Në librin e tij me titull Skënderbeu i shpërfytyruar – nga një historian zviceran dhe disa analistë shqiptarë (Botimet Dudaj, Tiranë 2009), akademiku dhe historiani i mirënjohur Kristo Frashëri polemizon gjatë me tezat e historianit Schmitt dhe qëndrimet e shprehura nga disa analistë johistorianë në mass mediat shqiptare, gjatë debateve që shoqëruan botimin e monografisë “Skënderbeu” të autorit zviceran.
Siç mund të pritej, autori në këtë libër pamflet mban pozicione haptazi konservatore, përkundrejt çdo orvatjeje për revizionim të figurës së Skënderbeut në historinë e Shqipërisë dhe në ideologjinë ose kulturën kombëtare – dhe këtu nuk është fjala vetëm për veprën e Schmitt-it, por edhe për qëndrime të tjera të historianëve K. Biçoku e D. Egro, si dhe të analistëve A. Klosi, F. Lubonja, A. Lame dhe H. Ferraj, ndër të tjerë.
Meqë Kristo Frashëri është një nga “standardizuesit” e qëndrimit ndaj Skënderbeut në tekstet akademike të historisë së Shqipërisë, konservatorizmi i tij nuk përbën ndonjë çudi, as duhet hedhur poshtë vetvetiu; përkundrazi. Është për t’u përshëndetur që kultura shqiptare bashkëkohore u hap vend debateve të tilla, të cilat përgjithësisht ndihmojnë për të kuptuar më mirë historinë kombëtare dhe rolin e saj në ngjizjen e ideologjisë kombëtare shqiptare, dje dhe sot.
Megjithatë, më duhet të pranoj menjëherë që mbeta i zhgënjyer nga ky pamflet i historianit Frashëri, i cili m’u duk i komprometuar, fund e krye, nga emocionet dhe pasionet e autorit.
Sipas Frashërit, Schmitt-i nuk ka përfillur traditën e studimeve të historianëve për Skënderbeun dhe epokën e tij; veçanërisht të historianëve shqiptarë të gjysmës së dytë të shekullit XX; madje i ka lejuar vetes kaq shumë gabime metodologjike, sa të vihet në dyshim deri edhe profesionalizmi i tij si historian.
Gjithnjë sipas Frashërit, historiani zviceran “synon t’i zhveshë shqiptarët nga kjo faqe e ndritur e së kaluarës së tyre” (f. 57); madje historiani ynë rrënjët e këtij qëndrimi përçmues të Schmitt-it i gjen te megalomania prusiane, duke filluar nga qëndrimet e njohura të kancelarit Otto von Bismarck e më tej, nga pikëpamjet përçmuese të historianëve George Stadtmüller dhe Franz Babinger.
Më tej akoma, Frashëri mendon dhe përpiqet të argumentojë se synimi i Schmitt-it, në thelb, është ta nxjerrë Skënderbeun “jashtë vendit që ka zënë në historinë e kombit shqiptar” (f. 62).
Për këtë arsye, akademikun tonë e shqetëson shumë përkrahja që i kanë dhënë tezave “joshkencore” të Schmitt-it disa analistë të ditës, në emër të nevojës për “çmitizim” të figurës së Skënderbeut në kulturën shqiptare; kjo përkrahje, sipas autorit, bëhet nga pozicione kozmopolite, anti-nacionaliste, por ndonjëherë edhe filo-osmaniste dhe filo-islamike dhe anti-europianiste.
Analiza e reflektimit të rrymave të ndryshme në kulturën e sotme shqiptare në debatin që u zhvillua rreth “Skënderbeut” të Schmitt-it është me interes akademik dhe intelektual; edhe pa u pajtuar me përfundimet që nxjerr autori, nuk mund të mos ia njohësh meritën e grupimit që u ka bërë pozicioneve të shprehura dhe përmbledhjen që u ka bërë pikëpamjeve të ndryshme.
Megjithatë, mu në fund të librit të vet, akademiku dhe historiani Frashëri arrin ta zhvlerësojë krejt polemikën diturake që ka bërë deri më tash, duke e zhvendosur atë nga rrafshi i pluralizmit të ideve në një rrafsh që e kujtonim të zhdukur njëherë e mirë prej debateve tona.
Shkruan autori:
“E kemi për detyrë të shenjtë që […] Skënderbeun që e kemi trashëguar nga historia ta mbrojmë dhe ta nderojmë, jo ta fyejmë dhe ta përdhosim […] Skënderbeu është një pasuri kombëtare […].
Kush kërkon në emër gjoja të çmitizimit ta nxjerrë atë nga vendi që ka zënë në historinë e kombit shqiptar dhe ta kthejë në një çapaçul apo më keq akoma në një armik të kombit shqiptar, ai ka fyer dhe vetveten. Nuk është e drejtë që këta analistë qofshin të handakosur apo të sëmurë dhe ca më keq, kur janë kundërshtarë të procesit historik që po na çon në Bashkimin Evropian, në themelet e së cilës gurin e parë e ka vënë Skënderbeu, t’i kenë dyert e hapura në faqet e shtypit apo në ekranet televizive apo ruajna Zot në katedrat universitare.
Demokraci do të thotë që këta tipa t’i lësh të llomotitin, por jo t’i përkrahësh dhe ca më pak t’i privilegjosh. […] [f. 196-197]
Vëreni si, pasi ka polemizuar me kundërshtarët e vet, Frashëri kërkon që këtyre t’u censurohet fjala, ngaqë fyejnë kombin shqiptar, ose kundërshtojnë objektivisht procesin e afrimit me Europën. Edhe pse i referohet, me miratim, demokracisë dhe frymës europiane, akademiku ynë duket se nuk e ka kuptuar dot se çfarë është, pikërisht, liria e fjalës (“Në qoftë se nuk besojmë në lirinë e shprehjes për njerëzit që përçmojmë, atëherë ne nuk besojmë në atë liri fare,” Noam Chomsky).
Ju kujtohet një dekret i presidentit Alia, në vitin 1989 ose 1990, kur kërkonte të mbronte me ligj “figurat historike” të kombit dhe të shtetit shqiptar, pikërisht në një kohë kur qytetarët bëheshin gati të shembnin statujën e Enver Hoxhës në qendër të Tiranës? Mua pikërisht ai dekret dhe ajo frymë m’u kujtuan, teksa lexoja, i hidhëruar, fjalët e Kristo Frashërit:
Personalisht unë nuk shoh ndonjë ndryshim midis atij që flet në favor të fashizmit apo të komunizmit, të cilët Kushtetuta jonë i ndalon dhe atij që fyen simbolet kombëtare qofshin emblemë, qofshin heronj.
Meqë ky dallim, sipas autorit, nuk ekzistoka, atëherë nuk mbetet veçse të sugjerojmë një ndryshim të kushtetutës dhe më pas ndjekjen penale për këdo guxon të kundërshtojë historinë zyrtare të Skënderbeut, ose për çmitizuesit e kësaj figure në kulturën e sotme shqiptare, apo jo?
Shpjegon më tej Frashëri:
[K]a një dallim të madh midis atyre që shfaqin pikëpamje në emër të shkencës për çështje historike dhe atyre që shfrytëzojnë shkencën për të përdhosur simbolet kombëtare. Me të parët duhet debatuar. problemi është me të dytët. A mjafton vetëm debat me ta? Mendoj se edhe me të dytët duhet debatuar. Por përballë këtij debati shteti nuk duhet të jetë fare asnjanës për faktin se edhe shteti e ka për detyrë të mbrojë simbolet. P.sh., kur ai që përdhos simbolet e kombit jep leksione në katedrat universitare ose nëpër ciklet shkollore, shteti nuk duhet të rrijë spektator, ashtu si nuk rri spektator edhe ndaj atyre që dhunojnë moralin shoqëror. Me sa di unë, në gjithë vendet e përparuara demokratike, madje edhe në SHBA ku demokracia është në shkallën më të lartë, administratat nuk i pranojnë në rrjetin e tyre ekstremistët fetarë ose nxitësit e korrupsionit dhe të terrorizmit […] të fyejnë jo vetëm simbolet, por edhe figurat e shquara të vendit të tyre, kur fyerja bëhet në përfitim të një morali që nuk pajtohet me Kushtetutën e vendit të tyre. As universitetet nuk i pranojnë, mbasi këta me leksionet e tyre minojnë harmoninë qytetare dhe fetare. Për të njëjtën arsye, edhe institucionet private me ndërgjegje kombëtare, nuk i qasin në rrethin e tyre.Ndërhyrja e shtetit në këto rrethana duhet konsideruar jo si shkelje e të drejtave të qytetarit, por si profilaksi, ashtu siç ndërhyn për parandalimin e gripit, meningjitit, lisë. [f. 198]
Kështu Kristo Frashëri, sado e pabesueshme të duket: në vijim të një polemike të zakonshme mes historianësh, ai kërkon ndërhyrjen, ose më mirë çizmen e shtetit, që t’i shtypë ata që mendojnë ndryshe prej tij; madje më keq akoma, duke iu drejtuar një metafore tashmë të diskredituar prej politikave raciste dhe higjeniste-sociale të nazistëve, i përqas pikëpamjet e kundërshtarëve të tij me sëmundjet, dhe vetë kundërshtarët me bakteret ose viruset shkaktare të sëmundjeve, të cilat u dashkan shfarosur për profilaksi.
Unë e respektoj akademikun Frashëri si historian dhe veprat gjithnjë do t’ia lexoj me ëndje intelektuale; por Frashëri qytetar do të bënte mirë t’i kishte mbajtur për vete këto pikëpamje – meqë nuk i bëjnë nder si njeri dhe si dijetar që është.
Edhe sikur disa autorë shqiptarë ta kenë përdhosur vërtet Skënderbeun – gjë për të cilën unë nuk jam i bindur dhe Frashëri vetë nuk është se ka sjellë ndonjë provë bindëse – këta nuk mund të shurdhohen, as të shfarosen si virusi i gripit ose i lisë; por unë nuk kam parë kënd t’i hedhë litarin statujës së Skënderbeut në Tiranë për ta hedhur përdhe, as kam dëgjuar që të digjen gjëkundi librat e shkruara për heroin, as të hiqen nga librat e shkollës panegjirikët përkatës – përkundrazi. Siç na kujtoi Ardian Klosi me një artikull të paradokohshëm, pështymat kundër historianëve revizionistë e kanë gjetur rrugën deri edhe në tekstet e historisë për shkollat publike.
Natyrisht, të vësh në dyshim disa teza të historianëve shqiptarë dhe të huaj për Skënderbeun, të cilat janë përvetësuar tashmë nga ideologjia kombëtariste, nuk do të thotë, ipso facto, se po e përdhos këtë figurë. Kështu arsyetojnë zakonisht fanatikët fondamentalistë fetarë, të cilët Frashëri përndryshe kujdeset t’i stigmatizojë, madje t’i dëbojë nga debatet pa ceremoni. Me fjalë të tjera, kundërshtarët e Frashërit fare mirë mund t’i kenë krejt të gabuara tezat e tyre; por për t’i hedhur poshtë këto teza mjafton fjala e arsyeshme e historianit, publicistit dhe polemistit, pa qenë nevoja të thirret në ndihmë polici, gjykatësi, madje edhe vetë Kushtetuta.
Për fat të mirë, tashmë është kapërcyer ajo kohë kur historianët akademikë gëzonin mbrojtjen dhe përkrahjen e shtetit komunist totalitar, për të punuar dhe shtjelluar tezat e tyre për historinë e Shqipërisë të sanksionuara nga ideologët e regjimit; madje jo vetëm ka kaluar, por edhe do të mbahet mend si koha më e errët për mendimin intelektual shqiptar, fjalën e lirë dhe debatin publik.
Për fat të mirë, gjithashtu është kapërcyer ajo kohë kur shteti, nëpërmjet instrumenteve të veta akademike, zgjidhte dhe sanksiononte mitet zyrtare, duke u kërkuar historianëve që t’i zëvendësonin kërkimet e tyre shkencore me motivacione vendimesh të marra në tryeza intrigash politike.
Nuk është se dua të them që Kristo Frashëri mban përgjegjësi për nënshtrimin e plotë të dijes historike shqiptare ndaj regjimit komunist totalitar dhe anti-intelektual të Enver Hoxhës; por së paku atij, si njeri që e ka përjetuar në kurriz thundrën e atij regjimi, nuk i shkon që të kërkojë sot censurimin dhe përndjekjen deri edhe penale të autorëve të cilët paskan bërë mëkatin e madh që të vënë në dyshim disa teza historike të konsoliduara nga Frashëri vetë, ose edhe “të vërteta” që kanë kaluar nga dija historike në dogmën kombëtariste.
“Manipulimin e mendjeve” përpiqet ta bëjë vetë Kolosi (i përndjekur nga Lubonja dhe të tjerë).
Nëse Klosi e konsideron si të papërshtatshëm, apo ofendues, përmendjen e emrit të tij në tekstet shkollore, në vend që të rifillojë debatet Shmit-Skënderbe, ai DUHET T’JU DREJTOHET ORGANEVE KOMPETENTE.
Nëse ai është i bindur që e kanë marrë nëpër gojë, të shkojë e të denoncojë në gjykatë autorët e librit, shtëpinë botuese, Ministrinë e Arsimit, Qeverinë, ONU-n dhe kush ka marrë pjesë apo miratuar botimit e librit, por jo të shfrytëzojë mediat për të hapur debate pa pikë vlere.
Nëse Klosi, Lubonja, apo kushdoqoftë, janë të bindur tek provat e sjella që egziston një histori alternative, atëhere, në vend që të bëhen të bezdisshëm si dëshmitarët e Jehovait, që duan t’ju mbushin mëndjen të gjithve, le të mblidhen në forumet e tyre dhe të ndihen më mirë me njëritjetrin pa bezdisur të tjerët.
O Edrus, mos e thjeshto kaq shume muhabetin. Edukimi eshte ceshtje publike dhe si e tille jo vetem institucionale. Nuk me duket se Klosi u qa se e kishin marre neper goje, por sepse sistemi i edukimit dhe perpilimi i teksteve shkollore eshte nje qelbesirllek. Nuk eshte mire ta kalojme debatin ne emra te pervetshem. Ti fare mire mund te zgjedhesh te mos e lexosh Klosin e Lubonjen po qe se bezdisesh. E mos ma merr per ters, por do te te bej te njejten pyetje qe i bera edhe Lizander Saracit tek PPU, kush je ti, dhe kujt i behet vone bezdisesh apo nuk bezdisesh ti e ndonje tjeter. Perpiquni te kuptoni thelbin e asaj qe diskutohet pa paragjykime, e boll u perdrodhet si prima dona te bezdisura. Nuk eshte puna as tek Klosi, as tek Lubonja, e as tek Frasheri, perndryshe jemi ne territore ad hominemi. Nuk behet fjale as per saktesine e nje historie alternative perpara versionit zyrtar. Versioni zyrtar mund te jete me i sakte se cdo version alternativ, por saktesia nuk provohet me metoda fanatike si kjo e Frasherit me larte, e as me metoda despotike sic eshte metoda e kujtdo qe e con muhabetin ne terma tradhetie. E nuk behet fjale as per bezdisje. Nese ata jane te bindur se kane prova qe historia alternative eshte e sakte, me mire struca me koke ne rere te ishim se sa te na bezdiste kjo saktesi. Vetem se e injorojme problemin nuk do te thote se ai iken.
Hiqni dore nga keto marrezira e flisni shtruar. Shifni se Shqiperia ka nje barre me halle qe i dime e s’i dime. Nuk eshte mire t’i shtyjme tutje ata qe ofrojne kritike vetem se na prishet terezia, pasi kritika eshte e vlefshme kur gjendja eshte per ibret te zotit, e nuk eshte pesimizmi i ketyre tipave qe eshte kronik, por problemet, e ketu po flasim per edukimin, qe jane patologjike, e qe nuk ikin, sa do ta fusim koken ne rere.
Luljan, të vjen keq nëse pyetjeve tuaja ju përgjigjem me pyetje edhe unë?
Po Klosi dhe Lubonja, kush dreqin janë?
Përse nuk angazhohen politikisht që të shkojnë vetë në qeveri apo parlament dhe të ndryshojnë gjërat?
Nëse një ditë do jenë të zgjedhur, ashtu siç kemi duruar Enverin dhe Salën, ashtu do të mund t’i duronim edhe këta pa u bezdisur.
P.s: Për aq sa më intereson Shmidi, po aq më intereson edhe Frashëri, prandaj mos u lodh kot të më fusësh në vallen e tradhëtarve.
Edhe diçka tjetër: Ju e pranoni si “qelbsirllik” përdhosjen e programeve, pikërisht sepse të tillë e konsideronte vetë Klosi (prandaj edhe reagimi im që, Klosi, nëse ndihet i ofenduar, t’i drejtohej organeve kompetente).
POR, futja e tekstit të Marash Ndrecës në tekstet e Gjuhës mund të shikohet si përdhosje VETËM NGA primedonne të bezdisura si JU… sepse, nëse do isha unë mësues/profesor, atë shembull të çuar në librin e gjuhës, do ta konsideroja dhe do t’ua spjegoja nxënësve si shembullin më të keq të mundshëm për të shkruajtur dhe bërë gazetari (dhe besoj se do jeni dakort që, nxënësit mund të mësojnë edhe duke ju treguar se ç’është e keqja).
Në ktë rast, i dashur Luljan, i falsi moralisti dhe ata që e fusin kokën në rërë për të mos parë edhe të këqijat, duhet t’i kërkosh n’mes jush 😉
O Edo. Teksti i Marashit ne librin e gjuhes, mesa kuptova, ishte shembull i asaj c’eshte me e mira, dhe jo c’eshte me e keqja. Libri i gjuhes eshte nje program per mesuesit, dhe mesuesit ndjekin programin. Mund te kete ndonje mesues qe mendon me koken e vet si puna jote, por kjo nuk eshte ceshtje qe mund te zgjidhet individualisht. Behet fjale per nje metode mesimore, ku ky tekst eshte ofruar si shembull pozitiv.
Ta thashe edhe njehere, qelbesirlleku nuk eshte ndaj Klosit. Qelbesirlleku eshte ndaj sistemit te edukimit, dhe organi kompetent ne lidhje me kete nuk eshte ndonje institucion i vecante i shtetit sic mund te jete gjykata, ministria apo cfaredo te kesh parasysh, por krejt opinioni publik.
“Na ishte një herë, një shqiptar, një gjerman dhe një zvicerjane dhe … (nuk të duket si barcaletë?!) dhe donin të … ndërronin botën (ose, me fjalët e tua: krejt opinionin publik).
Megjithse nuk ju përgjigje pyetjes time, unë do vazhdoj të të bëj pyetje: Nëse kta zotrinj e kanë vërtet kaq merak sistemin e edukimit dhe tekstet shkollore që ju ofrohen nxënësve dhe krejt opinionit publik, përse “kërcejnë” vetëm kur bëhet fjalë PËR 1 argument dhe nuk ngrihen për rastet e tjera?
Nuk i dëgjova të shqetsoheshin për librin e gjeografisë… as për enciklopedinë maqedonase… as për antologjitë e letërsisë… Po pse ore, vetëm për historinë nuk i zikërka gjumi këta?!
Për hir të së vërtetës, duhet thënë që kjo nuk është hera e parë që z. Klosi ka shkruajtur për marrina në tekstet shkollore dhe sistemin edukativ. Nuk jam në gjendje të sjell referenca, sepse nuk kam mbajtur. Por ia kujtoj shumë mirë një sërë artikujsh, përgjatë viteve, te Shekulli, pikërisht me këtë temë.
Edo, mos ma merr per ters, por barcaleta nuk di te tregosh. Te pakten kete, psh, nuk dite ta tregosh. Barcaleta nuk eshte “na ishte nje gjerman, nje zviceran dhe nje shqiptar,” por “na ishte nje analist, nje artist dhe nje historian.”
Pyetjes tende i eshte pergjigjur jshm me poshte. Barra e proves eshte mbi ate qe akuzon, perndryshe nuk besoj po flasim si kalamajte.
Ajo cka nuk kuptoj une Xhaxha, eshte se perse per nje liber te K.F te 2009, duhet dhene nje mendim ne fundvit 2010 ( pavaresisht se si eshte mendimi ). Pse jo psh, nuk jepet nje mendim rreth librit te fundit te Kadarese, i fresket si vesa ? Perjashto nje pergjigje te shkurter, precize dhe gati skolastike ndaj permendjes tende ne ate liber ( te cilen pergjigje une e gjeta me vend ) , asgje tjeter. Jo vetem ti, por ne gjithe shtypin une nuk po shoh asnjefare reagimi prej askujt, me perjashtim pra sic thash te ndonje shkrimi sporadik. Si ka mundesi, pyes ?
Librin e K.F. tani e bleva – kur isha në Shqipëri. Megjithatë, temën e kam ndjekur dhe ky shkrim tani ndoshta duhet konsideruar si vazhdim shkrimesh të mëparshme në këtë blog, aq më tepër që si çështje ka mbetur e hapur (madje po e mban të hapur edhe Kadareja vetë).
Pluralizmi i ideve ne nje debat publik eshte mire kur ky publik eshte ne gjendje te vleresoje ne menyre kritike keto ide. Ne mungese te ketij kushti (gje qe besoj te gjithe jemi dakord qe mungon) debatet e publicisteve nuk jane gje tjeter vec onanizem intelektual qe i ul virilitetin popullates qe sipas mantres globaliste qe ndjekin keta publiciste eshte heretike per arsye se cilesohet si 95% homogjene. Konservatore ne kete lem jane Lubonja e Klosi e jo Frasheri. Ata duan te crrenjosin herezine dhe jo e kunderta.
Le te pranojme si kusht diskutimi per kete artikull qe Shqiperia si shtet i konceptuar per nje popullate homogjene, eshte herezi ne kohera moderne, dhe kerkohet te digjet ne thelb prej nje Inkuizioni interesant anetare te te cilit jane nje grup heterogjen islamistesh, liberalesh, dhe njerezish qe pergjithesisht mendojne qe Bota Eshte e Sheshte (si Thomas Friedman).
Paraprakisht kerkoj falje qe po tejkaloj problematiken kryesore te shkrimit, i cili ka te beje me thirrjet dhe sulmet kunder studjuesve te cilet nuk pajtohen me te gjitha idete e K. Frasherit mbi Skenderbeun dhe historine e tij.
Ne fakt jane dy momente ne shkrim qe me ngacmojne dhe me bejne te mendohem. Momenti i pare eshte kur,
Xhaxhai thote:
Analiza e reflektimit të rrymave të ndryshme në kulturën
e sotme shqiptare në debatin që u
zhvillua rreth “Skënderbeut” të Schmitt-it është
me interes akademik dhe intelektual
Keto rrymat jane shume interesante dhe ja vlejne nje ndalese qe te shqyrohen pak.
Permenden nga z. Frasheri se kane hyre ne debatin mbi “Skenderbeutn”, kozmopolitane, anti-nacionaliste, filo-osmaniste, filo-islamike, anti-europianiste.
Shume rryma e interesa jane ne fakt per nje vend te vogel, por gjithsesi kam vene re se ka edhe disa te tjera;
Ne fillim eshte rryma ku ben pjese edhe Frasheri vete; Historiane te vjeter qe kane botuar nen komunizem dhe qe sot jane te hapur ndaj versioneve me te reja te historise, gjithnje nqs hapat perpara hidhen me shume kujdes dhe nese tezat jane me te vertete te pakundershtueshme, perndryshe mund te nxehen e nevrikosen shume shpejt.
Nje rryme tjeter eshte rryma e studjuesve militante te cilet ndodhen ne poste te larta ne administrate apo institucione kulturore si psh B. Meta e ndoshta edhe A. Marashi. Pjestaret e kesaj rryme kane maredhenie shume te mira me pushtetin por ndodh qe keto mardhenie te mira jane ngritur ne dem te atyre me saktesine historike, etiken, moralin.
Rryma te tjera kemi:
Ne jug jane idhtaret e Janullatosit. Per janullsat, Skenderbeu do ndihej shume i turperuar nga pasardhesit e tij sot etj.
Jane vllehet. Keta nuk e di nqs e kane nxjerre me se fundi Skenderbeun vlleh por te pakten A. Plasari ja ka shpikur nje origjine vllahe Nene Terezes.
Ne veri dhe me ne veri akoma jane gegocentriket.
Ne qender dhe gjithandej jane edhe dumbabistet. Duhet te kete ndoshta edhe njeqind rryma te tjera kush i di, por vetem ndonje rryme shqiptariste s’kam pare une deri me sot. Njerez qe ndihen shqiptare me se pari dhe qe mendojne se e mira e ketij vendi dhe studimi i drejte i historise nepermjet kerkimit dhe pranimit te te vertetes historike jane dy procese te pandashme qe shkojne perkrah njeri tjetrit.
____________
Momenti i dyte i shkrimit, eshte nje shqetesim i z. Frasheri qe me duket shume i drejte , po aq sac eshte edhe zgjidhja qe ai jep ne fund te pjeses te librit te tij, sjelle ketu nga xhaxhai .
K. Frasheri thote:
Ka një dallim të madh midis atyre që shfaqin pikëpamje
në emër të shkencës për çështje historike dhe atyre
që shfrytëzojnë shkencën për të përdhosur
simbolet kombëtare
Ne fakt nje pjese e atyre per te cilet mendon (gabimisht) Frasheri kur shkruan keta fragment, Klosi Shmitti etj besoj fort se bejne pjese tek te paret, tek ata qe shfaqin pikepamje ne emer te shkences.
Vec jane disa te tjere qe e shperdorojne lirine e fjales, disa filo-wahabite apo filo-dreqeshejtan qe me te vertete fyejne simbolet kombetare, heronjte, flamurin, himnin, gjuhen, e cdo gje tjeter qe nuk ju shkon per shtat.
Kemi psh. z. Jazekxhi, i cili ne nje shkrim per pashain e madh, Karamahmut Pashe Bushatlliun, shkrim qe pershkrohet nga nje atmosfere e forte percmimi, per katolike e ortodokse, apo per “rajat e krishtere”, per ta cituar, ne nje moment fillon e pyet nuk e di se ke ! Pse shqiptaret ngrene lart si hero te tyre Skender Beun qe eshte nje figure gjenetikisht kontradiktore … dhe jo Karamahmut Pashen.
Eshte e papranueshme qe dikush nje osman apo nuk e di se c’fare ndihet ky, te sulmoje nje hero qe per 25 vjet ka luftuar per te mbrojtur vendin tone dhe te tij, qe ka mbrojtur (dhe pasuruar) kulturen tone pikerisht nga sulmet e osmaneve. Per kete rast jam absolutisht dakort me mendimin e z. Frasheri. Shteti yne duhet te denoj ata qe poshterojne Skenderbeun. Shteti i shqiptareve duhet te mbroje te pakten heronjte, baballaret e kombit (mire shqiptaret e zakonshem qe ndoshta s’ka mundesi ti mbroje kur poshterrohen nga te huajt) nga fyerjet qe ju bejne njerez te tjere te huaj apo shqipetare.
O lulian, boll qellove komente me njesha pas kokes se nuk ka lezet. Ty nqs te shqeteson ndonje gje, bujrum, shprehi brengat.
Gjithe cfare po them une eshte kjo : ky grup analistesh, gjuhetaresh, filozofesh, gazetaresh, a cfaredo qofshin, nuk duhet, ose edhe me sakte, NUK MUND ti japin vetes privilegjin te hyjne tek kufijte, televizioni, Klodi i BB, piramida, shmiti, berisha dhe rama, futbolli dhe arkitektura, frojdi apo jungu, teatri dhe butrinti, etj, dhe te shmangen prej Kadarese.
Une keto dite kam hasur vetem Klosin me manipulimin e mendjeve, ku as tangent nuk flitej per Kadarene. Kam hasur nje shkrim te Mucit rreth librit ku me shume kishte mllef sesa analize. Kam hasur Lubonjen qe mbeshteste Klosin per te dale gjithashtu me mllef tek Kadare. Kam hasur edhe Xhaxhain me pergjigjen e tij te qarte, te shkurter e pa gabime. Kaq. Heshtje me pas. Asgje tjeter.
Xhaxhai nje pergjigje nuk ma jep. Natyrisht, nuk eshte i detyruar. Ai as perfaqeson ndonje grupim, e as nuk ka perse ti futet llogjikes sime. Po ti lulian, a ma jep dot nje pergjigje ?
Se nuk e meriton ti ndyesh duart me te… me duken me te fisme keto trajtimet me doreza. Kadareja eshte bere toksik dhe nuk ka kuptim te veteflijohesh e te djegesh fisheket me supernjonin.
Ke pergjigje me te mire ti?
Nuk e mohoj ; eshte nje prej shkaqeve qe kam nxjerre edhe une ne nje shkrim timin. Por nese keshtu eshte, serish nuk jam dakort me heshtjen. Une nuk jam as me Kadarene, as kundra tij. As me “mohsat” as me “strehsat”. Une thjesht jam kundra heshtjes, per cfaredo arsyeje qofte ajo. Une jam qe idete te perballen, jo qe te ndrydhen. Kadare ka rene poshte ? Ok. Thuaje pra. Argumentoje perse, dhe une do jem dakort nese bindem. Por, heshtja nuk me pelqen.
Ca je tu thone ere, paranojak! As me ka interesuar ndonjehere te jap as njesha as dysha. Edhe dicka tjeter. Cila eshte pyetja???
Po me gjithe qejf, e perseris pyetjen ; pse, sipas teje, libri i Kadarese po pasohet nga gjithe kjo heshtje ?
Nuk me ka rene ne dore, keshtu qe nuk di cfare te them per kete liber. Por ajo qe kam vene re ne lidhje me Kadarene eseist ne pergjithesi (dhe nuk ia njoh mire kete aspekt pervec nepermjet polemikave qe sjell here pas here ne shtyp) eshte se eshte teper medioker. Nuk e di cfare e ben tamam te tille, por kam pershtypjen se eshte zbritja e etosit ne nivel patetik dhe mungesa e konsistences ne argument. Kadareja nuk merret me argumenta, por gjykon, e me keq paragjykon. Pak a shume e njejta hile edhe prej Frasherit, i cili nuk angazhohet me argumentat e ofruara nga pala tjeter, por nxiton t’i portretizoje pozicionet me te cilat polemizon si antikombetare. Kjo nuk eshte thjesht mungese etike ne debat, por mungese etike shkencore, gje qe i ben pretendimet shkencore te Historianit te pavlefshme.
Ki parasysh qe ketu nuk kam parasysh krejt vepren eseistike te Kadarese, pasi nuk e njoh mire, e mund te jem krejt gabim. Gjithsesi kjo mosnjohje nga ana ime eshte nje lloj selektiviteti. Preferoj Kadarene artist dhe duke qene se nuk kam vene re qe artin te kete mundur ta transmetoje ne disiplinen e esese dhe te polemikes, duke qene pra se nuk kam vene re te kete zhvilluar nje poetike konsistente ne kete disipline, jam treguar teper selektiv, dhe kete aspekt ia kam injoruar. Nuk di c’te them per heshtjen qe ka pasuar kete liber. Por di te them qe eshte e veshtire te angazhohesh me fjalen e nje njeriu qe nuk angazhohet me fjalen por me figuren tende.
“Unë, si nje i ri që kërkon ti qaset së vërtetës, nuk jam fanatik as i njërës dhe as i tjetrës palë.”
Edhe dicka tjeter. Me ben pershtypje ky pozicion prej spektatori neutral. A thua se e verteta nuk eshte fanatike e nuk mund t’i qasesh vecse duke qene neutral. Por nejse, kjo eshte jashte temes se Xhaxhait.
Lulian, nuk po dua as ti gjykoj e as ti paragjykoj bindjet e tua ( jane te tuat ), por dua te shtoj se jo gjithcka eshte relative, te pakten jo kur i qasesh nje debati. Ti, apo une, Kadarene mund ta gjykojme si te na doje qejfi, por kjo nuk mjafton. “Kundershtarin”, nuk e zgjedhim tha ( nuk me shijon fare kjo batute ne kete rast, me krijon vetvetiu nje ndjesi se jemi duke folur per ndonje ordiner kafenesh, kur gjithsesi jemi duke folur per Kadarene, i cili sado poshte te jete me eseistiken e vete, eshte gjithsesi shume me larte se mjaft “strehsa” te cileve me shume deshire ju repikloi kasta e analisteve kohe me pare ). Sepse, keshtu eshte, “kundershtari”, i kunderti ne mendim, kesaj rradhe eshte ai.
Po insistoj edhe nje here ; mua nuk me shqeteson ne vetvete as Kadare, dhe as te tjeret. Mua me shqeteson mungesa e debatit, “bojkoti’.
A eshte e mundur qe Kadare t’ja kete futur kot ? Te kete shkruar keq ? Eshte e mundur. Por keta analiste, qe gjeten kurajon te kerkojne cmitizimin e Skenderbeut, nuk ka perse ta kene te mundimshme te cmitizoje edhe vete Kadarene. Perse nuk e bejne ? Nuk e di.
Ne fund, per sa i perket neutralitetit, nuk qendron. Une nuk po rri neutral, une po kerkoj debatin. Nuk jam une e as me takon mua ti futem konkluzioneve, argumentave, historizmave, teknicizmave, e kshu me rradhe. Debati i ka dy pale, dhe eshte i tille qe kerkon nje nivel te caktuar, edhe prej eksperti. Eshte njesoj si te me kerkosh mua te bej deputetin se socialistet bojkotokan parlamentin. Jo mor mik, une kam te drejte te kerkoj qe ata te shkojne, por deri ketu.
Peshperites, ceshtja nuk eshte aq teknike dhe e specializuar sa c’mendon. E perseris, keto jane ceshtje PUBLIKE, ku publiku pritet te marre pjese aktive dhe te drejtperdrejte. Publiku, une, ti, kushdo, eshte aktor ne kete debat dhe jo thjesht spektator qe pret te shuhet heshtja, te dalin ne skene specialistet, e te sqarohet konflikti. Modeli nuk eshte demokracia reprezentative, por ajo direktja, ku secili perfaqeson veten dhe te gjithe. Kjo eshte forma dhe formati i debatit publik, dhe jo ajo e parlamentit. Gjithe cka kerkohet ne lidhje me kete lloj pjesmarrje aktive eshte “common sense,” pjekuri, e mencuri.
Sa per Kadarene, ti qe e ke lexuar librin, mua qe nuk e kam lexuar, nuk ma ke bere te qarte se ku qendron kundershtia. Kadare fare mire mund te kete hyre ne kundershti te rreme, ne ndonje “red herring” ne kete liber, sic edhe e kam vene re qe e ben zakonisht. Pse u dashka harxhuar energji te merresh me te tilla retorika, a thua se thjesht emri “Kadare” i purifikon keto fallaci e ju ve vulen e vertetesise. Per mua pak rendesi ka kush e ofron argumentin. Kadare a kushdo qofte, konflikti zgjidhet me argument, a jo duke zgjedhur kundershtarin. Madje e gjej konsistente heshtjen dhe injorimin ndaj Kadarese nese nje pergjigje ndaj tij do te thoshte te rifilloje te njejtat argumente nga fillimi.
Lulian, nuk nguroj te ta them se po me kerkon dicka qe nuk e marr dot persiper, pse nuk kam formimin e mjaftueshem. Ti mendon se nuk eshte kaq teknike sa duket. Une mendoj se, ne fakt eshte. Une nuk jam historian, as gjuhetar, as perkthyes dhe as dijetar. Nuk shoh sesi fjala ime mund te kete peshe ne te tille debat, sinqerisht. Demokraci reprezentative ne kete lloj debati ? Nuk jam dakort. Eshte teper me spec si ceshtje per te qene kaq e hapur ndaj publikut te gjere ( dmth per t’ja kerkuar atij zgjidhjet ). Common sense-i im eshte qe nuk e gjykoj a-priori iniciativen e ketyre “analisteve” ( po perdor kete term per thjeshtesi, nuk po di si ti quaj ne menyre me gjithperfshirese ). Pra une, si publik, jam i hapur ndaj atyre cfare ka per te thene si njera pale, ashtu edhe tjetra. Por vetem kaq. Natyrisht, une nje mendim timin mund ta kem, por sa vlere ka ai ne te tilla nivele ? Pothuajse zero.
Xhaxha. Une kam nxjerre me pak arsye sesa ti. Me mire keshtu, paska edhe me shume. Por, me thuaj, a e justifikojne ato heshtjen ? Une mendoj qe jo.
Kadare ka sulmuar “ad hominem” ? Demaskoje. Ktheja pergjigjen. Une do jem me ty apo me cilindo qe e ben kete.
Kadare ka futur hundet neper dosje ? Mire ka bere, ne mos dikush ka dicka se c’te fshehe.
Pune intelektualisht me terheqese ?
Nuk me duket. Kjo eshte si te hedhesh gurin e te fshehesh doren. U hap nje debat, pati reagime, mes tyre erdhi edhe nje prej Kadarese. Mendoj se ai ( por ne pergjithesi publiku ), e meriton nje pergjigje.
Nuk kane kellqe ? Ta pohojne.
Por megjithate, duket se ky debat tashme arrin ne nje pike te vdekur. Une mendoj se heshtja nuk mund te justifikohet kurrsesi. Ti mendon qe ne disa raste eshte me mire ashtu. Ashtu qofte !
Pse nuk debatojnë intelektualët me Kadarenë, në lidhje me librin e fundit?
Ja disa arsye që më vijnë në mendje:
1. Sepse kanë punë të tjera më të rëndësishme, ose intelektualisht më tërheqëse
2. Sepse libri merret me çështje të cilat janë debatuar tashmë për vdekje
3. Sepse libri përmban sulme ad hominem, veçanërisht ndaj Ardian Klosit dhe Kasem Trebeshinës, të cilave nuk mund t’iu përgjigjesh në debat intelektual
4. Sepse kanë vendosur ta ndëshkojnë Kadarenë autor të këtij libri me heshtje, për t’i treguar se ka hyrë në rrugë pa krye
5. Sepse kanë frikë mos përkrahësit e Kadaresë do të shkojnë të rrëmojnë sërish në dosjet e tyre, siç ka bërë autori Sadik Bejko me Klosin
6. Sepse kanë nevojë për më shumë kohë
7. Sepse kanë vendosur që ta sqarojnë punën duke biseduar me Kadarenë kokë-më-kokë, për të mirën e përbashkët të kombit
8. Sepse, duke lexuar librin e Kadaresë, e kanë kuptuar fajin që kanë bërë ndaj kombit dhe flamurit dhe janë duke u penduar, madje duke kërkuar falje
9. Sepse nuk kanë këllqe…
Gjithsesi, në lidhje me pikën 5 më lart, po mjaftohem të kujtoj se sot, në gazetën Mapo, Ardian Ndreca në polemikë me një artikull të paradokohshëm të Klosit, shkruan:
Ky është i njëjti libër që përmend edhe Kadareja në esenë e vet. Mua më duket se debati, i shtruar në këtë mënyrë, ka marrë fund tashmë, është mbytur në toksicitetin e sulmit ad hominem, i cili përcillet nga një autor në tjetrin. A është e drejtë kjo? Unë besoj se nuk është e drejtë. A mund të vazhdojë debati pasi është hedhur ky qen i ngordhur në pus? Unë besoj se nuk mund të vazhdojë.
Po mirë, po shkrimi i Xhaxhait i kësaj teme a nuk mund të konsiderohet si sulm ad hominem ndaj Prof. Kristo Frashërit?
Askund Frashëri nuk e përmend “censurën”, të paktën jo tek vendet e cituara prej Xhaxhait. Kurse, sipas Xhaxhait, “Frashëri kërkon që të tjerëve t’u cenzurohet fjala”…Pra, e para, këtu duket se kemi shtrembërim të thënies së Frashërit.
Pastaj, përse Xhaxhai në mbi 200 faqe libër kapet vetëm tek komente të Frashërit të thëna në faqet 196-198? A nuk ka dalë Xhaxhai nga konteksti?
Kam përshtypjen që Xhaxhai do t’i bënte një mbrojtje të shkëlqyer vetes sikur ai të ishte Frashëri dhe dikush tjetër ta kishte kritikuar me argumentet që Xhaxhai ka hedhur kundër Frashërit.
Vërtetë, pa shaka, përfytyrojeni për një moment veten në pozitën e Frashërit. A nuk mendoni se ai ka argumente të shkëlqyera mbrojtjeje në favor të tij?
Të gjitha këto diskutohen duke patur parasysh rrethanën e fortë, të paraqitur nga Xhaxhai ca kohë më parë, se ai njihet mjaft mirë me Frashërin, pra midis tyre ka të paktën dashamirësi në nivelin akademik dhe shoqëror. Pra, ndërhyrja ime ka qëllim thjesht rritjen e objektivitetit në debat,duke ruajtur dashamirësinë midis kolegësh apo miqsh, që duket se kanë qenë, janë dhe do të mbeten Frashëri me Xhaxhain. Faleminderit.
I interesuari shkruan:
Jo, nuk është sulm ad hominem. Unë i citova gjërë e gjatë ato paragrafe të librit të Frashërit, ku autori shpreh keqardhjen që disa njerëz lihen të livadhisin në mediat. Për mua kjo është thirrje për censurë.
Sepse është e drejta ime që të kapem qoftë edhe me një koment të vetëm – dhe sa kohë që ky është në tekst, nuk është dalje as nga teksti, as nga konteksti; meqë kontekstin unë e krijoj vetë.
Vërtet, I Interesuar, nëse ti nuk po tallesh këtu, por e quan vërtet sulm ad hominem polemikën time më lart, ti ke nevojë të kthehesh, seriozisht, në bankat e shkollës, ku të mësosh, të paktën, se çfarë është sulmi ad hominem.
Edhe sikur unë t’i vija Frashërit në gojë fjalë që ai s’i ka thënë, kjo do të ishte fallacy e llojit “straw man” në mos shpifje fare, jo ad hominem.
Por, në të vërtetë, Frashëri në librin e vet kërkon jo vetëm censurë, por edhe përgjegjësi penale për ata që “fyejnë simbolet kombëtare”, si dhe “ndërhyrjen e shtetit”.
Ka një element ad hominem në kritikën time më lart – është ai kur unë përsiat se Frashëri duhet ta ketë provuar vetë në kurriz censurën dhe shurdhimin e mendimit të lirë, nën totalitarizëm; ose kur e kam quajtur këtë historian si një nga “standardizuesit” e qëndrimit të sotëm zyrtar për Skënderbeun. Ky element, edhe pse ad hominem, nuk e zhvlerëson argumentin tim.
Kur ta studiosh përsëri këtë çështje, do të mësosh edhe se argumenti ad hominem nuk është gjithnjë i gabuar. Për shembull, fakti që unë i kushtoj vëmendje librit të Frashërit varet nga statusi i këtij akademiku në kulturën shqiptare. Po ta kish shkruar, bie fjala, Zylo Kamberi, nuk do t’ia kisha varur shumë.
Xhaxha
Per juve, a eshte fyerja e denueshme ne vetvete ?
Jo thjesht fyerja ndaj simboleve kombetare, por fyerja ndaj kujtdo. Apo fyerja eshte mendim i lire !
Nese K. Frasheri kerkon çensurim per ata qe fyejne, vallahi ben shume mire, pse duhet te keni nje problem me kete fakt?
Besoj se argumentet qe ngritet kunder tezave te Frasherit nuk qendrojne pasi ato bazohen mbi lirine e fjales, atehere kur ai flet per fyerjet, dhe liria per te fyer e demtuar te tjeret eshte e limituar ose duhet te limitohet a te mos ekzistoje fare ne mardheniet midis qytetareve.
Gabimi i Frasherit tek shkrimi me sa kuptova eshte qe po akuzon disa studiues se kane fyer Skenderbeun, kur ata nuk e kane bere nje gje te tille
Unë besoj se fyerja, si akt, ka kuptim kur bëhet kundër personit.
Skënderbeu dhe figura të tjera të panteonit kombëtar janë simbole, por nuk janë persona, në kuptimin juridik të fjalës.
Kur dikush thotë se është fyer Skënderbeu, në të vërtetë fjala është për ata që fyhen kur thuhet diçka “e papranueshme” për Skënderbeun.
Prandaj është burracakëri – gjithnjë për mendimin tim – të thuash se “po fyhen simbole kombëtare”. Më mirë bjeri drejt dhe thuaj se po fyhem unë.
Tani, fyerjen ndaj personit e dënon gjyqi; nëse ti u fyejte ngaqë lexove këtë dhe atë për Skënderbeun, bujrum, paraqit një padi në gjykatë dhe ndiq rrugën që duhet ndjekur, për të vënë drejtësinë në vend.
Çështja ka njëfarë paralelizmi me protestat që bëhen, herë pas here, për fyerjen e simboleve fetare – p.sh. të Krishtit dhe, sidomos, të Muhametit, nga ana e artistëve. Këtu duhet pasur parasysh se Krishti dhe Muhameti, për besimtarët përkatës, janë shumë më të shtrenjtë e të rëndësishëm, se ç’mund të jetë Skënderbeu për kombëtaristin shqiptar; sepse besimtarët identifikohen me profetët e tyre ndryshe nga ç’identifikohet shqiptari me një hero të historisë së vet, të paktën normalisht. Nga ana tjetër, besimtarët janë indinjuar, bie fjala, kur një statujë të Krishtit e kanë zhytur në urinë, ose kur Muhameti është karikaturuar; jo me ndonjë historian që pretendon se Krishti nuk ka ekzistuar, ose që ka qenë i martuar etj. Unë nuk kam dëgjuar që në historiografinë dhe në publicistikën shqiptare të ketë ndodhur diçka analoge me zhytjen e Skënderbeut në urinë, mbulimin me bajga elefanti ose karikaturimin e tij në gazetë si terrorist. Nëse ka historianë që vënë në dyshim dobinë e luftrave të tij për fatet e arbërorëve dhe të Arbërisë, kjo është e drejta e tyre dhe nuk mund t’u mohohet vetëm sepse fyhem unë ose KF.
Nga ana tjetër, edhe sikur nesër të shtohet, në kodin penal ose në Kushtetutë, një nen ose një paragraf që merr në mbrojtje ligjore Skënderbeun, Lek Dukagjinin, Teutën, Norën e Kelmendit, Pirron e Epirit, Gjeto Basho Mujin, Rozafën, Marigonë, Milosaon e të tjerë si këta, pa lënë jashtë as Gjon Buzukun dhe Hasan Zyko Kamberin, gjithsesi, që ky nen ose paragraf të veprojë, duhet më parë të konsumohet akti.
Censura bën të kundërtën; siç e specifikon edhe vetë KF, censura bëhet për profilaksi, ose për ta parandaluar “krimin”. Censurën, si rregull, e zbaton një autoritet i emëruar nga organi censurues (shteti, ministria e Arsimit, drejtoria e botimeve, etj.). Për shembull, në kohë të regjimit komunist, dikujt i hiqej e drejta e botimit. Edhe Kadareja ka treguar, bie fjala, si e ndaluan, pas “Dimrit të madh” që të shkruante romane, dhe pastaj u detyrua të shkruante vetëm novela dhe tregime, për vite të tëra. Të tjerë e kanë pësuar edhe më keq, sepse ua kanë ndaluar deri edhe që të përdorin penën, lapsin ose stilolapsin (ndonjërit mund t’ia kenë prerë edhe gjuhën, por kjo është çështje tjetër, që ka lidhje me manifestimin si të thuash kirurgjikal të censurës). Gjithsesi, rëndësi ka, në kontekstin tonë, që të kuptohet se censura nuk e lejon krimin që të kryhet.
Unë mendoj se e vetmja gjë që mund të kërkojë Frashëri, si qytetar i republikës, është që të përndiqen penalisht ata që fyejnë Frashërin vetë. Këto fyerjet e Skënderbeut dhe të shekullit të 15-të mua më duken gjepura, fjalë boshe, profka. T’ia thuash një gjykatësi këtu në SHBA, ku jetoj unë, nuk do t’ia ndalësh dot më gazin pastaj. Liria e fjalës, si e tillë, e nënkupton madje e parakupton përdorimin e fjalës si armë, për të goditur dhe për të plagosur diku; nuk mbron kush lirinë e fjalës për të bërë poema për fluturat e për dallëndyshet (ose edhe për flamurin dhe heronjtë e kombit). Për mua, kjo është çështje ku e ku më serioze sesa Skënderbeu.
Fyerjet ndaj simboleve jane fyerje gjithsesi dhe jane te denueshme. Jam dakort me shume principe universaliste, mund te jemi te gjithe qytetare te botes te perbashket, ku njeriu eshte me i rendsishem se simboli etj etj, por nuk duhet aspak te fyejme partikularizmat, kulturen , dhe simbolet e te te tjerve e as te mohojme ato tonat. Me duket se kete gje te thjeshte shume vete s’e kane kuptuar akoma.
Ne nje kendveshtrim tjeter simbolet mund te shihen edhe si imazh i shtetit apo kombit edhe nqs sulmohen eshte vete shteti qe sulmohet. Nje fyerje ndaj simbolit eshte fyerje ndaj shtetit dhe ky i fundit, ka te gjitha te drejtat morale te sanksionoje fyesin.
Te shohim pak shembullin e gjyqtarit ne SHBA. Fakti qe ne vende me shume « perendimore », e trajtojne nje ceshtje ne nje menyre te caktuar e cila perkon me pikepamjet tona, nuk do te thote aspak se ne (dhe ata) kemi te drejte. Vete duhet ta kerkojme te drejten pa u mbeshtetur ne zgjidhjet e gjetura nga te huajte kohe me pare, ndonjehere kohe shume te largeta me pare.
Gjithsesi dyshoj fort se nje gjyqtar amerikan do te qeshe nqs dikush fyen simbolet kombetare te Amerikes. Nuk po filloj te bej kerkime per SHBA-te, por e di se ne France ligji i denon ata qe fyejne simbolet e vendit, biles se fundmi denohesh edhe nqs thjesht fishkellen Marsejezen ne stadium .
Kur flasim per simbole kombetare, mendoj se nuk behet fjale per njerez por per disa elemente me abstrakte si flamuri apo himni, por nqs nje person fizik mund te jete edhe simbol kombetar atehere pse jo, le ta bejme Skenderbeun simbol te shtetit.
Mendoj se fyerjet ndaj Skenderbeut duhet te censurohen, jo thjesht pse ai mund te jete apo behet nje simbol shteteror abstarakt, por per disa arsye te tjera, Pasi:
eshte nje pjese e kultures sone
eshte nje njeri i vdekur qe s’mund te mbrohet dot vete nga shpifjet apo fyerjet.
dhe sidomos pse perfaqson disa vlera ne zhdukje e siper ne anet tona, apo se eshte vete nje sistem vlerash.
Njerzit ngaterrojne vlerat dhe antivlerat sot ne Shqiperi e ne te gjithe boten, ndaj kemi nevoje per kete pike referimi . Me shume se mitet rreth Skenderbeut eshte vete personazhi historik dhe jeta e tij, qe percon (sidomos te femijet) mosnenshtrimin ndaj me te fortit, krenarine, besnikerine, trimerine … etj.
Pra ka nje eksternalitet pozitiv qe buron ne vazhdimesi prej tij, qe eshte me dobi publike ndaj duhet mbrojtur e s’duhen lejuar te interesuarit nga dobesimi i shqiptareve apo thjesht i ketyre vlerave, ti hedhin kazane me plehra persiper.
Per kete arsye e per disa te tjera ( eshte edhe simbol i luftes kunder turqve… etj) besoj se shteti shqiptar duhet ta mbroje me ligj nga fyerjet e nga shpifjjet.
Dhe per te mos u keqkuptuar ; Te vertetat historike nuk jane fyerje, ndersa te pavertetat po.
Me lart solla shembullin e z. Jazekxhi qe e quan Skenderbeun « gjenetikisht kontradiktor » cka ne te njejten kohe edhe s’ka kuptim por edhe eshte fyerje ose tentative per fyerje;
Eh, mor xhaxha. Unë me bukë e ti me gurë, tha.
Duke pranuar njohuritë tuaja në fushën e logjikës unë thjesht ju ftova të këmbenit për një moment rolet me Frashërin. Thjesht një ushtrim, një stërvitje në logjikë. Dhe jam i bindur se do të kishit gjetur plot argumente me të cilat do të mund ta rrëzonit parashtresën tuaj origjinale kundër Frashërit.
Ju e keni lexuar veprën e tij dhe përveç faqeve – t’i quajmë përvëluese – të cilat “zhvlerësojnë krejt polemikën diturake” të Frashërit, vepra e tij ju duket gjithsesi me “pozicione haptazi konservatore”, dhe e “komprometuar fund e krye nga emocionet dhe pasionet e autorit”.
Mandej ju përmbledhni linjat kryesore të “pamfletit” të Frashërit, të sjella në faqet 1-195:
1- Schmitt-i nuk ka përfillur historiografinë shqiptare;
2- Schmitt- ka aq shumë gabime metodologjike, sa vihet në dyshim profesionalizmi i tij;
3- Schmitt-i synon t’u zhveshë shqiptarëve një pjesë të historisë së tyre, shkurt, ta nxjerrë Skënderbeun “jashtë vendit që ka zënë në historinë e kombit shqiptar.”
Le t’i quajmë këto linja si Argumenti A i Frashërit.
Mirëpo ju nuk e shtjelloni, shqyrtoni apo kundërshtoni fare Argumentin A të Frashërit.
Dhe pastaj kapeni tek komentet rrethanore të faqeve 196-197 dhe jepni interpretimin apo arrini përfundimin – të pabazuar sipas meje – se Frashëri kërkon censure, “përndjekjen deri penale”, se ai nuk e kupton se ç’është liria e fjalës, dhe bëni krahasime të tjera që s’ka hije t’i përmendim këtu. Duke respektuar lirinë tuaj të mendimit, le t’i quajmë ato si Komenti Rrethanor i Frashërit.
Për mendimin tim, problemi themelor në mësymjen tuaj ndaj Frashërit është ky:
Ju kapeni tek dega për të sulmuar apo zhvlerësuar trungun. Ju kapeni tek komentet e Frashërit tek faqet “përvëluese” për të hedhur poshtë krejt “pamfletin e tij diturak”.
Me fjalë të tjera, meqë dega është e kalbur, i tillë do të jetë edhe trungu, nënkuptoni ju. Shpresoj të jem gabim.
Nëse jo, a nuk është ky një Argumentum ad Hominem i tipit Ignoratio Elenchi?
Ndofta mund të jetë edhe shembull i Argumentit ad Hominem në Rrethanë?
E thënë ndryshe:
Personi K shpreh Argumentin A [ff. 1-196 të “pamfletit”]
Komenti Rr(ethanor) i Personit K është i pasaktë ose i pakënaqshëm (ff. 196-198 të “pamfletit”).
Rrjedhimisht, Argumenti qendror A nuk është i saktë.
Pra, mos vallë mendimi tuaj i nënkuptuar është se Argumenti i Frashërit në Polemikën e tij ndaj Schmitt-it është i gabuar?
.
I interesuari:
Jo, këtë e nënkuptoni ju. Unë as e thashë, as e nënkuptova gjëkundi. Në shkrimin tim, unë nuk merrem fare me argumentet dhe kundërargumentet historike që sjell Frashëri, por me qëndrimin e këtij ndaj debatit dhe debatuesve.
Nuk e kuptoj pse më bezdis me këto budallallëqe.
Sa per sqarim, ad hominem rrethanor eshte ai i Hajdarmozit dhe andej-kendej me poshte: “X ben pjese tek skuadra e cmontuesve dhe e atyre qe therrasin per mashtrim te popullit shqiptar, rrjedhimisht cdo gje qe thote X eshte e pavlefshme.” Ose thene ndryshe, ad hominemi rrethanor eshte: “Te gjithe analistet llomotisin, X eshte analist, rrjedhimisht X llomotit.” Nese kjo e xhaxhait do ishte fallasi ashtu si e ke shtruar ti, do ishte e llojit red herring: “Thelbi i muhabetit eshte argumenti A, Xhaxhai e kalon thelbin e muhabetit tek argumenti dytesor, duke pretenduar se kjo eshte me e rendesishme.”
Por, dhe kjo ka rendesi, sa dytesore eshte ne fakt kjo “Linja B” e argumentit te Frasherit? Ketu po flasim jo per Skenderbeun historik, pasi sic thote edhe andej-kendej “as nuk me intereson.”
Sidoqofte, per te qene brenda e per te pasur nje nivel muhabeti disi me konsistent se nje muhabet qe eshte sa andej dhe kendej, Historia si diskurs shkencor nuk eshte hermetik, pa asnje lloj komunikimi e marredhenie me llojet e tjera te diskurseve. Kjo hapje ndaj diskurseve te tjera, ne fakt, duhet marre si nje prej kushteve themelore te cdo shkence shoqerore, ku ben pjese edhe Historia.
Nuk ka asnje lloj hierarkie mes ketyre diskurseve, perkundrazi, ato jane krejt te barabarta me njera tjetren, aq sa nese nje historian apo nje sociolog apo fundja nje analist, shtron idene e censures, ky nuk ben asgje tjeter pervecse delegjitimon diskursin e vet.
Shkurt, secila prej shkencave shoqerore, perfshi historine, eshte legjitime vetem nese pranon te ulet ne nje tryeze si e barabarte me te tjerat, dhe vetem nese operon ne koncert me te tjerat.
Historia nuk eshte vetem per historianet, por per te gjithe, e tek te gjithe hyjne edhe pozicionet e ndryshme, apo qofte edhe te kunderta te shoqerise ne pergjithesi, apo te diskurseve te tjera shkencore ne vecanti.
Mirepo c’ndodh? Frasheri merr nje pozicion jo prej historiani, apo prej te barabarti mes te barabartesh, por nje pozicion prej tirani. Po mire, pyet Frasheri, c’duhet te bejme kur na perdhoset e shkelet me kembe krenaria kombetare?
Dhe duke cituar George Clemenceau, thote se demokracia nuk duket e bukur kur eshte vetem, por vetem kur eshte perkrah diktatures. Dhe ne keqkuptim te plote me mesazhin e kesaj shprehje, zgjedh diktaturen e sugjeron perndjekjen.
Qe te dal ne thelb te muhabetit. Nuk behet fjale thjesht per nje argument rrethanor te fundosur ne faqen 196-197. Kjo eshte filozofia e Frasherit, fillimi, fjala e tij e pare qe kur Frasheri foli per here te pare ne lidhje me kete debat, e si filozofi, shpreh edhe raison d’etre te krejt diskursit te tij.
U tha ketu se nuk mund te krahasohet kombetarizmi Shqiptar me ate Serb. E vertete eshte, dhe arsyeja se pse nuk mund te krahasohet eshte pikerisht toleranca e kombetarizmit shqiptar. Kombetarizmi Serb nuk kishte zera kundra sepse nuk mund t’i toleronte.
E c’sugjeron historiani yne? Pikerisht mungesen e tolerances, pikerisht llojin e kombetarizmit Serb, llojin e semure te kombetarizmit, perndjekjen e kujtdo qe fyen krenarine kombetare. E kjo eshte thelbi, e rreth kesaj pyetje duhet ta vrase trurin Historiani yne: nese do perndiqnim kedo qe fyen krenarine kombetare, cfare do e dallonte patriotizmin tone nga patriotizmi i semure qe shfaqen serbet?
Frasheri jo vetem qe sqaron se c’eshte Skenderbeu e si duhet folur ne lidhje me te, por edhe sugjeron masa ndeshkuese per kedo qe devijon e guxon te shperfytyroje historiografine zyrtare.
Dhe ky eshte thelbi i shperfytyrimit te shume perfolur, por qe pleqeria tiranike me c’duket nuk po i le intelektualet tane ta shohin qarte.
Nuk eshte simboli i Skenderbeut ai qe po tentohet te shperfytyrohet, sa do te dridhet muhabeti ne kete drejtim, pasi simbolet, si dhe duhet ta dije mire historiani, jane sa shperfytyruese, aq edhe te pashperfytyrueshme.
Shperfytyrimi tentohet kunder diktatures se linjes zyrtare, qofte kjo linje zyrtare historiografike, qofte kjo linje zyrtare intelektuale e llojit “Te heshtin keta pseudo-intelektuale se po cojne uje ne mulli te armikut.”
Nese nuk adresohet ky problem, keq i kemi punet, edhe me keq se c’do i kishim sikur te ishin fyer vertete simbolet kombetare.
Jam nje lexues(komentues i rralle) i hershem i PF. Sa me teper qe lexoj shkrimet dhe komentet e PF aq me teper me forcohet ideja se xhaxhai pervecse e perdor hapersiren e vet virtuale per te shprehur qendrimet e veta aq e perdor dhe si nje eksperimenet social per te matur apo ndoshta dhe per te modeluar sjellje dhe qendrime ndaj temave qe ne jetet “normale” jovirtuale duket se kalojne tangent por qe ne te vertete ato godasin, prekin, lekundin shtylla te renedesishme.
Xhaxhai kete e ben me fines sigurish, jo si Klosi Lubonja apo ndonje tjeter qe e bejne vrazhde dhe shume trubullt me gazeta me emisione, xhaxhai e ben le te themi me strategjine e manipulimit te mendimit me agjitacion te vazhdueshem dhe kuptohet njohuri te shendosha ne psikologji dhe socioliogji te gershetura keto dhe me statistikat qe grumbullon nga blogu (data mining).
jo, jo, jo. ky qe thua ti nuk eshte xhaxhai. eshte maks gjerazi 🙂
Me duket krejt normale ate qe shkruan prof.K.Frasheri se :
“Ka një dallim të madh midis atyre që shfaqin pikëpamje në emër të shkencës për çështje historike dhe atyre që shfrytëzojnë shkencën për të përdhosur simbolet kombëtare. Me të parët duhet debatuar. problemi është me të dytët. A mjafton vetëm debat me ta? Mendoj se edhe me të dytët duhet debatuar. Por përballë këtij debati shteti nuk duhet të jetë fare asnjanës për faktin se edhe shteti e ka për detyrë të mbrojë simbolet…etj”
me arsyetimin se gjithmone ka nje kufi midis te lejuares dhe ta palejuares,nje kufi midis shkences dhe pseudoshkences, te arsyeshmes dhe maniakes..Asnje shoqeri nuk mbahet dot pa nje kufi..Problemi eshte ku duhet te kaloje ky kufi qe shpesh eshte subjektiv.Shoqeria ka mekanizmat e veta , midis te cilave dhe shteti,qe vendos per kete kufi dhe qe e aktualizon kohe pas kohe.Nje shembell te ketij kufiri e kemi edhe ketu ne kete blog qe Xhaxhai e ka trajtuar disa here.Ne kete blog Xhaxhai eshte edhe kushtetuta, edhe shteti, edhe cizmja e policit kur vendos te mbylle debatin, kur censuron apo ndalon komente, kur perjashton komentues pasi iu ka bere apel me pare.Xhaxhai , qe ka zbatuar kete pikpamje te K.Frasherit qe kritikon sot , ka pasur mbeshtetje pothuaj te pergjithshme sepse ndryshe ky blog s’do te mund te mbahej ne kembe..Ajo qe thote K.Frasheri me kete qe aplikon Xhaxhai ketu ne thelb jane e njejta gje
Nuk jam dakord. PTF është blog privat, pronë e pak vetëve, një grushti njerëzish. Brenda kësaj hapësire, të drejtat civile mbahen parasysh dhe respektohen, por nuk garantohen – meqë ato i garanton mundësia për ta ngritur një blog alternativ gjetiu. Dallimi më duket përcaktues.
po flasim per rregulla loje ,jo per reparacione..
Rregulli i lojes eshte ende i qarte: Kristo Frasheri, kur te behet mentor apo pronar i ndonje shtepie botuese, mund te percaktoje ne politikat e botimit kufizime etike e akademike, politike, si te doje, duke privuar nga logoja e vet libra apo autore qe nuk i pelqejne. Ne te njejten menyre, nje blog i tifozeve te nje skuadre futbolli, mund te frenoje postime golashenuesish nga tifozeria e skuadres tjeter, me justifikimin e natyrshem qe ofrojne rregullat e lojes, shijeve e zgjedhjeve qe u ra dakord te mos gjykohen. Por ne te dyja rastet, skuadrat e futbollit jane te dyja te ligjshme apo te federuara dhe perdorin te dyja te njejtat stadiume apo lista renditjesh, pa u fyer.
Ne anen tjeter, ajo qe kerkon Kristo Frasheri, ndeshkimi i historianeve jokorrekte, eshte gje krejt e ndryshme. Kerkohet as me shume as me pak qe te kete vetem nje skuader futbolli, dmth te pritet qe ne origjine mundesia per te brohoritur ndryshe apo per te ngrene gola. Skuadra e Frasherit do ta fitoje lojen aforfe dhe lojtaret tane do jene perhere me te miret: te pasfiduar kurre do te plaken ne fushe dhe meqe jane me te miret, do t’i duartrokasim si te “Gjenerali i ushtrise se vdekur” edhe kur te varrosen nje nga nje ne fushe, ne cdo pervjetor, te djele per te djele.
Me cfare procedure finale e kupton Kristo Frasheri, apo cdokush prej nesh, se nje trajtese shkencore, pavaresisht terminologjise dhe formes, nuk eshte e tille, por vetem nje sebep per te fyer? Nje punim shkencor, sidomos historik, natyrshem mund te jete tendencioz, partizan, i pambeshtetur, propagandistik, mistifikues, politikisht jokorrekt; por kanali teknik i procedimit, zhanri, parashikohet te mos prodhoje emocione teatri, por duke pretenduar te imitoje natyren, te jape nje tablo te saj kinse besnike. Ne te njejten menyre, nuk mund te fyhemi nese nje piktor, a me mire nje fotograf, na portetizon me hunde apo veshe te permasave qe i kemi ashtu si nuk na pelqejne. Padyshim, edhe fotografia, per te mos permendur me pikturen, ka te bashkengjitur mundesine e interpretimit, kritikes apo manipulimit, lere me pastaj rindertimi i skenes historike, i cili eshte kryesisht interpretim; por pikerisht natyra rindertuese e shkences se historise, na e ben te nevojshme pluralizmin ne pranimin e saj ne sa me shume variante e projekte, si e si qe mes prerjes se sa e sa skicave te materializojme maksimalisht forcat dhe konturet e dickaje qe nuk eshte me. Projektet e dobeta, ne dukje te pasakta, serisht klasifikohen dhe debatohen dhe mbase dikur humbin nen kritike e harrese, apo rikthehen te rivleresuara; teorikisht, kjo duhet te ishte dialektika e vetme e ligjshme: fyerjet, pendesat, hakerrimet, “epursimuove-t” neper dhembe, shpresohej se ishin lene ne periudha te tjera, kur gjithe ligjerimi ishte i sakralizuar dhe jo i shkallezuar, tematik e plural si sot.
Do te vazhdojme te fyhemi privatisht, apo tribalisht ne oda te mbyllura, apo zyrtarisht ne gjykata e dekrete, jo vetem ndaj interpretimeve, por mbase edhe ndaj datave e monumenteve historike, por penalizmi i propozuar i historianeve vetem sa do na shtoje paranojen higjenizuese me tej dhe do ta ngarkoje gjithe heshtjen qe prodhon censura me nje fyerje absolute, kolektive ndaj nesh: ajo cka ndalohet te thuhet, nis e mban ne vete ne erresire gjithe mundesite e thenies. Nen sebepin e fyerjes, historia do te pastrohej nga gijthe devijatoret e difektozet dhe do te kthehej ne nje tekst liturgjik pseudokonfucianist te adhurimit te te pareve.
Propozimi i Frashërit më duket hap prapa dhe i panevojshëm, njëheri ulje atij që Frashër i bën mbrojtjen. Kërkesa për mbrojtje ligjore e historianit, sikur ai ta ndërmerrte mbrojtjen jo nga ligjet por nga artet, do të dukej kështu: një çadër e stërmadhe që mbron monumentin e Skënderbeut me gjithë flamur nga agjentët atmosferikë.
E drejta për të nderuar Skënderbeun, deri më tani ka qënë e drejtë ligjore e legjitime për shqiptarët – edhe e pafutur në ligj. Arsye ka plot, si: tradita, sjellja shoqërore, panevoja për ta shkruar, milionat që jetojnë jashtë R.Sh, etj.
Ajo që kërkohet është kthimi i të drejtës për të nderuar Skënderbeun nga e drejtë e lirë apo privilegj në të drejtë të njohur apo pretendim (në anglisht këto do të ishin respektivisht liberty right dhe claim right). Shqiptari ka të drejtë të lirë (privilegj) të nderojë Skënderbeun nëse dhe vetëm nëse nuk e ka detyrë të mos e nderojë. Mbrojta e Skënderbeut me ligj do të ngrinte pretendimin, të drejtën e njohur për të, ku shteti do të ishte mbajtësi i aktit të njohësisë (si pronësisë) dhe shtetasi që ka detyrë ndaj këtij. Atëhere, shtetasi ka të drejtë të njohur të nderojë Skënderbeun nëse dhe vetëm nëse shtetasi e ka për detyrë ndaj shtetit ta bëjë këtë sipas aktit të njohësisë.
Prapsimi bëhet në dy pika kyçe: 1)nga shqiptar në shtetas, 2) nga e drejtë e lirë në e drejtë e njohur.
Unë mendoj se, si shqiptarit si shtetasit shqiptar ti lemë të gëzojë të drejtën e lirë, privilegjin për ta nderuar Skënderbeun, ashtu si mendoj të mos i kufizojmë me të drejtën e njohur të drejtën e lirë për të … nëse ai e bën këtë … mos e patur privilegjin e nderimit të Skënderbeut.
p.s. Këmbimet midis fatma-s dhe Xha Xhait, e fjalia e tij se “Brenda kësaj hapësire, të drejtat civile mbahen parasysh dhe respektohen, por nuk garantohen – meqë ato i garanton mundësia për ta ngritur një blog alternativ gjetiu.” ishin shtysa për të shkruar, … duke mbajtur për vete rezervat ndaj fjalisë së cituar.
Ka nje dallim midis diskutimit per figurat, simbolet dhe fyerjes se tyre. Te ngrihesh dhe te thuash, per shembull, “Skenderbeu ishte psikopat, me delir madheshtie, aventurier etj.” nuk eshte e njejta gje si te thuash “Skenderbeu e ka patur nenen me origjine serbe apo Skenderbeu mund edhe te ishte treguar me largpames/i mencur dhe te mos e ‘flijonte atdheun ne dyert e Evropes’ (kete e punen e flijimit e kam nga Kadareja.)
Nuk ka cenzure dhe ligj ne bote qe mund te heqi te drejten e dikujt qe te ngrihet dhe te thote “ja nje dokument qe tregon se Vojsava ishte serbe” Pergjigja mund te jete “Edhe cfare pastaj?” Sepse realisht vlera e asaj qe beri apo nuk beri Skenderbeu nuk ka dhe as mund te kete lidhje me origjinen e te emes apo te atit. Nuk eshte fyrje te kesh nenen serbe, apo greke, apo hungareze, ma merr mendja.
Nga ana tjeter, nese dikush ben nje studim apo gjen nje dikument, qe tregon, per shembull, se Skenderbeu e kishte te qarte 10-15 vjet para se te vdiste, qe ajo puna e luftes me turkun dilte me kosto shume me te larte apo kishte alternativa te tjera negocimi…a ku di une c’tjeter, atehere, pse duhet ndaluar ky debat? Historianet do debatojne me dokumenta e fakte historike, mileti me gojen e analisteve ne TV e ne shtyp, ose ne kafene. Kjo nuk do te thote se po kerkohet qe Skenderbeut ti hiqen bustet apo titulli i heroit, apo se po fyhet a shahet. Thjesht, po studjohet e po analizohet si cdo figure tjeter historike.
Une e lexova librin e Kadarese dhe me la nje shije te keqe. Personalisht nuk kam ndonje konsiderate te larte as per Trebeshinen as per Klosin. Kam ku e ku me shume per Kadarene si shkrimtar. Por, te perfshish ne nje sprove per mbrojtjen e figures se Skenderbeut kryesisht, pislleqe te tipit “ai e vrau ate partizanin pas shpine”, “ai deshmoi kunder shokut kur i beri presion sigurimi” si argumente shtese per te provuar tezat e tua, nuk shkon fare.
Jam shume dakord qe Kadareja te prononcohet, sic edhe beri, duke sjelle ose/edhe analizen e tij per faktet/dokumentat qe solli pala tjeter, fakte/dokumenta te tjera qe i hedhin poshte, te analizoje dhe te luftoje te provoje perkatesine tone ne Evrope, ti mbroje me argumente edhe figurat qe mendon se jane prekur pa te drejte. Por, nuk i takon Kadarese te beje ndarjet ne kampe e grupime, e ti etiketoje ato sipas qejfit, e te beje sulme te ulta qe s’kane lidhje me ceshtjen, etj. etj. Sprova e tij humbi shume, per mendimin tim, nga keto gjera.
A e kuptoni ca po thoni, nqs Kadareja apo Frashri apo kushdo tjeter perdorin fakte nga jeta personale e skuadres se cmontuesve e bejne dhe qe ti japin fund nje debati qe ka gjeneruar ne thelb vetem si pasoje e problemeve qe kane gjeneruesit e debatit me veten , me psiqiken e tyre, me ndergjegjen e tyre apo ku di une.
Une kesaj i referohesha me siper perpjekjeve cmontuese, hiq nje vide aty nje bullon ketu, dhe ne fund fare bie gjthe ingranazhi.
eksperimentet sociale jane ne pergjithesi shume te komplikuara, variablat nuk kontrollohen dot sado te jesh perpjekur ti perfshish te gjitha ne modelim.
Ka dale pune ne shqiperine e pas 90′ vetem per çmontuesat, çmontimi eshte kthyer ne sport kombetar, cmontojme gjuhen , simbolet, ndertesat, kulturen gjithcka .
Vetë përdorimi i shprehjes “skuadra e çmontuesve” është simptomatik dhe tregon sa thellë ka shkuar indoktrinimi. Nuk ka as “skuadër”, as “çmontues”, por vetëm intelektualë, publicistë dhe shkrimtarë që e marrin seriozisht pluralizmin, si tipar të shoqërisë demokratike; sikurse i marrin seriozisht të drejtat civile, përballë reagimit pasiv-agresiv të kanuneve mesjetare, nacionaliste ose komuniste.
Fjala “skuadër” lë të kuptohet sikur kritikët veprojnë të bashkërenduar mes tyre – gjë që nuk është e vërtetë, ose më mirë, është shpifje. Fjala “çmontues” lë të kuptohet sikur kritikët shkatërrojnë për hir të shkatërrimit; në fakt, ata shkatërrojnë çfarë konsiderojnë të gabuar, gjë që bën edhe ti, edhe Kadareja edhe kushdo tjetër që i futet një debati.
E kam fjalën, këtij konceptit të grupeve armiqësore anti-parti sikur i ka dalë pak boja, apo jo?
””Skuadra e Frasherit do ta fitoje lojen aforfe dhe lojtaret tane do jene perhere me te miret””
Nuk ka asnje skuader historianesh qe luan kunder skuadres se Frasherit, ka vetem nje historian çunak i huaj, si ata qe mund te gjenden me mijera, qe mbeshtetet nga nje skuader jo-historianesh shqipfoles.
Kjo quhet ndeshje futbolli shkenca e historise vs publiçistikes.
Kush fiton? Po s’do mend qe fiton shkenca e historise, s’ka ardhur ende koha qe skuadra e lagjes te munde skuadren profesioniste te qytetit, duke pasur si profesionist vetem nje lojtar te skuadres se te rinjve .
Amatoret vs profesionisteve dihet si perfundon.
””Nen sebepin e fyerjes, historia do te pastrohej nga gijthe devijatoret e difektozet dhe do te kthehej ne nje tekst liturgjik pseudokonfucianist te adhurimit te te pareve.””
Nen sebepin e ketij rreziku, spekullatoret do perfitonin dhe historia do mbushej me devijatore dhe difektoze, çka do e kthente nga shkence ne loder sharlatanesh.
Mbetsh me shendet dhe shko bej detyrat e shtepise.
Po ti, o Hyllin, e ke lexuar librin e Frashërit apo jo? Apo je mjaftuar edhe ti me titullin?
Aty autori debaton me të paktën tre kolegë historianë: Schmitt-in, Dritan Egron dhe Kasem Biçokun!
Sipas teje nje pale jane profesioniste dhe nje pale amatore, po ky nuk eshte thelbi i muhabetit. Profesionisti yt po kerkon te pezulloje debatin akademik me ca kritere te vetat, joprofesionale, pra kerkon qe duke vendosur personalisht limitin per c’perben fyerje ne shkence, te terrorizoje koleget e vet. Profesionisti e tregon veten si te tille ose kur i injoron amatoret (dhe ketu profesor Frasheri e dha shembullin kur injoroi publikisht konferencen historike te secesionisteve himariote) ose kur e shkaterron me kritike nje punim amator, qe per nje arsye konjukturale, ka arritur te fitoje vizibilitet te pamerituar publik. Profesionisti yne ben vetem cerekun e kesaj, por e ben si heret, duke propozuar cenzure e disiplinime. Per te pasur emocion te fyer e per te propozuar denime, nuk ka nevoje te jesh profesionist fare; mund te jesh thjesht njeri prej paraushtarakeve te blogosferes qe bubullojne prej muajsh kunder Shmitit (mos eshte gje cifut ky?). Ne gazeta te respektuara te vendit tone, pati edhe burra te thinjur qe e kecenuan deri me vdekje Shmitin, duke i thene te mos guxoje te kaloje andej nga Kruja, se do t’i dale ndonje Gjin Aleks (ky eshte emri i atij qe vrau me arme zjarri Ballaban pashen, qe ne kohe te shpatave).
Historia ne nje vend te lire nuk mundet as te mbushet, as te zbrazet, per sa kohe profesionistet apo edhe amatoret nuk i kercenon njeri, botohen libra, ka debat dhe kritike. Historia nuk eshte nje liber, por gjithe ligjerimi mbi historine, me hierarki e korridore te hapura, qe i miremban kryesisht konsensusi i profesionisteve. Vetem ne situata kercenimi e denimi ka shprese se nga historia mund te perzihen figura apo te percudnohen ne te te tjera, po jo ne nje mjedis te lire intelektual. Historiani si kufitar, a me mire si qen kufiri i pushteteve dhe historia si karantine politike, keto e qelbin muhabetin, jo liria per te folur qofte edhe si amator.
Edhe ty te uroj shendet, por pa te fyer e thumbuar.
Xhaxha “skuadra e çmontuesve” e fillon debatin me Skenderbeun apo me gjuhen, po marr keto si dy shembujt me te spikatur, ndersa skuadra e intelektualeve te leçitur e fillon me gjera shume me konkrete dhe jetike per kete shoqeri katunare qe edhe pa keto debate i ka humbur busulla.
Mendimi im eshte qe intelektualet ne kete periudhe te perdorin intelektin si sextant per te orientuar turmen e katunarise drejt qyteterimit duke perdorur si baze guret e themelit jo duke i therrmuar ato. Besoj se ky eshte ne thelb dhe qellimi i Kadarese ose i Frasherit ashtu sic besoj se kjo eshte dhe detyra e intelektualit ne keto momente.
Kjo nuk eshte e sakte. Me c’me kujtohet, Klosi ia prezantoi Shmitin publikut shqiptar ne rradhe te pare si te rrezikshem ndaj privatizimit te akademise, dhe vetem ne rradhe te dyte si historian qe kishte germuar mbi Skenderbeun. Dhe Frasheri thjesht dhe vetem sa ka vertetuar rrezikun qe i kanoset privatizimit te akademise me keto thirrje qe ka leshuar.
Vertete ka dy pale qe ngrene dy pale probleme te ndryshme. Dallimi qe eshte bere neper komente ketu me duket i sakte. Nga nje krah ke Kadarene e Frasherin qe ngrene problemin e ofendimit te simboleve dhe miteve, dhe nga krahu tjeter ke ata qe bejne problem debatin e ngritur mbi ofendime personale. Mirepo, Kadareja, Frasheri, e kushdo, vetem sa vene ne dukje mungesen e tyre te seriozitetit ne lidhje me problemin qe ngrene vete kur nuk marrin parasysh problemin e ngritur nga pala tjeter. Kombi e simbolet kombetare nuk mbrohen duke etiketuar kundershtarin si antikombetar, kur ne fakt ky kundershtar nuk eshte i tille. Ku dreqin qendron antikombetarizmi ne nje studim mbi Skenderbeun, sa do “biased” te jete ky studim. Provo dhe verteto qe Shmiti apo kushdo e ka gabim kete studim, por po aty vere kufirin. Duke u mbeshtetur tek sulmet kunder “antikombetareve” nuk provojne asgje, perkundrazi, thjesht sa vene ne dukje pasigurine e tyre, te cilen perpiqen ta mbulojne me klithma e me beshtyma. Po pse kjo qenka shkence?
Shmiti as qe ka te beje fare me kete debat. Problemi eshte Klosi
P.S. megjithate duhet thene Shmiti i ka bere nje interpretim tendecioz nje dokumenti te gjetur ne nje arkiv italian ku aludohet qe Kastrioti qenkesh i frymezuar nga hakmarrja (aq sa sipas vet Shmitit, ka dashur te shkaterrohet tere Perandoria)
…”qëndrime të tjera të historianëve K. Biçoku e D. Egro, si dhe të analistëve A. Klosi, F. Lubonja, A. Lame dhe H. Ferraj, ndër të tjerë…”
Librin s`e kam lexuar por nga shkrimi kryesor me duket se zoti Frasheri eshte perpjekur te merret me perfaqesues te dy grupeve te ndryshme te fushes se kultures, qe sido qe te jete nuk jane njesoj me njeri tejtrin
Ne njerin bejne pjese historianet e ne tjetrin bejne pjese estete shqiptare te kohes. Nje historian mund te jete edhe nje estet, por nje estet zor se pranon te jete edhe nje historian. Prandaj do me dukesh e tejmundimeshme qe ne te njejtat faqe te merresh me te dy grupet.
Rreagimi i Frasherit, sic percillet nga Xhaxhai, me kerkesen e tij per cencurim shteteror mendoj se eshte ceshtje metodologjie qe ka te beje me teper me eksperiencen e autorit. Po a ia heq kjo vleren si specialist te fushes se vet? Nuk di te them. Edhe per faktin se specialistet shqiptare asnjehere s`jane shquar per polemiste te zote ( mbaj mend luften e Kosoves, kur te gjitha valet e mundeshme permbyteshin nga retorika elokuente serbe dhe proserbe)
Sa per mendimin e esteteve te sotem shqiptare, shyqyr Zotit qe nuk me bie te jem i shtrenguar t`i lexoj. Me aq sa c`kam pare, per shijen time, mendimi i tyre ngjan me dhe ploteson bastardimin e pergjithshem te vlerave ne shume nivele, qe shihet ne vend keta 20 vjetet e fundit.
“Rreagimi i Frasherit, sic percillet nga Xhaxhai, me kerkesen e tij per cencurim shteteror mendoj se eshte ceshtje metodologjie qe ka te beje me teper me eksperiencen e autorit. Po a ia heq kjo vleren si specialist te fushes se vet?”
Absolutisht qe ia heq. Specialisti nuk mund te jete aq i pasigurte ne dijet e veta sa te ofendoje. Cfaredo shkence, ne dac shoqerore, ne dac ekzakte, nuk mund te perparoje duke kerkuar heshtjen e kundershtareve. Le mos e ngaterrojme specialistin me despotin e me tiranin.
Kjo qe thote Hajdamozi:
“Ka dale pune ne shqiperine e pas 90′ vetem per çmontuesat, çmontimi eshte kthyer ne sport kombetar, cmontojme gjuhen , simbolet, ndertesat, kulturen gjithcka”
mund ta quash si te duash por eshte fakt,nje simptome shume e rrezikshme qe s’dihet se ku do dale nje dite.
Ajo qe vazhdimisht kuptohet perciptas eshte qe ne nivelin e pergjithshem te perceptimit Skenderbeu eshte tashme matane historise,matane mitit; Skenderbeu eshte sublimuar dhe kthyer ne nje simbol, nje simbol kombetar.Eshte ne nje rang me vete Shqiperine, me vete Flamurin, eshte shenjteruar ne menyre te ngjashme me formulen e fetareve “ati,biri e shpirti shenjt”.Eshte nje tradite dhe tradita eshte si gjenetika , kerkon te pakten po aq kohe te zhbehet sa c’i eshte dashur te behet. Ta trajtosh Skenderbeun si nje figure historike te zakonshme eshte sa absurde aq dhe vanitoze.
Sic dihet,me simbolin e Skenderbeut Rilindasit, ,realizuan nje transformim thuajse te pamundur,nga nje milet ottoman ne agoni te thelle rilinden nje komb te mevetshem qe eshte akoma ne proces..Pa simbolin e Skenderbeut ky do te ishte nje mision i pamundur. Skenderbeu eshte ne rrenje dhe se ketejmi ajo hiperndjeshmeri kur tentohet te cenohet.
Nga ana tjeter asnjehere nuk eshte formuluar qarte e bindshem cilat jane demet kaq te llahtarshme te mitit te Skenderbeut qe e pengokan kete komb te zhvillohet.Ata qe kane artikuluar nevojen e shmitizimit nuk kane mundur te bindin per shkak te argumentash te dobet, prandaj dhe rezistenca. Plaku i urte Kristo Frasheri,me inteligjencen dhe pervojen e vet, arrin te shohe pertej perpjekejeve te sinqerta por edhe pallavrave intelektuale,duke kerkuar te mos preken simbolet.Ajo qe atij mund t’i interpretohet si cenim i lirise se disave , eshte ne anen tjeter mbrojtje e lirise se te gjitheve.Dhe ne kete pike as Kadareja nuk gabohet.
Sinqerisht nuk besoj se mund te kete ndonje,edhe ketu, qe kur prominenti shmitizimit Lubonja , deklaron haptas qe Skenderbeu te hiqet nga sheshi qendror i Tiranes,te mos kerkonte mbrojtjen e ligjit te shtetit, megjithese Xhaxhai zemergjere thote se “.nuk kam parë kënd t’i hedhë litarin statujës së Skënderbeut në Tiranë për ta hedhur përdhe”.
Ne nivelin akademik amplifikimi qe i beri Schmitt-i tendences se kahershme te shmitizimit te Skenderbeut mund te konsiderohet qe tani nje deshtim. Se pari sepse argumentimi qe ben ne librin e vet eshte i dobet,difektoz, kontradiktor dhe jo rralle dilentatesk..Eshte folur edhe ketu per episodin e hakmarrjes dhe askush nuk e ka miratuar ate interpretim si te shkruajtur ne jerm.
Po sjell per ilustrim edhe nje moment tjeter.Shkruan Schmitt(f.410): “ Njeri nga personat e fundit qe e pa te gjalle Kastriotin ishte stukatori i anijeve Blacius,i cili duhej ta shpinte prijesin arber me anijen e tij ne nje ishull ne Drin prane Lezhes; ky detar fliste per “ Skenderbeun e Lezhes” : keshtu asnje njeri i thjeshte nuk e lidhte me me Krujen.”
Ky stukator, Blacius,mund te ishte ndonje trap qe, ngaqe po e conte Skenderbeun ne Lezhe kujton dhe e quan “Skenderbeu i Lezhes”; mund te ishte edhe ndonje gje fort e mencur qe e quan “Skenderbe i Lezhes” duke e personifikuar me bashkimin e prijsave qe realizoi Skenderbeu ne Lezhe.
Por sido qe te kete qene ky ka qene nje person i vetem. Tani me thoni, ju lutem, nga e nxjerr Schmitt-i se :” asnje njeri i thjeshte nuk e lidhte me me Krujen.”???
Mund te jete nje lapsus,por mund te jete edhe i qellimshem si pasoje e paradigmes se tij se Skenderbeu qe nje humbes.Por meqe nuk eshte nje rast i izoluar nuk mund te jete nje lapsus. Atehere si mund ta besoje Schmitt-in nje lexues i paanshem?
Se dyti , sepse ne polemiken pas botimit te librit, perkrahesit e Schmitt-it nuk i kane mbrojtur tezat e tij me argument historike ngaqe duke mos qene profesioniste e kane pasur te pamundur dhe kane zevendesuar argumentin me moral.Nga profesionistet nuk di c’ka thene Egro dhe rezervohem, kurse Bicoku, me vjen keq ta them, nuk ngrihet dot mbi nivelin e nje historiani province.
Nga pala kundershtare ka folur prof Frasheri , gjate me hollesi dhe argumenta. Cuditerisht askush s’ka polemizuar me te.
Vete Schmitt-i thote, duke perifrazuar mbretereshen Hamlet , se Frasheri ka “ nje qasje polemiste” kurse ai do donte me teper “ argument dhe me pak emocione”. Per ate qe ka lexuar shkrimin e K.Frasherit ,ky qendrim i Schmitt-it eshte terheqje me bisht ne shale.
Kurse Klosi ,gjen nje justifikim manipulues kur thote se askush nga historianet aktive nuk ka (guxuar) polemizuar me Schmitt-in., duke bere nje insinuate per Frasherin si nje pensionist i rrjedhur.
Perfundimisht, me sa dij, shkrimi i Frasherit eshte akoma i pa atakuar nga ana profesionale.Sa per shkrime analistesh vendas e te huaj s’ja vlen barra qerane sepse keta kane zakon ta ngrene shtepine (argumentin) duke filluar nga kati i trete. .Do me thene, sa kohe qe debati mes profesionisteve nuk eshte bere , gjithe tjeter c’thuhet jane teorira te atyre qe jane te ngeshem.
“Sinqerisht nuk besoj se mund te kete ndonje,edhe ketu, qe kur prominenti shmitizimit Lubonja , deklaron haptas qe Skenderbeu te hiqet nga sheshi qendror i Tiranes,te mos kerkonte mbrojtjen e ligjit te shtetit, megjithese Xhaxhai zemergjere thote se “.nuk kam parë kënd t’i hedhë litarin statujës së Skënderbeut në Tiranë për ta hedhur përdhe”.”
Fatma, me shume miresjellje, por nese do bejme debat, le te bejme debat te ndershem. Kurrkund nuk ka deklaruar Lubonja qe te hiqet Skenderbeu nga sheshi qendror i Tiranes, por duke vene re nje portretizim te Skenderbeut ne nje moshe te vjeter, nje portret prej dijetari, me pene ne dore e jo me shpate, ka sugjeruar nje te tille monument, po te Skenderbeut, po ne sheshin qendror te Tiranes, ne vend te monumentit aktual qe eshte me shpate ne dore. Qe t’i kemi muhabetet pa hile, them, se keshtu edhe nuk e merr ferra uraten si c’e ka marre e vazhdon t’a marre prej ketyre pleqsh kokegdhe, Lubonja ka sugjeruar jo qe te hiqet Skenderbeu, por qe Skenderbeut t’i hiqet shpata dhe kjo te zevendesohet me pene.
lulian kjo qe sopo shkruajte tani me kujton ate filmin vizatimor me ujkun dhe demin. Pa brire ti je mbret ,pa brire je pasha pastaj pa brire eshte dhe moda. Skenderbeu me pene !!!! Lajthitja nuk ka kufi dhe ti pretendon te marrim Lubonjen seriozisht?
“Është shumë interesant zemërimi që ai paska marrë ndaj Skënderbeut, i cili tani po mëson nga Schmitt-i se e paska marrë Krujën me dredhi me një ferman të rremë, gjë që dihet prej shekujsh. Ai kujton se lufta u bëka sipas kohëve, vetëm me heshta dhe shigjeta apo me pallë dhe me kordhë, apo me pushkë e me top, apo me avion e kryqëzor. Çuditemi si nuk e ditka se lufta bëhet dhe me mjete të tjera – me shantazhe dhe me krahëmarrje, me dredhi dhe me diplomaci, me sulm ballor, por edhe me kolonë të “pestë”. Dredhia (në frëngjisht ruse de guerre) në të gjitha format e ka shoqëruar historinë e luftërave që kur ato janë shfaqur në histori, të paktën që nga Kali i Trojës dhe deri te Shërbimi Informativ i ditëve tona.”
Kristo Frasheri
“Pen is mightier than sword.” Por dyshoj se ti mund t’a kuptosh kete, sa do filma vizatimor te shikosh.
faleminderit per perkufizimin po me duket se e ke marre shume personalisht shembullin qe morra.
Skenderbeu me pene dhe demi pa brire me duken e njejta gje dhe me shume pak gjasa per t’ia dale mbane.
Edhe pse Gjergji i Kastrioteve e morri me ferman te rreme Krujen kjo nuk do te thote se me ate ferman edhe mund ta mbante ai e mbajti me Kordhe e me Palle apo nuk eshte keshtu?
Duhet te shohesh shume filma vizatimore kur je i vogel qe te mos fantazosh trille kur rritesh!
Jo, nuk eshte keshtu, e te pakten ne ato pak filma vizatimor qe kam pare une, Skenderbeu ka thene se “nuk eshte shpata, metal i dheut, por eshte dora e Skenderbeut.” E ti thua se kete llaf e paska thene UJKU? Po nejse, besoj se ceshtja nuk ka te beje me Skenderbeun, gje qe te cilen nuk doni ta degjoni, se helbete, jini patriote te medhenj e te fisem qe po mbroni Skenderbeun juve, e nuk eshte as aq qesharake sa po e beni, thjesht kerkon goxha nerv per ta artikuluar, gje qe Lubonja eshte perpjekur ta beje, pavaresisht se suksesi i kesaj perpjekje varet edhe nga “mosmarreveshjet,” te qellimta apo jo, e rrjedhimisht, po njesoj nerv per ta kuptuar.
Po i bashkohem dhe une komentit te edit pak me poshte dhe po them qe as une nuk po te njoh me nga keto qe po shkruan!
e ndiej se dabit po rreshton palet, perderisa po me rreshton ne palen e “Mbrojtesve Patriote te Medhenj e te Fisem te Skenderbeut” dhe ketu humbet cdo shprese per ta vazhduar kete debat.
Hajt shnet e t’mira, “na po ikim, na po dalim nga lidhja”-filmi Skenderbeu
😉
A është Luljan Kodra që njohim të gjithë këtu tek PTF apo është ndonjë tjetër që ka shkruajtur me emrin e tij?
@L.kodra : Kurrkund nuk ka deklaruar Lubonja qe te hiqet Skenderbeu nga sheshi qendror i Tiranes, por duke vene re nje portretizim te Skenderbeut ne nje moshe te vjeter, nje portret prej dijetari, me pene ne dore e jo me shpate, ka sugjeruar nje te tille monument, po te Skenderbeut, po ne sheshin qendror te Tiranes, ne vend te monumentit aktual qe eshte me shpate ne dore.
Lubonja e ka thene vertet kete por kjo deshmon edhe njehere inkoherencen dhe peshtjellimin e tij si protagonist i aksionin cmitizues.
Nga njera ane Skenderbeu historik (bazuar ne “zbulimet” e Schmitt ) shpallet nje hakmarres i vogel kanunor, nje feudal despot perballe anarkizmit te principatave arberore kurse nga na tjeter, nje plak i iluminuar, dijetar e dinjitar i larte??
Duhet te dallojme Skenderbeun historik nga Skenderbeu mitik, edhe pse “albanologet e rinj” metojne ridimensionimin ne te dy drejtimet.
Skenderbeu historik nuk ka qene dijetar, as filozof por prijes ushtarak. A nuk do ishte ngjizje e nje miti te rrejshem dhe falsifikim i fakteve historike risimbolizimi Skenderbeut si dijetar me pene ne dore? Vertet ai ka bere dhe diplomatin, ka lidhur e zgjidhur aleanca , ka shkruar letra per papet apo mbreterit e pertej detit por te gjitha keto kane qene instrumenta ne mbeshtetje te aksionit te tij ushtarak dhe politik ne perballjen me fuqine me te madhe ushtarake te kohes.
Nqs ka nje mit te Skenderbeut, se pari ai u ngjiz dhe u mbajt gjalle prej Europes se krishtere duke u pagezuar si “Ushtar i Krishtit” Dhe nqs Skenderbeu duhet ridimensionuar sipas logjikes se Lubonjes dhe rrymes se cmitizuesve, atehere e meriton ti ngrihet nje statuje, ku ne vend te shpates te mbaje nje kryq ose te dyja, kryqin dhe shpaten, sepse historikisht shpata i hapte rrugen kryqit dhe kryqi bekonte shpatat e kryqtareve.
Edhe Kadare ne librin “Mosmarrevshja” si nje nga shtyllat qendrore te argumentave te tij ne perballjen me cmitizuesit nderton pikerisht kete skenar :sherbimin e Skenderbeut kundrejt krishterimit europian.Ne fakt e gjithe qasja eshte nje sprove se si simbolika e Skenderbeut mund te kontekstualizohet ne sherbim te qellimeve politike eurointegruese.Kadare i meshon shume ketij aspekti dhe atje ku cmitizuesit shikojne Skenderbeun humbes, madje shkaterrues, ai shikon martirizimin e nje populli ne dyert e Europes se krishtere. Cmimi eshte paguar kurse fajtor per “kamatvonesen” eshte sporteli mbyllur europian.Natyrisht dhe dalja me vonese e shqiptareve nga gjumi roberise dhe pastaj komunizmi.
Pyetja eshte: a duhet perdorur Skenderbeu-atleti KRISHTERIMIT si bilete hyrje ne Europe , pra qasja katolikocentriste, perballe realitetit te trifetarizmit shqiptar?
Miti Skenderbeut si simbol lirie dhe rezistence kombetare eshte veper e vetedijshme e Rilandasve ne nje kontekst te caktuar kurse procesi i i kundert , dmth dobesimi mitit dhe humbja e ngarkeses simbolike qe mbart, eshte nje proces i vetevetishem, gradual dhe ne frekuence te plote me proceset e integrimit, globalizimit dhe dobesimit te nacionalizmave. A jemi ne nje kontekst te tille postnacional? Nuk di te jene shuar kombet, te kene rene kufijt nacionale (edhe pse jane bere me te depertueshem pa viza) te jene hequr simbolet dhe nishanet e sheteve te tjera, aq me teper ne Ballkan.
Ky eshte konteksti tjeter ku Kadare vendos aksionin dhe tezat e cmitizuesve.Sigurisht qe tingellon patetike dhe si i tejkaluar realiteti kur “shkjau ishte ma i zi se osmanllia” por ja qe jemi brenda botes reale dhe jo ne qiellin e utopive postnacionale.
Eshte e vertete se miti Skenderbeut me shpate, qe can rrethime e thyen taborre, eshte perdorur nga E.Hoxha dhe ideologjia nacional-komuniste por tani per inat te diktatorit duhet te retushojme historine? Edhe flamuri eshte nje simbol i cili jo rralle ka rene ne duar te pseudopatrioteve dhe demtuesve te interesit kombetar.Po a eshte kjo arsye per ta cbere flamurin?
Per ta mbyllur , historia, qofte kjo dhe periudha skenderbejane, ka gjithmone vend per nje qasje sa me shkencore dhe faktuale kurse interpretimi i mesazheve qe ajo mbart, mbetet perhere plural. Kjo eshte ceshtje e filozofise se historise. Atje ku dikush shikon mesazhe lirie dhe heronj te perkushtuar, te tjere shikojne mesazhe kotesie dhe sizife te deshtuar.
Nuk jam kundra qe Skenderbeu me pene ne dore eshte nje portretizim i mefshte per nga saktesia historike, packa se i admirueshem. Por i mefshte, gjithsesi, dhe jo anti-kombetar, apo i atij kalibri sa te justifikoje thirrjen ne ndihme te Kushtetutes dhe nderhyrjen e shtetit. Interesant per mua eshte zelli i pashoq me te cilin mbrohet shpata si simbol kombetar, duke percudnuar dhe shperfytyruar fjalen e tjetrit kur nuk kerkohet censure, si c’beri Fatma me larte, dhe ky zell nuk ka te beje as me saktesite ne figurat historike dhe me asnje lloj saktesie.
Te dyja proceset jane te vetedijshme. Sic sugjerova me lart, nje shtet me nje popullate qe vete-cilesohet si 95% homogjene eshte heretik ne kuader te teologjise se sotme globaliste. Procesi i stisur nga ‘skuadra tjeter’ nuk asgje me pak se nje Inkuizicion. Prof. Frasheri, ndonese shume vrazhde, kete po thote
Lulian, sa per sqarim,ajo qe kam shkruar nuk eshte deformim i informacionit qe ke sjelle ti me pas, bile as interpretim i tij; thjesht eshte nje informacion tjeter, ka te shkruara por ka edhe te thena.Pas komenteve te kolegeve ketu,qe s’jane vetem humor, nuk ia vlen me duke gjykuar se do te ishte me e denje ta hiqje fare Skenderbeun se sa ta poshteroje duke e shndrruar ne nje scribe pa asnje domethenie.
Me respekt te ndersjellte.
“ka te shkruara por ka edhe te thena.”
E une qe kujtova se nuk ishim ne Kuvend ketu qe t’ia lejonim vetes te merreshim me thashetheme.
..edhe kjo na duhet tani, te mbajme proces verbal kur derdellit lubonja..
Lubonja, Klosi dhe Vehbiu, même combât !
Qe te tre, pa asnje dyshim, nuk e kane haberin e mitit.
Wilhelm Teli, Martin Fierro, Hamleti, nuk kane ekzistuar kurre dhe megjithate, asgje nuk eshte me e gjalle se ata, madje as keta te tre me lart, qe permenda ne rreshtin e pare. I pari ne Zvicer, i dyti ne Argjentine dhe i treti ne Danimarke, jane tashme pjese te pashkulshme te realiteteve perkatese.
Gjergj Elez Alia eshte nje personazh gojedhenash popullore qe, deri me tani, nuk ka asnje te dhene qe te kete ekzistuar, bashke me motren e tij te perkushtuar. Po e njejta gje dhe Muji me zanat ne mal. Keto jane mite, po aq sa dhe Athina, Apolloni apo dhe vete Akili. Balozi i detit, ose Arapi (dmth Arabi !) eshte edhe ky nje mit. Pali dhe Doruntina, gjithashtu.
Por qe Klosi, Lubonja dhe Vehbiu te fusin ne po kete kategori emrin e Skenderbeut, kjo do guxim prej te marri.
Thuhet se Skenderbeu kishte nje shpate qe s’mund ta ngrinin as dy burra. Shume bukur, i bie te kete qene rreth 80 kg. Thuhet se Skenderbeu ka çare shkembin me nje te dhene te shpates. Shume bukur, i bie te kete qene Mike Tyson ne fuqi te 11-te, dhe çeliku i shpates i bie te kete qene prej diamanti afrikanojugor.
Thuhet se Robin Hudi qe ka ekzistuar vertet, bashke me xhonin e vockel, qellonte as sakte me shigjete sa e pamundur te mos kishte ne sy dylbite e Li Osvaldit.
Thuhet se Mic Sokoli, nje djale trim Tropoje, hante 12 kile mish ne vakt, kur ulej te hante, s’dinte te ngrihej, dhe pastaj dilte dhe i rraste gjoksin topit.
E megjithate !!! E megjithate !!! te gjitha keto hiperbolizime jane KREJTESISHT TE PADEMSHME DHE TE PARREZIKSHME PER TRURIN E ASNJE NJERIU.
Dmth, kush eshte ai i bukur i katundit qe merzitet se shqiptaret genjejne per fuqine tretese te stomakut te Mic Sokolit ?
Cfare leshin ka Lubonja pse Shqiptaret kane pak deshire t’i zmadhojne aftesite e heronjve te tyre, madje duke mos qene aspak origjinal ketu sepse te gjithe popujt e kombet bejne njelloj ?
Mister.
fatma e thote shume sakte ketu me lart : fakti qe Lubonja, Klosi, Vehbiu apo shmiti gerthasin per mashtrim te popullit shqiptar eshte e destinuar te zhduket ne harrese. Do te mbetet serish Skenderbeu si simbol i qendreses shqiptare, si njeriu qe bashkoi princat shqiptare deri atehere te perçare, si Franc Vranicki i 1997-es, apo jo ?
Dhe Lubonja, te me falni por e ka humbur plotesisht topin kur fillon te me ngreje ngjashmerira me mitet serbe. Ky njeri, ne mos e befte kastile, eshte shume i trashe per te mos kuptuar funksionimin serb te miteve. Kam nje pyetje per Lubonjen, Klosin, Vehbiun, Shmitin :
A KENI LEXUAR JU ZOTERINJ NDONJE VELLIM ME KENGE EPIKE SERBE ?
DHE PASTAJ : PO ME KENGE EPIKE SHQIPTARE ?
Dhe ne fund : A KENI VENE RE NDONJE DALLIM MES KETYRE KENGEVE ?
Kush te kete pantallona ketu, ejani te diskutojme per mitet e njerit dhe baladat e tjetrit. Edhe e shohim pastaj se kush djallin eshte nacionalist.
Lubonja, Klosi dhe Vehbiu, per mendimin, “se trompent de combât”, domethene kane ngaterruar sallen e kinemase : kane dashur te shohin nje film me Tomin dhe Xherrin, dhe kane hyre gabimisht ne nje salle ku jepet nje film mbi luften kino-japoneze te Nankinit.
Shkurt, “a u lodhe o dede, jam tuj mjelle do qepe”.
andej-kendej shkruan:
Meqë më përmend drejtpërdrejt në këtë pasazh, a mund të më sqarosh edhe ti disa gjëra? Së pari, pse nuk më trajton më vete, por së bashku me të tjerë? Së dyti, dhe për këtë dua të më përgjigjesh sinqerisht – në momentin që po lexon këto fjalë, të kujtohet ndonjë gjë, e vetme, që kam thënë unë në lidhje me Skënderbeun si figurë historike dhe si mit? Dhe nëse vërtet të kujtohet, pse nuk e bën si burrat, të ma citosh dhe pastaj të fillosh me vërejtje, kritika ose pyetje?
Ia thashë edhe një kolegu tjetër, kjo mani për t’i grupuar kundërshtarët është e pandershme, sa kohë që këta kanë emra dhe artikujt e tyre nuk i nënshkruajnë kolektivisht. T’i gruposh ata të tre më sipër në thelb ua minimizon identitetet, duke e nisur debatin së prapthi.
Prandaj, të lutem, tash e tutje, kur ma zë emrin në gojë për të më kritikuar, shoqëroje kritikën me një citat, që ta marr vesh edhe unë se çfarë po thua.
Shkruan:
Po ti kaq të rëndësishëm e mendon veten, sa t’u bësh të njëjtën pyetje, njëkohësisht, katër autorëve, për të cilët ti nuk përfaqëson kurrgjë, përveçse një dërrase që kërcet në dysheme?
Ç’është kjo megalomani?
Nëse ke ndonjë pyetje për mua, bujrum ma bëj të të përgjigjem.
Shkruan:
Po ku është ky fakt, sa më përket mua? A mund ta mbështetësh këtë me ndonjë citat, që të të jap përgjigje edhe për këtë? Se të thuash “fakti që…” do të thotë t’i japësh gojës përgjegjësi, apo jo?
Me fjalë të tjera: është e drejta ime të të kërkoj që (1) kur t’u referohesh pikëpamjeve të mia, këtë ta bësh jo në kuadrin e një trajtimi të kundërshtarëve si grup dhe (2) të më citosh diçka konkrete.
Qëndrimet e mia për Skënderbeun, në mit dhe në histori, në historiografi dhe në letërsi, janë botuar dhe mund të gjenden, madje edhe duke kërkuar në Google. Disa prej tyre i gjen edhe këtu në PTF.
Kam frikë se ti nuk e ke idenë se për çfarë po flet; ose më saktë, ti nuk po flet, por vetëm po pëllet si lopë. Lopa është kafshë fisnike, siç e ka shpjeguar Dritero Agolli, por lopa nuk ka vend në tryezat e debateve.
Gjithashtu, kam frikë se ty nuk të bëhet fare vonë për këto çështje që diskutojmë; por vetëm e përdor debatin, këtë sikurse edhe debate të tjera, për të qetësuar pak pasiguritë e tua dhe komplekset e inferioritetit që ke, sidomos ndaj kujt mendon se të ka ngrënë hakun. M’i hiq këto frikëra, bëhu serioz dhe fol siç është për të folur. Të lutem.
POSI JO, TE CITOJ UNE.
(Se pari, shiko te lutem mos iu shton debatuesve mundesine qe te theksojne me te zeza apo me shkronja korsive mendimet qe kane, keshtu do ishim me bindes)
Citimi eshte ky :
“Siç mund të pritej, autori në këtë libër pamflet mban pozicione haptazi konservatore, përkundrejt çdo orvatjeje për revizionim të figurës së Skënderbeut në historinë e Shqipërisë dhe në ideologjinë ose kulturën kombëtare – dhe këtu nuk është fjala vetëm për veprën e Schmitt-it, por edhe për qëndrime të tjera të historianëve K. Biçoku e D. Egro, si dhe të analistëve A. Klosi, F. Lubonja, A. Lame dhe H. Ferraj, ndër të tjerë.”
Per dijeni, Z. Vehbiu, mendoj se nuk duhet t’i marresh njerezit per leshko. Nese ti mendon se ata s’marrin vesh çfare behet dhe ku dilet dhe si dilet, gabohesh.
Lexo me lart : “siç dhe mund te pritej”, “pozicione haptazi konservatore”, “per rishikim te figures te Skenderbeut”, etj etj.
Kjo, Z. Vehbiu, nuk do shume “tergiversations”, ose cic-mice ne shqip, ose terrci-verrci.
Skender Topuz Aga nuk ka asnje nevoje as per rishikim, as per diskutim. Madje, une do te shkoj edhe me larg, do te pohoj : KY LLOJ NJERIU NUK KA EKZISTUAR KURRE. Te gjitha luftrat e tij jane legjenda. As qe me kercet fare nese ka pasur ndonjehere nje Gjergje Kokemadhi me nje nene e babe.
Dhe nga ketu bej pohimin tjeter : I LUMTE POPULLIT SHQIPTAR QE KA DITUR TE NDERTOJE NJE MIT KAQ TE BUKUR SA MITI I SKENDERBEUT.
Nje mit ku i kendohet lirise, ku i kendohet truallit tend, ku i kendohet forces, bukurise, zgjuarsise, dhe gjithçka tjeter.
I lumte popullit shqiptar, eshte vertet nje popull i madh dhe aq fisnik ne qenien e vet. S’ma ndjen palla fare se çfare mendon boliviani, tajlandezi apo eksimezi. Nje popull qe krijon mite Robin Hudesh, Vilhelm Telesh, Akilesh dhe Hektoresh, eshte nje popull i madh.
Kush eshte ai bukurosh qe na u fye ne seder ngaqe Homeri genjente si qeni per luften e Trojes ? Mos valle Apolloni ia drejtoi shigjeten Parisit, drejt e ne thembren e Akilit ? Por ajo qe ka mbetur ne histori eshte se Lufta e Trojes eshte nje histori universale e mbare njerezimit : lufte, urrejtje, trimeri, dashuri, xhelozi, pushtim, fitore, humbje, vdekje, falje, fisnikeri, a nuk eshte kjo natyra njerezore ? Kujt i ha palla qe Akil kembeshpejti ska ekzistuar asnjehere ? Por mbahet mend vetem morali, mesazhi qe percjell. Dhe morali eshte psh kur Priami plak i pergjerohet Akilit qe t’ia jape kufomen e Hektorit, dhe Akili e pret si nje burre fisnik dhe jo si nje qen, dhe ia jep ! Kjo eshte ajo qe duhet. C’rendesi ka nese Akili ishte puçrraman apo kishte vjedhur pula ne rini ?
Skenderbeu, ka ekzistuar ska ekzistuar, kjo s’eshte puna ime. Puna ime eshte qe populli shqiptar, nepermjet figures se tij, nderon ca gjera te shenjta si LIRIA DHE MOSGJUNJEZIMI. Kaq. Me nenen e vet, le te merret Shmiti, meqe e ka merak. Shqiptaret duhet t’ia perplasin surratit, ndaç Shmitit e ndaç Klosit e ndaç Lubonjes : as na kercet fare se çfare race ka qene Vojsava. Nje nene duhet te kete qene, qe ka nxjerre nga poshte shaleve nje djale me emrin Gjergj. Pike.
Sa per mitet shqiptare, vetem ndonje torollak qe ska lexuar psh mite serbe, vjen e na çan kaptine ketu me nacionalizmen e ashtuquajtur shqiptare. Ne nje kohe qe ti ke qene duke u zhdukur fare nga popet e Greqise dhe Pashiçet e Serbise, ne na duhej nje mit kombetar dhe rilindasit tane duhen nderuar deri ne jete te jeteve qe kane ditur te zgjedhin nje figure ku i kendohet lirise dhe beselidhjes. Te tjerat jane pallavra per shmiter e shmuter.
_____________
Kaq, besoj se mjafton kjo, Z. Vehbiu.
Nuk më bind, andej-kendej.
Ti u niske nga citati im:
Për të nxjerrë përfundimin se unë “gërthas për mashtrim të popullit shqiptar”?
Po ai citat që sjell ti s’ka të bëjë fare me Skënderbeun!
Ai është një citat që prezanton fare shkurt përmbajtjen e librit të Frashërit… natyrisht që unë dhe të tjerë që i ndjekin zhvillimet në debatet kulturore të Tiranës do ta prisnim atë qëndrim të Frashërit (ndoshta ty ai libër të ka kapur në befasi – po ta kesh lexuar; por kam shumë frikë se nuk e ke lexuar dhe po flet ad libitum); nuk ka asnjë ngarkesë negative në cilësorin “konservatore”, as ndonjë të pavërtetë, në referim me qëndrimet e Frashërit (këtë ta shpjegon edhe Hyllini), sa kohë që Frashëri mbron qëndrimet tradicionale ndaj Skënderbeut, në historiografinë shqiptare. Më në fund, revizionimin e figurës së Skënderbeut nuk po e bëj unë, por e kanë bërë, ose të paktën kujtohet se e kanë bërë, autorët me të cilët polemizon historiani ynë.
Pjesa tjetër e përgjigjes sate është pa lidhje me argumentin. Ti ke për detyrë morale, besoj unë, të më sqarosh se ku e ke parë që unë “gërthas për mashtrim të popullit shqiptar”; ose të pranosh, haptazi, se ia ke këputur kot.
Po e perseris :
Xhaxhai, “prezantimi” yt i librit te Frasherit i ka te gjitha brenda. Mos mendo se fjalet nuk kane peshe. Cdo fjale qe zgjedhim ka diçka nga prapa. Ose perndryshe jemi idiote te pavetedijshem per çka themi.
Ti nuk ke bere nje paraqitje te thate dhe asnjanese te librit, por ke bere komentim. Kur une them : “keto kohe po lexoj librin e bukur te Ardian Vehbiut, qe flet per kete dhe ate”, une nuk jam duke bere nje paraqitje, nje njoftim, por kam filluar tashme te bej nje komentim. Mbiemri “i bukur” tregon se une e kam zgjedhur tashme krahun tim.
Po njelloj dhe me ty : kur ti thua “konservatore”, ti nuk je me ne paraqitje, je ne komentim. Mund te kishe thene : ne kete liber te shkelqyer, ne kete liber domethenes, ne kete liber te mirepritur, etj etj etj, dhe perseri do te ishe ne komentim, por kesaj here nga krahu tjeter.
Idete e tua mbi figurat kombetare, i kemi marre vesh me kohe. I ke thene dhe sterthene. Te thashe njehere, mos i merr njerezit per leshko.
Me duket se nuk e ke kuptuar ate fjalen qe te thashe : ju zoterinj, qe kam permendur me lart, keni ngaterruar kauze. E thene shqip, ju jeni duke ngritur ca tufane krejt te paqena, ca furtuna qe nje zot nga gatiten. Te flasesh per nacionalizem te semure shqiptar, apo te me llomotisesh per kozmopolitizem ne nje epoke qe i ka vene shkelmin ne gryke ketij kozmopolitizmi, do te thote te jesh QORR, kur nuk e ben kastile, gje kjo qe mund te cilesohet me emer tjeter. Ngaterrimi i kauzes eshte kjo : kur koha eshte per te biseduar mbi lepujt, ju ia mbeshtillni e filozofoni per laraskat. Duhet te ekzistoje dikush qe t’ju thote : o trima, ulini kembet ne toke dhe mos u harlladisni. Ne emer te nacionalizmit serb apo grek apo maqedon, disa (Lubonja ne veçanti) ia mbeshtjell se nacionalizmi shqiptar ka te njejtin surrat.
Jo zoteri, nuk jane njelloj. Po te ishin gjithe nacionalizmat njelloj, Hitleri nuk do te kishte qene gjerman por le te themi portugez. Dhe do te kishim nje holokaust spanjoll ose leshmeqime. Por jo ! Hitleri ishte nje gjerman, i vendosur ne Gjermani, ne nje kontekst gjerman, me nje historik nacionalizmi gjerman, dhe keto nuk jane te rastit.
Po njelloj, genocidet serbe nuk kane dale keshtu rastesisht, por kane historikun e vet nga prapa.
Keshtu qe kur degjoj te me thone dhe te me vene nje shenje barazimi mes nacionalizmit shqiptar dhe atij serb apo grek, e kam te pamundur te mos mendoj se kam te bej me idiote te semure.
Dhe e fundit : keta analistet, le te shkojne e te ferkohen atje ku jane per t’u ferkuar, nuk ua merr kush doren atyre per nacionalizmat shqiptare. Analist s’do te thote asgje. Zoteri : ke nje zanat tendin, je historian, je mitolog, je skatolog, shkoj bej punen tende atje ku e ke. Jane bere nje dore e mire aty, rrine duke llomotitur qe nga mjelja e pulave e deri tek big-bengjet e universit. Ulu diku, shtrohu, kap nje fushe tenden dhe mos u hallakat pastaj neper budalliqe.
Une s’jam historian por megjithate flas per nacionalizmin shqiptar ashtu siç ma ndjen lekura mua, duke qene se disa paraardhes te mi kane luftuar me arme ne dore kunder serbeve qe KISHIN ARDHUR NE TOKAT E MIA, dhe jo ne ne tokat e atyre. Po t’i doje menderja Klosit dhe Lubonjes, le te vije ne katundin tim se atje ia tregojne nacionalizmin e semure shqiptar. Kur te te shfarosin nje katund te tere, me pula e me mace, dhe jo fort larg por para 97 vjetesh, e qe kemi ende lidhje me njerezit e masakruar, atehere le te vije Lubonja e te na flase per strehen e fundit te maskarenjve. Sepse ky zoteri, bashke me ca te tjere, na llomotisin nga maja e kolltukut te paguar nga fondacionet e leshrave dhe nuk vijne te kuvendojne njehere me guret e varreve anes rrugeve.
Dhe e fundit e fundit : as ma ndjen fare per Lubonja, Klosi apo Shmiti, problemi eshte qe NA LINI TE QETE SE NA CATE MENDEREN DUKE NA LLOMOTITUR ORE E MINUTE A THUA SE VETEM JU DINI SHKRIM E KENDIM.
Po ti prapë s’iu përgjigje pyetjes sime, andej-këndej. Ku kam “gërthitur unë për mashtrim të popullit shqiptar”, në lidhje me trajtimin e Skënderbeut, qoftë nga historianët, qoftë nga shkrimtarët, qoftë nga mitografët, qoftë nga ideologët… Në debatin e fundit për Skënderbeun, ku kam marrë pjesë, qëndrimi im ka qenë njëçikë si tjetër.
Prandaj, të lutem, ma sqaro pak këtë punë. Leri serbët aty ku janë dhe varret e të parëve, lere edhe interpretimin infantil që i bën konotacionit të fjalës “konservator”. Lere argumentin e tipit “në një kohë që mbarë vendi… ju merreni me…” Të gjitha këto janë të konsumuara. The një fjalë, dili zot tani.
Xhaxhai,
Nuk kam ndermend te te ndjek ne çdo fjale qe flet mbi kete te ashtuquajturen etje shqiptare per mitologjira dhe shtremberime historish, sepse me vjen turp nga keto fjale, thjesht kur sjell ndermend çfare kane bere dhe vazhdojne te bejne fqinjet tane te SHKELQYER.
Po te le ketu nje link :
http://xhaxhai.wordpress.com/2009/02/09/skenderbeu-polisemik/
dhe po te them si me poshte : AS NUK ME INTERESON FARE TE DI SKENDERBEUN HISTORIK, SKENDERBEU GENJESHTER ME MJAFTON ME SE MIRI DHE TEK AI NDIHEM SHUME MIRE.
Te mjafton kjo ? E kupton se pallavrat e çmitizimeve jane gjera te felliqura ?
Shendet.
Nuk të detyron njeri të më ndjekësh – sa kohë që s’ma përmend emrin kot më kot. Mësohu të mbash përgjegjësi për fjalët që thua.
Sa për linkun që sjell më lart, nëse ti atë material timin e paraqet si provë se unë “po gërthas për mashtrim të popullit shqiptar”, atëherë ky debat është për t’i qarë hallin…
“Kurrkund nuk ka deklaruar Lubonja qe te hiqet Skenderbeu nga sheshi qendror i Tiranes, por duke vene re nje portretizim te Skenderbeut ne nje moshe te vjeter, nje portret prej dijetari, me pene ne dore e jo me shpate, ka sugjeruar nje te tille monument, po te Skenderbeut, po ne sheshin qendror te Tiranes, ne vend te monumentit aktual qe eshte me shpate ne dore.”
Jo po Skenderbeu me laptop, per ta bere me bashkekohor. Jemi qe jemi, i shtojme dhe nje llogari ne facebook …
____________
Jam kunder censures, te cfaredo lloji; me nje perjashtim qe sic e dime nga artikujt e fundit ne shtyp, keto teza e kendveshtrime, kunderveshtrime, interpretime, te mos behen pjese e teksteve shkollore per femije.
Ama, me duket kompleks struci-rere te mos jemi ne gjendje te kaperdijme keto debate. “Bring it on!” :). Referenca per te perballuar shijet, idete e x apo y ka sa te haje dreqi. Vetem pune kerkohet.
Mendoj se nje problemet kryesore te ketyre ceshtjeve eshte se po behen ne platforma jo-profesionale. Katedrat universitare jane vendet me te zakonshme ku zhvillohen. Plus, revista akademike, publikime historianesh etj. Ne mungese, “soundbites” per konsum te pergjithshem neper gazeta e media te percunduara kane degjeneruar debatin.
Eshte propozuar se cfare libri do duhet te jete duke lecitur Skenderbeu? Apo ndonje tekst ne standard, meqe i vjen per shtat profilit te tij per unifikim? I duhet nje shall hedhur qafes, meqe ne Kruje ka fryre ere, nje filxhan per te hedhur kupa, nje ulje e lehte e hundes per saktesi historike, por edhe per ngjashmeri te nenkuptuara, nje kesule ku te duket pak tulla e c’rrenjosur nga kerleshja e dikurshme e rinise, nje pene shqiponje ne dore dhe miti i urtesise mund te filloje te zere vend.
Se jo per gje po edhe sikur te pyesin; ore po kush eshte ky mo, pergjigjen e merr duke vleresuar ngjashmerite e vockla. Te mos harrojme sandalet me gisht, jane edhe te modes; po le te kete edhe ca rripa te tipit da schiava se keshtu leme te hapur mundesi per te disktutar neser mbi prirjen seksuale te heroit, por edhe per ta bere me epirot.
Kam hallin e kalit, ku ta cosh, se keta e bejne sic edhe tha Artan Lame per pllakt e Piramides, qe i shkulen per ate fjalen qe fillon me Ri dhe i shesin ne Vore.
Monda & Theollogos. Bujrum humori! Por tjeter kjo, e tjeter te pretendojme se kemi zbuluar konspiraci “anti-kombetare.”
Une nuk mendoj se ka ndonje konspiraci antikombetare edhe pse gjykoj se eshte naivitet te mendosh se kemi vetem dashamires. Natyrisht libri i fundit i Kadarese, apo edhe Frasherit i sjelle ketu nuk mund te merren si Bibla e patrioteve per t’u vertitur mandej ne debatin me te pare. Perkundrazi Kadare p.sh eshte shume disproporcional ne librin e tij, por nje intuitizim te thote se kjo nuk mund te jete lajthitje.
Se pari, te ndryshosh ligjerimin publik rreth disa ngjarjeve historike, dukurive apo personave, dikur te pare ne nje kendveshtrim tjeter, eshte padyshim nje akt i paster subversioni. Thene kjo mendoj se vihet nje vije ndarese e qarte ne vleresimin edhe te vepres se z. Autor, “Shqipja Totalitare”, qe paska turbulluar kaq e kaq gjakra. Pra jo standardi, por ligjerimi eshte subversiv.
Ne analogji kjo mund te sillet edhe per figuren e Skenderbeut, per te cilin duhet thene se deri me sot, edhe gjate periudhes se Diktatures se Proletariatit (DP), veper monumentale mbeti ajo e Marin Barletit. Kjo e fundit gjithsesi nuk mund te sherbeje si mitizues i nje figure historike, pse ajo qe ne fillese eshte e kompromentuar nga karakteristika e autorit, qe i qaset here pas here nje panegjiriku. Pra kurrkush nuk mund te mendoje se figura historike e Skenderbeut te jete perpunuar ne forme miti nga monografi te caktuara, vepra dhe punime te cilat mandej jane shfrytezuar edhe si platforme per DP. Perkundrazi, Skenderbeu si mit krijohet dhe importohet nga Evropa ne boten shqiptare. Ndaj ketij pasurimi te ndergjegjes shqiptare duhet kujtuar se ka patur edhe sulme nga fqinjet, me pretendime jo dhe aq te trasha, si per nje Gjergj qe na u beka Jorgo, per nje Skenderbe qe flirton here pas here ne historiografine serbe e njohur per peermasen e vet si makinacion politik, per nje akuze si luftenxites dhe harbut per nga origjina, e pse jo per nje trajtim ironik, ngritur mbi pretendime pseudo-aristokratike ne librin e Ben Blushit, ku Skenderbeu eshte edhe uzurpues. Te gjitha natyrisht legjitime ne te drejten e fjales. Vetem se Fjala eshte pergjegjesi e madhe.
Ajo qe te ben cudi eshte se cilat jane instrumentet e ketij gjoja c’mitizimi qe po zhvillohet ne Shqiperi? Eshte thjesht media dhe hapesira e saj, kontrasti qe eshte magjistar i debateve e per pasoje element paresor i marketingut. Une i besoj aftesise se Ardian Klosit ne vleresimin edhe te figurave historike, por nuk arrij do t’i besoj Ardian Klosit ne keto raste. Ka arsye per kete. Nje c’mitizues nuk ka pse te jete diplomat ne ballafaqim, ai thjesht e ka bindje kete gje, vokacion. Ky natyrisht nuk eshte rasti dhe ketu nuk mund te fshihet asgje. Edhe vete z. Autor thote shpesh ketu se “ekspertet e vrasin debatin”, pra e drejta per te folur eshte e gjithkujt. Une personalisht e pranoj te dobishme kete qe thote z. Autor vetem ne rastin e z. Autor, por jo te ndonje tjetri qe gjallon ne hapesiren mediatike shqiptare. Kjo pse deri me tani nuk kam ndonje pergenjeshtrim.
A ka c’mitizim te Skenderbeut? Ka nje perpjekje, por kjo jo ne saje te ndonje zbulimi qe na detyron te behemi objektive dhe te shohim figuren e tij ne nje plan me te reduktuar vlerash. Qe nena e tij ka qene sllave kjo natyrisht eshte thene me kohe; por edhe qe theu paqen 10-vjecare eshte permendur.
Sikur te bejme nje krahasim; ta zeme shume kush ketu ka alergji ndaj Komunizmit si periudhe historike apo edhe Enver Hoxhes dhe Stalinit. Madje me shume se kaq; nje refluks te tille saqe shpesh mund te shohesh argumente qe denatyrojne profilin e pergjithshem te perceptuar. Por sa dine keta njerez per te verteten e asaj kohe? A mos valle antikomunizmi eshte mistifikuar ne Perendim me nje gjetje origjinale si Perandoria e se Keqes? A mos valle neser do te kete fakte te reja qe te na vene ne dyshim bindjen tone te sotshme, e ndikuar gjeresisht nga nje pervoje vetjake?
Me ka bere shume pershtypje deklarimi i Fatos Lubonjes se “29 nentori eshte festa e nje komuniteti”. Po 9 maji feste e kujt eshte dhe pse te gjithe shkojne ne Moske atehere? Pse pranohet sot si dita e Evropes, mos valle nuk e dine qe ne kete date ne Berlin u ngrit flamuri sovjetik?
Une nuk di qe ndonje vend ne Evrope te jete distancuar zyrtarisht nga Lufta Antifashiste. Ky vend eshte vetem Shqiperia, intelektualet e se ciles po na e sjellin Perendimin sikurse bolsheviket dikur marksizmin me broshura dhe artikuj te nxehte qe i botojne dhe i kritikojne po vete.
Populli vdiq, rrofte shoqeria.
”’Po ti, o Hyllin, e ke lexuar librin e Frashërit apo jo? Apo je mjaftuar edhe ti me titullin?
Aty autori debaton me të paktën tre kolegë historianë: Schmitt-in, Dritan Egron dhe Kasem Biçokun! ”’
Mos keta kane bere ndonje studim krahas Shmitit, ku perforcojne tezat e tij ?
Historianet tifoza nuk futen ne skuader, ata rrine ne shkallet e stadiumit .
Qe te mos i vijme anes kot, le te themi qe rreth Skenderbeut ka nje shkolle te vetme nderkombetare, ku hyn edhe shkolla kombetare dhe disa teori alternative ne çeshtje te ndryshme, si Skenderbeu eshte grek apo sllavo-maqedon apo serb, ku hyn edhe Shmiti me çeshtjet e veta qe ka ngritur.
Sikunder cdo histori alternative, ka nje ose dy historiane qe hedhin gurin dhe ca te tjere qe mbeshtesin.
2 skuadra historianesh, 2 shkolla ka ta zeme ndikimi i vikingeve suedeze ne krijimin e shtetit rus apo çeshtja shqiptaro-greke ne Toskeri, por nuk ka kurrfare dysheje ne kete mes.
Ne kete mes kemi Frasherin qe flet ne emer te se vetmes shkolle kombetare e nderkombetare rreth Skenderbeut dhe disa publicisteve qe bejne propagande historine alternative te shpikur nga Shmiti.
Publicistet dine vetem te gjuajne me gure, po s’pyet shkenca nga publicistika, Shmiti duhet te kaloje ne radhe te pare PEER REVIEW-ne, kur ta kaloje fillojme e flasim per shkence, deri atehere ketu jemi ne kulloten e thashethemexhijve mediatike.
””Sipas teje nje pale jane profesioniste dhe nje pale amatore, po ky nuk eshte thelbi i muhabetit. Profesionisti yt po kerkon te pezulloje debatin akademik me ca kritere te vetat, joprofesionale, pra kerkon qe duke vendosur personalisht limitin per c’perben fyerje ne shkence, te terrorizoje koleget e vet.””
Sipas meje s’ka dy pale ne kuptimin e mirefillte te fjales pale, ka qe flasin me libra nga katedrat dhe ka qe flasin nga media e rruga, nuk mund te behen pale dialektike keto, eshte arrogante vete kerkesa.
Frasheri se ka me historianet jo, e ka me ata qe cysin, qe ngrene ne qiell me mekanizma te njohur e qe mund te terheqin edhe historiane te etur per fame ne rrjeten e tyre.
Frasheri per Skenderbeun te jep uje ne bisht te luges, kete koleget e vet e dine, po ka ca qe nuk e dine apo qe bejne sikur s’e dine.
Nuk mund te likujdohen 60 vjet studime me 5 llafe neper media.
Artikulli tretet, libri mbetet, ne fund te kesaj meseleje shmitianet do ngelen me nje grush me miza.