ty Zaimi & Co. nderkohe qe XH2 te eshte pergjigjur mjaft qart se Zaimi ha buke vec. Kur e lexon kete a nuk te vjen ti besh trurit nje pauze te vogel dhe te pyesesh veten ” mo po ky dicka me teper di se nuk e thot kollaj kete!” Apo e keni kaq te veshtire te shkeputeni nga refreni qe dini permendsh per te reflektuar mbi ato qe lexoni? Ku di dhia…
PA, pikerisht se nuk jemi dhi malesh qe kacavirren shkurreven, shkrepave e nuk gjejme gje per te ngrene, nuk perfundojme tek tagjia e dieta e Sa(n)ktivistes.
Me mire parapelqejme nje Jack Daniels on the Rocks apo Vodka & Tonic se sa te genjejme veten me ndonje coca-cola revolucionare te Blloku. Me shkrive… me keto Gavroshet e tipit Zaimi.
Eshte heret, kemi diten perpara.
“Me sa shoh unë, e vetmja zgjidhje logjike do të ishte delegjitimimi i zgjedhjeve të majit – duke i bojkotuar, duke votuar skedë të bardhë”
Interesant,
e lexoj kete argument shpesh, ketu ne kete blog, dhe e krahasoj me shembullin e menduar te artikull shkruesit.
Xha, sugjeron modelin e demokracise si me te preferuarin. Atehere pse nuk pelqen veprimin demokratik te zgjedhjeve, ashtu rremuje si eshte, deri sa te kullohet, pasi me bojkot, inxhekton ekuivalentin e dhunes qe po sugjeron artikulli, e vetmja gje qe ndryshon eshte pa dhune, por me dhune ne mendim.
Nje pergjigje e thjeshte eshte; mosvotuesit jane shumica. Mendimi abstrakt i ben ata dominues pa rrol, ose rrol jo influencial ne politik berje. Sistemi i zgjedhjeve eshte me aktive se sa e imagjinon dikush. Eshte i vetmi sistem qe njihet, me zgjedhje, qofte edhe me nje pakice te tille qe nuk perfaqson zerin e nje realiteti, pasi edhe me pjesmarrje ke te njetin fenomen, krahasimin, me perjashtim ne se fantazon njerzit ne nje platforme utopike unanime ne kerkim te te votuarit per endrren e tyre perfaqsi/qeverri.
Demokratike do të ishte sikur zgjedhjet lokale të zhvilloheshin si zgjedhje lokale – brenda problematikës politike lokale, e cila ka rëndësi të madhe për provincën. Po kush e shpreson dot më këtë sot? Kush e garanton dot?
Nga ana tjetër, nëse këto zgjedhje kapen peng i konfliktit politik në Tiranë, atëherë nuk janë më dëshmi e demokracisë në veprim, por e abuzimit me demokracinë.
Shoh zgjedhje dhe jete politike demokratike, te atij lloji qe eshte, atje, fatkeqsisht jo te llojit mete zgjedhur.
Demokracia eshte nje projekt i shkruar e i provuar per dite, dhe as nji here edhe ne vendet me te sukseseshme shohim te aplikohet nje demokraci qe permbush aspiratat e atyre vendeve, pasi aspiratat e ketyre vendeve jane me te avancuara.
Abuzimi me demokracine duhet ekspozuar me pjesmarrje, dhe jo me jo pjesmarrje ne votim, pasi ata qe s’votojne mbeten lojtare te lojes qe nuk pelqejne.
Nuk eshte politika aktivitet qe i gjendet zgjidhja aq shpejt, sa krijohet pershtypja, duhet pjesmarrje, qofte edhe me nji vote, thuhet me shume se degjohet nga ata qe jane zgjedhur.
Por nga qe lodhja eshte karakteristike e dikujt qe nuk eshte sistematik ne nje veprimtari, vjen e demonstron padurim, nxitim, dhune.
Simpatizohem me pakicat, qe nuk bejne pjese ne grupimet e medha, por shifet qarte se sa rendesia e pakices ndikon ne grupimet e shumices, pamvaresisht se ciles shumice zgjedh e i bashkohet sejcila pakice.
Mesa kam lexuar nga komentet e palëve deri tani… së pari besoj se Arbri është nxituar të bëjë përcaktime të përhershme dhe të natyrës statike mbi çka është politika. Ka vënë theksin mbi mungesën e asaj përmase inekzistente ndër politikanët shqiptarë sot, duke lënë të kuptojmë se mungesa, është gjithë qënia politike.
Politika është pjesë e përbërë nga shumë faktorë dhe përcaktime. Kështu që për mendimin tim, politika është edhe konflikt, edhe kompromis.
Politika është ndër të tjera dhe njohja dhe adresimi i konfliktit legjitim dhe civil. Madje njohja dhe adresimi i konfliktit, është pjesë e rëndësishme e politikës.
Politikan i vërtetë, përfundon me të drejtë Arbri, është ai që i njeh konfliktet dhe natyrën e tyre dhe nuk u shmanget. Pra politika është edhe art i përballimit të konfliktit dhe sfidave. Madje është parësisht e tillë.
Unë nuk dua të aludoj në emrin e tij, për të thënë se çka dashur të shprehë, por ashtu si e kuptoj unë shkrimin, Arbri shqetësohet për shmangien në përballjen e problemeve. Një indikator për të kuptuar këtë të fundit, janë kritikat e ndryshme nga një pjesë të të djathtëve? në drejtim të tij. Shikoni kritikat më lart, janë të pasinqerta, shmangëse të konfliktit, janë ad hominem, evokojnë Titora dhe komunistë e lule.
Një arsye pse gjendja ka arritur deri këtu, është pikërisht kjo, mos-përballja legjitime dhe civile me konfliktin. Dhe një shembull del të jetë refuzimi kategorik i palës në pushtet, tu përgjigjet problemeve dhe halleve të qytetarëve. Është refren i njohur ky, sa herë del dikush të kritikojë korrupsionin, nepotizmin, gënjeshtrat, mashtrimet, veprimet populiste, ka gjithnjë një “gardë” njerëzish të vendosur, që fillimisht me plumba verbalë dhe më pas me plumba reale, qëllojnë për vdekje kundërshtarin. Kjo që ndodh këtu, është një ripërmasim i debatit parlamentar:
Opozita – Je i korruptuar, hajdut, kusar.
Regjimi – Lakuriq, lakuriq.
Ekzekutimi në këtë mënyrë i konfliktit civil, bëhet më pas ekzekutim fizik i mbartësit të njërës palë konfliktuale. Metafora e tështimës, i nënshtrohet kështu kësaj gjendjeje. I dhunuari dhe i abuzuari, nuk ka të drejtë të tështijë.
Në të njëjtën gjendje mendore jam vendosur vetë, kur pashë atë grup njerëzish të mllefosur, me konfliktin në dorë, në formë çadre apo pankarte, i kërkonin regjimit tu jepte të drejtë të dëgjoheshin. Dhe regjimi i vrau, se nuk i dëgjonte dot të qaheshin, të shprehnin konfliktin që kishin me të. Kjo është njësoj si të lësh dikë pa bukë, dhe ta vrasësh kur ai ankohet.
shkruan xha xhai :
“Stalker tani i referohet revolucionit egjiptian, si shembull i dhunës së nevojshme, nga pozitat e së majtës pak a shumë radikale “.
Jemi keqkuptuar. Perkundrazi, revolucioni egjiptian eshte shembull par excellence qe konfirmon se, edhe pse dhuna eshte legjitime, perdorimi i saj nuk eshte detyrimisht i domosdoshem (besoj se jemi dakort me faktin qe gjith’ ç’ndodhi ne Egjipt, mbeti kryesisht ne kuadrin e manifestimeve ne sheshet kryesore te qendrave kryesore urbane, pa kaluar ne forma te tjera si lufta guerrile… etj etj). Amà kjo nuk e pengoi arritjen e objektivit. Ne kete sens, perdorimi i dhunes (deri ne ç’shkallë ? ku ? si ?) eshte thjesht çeshtje strategjie.
Ne mund ti japim ketu me fjale statusin qe duam politikes, dhe po aq te enderrojme ti japim historise se njerezimit kete apo ate rrjedhe, duke i stigmatizuar revolucionet si “fatkeqësi e madhe për një shoqëri, te krahasueshme me një fatkeqësi natyrore, një tërmet, një tsunami, një përmbytje te madhe”.
E kote : Le vent souffle où il veut !
PA, uli tonet, te lutem. Nuk shkon ajo pyetja “kur ke kuptuar ti ndonjehere….”Me ngjan se edhe moderon, keshtuqe pritet standard pak me i larte se sa nga kalimtaret e rastit. Lere xhibin te thote cfare te doje e si te doje. Nuk po fyen njeri kur pyet “nuk e kuptoj cfare te terheq….”
Ne blog nuk vijne njerezit per “Urra!” se ashtu shkonin neper mitingje.
E konsideroj privilegj aktivizimin tim si moderatore ne PTF, por ky privilegj nuk ka ndonje perparesi mbi te drejten time te revoltohem sa here qe standardet personale me dhunohen – dhe ka plot raste te tilla, por jua kam kursyer nderhyrjet. Shkurtimisht po te drejtohem ty, por shpresoj te me lexojne dhe te tjeret: jane jashte mase irrituese ankesat e tipit “nuk kuptoj cfare te terheq” …
Kur tjetri te thote vazhdimisht se nuk te kupton (terheqjen, motivin, agenden) nderkohe qe nuk ka problem te ndjeke vijen argumentuese, ketu kemi nje lloj presioni per te kanalizuar autorin, duke bere te paditurin. Po te kerkon te shpjegohesh sipas nje kornize qe ta imponon ai, dhe ne proces e siper t’i japesh krah, duke u menjanuar disi nga vija origjinale. Kur thote se nuk arrin te kuptoje pse Xha Xhai keshtu dhe ashtu Zaimin, Xhibi perpiqet ta vere ne seder nepermjet nje fare bashkefajesie (complicity) qe i duket se ka perfituar duke komentuar ketu. Pyetja “nuk kuptoj cfare te terheq” nuk eshte aq e pafajshme kur shfaqet dy here (ne krye dhe ne fund) dhe kerkon te vere ne pikepyetje edhe vete shendetin mendor te autorit: kaq i papranueshem i duket Xhibit pozicionimi dhe interesimi. Si erdhi puna valle, qe Xhibi te komentoje duke u hequr si i zhgenjyer? Si komentues jeni te mirepritur te kundershtoni, por jo duke minuar debatin me habine se qenkeni prere ne bese.
Nese ty LG ky lloj meskiniteti te duket i pranueshem, atehere nuk na puqen standardet dhe permendja e moderimit me duket presion i barabarte me ate “nuk kuptoj cfare te terheq.”
Blogu ka standarde, kam edhe une te miat, sic gezojne dhe bashkpuntoret e mi te vetat. Niveli i ReadMe dhe Xhibit & CO. eshte akoma tek URRA i mitingjeve dhe prap u kemi lene plot hapsire ketu por mos me kerkoni ta pranoj me pasivitet kete dhune te standardeve te mia qe mund te jene me lart se ato te vete blogut.
PA, ne aksionin hektik te se perditshmes, ne te shumten darkave, shpenzoi pak nga koha qe me mbetet per t’i hedhur nje sy edhe blogosferes shqiptare. Xha-xhai ka kohe qe eshte i perfshire ne blogosfere dhe une e kam shprehur hapur admirimin per konseguencen e pasionin e tij per te qene gjithmone i pranishem atje dhe per te rifreskuar permbajtjen e blogut te tij pothuajse perdite. Kjo gje eshte deshmi e nje dedikimi e vullneti te pashtershem.
Nese kam nderhyre, kam menduar se jam shtyre nga e mira, vecanerisht ne adrese te xha-xhait. Aktiviteti i tij shkon pertej ketij blogu. Biles une kam deshiruar qe te jete me i pranishem ne ate qe e ka per zemer me shume, lingustiken dhe diskursin gjuhesor e letrar. Shpresoj se xha-xhai e kupton kete dhe intencionet e mija.
Une kam qene krejt i hapur ne kritiken time, duke i nisur sinjale te qarta. Persa i perket idese se perpiqem t’i qelloi njerezit nga mesi e poshte, sic permendet ketu ad hominem, eshte jashte cdo mundesije e qellimi timin.
Le te bej pyetjet e thjeshta: Perse me duhet mua nje gje e tille? Kam ndonje motiv personal?
Personalisht nuk njoh asnjeri ne kete blog, duke perfshire edhe xha-xhain. Nuk merrem me politike, nuk merrem me publicistike, nuk jam ne gare per ndonje vend pune me ndonjerin nga kontributoret ketu, etj.
Ne anglisht sulmeve nga brezi e poshte i kane vene emrin “character assassination”. Nuk eshte ne zanatin tim. Vet roli qe luaj ne jete eshte qe te formoj njerez jo te percudnoj karaktere.
Nuk me ngjan se ka ketu ndonje sulm ndaj Zaimit si person, perkundrazi. Psh., Xha Xhai e perjashton nga ata qe shfaqen per tu terhequr nga bibat, Read Me i ve Jack Danielsin si kunderpeshe te coca-coles, kur ne te vertete Zaimi shkruan se ka interes per girls dhe eshte antar i nje klubi qe quhet Jack Daniels. Pune e tij, e nese kureshtja nuk ju kenaqet – hi5.
Ad hominemi ne rastin e dikujt qe eshte pro dhune, qe kerkon ta vere gishtin ne plage, nuk eshte automatikisht fallaci, e ne rastin e Zaimit te pakten shtetesia e tij duhet konsideruar. Nuk e di eshte a s’eshte shtetas i R.SH., por neqofte se nuk eshte, atehere ka vend te kujtohet ajo shprehja popullore “mos u bej zot ne shtepine e tjetrit” qofsh ati, biri a vellai i te zotit. Ose mos u bej revolucionar ne shtetin e tjetrit. Kjo kritike e imja i shkon keshtu edhe R. Qoses. Nuk kam as me te voglin antikombetarizem, e do ti mirepres shkrimet e ketyre kur flasin per kombin a per tjera. Sigurisht qe edhe shteti shqiptar eshte pazgjithshmerisht i lidhur me kombin, por ndersa kerkohet qe kritiket e tyre te permbahen, keta revolucionaret jo qe s’permbahen, por kane kaluar ne ekstrem. Nje prej Elbasani s’ka pse te jape zgjidhje drastike (te jashtezakonshem) per Tiranen, nje prej Prizreni per Prishtinen, e nje prej Kosove Per Shqiperine. Them se keta duhet te bejne ate qe bejne te gjithe ne sherret mes komshijve – te ulin gjakrat. Nacionalizmi ne kete rast eshte qeleshe qe u rri shtrember. Ndersa petken e gjere te internacionalizmit, nese duan ta veshin ta ngushtojne pas trupit.
CD,
ty nuk të pëlqejnë girls? po dhalla?
Sinqerisht, ky koment është absurditet mbi plagën e sulmit ad hominem—- insult to injury. Zaimi është shtetas i R. SH. (ndryshe nga shume prej nesh ketu). Po i reduktohet gjithe mendimi dhe kontributi ne nje pilule pro dhune qe ta keni me te lehte per ta gelltitur Dhe ky gjest i neveritshem shoqerohet me banalitetin e investigimit te se vertetes se Arbrit i pelqejne gocat dhe Jack Daniels? Ndiej ndot nga vetja te jap kete shpjegim, por ‘ka interes per girls’ nuk eshte e barabarte me “shfaqet per te terhequr bibat.” Meqe e kishim tek standardet ky nivel i debatit eshte shume larg frymes te ketij blogu!
E lexoni ndonjehere Zaimin apo vetem c’eshte servirur ketu te PTF?
PA dhe te tjeret qe s’e kapin Hi5. Detyrohem te shpjegohem.
Pasi kam lexuar:
Xha Xhai i shkruan Xhibit “…ka ngaqë duan të duken cool ose të kenë sukses me bibat,”
Read Me Xha Xhait “Nuk e di se ku ia sheh zotesine ketij marksisti kosovar(kosovar ne mos gabohem).”
me pas PA “Me mire parapelqejme nje Jack Daniels…”
J. ne komentin e vet shkroi “Shikoni kritikat më lart, …, janë ad hominem,…”
Mendova se duhej shkruar edhe se kritikat nuk jane ad hominem, edhe se as hominem nuk eshte detyrimisht keq, por edhe se ad hominemi ne s’duhet perdorur s’duhet perdorur per askend. Ndryshe do duhet ti kisha shkruar Xha Xhait se eshte pune e tyre ne duhet te duken cool per sa kohe qe shkruajne gjera me mend, duhet ti kisha shkruar Read Me, qe pozicionin politik nuk ndikohet nga pirja e pijes se preferuar. Si e kam shkruar ju kam “shkelur syrin” paragjykimeve dhe pandehmave te dy diskutuesve. Fjalite time duhet ti merrni as me shume e as me pak por ne tonin e “Dhe për ata që u ka mbetur merak, qytetari Zaimi e ka numrin e këmbës 42.” qe ka shkruar Xha Xhai nga fundi, sepse ajo eshte njelloj me “Pune e tij, e nese kureshtja nuk ju kenaqet – hi5.” Mos i lejoni vetes dy standarte. A, nese kujtoni se i jam versulur Zaimit, jeni krejtesisht te gabuar. Lexojeni komentin serish.
Pavarsisht c’ndodh, teshtimat i prita ne menyren me miqesore qe mund te priten, dhe per ta mbyllur, po zgjedh fjalet e Zaimit:
“Në mënyrën e vet më të pështirë dhuna shfaqet në formën reaksionare (si dhunim i atij që guxon të teshtijë).”
Diskutimi paska marre rrjedhe shume te cuditshme.
Cyprinodon, Arbri eshte shtetas shqiptar, jo se per mua personalisht perben ndonje faktor, por sa per informacion qe te rikalibrosh pozicionin.
falemnderit shume Monda,
kalibrin e kam pasur me ne qofte se ne. Kritika ime per nderhyrjet nga jashte mbetet.
Doja vetem t ‘i jepja nje duartrokitje te merituar parrulles armiqesore, dhe gjithashtu t’i drejtoja nje pyetje “read mi”-ut- a mund ta argumentoni ju lutem, per c’arsye Shqiperise nuk i duhen Gavroshet?
Shqiperise nuk i duhen gavroshet, ne menyre qe ti dhe shoket/shoqet e tua te mesoni me shume, dhe jo sa here qe nuk ju plotesohen tekat, te dilni neper rruge e te gjuash miletin me gure.
Edhe here tjeter mos i infantilizo gjerat me muhabete te tipit Read mi-ut, e me the e te thashe.
Apo eshte ky nje Phi-Sigma-Alpha sisterhood thingy ?!?
PA, ky shpjegimi qe jepni ka kuptim, dhe fare mire mund t’ia kishit shkruar Xhibit. Verejtja ime ishte ne parim, per te mos rene ne nivelin e sulmeve “kaq kupton ti, ti s’kupton.” Per mua, kur futesh ne keto lloj debatesh, jane te tipit “kush jam une, e kush je ti” “une kuptoj, ti s’kupton.” Jane pa brume domethene. Nuk jemi ne gare superioritetesh ma merr mendja.
Permendja e moderacionit nuk ishte per presion qe te ndryshosh opinionet personale. Kishte lidhje me menyren e shprehjes se tyre. Mesa duket, kam aspirata me te larta per moderatoret se sa per te tjeret. Mund ta kem gabim.
Ipare, faleminderit per pergjigjen por une pyetjen nuk ta drejtova ty, apo je “read me”-a ti? (me mire keshtu?)
Degjo flo! Ipare dhe Read Me jane persona te ndryshem.
Ne lidhje me Gavroshet, une do te perpiqem te shpjegoj Gavroshin ashtu si na e ka sjelle Viktor Hygoi. Me pas juve, nese mundeni, gjeni lidhjet midis Gavroshit te Hygoit dhe gavrosheve qe keni ju ne mend.
Flobert ne “Edukimin Sentimental” na kujton pa ndonje sentimentalizem, padobine e mbijeteses te heronjve revolucionare ne kujtesen kolektive.
Dantoni e Robespieri u shendrruan ne heronj shume vone, disa gjenerata me pas ekzistences te tyre reale. E bukura eshte se, sipas kohes, nevoja e riperteritjes se mitit e transformon heroin ne dicka te re. Per shembull Robespierin qe deri ne vitin 1948 kishte mbetur nje kopje e keqe heroi, krejt i padobishem, nje lloj monstre johumane, revolucioni i 48tes e transformoi ne nje engjell te revolucionit shoqeror e martir Termidorian.
Personazhi i Gavroshit ha buke vec ne saje pendes te Hygoit. Nuk ka personazh te shkruar me kaq finese se ai tek Les Miserables. Gavroshi simbolizonte dashurine instiktive per liri e spontanitetin per ndryshim(revolucion). Gavroshi nuk ishte nje krijim i thjesht imagjinates te Hygoit. Delacroix e kishte pikturuar ne vitin 1831 mbi barrikade e kobure perkrah Lirise me gjoks te shkyer e flamur ne dore(Liria qe udheheq popullin).
Nepermjet imagjinates te Hygoit, Gavroshi meshironte popullin parizien – nje popull i paperpunuar, i paarsimuar, ashtu rudimental e i pafajshem si te ishte nje femije, por qe aspiron lirine, kunder cdo autoriteti dhe ne cdo cast gati per tu rebeluar. Vet vdekja e tij eshte rrenqethese, mrekullisht e mitizuar.
Mjafton te kujtosh refrenin e kenges te Gavroshit: “Eshte faji i Volterit, Eshte faji i Rusoit”( E ka fajin Volteri, e ka fajin Rusoi). Keto vargje jane pergjigje e plumbave, nje shkrehje arme, nje varg, nje tjeter shkrehje arme, vargu tjeter. E shohim Gavroshin te bjere e te cohet disa here. Ai gjithmone arrin te ngrihet. Rrezimi i tij eshte i perkoheshem, ai cohet nga toka perseri, e Hygoi e perngjason me ringritjet e Anteut, kur Herkuli e rrezonte per toke.
Hygoi me vargjet e kenges ne goje, me ngritjet nga toka, thjesht e mjeshterisht e perjetesoi Gavroshin. Gavroshi tashme eshte nje lloj metafore e perjeteshme, nje mit qe nuk vdes.
Studentet franceze te 1968 u munduan ta pervetesonin figuren e Gavroshit dhe te Enxholas, por ato nuk ishin gavroshe. Ishin ca bij te perkedhelur, qe nuk i pelqente me predikimi i prinderve, ishin te ngopur nga hipokrizia.
Ka patur perpjekje te tjera per te pervetsuar Gavroshin nga Zhan Renua nepermjet La Marseillaise(filmit) kur Fronti Popullor francez bente kerdine, apo Rebeli Seint Zhyst i Kamyse.
Tani ta kam lene ty ne dore te na pershkruash Gavroshin apo gavroshet shqiptare.
Kishim një diskutim të mirë, për perspektivat politike në Shqipëri, alternativën e dhunës, mosbindjen civile, dëshpërimin e brezit të ri në Tiranë dhe gjetiu, radikalizmin… Çështje që vërtet ngrenë peshë për jetën e atjeshme dhe jetën e të gjithëve ne, kudo që jemi.
Kishim një diskutim të mirë. Si e katandisëm në këtë nivel fëmijësh kopshti? Është kjo e qëllimshme, për ta prishur diskutimin me çdo kusht, apo është ky vërtet niveli ynë, si komentues, për këto tema? Pyetje të cilave nuk u përgjigjem dot; ndoshta secili duhet t’ia bëjë vetes.
Dhe për ata që u ka mbetur merak, qytetari Zaimi e ka numrin e këmbës 42.
Xha xhai, nuk eshte problem niveli, por ndodh sepse edhe ne ketu jemi nje pasqyrim i gjendjes politiko-shoqerore te ketij vendi, rrjedhimisht nuk mund te ndodhe as ne kete blog, siç nuk ndodh as tek peshku, nje debat teorik me fryte te mbara si te ishim ne nje pemishte te miremenaxhuar, pasi jetojme ne nje vend qe gjendet ne kufirin kritik te anarkise. Ky bllokim i intelektit per temen ne fjale vjen edhe pse teoria qe mbron Arber Zaimi nuk ka pasur deri tani ndonje peshe ne politiken e sotme shqiptare, ajo nuk mund te faktorizohet dot artificialisht, sikurse nuk po mundet te vije artificialisht as kriza qe po kerkohet me kembengulje te vije. Ajo teori me teper ka nje ekzistence si dekor, si konspiracion, si investim i huaj jo fitimprures, sepse debati ne ate pike pothuajse eshte mbyllur, eshte i mbyllur edhe ne filozofine politike serioze ne pergjithesi edhe ne politiken ne Shqiperi ne veçanti, mbasi ajo teori deshtoi ne praktike, deshtoi edhe ketu tek ne deshtoi edhe andej nga erdhi. Ne pergjithesi kjo rryme po ta shikosh nga retorika eshte antiamerikane, madje kete e ka si synim kryesor, dhe kjo po qe eshte diçka shqetesuese, sepse shqiptaret nuk e kane akoma ate luks qe e kane shume vende te Evropes, dmth qe te jene apo te shtiren si anti-amerikane ne çastin kur besojne se e kane kaluar lumin, dhe mbasi kane harruar se kur paten nevoje i lepiheshin Amerikes me keq se ne sot, bejne si bene psh zvicerianet qe arriten te nxjerrin nje urdher arresti per ish presidentin Bush. Mos shikoni disa ketu ne Shqiperi qe me sa duket buken e gojes e nxjerrin nga vende qe jane ne kontradikte me Ameriken, keshtu eja te pergatisim edhe ne ca shqiptare antiamerikane, me veshtrimin lart e larg drejt mjave te reja, per te demtuar pa pike meshire Shqiperine siç bene parardhsit e tyre, kjo nuk eshte e ndershme qe te ndodhe keshtu, nuk mund ti sakrifikosh interesat e kombit tend per interesa personale, duke shfrytezuar faktin se nacionalizmi shqiptar eshte akoma i dobet. Keshtu sot fatkeqesisht Zaimi po artikulohet indirekt edhe nga gazeta e gazetare me influence ne publik, dhe si rryme kjo ka infektuar dhe opoziten kryesore e cila flet dhe vepron ne nje menyre qe duhet ta beje shume te kenaqur Arber Zaimin. Nje retorike e tille antiamerikane qe ekziston psh edhe ne Gjermani, mund te kete nxitur edhe ate “shqiptarin islamik” qe te vrase dy ushtaret amerikane, sepse ky shqiptar nuk eshte ushqyer ne Kosove me islamizem antiamerikan, por eshte ushqyer ne Gjermani, dmth eshte me teper nje gjerman me origjine shqiptare, sepse po te nisemi nga origjina per te gjykuar per njerezit, do te arrijme tek majmuni e mbase deri tek krimbi, e do t’i bejme keshtu ato kafshe te shkreta fajtore pse njerezit mekatojne sot pas miliona vjetesh qe jane ndare pre tyre, keshtu qe ne kete pike duhet te jemi te kujdeshem me teorite neo-komuniste alla Arber Zaimi, te mos i nenvleftesojme qe ato te mos mundin te krijojne nje terren antiamerikan, te cilit ne te ardhmen do ja ndjejme pasojat, se kush mund te thote ketu se ç’pikembeshtetje tjeter kemi ne shqiptaret veç Amerikes? Ne shqiptaret jemi nje komb ne rrezik te madh dhe kur une thashe ne nje debat tjeter se “gjermanet kane urrejtje patologjike per shqiptaret”, kercyen perpjete dhe e quajten kete mendim timin jashte arsyes njerezore apo konspiracion, por a nuk eshte ky rast i “kosovarit islamik” ne Gjermani nje rast qe e perforcon kete mendim timin? Sepse pse nuk e thone gjermanet hapur, por e fshehin faktin qe terroristi eshte shume me teper nje gjerman se sa nje kosovar, ose me sakte qe ai eshte nje prodhim gjerman dhe jo shqiptar. Pse nuk e pranojne se eshte propaganda antiamerikane ne Gjermani, per te mos thene me shume, qe e ka shtyre gjermano-shqiptarin e ashtuquajtur kosovar te vrase ushtaret amerikane? Pse nuk e thone hapur qe ne kete pune nuk hyjne fare shqiptaret e te marrin persiper pergjegjesite? Keshtu qe neser mos u çudisni aspak qe kjo te ndodhe edhe ketu ne Shqiperi me aktiviste e saktiviste te indoktrinuar me antiamerikanizem nga teori te tipit Zaimi dhe kjo sigurisht nuk eshte aspak ne intersin e shqiptareve.
Por nese do te kerkojme te gjejme se si politika shqiptare rri ne filozofine politike, siç po bejne shume ketu, nuk do te gjejme asgje dhe do te shikojme se ajo nuk gjendet fare aty, mbasi keto 20 vjet politika ka qene ne „tranzicion politik atipik“ tranzicion i cili vazhdon akoma. Politika shqiptare siç e thote dikush ketu, eshte ne rastin me te mire nje nje hibrid, eshte hibrid i nje politike amorale ne demokraci me politiken e vjeter te komunizmit, dhe kur ky hibrid ushqehet me o.m.gj. “nderkombetare” siç po ushqehet, perfytyroni se çfare produkti i shperfytyruar politik do te jete, le qe s’ka nevoje per perfytyrim sepse e kemi para syve. Keshtu shpjegohen qendrimet politike te pakuptueshme te se majtes shqiptare qe rri jashte sistemit sa here del ne opozite, siç doli jashte sistemit kur bojkotoi zgjedhjet ne minuten e fundit me 96-en, e siç po bojkoton parlamentin qe prej dy vjetesh. Keshtu shpjegohet retorika qemalstafiste, gjuha e trakteve komuniste, krijimi e himnizimi i viktimave si te ishin deshmore, keshtu shpjegohet perceptimi i çuditshem qe ata kane per qeverisjen e se djathtes si nje “rregjim”, percetim qe e kane edhe shume ketu ne ptf, dhe pastaj si rrjedhoje shpikin termin “demonstrate” duke habitur gjithe boten. Keshtu shpjegohet qe pasi ju qajne hallin te varferve e te papuneve e mbushin partine me milionere. Keshtu shpjegohet qe mbasi i vulosin vete mire e mire zgjedhjet si te rregullta nepermjet mijra komisionereve te tyre, te nesermen thone se ato nuk jane te rregullta dhe si Shvejku shprehen se “do te hyj ne greve urie une meqenese i vodha votat une”. Keshtu e ngaterrojne lehtesisht termin “transparence” me termin “hapje e kutive”, si te ishin identike, dhe s’kane pike shqetesimi se kerkuan me force per nje kohe te gjate qe ne Shqiperi te realizohej nje shkelje e paster ligjore siç ishte hapja e kutive, dhe tani qe kjo shkelje ligjore fatmiresisht nuk u konsumua, e quajne mungese transparence. Si ka mundesi te harrojne apo te mos kuptojne se transparenca eshte nje veprim demokratik qe rregullohet me ligj e me kushtetute, dhe jo me deshiren e partive apo individeve? Si mund te thuash s’k transparence ne nje kohe qe ke qene aktori kryesor ne berjen e transparences dmth ne numerimin e votave? Po kush kujdeset ketu ne Shqiperi per mendimin, dhe o burra le te bejme propagande. Pastaj bejne ate qe nuk e ka bere asnje parti ne vendet demokratike, sulmojne shtetin si te ishin nje organizate anarkiste, sektariste apo komuniste, si te ishin nje shoqate shokesh, dhe jo nje parti kryesore e opozites dhe pjese e sistemit po aq sa pozita, parti qe pret rradhen te vije ne pushtet ne rruge ligjore e te drejtoje kete vend.
Perveç ketyre qe thame Shqiperia eshte nje vend qe funksionon si nje vend nen pushtim, dhe drejtohet kryesisht nga jashte, mbasi ajo vete fatkeqesisht nuk ka nje klase politike te pergatitur qe te perballoje peshen e saj gjeopolitike, madje askush nuk e desheron qe ajo ta kete ate klase politike, te kete ate qe e ka edhe nje shtet si Maqedonia, nje vend ky i sajuar nga dashamiresia evropiane, Evrope qe mbyll syte me te njejten dashamiresi kur ky vend persekuton nje te treten e popullsise se vet. Ndersa PD qendron me mire ne sistem se PS por edhe ajo eshte e prekur nga sindroma e te majtes e i ka hyre fort propagandes duke permendur deri ne neveri “shoqet dhe shoket e bulevardit”, sikur kjo parti te mos kishte mjete te tjera me serioze politike se propaganda alla e majte. Keshtu kjo lloj politike hibride qe eshte instaluar ne Shqiperi eshte ne vartesi te plote te atyre qe e qeverisin Shqiperine nga jashte. Por ketu mund te konsiderohemi me shume fat qe ne krah te interesit politik te Shqiperise ndodhen me shume sinqeritet SHBA-te duke e penguar Evropen ne politiken e saj konstante antishqiptare dhe ne politken e saj te shkaterrimit politik te ketij vendi, Evrope e cila mbasi nuk ja arriti ta bente nje Kube te Adriaktikut ne 1990-en , desheron ta beje tani me 2011 si Libine e Gedafit. Ketu e ka burimin edhe terbimi qemalstafist i te majteve qe nuk mundet te durojne qe Shqiperia te ece gjate ne nje rruge te stabilizuar, sidomos kur ate rruge nuk e drejtojne ata vete por e drejton kundershtari politik qe perceptohet njesoj si perceptohej dikur armiku i klases. Por e sigurte eshte se ne Shqiperi do te mbizoteroje politika e qeverise amerikane per te mbajtur me force nje Shqiperi te stabilizuar deri sa ajo te mundet qe ajo te ece vete, si e vetmja menyre per te ecur perpara. Dhe nuk duhet harruar se amerikanet asnjehere nuk e kane pare Shqiperine londineze si problem te shkeputur nga territoret e tjera shqiptare dhe ne kete pike ata jane shume here me shqiptare se vete shqiptaret. Por deri atehere te bejme kujdes qe ne Shqiperi te mos ndertohet nje politike antiamerikane siç po ben e majta shqiptare pa u kujdesur per interesin kombetar, politike e cila mund te jape frutet e hidhura me vone, siç ka filluar ti jape ne Kosove dhe siç i dha se fundmi ne Gjermani per gjermanet, pavaresisht se ata mundohen t’ja u faturojne shqiptareve. Nuk besoj se inteligjenca amerikane do te gaboje ne perceptimin e problemit, por njekohesisht le te lusim zotin qe SHBA-te te na kuptojne ne hallin ku ndodhemi dhe nese nuk munden me te na ndihmojne nga jashte, siç bene se fundmi permes zoterinjve Kantrimen dhe Steinberg, te shikojne mundesine e nje protektorati ushtarako-ekonomik te tipit Marshall e te na shpetojne njehere e pergjithmone nga Evropa, siç e shpetuan dikur vete Evropen nga vetevetja permes planit Marshall. Me nje opozite te tille qe rri jashte sistemit, e qe prej andej organizon grushte shteti e demonstrata, fatkeqesisht Shqiperia rezulton nje vend i paafte per tu vetqeverisur, sepse neser te njejten gje mund te beje edhe e djathta, kjo paaftesi tashme duket e sigurte, por nuk duhet te hidherohemi per kete dhe ky nuk eshte nje turp per nje komb te coptuar ne gjashte pjese si askush tjeter ne kete bote. Kjo eshte njekohesisht edhe ftesa ime per te reflektuar ne kete blog, ku shikoj te levize nje intelekt me te vertete per tu admiruar, por qe ne çeshtjet me interes kombetar ka mbetur ne siperfaqe.
Flm per kete koment te gjate kendveshtrimi, i cili perputhet me te nje kryefamiljari qe sheh/peshon pak me larg interesat e familjes dhe i vetdijshem me c’njerez ka te beje brenda e jashte murreve te shpise.
Gaforrja shkruan:
Dhe pastaj vijon:
Këtu unë shoh një kontradiktë: sepse pjesa e dytë kundërshton të parën dhe, me argumente të tjera (me të cilat unë nuk pajtohem) i jep të drejtë shkrimit tim, ose pikërisht atë të drejtë që ia kundërshtoi pjesa e parë.
Tani, sa për Zaimin anti-amerikan, unë edhe këtë pohim e gjej të sforcuar dhe manipulativ. Ai autor dhe të tjerë të atij krahu janë më tepër anti-establishment, kundërshtojnë rendin ekzistues të sendeve, statu quo-në, raportin e paracaktuar të forcave, hierarkitë e diktuara nga jashtë; dhe nuk është faji i tyre që ky establishment identifikohet me projektimin e pushtetit amerikan në Ballkan; sikurse nuk është faji i tyre që ky pushtet amerikan e përkrah establishmentin lokal në emër të ruajtjes së stabilitetit. Në një kuptim, klasa politike sot në Shqipëri e ka përqafuar amerikanizmin dhe nuk e lëshon vetëm e vetëm që çdo orvatje për ta marrë në pyetje obsesionin e saj me pushtetin ta cilësojë automatikisht si anti-amerikanizëm. Ne këtë dukuri e kemi njohur që në oborret e shkollave fillore, kur ndonjë spurdhjak lidhte miqësi me të fortin e radhës dhe niste i mbulonte të gjithë të tjerët me të pëgëra, si majmuni nga maja e pemës. Këtë e sheh, në fund të fundit, edhe te roli që i kanë dhënë ambasadorit amerikan, duke e kthyer në një farë viceroy, sa televiziv aq dhe grotesk…
Xha xhai, ketu nuk ka asnje kontradikte, por nga nxitimi nuk e ke lexuar mire. Une them se :”nuk ka pasur deri tani ndonje peshe”, por kjo nuk perjashton qe ne te ardhmen do te kete peshe dhe une kete nenvizoj, friken per te ardhmen. Prandaj shikoj se :”sot fatkeqesisht Zaimi po artikulohet indirekt”, pikerisht se ka filluar me djallezi te artikulohet indirekt ka rrezik qe ne te ardhmen te kete nje peshe qe sot nuk e ka. Une jam plotesisht i ndergjegjshem per ate qe kam thene dhe kontradikta perjashtohet kur kemi pasqyrimin e nje te vertete, sepse a nuk eshte e vertete ajo qe deri tani Zaimi s’ka pasur ndonje influence, ndersa tani ka filluar te artikulohet , artikulim qe eshte pervetesuar si retorike nga e majta dhe qe ne te ardhmen do te kete ndikim negativ nga i cili duhet te ruhemi. Megjitheate nuk e kuptoj shqetesimin tend per tu kapur pas ndonje pasaktesie teknike edhe nese do te ishte, por qe nuk eshte, dhe habitem me kembenguljen per te nenvleftesuar thelbin, por ky nuk eshte problemi im.
M’u duk sikur vërejtja juaj vinte në pikëpyetje vetë arsyen e shkrimit tim.
Anti-establishment Zaimi me shoke jane po aq sa je ti apo Mustafa Nano te pavarur politikisht. Megjithese PS-ja nuk ka asgje te majte, ju perseri per inerci te sistemit te kaluar e mbeshtesni kete parti. Anti-amerikanizmi eshte legaci e PPSH-se, qe mbetet e forte si ndjenje tek elektorati i PS-se aktuale, megjithese per pragmatizem pushtetor e majta nuk e shfaq kete. E djathta ka nje lidhje me rrenje ideologjike me Ameriken por sot per sot, Shqiperia si e tere, elita flas, qe i jep kah orientimit te vendit, si primare duhet te kete interesat kombetare dhe kjo arrihet me realpolitiken.
Amerika ne Shqiperi nuk eshte e interesuar thjesht per stabilitetin, por edhe demokracine dhe shtetin ligjor. Interesat e Amerikes nuk do t’i kundershtonte as Edi Rama po te ishte ne pushtet e as Sali Berisha. Shqiperia nuk ka Chaveze (flas per ata qe kane mbrapa njerez se ata qe nuk perfaqesojne asgje flasin si te duan), keshtu qe Amerika nuk ballafaqohet me problemin qe te perkrahe nje krah politik qe eshte me afer interesave te saj. Ne Shqiperi keto interesa jane te garantuara per kohe te gjate. Amerika interesohet per demokracine dhe kornizen kushtetuese ne Shqiperi, si nje vend ku ulet si i barabarte me te ne Nato.
Neo-marksizmi i Albin Kurtit ne Shqiperi eshte karikature e vertete. Sado qe nuk jam dakort me Albin Kurtin, qe edhe kandidatet per deputete i ka ca enversite me damke, per nje gje nuk i ha dot hakun: nuk ka qene bisht i asnje force politike ne Kosove. Ndersa keta jane te gjithe pjella te Soros, qe i kane sherbyer me devocion Edi Rames dhe pas mbarimit te funksionit te ketyre rrjeteve, keta jane ndare ne ekstremiste te majte ose jo, por qe gjithsesi ne nje pike bashkohen: Rama ne pushtet. Prandaj keta te grupit te kafese, i pashe dhe ne protesten e dhunshme me 21 janar duke folur ne telefon ne mes te turmes. Kush me garanton mua se keta nuk kane qene duke marre urdhra per te nxitur njerezit per te ushtruar dhune ndaj forcave te rendit?
Po ngatërron pavarësinë me asnjanësinë.
Sipas fjalorit te gjuhes shqipe, te kohes se qoftelargut, njera nga kuptimet e fjales pavaresi eshte keshtu:
” Të qenët i pakushtëzuar nga rrethana e nga shkaqe të caktuara, të qenët i pavarur nga diçka tjetër. Pavarësia e mendimeve (e gjykimit).”
Sesa mund te jeni ju te pakushtezuar nga rrethana e shkaqe te caktuara, se deri ku shkon pavaresia e mendimeve tuaja, gjithmone ne çeshtje dhe probleme politike, nuk do shume mend e kalem per ta gjetur.
Ne asnje rast Nano apo edhe ketu ne PTF nuk kam pare diçka qe te jete e pavaruar nga propaganda e momentit e PS.
Sigurisht qe pavaresia rrenohet edhe me vetedeshire, sikur ka shume raste, ku sigurisht Nanua nuk futet ketu.
Sdq. ju quajeni si te doni, thelbi eshte qe ju jeni te rreshtuar politikisht, ato gjerat cool, si anti-establishmenti, s’kane vend fare ketu.
Po pikërisht te kushtëzimi është thelbi. Çfarë mund të m’i kushtëzojë mua mendimet? Unë nuk jetoj në Shqipëri, nuk kam lidhje me PS-në, nuk më mban me bukë ndonjë strukturë e saj ose ndonjë strukturë tjetër çfarëdo, që lidhet me atë vend. Njëlloj, s’kam asnjë interes ekonomik atje – vetëm më tërheqin interesa kulturore dhe sentimentale. Mendimet e mia kushtëzohen nga kritere intelektuale dhe etike – jo nga disa njerëz të rastit në një cep të Ballkanit. E pranoj – s’jam i paanshëm ose asnjanës në këtë konflikt; besoj se Berisha dhe të vetët e kanë ezauruar rolin e tyre politik dhe tani po e dëmtojnë Shqipërinë; kjo përkon ndoshta me politikën e PS-së (nuk e kam vrarë ndonjëherë shumë mendjen), por para së gjithash përkon me gjykimin e shëndoshë dhe etik. Ndoshta është PS-ja që i merr idetë politike nga unë, nuk e di, nuk më intereson se nga i merr idetë PS-ja. Që ta rrokësh kuptimin e veprimtarisë sime në këtë moment, ti duhet të heqësh dorë nga vështrimi prej Lej Feni ndaj realitetit: po sa je në gjendje ta bësh këtë? Ti vjen këtu dhe vetëm kundërshton me argumente nga më banalet; nuk të sjell kënaqësia, as entuziazmi i solidaritetit intelektual ose i shoqërisë me mendje të ngjashme me tënden, por militanca dhe ngërçi. Ti je nga ata që edhe kur futen në det për qejf, nuk i heqin çizmet dhe vezmet. Polemikat e tua janë të thata, partiake, burokratike, pa kurrfarë ideje ose vështrimi të ri. Nuk i jep kurrë të drejtë tjetrit, edhe për gjëra të vogla, të parëndësishme, anësore, thjesht për ta vazhduar debatin ose për t’i shfaqur një shenjë sado të lehtë simpatie; ti nuk bisedon; ti nuk e shijon diskutimin. Je një operativ i thjeshtë partiak, uroj edhe vullnetar, që gjendesh, ndoshta kundër dëshirës sate, në një mjedis i cili të bën të ndihesh inferior dhe të indukton paranojë. Je një ushtar i futur thellë në territorin armik. Si kushdo tjetër që komenton në PTF, e kishe derën të hapur për t’u bërë partner, por nga zelli i tepruar ke përfunduar në specimen: je duke u studiuar, nuk do të habitesha sikur nesër dikush të mbronte ndonjë doktoratë me ty.
Pavaresia a anshmeria tek e fundit jane normale, pavaresisht shkaqeve a rrethanave, e une s’kam te drejte t’i mohoj kujt te drejten qe te jete i njeanshem ose i pa shkeputur nga nje force politike. Ajo qe po kundershtoja o i nderuar eshte se si une e si ti, si Zaimi e te tjere bashkebisedues e debatues ketu ose gjetke, jemi te njeanshem me nje nga forcat politike, keshtu qe nuk eshte e hijshme te pretendojme radikalin anti-establishment, per t’u dukur cool.
MB, më bën të qesh me besimin tënd të patundur se Amerikanët eksportojnë demokraci…
Periudha e pasluftës tregon se, kudo që kanë kërkuar të “mbështesin” demokracitë e brishta kanë restauruar vetëm diktatura (dallimi i të cilave qëndron tek konsiderimi si “demokratike” kur ndjekin politikë filoamerikane(Kili, Iraku i paraluftës, Tunizia, Egjypti… Shqipëria e pas ’90), apo terroriste kur ndërtohen mbi antiamerikanizmin (Libia, Irani, shqipëria e para ’90 etj).
Duke ndjekur keshillen e PA dhe Xhaxhait, une lexova nga Zaimi edhe shkrimin ne fjale, edhe nje tjeter persiatje per keqkuptimin e Migjenit.
Lexova edhe shpjegimin e Xhaxhait per brezin e ri te elitave shqiptare, ku me sa duket ben pjese edhe Zaimi, dhe per ndryshimin midis tij dhe brezit tjeter, atij te ardhur nga komunizmi.
Ajo qe me beri pershtypje eshte shpirti revolucionar. Vetem nje i ri idealist, revolucionar, me syte nga ndryshimet radikale mund te beje deklarime te tipit “Politika nuk është “art i kompromisit”, por art i konfliktit.”
Dhe u kujtova qe shumica e kushtetutave te vendeve moderne kerkojne, si nje nga kushtet kryesore, qe kryetari i shtetit te jete mbi 40 vjec te pakten.
Duhet te kete ndonje lidhje, them une, midis moshes, eksperiences, pjekurise, botekuptimit, hovit revolucionar, apatise, indiferences, pacifizmit etj.
Politika nuk është as kompromis, as konflikt dhe as dhunë; Politika është arti i qeverisjes.
Mbasi të kemi parasysh përkufizimin e saj, atëhere mund të shikojmë edhe anët e tjera.
Këtu po e shikojnë Zaimin si njeri me bisht dhe të shkëputur nga bota reale, por pakkush vë re se Zaimi nuk flet për problemet e demokracisë, por flet për problemet e demagogjisë (bastardimi i asaj që duhet të ishte demokracia).
Është e natyrshme që, në një demokraci të vërtetë, ndërmjet një maxhorance dhe opozite të kualifikuar, faktori kryesor që do të çonte përpara mirëqeverisjen (pra, politikën) do të ishte në rradhë të parë konfrontimi i ideve e programeve dhe përzgjedhja e opcioneve më të mira të mundëshme… të shoqëruara me një dozë të fortë kompromisi.
Në mungesë të ideve, programeve, konfrontimeve (aq më pak konsensusit) dhe kompromisit, konflikti edhe sikur të mos jetë rrugëzgjidhja më e pranueshme, mbetet alternativa e vetme.
P.s:Ndër shumë të tjerë që e kanë përkufizuar politikën, një ndër ta, që nuk më duket se është anëtar i Saktivistës, është edhe Max Weber që thotë që: Politika s’është gjë tjetër veçse aspiratë për pushtet për të patur monopolin e përdorimit të forcës.
Po sikur “politika eshte art i konfliktit” te mos kete fare te beje me moshen e autorit, apo me frymen revolucionare, por thjesht me llojin e analogjise qe ofrohet. Po qe se trupin e shoqerise e krahason me trupin e njeriut, me semundje, shendet, e me the te thashe e gjithcka qe kjo mbart, po sikur “politika eshte art i konfliktit me mashtrimin” ta kuptosh njesoj si dhe “mjekesia eshte art i konfliktit me semundjen.” Apo eshte ky nje lloj konkluzioni logjik i analogjise qe nje i ri nuk mund ta beje? Po sikur te merresh me argumentin, dhe “politika eshte art i konfliktit” te mos e nxjerresh nga konteksti ku eshte shkruar, nga kualifikimet qe jane dhene mbi cfare perben konflikt “e verteta me mashtrimin, e drejta me te padrejten” etj, gabim qe e nisi xhaxhai kjo nxjerrja nga konteksti per ta lexuar shkrimin si propozim statik mbi c’eshte politika, e qe po e vazhdoni ju deri ne absurditet. Po sikur te mesoni te lexoni, fundja edhe nje cast perpara se te komentoni? E kush eshte me i pjekur, pastaj, le te percaktohet nga kjo aftesi.
shkruan :
“Po sikur “politika eshte art i konfliktit” te mos kete fare te beje me moshen e autorit ?”
Sigurisht qe nuk ka te beje asfare me moshen e autorit ! Ka te beje me diçka tjeter, me anti-konservatorizmin, me mundesine e te pamundshmes : pikerisht, ndaj dhe Zaimi shkruan “politika eshte arti i se pamundshmes”.
Dihet qe Politika (më duket më e drejte per tu vene me P te madhe, por mendoj se Zaimi nuk e ka bere nje gje te tille, per te mos rene ne teorizim) eshte nje nga kater te vertetat, tre te tjerat jane Arti, Shkenca dhe Dashuria. Konservatoret dhe nihilistet (qofte dhe keta te ketij blogu) dekretojne pamundesine e Pavdekesise, dmth pamundesine e Takimit Dashuror, pamundesine e Ri-Themelimit Shkencor, pamundesine e Inovimit te Artit dhe sigurisht, dekretojne pamundesine e çdo sekuence te Politikes Emancipuese. Ka shembull më te hatashem qe askush nga bota e sotme demokratike nuk parashikoi qofte dhe nje here te vetme valen e rrevolucioneve ne Lindjen e Mesme ??
Ose thene ndryshe, e kane te pamundur te pranojne se Van Gogh-u dhe Vojo Kushi, kane bere ekzaktesisht te njejten gje : kane mundesuar Pavdekesine.
Kane mundesuar te Pamundshmen !
Ky perfundim eshte nje sterhollim qe nuk thote asgje (nje turli gjithefare frutash e sallatash, sic u tha me siper).
Politika sic eshte arti i te perkufizuarit te problemit, eshte edhe i zgjidhjes. Madje nuk ka kuptim te shtrosh nje problem ne forme qe nuk mund t’i ofrosh zgjidhje. Se pikerisht ashtu duhet shtruar problemi, ne menyre qe te zgjidhet. P.sh. diskursi politik ne Shqiperi eshte i nje niveli te ulet (Problemi). Ky perkufizim eshte ende i vagellt, pse ka si kontekst mbare Shqiperine. Mund te ishte shtruar edhe me keq: politikes shqiptare i mungon frymezimi qiellor (e me qiellin nuk merret kush!). Atehere ky ngelet vetem nje konstatim dhe jo perkufizim problemi. Perkufizimi ndoshta do te ishte: Ne parlament (ose opozita/partia ne fuqi) diskutojne ne nje nivel teper te ulet. Ne kete form problemi permban njekohesisht edhe ata qe duhet te merren me zgjidhje, pergjegjesit, por edhe vendin (parlamentin, median) ku ata duhet te perpiqen.
Politikani thote me pas, eshte qytetari, jo ai qe sperdredh fjalen (diskuton, pushtetari, udheheqesi i diskursit), porse qytetari qe e shqiptoka qarte? Cfare shqipton qarte qytetari? Eshte politikani qe i perkufizon problemet si te tilla, ne menyre qe te zgjidhen. Qytetari thote vetem cfare i duhet, jo sesi do t’i realizoj nevojat e tij. Ai thote dua buke, por jo sesi sa miell genetikisht i modifikuar duhet te importohet apo te mos importohet per te mbeshtetur ekonomine vendase.
Politika nuk eshte art i kompromisit? Por i konfliktit! Me siguri ndonje ide maoiste e konfliktit te perhershem te klasave. Perjetesia e doktrines se luftes klasore nen hyqmin hyjnor.
Art i te pamundshmes? Nje mireseardhje ne token e premtuar, e serish hyjnorja.
O Kapedan, po pse o burr i dheut? Une kam respekt per menyren tende te te menduarit, por nuk po me dukesh bujar fare.
“nuk ka kuptim te shtrosh nje problem ne forme qe nuk mund t’i ofrosh zgjidhje.”
Ku ndryshon kjo qe po thua nga:
“Politikani i vërtetë nuk është ai që mban kolltukun dhe spërdridhet rrotull argumentave të parëndësishëm, por ai qytetar që di ta shqiptojë QARTE problemin e vet.”
It’s pithy, i thone kendej, dhe me nje fjali ka thene gjithe c’ke thene ti me nje paragraf, jo per politikane qe e kane diskursin politik te ulet, jo per rrotullime qiellore, e jo me the te thashe. Shtro qarte problemin, dhe bujrum, eshte njejta gje qe thua ti.
“Qytetari thote vetem cfare i duhet, jo sesi do t’i realizoj nevojat e tij. Ai thote dua buke, por jo sesi sa miell genetikisht i modifikuar duhet te importohet apo te mos importohet per te mbeshtetur ekonomine vendase.”
E di ca me kujton kjo lloj teknokracie? “C’do populli, ben partia. C’thote partia, ben populli.” Jo per gje, por eshte shume kollaj te hedhesh epitete “maoist” e me the te thashe. Le me t’i shkojme ne thelb kesaj teknokracie cfare ndodh? Me kujton ato kooperativat bujqesore malore ku pretendonin te fusnin loptarine. “Ore nuk rritet lopa ne mal,” i thoshte fshatari. “Po ku dini ju” i kthehej teknokrati komunist. “Lopa rritet ne mal, se eshte lope e modifikuar gjenetikisht nga specialistet sovjetike.”
Edhe nje here, qytetari nuk eshte kafshe qe te lehe nje here kur i hahet e dy here kur i dilet, e me kaq, mjafton. Qytetari e di shume mire se si do i realizoje nevojat e veta. E ka nje opinion e nje konceptim mbi kete, prandaj dhe eshte qytetar. E di qe mashtrimi eshte ne konflikt me te verteten, e di qe drejtesia nuk realizohet duke i justifikuar kriminelet me imunitet. Pse e banalizoni muhabetin?
I thote nje filozof Xhelaladin Rumit (Mevlana): “Si ka mundesi, qe ne poezine tuaj, shtroni ceshtje aq te nderlikuara filozofike me nje gjuhe aq terheqese, te lehte e te thjeshte?”
I Pergjigjet Rumi: “Edhe une habitem, se si ka mundesi, qe gjerat aq te thjeshta ju i nderlikoni me nje gjuhe aq tw vwshtirw e te paqarte?”
Kompromis mes sakrifices dhe konfliktit?! Cfare thua o Lulian? Duket qe ju rreh zemra ne menyre te nderlikuar per format e dhunes klasore dhe demarshit revolucionar te permbysjes me force sipas avazit marksist. Po pse e perdorni pa kriter nocionin “popull”. Menjefjale populli del ne shesh, populli rrezon, populli eshte pale etj… Jo or jo, Njera pale politike gjithmone perdor “ne emer te popullit” aksionin e dhunes, pa patur fare lidhje me popullin. Sikur t’ju pyes se cfare eshte populli, ju do te me shpjegoni vetem pikepamjen marksiste ose leniniste mbi te. Di se “populli” nuk eshte, me siguri, ai qe paraqisni ju! Une nuk e di se c’eshte populli, por di, se me siguri nuk eshte pale, e askush nuk e perfaqeson, nuk mundet. Pervecse duke rrembyer arbitrarisht perfaqesimin “ne emer te popullit”, sic eshte bere gjithmone.
Sa per Arber Zaimin, ai eshte nje djale me prejardhje nga Skrapari. Djale i ditur, gjithmone me energji te teperta, te cilat nuk di si t’i administroje. Faza e tij romantike revolucionare ka shperthyer krejt pavend nepermjet leximesh eklektike, ndikimeve marksiste ala Albinkurti. Ne teori s’ka asgje te keqe, por nese kalohet ne praktike te njemendet, kjo ka te njejtin rrezik per “popullin”, njelloj si me romantizmin aspak romantik te rinise komuniste te Enver Hoxhes me shoke.
Shume me interesante per Zaimin do te kishte qene t’i jepej me mish e me shpirt eksperimenteve me vargun dhe shume shpejt do te behej nje poet me temperament dinamik. Energjite e teperta do ta benin poet te mire. Sa per shkrimin dhe idete e tij, jane thjesht nje gunge kancerri per shoqerine demokratike. E gjithe qenia ime, deri ne atomonin e fundit te gjakut ka alergji dhe proteston, perfshij dhe perkrahesit e tij ketu.
E, njeriu, more njerez, mundet me qene ku e ku me i larmishem…
Erdha Gero. Vetem me thuaj, me pyete me gjithe mend se “cfare eshte populli” apo vete pyet, vete pergjigjesh? A ka ndonje vlere me i llaf te pergjigjem une, apo e ke fjet mendjen se cfare eshte pergjigja ime, dhe as qe do me ia dit per te?
“Sikur t’ju pyes se cfare eshte populli, ju do te me shpjegoni vetem pikepamjen marksiste ose leniniste mbi te.”
Ku dreqin e gjete Marksin, nje here? Mua me duket Aristotelin, permenda, e jo Marksin. Apo bjeri t’i biem?
P.S. Lulian, ai pasazhi nga Walter Benjamini mbi historine, ishte krejt pa kokerr krype, perfshij dhe perkthimin e keq te Afrim Koçit.
Per cdo gje mund te thuhet “krejt pa lidhje,” dhe ta lesh me aq. Eshte argument i thjeshte per tu bere. Ne mos, hidhu, hajde, hopa, kape lidhjen se aty eshte. Po deshe, e sqaroj edhe nje here, por duhet edhe pak perpjekje prej teje te kuptohet ajo qe thuhet e te behet lidhja, perndryshe, une e sqaroj, ti thua s’ka lidhje, e c’u pa puna pastaj?
p.s. Perkthimi eshte i imi, dore e lire nga anglishtja, dhe jo i Afrim Kocit.
Sinqerisht po shtroj nje pyetje (thjesht pyetje, se fjala mort nuk ben thote populli), se cfare ben SHISH i Bahri Shaqirit? Nje hoxhe eshte denuar me 5 vite burg se ka folur dicka per xhihadin, duke dhene shpjegime per te qe prokuroria dhe gjykata ja kane quajtur nxitje te dhunes e terrorizmit. Ndersa ne kemi shkrime edhe ne shtyp apo online qe haptas justifikojne dhe nxisin dhunen kunder shtetit.
Nuk e di si perceptohet apo konceptohet tek disa shteti, por mua me dhemb ky i shkrete shtet. Ky i fundit eshte fryt i organizmit politik te qytetareve shqiptare. Kemi kaluar si shoqeri njerezore nga gjendja e eger, ne patriarkat dhe tek organizmi politik me shprehje shtetin.
Shoqeria ka zgjedhur shtetin me institucionet e tij qe te zgjidhe problemet qe individeve apo shoqerise i dalin.
Lajthitjet marksiste sigurisht qe jane pjese e panorames politike, megjithese ze i vogel e i margjinalizuar i shoqerise aktualisht, por kufiri qe nuk duhet shkelur eshte Kushtetuta.
Ju mund t’i beni opozite Berishes apo Rames, por jo shtetit.
Shqiperia eshte klasifikuar nga Amerika dhe BE shtet demokratik, ketu pa asnje fakt ka edhe nga ata qe flasin per sistem autarkik dhe qe nuk ekziston demokracia.
Ku jane faktet per kete ju lutem?
Nese pastaj e klasifikoni si “demokraci borgjeze”, atehere debatojme mbi baza te tjera.
Demokracia e nje vendi eshte e matshme, ka edhe kritere te percaktuara qarte ne dokumente, te pakten nga BE. Na hapni syte se ku Shqiperia bie ne ato qe thoni ju pasi nuk permbush keto kritere?
Rinia shqiptare nuk eshte rinia qe enderron Mustafa Nano (qe vizioni i tij celet e mbyllet me Edi Ramen) apo dikush tjeter qe i qan xhani per vatanin nga kurbeti. Fakt per kete eshte madhesia dhe fuqia e forumeve rinore te partive kryesore. Aq sa jane te gjithe keta marksistet e rinje, dy forumet rinore i mbledhin vetem nga Lazarati apo Salaria.
Problem me te madh te rinise aktualisht shikoj hedonizmin e tyre dhe jo ndonje radikalizim qe shqetesohet edhe per “bombardimet edhe te kesaj nate Vietnam”.
Behuni serioze se keshtu nuk krijohet situata revolucionare.
Metal boy shkruan:
Pikërisht. Hidhi një sy këtij dokumenti (nëse di anglisht), për të parë se si dhe ku e kanë klasifikuar “demokracinë” në Shqipëri:
Gjithashtu, nuk di pse kam përshtypjen, MB (ndjesë nëse të bie në qafë kot) se ti nuk ia kuptimin fjalës autarkik.
“Ndersa ne kemi shkrime edhe ne shtyp apo online qe haptas justifikojne dhe nxisin dhunen kunder shtetit.”
Ku? Nese e ke fjalen per shkrimin e Zaimit, harroje. Meso te lexosh, pastaj hajde dhe ngri akuza per agjit-prop. Jeni mesuar ju me te tilla, por s’keni shons me, o do dekomunistizoheni, o s’ka.
Megjithe respektin, vleresimin, venerimin, fetishizimin e The Economist, kjo reviste nuk zevendeson institucionet e BE apo te USA.
Ja meso edhe ti dicka: Ka disa kritere qe quhen te Kopenhagenit, qe jane miratuar vite me pare dhe shiko kerkesat aty (ato politike) dhe perplasi me Shqiperine.
Si te dalin llogarite?
Sa per fjalen autarki, merre vesh more mik se une kam studijuar e vazhdoj ta bej kete ne shkencat sociale. Politiken (debatin per te) nuk e kam filluar nga ndajfolja apo rasat.
Autarki, qe te sqarohemi, ti e perdor besoj per te bere ndonje asocim ndermjet Shqiperise sot dhe sistemit te E. Hoxhes apo te tjera diktaturave qe kane pasur edhe kete tipar, apo jo? Nuk besoj qe po flet per autarki ekonomike se ky eshte budallallek me brire.
Po ku e kam përdorur unë autarki në këtë shkrim xhanëm?
Eshte gabim i imi, kerkoj ndjese, qenka autokratik, gjithsesi e ke gabim se ne Shqiperi nuk ka autokraci.
OK
PA, komentet e tua duke bertitur dhe vetem aq me dy rreshta bien era xhandar, dhe ketu mendoj e kishte dhe LG. Dmth une shkruaj disa komente te gjata, pra marr pjese ne diskutim, dhe ti vjen e me qit ate tabelen si polic per nje rresht te atij komenti te gjate (i cili as ofendonte njeri asgje te tille, perkunder shume ofendimesh banale qe juve lejoni ketu dhe s’begenisni as ti fshini as te nxirrni tabela atyre tipave qe jane te njejtet zakonisht me keto), duke me thene qe habia ime qenka shantazh per diskutim etj.
Kjo p.sh. e con tatepjete diskutimin (meqe pyeti xhaxhai pse rreshkiti diskutimi), i heq humorin e mire, e ngec.
Arsyeja tjeter pse bie niveli ne nje artikull si ky, eshte se sic thashe eshte i ngritur mbi premisa te paqena, dhe perpos kesaj eshte i mbarsur me ekstremizma dhe figura letrare pa vend qe jane bere kala njera mbi tjetren (fluturime me presh qe thote Pishaku); ketu normal s’ka shume gjasa te kesh nje diskutim te vazhdueshem, se pa themele s’ngre dot mure, e do s’do degjeneron diskutimi ne dicka tjeter, me perjashtim po te fillosh te flasesh pa lidhje fare me artikullin, dmth ta ngresh diskutimin nga themelet.
“dmth ta ngresh diskutimin nga themelet.”
dmth per te ngritur mur, ate qe mund te shqetsoj dike, ngritje muri te llojit qe demton/bllokon, demton edhe vet themelin.
“Read me” faleminderit per shpjegimin, nuk kam asgje per te thene per Gavroshet, me perjashtim te meshimit te faktit se e kaluara e sterzgjate komuniste e vendit tim nuk me komplekson aspak per te pelqyer personazhe te tille, qofshin keta edhe “teper letrare”…
Dhe, nuk kam fare bindje marksiste, por, per sa kohe djemte dhe vajzat e saktivistes te vazhdojne te thone edhe ato qe mendoj une, marksizmi do te jete gjeja e fundit qe do me kompleksoje…
p.s.
tani nje gje nuk kuptova… autorit po i behet gjyq se pelqen femrat? mos do ishit me te qete nese ai do kishte preferenca te tjera???
Arber Zaimi e ka thene drejt, politika eshte art i konfliktit. Kjo thenie nuk duhet pare vetem ne nje kendveshtrim teper te ngushte qe lidhet me dhunen (mund te pyesim, me cilen dhune?). Tek ne, si kudo, politikes i duhet te luftoje me sfera te tjera te hapesires sociale per te fituar autonomine e saj, por edhe vete brenda sferes politike ka raporte forcash, ka perplasje midis pozicionesh dhe qendrim-marrjesh. Kompromisi eshte vecse “çast” i lojes, pjese e strategjive ne perballje forcash qe synojne, pikerisht ate qe e shkroi dikush me lart, monopolizimin e pushtetit dhe jo vetem, por edhe monopolizimin e struktures qe distribuon pushtetin e shenjteron te gjithe ata qe jane nen dominim.
Jam totalisht kunfuz me kete paragrafin e gjate te Arberit. A ka dikush miresine ta shkoqise?
Fjalite e shkruara duket si shqip, por qe me shqipen qe njoh une mbi gjysem shekulli, nuk po mund ta marr vesh.
Read me,
cfare nuk kupton? me thuaj qe sport qe te pelqen qe te te jap nje ilustrim.
Arber, i gjithe paragrafi i sjelle nga ju, fjale per fjale apo i marra se toku nuk po me nxjerr diku.
Ne anglisht i thone: “I can’t make head or tail of it”.
Si sport, qe ndjek eshte futbolli amerikan.
Read,
na fute ne telash, ku ma gjete kete futbollin amerikan? 🙂
u pa puna, po te bej nje “vizatim” per cfare shkrova me siper. Po e thjeshtesoj ne skaj sikur te jemi ne kafe.
Qe te zhvillohet loja normalisht, duhet qe spektatoret apo kushdo tjeter (ndonje sportist i ndonje sporti tjeter) qe s’kane te beje me lojen, te mbahen larg nga fusha. Pra loja te zhvillohet pa nderhyrje. Kur nderhyn dikush ne fushe, e fluturojne direkt perjashte, prej zhelesh. Ja nje nga perplasjet, nga konfliktet (po thoja me siper qe politika duhet te luftoje per te fituar autonomine nga “sporte” te tjere, psh, nga biznesi.) Kjo sa per autonomine e lojes.
Se dyti, brenda lojes, ka dy skuadra qe perballen, cdo lojtar ka pozicionin e tij, por qe ka edhe menyren sesi ai e zhvillon lojen. Psh jo te gjithe sulmuesit, luajne njelloj.
Secila prej skuadrave dhe secili prej lojtareve ka nje interes, ate te fitores, te fames, te renditjes ne kampionat, etj. Pikerisht kjo e fundit prodhon shpirtin luftarak, pikerisht per kete ja vlen te luash. c’do te thote ne rastin e futbollit amerikan “te monopolizosh pushtetin dhe strukturat qe e shperndajne ate”? Do te thote qe nje skuader qe fiton e qe kap majat ne kampionat ka mundesi te bleje lojtaret me te mire qe deshiron, gje qe ne nje fare menyre kontribuon ne vazhdimesine e suksesit, e riprodhon suksesin, ajo ka mundesi te influencoje ne federate per kushte me te mira (orare me te favorshme), ka mundesi te influencoje tek arbitrat, etj.
Une i rash shume shume shkurt, me thjesht se kaq o kartezian i nderuar, s’mund te bej. Pershendetje.
Arber, me vure ne siklet me kete analogji sportive.
Parasegjithash me duhet ta pranoj qe nuk e mendoja se paragrafi yt rreth politikes, kompromisit, konfiktit e dhunes, kaq i komplikuar ne dukje, mund te shpjegohej kaq kollaj me nje analogji nga fusha e sportit, shfaqjes sportive.
Ne rastin e pare perdore logjike deduktive, kurse ne rastin e dyte kalove ne nje lloj analogjije induktive, por sipas teje, rezultati na doli i njejte. Pavarsisht nga lloji i sportit qe zgjodhem.
Ja qe cdo gje qenka e mundur me artin e te pamundures sic eshte te berit e politikes, te blatuarit te fjaleve… 🙂
Megjithate, me duhet te pranoj se nuk morra vesh se si tifozat, sportistet, arbitrat, klubeve sportive, ndeshjet e futbollit, dhuna ne fushe, dalja ne fushe e ndonje te shkrehuri nga shkallet e spektatoreve, pronaret e klubeve, shitja e ndeshjeve apo lojtareve analogojne me te berit dhe shfaqjet e politikes, votuesit e politikanet me institucionet perkatese, monopolizimin e pushtetit, manifestimet, demostratat, protestat, etj.
Fansat nuk kane gje ne dore se si do te perfundoje ndeshja, skuadrat gjithmone kane numer te barabarte lojtaresh, pavarsisht talentit sportiv te secilit. Tifozlliku nuk ndikon lojen qe luhet, ne gjetjen e talentit, apo perzgjedhjen e lojtareve ne nje ndeshje, etj. Per kete eshte vendim-marres traineri e klubi qe zakonisht ka nje pronar.
Nejse kjo eshte perqasja juaj…
Analogjira te tilla fare mire mund te te nxjerrin ne konkluzione krejtesisht te tjera.
Ne sport nuk ka kompromise. Ka nje arbiter qe e gjykon lojen. Arbitri eshte asnjeanes. Sporti nuk eshte konflikt(ual), eshte gare midis dy skuadrave qe tregojne aftesite e tyre ne fushe. Luhet per te fituar, pa vene asnje kusht perpara. Blerja e ndeshjeve nuk eshte sportive, as ka lidhje me shpirtin sportiv dhe garen per te fituar(perjashtimet nuk jane pjese e sportit). Fiton skuadra qe luan me mire; si konkluzion induktiv skuadra konsiderohet se eshte me e mire. Gara sportive ndjek nje renditje e kalendar te ndryshem nga lufta e zgjedhjet per pushtet.
Kur ben nje analogji te tilla ka nje problem. Nese mendon se politika eshte analoge e sportit, e ndersjellta mund te mos jete fare e vertete.
Edhe nje here:
1.skuadrat ne sport nuk jane ne konflikt, jane ne gare.
2. tifozat nuk jane votues, nuk vendosin asgje ne lidhje me skuadren, apo rezultatin e ndeshjes. Bejne vetem tifozllek.
3. rezultati i ndeshjes nuk eshte rezultat i ndonje kompromisi.
4. dhuna ne sport, ne fushe dhe jashte saj eshte e papranueshme e per pasoje e denueshme.
5. per sportin nuk mund te flitet si monopol(izim) i kerkujt, sepse eshte rezultat i talentit e aftesive sportive te treguara ne loje e ndeshje sipas nje kalendari sportiv.
Une personalisht mendoj se nuk ja vlente nje sjellje e persjellje rreth analogjise midis politikes e sportit(it’s futile), por uroj ta marresh si nje deshmi te predispozicionin tim.
Persa i perket kartezianizmit, une ja kam lene Descartes.
C’ka na ngaterron jane pikerisht fjalet; fjalet qe pershkruajne fjalet, e keshtu pambarim. Ne nje kuptim mund te me quash nje Wittgensteinist; jam per ate qe ishte dhe ai qe “llafet e teperta jane fukarallek”. Format gramatikore dhe nderlikimi i fjalive eshte ajo qe ai e quante “being bewitched by language”. Jo gjithmone eshte magjike te berit e magjise.
Kur perpiqemi te shpjegojme fjalet e fjalite e shkruara nga vet ne e djallosim edhe me keq.
Pershendetje gjithashtu…
“Ne rastin e pare perdore logjike deduktive, kurse ne rastin e dyte kalove ne nje lloj analogjije induktive, por sipas teje, rezultati na doli i njejte.”
Me fal qe po nderhyj, por kjo nuk perben asnje lloj kundershtimi, pervecse i meshon tautologjise qe argumenti nga analogjia eshte induktiv. Ti vete kerkove nje sqarim pasi nuk kuptoje “deduksionin.” C’ke qe qahesh tashti pse ilustrimi qenka ilustrim?
Pastaj, kush tha qe ne rastin e pare eshte deduksion? Me shume si interpretim i nje gjendjeje me duket mua se sa si deduksion ajo qe thote Arbri. Duhet me pas pak me teper kujdes me kete pritjen (expectation) e fjaleve te tjetrit si te ishin deduksion, pasi kjo nenkupton nje lloj objektiviteti te pamundshem. Ta kam llafin qe duke pritur qe tjetri te jete duke deduktuar, i heq ne nje fare menyre te drejten per te qene subjektiv, nderkohe qe politike pa subjektivitet nuk ka, pervecse po te presesh qe tjetri te jete o leninist i kulluar, o adhurues i Ayn Rand, gjithsesi te presesh qe fjalet e tjetrit te jene te delegjitimuara qe pa filluar ende tjetri te flase.
Read,
:)))),
ti me kerkove te te shpjegoj thjesht c’kisha shkruar me siper. ta shpjegova thjesht.
Se dyti, kur ti thua “skuadrat ne sport nuk jane ne konflikt, jane ne gare.”, kemi nje shprehje te bukur ne shqiptaret, “jo mish, po peshk”. C’do te thote konflikt njehere? do te thote perplasje, perballje midis elementesh, interesash, ndjenjash, etj TE KUNDERTA.
Meqe me permende futbollin amerikan, imagjino c’ndeshje do te shihnim, nese nuk do te kishte perballje midis dy skuadrave?! Imagjino sikur quarteback’un ta linin te jepte pasen si te deshironte.
C’do te thote “gare”? Gare do te thote te perballesh me te tjere per te dale fitues. Gare pa perballje nuk ka.
Sa per fjalet, e vertete, ato jane te ngaterruara e te ngaterrojne keq. Pershendetje Read.
Read po te lexoj me vemendje dhe shikoj se po mundohesh shume te mbash nje ritem qe duket qarte se nuk te pelqen dhe aq shume, por nuk eshte per tu merzitur sepse jo te gjithe jane kompozitore, te tjeret duhet te kercejne sipas atij qe e shkruan partituren. Keshtu kam vene re se kur keqkuptimi arrin te gradohet, ai krekoset dhe mendon se arriti fitoren, por e verteta rri gjithmone aty e fshehur mire megjithese ne siperfaqe, sepse a nuk jane sheshit te gjitha diturite e njerzit nuk po dine ti shohin? Perse duhet nderlikuar e thjeshta kur ajo i sherben te gjitheve? Kjo shpjegohet me vesin, njeriu eshte egoist sepse nuk mund te mos jete, prandaj nuk eshte faj ai mendim qe mberthen trurin e atij qe beson se me spekulim mund te arrije gjithçka, madje po shikojme se gjithçka e kane arritur, e kane arritur por nuk e gezojne dot plotesisht sepse e verteta per nga natyra eshte hyjnore zhytet por nuk mbytet dhe del ne siperfaqe. Prandaj hidherohen aq shume kur nje skuader armike arrin majat, maja qe ju sherbejne edhe vete atyre ziliqareve qe mendojne vetem per vete. Ketu s’ka asgje te keqe ne vetvete, sepse majat si rregull sherbejne per nxitje per kedo qe te arrije maja te reja me te larta, por ketu tek ne e keqja si frymezim i egoistit, kerkon rrafshim te majave dhe as qe e mendon qe te fitoje duke arritur maja me te larta. Pikerisht kjo perben burimin e hidherimit te madh qe e kap dhe nuk e leshon asnjehere shqiptarin e shkrete, sepse shikon ate perspektive te zymte qe po i pergatisin zemeraket e ferrit, qe duan te jene fitimtare por duke zbritur ne kategorine e dyte, dmth duke e ulur cilesine.
Gaforre,
teksa te lexoja, per nje moment, mu duk sikur po lexoja teksin e nje kenge, nje kenge “majash”.
Ylli i kuq shnderrin mbi maja.
Bjen daullja edhe zyrnaja.
Porsi nuse asht ba Shqipnia.
Flamurtare i prin Partia.
Po mire e ke ti, po kalojme ylberin, tha. 🙂
Ne fakt kjo qe thua qendron, sepse ne vend te “maja” mund te kisha thene “shpate mali”, eshte me afer realitetit, por thelbi nuk ndryshohet me zhurme duke i rene daulles. Tani degjo nje kenge per majat dhe ylberin .
Kur ne maje arriti djali,
diell s’pa,
kur ne maje arriti kali
dielli ra
dhe pastaj nisi nje shi
shndrit ylberi, ylber i ri.
Ja po ta shpjegoj une se diç kuptoj nga keto pune qysh prej shkolles se mesme pa shkepuije nga puna. Keshtu e pare kjo thenie ne nje kendveshtrim teper te gjere ajo nuk dihet per cilen dhune behet fjale sepse ne kendveshtrimin teper te ngushte ajo ben fjale per dhunen qe njohim qysh nga lashtesia kur Hamurabi shkrojti veprat e veta mbi te drejten qe sot mungon dhe permes nje dhune te pare nga ky kendveshtrim i ngushte deperton ne sferat e panumerta te hapesirave shoqerore te ndersjellta duke siguruar raportin e forcave midis forcave qe rrine ne qendrimmarrje dhe tamam ne “çastin fluturak” te kompromisit, çast qe iken e s’vjen me kurre shfaqet me madheshtore se kurre strategjia e forcave nderluftuese per te distribuar dhe shenjteruar pushtetin dominant te klasave sunduese kapitaliste. Megjitheate kerkoj falje se e kuptoj se edhe une nuk u shpreha shume qarte.
Fantastike Gafore! Mua nuk me pranuan ne te mesmen pa shkeputje nga puna. Ceshtje biografije, ne rastin tim duhet te kete qene “e mire”! Paske qene me fat. 🙂
Kjo puna e gjuhes dhe e te shprehurit eshte kaq e koklavitur saqe shpesh e gjej veten komplet habitor ne pozicionin e nje shimpanzeje qe kruan koken.
Te qenurit nen ombrellen e nje kulture ndryshe(anglo-saksone me ngjan), merr vesh ti, na ka ndryshuar edhe menyren e te menduarit.
Me pare isha nje kartezian i certifikuar; me vlonin idete, nga idete kaloja ne pergjithsime, nga pergjithsimet ne abstragime, nga abstragimet ne deduksione, e nga deduksionet me ne fund arrija te arsyetoja. Arsyetimi dilte i lemuar, si te ishte vet perfeksioni. Si perfundim, me dukej se idete me krijonin nje Helo rreth kokes. Ishin vecse gjeniale.
Tani hedh syte perqark njehere, hopa… perballem me realitetin, pastaj shkoqis te vecantat, ndaj “shapin nga sheqeri” si i themi ne andej, pastaj se c’me vine disa mendime “me kembe ne toke”, konkretikisht(konkretizime) i thone, me pas induktoj, e me induksionin ne xhep i referohem asaj gjese(varet cfare mund te jete), bej lidhjen. Me ndizet llampa, por modestish nuk me lindin me ide gjeniale si dikur. Me vjen keq nga njera ane, por e rendesishme eshte se keshtu mund te ushqehem, te siguroj buken e gojes. Te paskam rixha, nga ana ime me duket.
Pishaku e kishte kapur mire, pikasjen “e fluturimeve me presh…” Sa keq qe disa nga ne e kemi humbur kete lloj aftesije! Sic duket vjen cdo gje me moshe.
Po, po, edhe une nga ato ane jam, nga ku dikur gjermani Gete rrokte me nje veshtrim te vetem gjithçka qe ishte njerezore, por me kalimin e kohes “logoria” e jetes moderne beri te veten dhe kurre nuk arrita dot te mesoj as sesi shtrengohet edhe nje bullon dhe gezohem kur shikoj se ka edhe te tjere qe s’dine ta bejne kete pune. Por kjo tashme llogaritet si nje e mete se edhe per te shkuar ne hene kjo njohuri per vida e bullona eshte e domosdoshme. Por mua me mban besimi, dhe çuditem qe megjithese perendia ka kohe qe ka thene se do ta ndante grurin nga egjra, nuk e ka bere akoma, keshtu rri e mendoj gjate e gjate dhe nuk e gjej pse nuk e ka bere, duhej ta kishte bere, ose mbase e ka bere por me kalimin e rrjedhes se çasteve, shqisat na jane konsumuar e nuk arrijme ta dallojme. Por gezohem qe ka akoma karteziane, dmth nga ata qe s’fusin kurre ne koke ushqime te kalbura qe nuk vine nga perendia.
Ore qysh e shtypinë piperë këta burra kartezianerë, njëherë?
Jo ashtu po kështu, hidhe këmbën përmbi gju.
Ja po ua thotë Dritëroi, mos e gjeni veten gjëkundi këtu?
“”Dritëro Agolli ka dhënë një intervistë tjetër (ka dhënë shumë kohët e fundit) për të përditshmen Panorama. Ka një pasazh interesant aty; nuk është se thotë ndonjë gjë të padëgjuar; përkundrazi, thotë një gjë të stërthënë, por e thotë në mënyrën e tij. Ia vlen ta sjell për ju në këtë nanonews: “Nëse shkon në një tryezë në një fshat apo dhe këtu në Tiranë, shikon se temat që diskutojnë qytetarët apo dhe fshatarët, s’kanë asnjë lidhje me ato që diskutohen në parlament. Të tjera halle dhe probleme kanë njerëzit, dhe për të tjera diskuton e debaton parlamenti. Nuk ka debate në parlament pse rriten çmimet, pse rriten vetëvrasjet, pse rritet papunësia, kush janë shkaqet dhe çfarë mund të bëhet. Asnjë nga këto problematika nuk zgjidhet duke sharë dhe fyer apo akuzuar njeri-tjetrin në Parlament. Prandaj them që janë pozicione diametralisht të kundërta, problematika e popullit dhe diskutimi në Parlament. Numërohen 6 mijë të vdekur në këto 20 vjet nga aksidentet. Nuk shoh ndonjë debat apo përpjekje të përbashkët për të ulur këtë numër për vitet në vazhdim. Të tilla përplasje dhe retorikë, Parlamenti shqiptar nuk e ka pasur as në periudhën e parë të pluralizmit, gjatë kohës sime dhe të Pjetër Arbnorit kur kishim dalë nga një sistem komunist njëpartiak. Nuk kishte sharje të tilla, edhe pse sapo ishte përmbysur një sistem dhe kishim krijuar një të ri.””””
http://www.respublica.al/patitull.php
Gaforja shkroi me dinjitet disa gjera qe shumica e heshtur lexuese e ketij e ketij blogu, jo vetem qe i aprovon, por kam bindjen gjen edhe veten. Ndoqa edhe debatin e tij ne lidhje me shkrimin e Lulianit, Metastazat e Politikes.
Kam nje deshire (e do bej cmos te gjej kohen) te shkruaj dicka me te gjate qe nese aprovohet nga adm. e PTF, mund edhe te postohet me vete. Me duhet se pari te plotesoj kushtin e pranimit, te shkruarit sipas regullave te drejtshkrimit te shqipes.
Permendja e Dritero Agollit nga J. nuk e di perse me kujtoj nje shkrimtar tjeter, Shefqet Musaraj, autor i romanit Para Agimit. Po citoj Robert Elsie: “Para Agimit, është një kronikë e viteve të fundit të diktaturës së Zogut dhe e rritjes së lëvizjes së rezistencës gjatë luftës, ashtu siç e jeton veçanërisht personazhi Emira Velo. Me pushtimin italian në Pashkët 1939, Emira hyn në lëvizjen e rezistencës, por paragjykimet ndaj njerëzve të thjeshtë të klasës punëtore e largojnë më pas nga lëvizja për çlirim kombëtar.” Elsie thote se romani I Musarait “nuk mund t’i rezistoi kohes”. Kjo ka te beje me faktin e thjeshte se ne te mungojne te vertetat historike.
Shefqetin(ose Cetin sic e therrisnim ne dashamiresit e letersise) e shihja shpesh buze Lanes ne vitet kur na duhej t’i benin recension vepres se tij. Personazhi i tij, Emira, mbi te cilin ai ngadhnjeu moralisht ne vepren e tij deri diku autobiografike, eshte nje personazh i vertete historik e tragjik per te cilen kam mesuar plot fakte nga njerez qe e kane njohur nga afer.
Gaforja shkruan se e verteta eshte e shenjte, ajo nuk asgjesohet. Te vertetat e Musarajit, nuk ishin gje tjeter vetem tendencioziteti, deficenca e ngushtesia intelektuale, mungesa e talentit dhe shpirti hakmarres. Mbi te gjitha nje shkrimtar si Musaraj mbeti nje hipokrit total, ku ngadhnjimin mbi kundershtarin e realizoi me nje satire fshatareske, ashtu sic mbeti ne syte e personazhit te vertete te romanit te tij(karikature e realitetit shqiptar te viteve te luftes), nen emrin Ermira. Ai u refuzua qofte intelektualisht nga Ermira, qofte emocionalisht. Ndodh ne jete qe njerezit per disa momente te ndodhen ne barrikada te njejta, sic ishte rasti i Ermires patriote e nacionaliste me autorin e Epopese te Ballit Kombetar.. Shtoj ketu edhe figuren karikature te Lumo Skendos, portretin e pavertete te Mithat Frasherit. Trumfi i tij ne roman, ishte triumfi i nje mendje fshatare qe gatoi “te vertetat” sipas mentaliteti fshataresk mbi nje intelektuale te vertete, qe u persekutua nga regjimi i Enver Hoxhes per dekada. Ky ishte fati i intelektualeve ne doren e pseudointelektualeve komuniste.
Driteroi krijoi nje figure tjeter, komisarin Memo, heroin qe triumfoi mbi shpirtin mikroborgjez te familjes se nje doktori te shkolluar jashte, duke revolucionarizuar e indoktrinuar pinjollet e doktorit. Por kur pinjollet e kategorise te doktorit, provuan realitetin e Shqiperise komuniste, nje pjese e mire e kuptuan shume shpejt se magjia e indoktrinimit humbi shpejt efektin, nje pjese e mire e tyre perfunduan burgjeve e internimeve nen emrin e idealit komunist. Te vertetat akoma nuk jane dekumentuar sa duhet ne dy dekadat e nje lirije te shtypit.
Dikush citon Driteroin, nje lloj profeti i nje kohe qe perendoi. Sic duket e krahason si nje lloj Holderlingu shqiptar, apo Robert Burnsi shqiptar. Driteroi eshte nje poet i kalbur politikisht, nuk mund t’i shpetoje faqen kerkujt, per me teper PS. Te me falni se harrova, ai ngriti zerin kunder krimeve te Enverit kur PPSH ndrroj emrin ne PS!
Dritëro Agolli për luftën e klasave:
Z. Agolli, si e vlerësoni situatën politike aktuale? Nga njëra anë opozita kërkon hapjen e kutive të votimit të 28 qershorit 2009 e nga ana tjetër maxhoranca mohon ekzistencën e çdo krize. Duket si një tranzicion pa fund, apo jo?
– Kanë kaluar tashmë 20 vjet demokraci dhe këtu flitet ende për ‘bllokmenë’ e për ‘bijtë e bllokmenëve’. Me këtë gjuhë e këtë sjellje, kurrë nuk do mbarojë historia. Si t’iu themi ne tani këtyre: ju jeni bijtë e bashkëpunëtorëve të fashizmit?
E ç’komunistë janë ata të PS-së? Tani kryesorja është prona private dhe po qe prona private s’ka komunizëm. Sot gjithçka rrotullohet drejt pronës. Për shembull, a linte biznesmenë komunizmi? Në atë kohë ekzistonin kooperativat. Të gjitha partitë sot janë pothuajse njëlloj, njëra ka prioritare anën sociale, tjetra ka diçka tjetër, por baza e tyre është njëlloj. Pra, baza sot është prona.
Komunizmi është tjetër, ka kolektivizim e gjëra të tjera, që sot nuk ekzistojnë më. Sot janë të gjithë biznesmenë, edhe në Partinë Socialiste edhe në atë Demokratike ka biznesmenë. Edhe ‘bijtë e bllokut’ sot janë në PD. Le që në fund të fundit, ata nuk janë bij të bllokut se nuk jetonin në bllok, por mund t’i quajmë kështu me metaforë. Në bllok jetonin vetëm anëtarët e byrosë, aty nuk kishte anëtarë të Komitetit Qendror. Këta ishin shpërndarë kudo, ndërsa në bllok ishin anëtarët e byrosë, madje jo të gjithë sepse nuk i nxinte blloku. Adil Çarçani jetonte diku afër Gramoz Pashkos. Ai ishte anëtar byroje, pas Mehmet Shehut u bë edhe kryeministër, por nuk jetonte në bllok. Ndërkohë, kishte të tjerë anëtarë byroje që nuk jetonin aty, p.sh Foto Çami. Hamit Beqja që përmendin këta, ka qenë akademik. Ai shkruante libra kurse tani i thonë ishte ‘i bllokut’.
Tani unë s’dua ti përmend me emra, por 3-4 prej atyre ata që sot janë ‘të djathtë’, po t’i krahasosh janë njëlloj me këta. S’dua t’i them me emra se baballarët e tyre i kam pasur miq, por unë e di se cilët janë. Nga këta të PS-së sot vetëm njëri e ka pasur të atin anëtar byroje. Pra, vetëm një.
Kristaq Rama jetonte në dy dhoma e një kuzhinë. Në një legjislaturë u bë anëtar i Presidiumit. Ai ishte deputet, piktor. Atë monument ku falemi ne dhe të gjithë politikanët, monumentin e lirisë “Nënë Shqipëri” ai e ka bërë, bashkë me shokët e tjerë. Edhe atë të Vlorës që shkojnë e përulen këta sot, ai e ka bërë. Në forumet drejtuese të Partisë Socialiste, nuk ka asnjë që të ketë qenë anëtar partie, përveç njërit. Po të numërosh të kampit tjetër mund të gjesh disa ish-anëtarë partie. Dua të them, ne ende kujtojmë sot 65 apo 70 vjet përpara dhe shajmë njëri-tjetrin. Pra thuhet, ‘bllokmenët e rinj’ por kjo nuk është e vërtetë, sepse ata s’kanë qenë kurrë anëtarë të partisë apo të rinisë së asaj kohe. Ata sot janë 30-vjeçarë dhe në atë kohë kanë qenë maksimumi pionerë. T’u thuash bllokmenë atyre është racizëm. Kjo është më keq se lufta e klasave. Lufta e klasave s’ka brirë, ja kjo është. T’i kujtosh dikujt që ti je i këtillë e atillë, je i kësaj apo i asaj familjeje.
***
Read Me, e di sa ka vajt kilja e preshit në Shqipëri?